Tài liệu Right and left handedness in humans

Right and left-handedness in humans Vì sao phầần lớn chúng ta thuận tay phải? Yet about 90 per cent of every human population that has ever lived appears to have been right-handed. Tại sao con người, gầần như là loài duy nhấất trong tấất cả các loài động vật, thể hiện riêng biệt việc thuận tay trái hay tay phải? Ngay cả họ hàng gấần nhấất với chúng ta là loài khỉ cũng không có tính phi đốối xứng một bên như vậy - theo cách gọi của các nhà tấm lý học. Tuy nhiên, khoảng 90 phấần trăm loài người chúng ta có vẻ thuận tay phải hơn. Professor Bryan Turner at Deakin University has studied the research literature on left-handedness and found that handedness goes with sidedness. Giáo sư Bryan Turner tại Đại học Deakin đã nghiên cứu các tài liệu nghiên cứu vêầ thuận tay trái và thấấy răầng tay thuận cũng đi kèm với thuận một bên. So nine out of ten people are righthanded and eight are right-footed. Vì vậy, trong sôấ mười người thì có 9 người thuận tay phải và 8 người thuận chấn phải. Why do humans, virtually alone among all animal species, display a distinct left or right-handedness? Not even our closest relatives among the apes possess such decided lateral asymmetry, as psychologists call it. He noted that this distinctive asymmetry in the human population is itself systematic. Humans think in categories: black and white, up and down, left and right. It’s a system of signs that enables us to categorise phenomena that are essentially ambiguous. Research has shown that there is a genetic or inherited element to handedness. But while left-handedness tends to run in Ông Turner cũng lưu ý răầng tính phi đôấi xứng đặc biệt này ở loài người là do bản thấn chúng ta được săấp xêấp có hệ thốống như vậy. Loài người chúng ta suy nghĩ theo từng phấn loại khác nhau như đen và trăấng, lên xuôấng, trái phải. Đó là 1 một hệ thôấng ký hiệu cho phép chúng ta phần loại các hiện tượng mà cơ bản còn hơi mập mờ. Nghiên cứu cũng chỉ ra răầng việc thuận tay có liên quan đêấn yêấu tôấ di truyêần hay thừa kêố gene. families, neither left nor right handers will automatically produce off-spring with the same handedness; in fact about 6 per cent of children with two righthanded parents will be left-handed. However, among two left-handed parents, perhaps 40 per cent of the children will also be left-handed. With one right and one left-handed parent, 15 to 20 per cent of the offspring will be left-handed. Even among identical twins who have exactly the same genes, one in six pairs will differ in their handedness. Nhưng trong khi thuận tay trái có xu hướng di truyêần thì cả những người thuận tay phải hay tay trái seẽ tự động sinh ra những thêố hệ (con cái) cũng thuận tay giôấng họ mà trên thực têấ có khoảng 6 phấần trăm trẻ em có cả hai cha mẹ đêầu thuận tay phải nhưng chúng lại thuận tay trái. Tuy nhiên, nêấu cả hai bôấ mẹ đêầu thuận tay trái thì có thể có 40 phấần trăm trẻ em cũng seẽ được thuận tay trái. Với nêấu một trong hai người ba hay mẹ thuận tay trái thì seẽ có từ 15 đêấn 20 phấần trăm trẻ sinh ra seẽ thuận tay trái. Ngay cả trong sôấ các cặp song sinh giốống nhau tức là có gene di truyêần What then makes people left-handed if it giôấng hệt nhau, thì trong 6 cặp seẽ có 1 is not simply genetic? Other factors must cặp không thuận tay giôấng nhau. be at work and researchers have turned Vậy điêầu gì làm cho người thuận tay trái to the brain for clues. nêấu nó không phải đơn giản là do di truyêần? Các nhấn tôấ khác cũng cấần phải In the 1860s the French surgeon and được xem xét đêấn và các nhà nghiên cứu anthropologist, Dr Paul Broca, made vêầ não bộ đã tìm ra được các manh mốối. the remarkable finding that patients who Trong những năm 1860, bác sĩ phấẽu had lost their powers of speech as a result thuật, nhà nhần chủng học người of a stroke (a blood clot in the brain) Pháp, tiêấn sĩ Paul Broca, đã có những had paralysis of the right half of their phát hiện đáng chú ý là những bệnh body. nhấn bị mấất khả năng nói do đột quỵ (một cục máu đống trong não) thường He noted that since the left hemisphere bị liệt nửa bên phải cơ thể của họ. of the brain controls the right half of the body, and vice versa, the brain