Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn 1: Lêi më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m võa qua, cïng víi nh÷ng thµnh tùu ®æi míi cña ®Êt
níc, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®æi míi s©u s¾c ®ãng gãp
vµo viÖc æn ®Þnh tiÒn tÖ, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ theo híng c«ng
nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, më réng quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng ng©n
hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng cã nhiÒu khã kh¨n , tån t¹i , nh÷ng
rñi ro tiÒm Èn g©y ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh vµ uy tÝn
cña c¸c ng©nhµng.
§Æc biÖt , trong xu thÕ tù do ho¸ tµi chÝnh hiÖn nay, viÖc ®iÒu h¹n
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHNN ViÖt Nam ®· dÇn dÇn tõng bíc chuyÓn sang
sö dngj c¸c c«ng cô gi¸n tiÖp, viÖc quy ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay ®èi víi
c¸c NH
TM ®· ®îc b·i bá thay b»ng viÖc c«ng vè l·i suÊt c¬ b¶n cïng víi sù
cho phÐp c¸c biªn ®é dao ®éng. L·i suÊt ®· bíc ®Çu ®îc tù do ho¸ víi
viÖc NHNN bá c¬ chÕ khèng chÕ l·i suÊt cho vay ngo¹i tÖ víi c¸c NHTM,
®iÒu nµy dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®éng thêng xuyªn cña l·i suÊt thÞ trêng.
Tríc nh÷ng diÔn biÕn l·i suÊt t¨ng, gi¶m nh vËy, nhiÒu NHTM ViÖt Nam
®· ph¶i chÞu thiÖt h¹i vµ bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng sinh lîi. MÆc dï mét sè
NHTM ®· nhËn thøc ®îc vÊn ®Ò nµy, nhng cha ng©n hµng nµo cã ®îc
hÖ thèng qu¶n lý rñi ro mét c¸ch hoµn thiÖn NÕu t×nh trµng nµy tiÕp tôc kÐo
dµi , trong t¬ng lai c¸c ng©n hµng cã thÓ ph¶i g¸nh chiôu nh÷ng hËu qu¶
nÆng nªn h¬n, thËm chÝ g©y ¶nh hëng ®Õn sù an toµn trong kinh doanh
cña ng©n hµng còng nh sù an toµn cña c¶ hÖ thèng. V× thÕ, viÖc ®i s©u
nghiªn cøu vÒ “Rñi ro l·i suÊt trong hÖ thèng kinh doanh ng©n hµng vµ
c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa “phï hîp lµ rrÊt cÇn thiÕt vµ quan träng víi
mçi ng©n hµng.
§ã còng chÝnh lµ lý do v× sao em chän ®Ò tµi nµy.
§Ò ¸n ®îc chia lµm ba phÇn :
-PhÇn 1: Lêi më ®Çu
-PhÇn 2: Néi dung
-PhÇn 3: KÕt luËn
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
MÆc dï ®· cè g¾ng nghiªn cøu nhng ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái ®îc
nh÷ng thiÕu xãt. Em mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« ®Ó ®Ò ¸n
trë nªn tèt h¬n n·.
Em xin c¶m ¬n Ths Phan ThÞ H¹nh ®· gióp em rÊt nhiÒu ®Ó cã thÓ
hoµn thiÖn ®Ò ¸n nµy.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn 2 : Néi dung
Ch¬ng 1 : Rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng
1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÌ rñi ro l·i suÊt:
1.1.VÝ dô
1.1.1.VÝ dô:
Gi¶ sö ng©n hang A ®ang cã nhu cÇu cho vay 100 triÖu cã thêi h¹n 1 n¨m
víi l·i suÊt cè ®Þnh lµ 10%/n¨m. Ng©n hµng Q t×m kiÕm nguån hco vay
b»ng c¸ch vay trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng 200 triÖu ví l·i suÊt cè ®Þnh lµ
6%/n¨m, nÕu vay 1 n¨m vµ 7%/n¨m, nÕu vay hai n¨m.
1.1.2 T×nh tr¹ng t¸i tµi trî:
Gi¶ sö ng©n hµng vay trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng kú h¹n 1 n¨m. Sau 1
n¨m, 100 triÖu cho vay ®îc tr¶ vµ 200 triÖu tiÒn ®i vay ph¶i tr¶: kho¶n gèc
thu ®îc chØ ®ñ trang tr¶i 50% nhu cÇu chi tr¶ ( ¶nh hëng cña l·i coi nh
b¼ng kh«ng). §èi víi kho¶n cho vay 1 n¨m ng©n hµng thu ®îc : Chªnh
lÖchl·i suÊt = 10%-6%=4%
§Ó cã tiÒn tr¶ 100 triÖu cßn l¹i, NH cÇn vay thªm 100 triÖu trªn thÞ trêng
liªn ng©n hµng. Nh vËy, ng©n hµng ph¶i tµi trî nh trªn ®îc gäi lµ t¸i tµi
trî: Lµ t×nh tr¹ng trong ®ã k× h¹n cña tµi s¶n dµi h¬n k× h¹n cña nguån tiÒn.
Chªnh lÖch l·i suÊt mµ ng©n hang thu ®îc phô thuéc vµo l·i suÊt mµ ng©n
hµng ph¶i tr¶ khi t¸i tµi trî. NÕu l·i suÊt trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng
kh«ng ®æi, chªnh lÖch l·i suÊt thu ®îc cña kho¶n chovay 2 n¨m lµ : Chªnh
lÕhc l·i suÊt =11%-6%=5%
Ng©n hµng sÏ thu ®îc 5%/n¨m, trong c¶ hai n¨m. Khil·i suÊt trªn thÞ
trêng liªn ng©n hµng gi¶m, chªnh lÖch l·i thu ®îc n¨m thø hai s÷ lín h¬n
5% vµ khi l·i suÊt t¨ng, chªnh lÕch l·i suÊt thu ®îc sÏ gi¶m thËm chÝ cã
thÓ ng©n hµng cßn bÞ lç.
N¨m1: Chªnh lÖch l·i suÊt thu ®îc tõ 200 triÖu hco vay lµ:
[(10%-6%)100+(11%-6%)100] =9 = 4,5%
200
200
N¨m 2: GØ sö l·i suÊt trªn thÞ trêng gi¶m 1%. Do kho¶n cho vay víi l·i
suÊt cè ®Þnh nªn ng©n hµng vÉn chØ thu ®îc l·i suÊt nh n¨m 1. K× h¹n ®i
vay trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng chØ lµ mät n¨m, do vËy vµo n¨m thø hai,
l·i suÊt ®îc ®Æt l¹i, chØ cän 5%, vËy chªnh lÖch l·i suaats thu ®îc n¨m
thø hai : Chªnh lÖch l·i suÊt = 11% -5% = 6%
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
B×nh qu©n mçi n¨m ng©n hµng thu ®îc chªnh lÖch :
(4,5%+1%) =5,25%
2
Gi¶ sö l·i suÊt trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng t¨ng thªm 4% , chªnh lÖch
l·i suÊt n¨m thø hai lµ : 11% -10% =1%
B×nh qu©n m«Ü n¨m ng©n hµng thu ®îc chªnh lÖch lµ :
(4,5%+1%) =2,75%
2
T¹i sao ng©n h¹ng l¹i dïng nguån cã k× h¹n ng¾n ®Ó cho vay víi kÞ h¹n dµi
h¬n ? Mét lÝ dolµ ng©n hµng k× väng sÏ thu ®îc chªnh lÖch l·i suÊt cao
h¬n. NÕu ng©n hµng cho vay víi k× h¹n nh huy ®éng , chªnh lÖch l·i suÊt
thu ®îc lµ : 10%-6% = 4%.
Khith¶ ®æ k× h¹n ng©nhµng thÊt r»ng chªnh lÖch l·i suÊt n¨m 1 ch¾c ch¾n sÏ
cao h¬n, ®¹t 4,5%, tuy nhien, chªnh lÖch l·i suÊt n¨m 2 l¹i cha ch¾c ch¾n,
tuú thuéc vµo mùc ®é vµ xu tíng thay ®æi cña l·i suÊt thÞ trêng.
