Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
BÁO CÁO ĐỀ DẪN
Tại Hội thảo khoa học “Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành Sư
phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo đáp ứng nhu cầu của các cơ sở
giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La”
Nguyễn Huy Huynh
PTP QLKH&QHQT
Trường Cao đẳng Sơn La
Thực hiện Kế hoạch chuyên môn năm học 2013 - 2014 và TTQT ISO
9001:2008 về hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, trường Cao đẳng Sơn
La đã ban hành Kế hoạch số 164/KH-CĐSL ngày 14/10/2013 về việc tổ chức
Hội thảo khoa học với chủ đề “Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành Sư
phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo
dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La”. Đơn vị chủ trì tổ chức Hội thảo là phòng
Quản lý khoa học và quan hệ quốc tế đã tiếp nhận 10 bài tham luận từ 10 tác
giả là cán bộ, giảng viên, giáo viên, sinh viên trong và ngoài Nhà trường.
Một cách khái quát các tham luận đã tập trung vào một số vấn đề cơ bản
và thống nhất đánh giá như sau:
1. Nhận thức về vai trò của việc rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV
ngành Sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
Từ nhiều năm nay, trường Cao đẳng Sơn La luôn luôn quan tâm đến việc
đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học theo hướng lấy người học làm trung tâm,
tăng cường rèn tay nghề cho HSSV trong và ngoài sư phạm. Có thể nói Khoa Sư
phạm Tiểu học Mầm non là một trong những Khoa điển hình của trường Cao
đẳng Sơn La về chất lượng đào tạo, về rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho giảng
viên và HSSV. Hiện nay khoa Sư phạm Tiểu học Mầm non là một trong các đơn
vị có quy mô HSSV khá đông (năm học 2013 - 2014 khoa có tổng số: 1768
HSSV trong đó có 17 lớp với 958 HSSV ngành Sư phạm Tiểu học).
Trong những năm gần đây việc tuyển sinh đối với các trường Đại học, Cao
đẳng và Trung cấp gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên số lượng thí sinh đăng kí
thi vào ngành Sư phạm Tiểu học và Mầm non của trường Cao đẳng Sơn La vẫn
khá đông. Điều đó thể hiện thương hiệu Nhà trường trong đào tạo giáo viên nói
chung, đào tạo giáo viên tiểu học nói riêng cũng như phần nào thể hiện uy tín
về chất lượng đào tạo của Khoa. Có được điều đó là nhờ sự chỉ đạo và quan
tâm thường xuyên của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường, sự đoàn kết, đồng
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
1
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
lòng của tập thể cán bộ giảng viên khoa Sư phạm Tiểu học Mầm non nhằm
quyết tâm nâng cao chất lượng đào tạo.
Một trong nhưng yếu tố quan trọng tạo nên uy tín về chất lượng đào tạo
của khoa đó là việc luôn chú trọng rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV.
2. Thực trạng rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành Sư phạm
Tiểu học tại trường Cao đẳng Sơn La hiện nay
Nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng của việc đảm bảo và không
ngừng nâng cao chất lượng đào tạo đối với các cơ sở giáo dục đại học, cao
đẳng trong xu thế cạnh tranh về chất lượng cũng như hội nhập hiện nay, Đảng
ủy, Ban Giám hiệu, các đơn vị trong trường và mỗi cán bộ, giảng viên trường
Cao đẳng Sơn La đã và đang không ngừng tập trung mọi nguồn lực cũng như
quyết tâm nâng cao chất lượng đào tạo. Điều đó thể hiện ở sự chỉ đạo kiên
quyết của Đảng ủy, Ban Giám hiệu, các đơn vị chức năng, các khoa, bộ môn
chuyên môn và sự cố gắng của mỗi giảng viên trong việc rèn luyện chuyên môn
nghiệp vụ, đăng kí cải tiến phương pháp giảng dạy,... Trong đó đặc biệt chú
trọng rèn kĩ năng nghề nghiệp cho HSSV các ngành học nói chung và ngành Sư
phạm Tiểu học nói riêng. Báo cáo tham luận của các đại biểu trong và ngoài
nhà trường cũng như của đại diện sinh viên lớp Cao đẳng Tiểu học K49 đã
khẳng định một số nội dung cơ bản như sau:
- Phân công GV dạy các học phần PPDH đại đa số là người có chuyên môn
vững vàng, có kiến thức thực tế, giàu kinh nghiệm trong rèn NVSP cho sinh viên
mà thành tích của sinh viên khi đi thi NVSP toàn quốc đề đạt giải Ba trong 04 kì
thi do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức cho các trường sư phạm là các năm: 1997
(Nghệ An), 2001 (Hải Phòng), 2005 (Bình Định), 2009 (Thái Nguyên);
- Tạo điều kiện cho họ được tham gia tập huấn để học tập, bồi dưỡng
năng cao trình độ (3 đ/c được đi học tập thực tế về đào tạo GV Tiểu học ở
Niugilân và Singapore). Bên cạnh đó khoa chủ động xây dựng kế hoạch cho GV
đi thực tế trải nghiệm chuyên môn ở các trường Tiểu học trong thành phố và
Mai Sơn để gắn kết giữa lý thuyết và thực hành trong quá trình dạy các học
phần của chương trình;
- Nội dung thực tế kiến tập tại trường thực hành đều có kế hoạch cụ thể,
phân công giáo viên đi kèm từng nhóm vừa để để hướng dẫn HSSV quan sát,
ghi chép, trao đổi học tập vừa để giáo viên được thực tế, trải nghiệm giúp cho
việc gắn kết giữa dạy lý thuyết tại trường SP với thực tế tại trường Tiểu học;
2
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Nội dung thực tập đều có 1 GV tham gia trong ban chỉ đạo để quản lý,
giám sát chứ không phó thác cho HSSV tự liên hệ và thực tập như một số trường
Cao đẳng khác;
- Ngoài thời lượng rèn nghề trong khung chương trình, khoa còn xây
dựng kế hoạch rèn nghề từng tháng với nhiều nội dung cụ thể liên quan tới kỹ
năng nghề nghiệp của người giáo viên tiểu học (rèn chữ đẹp, rèn đọc diễn cảm,
