Tài liệu Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng EXIMBANK - Chi nhánh Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VŨ THỊ THỦY RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK – CHI NHÁNH HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - Năm 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VŨ THỊ THỦY RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK – CHI NHÁNH HÀ NỘI Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng Mã số 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS.HÀ VĂN HỘI PGS.TS. PHÍ MẠNH HỒNG Hà Nội - 2015 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU ..................................................................... iii DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. iiii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ....................................................................... 1 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ......................................................... 2 Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu........................................................ 3 Những đóng góp của luận văn ................................................................................. 3 Kết cấu luận văn ........................................................................................................ 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ.................................................... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...................................................................... 5 1.1.1.Rủi ro trong kinh doanh quốc tế .....................................................................5 1.1.2.Rủi ro trong thanh toán quốc tế ......................................................................6 1.1.2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước .......................................................6 1.1.2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ........................................................8 1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về rủi ro trong thanh toán quốc tế ..................... 11 1.2.1. Khái niệm.....................................................................................................11 1.2.1.1. Khái niệm rủi ro ................................................................................11 1.2.1.2. Khái niệm rủi ro trong thanh toán quốc tế .........................................11 1.2.2. Nguyên nhân và các loại rủi ro trong thanh toán quốc tế ............................12 1.2.2.1. Nguyên nhân......................................................................................12 1.2.2.2. Các loại rủi ro trong thanh toán quốc tế ............................................14 1.2.3. Rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tế........................................19 1.2.3.1. Phương thức chuyển tiền (Remittance): ............................................20 1.2.3.2. Phương thức nhờ thu (Collection) .....................................................22 1.2.3.3. Phương thức tín dụng chứng từ (Documentary Credit) .....................26 1.2.4. Hậu quả khi phát sinh rủi ro trong thanh toán quốc tế ...............................33 CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................... 34 2.1.Phƣơng pháp phân tích tổng hợp .....................................................................34 2.1.1. Nội dung phương pháp ...............................................................................34 2.1.2.Mục đích sử dụng phương pháp ...................................................................34 2.1.3.Cách thức luận văn sử dụng phương pháp....................................................35 2.2.Phƣơng pháp thống kê ......................................................................................36 2.2.1.Nội dung phương pháp .................................................................................36 2.2.2.Mục đích sử dụng phương pháp ...................................................................38 2.2.3.Cách thức luận văn sử dụng phương pháp....................................................38 2.3.Phƣơng pháp so sánh ........................................................................................38 2.3.1. Nội dung phương pháp ................................................................................38 2.3.2.Mục đích sử dụng phương pháp ...................................................................39 2.3.3.Cách thức luận văn sử dụng phương pháp....................................................39 2.4.Phƣơng pháp case study ...................................................................................40 2.4.1.Mục đích sử dụng phương pháp ..................................................................40 2.4.2. Cách thức luận văn sử dụng phương pháp...................................................41 CHƢƠNG 3 :THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK - CHI NHÁNH HÀ NỘI ................................ 