Ng©n hang sÏ thay ®æi k× hanh nÕu nhµ qu¶n lÝ dù ®o¸n r»ng l·i suÊt trªn thÞ
trêng liªn ng©n hµng sÏ gi¶m, hoÆc t¨ng song møc t¨ng kh«ng vît qu¸ tû
lÖ lµm cho chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n 2 n¨m nhá h¬n 4%.
Chªnh lÖch l·i suÊt n¨m 2 an toµn cho ng©n hµng = (4% x2 – 4,5%) = 3,5%
L·i suÊt trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng an toµn = 11% n-3,5% =7,5%.
NÕu l·i suÊt trªn thÞ trêng liªnng©n hµng n¨m thø 2 t¨ng tíi 7,5%, th×
chªnh lÖch l·i suÊt n¨m 2 chØ cßn 3,5%, gi¶m 1% so ví n¨m 1. KÕt côc
chung, chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n2 n¨m ®¹t 4%. NÕu l·i suÊt t¨ng qu¸ dù
tÝnh ( qu¸ 7,5%) sÏ g©y ra tán thÊt cho ng©n hµng.
1.2.2T×nh tr¹ng t¸i ®Çu t ( k× h¹n cña tµi s¶n nhá h¬n nguån tµi trî)
C¸c gi¶ thiÕt t¬ng tù nh trÕnong nguån vay 2 n¨m víi l·i suÊt cè ®Þnh
7%/n¨m. Sau 1n¨m, 100 triÖu ®îc hoµn tr¶, thu ®îc chªnh lÖch l·i suÊt lµ
3%. Ng©n hµng cã thÓ cho vay métkho¶n míi : t¸i ®Çu t l·i suÊt thu ®îc
lµ 3% . Khi l·i suÊt cho vay t¨ng hoÆc gi¶m, chªnh lÖch l·i suÊt sÏ t¨ng
hoÆc gi¶m.
1.1.3 KÕt luËn:
ë c¶ hµi trêng hîp trªn ®Òu cã sù kh«ng phï hîp vÒ k× h¹n cña tµi s¶n vµ
nguån vèn trong ®iÒu kiÖn c¸c hîp ®ång huy ®éng vµ tµi trî vãi l·i suÊt cè
®Þnh. T×nh tr¹ng nµy ®îc kÕt hîp ví thay ®æi l·i suÊt ngµo dù kiÕn trªnthÞ
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
trêng lµl·i suÊt n¶y sinh tæn th¸at cho ng©n hµng. Nh vËy, rñi ro l·i suÊt
lµ kh¶ n¨ng gi¶m chªnh lÖch l·i suÊt khi l·i suÊt thÞ trêng thay ®æi.
1.2Kh¸i niÖm:
§Ó huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp vµ d©n c, ng©n hµng ph¶i tr¶ l·i. Khi
tµi trî, ng©n hµng thu l·i. Nh nhiÒu gi¸ c¶ hµng ho¸ kh¸c, l·i suÊt cña c¸c
kho¶n cho vay, tiÒn göi vµ chøng kho¸n thêng xuyªn biÕn ®éng, cã thÓ
lµm gia t¨ng lîi nhuËn cho ng©n hµng vµ ngîc l¹i g©y tæn thÊt cho ng©n
hµng. Rñi ro l·i suÊt lµ kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt ngoµi dù kiÕn g¾n
víi thay ®æi cña l·i suÊt vµ nhiÒu nh©n tè kh¸c nh cÊu tróc vµ kú h¹n cña
tµi s¶n vµ nguån, quy m« vµ kú h¹n c¸c hîp ®ång kú h¹n…
2 .Nguyªn nh©n rñi ro l·i suÊt
Sù kh«ng phï hîp vÒ k× h¹n cña nguån vµ tµi s¶n.
Sù thay ®æi cña l·i suÊt thÞ trêng kh¸c víi dù kiÕn cña ng©ng hµng.
Ng©n hµng sö dông l·i suÊt cè ®Þnh trong c¸c hîp ®ång.
2.1 Sù kh«ng phï hîp vÒ k× h¹n cña nguån vµ tµi s¶n ®îc ®o b¶ng khe
hë l·i suÊt .
Khe hë l·i suÊt = Tµi s¶n nh¹y c¶m l·i suÊt – Nguån nh¹y c¶m l·i suÊt
C¸c tµi s¶n vµ nguån nh¹y c¶m thêng lµ c¸c lo¹i mµ sè d nhanh chãng
chuyÓn sang l·i suÊt míi khi l·i suÊt thay®æi, vÝ dj nh kho¶n tiÒn göi ng¾n
h¹n , c¸c kho¶n cho vay vµ ®i vay trªn thi trêng liªn ng©nhµng, chøng
kho¸n ng¾n h¹n cña chÝnh phñ, c¸c kho¶n cho vay ng¾n h¹n. C¸c lo¹i Ýt
nh¹y c¶m thuéc vÒ tµi s¶n vµ nguån trung vµ dµi h¹n ví l·i suÊt cè ®Þnh . VÝ
dô, mét kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm 3 th¸ng (100 tû) ví l·i suÊt 10%/n¨m. Khi
l·i suÊt thÞ trêng thay dæi ( t¨ng hoÆc gi¶m) , th× kho¶n tiÒn nµy ( 100tû )sÏ
nhanh chãng chuyÓn sang l·i suÊt míi. Ngîc l¹i, ví kho¶n tiÕtkiÖm 3
n¨m, khi l·i suÊt thÞ tr¬ng thay ®æi, chØ mét phÇn nhá s¾p ®Õn h¹n, hoÆc
míi göi cã kh¶ n¨ng chuyÓn sang l·i suÊt míi. Do ng©n hµng sö dông l·i
suÊt cè dÞnh ®· t¹o ra c¸c t×a s¶n vµ nguån kÐm nh¹yc¶m víi l·i suÊt.
Ng©n hµng cã khe hë d¬ng nÕu t¸i s¶n nh¹y c¶m lín h¬nnguån nh¹y c¶m
(k× h¹n huy ®éng dµi h¬n sö dông).
2.2 Sù thay ®æi cña l·i suÊt thÞ tr¬ng ngoµi dù kiÕn:
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
L·i suÊt thÞ trêng thêng xuyªnthay ®«Ø . Ng©n hµng lu«n nghªn cøu vµ
dù b¸o l·i suÊt. Tuy nhiªn , trong nhiÒu trêng hîp ng©n hµng kh«ng thÎ dù
b¸o chÝnh x¸c møc ®é thay ®æi cña l·i suÊt.
NÕu ng©n hµng duy tr× Khe hë l·i suÊt d¬ng:
-Khi l·i suÊt trªn thÞ trêng t¨ng, chªnhlÕch l·i suÊt t¨ng;
-Khi l·i suÊt trªn thÞ trêng gi¶m, chªnh lÕch l·i suÊt gi¶m;
NÕu ng©n hang duy tr× Khe há l·i suÊt ©m:
-Khi l·i suÊt trªn thÞ trêng t¨ng, chªnh lÖch l·i suÊt gi¶m;
-Khi l·i suÊt trªn thÞ trêng gi¶m, chªnh lÖch l·i suÊt t¨ng;
3 C¸c nh©n tè ph¶n ¸nh rñi ro l·i suÊt:
3.1 Khe hë l·i suÊt ( interest rate gap)
C¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng ®· dïng khe hë l·i suÊt (interest rate gap) nh
lµ chØ tiªu ®o kh¶ n¨ng thu nhwpj gi¶m khi l·i suÊt thay ®æi.
Khe hë l·i suÊt h×nh thµnh do chªnh lÖch tµi s¶n vµ nguån nh¹yc¶m. Cã
nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng tíi quy m« cña nguån vµ t¸i s¶n nh¹y c¶m:
-Nhu cÇu vÒ k× h¹n cña ngêi sö dông;
-Kh¶ n¨ng vÒk× h¹n cña ngêi göi vµ cho vay;
-ChuyÓn ho¸n k× h¹n cña ngån.