rèn kể chuyện, rèn kỹ năng xử lý tình huống SP, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng tổ
chức hoạt động ngài giờ lên lớp, kỹ năng lập kế hoạch bài học, kỹ năng làm đồ
dùng,....), thường xuyên tổ chức thi qua 2 cấp vào ngày nghỉ: cấp lớp (do giáo
viên chủ nhiệm/cố vấn tổ chức với từng HSSV của lớp ), thi cấp khoa (thi mỗi
tháng một nội dung có ban giám khảo đánh giá nghiêm túc, công bằng, mỗi lớp
chọn 2 - 3 HSSV đạt kết quả cao nhất qua vòng thi của lớp tham gia) vì thế đã
tạo nên phong trào rèn nghề thường xuyên trong HSSV và khích lệ nhiều HS/SV
tích cực, một số HSSV ngay từ năm thứ nhất đã say xưa rèn nghề;
- Mời chuyên gia ngoại khóa cho GV và HSSV về Chương trình chương
trình theo dự án VNEN (đang thực hiện thí điểm tại một số trường Tiểu học
trong tỉnh) để họ chủ động đón đầu, tiếp cận với sự đổi mới về PPDH khi đi đi
vào thực hiện đại trà;
Tuy nhiên việc rèn kĩ năng nghề nghiệp cho HSSV còn gặp một số khó
khăn và bộc lộ một số hạn chế:
- Đại đa số HSSV học ngành sư phạm tiểu học là người dân tộc thiểu số
nhiều em thuộc đối tượng cử tuyển từ vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn
- rất hạn chế về khả năng nhận thức và diễn đạt, nhiều em phát âm còn ngọng,
rụt rè, nhút nhát, thiếu mạnh dạn, tự tin, khả năng nhận thức, khả năng giao
tiếp còn rất hạn chế nên việc rèn NVSP để hình thành kỹ năng nghề nghiệp Đây là khó khăn rất lớn trong việc đào tạo nghề cho HS/SV;
- Khả năng đọc - hiểu tài liệu, khả năng phân tích, khái quát hóa vấn đề
của đại đa số HSSV còn non yếu;
- Tinh thần hiếu học, niềm say mê với nghề mới chỉ tồn tại ở một số HSSV
có khả năng nhận thức tốt. Nhiều em chưa quan tâm đầy đủ, đúng mức trong
quá trình rèn luyện NVSP để hình thành năng lực SP cho bản thân. Vì thế trong
quá trình rèn nghề, các em ít chú trọng học hỏi, trao đổi, ngại ghi chép, soạn
bài chiếu lệ, không chịu khó tập giảng, thậm chí nhờ bạn chép hộ giáo án để đối
phó khi GV kiểm tra;
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
3
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Cơ sở vật chất của nhà trường phục vụ cho công tác rèn nghề còn nhiều
thiếu thốn: Phòng thực hành, trang bị máy móc hiện đại, đồ dùng…;
- Sự phân bố số sinh viên trong một lớp học quá đông gây không ít khó
khăn cho việc rèn nghề (Những lớp TCTH mới tuyển hiện nay đều trên 70 HS);
- Nội dung chương trình, phương pháp dạy học các môn học ở tiểu học
hiện nay thường xuyên thay đổi, trong khi GV giảng dạy các học phần này
không được trực tiếp tham gia các đợt tập huấn về các nội dung đổi mới này
nên cũng ảnh hưởng một phần không nhỏ tới việc rèn NVSP cho sinh viên.
3. Một số đề xuất, giải pháp.
Để công tác rèn luyện các kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV nhà trường
trong thực hiện nhiệm vụ đào tạo giáo viên Tiểu học, tham luận của các tác giả
tập trung đề xuất và đề nghị trường Cao đẳng Sơn La nói riêng và các cơ sở
giáo dục đại học có đào tạo giáo viên Tiểu học cần quan tâm hơn nữa (cơ sở
vật chất, thời gian, công sức...) các vấn đề:
- Giáo dục động cơ học tập, ý thức rèn nghề cho HSSV; hướng dẫn HSSV
rèn nghề ngay từ kỳ học thứ nhất;
- Củng cố, bổ sung những kiến thức văn hóa phổ thông cơ bản, trang bị
những kiến thức chuyên môn nghiệp vụ cần thiết, kỹ năng sống phù hợp với
từng giai đoạn học tập của HSSV để họ có đủ điều kiện học nghề và rèn nghề;
- Đào tạo, bồi dưỡng tay nghề cho giảng viên trẻ để thay thế GV sắp
nghỉ hưu tránh sự hụt hẫng hụt về đội ngũ GV có chuyên môn vững vàng dạy
PPDH cho HSSV;
- Hợp tác tích cực với sở GD, các phòng giáo dục, các trường MN&TH
nhất là các trường thực hành và trường chuẩn trên địa bàn Mai Sơn và Thành
phố để phối hợp rèn nghề cho HSSV;
- Tổ chức kiến tập, thực tập sư phạm một cách hợp lý, đủ về thời gian để
hiệu quả đào tạo nghề đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục;
- Đổi mới cách đánh giá kết quả rèn nghề của HSSV (đánh giá quá trình,
đánh giá từng kỹ năng; đánh giá đến từng SV,...) và kết quả đánh giá đưa vào
tiêu chí để xét tốt nghiệp;
- Nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên Tiểu học chính là phải gắn
chặt việc thay đổi phương pháp giảng dạy của giảng viên với thay đổi phương
pháp học của HSSV;
4
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Tăng cường đầu tư cở sở vật chất, trang thiết bị hiện đại phục vụ cho
việc dạy và học;
- Việc tổ chức các buổi hội thảo, mời các cán bộ quản lý từ các cơ sở
giáo dục - những người trực tiếp sử dụng “sản phẩm” của nhà trường như đã
và đang tiến hành là một việc làm quan trọng song cũng nên tổ chức các buổi
hội thảo bao gồm các trường sư phạm để cùng chia sẻ kinh nghiệm cũng là một
nội dung cần thiết.
Trên đây là một số nét khái quát ghi nhận từ các báo cáo tham luận Hội
thảo khoa học với chủ đề “Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành Sư
phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo
dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La”. Dưới sự chủ trì của lãnh đạo Nhà trường và
sự tham dự của phòng giáo dục Tiểu học Sở GD&ĐT, phòng giáo dục các địa
phương và một số trường Tiểu học trong tỉnh sẽ có nhiều ý kiến được trình bày
tại Hội thảo một cách đầy đủ và sâu sắc hơn. Các ý kiến chỉ đạo, ý kiến kết
luận Hội thảo sẽ giúp Nhà trường khắc phục được những tồn tại, hạn chế trong
việc rèn kĩ năng nghề nghiệp cho HSSV nói riêng và trong tổ chức đào tạo nói
chung để thực hiện có hiệu quả trong năm học 2013 - 2014 và những năm tiếp
theo./.