42 3.1. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội từ năm 2010-2014 ........................................................................... 42 3.1.1. Sự phát triển nghiệp vụ thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank ........42 3.1.2 Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội 43 3.1.2.1 Hoạt động thanh toán theo phương thức chuyển tiền .........................44 3.1.2.2 Hoạt động thanh toán theo phương thức nhờ thu ...............................45 3.1.2.3 Hoạt động thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ. ..............46 3.2 Thực trạng rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Exinbank chi nhánh Hà Nội ................................................................................................................................... 47 3.2.1 Rủi ro đối với phương thức chuyển tiền .......................................................47 3.2.2 Rủi ro đối với phương thức nhờ thu .............................................................48 3.2.3. Rủi ro đối với phương thức tín dụng chứng từ ............................................49 3.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Eximbank chi nhánh Hà Nội ........................................................................................................... 54 3.3.1. Các nguyên nhân khách quan ......................................................................54 3.3.1.1. Nguyên nhân từ thực trạng nền kinh tế Việt nam. .............................54 3.3.1.2. Nguyên nhân từ phía khách hàng của Eximbank Hà Nội ..................55 3.3.2. Nguyên nhân chủ quan ................................................................................56 3.4. Biện pháp phòng chống rủi ro thanh toán quốc tế mà Eximbank chi nhánh Hà Nội đã và đang áp dụng .................................................................................... 57 3.4.1. Biện pháp phòng chống rủi ro thanh toán quốc tế .......................................57 3.4.1.1. Áp dụng quy định mới về tiêu chuẩn quan hệ đại lý trong thanh toán quốc tế 57 3.4.1.2. Tuân thủ quy trình kiểm soát rủi ro mới của Hội Sở .........................58 3.4.1.3. Hoàn thiện quy trình thanh toán quốc tế............................................59 3.4.2. Đánh giá công tác phòng chống rủi ro trong thanh toán quốc tế của Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội .........................................................................63 3.4.2.1. Những mặt tích cực ...........................................................................63 3.4.2.2. Những hạn chế...................................................................................64 CHƢƠNG 4 GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK CHI NHÁNH HÀ NỘI .. 66 4.1. Định hƣớng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của Exinbank chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới .......................................................................... 66 4.1.1 Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của Eximbank chi nhánh Hà nội trong năm 2015 ................................................................................................66 4.1.2 Định hướng phát triển hoạt động TTQT của Eximbank chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới ..................................................................................................67 4.2. Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong Thanh toán quốc tế của Eximbank chi nhánh Hà Nội..................................................................................................... 68 4.2.1. Các giải pháp cơ bản nhằm quản lý rủi ro trong các phương thức TTQT của Eximbank chi nhánh Hà Nội..................................................................................68 4.2.1.1 Giải pháp rủi ro trong phương pháp chuyển tiền ................................69 4.2.1.2. Giải pháp quản lý rủi ro trong phương thức nhờ thu .........................69 4.2.1.3 Giải pháp quản lý rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ. .........70 4.2.2 Các giải pháp đồng bộ nhằm quản lý rủi ro các phương thức TTQT tại Eximbank chi nhánh Hà Nội..................................................................................74 4.2.2.1. Tập trung nguồn nhân lực phục vụ hoạt động TTQT ........................74 4.2.2.2. Xây dựng mô hình quản lý rủi ro mới trong thanh toán quốc tế........76 4.2.2.3. Tránh những rủi ro quốc gia ảnh hưởng đến các phương thức TTQT..............................................................................................................76 4.3. Một số kiến nghị ............................................................................................... 