Sù khcs biÖt vÒ k× h¹n cña nguån vµ tµi s¶n lµ tÊt yÕu. KÞ h¹n ®Ó ph©n lo¹i
tµi s¶n vµ nguån nh¹y c¶m kh«ng ph¶i lµ kÞ h¹n danh nghÜa mµ lµ k× h¹n tµi
s¶n vµ nguån ®îc x¸c ®Þnh l¹i l·i suÊt. VÝ dô, mét nguån tiÒn huy ®éng 2
n¨m, víi l·i suÊt 10%/n¨m, song ®· duy tr× ®îc 1 n¨m 10 th¸ng. VËy vµo
thêi ®iÓm tÝnh to¸n , nguån nµy chØ cßn 2 th¸ng lµ ®Õn h¹n. NÕu l·i suÊt thÞ
trêng thay ®æi , nguån nµy sÏ ®îc ®Æt l¹i gi¸ ( x¸c ®Þnh l·i l·i suÊt ).
Ng©n hµng khã vµ kh«ng cÇn thiÕt duy tr× sù phï hîp tuyÖt ®èi vÒ k× h¹n
gi÷a c¸c nguån vµ c¸c loaÞ tµi s¶n kh¸c nhau trong mäi thêi k× . Tríc hÕt,
k× h¹n trªn thêng lµ dokhchs hµng ®i vay vµ göi tiÒn quýet ssÞnh. Thø hai,
sù thay ®æi cña c¸c lo¹i l·i suÊt rÊt kh¸c nhau vµ møc ®é nh¹y c¶m cña
nguån vµ tµi s¶n ®èi víi l·i suÊt còng khcs nhau. Thø ba, sù kh¸c biÖt vÒ
nguån vµ tµi s¶n nh¹y c¶m cã kthÓ t¹o thu nhËp cao h¬n cho ng©n hµng.
Khhi duy tr× khe hë nh¹y c¶m kh¸c kh«ng, nÕu l·i suÊt thay ®æi theo híng
phï hîp, thu nhËp cña ng©n hµng sÏ t¨ng.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Gi¶ sö l·i suÊt thay ®æi víi møc ®é nµo ®ã kh«ng cã lîicho ng©n hµng,
møc ®é gi¶m thu nhËp tõ l·i cña ng©n hµng sÏ tû lÖ thuËn víi quy m« khe
hë l·i suÊt.
3.2 Sù thay ®æi cña l·i suÊt thÞ trêng
-Trong trêng hîp ng©n hµng ®ang duy tr× khe hë l·i suÊt d¬ng, tøc lµ
ng©n hµng dù ®o¸n l·i suÊt sÏ t¨ng. NÕu l·i suÊt tµi s¶n vµ nguån nh¹y c¶m
cïng t¨ng nh nhau, ng©n hµng sÏ cã lîi; nÕu chóng gi¶m xuèng víi cïng
møc ®éi, chªnh lÖch l·i suÊt cña ng©n hang sÏ gi¶m, lµm gi¶m thu nhËp tõ
l·i suÊt.
-Trong trêng hîp ng©n hµng ®ang duy tr× khe hë l·i suÊt ©m tøc lµ ng©n
hµng dù ®o¸n l·i suÊt sÏ gi¶m. NÕu l·i suÊt tµi s¶n vµ nguån nh¹y c¶m l¹i
tang víi cïng møc ®é, chªnh lÖch l·i suÊt cña ng©n hµng srx gi¶m, lµm
gi¶m thu nhËp tõ l·i suÊt. Nh vËy, tr¹ng th¸i tµi s¶n vµ ngußn ( t¹o nªn khe
hë l·i suÊt ) kh«ng ph¶i lµ yÕu tè duy nhÊt g©y nªn ruØ ro l·i suÊt. Tr¹ng th¸i
trªn ®îc kÕt hîp víi thay ®æi cña l·i suÊt ngoµi mong muèn cña nhµ qu¶n
lÝ ng©n hµng sÏ g©y nªn rñi ro l·i suÊt. Do kh¶ n¨ng dù ®o¸n thay ®æi l·i
suÊt lµ cã h¹n tríc thay ®æi cña m«i trêng kinh doang, khe hë l·i suÊt
trë thµnh yÕu tè ®o rñi ro l·i suÊttiÒm n¨ng. NÕu khe hë l·i suÊt cµng lín
rñi ro còng cµng lín.
VÝ dô: Mét ng©n hµng ®ang cã tr¹ng th¸i nh¹y c¶m víi l·i suÊt nh sau ( sè
d b×nh qu©n trong k× , ®¬n vÞ tû ®ång, l·i suÊt b×nh qu©n %/ k×):
Tµi s¶n
Tµi s¶n nh¹ c¶m
Tµi s¶n kÐm nh¹y c¶m
Sè
d
80
120
L·i
suÊt
5
7
Nguån
Nguån nh¹y c¶m
Nguån kÐm nh¹y c¶m
Sè L·i suÊt
d
120 4
80 6
Chªnh lÖch l·i suÊt cña ng©n hµng trong k×:
(80x5%+120x4%-80x6%)x100 =1,4%
200
(sè tuyÖt ®èi lµ 2,8)
NÕu l·i suÊt thÞ tr¬ng t¨ng thªm 1%,chªnh lÖch l·i suÊt cña ng©n hµng:
(80x6%+120x7%-120x5%-80x6%)x100 =1,2% (gi¶m 0,2%)
200
(sè tuyÖt ®èi lµ 2.4%)
Khe hë nh¹y c¶m 80-120 = -40
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
VËy tõ khe hë nh¹y c¶m ta cã thÓ dù ®o¸n tæn thÊt khi l·i suÊt thay ®æi :
Thu nhËp tõ l·i gi¶m (-) =Khe hë
xMøc gia tang
HoÆc t¨ng (+)
nh¹y c¶m cña l·i suÊt
Tõ vÝ dô trªn ta cã : Thu nhËp tõ l·i gi¶m (-)=-40 x 1% =- 0,4 (®¬n vÞ).
Chªnh lÖch l·i suÊt gi¶m ( -) = khe hë nh¹y c¶m x Møc gia tang cña
l·i suÊt
HoÆc t¨ng (+)
Tæng tµi s¶n sinh lêi
=- 0,4 x100 =0,2%
200
3.3 C¸c diÔn biÕn cña rñi ro l·i suÊt
3.3.1 L·i suÊt thay ®æi kh«ng cïng møc ®é
§Ó thÊy ¶nh hëng cña tr¹ng th¸i tµi s¶n vµ nguån nh¹y c¶m ®èi víi rñi ro
l·i suÊt, chóng ta gi¶ ®Þnh l·i suÊt nguån vµ tµi s¶n nh¹y c¶m thay ®æi víi
cïng møc ®é. Song trªn thùc tÕ, c¸c møc l·i suÊt thay ®æi kh¸c nhau. Sù
thay ®æi l·i suÊt theoc¸c møc ®é kh¸cnhau còng g©y ra rñi ro l·i suÊt cho
dï ®é lín vµ dÊu cu¶ khe hë l·i suÊt nh thÕ nµo.
VÝ dô: vÒ mét ng©n hµng víi sè d binh qu©n k×, l·i suÊt b×nh qu©n :
Tµi s¶n
Sè d
L·i
suÊt
Nguån
Sè
d
120
L·i
suÊt
Tµi s¶n nh¹y c¶m
80
Nguån nh¹y c¶m
Trong ®ã:
Trong ®ã:
-Chøng kho¸n ng¾n h¹n
20
4
-TiÒn göi thanh to¸n
30
3
-TiÒn göi t¹i c¸c NH
10
2
-TiÒn göi cã k× h¹n ng¾n 30
4
-Cho vay ng¾n h¹n
50
6
-TiÕt kiÖm ng¾n
60
5
Tµi s¶n kÐm nh¹y c¶m
120
7
Nguån kÐm nh¹y c¶m
80
6
HiÖn t¹i, chªnh lÖch thu chi tõ l·i cña ng©n hµng lµ :
20 x 4% +10 x 2% +50 x 6% +120 x7% - 30 x3% -30 x4%- 60 x5% -80 x
6% = 2,5
Chªnh lÖch l·i suÊt cña ng©n hµng lµ :
2,5 x100 =1,25%
200
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
khi l·i suÊt t¨ng cïng møc ®é, do khe hë l·i suÊt ©m, thu nhËp tõ l·i sÏ
gi¶m. Song nÕu møc l·i suÊt thay ®æi kh«ng gièng nhau th× tæn thÊt cã thÓ
rÊt lín,hoÆc ngîc l¹i ng©n hµng cã thÓ ®îc lîi.