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
5
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
THAM LUẬN
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN
TIỂU HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƠN LA
Ths. Giang Thị Quỳnh Châu
Trưởng khoa SP Tiểu học - Mầm non
Trường Cao đẳng Sơn La
I. Thực trạng công tác ĐT giáo viên Tiểu học tại trường Cao đẳng
Sơn La
Theo phân cấp quản lý của trường Cao đẳng Sơn La, khoa SP TH - MN
có chức năng Quản lý và tổ chức thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng giáo
viên Tiểu học có trình độ Trung cấp và Cao đẳng. Thay mặt khoa SP TH - MN
xin nêu một số phần việc liên quan đến công tác Đào tạo GVTH.
1. Về xây dựng chuẩn đầu ra
Để xây dựng chuẩn đầu ra, khoa đã tổ chức trưng cầu ý kiến của các cán
bộ quản lý, giáo viên đứng lớp và cựu HSSV các trường tiểu học trên địa bàn
tỉnh; tham khảo chuẩn đầu ra của một số trường có uy tín trong nước để xây
dựng chuẩn đầu ra đối với ngành GDTH
2. Về chương trình đào tạo:
Những năm gần đây, chương trình đào tạo nhà trường giao cho các đơn vị
khoa quản lý ngành xây dựng. Từ năm 2010 đến nay thực hiện quản lý chất
lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001: 2008, Chương trình đào tạo hàng năm được
xem xét, cải tiến phù hợp với yêu cầu phát triển và hội nhập. Vòng đời của
chương trình đào tạo không quá 03 năm.
Thực tế trong 3 năm 2011, 2012,2013 đã cập nhật, hiệu chỉnh và ban hành
3 chương trình cao đẳng đào tạo theo học chế tín chỉ áp dụng cho các khối K48,
49,50 và 1 chương trình TC cho khối K48,49 và 1 chương trình cho khối K50.
Trong các chương trình đào tạo đã hướng tới chuẩn quốc tế về kiến thức
ngoại ngữ và tin học (7 tín chỉ/ĐVHT ngoại ngữ; 6 tín chỉ/ĐVHT tin học và ứng
dụng CNTT trong dạy học ở TH)
Phần thực hành SP, thực tế, thực tập nghề nghiệp chiếm một tỉ lệ phù hợp:
Khối CĐ: 3 tín chỉ rèn NVSPTX ; 3 tín chỉ kiến tập và THSP, 4 tuần rèn NVSP
trước khi đi thực tập; 3 tuần TTSP lần 1; 6 tuần TTSP lần 2. Khối TC: Thực tế 3
tuần; kiến tập sư phạm 7 tuần; thực tập 8 tuần.
Chương trình bổ xung thêm một số HP: 2 tín chỉ Pháp luật đại cương, 2
tín chỉ quản lý HCNN&QL ngành.
Chương trình đã đưa vào kiến thức và kỹ năng mềm: kỹ năng giao tiếp: 2
tín chỉ,
Việc bố trí các MH/HP trong từng kỳ học được sắp xếp vừa đảm bảo tính
lôgic trong chương trình vừa phù hợp với tiến độ thực tế, thực hành, thực tập
6
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
của HSSV, tuy nhiên đối với thực tập lần 1 của khối CĐ cũng còn bất cập ( khi
SV đi TT vẫn còn nhiều HP PPDH chưa được học)
3. Về đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị:
- Đề xuất với nhà trường mua sắm tranh ảnh, đầu màn để phục vụ cho dạy
và học của GV & HSSV.
- Sắp xếp và trang trí phòng thực hành Tiểu học để HSSV, rèn nghề tập
giảng theo lịch qui định đối với từng lớp.
- Chủ động liên hệ và phối hợp với trường thực hành xây dựng băng đĩa
một số tiết dạy minh họa các bài trong chương trình Tiểu học.
- Ngoài những đồ dùng được trang bị khoa chủ động thống nhất với
HSSV mua thêm đồ dùng dùng chung cần thiết đáp ứng nhu cầu rèn nghề của
HSSV ( mua thêm một bộ đầu màn, tranh ảnh cho HSSV xem băng)
4. Về tổ chức các hoạt động rèn nghề cho HSSV:
- Phân công GV dạy các học phần PPDH đại đa số là người có chuyên
môn vững vàng, có kiến thức thực tế, giàu kinh nghiệm trong rèn NVSP cho
sinh viên.
- Tạo điều kiện cho họ được tham gia tập huấn để học tập, bồi dưỡng
năng cao trình độ (3 đ/c được đi học tập thực tế về đào tạo GV Tiểu học ở
Niugilân và Singapore). Bên cạnh đó khoa chủ động xây dựng kế hoạch cho
GV đi thực tế trải nghiệm chuyên môn ở các trường Tiểu học trong thành phố
và Mai Sơn để gắn kết giữa lý thuyết và thực hành trong quá trình dạy các
học phần của chương trình.
- Nội dung thực tế kiến tập tại trường thực hành đều có kế hoạch cụ thể,
phân công giáo viên đi kèm từng nhóm vừa để để hướng dẫn HSSV quan sát,
ghi chép, trao đổi học tập vừa để giáo viên được thực tế, trải nghiệm giúp cho
việc gắn kết giữa dạy lý thuyết tại trường SP với thực tế tại trường Tiểu học.
- Nội dung thực tập đều có 1 GV tham gia trong ban chỉ đạo để quản lý,
giám sát chứ không phó thác cho HSSV tự liên hệ và thực tập như một số trường
Cao đẳng khác .
- Ngoài thời lượng rèn nghề trong khung chương trình, khoa còn xây dựng
kế hoạch rèn nghề từng tháng với nhiều nội dung cụ thể liên quan tới kỹ năng
nghề nghiệp của người giáo viên tiểu học (rèn chữ đẹp, rèn đọc diễn cảm, rèn kể
chuyện, rèn kỹ năng xử lý tình huống SP, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng tổ chức
hoạt động ngài giờ lên lớp, kỹ năng lập kế hoạch bài học, kỹ năng làm đồ
dùng,....), thường xuyên tổ chức thi qua 2 cấp vào ngày nghỉ: cấp lớp (do giáo
viên chủ nhiệm/cố vấn tổ chức với từng HSSV của lớp ), thi cấp khoa (thi mỗi
tháng một nội dung có ban giám khảo đánh giá nghiêm túc, công bằng, mỗi lớp
chọn 2- 3 HSSV đạt kết quả cao nhất qua vòng thi của lớp tham gia) vì thế đã
tạo nên phong trào rèn nghề thường xuyên trong HSSV và khích lệ nhiều HS/SV
tích cực, một số HSSV ngay từ năm thứ nhất đã say xưa rèn nghề.