77 4.3.1 Đối với chính phủ .........................................................................................77 4.3.1.1 Hoàn thiện hệ thống pháp lý, chính sách trong TTQT .......................77 4.3.1.2 Tăng cường quản lý thị trường, giám sát hợp đồng kinh doanh: ........78 4.3.1.3 Tăng cương các biện pháp quản lý kỹ thuật an toàn trong thanh toán xuất nhập khẩu: ..............................................................................................80 4.3.1.4 Nâng cao vai trò của các đại sứ quán ở nước ngoài, có chính sách phù hợp khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu ..............................................80 4.3.2 Đối với Ngân hàng nhà nước ........................................................................81 4.3.2.1 Xây dựng hệ thống cảnh báo những biến động bất thường về tình hình tài chính – kinh tế ...........................................................................................81 4.3.2.2 Củng cố và phát triển thì trường tiền tệ ..............................................82 4.3.2.3 Chính sách cho vay ngoại tệ, quản lý ngoại hối, tỷ giá cần điều chỉnh kịp thời 83 4.3.2.4 Nâng cao chất lượng hoạt động của trung tâm thông tin phòng ngừa và xử lý rủi ro của Ngân hàng Nhà nước (CIC): .................................................83 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 87 PHỤ LỤC I .............................................................................................................. 90 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn với đề tài “Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank – Chi nhánh Hà Nội” là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này chưa từng được công bố tại bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 12 tháng 10 năm 2015 Tác giả luận văn Vũ Thị Thủy LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, đến quý thầy cô trong Khoa Tài chính Ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Đặc biệt bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Hà Văn Hội đã hướng dẫn tận tình, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo Ngân hàng, lãnh đạo các phòng ban, các anh chị cán bộ công nhân viên tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) - Chi nhánh Hà Nội đã nhiệt tình giúp đỡ trong quá trình hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi cũng xin cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tận tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả mọi người! Hà Nội, ngày 12 tháng 10 năm 2015 Tác giả Vũ Thị Thủy DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CIC Trung tâm thông tin phòng ngừa rủi ro và xử lý rủi ro của Ngân hàng Nhà nước 2 Eximbank Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam 3 Eximbank Hà Nội Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam-Chi nhánh Hà Nội 4 L/C Thư tín dụng – Letter of Credit 5 NH Ngân hàng 6 NHPH Ngân hàng phát hành 7 NHTM Ngân hàng thương mại 8 No&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 9 TTQT 10 UCP Thanh toán quốc tế Quy tắc thực hành tín dụng chứng từ Uniform Customs and Pratice for Documentary Credits. 11 URC Quy tắc thống nhất về nhờ thu – Uniform Rules for Collections 12 XNK Xuất nhập khẩu i DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Bảng số liệu hoạt động thanh toán quốc tế của 42 Eximbank giai đoạn 2010 - 2014 2 Bảng 3.2 Doanh số thanh toán quốc tế của các nghiệp vụ TTQT chủ yếu của Eximbank – Chi nhánh Hà Nội ii 44 DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Sơ đồ 1 Sơ đồ 1.1 Quy trình nghiệp vụ chuyển tiền 20 2 Sơ đồ 1.2 Quy trình nghiệp vụ nhờ thu 22 3 Sơ đồ 1.3 Quy trình nghiệp vụ tín dụng chứng từ 27 4 Sơ đồ 3.1 Quy trình gửi bộ chứng từ để kiểm tra tại Hội Sở 58 Nội dung iii Trang PHẦN MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Năm 2015 được đánh giá là một năm đặc biệt với nền kinh tế Việt Nam, đầu tiên là việc Cộng đồng kinh tế Asean (AEC: Asean Economic Community) chính thức hoạt động, tiếp nữa là khả năng ký kết hiệp định đối tác xuyên Thái bình dương – TPP. Các sự kiện này đã đánh dấu một mốc son lịch sử trong phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Ngày