Tài liệu Rèn kĩ năng viết bài văn miêu tả kiểu bài tả cây cối cho học sinh lớp 4a trường th điền trung i

PHẦN I : MỞ ĐẦU Lý do chọn đề tài: Tiếng việt là môn học giữ vị trí quan trọng, bởi nó là công cụ để giao tiếp và tư duy. Không một quốc gia nào không chăm lo đến việc dạy tiếng mẹ đẻ trong nhà trường Tiểu học. Đó là môn học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh 4 kỹ năng: nghe – nói – đọc – viết. Trong môn Tiếng Việt thì phân môn Tập làm văn lại chiếm 1 vị trí khá quan trọng vì nó là sự “ tích hợp" 4 kỹ năng của học sinh.Việc dạy Tập làm văn thể loại miêu tả cây cối ở lớp 4 là rất quan trọng. Qua văn miêu tả cây cối giáo dục cho các em tình yêu thiên nhiên đất nước. Nhưng trong thực tiễn ta lại nhận thấy việc dạy tập làm văn miêu tả cây cối như sau: - Về phía giáo viên: Phần lớn giáo viên năng lực viết văn còn hạn chế, phương pháp hình thức dạy học môn Tập làm văn nói chung, dạy dạng bài viết văn tả cây cối nói riêng còn đơn điệu, rập khuôn thậm chí tiết dạy khô cứng, nhàm chán chưa tạo được hứng thú cho học sinh. - Về phía học sinh: Học sinh học 2 buổi/ngày tại lớp, ít được tiếp xúc với cây cối, thiếu hiểu biết về đặc điểm các loại cây, về thế giới tự nhiên trong cuộc sống, thiếu sự lô gích trong trình bày bài viết, khả năng quan sát, sử dụng tiếng Việt của học sinh kém linh hoạt, không sáng tạo, dẫn đến tư duy kém phát triển... Do đó một bộ phận không nhỏ trong nhà trường viết bài văn miêu tả cây cối chưa đảm bảo yêu cầu. Mục tiêu giáo dục xã hội đang đặt ra những yêu cầu cấp thiết cần phải giải quyết đó là định hướng đổi mới phương pháp dạy học Tập làm văn miêu tả cây cối hiện nay để nâng cao chất lượng học sinh viết bài văn miêu tả cây cối. Dạy Tập làm văn miêu tả cây cối ngoài ý giáo dục cho các em tình yêu thiên nhiên đất nước mà thông qua bài văn tả cây cối bồi dưỡng tình cảm gắn bó với thiên nhiên, cảnh vật gần gũi xung quanh mình qua đó giáo dục ý thức chung tay cùng cộng đồng tích cực trồng, chăm sóc bảo vệ cây xanh để bảo vệ bầu không khí trong lành và gắn với mục tiêu xây dưng cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp, trường học thân thiện... Nhiều năm giảng dạy học sinh lớp 4 tại trường TH Điền Trung 1 tôi thấy các giáo viên trong khối nói riêng, giáo viên trong tổ và nhà trường nói chung vẫn chưa tìm ra giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng viết văn tả cây cối cho HS. Để nâng cao chất lượng giảng dạy Tập làm văn ,nhằm tháo gỡ những khó khăn của thầy và trò khi dạy và học mảng kiến thức về viết văn miêu tả cây cối. 1. 1 Với mong muốn nâng cao hiệu quả giờ dạy và trao đổi những kinh nghiệm trong việc dạy Tiếng Việt ở Tiểu học đặc biệt là phân môn Tập làm văn, tôi mạnh dạn chọn đề tài nghiên cứu “ Biện pháp rèn kỹ năng viết bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4A - Trường TH Điền Trung I.” Để hoàn thành SKKN này tôi đã áp dụng những kinh nghiệm tích luỹ được trên chính đối tượng học sinh lớp mình phụ trách – lớp 4A trường Tiểu học Điền Trung I. Tổng số học sinh: 17 em. 2. Mục đích nghiên cứu: - Giúp học sinh lớp 4A Trường TH Điền Trung I có kỹ năng làm bài văn miêu tả cây cối hay, sinh động và sáng tạo. - Giúp giáo viên khối 4 có một số kiến thức và kinh nghiệm khi hướng dẫn học sinh viết bài văn miêu tả nói chung và tả cây cối nói riêng. - Giúp bản thân tự học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn. 3. Đối tượng nghiên cứu: - Đối tượng : Học sinh lớp 4A trường Tiểu học Điền Trung I - Tài liệu : Sách giáo khoa Tiếng Việt, sách hướng dẫn giáo viên, sách nâng cao Tiếng Việt, các bài văn mẫu … Từ việc nghiên cứu các đối tượng liên quan, tôi sẽ đúc rút thành kinh nghiệm để áp dụng giảng dạy và giúp đồng nghiệp giảng dạy tốt hơn dạng bài tả cây cối để nâng cao chất lượng giáo dục nói chung tại trường Tiểu học Điền trung 1 nói riêng. 4. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau : - Đọc các tài liệu sách, báo, Tạp chí giáo dục .... có liên quan đến nội dung đề tài. - Đọc SGK, sách giáo viên, các loại sách tham khảo . - Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung văn miêu tả cây cối - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế , thu thập các thông tin , thống kê số liệu và xử lý số liệu. - Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học. - Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của đề tài. 2 PHẦN 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn vinh của đất nước. Giáo dục cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri thức của nhân loại cho biết bao thế hệ, giúp cho các em những hiểu biết cơ bản, cần thiết về khoa học và cuộc sống. Mặt khác, giáo dục còn góp phần hình thành và bồi dưỡng nhân cách tốt đẹp cho học sinh, đặc biệt là giáo dục Tiểu học, đây là bậc học mang tính chất nền móng để các em tiếp tục học tiếp các bậc học cao hơn. Ở Tiểu học, Tiếng việt là môn học giữ vị trí quan trọng, bởi nó là công cụ để giao tiếp và tư duy. Không một quốc gia nào không chăm lo đến việc dạy tiếng mẹ đẻ trong nhà trường Tiểu học. Đó là môn học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh 4 kỹ năng: nghe – nói – đọc – viết. Trong môn Tiếng Việt thì phân môn Tập làm văn lại chiếm 1 vị trí khá quan trọng . Chương trình Tập làm văn lớp 4 có 3 dạng bài được thiết kế tổng cộng 62 tiết/ năm. Cụ thể như sau: - Dạng văn Kể chuyện : 19 tiết. - Dạng văn miêu tả : 30 tiết. + Khái niệm văn miêu tả : 1 tiết. + Tả đồ vật : 10 tiết. + Tả cây cối : 11 tiết. + Tả con vật : 8 tiết. - Các loại văn bản khác: 13 tiết . + Viết thư : 3 tiết + Trao đổi ý kiến: 2 tiết. + Giới thiệu hoạt động : 2 tiết. + Tóm tắt tin tức : 3 tiết ( Giảm tải) + Điền vào giấy từ in sẵn: 3 tiết. Như vậy chiếm phần lớn trong phân môn Tập làm văn ở lớp 4 là văn miêu tả . Trong đó dạng bài văn tả cây cối thuộc thể loại văn miêu tả gồm 11 tiết chiếm 37% tổng số tiết trong văn miêu tả và chiếm 18,6 % trong tổng số tiết TLV của chương trình. Sự phân bố các nội dung trình bày trong văn tả cây cối ở lớp 4 như sau: Tiết 1: Cấu tạo bài văn miêu tả cây cối. Tiết 2: Luyện tập quan sát cây cối. 3 Tiết 3+4: Luyện tập miêu tả các bộ phận của cây cối. Tiết 5: Đoạn văn trong bài văn miêu tả cây cối. Tiết 6: Luyện tập dựng đoạn văn miêu tả cây cối. Tiết 7: Luyện tập dựng mở bài trong bài văn miêu tả cây cối. Tiết 8: Luyện tập dựng kết bài trong bài văn miêu tả cây cối. Tiết 9:Luyện tập miêu tả cây cối. Tiết 10: Miêu tả cây cối ( Kiểm tra viết) Tiết 11: Trả bài văn miêu tả cây cối. Ta thấy sự phân bố các tiết trong văn miêu tả cây cối được trình bày rất lô gich, mỗi tiết được luyện tập một nội dung từ đơn giản đến phức tạp. Số lượng văn tả cây cối chiếm nhiều tiết so với tổng số tiết văn miêu tả nên việc rèn kỹ năng viết văn miêu tả nói chung, văn tả cây cối nói riêng là rất quan trọng. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Sau nhiều năm làm tổ trưởng phụ trách khối 4,5, qua thực tế giảng dạy lớp 4, qua dự giờ thăm lớp, trao đổi, trò chuyện, tâm sự, tham khảo ý kiến của bạn bè động nghiệp và đặc biệt là thông qua chấm các bài kiểm tra của học sinh, tôi nhận thấy một số hạn chế trong việc dạy học sinh lớp 4 trưởng Tiểu học Điền Trung I viết bài văn tả cây cối như sau: 2.2.1.Thực trạng của giáo viên: Bên cạnh những đồng chí giáo viên đã tích cực, say sưa nghiên cứu sáng tạo để tìm ra những biện pháp dạy học sinh khi viết đoạn văn sao cho hiệu quả nhất thì còn một số giáo viên còn rất ngại, đôi khi"sợ" dạy tiết Tập làm văn