- Mời chuyên gia ngoại khóa cho GV và HSSV về Chương trình
chương trình theo dự án VNEN (đang thực hiện thí điểm tại ... trường Tiểu
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
7
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
học) để họ chủ động đón đầu, tiếp cận với sự đổi mới về PPDH khi đi đi vào
thực hiện đại trà.
II. Đánh giá kết quả của công tác đào tạo.
1. Đánh giá chủ quan của khoa
- Xác định rõ tầm quan trọng của công tác rèn nghề cho HSSV trong quá
trình ĐT.
- GV có trách nhiệm, không quản thời gian công sức trong công tác rèn
nghề cho HSSV (Tổ chức thi NVSP 8 lần/1 năm đều phải tổ chức vào ngày nghỉ
thứ 7, chủ nhật vì trường học kín 2 ca/ngày)
- Công tác rèn nghề đã được quản lý, giám sát ở tất cả các khâu: Từ hoạt
động dạy trên lớp, việc thực hành ngoài giờ lên lớp, thực tế, kiến tập, thực tập.
- Thường xuyên đổi mới, cải tiến chương trình đào tạo thích ứng với sự
thay đổi chương trình đào tạo chung của đất nước.
- Phối hợp tốt với trường thực hành Chiềng sinh trong công tác đào tạo và
rèn nghề cho HSSV
- Từ năm 2000 đến nay, cùng với các khoa khác và đơn vị chức năng
trong nhà trường đã đào tạo và bồi dưỡng được 6300 GV tiểu học ( ĐT chính
qui: 2836 trong đó CĐ 1447; TC: 1416; Bồi dưỡng 3436 trong đó CĐ 1544; TC:
1892). Một số HSSV đã có kiến thức, kỹ năng vững vàng trước khi ra trường.
Phần lớn HSSV tốt nghiệp đã được các cơ sở giáo dục Tiểu học tuyển dụng và
đánh giá là đáp ứng được nhiệm vụ của người giáo viên tiểu học. Chính vì thế
nhiều năm gần đây, HS đăng ký thi tuyển vào ngành học này rất đông, hiện tại
khoa đang có 948 HSSV SP Tiểu học (Hệ CĐ: 561 SV; hệ TC: 387 HS).
Tuy vậy trong số HSSV tốt nghiệp ra trường vẫn còn một số yếu kém.
2. Đánh giá của các đơn vị sử dụng GV Tiểu học đào tạo ở trường CĐSL
*)Ưu điểm
Phần lớn HSSV ra trường đã được các cơ sở giáo dục Tiểu học trong và
ngoài tỉnh tuyển dụng và đánh giá bằng những ý kiến:
- Có phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp tốt
- Có tinh thần trách nhiệm, yêu nghề mến trẻ
- Năng động, sáng tạo, nhiệt tình , chủ động trong các lĩnh vực công tác
- Bước đầu tiếp cận với CNTT trong dạy học.
*)Nhược điểm:
Một bộ phận HSSV còn bộc lộ hạn chế sau:
- Nắm kiến thức phổ thông, kiến thức cơ bản chưa vững vàng; chưa có
thói quen tự học.
- Hạn chế về ngôn ngữ: diễn đạt chưa lưu loát, phát âm chưa đúng; chữ
viết chưa đúng, chưa đẹp; giao tiếp, ứng xử với phụ huynh, với đồng nghiệp
hạn chế.
- Khả năng tham gia các hoạt động chính trị, xã hội trên địa bàn công tác
chưa tốt.
8
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Khả năng khai thác CNTT vào dạy học chưa tốt; sử dụng phương tiện và
đồ dùng DH chưa hiệu quả.
- Kĩ năng lựa chọn, tinh lọc thông tin ở một số GV còn bộc lộ hạn chế;
trong ăn mặc, ngôn ngữ, xưng hô, giao tiếp, ứng xử với đồng nghiệp, cộng đồng
chưa đúng phong cách nhà giáo.
III. Nguyên nhân
Nhận thức về nhiệm vụ học tập của một số HSSV còn đơn giản hoá: chỉ
quan tâm đến thi cử đạt điểm cao để xin việc sau này nên chưa chịu khó rèn nghề.
- Cơ cấu giáo viên của khoa chưa thật hợp lý: Nhiều năm khoa mới chỉ có
GV đảm nhận 2 môn Văn và toán cho ngành Tiểu học; các môn học khác do các
khoa khác đảm nhận.
- Công việc của GV trong khoa rất nặng so với nhiều đơn vị trong nhà
trường.
- Việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên chưa đúng thực chất khả năng
người học (điểm các HP/MH trong trường SP đa phần là khá giỏi; điểm thực tập
đa phần là giỏi và xuất sắc) .
- Cơ sở vật chất của nhà trường phục vụ cho công tác rèn nghề vẫn còn
nhiều thiếu thốn: Phòng thực hành không được sử dụng thường xuyên, máy móc
hiện đại, đồ dùng còn thiếu,...
- Chất lượng đầu vào thấp: Hệ TC chủ yếu là HS vùng khó khăn nên kiến
thức phổ thông hổng nhiều, nói năng chưa lưu loát,...
- Sĩ số trong một lớp học quá đông (8/17 lớp có trên 60 người thậm trí 4 lớp
trên 70 HSSV) gây không ít khó khăn cho dạy học và rèn nghề.
IV. Một số giải pháp đối với công tác rèn nghề cho HSSV trong thời
gian tới
Hiện nay, đào tạo giáo viên đang chịu nhiều áp lực: Nghị quyết lần thứ 8
BCHTW Đảng khóa XI đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện nội dung và
phương pháp giáo dục; các trường cao đẳng đua nhau đào tạo GVTH; HSSV tốt
nghiệp chưa được tuyển dụng còn khá nhiều nên yêu cầu của các đơn vị sử lao
động ngày càng khắt khe về chất lượng. Do vậy nội dung Rèn NVSP (rèn kỹ
năng nghề nghiệp cho) HSSV là nhiệm vụ rất quan trọng trong quá trình đào tạo
giáo viên hiện nay. Tôi xin đề xuất một số giải pháp sau:
- Giáo dục động cơ học tập, ý thức rèn nghề cho HSSV; hướng dẫn
HSSV rèn nghề ngay từ kỳ học thứ nhất.
- Củng cố, bổ sung những kiến thức văn hóa phổ thông cơ bản, trang bị
những kiến thức chuyên môn nghiệp vụ cần thiết, kỹ năng sống phù hợp với
từng giai đoạn học tập của HSSV để họ có đủ điều kiện học nghề và rèn nghề.