nay, Việt Nam đã trở thành điểm sản xuất cực kỳ quan trọng trong chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu. Tổng giá trị Xuất – Nhập Khẩu năm 2014 đã đạt gần 300 tỷ USD. Với tốc độ tăng trưởng hàng năm luôn đạt trên 2 con số. Đi cùng với đó là quy mô của hoạt động thanh toán quốc tế và tài trợ thương mại cũng luôn tăng trưởng nhanh và mạnh. Chính vì sự phát triển nóng đó, mà các hoạt động này đã bộc lộ hạn chế và rủi ro của mình. Từ đó phát sinh yêu cầu cần những nghiên cứu về vấn đề rủi ro của thanh toán quốc tế. Ngày nay, các ngân hàng thương mại (NHTM) không ngừng mở rộng các nghiệp vụ ngoại bảng như kinh doanh ngoại hối, thanh toán quốc tế, bảo lãnh… Các hoạt động ngoại bảng mang lại thu nhập cho ngân hàng dưới dạng phí ngày một tăng không những về mặt số lượng mà cả tỷ trọng. Trong số các nghiệp vụ ngoại bảng, thanh toán quốc tế đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam là nghiệp vụ quan trọng nhất, có tốc độ tăng trưởng mạnh, mang lại cho ngân hàng khoản thu phí ngày một tăng; thông qua nghiệp vụ thanh toán quốc tế để phát triển các nghiệp vụ khác như mua bán ngoại tệ, bảo lãnh, tài trợ xuất khẩu... Vì vậy, nghiệp vụ thanh toán quốc tế có thể được xem là nghiệp vụ ngoại bảng đặc trưng cho các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) là nghiệp vụ mang tính chất toàn cầu, tiềm ẩn khá nhiều rủi ro vì sự phức tạp và đa dạng của yếu tố quốc tế đem đến, nó chiụ ảnh hưởng của rất nhiều nhân tố. Do đó, trong quá trình thanh toán không thể tránh khỏi những rủi ro mang yếu tố khách quan cũng như chủ quan, các 1 rủi ro này càng được kiểm soát chặt chẽ và giảm thiểu bao nhiêu càng mang lại lợi ích và hiệu quả kinh tế cho các bên cũng như các quốc gia bấy nhiêu. Là một ngân hàng thương mại tham gia các hoạt động hỗ trợ xuất nhập khẩu từ ngày đầu, Eximbank là một trong những ngân hàng thương mại hàng đầu trong lĩnh vực tài trợ thương mại và thanh toán quốc tế tại Việt Nam. Kinh nghiệm và bản lĩnh của Eximbank nói chung, cũng như chi nhánh Eximbank Hà Nội nói riêng tích lũy qua 20 năm qua là rất tốt. Tuy nhiên, các vấn đề phát sinh từ hội nhập, sự thay đổi trong tập quán thương mại quốc tế diễn ra thường xuyên và liên tục. Đòi hỏi phải có sự nghiên cứu sâu và sự cập nhật thường xuyên xu thế, kiến thức về rủi ro của hoạt động thanh toán quốc tế. Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống các nội dung và biện pháp nhằm quản lý các rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tế để nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế đối ngoại là một nhu cầu khách quan và hợp quy luật. Đề tài: “Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank - chi nhánh Hà Nội” là cần thiết để giải quyết các yêu cầu đặt ra của vấn đề. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Mục đích Hệ thống hóa và làm rõ những lý luận về thanh toán quốc tế . Trên cơ sở phân tích hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) chi nhánh Hà Nội, qua đó đề xuất giải pháp để hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội một cách hiệu quả. Câu hỏi nghiên cứu Để nghiên cứu đề tài “Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank - chi nhánh Hà Nội” luận văn lần lượt đi vào giải quyết các câu hỏi sau: - Hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Exinbank chi nhánh Hà Nội trong thời gian vừa qua đã gặp phải những rủi ro gì? - Eximbank chi nhánh Hà Nội đã thực hiện công tác phòng chống rủi ro trong thanh toán quốc tế như thế nào? 2 - Trong thời gian tới, Eximbank chi nhánh Hà Nội cần làm gì để hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế? Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, đề tài hệ thống hóa cơ sở lý luận về thanh toán quốc tế và rủi ro trong thanh toán quốc tế. Từ những cơ sở lý luận này, sẽ đưa ra những rủi ro có thể xảy ra đối với từng phương thức thanh toán cụ thể. Thứ hai, mô tả thực trạng rủi ro thanh toán quốc tế, phân tích những rủi ro trong thanh toán quốc tế thực tế đã xảy ra tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội. Cuối cùng, đề tài đưa ra những giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu: Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội trong thời gian từ năm 2011 đến năm 2014 Những đóng góp của luận văn - Phân tích rủi ro trong thanh toán quốc tế dưới góc độ của ngân hàng trong bối cảnh hiện nay. - Phân tích những rủi ro trong thanh toán quốc tế đã xảy ra tại Ngân hàng Eximbank – Chi nhánh Hà Nội, đánh giá những mặt tích cực và hạn chế của việc phòng ngừa rủi ro trong thanh toán quốc tế của Ngân hàng Eximbank – Chi nhánh Hà Nội. - Đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội một cách hiệu quả hơn. Kết cấu luận văn Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục viết tắt, danh mục bảng biểu sơ đồ, tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 4 chương: 3 Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về rủi ro trong thanh toán quốc tế Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội. Chương 4: Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh Hà Nội. 