Gi¶ sö l·i suÊt thÞ trêng dù tÝnh thay ®æi nh sau :
+Chøng kho¸n ng¾n h¹n t¨ng thªm 0.3%;
+TiÒn göi t¹i c¸c ng©n hµng t¨ng thªm 0,2%;
+Cho vay ng¾n h¹n t¨ng thªm 0,8%;
+T^iÒn göi thanh to¸n t¨ng thªm 0,3%;
+TiÒn göi cã k× h¹n ng¾n t¨ng thªm 0,6%;
+TiÒn göi tiÕt kiÖm ng¾n t¨ng thªm 0,9%;
VËy chªnh lÖch thu chi tõ l·i dù tÝnh trong k× tíi cña ng©n hµng lµ :
20 x4,3% +10 x 2,2% +50 x6,8% +120 x 7% -30 x3,3% -30 x4,6% -60 x
5,9% -80 x 6% =2,17
Chªnh lÖch l·i suÊt dù tÝnh cña ng©n hµng lµ :
2,17 x100 =1,085%
200
(§Ó ®¬ngi¶n trong tÝnh to¸n,gi¶ sö qui m«, cÊu tróc cña tµi s¶n kh«ng ®æi ).
3.3.2 Møc ®é nh¹y c¶m l·i suÊt
-K× h¹n nguån vµ tµi s¶n quyÕt ®Þnh ®é lín cña khe hë l·i suÊt. §Ó ®¬n gi¶n,
ta gi¶ ®Þnh c¸c tµi s¶n vµ nguån ng¾n h¹n ( tõ 12 th¸ng tröo xuèng ) lµ nh¹y
c¶m l·i suÊt ( møc ddé nh¹y c¶m nh nhau ). Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ c¸ck×
h¹n kh¸c nhau sÏ cã møc nh¹y c¶m l·i suÊt kh¸c nhau. TiÒn göi t¹i ng©n
hµng Nhµ níc, tiÒn göi thanh to¸n lµ t× s¶n vµ nguån cã møc ®é nh¹y c¶m
lín nhÊt.TiÒn göi tiÕtkiÖm 9 th¸ng ( sau 9 th¸ng míi ®Æt gi¸ l¹i ) cã møc ®é
nh¹y c¶m thÊp h¬n tiÒn tiÕt kiÖm lo¹i 12 th¸ng . Nguån 12 th¸ng cã thÓ
chuyÓn thµnh tµi s¶n k× h¹n 2 th¸ng vµ 24 th¸ng ®Ó t¹o ra khe hë l·i suÊt
b»ng kh«ng. Khil·i suÊt thay ®æi trong mét kho¶ng thêigian dù tÝnh,tû lÖ
c¸c tµi s¶n vµ ngußn nh¹y c¶m ®îc ®Æt gi¸ l¹i còng kh¸c nhau. VÝ dô, khi
l·i suÊt t¨ng, 100%tiÒn göi thanh to¸n®îcchuyÓn sang l·i suÊt míi chØ
trong vßng mét ngµy, trong khi®ã chØ mét phÇn tiÒn göi 3 th¸ng ®îc
chuyÓn sang l·i suÊt míi trong vßng mét th¸ng… Do vËy, nhµ qu¶n lÝ cÇn
kÕt hîp qui m« vµ k× h¹n c¸ biÖtcña tõng l×a tµi s¶n vµ nguån ®Ó tÝnh k×
hanh trung b×nh cña tµi s¶n vµ nguån, nghiªncøu møc®é nh¹y c¶m cña
chóng ®èi víi l·i suÊt.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
-Nguån vµ tµi s¶n cã k× h¹n trªn 1 n¨m víi l·i suÊt cè ®Þnh ®îc coi lµ kÐm
nh¹y c¶m víi l·i suÊt. Song møc ssé nh¹y c¶m cña mçi lo¹i còng kh¸c
nhauvµ ®Òu t¸c ®ängtíikhe hë l¸iuÊt.
-Mét nguån huy ®éng 3 n¨m ®Ó cho vay 3 n¨m víi l·i suÊt cè ®Þnh th×
kh«ng cã rñi ro l·i suÊt . Ty nhiªn, trªn thùctÕ, nhiÒu doanh nghiÖp vay lín
cã quyÒnthay l·i suÊt khi l·i suÊt trªn thØtêng gi¶m. C¸c doanh nghiÖp nµy
cãthÓ tr¶ tríc h¹n,vay ng©n hµng kh¸c ®Ó tr¶, tho¶ thuËn l¹i víi ng©n hµng
®Ó gi¶m l·i suÊt ghØtong hîp ®ång… Khi t×nh tr¹ng chovay trë nªnkhã
kh©n, c¸c ng©n hµng buéc ph¶i chÊp nhËn yªu cÇu cñakh¸ch . Thùc tÕ nµy
t¹o ra tæn thÊtcho ng©n hµng.
4.Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh rñi ro l·i suÊt
4.1. Ph©n tÝch kho¶ng c¸ch:
Ph©n tÝch kho¶ng c¸ch lµ chªnh lÖch gi÷a tæng sè tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m
víi l·i suÊt vf tæng sè tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi laÜ suÊt.
Ch¼ng h¹n, nh×n vµo b¶ng c©n®èi tµi s¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i nh thÝ
dô trªn ta cã kho¶ng c¸ch lµ 30-50+-20. B»ng c¸ch nh©n kho¶ng víi thay
®æi l·i suÊt, chóng ta cã kkÕt qu¶ ®èi víi lîi nhuËn cña ng©n hµng : khi l·i
su©tsuaats t¨ng 5%l¬Þi nhuËn ng©n hµng thay ®æi –5% x(-20)=-1 triÖu ®ång;
khi l·i suÊt gi¶m 5% , lîi nhuËn ng©n hµng thay ®æi -5%x (-20)=+1 triÖu
®ång.
ThuËn l lîi cña ph¬ng ph¸p nµy lµ rÊt ®¬n gi¶n , chóng ta dÔ dµng thÊy
®ícmøc ®é ruiro cña ng©n hµng tríc rñi ro l·i suÊt.
Tuy nhiªn trªn thùc tÕ ta thÊy kho«ng ph¶i tÊt c¶ tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî cña
ng©n hµng cã cïng mét kú h¹n thanh to¸n. Bëi v× dotÝnh chÊt ho¹t ®éng cña
ng©n hµng lµ gÆp nhiÒu rñi ro nªnng©n hµng ph¶i ®a d¹ng ho¸ nhngx
kho¶n môc tµi s¶n cã, ®ång thêi còng do viÖc huy ®oäng vèn cña ng©n hµng
thêng mang tÝnh bÞ ®éng nªnnh÷ng kho¶n môc tµi cã vµ tµi s¶n nî cã cïng
kú h¹n thanh to¸n. Nh vËy ®Ó lîng ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c hon rñi ro
l·i suÊt th× ta sö dngj ph¬ng ph¸p gäi lµ ph©n tÝch kho¶ng thêi gian tån t¹i
4.2Ph©n tÝch kho¶ng thêi gian tån t¹i
Ph©n tÝch kho¶ng thêi gian tån t¹i d¹ trªn kh¸i niÖm vÒ kho¶ng thêi gian
tån t¹i cña Macaulay, nã lîng ®Þnh kho¶ng thêi gian sèng trung b×nh cña
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®ång tiÒn thanh to¸n cña mét chøng kho¸n . VÒ mÆt ®¹i sè häc, kho¶ng
thêi gian tån t¹i cña Macaulay ®îc ®Þnh nghÜa lµ :
N
D=
x Cp /(1 i)
1
N
CP /(1 i )
1
Trong ®ã T= thêi gian tÝnh ®Õn lóc viÖc thanh to¸n tiÒn mÆt ®îc thùc hiÖn.
CP = thanh to¸n tiÒn mÆt ( l·i = gèc ) t¹i thêi ®iÓm Ti = l·i suÊt;
N = thêi gian ®Õn khi m·n h¹nh cña chøng kho¸n nµy :
Kho¶ng thêi gian tån t¹i lµ mét kh¸i niÖm rÊt h÷u Ých v× nã mang l¹i mét
xÊp xØ tèt tÝnh nh¹y c¶m cña gi¸ trÞ thÞ trêng cña mét chøng kho¸n ®è víi
mét thay ®æi vÒ l·i suÊt cña nãl.