- Tham mưu với phòng TCCB và BGH sắp xếp cơ cấu chuyên môn hợp lý
hơn, ít nhất khoa có thể chủ động được GV dạy PP của các môn học chính của
Tiểu học: Toán; Tiếng Việt; Tự nhiên - Xã hội.
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
9
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Đào tạo, bồi dưỡng tay nghề cho giáo viên trẻ để thay thế GV sắp
nghỉ hưu tránh sự hụt hẫng hụt về GV có chuyên môn vững vàng dạy PPDH
cho HSSV.
- Hợp tác tích cực với sở GD, các phòng giáo dục, các trường MN&TH
nhất là các trường thực hành và trường chuẩn trên địa bàn Mai Sơn và Thành
phố để phối hợp rèn nghề cho HSSV.
- Đổi mới cách đánh giá kết quả rèn nghề của HSSV(đánh giá quá trình,
đánh giá từng kỹ năng; đánh giá đến từng SV,...) và kết quả đánh giá đưa vào
tiêu chí để xét tốt nghiệp.
Trên đây là một số vấn đề liên quan đến Thực trạng và giải pháp về
công tác đào tạo giáo viên Tiểu học ở trường Cao đẳng Sơn La. Chúng tôi rất
mong được lắng nghe những ý kiến đóng góp của các vị đại biểu về dự hội
thảo hôm nay.
10
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
RÈN KỸ NĂNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH SINH VIÊN
NGÀNH SƯ PHẠM TIỂU HỌC NHÌN TỪ GÓC ĐỘ CÁN BỘ QUẢN LÝ
CHUYÊN MÔN PHÒNG GIÁO DỤC
Nhà giáo Nguyễn Thiều Hoa
Cán bộ phụ trách chuyên môn Tiểu
học
Phòng GD&ĐT huyện Mai Sơn
Như chúng ta đã biết: sự nghiệp phát triển Kinh tế -Xã hội của mỗi Quốc
gia luôn gắn liền với sự phát triển của Giáo dục - Đào tạo. Nghị quyết TW 2 Khoá 8 - Đảng cộng sản Việt Nam đã định hướng quan điểm giáo dục là “Quốc
sách hàng đầu”. Để phát triển sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo thì yếu tố quan
trọng là đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Đất nước ta tiến hành
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đòi hỏi nguồn nhân lực trí tuệ cao, quá trình hội
nhập khu vực và quốc tế với xu thế toàn cầu hóa, đòi hỏi nhà nước và ngành
giáo dục phải có một chiến lược phát triển nhân tài. Trong hệ thống giáo dục,
giáo dục tiểu học có một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc đào tạo nhân lực và
bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ nhà giáo
được chuẩn hóa, nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay
nghề của nhà giáo.
Để xây dựng được một đội ngũ giáo viên có chất lượng đòi hỏi phải tích
hợp rất nhiều yếu tố: chất lượng đào tạo ở các trường sư phạm đối với học sinh
sinh viên (HSSV), giúp sinh viên sau khi ra trường có kỹ năng phù hợp đáp ứng
được yêu cầu giáo dục hiện nay.
1. Thực trạng công tác đào tạo nguồn nhân lực ngành sư phạm tiểu
học hiện nay phục vụ phát triển kinh tế xã hội
Là người làm công tác chuyên môn phụ trách tiểu học, tôi nhận thức sâu
sắc về vấn đề năng lực dạy học của giáo viên có ảnh hưởng như thế nào tới chất
lượng và hiểu rõ thực trạng đội ngũ giáo viên hiện nay chưa đáp ứng được yêu
cầu đối với sự đổi mới của giáo dục với các thực trạng:
- Chương trình đào tạo chưa đáp ứng kịp thời trước những biến đổi của
khoa học - kinh tế - xã hội (KH-KT-XH), thông tin và công nghệ.
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
11
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Việc giảng dạy tại các trường sư phạm nói riêng, các cơ sở giáo dục đại học
có đào tạo giáo viên tiểu học nói chung hiện nay chủ yếu đều chú trọng năng lực
chuyên môn mà chưa chú ý nhiều đến bồi dưỡng kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV.
- Các giáo viên ra trường chưa được chú trọng và trang bị nhiều về kĩ năng
làm việc với SGK, kĩ năng sử dụng TBDH, kĩ năng tổ chức các hoạt động giảng
dạy, kĩ năng giao tiếp, kiểm tra, tự kiểm tra, đánh giá, tự đánh giá.
- Vẫn còn nhiều giáo viên yếu kém về trình độ chuyên môn đặc biệt là kĩ
năng dạy học...Trong rất nhiều yếu tố tạo nên chất lượng đội ngũ thì vấn đề kĩ
năng giảng dạy hiện nay đang là vấn đề còn rất nhiều hạn chế ở nhiều giáo viên,
giáo viên có kiến thức bộ môn tốt nhưng hạn chế về kĩ năng dạy học, lúng túng
khi vận dụng các phương pháp nên không thể đem lại hiệu quả giờ dạy. Việc
thành thạo các kĩ năng dạy học sẽ giúp cho giáo viên tự tin hơn và sẽ có kết quả
dạy học tốt hơn.
- Trong thực tế nhà trường hiện nay, còn một bộ phận giáo viên chưa đáp ứng
được các yêu cầu về giảng dạy, còn yếu về việc thực hiện các kĩ năng dạy học: khả năng
giao tiếp, thích ứng với các đối tượng học sinh, việc vận dụng thành thạo các phương
pháp dạy học, kĩ năng sử dụng thiết bị dạy học, kĩ năng tổ chức làm việc nhóm. Đặc biệt
giáo dục Việt Nam gần đây tập trung quan tâm rất nhiều vào các vấn đề đổi mới
chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, đầu tư về trang thiết bị… nhưng
vấn đề rất cần thiết, rất cụ thể là làm sao để người giáo viên có đủ các kĩ năng để
thực hiện việc dạy học lại chưa được quan tâm nhiều.
2. Vai trò của việc rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm
tiểu học trong quá trình đào tạo đáp ứng nhu cầu của các SGD
Cấp tiểu học là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục, cấp học đào tạo
những cơ sở ban đầu cơ bản và bền vững cho trẻ tiếp tục học lên cấp học trên,
giúp trẻ hình thành những cơ sở ban đầu, những đường nét cơ bản của nhân
cách. Do vậy giáo dục ở cấp tiểu học có tính chất đặc biệt, có bản sắc riêng, với
tính sư phạm đặc trưng. Chính vì vậy việc đào tạo giáo viên tiểu học cần chú
trọng đào tạo những kỹ năng nghề nghiệp dạy học đặc thù ở tiểu học. Việc bồi
dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức và kĩ năng dạy học, kĩ năng
nghề nghiệp cho giáo viên, là công việc thường xuyên và cấp thiết để nâng cao
chất lượng GD-ĐT và thích ứng được những thay đổi trong nghề nghiệp.