damage Ông cũng nói răầng bởi vì bán cầầu não must have been in the brain’s left trái điêầu khiển nửa bên phải cơ thể, và hemisphere. ngược lại nên các tổn thương não như trên phải năầm trong bán cấầu não trái. Psychologists now believe that among right-handed people, probably 95 per cent have their language centre in the Hiện nay các nhà tấm lý học tin răầng left hemisphere, while 5 percent have trong sôấ những người thuận tay phải, có right sided language. Left-handers, however, do not show the reverse pattern but instead a majority also have their language in the left hemisphere. Some 30 per cent have right hemisphere language. Dr Brinkman, a brain researcher at the Australian National University in Canberra, has suggested that evolution of speech went with right-handed preference. According to Brinkman, as the brain evolved, one side became specialised for fine control of movement (necessary for producing speech) and along with this evolution came right-hand preference. According to Brinkman, most lefthanders have left hemisphere dominance but also some capacity in the right hemisphere. thể có 95% người có trung tấm ngôn ngữ năầm ở bán cấầu não trái, trong khi 5% trong sôấ đó có vùng ngôn ngữ ở bán cấầu não phải. Tuy nhiên, người thuận tay trái, không cho thấấy một mầẫu ngược lại trên mà thay vào đó đa sôấ họ có vùng ngôn ngữ ở bán cấầu não trái. Khoảng 30 phấần trăm người tay trái có vùng ngôn ngữ ở bán cấầu não phải. Tiêấn sĩ Brinkman, một nhà nghiên cứu não tại Đại học Quôấc gia Australia ở Canberra, đã gợi ý răầng sự tiêốn hóa của khả năng nói ở người có liên quan đêấn việc thuận (ưu tiên, yêu thích) tay phải. Theo Brinkman, khi bộ não phát triển, một bên não đã thành chuyên môn hoá để kiểm soát các hoạt động cơ thể tôất hơn (cấần thiêất cho việc nói) và cùng với sự tiêấn hóa này là sự ưu thêấ của việc thuận bên phải. Theo Brinkman, hấầu hêất người thuận tay trái thường phát triển phầần lớn She has observed that if a left-handed (thốống trị) bán cấầu trái mặc dù cũng có person is brain-damaged in the left một phầần (sức chứa) ở bán cấầu não hemisphere, the recovery of speech is phải. quite often better and this is explained by Cô Brinkman đã quan sát và thấấy răầng the fact that left-handers have a more nêấu một người thuận tay trái bị tổn bilateral speech function. thương não ở bán cấầu não trái thì cơ hội phục hôầi khả năng nói là tôất hơn và điêầu In her studies of macaque monkeys, này giải thích vì sao trong thực têấ những Brinkman has noticed that primates người thuận tay trái có khả năng nói (monkeys) seem to learn a hand song ngữ tôất hơn người thuận tay phải. preference from their mother in the first Trong các nghiên cứu vêầ loài khỉ khổng year of life but this could be one hand or lốầ, Brinkman đã nhận thấấy răầng loài the other. linh trưởng (loài khỉ) dường như học cách dùng thuận tay từ mẹ của chúng trong năm đấầu tiên của cuộc sôấng nhưng việc thuận tay có thể là tay trái hay tay phải. Tuy nhiên, ở người việc chuyên biệt hoá các chức năng ở 2 bán cấầu não dấẽn đêấn sự khác biệt giải phầẫu vêầ: các khu vực có liên quan với việc tạo tiêấng nói ở Since monkeys have not acquired the art phía bên trái thường lớn hơn hơn so với of speech, one would not expect to see bên phải. such a variation but Brinkman claims to have discovered a trend in monkeys Vì loài khỉ không đạt được trình độ nói towards the asymmetry that is evident như con người nên chúng ta seẽ không in the human brain. mong đợi để thấấy một sự thay đổi như vậy nhưng Brinkman tuyên bôấ đã phát Two American researchers, Geschwind hiện ra một xu hướng vêầ sự phi đôấi xứng and Galaburda, studied the brains of ở loài con khỉ mà được xem là điêầu hiển human embryos and discovered that the nhiên trong bộ não con người. left-right asymmetry exists before birth. Hai nhà nghiên cứu người Myẽ, Geschwind và Galaburda, đã nghiên cứu But as the brain develops, a number of bộ não của phối thai người và phát things can affect it. hiện ra răầng sự phi đôấi xứng trái-phải tôần tại này trước khi sinh. Every brain is initially female in its organisation and it only becomes a male Nhưng khi bộ não phát triển thì một sôấ brain when the male foetus begins to