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Rủi ro trong kinh doanh quốc tế Nền kinh tế Việt Nam đang từng bước phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Kể từ khi hội nhập kinh tế quốc tế đến nay, lĩnh vực kinh doanh quốc tế đang ngày càng được mở rộng và đem lại thu nhập cao cho các chủ thể kinh tế. Tuy nhiên, kinh doanh quốc tế luôn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro bởi sự khác biệt giữa các quốc gia. Có rất nhiều bài nghiên cứu đề cập đến vấn đề rủi ro trong kinh doanh quốc tế. Cụ thể là: Nguyễn Thị Quy và tập thể tác giả Trường Đại học Ngoại thương với đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, 2007. Nghiên cứu – Phân tích các rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Đề tài được các tác giả hệ thống hóa lý luận chung về rủi ro và quản trị rủi ro trong kinh doanh quốc tế. Từ những kinh nghiệm quản trị rủi ro của các doanh nghiệp ở một số quốc gia trên thế giới, các tác giả đi sâu vào phân tích thực trạng rủi ro và hoạt động quản trị rủi ro của các doanh nghiệp Việt Nam trong kinh doanh quốc tế. Đặt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, bài nghiên cứu đưa ra những cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam, nhận định được xu hướng phát triển mới trong hoạt động quản trị rủi ro trên thế giới và định hướng cho các doanh nghiệp Việt Nam. Điểm nhấn của bài nghiên cứu là đưa ra những giải pháp thiết thực nhất cho các doanh nghiệp Việt Nam giảm thiểu được rủi ro trong kinh doanh quốc tế cũng như những kiến nghị hợp lý đề xuất với Quốc hội, Chính phủ, Ngân hàng nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Thương mại, Bộ Ngoại giao. Bài nghiên cứu của tác giả Võ Thị Thúy Anh, 2009, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng, tạp chí khoa học và công nghệ Đại học Đà Nẵng – Số 2(31). Quản lý rủi ro hối đoái giao dịch trong kinh doanh quốc tế. Bài viết này trình bày các chiến lược quản lý rủi ro hối đoái giao dịch trong kinh doanh quốc tế như chiến 5 lược kỹ thuật hoạt động, chiến lược hợp đồng tài chính, cách thức vận dụng các chiến lược này cũng như đánh giá ưu, nhược điểm của từng chiến lược. Hơn nữa, bài viết nêu rõ rằng doanh nghiệp nên tự bảo vệ mình khỏi rủi ro hối đoái giao dịch trong kinh doanh quốc tế thông qua bảo hiểm khi thị trường tài chính không hoàn hảo hay khi tỷ giá hối đoái biến động lớn. Nếu thực hiện bảo hiểm, đầu tư kết hợp quyền chọn hay quyền chọn là công cụ tài chính tốt nhất, hợp đồng kỳ hạn là sự lựa chọn tốt thứ hai của các doanh nghiệp kinh doanh quốc tế. Luận văn Thạc sĩ Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế, 2008, Nguyễn Nam Hải, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Các rủi ro phát sinh khi thực hiện hợp đồng ngoại thương của các doanh nghiệp Việt Nam. Tác giả nghiên cứu, phân tích về lý thuyết những rủi ro thường xảy ra trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của Việt Nam. Đánh giá các rủi ro đã từng phát sinh trong khi thực hiện hợp đồng mua bán quốc tế của một số doanh nghiệp Việt Nam, đưa ra nguyên nhân những rủi ro đó. Từ đó, nêu kiến nghị đối với nhà nước về đổi mới hoàn thiện chính sách quản lý và cơ chế điều hành kinh doanh xuất nhập khẩu, phát triển thị trường bảo hiểm mạnh và cạnh tranh cao. Đồng thời, đề xuất một số biện pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng xuất nhập khẩu. 1.1.2. Rủi ro trong thanh toán quốc tế 1.1.2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước Rủi ro trong thanh toán quốc tế là vấn đề quan tâm chung của tất cả các quốc gia thế giới. Nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài đã nghiên cứu rủi ro trong thanh toán quốc tế trên nhiều khía cạnh và đưa ra những biện pháp quản lý rủi ro đối với nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu và đối với ngân hàng. Có thể kể đến những bài nghiên cứu tiêu biểu sau: Nghiên cứu của tổ chức Glenbrook, Hoa Kỳ, 2011. Bối cảnh - Triển vọng của thanh toán xuyên biên giới. Tổ chức này đã đề cập đến vấn đề thanh toán xuyên biên giới trong bối cảnh thế giới hiện nay. Với việc sử dụng chủ yếu phương pháp nghiên cứu định lượng thông qua việc thực hiện các cuộc khảo sát với đối tượng điều tra là các ngân hàng và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế, cũng như 6 những