12
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Để xây dựng được một đội ngũ giáo viên có chất lượng đòi hỏi phải
tích hợp rất nhiều yếu tố: chất lượng đào tạo ở các trường sư phạm, đạo đức
nghề nghiệp, kiến thức bộ môn, các kĩ năng dạy học… trong đó vấn đề kĩ năng
sư phạm của nhà giáo, các kĩ năng dạy học hiện đang là vấn đề rất cần được
quan tâm.
- Việc hình thành kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên các trường sư phạm
là hướng đổi mới đồng bộ với việc đổi mới cơ cấu và nội dung đào tạo, đưa
trường sư phạm theo đúng hướng đào tạo chuyên nghiệp, đặc biệt là đối với sư
phạm tiểu học.
3. Đánh giá và yêu cầu của các cơ sở giáo dục tiểu học trong tỉnh Sơn
La hiện nay đối với HSSV ngành sư phạm tiểu học
Các trường sư phạm cần quan tâm nhiều đến việc đào tạo kỹ năng nghề
nghiệp dạy học cho sinh viên. Đối với đào tạo giáo viên tiểu học cần kiên trì với
mục tiêu lấy việc hình thành các kỹ năng của nghề dạy học làm đặc trưng nổi
bật cho quá trình đào tạo sư phạm. Giáo viên dạy tiểu học phải được đào tạo
nghề nghiệp, kỹ năng sư phạm ngay từ trong trường khi đào tạo, đặc biệt bám
sát vào chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học.
4. Kinh nghiệm và giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên
tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Để hình thành tốt các kỹ năng nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên, trong
quá trình đào tạo cần phải được tăng cường thực hành theo hệ thống bài tập cụ
thể, đồng thời yêu cầu sinh viên sớm gắn bó với giáo dục tiểu học, tăng cường
thời gian kiến tập và thực tập sư phạm giúp sinh viên sớm hòa nhập với nghề
nghiệp và môi trường dạy học.
Coi trọng và sớm hình thành kỹ năng tự học của sinh viên, để họ có thể
tiếp tục tự trưởng thành trong nghề nghiệp, điều này liên quan mật thiết đến yêu
cầu đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới về kiểm tra đánh giá và tiếp cận
được những vấn đề mới trong giáo dục.
Hệ thống kỹ năng nghề nghiệp cần trang bị cho sinh viên tiểu học gồm 3 nhóm:
- Kỹ năng chuẩn bị giảng dạy;
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
13
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Kỹ năng giảng dạy;
- Kỹ năng ngoài giờ lên lớp.
Các kỹ năng sau đây là cụ thể hóa của các nhóm kỹ năng:
+ Kỹ năng thể hiện sự mẫu mực của người giáo viên tiểu học: Do đặc
trưng bậc học, người giáo viên tiểu học ngay từ những tiếp xúc ban đầu với học
sinh và trong suốt thời gian hành nghề dài lâu, luôn cần có kỹ năng thể hiện, sự
mẫu mực (phong thái, hành vi, cư xử… ) như một trong các điều kiện để hành
nghề dạy học.
+ Kỹ năng ngôn ngữ sư phạm: Sử dụng ngôn ngữ bảo đảm tính sư phạm,
giản dị, trong sáng phù hợp đối tượng học sinh tiểu học.
+ Kỹ năng viết chữ, trình bày bảng: Điểm nổi bật của giáo viên tiểu học
so với giáo viên các cấp học khác, phải có kỹ năng viết đúng, viết đẹp, trình bày
bảng khoa học, thẩm mỹ trong giờ học.
+Kỹ năng giao tiếp sư phạm: Nhằm giải quyết tốt các mối quan hệ với
đồng nghiệp, quan hệ thầy trò, quan hệ với phụ huynh học sinh, quan hệ với
cộng đồng xã hội và giải quyết tốt quan hệ giữa các học sinh trong lớp.
+ Kỹ năng giáo dục: Các kỹ năng tiến hành các hoạt động giáo dục học
sinh trong và ngoài giờ lên lớp.
Căn cứ vào chuẩn giáo viên tiểu học đã được ban hành gồm đầy đủ 3 mặt:
+ Phẩm chất đạo đức của người giáo viên.
+ Kiến thức nghề.
+ Kỹ năng nghề .
Người giáo viên trước hết phải là nhà giáo dục, có tác động tích cực đến
học sinh thông qua bản thân nhân cách của mình. Bản thân nhân cách của người
giáo viên có vai trò như một năng lực tổng hợp. Bên cạnh đó người giáo viên
cần có những năng lực nghề nghiệp mới. Kết hợp với những năng lực truyền
thống người giáo viên cần có như:
+ Năng lực phát hiện và nhận biết đầy đủ, chính xác và kịp thời sự phát
triển của học sinh, những nhu cầu được giáo dục của từng học sinh. Đối với giáo
14
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
viên tiểu học đây là năng lực đặc biệt quan trọng vì sự phát triển về các mặt của
học sinh ở lứa tuổi tiểu học diễn ra rất nhanh, nhưng lại không đồng đều.
+ Năng lực đáp ứng: Đó là năng lực đưa ra được những nội dung và biện
pháp giáo dục đúng đắn, kịp thời, phù hợp với nhu cầu của người học và yêu cầu
của mục tiêu giáo dục.
+ Năng lực đánh giá: Đó là năng lực nhìn nhận sự thay đổi trong nhận
thức, kỹ năng thái độ và tình cảm của học sinh.
+ Năng lực thiết lập mối quan hệ thuận lợi với người khác: Như quan hệ
đồng nghiệp, quan hệ với phụ huynh học sinh và nhất là quan hệ với học sinh.
+ Năng lực triển khai chương trình dạy học: Đó là năng lực tiến hành dạy
học và giáo dục. Căn cứ vào mục đích và nội dung giáo dục và dạy học đã được
quy định, biết chọn lọc hình thức và phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm
của đối tượng học sinh.
+ Năng lực đáp ứng với trách nhiệm xã hội: Đó là năng lực tạo nên những
điều kiện thuận lợi cho giáo dục trong nhà trường và từ cuộc sống bên ngoài nhà
trường (công tác xã hội hóa giáo dục).