Thay ®æi tÝnh b»ng phÇn tr¨m vÒ gi¸ trÞthÞ trêng cña chøng kho¸n thay ®æi
phÇn tr¨m vÒ l·i suÊt kho¶ng thêi gian tån t¶itong n¨m . Sù ph©n tÝch
kho¶ng thêi giantån tµi kiªn quan ®Õn viÕco s¸nh kho¶ng thêi gian tån t¹i
trung binhf cña nh÷ng tµi si¶n nî cña ng©n hµng ®ã Quany l·i víi b¶ng c©n
®èi ta× s¶n cña ng©ng hµng th¬ng m¹i A, gi¶ sö kho¶ng thêi giantån tÞa dèi
tµi s¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i A , gi¶ sö kho¶ng thêi gian tån t¹i trung
b×nh cña nh÷ng tµi s¶n cñanã lµ 6 n¨m, (Tøc lµ thêi tian sonãng trungb×nh
cña dong thanh to¸n lµ 6 n¨m _ khong¶ thêi gian tån t¹i trung b×nh cña
nh÷ng tµi s¶n nî cña nã lµ 3 n¨m . khi l·i suÊt t¨ng 5% , gi¸ trÞ thÞ tr¬ng
cña nh÷ng tµi s¶n cã cña nã gi¶m ®i 5% 6=30%, trong khi ®ã gi¸ trÞ
thØtêng cña nh÷nh tµi s¶n nî cña nã gi¶m ®i 5%*3=15%. KÕt qu¶ lµ gi¸ trÞ
rßng ( gi¸ trÞ thÞ tr¬ng cña nh÷ng tµi s¶n cã trõ ®Þ tµi s¶n nîtµi s¶n nî )®·
gi¶m (30%-15%=15%)cña tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ban ®Çu . kÕt qu¶ nµy còng
cã thÓ ®îc tÝnh trùc tiÕp h¬n nh lµ : [ -thay ®æi %vÒ l·i suÊt ]*[kháng thêi
gian tån t¹i cña c¸c t×a s¶n cã trõ ®i khong¶ thêi gian tån t×a cua rc¸c tµi s¶n
nî ] tøc lµ -15% =-5% (6-3). T¬ng tù khi l·i suÊt gi¶m 5% sÏ lµm t¨ng gÝ
trÞ rßng cña ng©n hµng lªn 15% tæng gi¸ trÞ t×a s¶n cã [-(5%)*(6-3)=15%].
5 M« h×nh ®o lêng rñi ro l·i suÊt
5.1M« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n
VÝ dô vÒ m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Gi¶ sö ng©n hµng gi÷ mét tr¸i phiÕu kú h¹n ®Õn h¹n lµ mét n¨m, møc lîi
tøc kh«ng ®æi lµ 10% n¨m (C), mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu ®îc thanh to¸n khi ®Õn
h¹n lµ 100 USA (F), møc l·i suÊt ®Õn h¹n mét n¨m hiÖn hµnh cña thÞ trêng
lµ 10% n¨m (R), gi¸ tr¸i phiÕu lµ PB.
P1B = F + C/(1+R) = (100 + 10% x 100)/ (1+10%) = 100
Khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng ngay lËp tøc tõ 10% ®Õn 11, gi¸ thÞ trêng cña
tr¸i phiÕu gi¶m.
P1B = F + C/(1+R) = (100 + 10% x 100)/(1+11%) = 99,1
VËy ng©n hµng ph¶i chÞu tæn thÊt tµi s¶n lµ 0,9 USD trªn 100USD gi¸ trÞ ghi
sæ. Gäi AP1 lµ tØ lÖ % tæn thÊt tµi s¶n.
AP1 = 99,1 - 100 = - 0,9%
AP1/AR = -0,9%/0,01 = -0,9 < 0
Khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng th× gi¸ trÞ cña chøng kho¸n cã thu nhËp cè ®Þnh
gi¶m.
NÕu tr¸i phiÕu cã kú h¹n ®Õn kú 2 n¨m, c¸c yÕu tè kh¸c nh trªn. Tríc khi
l·i suÊt thÞ trêng t¨ng:
P2B = 10% x 100/(1+10%)1 + 100 (1+10%)/ (1+11%)2 = 98,28
Khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng ngay lËp tøc tõ 10% lªn 11%
P2B = 10% x 100/(1+11%)1 + 100 (1+11%)/ (1+10%)2 = 100
AP2 =98,29 - 100 = 1,71%
AP2 - AP1 = -1,71% - (-0,9%) = -0,81%
Møc gi¶m gi¸ cña tr¸i phiÕu cã kú h¹n 2 n¨m nhiÒu h¬n lµ tr¸i phiÕu cã kú
h¹n 1 n¨m.
T¬ng tù ®èi víi tr¸i phiÕu cã kú h¹n 3 n¨m, khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng tõ
10% lªn 11%, gi¸ cña nã sÏ gi¶m -2,24% vµ do ®ã:
AP3 - AP2 = 2,24% - (-1,71%) = -0,73%
-0,73%) < -0,81%
NÕu kú h¹n cña tµi s¶n cµng dµi th× møc ®é thiÖt h¹i tµi s¶n tuyÖt ®èi t¨ng
lªn, nhng tØ lÖ % thiÖt h¹i gi¶m dÇn.
M« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n ®èi víi mét danh môc tµi s¶n
Víi kÕt luËn trªn chóng ta më réng m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n ®èi víi mét
danh môc tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî. Gäi MA lµ kú h¹n ®Õn h¹n trung b×nh cña
danh môc tµi s¶n cã, ML lµ kú h¹n ®Õn h¹n trung b×nh cña danh môc tµi s¶n
nî, ta cã:
MA = WA1MA1 + WA2MA2 + WA3MA3 + ... + WAnMAn
ML = WL1ML1 + WL2ML2 + WL3ML3 + ... + WLnMLn
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Trong ®ã WAj lµ tû träng cña tµi s¶n cã j, gi¸ trÞ tµi s¶n tÝnh theo gi¸ trÞ thÞ
trêng (kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ ghi sæ), vµ ta cã:
n
W
AJ
1
LJ
1
j 1
n
W
j 1
WLJ lµ tØ träng cña tµi s¶n nî, ®îc biÓu thÞ b»ng gi¸ trÞ thÞ trêng, vµ:
¶nh hëng cña l·i xuÊt lªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n lµ phô thuéc vµo:
+ Møc ®é chªnh lÖch MA - ML
+ TÝnh chÊt cña MA - ML lµ lín h¬n, b»ng hoÆc nhá h¬n 0.
5.2. M« h×nh thêi lîng (thiÕu)
VÝ dô m« h×nh thêi lîng
Chóng ta vÉn xem xÐt vÝ dô nh trªn. CF (Cash Flow) lµ lîng tiÒn thu vÒ tõ
kho¶n tÝn dông.
Luång tiÒn cña kho¶n tÝn dông 1 n¨m.
1/2 n¨m
1 n¨m
CF1 = 53,75 triÖu
CF1/2 = 57,5 triÖu
§Ó cã thÓ tÝnh thêi lîng (durasion) c¶ 2 luång tiÒn CF1/2 vµ CF1 ta ph¶i quy
gi¸ trÞ cña chóng vÒ cïng 1 thêi ®iÓm, ®ã lµ thêi ®iÓm 0, ta cã:
CF12 = 57,5
PV1/2 = 57,5/(1+ 15% x 1/2)1 = 53,49 tr
CF1 = 53,75
PV1 = 53,75/(1+ 15% x 1/2)1 = 46,51 tr
PV1/2 + PV 1 = 100 triÖu
§Ó tÝnh ®îc thêi lîng cña 2 luång tiÒn nµy, ta tÝnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña
luång tiÒn, tû träng gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña CF1/2 t¹i thêi ®iÓm t = 1/2 n¨m vµ
CF1 t¹i thêi ®iÓm t = 1 n¨m.