người thực hiện thanh toán xuyên quốc gia. Theo đó, một trong những mục tiêu chính của cuộc khảo sát mà nhóm nghiên cứu thực hiện là tìm hiểu những thách thức trong việc thanh toán qua biên giới dưới sự nhận định của các chuyên gia. Dựa trên kết quả thu được, các ngân hàng và các nhà cung cấp khoản thanh toán đã nhận định rằng những khó khăn lớn nhất trong việc thanh toán qua biên giới mà người sử dụng dịch vụ của công ty của họ phải đối mặt là: thời gian cần cho các quỹ để xóa, sự hòa giải thanh toán (payment reconciliation), việc theo dõi tiến độ thanh toán (tracking payment progress), và thiếu minh bạch về phí trao đổi ngoại hối (lack of foreign exchange fee transparency). Thêm vào đó, theo kết quả của cuộc điều tra của các ngân hàng và đối tượng cung cấp dịch vụ , nghiên cứu cũng đã tiết lộ ra 3 đặc điểm quan trọng trong việc thanh toán xuyên biên giới là độ tin cậy, tốc độ hay tính kịp thời và sự an toàn. Do vậy, nó đã đem đến những gợi ý về việc cải tiến hệ thống nhằm tập trung nâng cao 3 đặc điểm trên. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những thách thức đối với thanh toán quốc tế không chỉ đơn giản là những kết quả đến từ việc sự gia tăng không ngừng của khối lượng giao dịch. Một số yếu tố về kinh tế, chính trị, và kỹ thuật cũng gây ra những áp lực không nhỏ cho các hoạt động này. Tuy nhiên, hầu hết những câu trả lời trong khảo sát của nghiên cứu đến từ những ngân hàng và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế tại Hoa Kì nên những đánh giá rút ra không được xem như mang tính đại diện cho toàn cầu. Công trình nghiên cứu cũng đưa ra một số nhận định về sự rườm rà, dễ gây lỗi, và tốn kém trong quá trình thực hiện thanh toán quốc tế. Quá trình tăng trưởng trong nền kinh tế thế giới và toàn cầu hóa đã kéo theo sự lộn xộn trong quá trình thanh toán. Một phần nguyên nhân được đưa ra là việc duy trình hệ thống thanh toán cũ (đã được lập từ nhiều thập kỷ trước) vẫn được tiếp tục sử dụng, và chúng sẽ được cải tiến thêm để đáp ứng các nhu cầu của doanh nghiệp hiện đại. Trên những kết quả thu được từ cuộc khảo sát, nhóm nghiên cứu cũng đã đưa ra một số những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng và tính hiệu của thanh toán quốc tế. Đối với người sử dụng của các hệ thống thanh toán, trên cả hai bên trả tiền và nhận được, đều có mong muốn làm thế nào để thiết lập các quy trình tốt nhất để tối ưu hóa nhu cầu của họ. 7 Sirpal R. (2009). Quản lý thanh toán quốc tế và giảm thiểu rủi ro trong thanh toán quốc tế. Tạp chí quản lý tài chính Hoa Kỳ số 33(9) trang 36-45. Bài nghiên cứu chỉ ra những rủi ro xảy ra đối với các doanh nghiệp khi thực hiện các giao dịch quốc tế. Điểm nhấn của bài viết là việc sử dụng thanh toán điện tử trong các giao dịch quốc tế để giúp các doanh nghiệp cải thiện chu kỳ thanh toán và hạn chế được rủi ro trong thanh toán quốc tế. Joshua Abor, 2005. Quản lý rủi ro hối đoái của các doanh nghiệp Anh. Tạp chí tài chính rủi ro của Anh số 6 trang 96-108. Bài viết đi sâu vào thực tiễn quản lý rủi ro ngoại hối của công ty Anh khi tham gia vào thương mại quốc tế. Nghiên cứu này tập trung vào việc làm thế nào các công ty Anh quản lý rủi ro ngoại hối của họ và các vấn đề liên quan rủi ro tỷ giá, xác định mức độ mà các công ty sử dụng các kỹ thuật quản lý rủi ro ngoại hối. Đặc trưng của bài viết này là phân tích về quản lý rủi ro ngoại hối từ quan điểm Anh. Kiến nghị những giải pháp nhằm tăng cường các hoạt động quản lý rủi ro ngoại hối của các công ty Anh. Bài viết này rất hữu ích không chỉ cho các doanh nghiệp tham gia vào thương mại quốc tế, mà còn cho các tổ chức tài chính quan tâm đến việc cung cấp sản phẩm bảo hiểm rủi ro cho các doanh nghiệp này. 1.1.2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Đối với mỗi quốc gia thanh toán quốc tế luôn đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Nhưng TTQT lại luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro bởi những đặc thù của nó. Ở nước ta, việc phân tích rủi ro trong thanh toán quốc tế và đưa ra những giải pháp nhằm hạn chế được những rủi ro đó là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Có thể kể đến những tác phẩm tiêu biểu sau: Bài nghiên cứu của tác giả Nguyễn Văn Tiến, học viện ngân hàng, báo tài chính tháng 5/2008 trang 47-49, Phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong thanh toán quốc tế. Bài viết đi sâu vào nghiên cứu rủi ro tỷ giá, việc sử dụng đồng USD trong thương mại, thanh toán và đầu tư quốc tế, phân tích biến động của tỷ giá tác động đến các đối tượng: ngân hàng, doanh nghiệp, các nhân... có hoạt động xuất nhập khẩu, chủ nợ và con nợ bằng đồng USD. Từ kinh nghiệm phòng ngừa rủi ro tỷ giá của các 8