5. Kết luận:
Năng lực dạy học của giáo viên được hình thành từ các yếu tố chủ yếu: Kiến
thức bộ môn, phương pháp giảng dạy và kĩ năng sư phạm. Kĩ năng dạy học là một
phần quan trọng trong cấu trúc năng lực sư phạm của người giáo viên. Để cải thiện
chất lượng đội ngũ, nâng cao năng lực sư phạm của giáo viên là một quá trình tổng
thể, đề cập tới rất nhiều vấn đề: Kiến thức, phương pháp, kĩ năng, thái độ, trách
nhiệm, tổ chức, quản lí… Nền tảng đầu tiên cần được đào tạo cho HSSV là các
trường sư phạm, Cần tiến hành hiện thực hóa quan điểm “ Trường sư phạm và một
trường đào tạo nghề”. Thông qua việc hình thành và phát triển kỹ năng nghề
nghiệp gắn bó chặt chẽ với thực tiễn sống động của trường tiểu học.
Tổ chức kiến tập, thực tập sư phạm một cách hợp lý, đủ về thời gian để
hiệu quả đào tạo nghề đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.sẽ góp phần cải
thiện nâng cao kĩ năng dạy học của giáo viên, từ đó có thể làm thay đổi chất
lượng dạy học hiệu quả hơn.
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
15
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
Trên đây là báo cáo tham luận tại Hội thảo khoa học trường Cao đẳng Sơn
La của tổ chuyên môn tiểu học phòng GD&ĐT Mai Sơn. Rất mong được sự
góp ý của quý vị đại biểu về dự Hội thảo./.
16
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM KHI RÈN TAY NGHỀ CHO HSSV NGÀNH
SƯ PHẠM TIỂU HỌC TRONG QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
ĐÁP ỨNG NHU CẦU ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GD&ĐT
Nhà giáo Trần Thị Nga
Hiệu trưởng - Trường tiểu học Chiềng Sinh
thành phố Sơn La
I. Thực trạng giáo dục và đào tạo Việt Nam
Nhìn tổng quát, trong thời kỳ đổi mới đất nước, giáo dục đã cung cấp
nguồn nhân lực cần thiết cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đóng góp
rất quan trọng vào thành tựu của đất nước: vượt qua khủng hoảng kinh tế, thoát
khỏi tình trạng nước nghèo, chủ đô ̣ng hô ̣i nhâ ̣p quốc tế ngày càng hiê ̣u quả. Dư
thừa nguồn nhân lực ngành Sư phạm đã tồn tại của nhiều năm về trước. Do
chúng ta không dự báo được tình hình giảm số lượng học sinh ở các cấp học do
tác động của quá trình thực hiện kế hoạch hóa gia đình trong nhiều năm qua.
Bên cạnh đó, hệ thống trường đào tạo SP chưa thay đổi kịp, vẫn được giữ như
trước đây dẫn đến sinh viên tốt nghiệp ngành SP ra đang bị dư thừa. Bên cạnh
đó, sức hút của ngành SP đang giảm, mặc dù nhà nước đã thực hiện chính sách
hỗ trợ về học phí hoặc miễn giảm học phí đối với sinh viên ngành SP.
Trước thực trạng trên, cần phải tập trung sửa đổi chính sách đối với nhà
giáo và cải cách công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, từ đó nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên, làm cho các thầy cô giáo đáp ứng yêu cầu về phẩm
chất, năng lực và có thu nhập từ lương và phụ cấp cao hơn mức thu nhập trung
bình trong xã hội; đồng thời làm cho nghề dạy học trở thành một trong những
lĩnh vực nghề nghiệp được xã hội thực sự coi trọng và có sức thu hút đối với học
sinh khá, giỏi sau khi tốt nghiệp bậc THPT.
II. Tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng nghề cho HSSV Sư phạm
Tiểu học trong quá trình đào tạo
Đất nước đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa đòi hỏi nguồn nhân lực trí
tuệ cao, quá trình hội nhập khu vực và quốc tế với xu thế toàn cầu hóa đang là
một thách thức với nước ta, đòi hỏi nhà nước và ngành giáo dục phải có một
chiến lược phát triển nhân tài. Trong hệ thống giáo dục, giáo dục tiểu học có
một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài
cho đất nước.
Giáo dục Tiểu học là Cấp học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc
dân…”. cấp Tiểu học là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục, cấp học đào tạo
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
17
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
những cơ sở ban đầu cơ bản và bền vững cho trẻ tiếp tục học lên cấp học trên,
giúp trẻ hình thành những cơ sở ban đầu , những đường nét cơ bản của nhân
cách. Do vậy giáo dục ở cấp tiểu học có tính chất đặc biệt, có bản sắc riêng, với
tính sư phạm đặc trưng.
Chính vì vậy việc đào tạo giáo viên tiểu học cần chú trọng đào tạo những
kỹ năng nghề nghiệp dạy học đặc thù ở tiểu học.
Hình thành kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên các trường sư phạm là
hướng đổi mới đồng bộ với việc đổi mới cơ cấu và nội dung đào tạo, đưa trường
sư phạm theo đúng hướng đào tạo chuyên nghiệp, đặc biệt là đối với sư phạm
tiểu học.
Các trường sư phạm cần phải quan tâm nhiều đến việc đào tạo kỹ năng
nghề nghiệp dạy học cho sinh viên. Đối với đào tạo giáo viên tiểu học cần kiên
trì với mục tiêu lấy việc hình thành các kỹ năng của nghề dạy học làm đặc trưng
nổi bật cho quá trình đào tạo sư phạm. Giáo viên dạy tiểu học phải được đào tạo
nghề nghiệp, kỹ năng sư phạm ngay từ trong trường đào tạo, người không được
đào tạo sư phạm tiểu học không thể dạy được bậc tiểu học.
Đặc trưng của trường sư phạm chính là môn phương pháp dạy học và các
hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, từ đó hình thành kỹ năng dạy học các
môn học và kỹ năng sư phạm chung. Vì vậy việc hình thành các phòng nghiệp
vụ sư phạm và được trang bị đầy đủ phương tiện để sinh viên có điều kiện thực
hành nghề là rất cần thiết.
*Hệ thống kỹ năng nghề nghiệp cần trang bị cho sinh viên tiểu học gồm
3 nhóm:
- Kỹ năng chuẩn bị giảng dạy, kỹ năng giảng dạy và các kỹ năng ngoài
giờ lên lớp.