Gäi X lµ tØ träng
X1/2 = PV 1/2/(PV1/2 + PV 1) = 53,49/100 = 53,49%
X1 = PV1/(PV1/2 + PV1) = 46,51/100 = 46,51%
X1/2 + X = 1
Thêi lîng D cña kho¶n tÝn dông
DL = 1/2 * X1/2 * X 1
= 1/2 * 0,5349 + 1 * 0,4651
= 0,7326 n¨m
Nh vËy trong khi kú h¹n cña kho¶n tÝn dông lµ 1 n¨m th× thêi lîng cña nã
chØ lµ 0,7326 n¨m.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TT
1
TÝnh thêi lîng cña chøng chØ tiÒn göi cã kú h¹n 1 n¨m. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña
CF1 lµ PV1 = CF1/(1+15%) = 115/1,15 = 100
X1 = PV1 /PV1 = 1
DD = X1 * 1 = 1 n¨m
M« h×nh thêi lîng ®èi víi mét danh môc tµi s¶n:
DA = X1AD1A + X2AD2A + ... + XnADnA
DL = X1LD1L + X2LD2L + ... + XnLDnL
DA lµ thêi lîng cña toµn bé tµi s¶n cã
DL lµ toµn bé tµi s¶n nî
X1A + X2A + ... XnA = 1
X1L + X2L + ... XnL = 1
Xi biÓu thÞ tû träng.
Di biÓu thÞ thêi lîng cña tµi s¶n mét trong tµi s¶n cã hoÆc tµi s¶n nî.
5.3 M« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i
Néi dung cña m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i lµ viÖc ph©n tÝch c¸clång tiªn dùa trªn
nguyªn t¾c gi¸ trÞ ghiØ nh»m x¸c ®Þnh chªnh lÕch gi÷a l·i suÊt thu ®îc tõ
t×a s¶n cã vµ l·i suÊt thanh to¸n chovèn huy ®éng sau mét thêi gian nhÊt
®Þnh . §Ó sö dông m« h×nh nµy, tríc hÕt toµn tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî cña
ng©n h¸ngÏ ®îc ph©n thµnh c¸c nhãm tµi s¶n nh¹y c¶m víi l·i suÊt
theoc¸c møc kú h¹n, tÝnh trªnc¬ së thêi h¹n cßn l¹i cña tµi s¶n. C¬ së
ph©nlo¹i dùa vµo møc ®é biÕn ®éng cña thu nhËp tõ l·i suÊt ( ®èi víi tµi s¶n
cã ) vµ chi phÝ tr¶ l·i( ®èi víi tµi s¶n Nî ) khi l·i suÊt thØtêng cã sùthay
®æi. . HiÖnnay m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i ®ang ®îc ¸p dông ëe Mü, Quü dù tr÷
liªnbang Mü yªu cÇu c¸c ng©n hµng Mü ph¶i b¸p c¸o ®Þnh kú hµng quý
chªnh lechcj g÷a tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nîtheoc¸c kú h¹n sau:
1. Kú h¹n ®Õn mét ngµy .
2. Tªn mét ngµy ®Õn 3 th¸ng.
3. Trªn 3 th¸ng ®Õn 6 th¸ng
4. Tren 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m
5. Trªn mét n¨m ®Õn 5 n¨m
6. Trªn 5 n¨m
Gi¶ sö t¹i mét ng©n hµng cña Mü cã c¬ cÊu tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî ®îc
ph©n thµnh 5 nhãm theo kú h¹n nh sau:
Kú h¹n
Tµi s¶n Tµi s¶n Nî Chªnh lÖch
Cã
1ngµy
30
40
-10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
2
3
4
5
Trªn 1 ngµy ®Õn 90 ngµy
40
60
-20
Trªn 90 ngµy ®Õn 180ngµy
90
110
-20
Trªn 180ngµy ®Õn 360 ngµy
100
70
+30
Trªn 360ngµy ®Õn 5 n¨m
60
40
+20
Céng
320
320
0
Theo b¶ng trªn, chªnh lÖch cña nhãm tµi s¶n cã kú h¹n 1 ngµy lµ -10triÖu
USD nªn nhãm tµi s¶n ®ã sÏ ®îc ®Þnh gi¸ lµi ngay trong khi l·i suÊt thay
®æi . Nh÷ng tµi s¶n ®îc ®Þnh gi¸ l¹i hµng ngµy thêng lµ nh÷ng kho¶n tiÒn
göi vµ tiÒnvay trªn thÞ troõng liªn ng©n hµng. Trong trêng hîp trªn, nÕu
l·i suÊt qua ®ªm t¨ng th× thu nhËp rßng tõ l·i suÊt dÏ gi¶mv×ng©n hµng cã
tµi s¶n Nî nh¹y c¶m víi l·i suÊt lín h¬n tµi s¶n cã cã cïng kú h¹n mét
ngµy . Nh vËy, cã thÓ x¸c ®Þnhmøc ®é gi¶m thu nhËp l·i rßng cña ng©n
hµng khi l·i uÊt thay ®æi theom« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i nh sau:
NIIi = GAPi x Ri
GAPi =RSAi -RSLi
Trong ®ã:
NIIi : sù thay ®æi thu nhÈpßng tõ l·i suÊt cña nhãm ta× s¶n i
Ri : Møc thay ®æi l·i suÊt cña nhãm i
GAPi : Chªnh lÖch tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî cña nhãm i
RSAi : Sè d tµi s¶n Cã nhãm i
RSLi : Sè d tµi s¶n Nînhãm i
Cã thÓ thÊy r»ng, ë ng©nhµng trªn, ®èi víi nhãm thø nhÊt ( i =1):
GAP1=RSA1-RSL1=30 –40 =-10
NÕu l·i suÊt qua ®ªmt¨ng 1%th× møc thay ®æi thu nhËp rßng tõ l·i suÊt cña
nhãm 1 trong métn¨m t¬isÏ lµ :
NII1 =(-10) x0,01 = -0,1( triÖu USD)
Ng©n hµng cã thÓ tÝnh to¸n chªnh lÖch tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî nhµy c¶m
víi l·i suÊt theoph¬ng ph¸p tÝch luü , ®îcøng dông phæ biÕn nhÊt lµ ®Õn
12 th¸ng.
Theo vÝdj tõ b¶ng trªn th× chªnh lÖch tÝch luü ®Ðn 12 th¸ng cña ng©nhµng ,
tøc lµ chªnh lÖch tµi s¶n cã vµ tµi s¶n Nî nh¹y c¶m víi l·i suÊt trong kú
h¹n 1 n¨m ®îc tÝnh nh sau :
CGAP =(-10) +(-20) +(-20) +30 = -20 triÖu USD
NÕu tû lÖ thay ®æil·i suÊt trung b×nh ®èi víi tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî (R )
lµ 1% th× m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i cho biÕtmøc thay ®æi thu nhËp l·i suÊt rßng
trong n¨mtíi cña ng©n hµng trªnlµ :
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
NII = CGAP x R = (-20) x 0,01 = -0,2tr USD
Theo m« h×nh trªncã thÓ thÊy r»ng, khi tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî nh¹y c¶m
víi l·i suÊt cña ng©n hµng coswj chªnh lÖch , ngan hµng lu«n ®øng tríc
nguy c¬ rñi ro l·i suÊtm«ic khi l·i suÊt biÕn ®éng. ¶nh hëng cña sù thay
®æi l·i suÊt ®Õnthu nhËp rßng cña ng©n hµng ®îc tãm t¾t nh sau:
GAP
Sù thay ®æi l·i suÊt
Sù thay ®æi thu nhËp rßng
>0
T¨ng
T¨ng
>0
Gi¶m
Gi¶m
<0
T¨ng
Gi¶m
<0
Gi¶m
Gi¶m
Nh×n l¹i diÔn biÕn l·i suÊt trªn thÞ trêng ViÖt Nam trong n¨m 2001 võa qua
cã thÓ thÊy l·i suÊt cã xu híng gi¶m xuèn , ®Æc biÖt lµ l·i suÊt ngo¹i tÖ (
l·i suÊt ®ång ®«la Mü ) . trong n¨m 2001 , c¸c NHTM ViÖt Nam ®· liªn tôn
®iÒu chØnh gi¶m l·i su¸t huy ®éng tiÕt kiÖm ®ång ®«la Mü , cã ng©n hµng
®iÒu chØn ®Õn chôc l©n, tõ møc l·i suÊt 5,5% / n¨m xuèn chØ cßn ,9% /n¨m
®èi víi lo¹i tiÒn göi 12 th¸ng . Trong t×nh h×nh nµy, nÕu ng©nhµng nµo huy
®éng tiÒn giövoÝ thêi h¹n dµi ( ch¶ng h¹n 5 n¨m ) mµ l¹i kh«ng sö dông hÕt
®Ó cho vay víi cïng thêi h¹n t¬ng xøng ( h×nh thµn chªnh lÖch d¬ng gia
tµi s¶n cã ngo¹i tÖ vµ tµi s¶n Nî ngo¹i tÖ nh¹yc¶m víi l·i suÊt )th× ch¸c
ch¾n ngan hµng ®ã sÏ g¸nh chÞu thiÖt h¹i.