thứ có thể ảnh hưởng đêấn nó. secrete hormones. Môẽi não ban đấầu được tổ chức là giôấng Geschwind and Galaburda knew that cái và nó chỉ trở thành bộ não giôấng đực different parts of the brain mature at khi các thai nhi nam băất đấầu tiêốt ra kích different rates; the right hemisphere thích tôấ. develops first, then the left. Geschwind và Galaburda biêất răầng các bộ Moreover, a girl’s brain develops phận khác nhau của não trưởng thành ở somewhat faster than that of a boy. các mức độ khác nhau; bán cấầu não phải phát triển đấầu tiên, sau đó là bán cấầu So, if something happens to the brain’s não trái. development during pregnancy, it is more Hơn nữa, bộ não của bé gái seẽ phát triển likely to be affected in a male and the hơi nhanh một tí so với bé trai. hemisphere more likely to be involved is the left. Vì vậy, nêấu có điêầu gì xảy ra đôấi sự phát triển của não bộ khi mang thai, thì có In humans, however, the specialisation in function of the two hemispheres results in anatomical differences: areas that are involved with the production of speech are usually larger on the left side than on the right. The brain may become less lateralised and this in turn could result in lefthandedness and the development of certain superior skills that have their origins in the left hemisphere such as logic, rationality and abstraction. It should be no surprise then that among mathematicians and architects, lefthanders tend to be more common and there are more left-handed males than females. The results of this research may be some consolation to left-handers who have for centuries lived in a world designed to suit right-handed people. nhiêầu khả năng não bị ảnh hưởng ở giôấng đực và phấần bán cấầu nhiêầu khả năng bị liên quan là bên trái. Bộ não có thể trở nên ít phát triển một bên hơn và điêầu này có thể dấẽn đêấn việc thuận tay trái và sự phát triển các kyẽ năng vượt trội nhấất định có nguôần gôấc từ bán cấầu trái như logic, tính hợp lý và trừu tượng. Do đó chúng ta seẽ không nên ngạc nhiên khi thấấy trong sôấ các nhà toán học và kiêấn trúc sư thì người thuận tay trái có xu hướng phổ biêấn hơn và nam giới thuận tay trái nhiêầu hơn nữ giới. Các kêất quả của nghiên cứu này có thể However, what is alarming, according to seẽ an ủi phấần nào cho người thuận tay Mr Charles Moore, a writer and trái vôấn phải sôấng trong một thêấ giới journalist, is the way the word “right” được thiêất kêấ phù hợp cho người thuận reinforces its own virtue. tay phải hàng thêấ kỷ nay. Tuy nhiên, theo ông Charles Moore, một Subliminally, he says, language tells nhà văn và nhà báo, thì thì cách mà people to think that anything on the right chúng ta đang dùng từ "right" can be trusted while anything on the left (phải/đúng) để củng côấ tác dụng của is dangerous or even sinister. nó là đáng báo động. Ông nói răầng theo tiêầm thức thì ngôn ngữ seẽ hướng chúng ta nghĩ răầng bấất cứ We speak of left-handed compliments cái gì ở bên phải là có thể được tin and according to Moore, “it is no tưởng trong khi bấất cứ cái gì trên trái là coincidence that left-handed children, nguy hiểm hoặc thậm chí mang điêầm forced to use their right hand, often xầốu. develop a stammer as they are robbed of Chúng ta hay dùng những lời leẽ xúc their freedom of speech”. phạm những người thuận tay trái và theo Moore, "không phải ngầẫu nhiên mà However, as more research is các trẻ thuận tay trái buộc phải sử dụng undertaken on the causes of lefttay phải của mình và chúng thường nói handedness, attitudes towards leftlắốp bắốp do chúng bị cướp đi quyêần tự do handed people are gradually changing ngôn luận". for the better. Tuy nhiên, khi chúng ta thực hiện nhiêầu Indeed when the champion tennis player Ivan Lendl was asked what the single thing was that he would choose in order to improve his game, he said he would like to become a lefthander. cuộc nghiên cứu vêầ nguyên nhấn của thuận tay trái thì thái độ đôấi với người thuận tay trái seẽ dấần dấần thay đổi theo chiêầu hướng tôất hơn thôi. Thật vậy khi vận động viên quấần vợt vô địch Ivan Lendl khi được hỏi điêầu duy nhấất anh có thể chọn để cải thiện cách chơi của mình là gì thì ông ấấy nói răầng ông muôấn trở thành một người thuận tay trái.