Các kỹ năng sau đây là cụ thể hóa của các nhóm kỹ năng:
- Kỹ năng thể hiện sự mẫu mực của người giáo viên tiểu học: Do đặc
trưng bậc học, người giáo viên tiểu học ngay từ những tiếp xúc ban đầu với học
sinh và trong suốt thời gian hành nghề dài lâu, luôn cần có kỹ năng thể hiện, sự
mẫu mực ( phong thái, hành vi, cư xử… ) như một trong các điều kiện để hành
nghề dạy học.
- Kỹ năng ngôn ngữ sư phạm: Sử dụng ngôn ngữ bảo đảm tính sư phạm,
giản dị, trong sáng phù hợp đối tượng.
- Kỹ năng viết chữ, trình bày bảng: Điểm nổi bật của giáo viên tiểu học so
với giáo viên các bậc học khác, phải có kỹ năng viết đúng, viết đẹp, trình bày
bảng khoa học, thẩm mỹ trong giờ học.
18
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Kỹ năng giao tiếp sư phạm: nhằm giải quyết tốt các mối quan hệ với
đồng nghiệp, quan hệ thày trò, quan hệ với phụ huynh học sinh, quan hệ với
cộng đồng xã hội và giải quyết tốt quan hệ giữa các học sinh trong lớp.
- Kỹ năng giáo dục: Các kỹ năng tiến hành các hoạt động giáo dục học
sinh trong và ngoài giờ lên lớp.
Để hình thành tốt các kỹ năng trên , sinh viên trong quá trình đào tạo cần
phải được tăng cường thực hành theo hệ thống bài tập cụ thể,đồng thời yêu cầu
sinh viên sớm gắn bó với giáo dục tiểu học, tăng cường thời gian kiến tập và
thực tập sư phạm giúp sinh viên sớm hòa nhập với nghề nghiệp và môi trường
dạy học.
- Coi trọng và sớm hình thành kỹ năng tự học của sinh viên, để họ có thể
tiếp tục tự trưởng thành trong nghề nghiệp, điều này liên quan mật thiết đến yêu
cầu đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới về kiểm tra đánh giá và tiếp cận
được những vấn đề mới trong giáo dục.
III. Những thuận lợi và khó khăn trong công tác đào tạo cũng như
rèn kĩ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm tiểu học
1. Thuận lợi
- Đất nước ổn định về chính trị, thành tựu phát triển kinh tế - xã hội trong
10 năm qua, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 với yêu cầu tái
cơ cấu nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng, cùng với Chiến lược và Quy
hoạch phát triển nhân lực giai đoạn 2011 - 2020 là những tiền đề cơ bản để thực
hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam;
- Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đặc biệt quan tâm, chăm lo phát triển
giáo dục và đào tạo, mong muốn đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục, tận
dụng cơ hội phát triển đất nước trong giai đoạn "cơ cấu dân số vàng" và hội
nhập quốc tế mạnh mẽ;
- Cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và
truyền thông phát triển mạnh làm biến đổi sâu sắc các lĩnh vực của đời sống xã
hội, tạo điều kiện thuận lợi trong công tác đào tạo cũng như rèn kĩ năng nghề
nghiệp cho HSSV ngành sư phạm.
- Quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng tạo cơ hội thuận lợi để nước ta tiếp
cận với các xu thế mới, tri thức mới, những mô hình giáo dục và quản lý giáo
dục hiện đại và tranh thủ các nguồn lực bên ngoài để phát triển giáo dục;
- Trong quá trình đào tạo tại trường sư phạm việc hình thành và phát
triển kỹ năng nghề nghiệp gắn bó chặt chẽ với thực tiễn sống động của trường
Tiểu học.
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
19
Rèn kỹ năng nghề nghiệp cho HSSV ngành sư phạm Tiểu học trong quá trình đào tạo
đáp ứng nhu cầu của các cơ sở giáo dục Tiểu học trong tỉnh Sơn La
- Tăng cường xây dựng và phát triển phòng nghiệp vụ sư phạm, tạo điều
kiện cho sinh viên có điều kiện tốt để thực hành nghề .
- Tổ chức kiến tập, thực tập sư phạm một cách hợp lý, đủ về thời gian để
hiệu quả đào tạo nghề đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.
2. Khó khăn
- Nguồn lực Nhà nước và khả năng của phần đông gia đình đầu tư cho
giáo dục và đào tạo, nhất là về tài chính còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu
cầu đảm bảo chất lượng giáo dục trong khi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước và hội nhập quốc tế đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao;
- Khoảng cách giàu nghèo giữa các nhóm dân cư, sự phát triển không đều
giữa các địa phương vẫn là nguyên nhân của sự bất bình đẳng về cơ hội tiếp cận
giáo dục và sự chênh lê ̣ch chất lượng giáo dục giữa các đối tượng người học và
các vùng miền;
- Một số HSSV sức ỳ trong nhận thức, tác phong còn lớn chưa thực sự tự
giác trong học tập và rèn luyện, ý thức tự học hỏi rèn luyện kỹ năng, vận dụng
kiến thức vào thực tiễn để nâng cao kĩ năng nghề nghiệp còn yếu.
- Ngành giáo dục chưa thu hút được nhân tài, học sinh giỏi bậc THPT
không muốn vào học các trường sư phạm, chất lượng đầu vào chưa cao cũng
như sau khi học xong HSSV khó xin được việc làm điều đó làm cho HSSV
không yên tâm học tập và phấn đấu trong học tập và rèn kĩ năng nghề nghiệp.
- Thời điểm hiện nay giữa chương trình đào tạo của trường Cao đẳng Sơn
La với chương trình dạy ở một số trường Tiểu học chưa thực sự đồng bộ. Trên
địa bàn tỉnh Sơn La hiện đang tồn tại bốn chương trình dạy học (Chương trình
Công nghệ giáo dục, chương trình VINEN, chương trình SEQAT, chương trình
hiện hành).
- Cơ sở vật chất của trường thực hành và một số trường kiến tập, thực tập
chưa đáp ứng được nhu cầu đòi hỏi ngày càng cao để đáp việc áp dụng khoa học
kĩ thuật cũng như ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học...của HSSV.
- Trong quá trình dự giờ kiến tập, thực tập một số giáo sinh còn rụt rè,
nhút nhát thiếu tự tin khi trao đổi kinh nghiệm với giáo viên trực tiếp giảng dạy
của trường thực hành.
- Các giáo sinh chưa thực sự nghiên cứu, xây dựng kế hoạch bài giảng
trước khi dự giờ thực hành dẫn tới hiệu quả chưa cao.
IV. Kinh nghiệm và giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên
Tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
1. Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên Tiểu học
20
Hội thảo khoa học, tháng 11/2013
- Xem thêm -