Nh vËy , trªn c¬ së dù b¸o sù biÕn ®éng l·i suÊt thÞ tr¬nf, c¸c ng©nhµng
cã thÓ sö dông m« h×nh ®Þnhgi¸ l¹i®Ó x¸c ®Þnh møc ®é thÖt h¹i cña ng©n
hµng tríc nh÷ng biÕn ®éng cña l·i suÊt, tõ ®ã thùc hiÖn c¸c biªn ph¸p
phßng ngõa nh»m h¹n chÕthÊp nhÊt møc ®éthiÖt h¹i. Kinh nghiÖm tõ
c¸cníc hco thÊy co thÓ sö dông nhiÒu c«ng cô kh¸cnhau ®Ó kiÓm so¸t rñi
ro l·i suÊt, tõ nh÷ng c«ng cô®¬ngi¶n nh ¸p dông chÝnh s¸ch l·i suÊt cã®iÒu
chØnh trong c¸c hîp ®ång tÝndông ddÕn nh÷ng c«ng cô phøc t¹p h¬n nh
nghiÖpvôkú h¹n vÒ l·i suÊt ( Forward Rate agreement ),kú h¹n vÒ tiªn göi
(Forward Deposit ),c¸chîp ®ång ho¸n ®æi l·i suÊt.
§èi víi viÖc®o lêng rñi ro l·i suÊ, chóng ta cã thÓ ¸p dông m« h×nh ®Þnh
gi¸ l¹i v× c«ng viÖctÝnho¸ncã thÓ ®îcthùc hiªn t¬ng ®èi ®on gi¶n , ty
nhiªn ®Ó ¸p dông ®îc m« h×nh nµy trong c«ng t¸c quanr lý rñi rol·i suÊt t¹i
c¸c NHTM ViÖt Nam th× tríc m¾t cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò sau :
-CÇn cã sù nhË thøc ®µy ®ñ vµ quant©m ®óng møc , toµn diÖn vÒ c«ng t¸c
qu¶n lý rñi ro l·i suÊt tronghÖthãng ng©nhµng , tõ NHNN lµ co quancã chøc
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
n¨ngqu¶n lý Nhµ níc vÒho¹t ®éng ng©nhµng ®Õn c¸c NHTM vµ c¸c TCTD
khacs.
-CÇn thay ®æi ph¬ng ph¸pthèng kª t¹i c¸c NHTM ®Ó ng©n hµng cã thÓ x¸c
®Þnh ®îc nhanh chãng th¬× h¹ncßn l¹i cña toµnbé tµi s¶n cã vµ t¸Øan Nî
trªn b¶ng c©n®èi tµi s¶n cña ng©n hµng.
-T¹ic¸c NHTMcÇn thiÐt lËp bé ph©n chuyªn tr¸ch vÒqu¶n lý rñi á l·i suÊt
®Ó thùc hiªnc¸c c«ng viÖc : dù b¸o thay ®æi l·i suÊt thi trêng, ®o lêng rñi
ro l·i suÊt , nghiªncø c¸c c«ng cô phßng ngõa rñi ro vµ ®a ra c¸cyªu cÇu
cô thÓ cho c¸cbé ph©n t¸c nghiÖpp trong ng©nhµng ®Ó thùc hiªniªn ph¸p
phßng ngõa rui ro…
-NHNNcÇn x©y dùng mét hÖ thèng chØ tiªu kiÓm tra vµ thùc hiªntét c«ng
t¸c thanh tra gi¸m s¸t vÒ thùc tÕ qu¶n lý rñi ro l·i suÊt t¹i c¸c NHTM
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng 2: Mét sè rñi ro l·i suÊt c¬ b¶n trong hä¹t ®éng kinh doanh
ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam
Nh chóng ta ®· biÕt, Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét lo¹i h×nh doanh
nghiÖp , thùc hiÖn kinh doanh tiÒn tÖ vµ lam c¸c dÞch vô ng©n hµng, nªn gÆp
kh¸ nhiÒu rñi ro. Mét trong sè c¸c rñi ro®ã lµ rñi á vÒ mÆt l·i suÊt. T×nh
tr¹ng nµy ®ang næi lªn thêi gian qua khi chuyÓn sang thùc hiÖn c¬ chÕ l·i
suÊt míi.
Chóng ta cïng nhí l¹i, mét sù kiÖn quan träng trong ®iÒu hanh c¸c c«ng
cô cña chÝnh s¸ch tiÒntÖ ë níc ta tõ ®Çu n¨m 2002 ®Õn nay , ®ã lµ tõ ngµy
1-6-2002, ng©n hµng nhµ níc (NHNN) ViÖt Nam chÝnh thøc chuyÓn sang
thùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn trong ho¹t ®éng tÝn dông th¬ng m¹i
b»ng ®ång ViÖt nam cña Tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hang.
Tho c¬ chÕ ®iÒu hµng míi nµy, c¸c Tæ chøc tÝn dông ®îoc quyÒn chñ
®éng x¸c ®Þnh l·i suÊt cho vay néi tÖ §ång ViÖt Nam ( VND _ trªn c¬ sá
cung cÇu vèn trªn thÞ trêng vµ møc ®é tÝn nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng vay
vµ c¸c ph¸p nh©n vµ c¸c c¸ nh©n trong níc, níc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt
Nam.
Tuy nhiªn, hµng th¸ng NHNN vÉn tiÕp tôc c«ng bè l·i suÊt c¬ b¶n trªn c¬
së tham kh¶o møc l·i suÊt cho vay th¬ng m¹i ®èi víi kh¸ch hµng duy nhÊt
cña nhãm c¸c tæchøc tÝn dông ( TCTD) ®îc lùa chän ®Ó c¸c TCTD tham
kh¶o vµ ®Þnh híng l·i suÊt thÞ trîng. §ång thêi NHNN chñ ®éng¸p dông
c¸c biÖn ph¸p ®Ó kiÓm s¸t biÕn ®éng l·i suÊt thÞ trîng ®¶m b¶o yeeu cÇu
vµ môc tiªu cña chÝnh s¸c tiÒn tÖ trong tõng thêi kú.
Nh÷ng y viÖt cña c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thu©n ®· ®îc ®Ò cËp, ®ã lµ:
-Gi¶m sù canthiÖp hµnh chÝnh vÒ l·i suÊt cña NHNN ®oãi ví c¸c TCTD,
-Hä ®îc quyÒn chñ ®oäng quy ®Þnh l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt hy ®éng
vèn, - Kh¸ch hµng vµ ng©n hµng th¬ng m¹i ( NHTM) chñ ®éng quy ®inh
l·i suÊt huy ®éng voãn
- Kh¸ch hµng vµ ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM ) chñ ®éng tho¶ thu©n víi
nhau vÒ l·i suÊt cho vay, …
Vµ thùc tÕ thÞ trêng tiÒn tÖ trong nh÷ng th¸ng qua ®· s«i ®éng h¼n lªn.
Tuy nhiªn quan sts vÒ vËn hµnh l·i suÊt tõ th¸ng 6 ®Õn nay cã thÓ thÊy
nh÷ng m©u thuÉn vÒ l·i su¸at vµ nh÷ng rñi ro vÒ l·i suÊt c¸c NHTM ®ang
vµ sÏ ph¶i ®èi ®Çu nh sau:
1. MÊt kh¸ch hµng do l·i suÊt cho vay cao.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kh«ng cã NHTMhay TCTD nµo cho vay víi l·i uts díi 0,63%/th¸ng, cho
dï ®ã lµ Ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc ( NHTM NN) cho vay c¸c kh¸ch
hµng tètnhÊt , møc l·i suÊt cho vay phæ biÕt trªn 0,75% / th¸ng , caonhÊt tíi
1.2%/th¸ng ( QTDND ) , l·i suÊt ®iÒu hoµ vèn trong heej thèng cña Ng©n
hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam tíi 0,72%/th¸ng, cho
vay b×nh qu©n 0,95%/th¸ng : trong khi ®ã l·i suÊt c¬ b¶n doNHNN c«ng bè
tong 4 th¸ng gÇn ®ay vÉn gi÷ nguyªn lµ 0,62%/th¸ng. Mµ theo qu ®Þnh cña
NHNN, l·i suÊt c¬ b¶n la l·i suÊt cho vay c¸c kh¸ch hµngtè nh¸t cñ nhiÒu
NHTM ®îc lùa chän, trong ®ã co¸ tÊt c¶ c¸c NHTM NN. VËy th× thùc
tÕ lµ l·i suÊt c¬ b¶n giê ®ay ®îc dùa trªn c¬ së g× ? Bªn c¹nh ®ã ,l·i suÊt
huy ®éng vèn cña c¸c TCTDkú h¹n tõ 6 th¸ng trë lªn ®Òu vît trªn
0,65%/th¸ng l·i suÊt ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kú h¹n trªn 12 th¸ng cña hÇu hÕt
c¸c NHtM ®Òu lªn tíi 0,7%/th¸ng, vît rÊt xa l·i suÊt c¬ b¶n cña NHNN,
cµng cho thÊy l·i suÊt c¬ b¶n do NHNN gê ®ay kh«ng cã ý nghÜa,rÊt h×nh
thøc vµ kh«ng cã ý nghÜa kinh tÕ cña nã ?
ViÖc “tôt hËu” cña møc l·i uts c¬ b¶n do NHNN c«ng bè hiÖn nay
tronh ®iÒu kiªn c¸c NHTMthùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn , ®ã lf c¸c
kh¸ch hµng lµm ¨n cã hiÖu qu¶, doanh nghiªp nhµ níc cã quy m« lín, dù
¸n kh¶ thi.. thêng ®ßi NHtM phØ cho vay víi l·i suÊt thÊp nh møc l·i
suÊtc¬ b¶n cña NHNN c«ng bè. T×nh h×nh nµy g©y nhiÒu khã kh¨ncho
NHTM tho¶ thuËn l·i suÊt cho vay víi kh¸ch hµng trong ®iÒu kiÖn chi phÝ
huy ®éng vèn cao, c¹nh tranh thu hót kh¸ch hµngtruyÒnthèng rÊt s«i ®éng.
2. Chªnh lÖch l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt ®Çu vµo thÊp :
C¸c NHTMNN nhÊt lµ Ng©nhµng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng
c«ng th¬ng ViÖt Nam , tríc ®©y lu«n cã l·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt
do m¹ng líi réng ë ®« thÞ vµ cã uy tÝn, thêng xuyªn thõa vèn, b¸n bu«n
vèn trªnthÞ trêng tiÒn tÖ, lu«n chiÕm u thÕ tróng thÇu khèi lîng tr¸i
phiÕu khob¹c rÊt lín. Song tõ ®Çu th¸ng 8-2002, Ng©n hµng ngo¹i th¬ng
®· ph¶i t¨ngl·i suÊt huy ®éng vèn lªn 0,66% - 0,68% / th¸ng, ngang b»ng
vµ thËm chÝ cao h¬n l·i suÊt cïng lo¹i cña mét sè NHTM kh¸c. Ng©n hµng
c«ng th¬ng ViÖt Nam tõ ®Çu th¸ng 9-2002, tung ra mét chiÕn dÞch huy
®éng vèn b¨ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu víi l·i suÊt trªn8,0%/nam, kÌm víi
khuyÕn m¹i b»ng vËt chÊt. Møc l·i suÊt huy ®éng vèn cña Ng©n hµng No
$PTNT, Ng©n hµng §T – PTcòng t¨ng cao t¬ng tù ho¹c tang cao h¬n, cao
nhÊt tíi 0,7 0,72% /th¸ng. L·i suÊt huy ®éng vèn cña NHTMnµy t¬ng
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®¬ng hoÆc ngang b¨ng l·i suÊt cho vay cña NHTMkh¸c ? T×nh h×nh ®ã
lµm cho c¸c NHTM cæ phÇn quy m« nhá ®µnh chÞu bã tay, kh«ng d¸m t¨m
l·i suÊt vît tréi c¸c NHTM nµy v× hoÆc lµ sÏ bÞ thua lç, hoÆc lµ khoong
cho vay ra ®îc víi l·i suÊt cao.
L·i suÊt huy ®éng vèn caonh vËy, nhng l·i suÊt cho vay kh«ng t¨ng cao
®îc . Nh ®· nãi l·i suÊt cho vay b×nh qu©ncña c¸c NHtM kho¶ng 0.75%
/th¸ng , phæ biÕn ë møc 0,85%/th¸ng, trong khi vèn hy ®éng ®îc cßn ph¶i
trõ ®i tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc, dù phßng thanh to¸n , nªn l·i suÊt ®Çu vµo
kh¸ cao, ®µnh r¨ng cã mét û lÖ nhÊt ®Þnh vèn huy ®éng ®îc cã l·i suÊt
thÊp h¬n b×nh qu©n ho¸ ®îc l·i su¸at ®Çu vµo. M©u thuÉn nµy lµm cho
kho¶n c¸ch chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt chovy vµ l·i suÊt ®Çu vao f rÊt thÊp.
Theo nhiÒu tÝnh to¸n, chØ ®¹ut binh qu©n0,15% /th¸ng, thËmchÝ cã chi
nh¸nh NHTM ßcn cã tû lÖ thÊp h¬n, trong khi møc cho phÐp cña Quèc héi
tríc ®©y nhiÒu n¨m lµ 0,35% /th¸ng. Khaáng c¸ch chªnhlÖch thÊp nh
vËy, g©y rñi ro løon,dÉn tíi thu nh©p cña c¸c NHTM thÊp. HËu qu¶ lµ tÝch
luü thÊp,lµm yÕu ®i søc m¹nh tµi chÝnh ,l¬ng thÊp. C¸ biÖt cã mét sè chi
nh¸nh cña mét NHTM NNl¬ng cña c¸n bé, nh©nviªnthÊp chØ t¬ng ®¬ng
l¬ng cña c¬ quan hµnh chÝnh, do d¬n gi¸ tiÒn l¬ng theo ®Ò ¸n ®· duÖt
®îc hëng trªn c¬ soe lîi nhuËn. Kh«ng nh÷ng thÕ , ®Ó c¹nh tranh thu hót
kh¸ch hµng tèt nhÊt, ®Æc biÑt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc , cã NHTM
NN®· h¹ thÊp l·i suÊt cho vay xuèng díi l·i suÊt huy ®éng vèn,chÊp nhËn
thua lç ®Ó l«i kÐo kh¸ch hµng , nªn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ thu nhËp cµng khã
kh¨n h¬n.
Cha hÕt, vÒ ký thuyÕt lµ nh vËy, nhng thùc tÕ cho vay ra cã thu ®îc
®ñ l·i thu kÞp thêi hay kh«ng míi lµ vÊn®Ò quan träng . Mét sè NHTMNN
cã mét sè kho¶n cho vay rÊt lín ®ang ph¶i gi·n nî, ®iÒu chØnh kú h¹n nî,
tiÒn gèc vµ l·i cha thu ®îc, c¸ biÖt cã kho¶n vay ®e do¹ rñi ro lín. Bèn
chi nh¸nh NHTM ë tØnh An Giang ®ang cã tæn d nî h¬n 280 tû ®ång t¹i
c«ng ty l¬ng thùc An giang. C«ng ty nµy ®ang bÞ khëi tè, phÇn lín sè nî
nµy cã nguy c¬ bÞ mÊt tr¾ng. Hµng ngh×n tû ®ång d nî cña NHNo&PTNT
®èi víi hµng chôc nhµ m¸y mÝa ®êng , nhiÒu nhµ m¸y nµy ®ang tiÕp tôc
thua lç. Hµngngh×n tû ®ång d nîcho vayt«n nÒn nhµ vµ lµm nhµ trªn cäc ë
vïng ®ång b¨ng s«ng Cöu Long, cho vay kh¾c phôc v¬n b·o sè 5 –n¨m
1997, cho vay kh¾c phôc tiªn tai c¸c n¨m 1998-1999ë khu vùc miÒn
Trung…. Còng ®ang cã nguy c¬ bÞ khª ®äng. Mét lo¹t dù ¸n ®· chovay cña
- Xem thêm -
.PDF 
48 
67 
141 