với tâm lí có dạy học sinh cũng không viết được. Cụ thể: - Giáo viên chưa tạo được sự hứng thú cho học sinh khi dạy phân môn Tập làm văn. - Giáo viên chưa chú ý đến việc hình thành cho các em thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong văn học. - Việc giúp học sinh vận dụng kiến thức Tiếng Việt vào dạy Tập làm văn còn hạn chế. - Một số giáo viên chưa thật sự chú ý đến việc dạy học sinh cách quan sát, lập dàn ý cho một bài văn. - Việc rèn kĩ năng viết bài cho học sinh chưa thường xuyên , hiệu quả. Tập làm văn là phân môn mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành từ các phân môn khác của Tiếng Việt. Đồng thời còn gắn bó mật thiết với tất cả các môn 4 học khác trong chương trình Tiểu học mà việc dạy văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4 trường Tiểu học Điền Trung I giáo viên chưa đưa học sinh say mê với văn học, chưa hình thành thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên. Hơn thế nữa chưa hướng cho học sinh vận dụng kiến thức Tiếng Việt vào làm văn thì việc giảng dạy TLV nói chung, dạy viết văn tả cây cối của GV chưa đạt hiệu quả. 2.2.2.Thực trang của học sinh: 2.2.2.1.Một số lỗi phổ biến: Qua tìm hiểu thực tế việc học văn miêu tả cây cối của học sinh trường tiểu học Điền Trung I, nhiều học sinh ngại học văn, đặc biệt là làm bài tập về đặt câu, viết đoạn văn và học phân môn Tập làm văn. Các em thường mắc phải một số lỗi sau: - Vốn sống, thói quen và khả năng tích lũy vốn hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong tác phẩm văn học còn hạn chế nên dùng từ miêu tả không phù hợp. - Lỗi do chưa biết cách quan sát nên thường thì các em thấy cái gì thì nghĩ đến cái đó theo kiểu liệt kê, chứ không biết chắt lọc các chi tiết quan sát được. - Lỗi do hạn chế vốn từ nên việc sử dụng từ còn lặp, vụng, chưa đúng. - Câu cụt què, kể lể ,ít hình ảnh: Cây bàng cao đến mái nhà. Thân nó to, xù xì. Cây bàng có nhiều cành. Tán rộng. Lá màu xanh.Quả ăn có vị chát. - Lỗi do sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa một cách tùy tiện( Quả bàng to như con lợn con), hay chưa biết sử dụng các biện pháp thuật như nhân hóa, so sánh, điệp từ, điệp ngữ...vào viết văn. - Lỗi do chưa liên kết chặt chẽ giữa các câu trong đoạn, trong bài. Từ những thực trạng trên cho thấy việc rèn cho học sinh viết được đoạn văn đúng về nội dung, đảm bảo về hình thức cũng đã khó chưa kể đến việc cần phải cho học sinh viết được bài văn có hình ảnh đẹp, có cảm xúc và giá trị nghệ thuật. 2.2.2.2.Kết quả khảo sát thực trạng học sinh Trong năm học 2015 – 2016, để kiểm nghiệm cách làm của mình, tôi tiến hành thực nghiệm với lớp 4A và đối chứng kết quả với lớp 4B. Tôi đã tiến hành kiểm tra chất lượng viết văn của hai lớp . Thời điểm kiểm tra : Tuần 2 tháng 9 năm học 2015-2016 khi chưa áp dụng sáng kiến. Kết quả thu được như sau: Bảng 1: Thống kê theo số lỗi của học sinh: 5 Các lỗi phổ biến Lớp Dùng từ Chưa biết Tổng số miêu tả cách quan học không phù sát sinh hợp. SL TL SL TL 4A 4B 17 17 5 5 29.4 29.4 5 6 Hạn chế vốn từ SL TL 6 5 35.3 29.4 29.4 35.3 Chưa biết sử dụng các biện pháp tu từ SL TL 8 8 47.0 47.8 Chưa liên kết chặt chẽ giữa các câu SL TL 7 7 41.7 41.7 Bảng 2: Kết quả đánh giá chất lượng viết văn của hai lớp 4A và 4B Hoàn thành Lớp Tổng số HS Chưa hoàn thành Hoàn thành tốt Hoàn thành khá Hoàn thành SL 3 TL 17.6 SL 9 TL 53.0 SL 5 TL 29.4 4 23.5 8 47.1 5 29.4 4A 17 SL 0 4B 17 0 TL Từ thực trạng trên ta thấy chất lượng viết văn của học sinh chưa đạt kết quả cao, số học sinh mắc lỗi còn rất nhiều. Tỉ lệ học sinh chưa hoàn thành kiến thức, kĩ năng còn rất cao. Để khắc phục thực trạng trên, từ năm học 2015 – 2016, tôi bắt đầu áp dụng một số biện pháp mới bằng các cách làm cụ thể của tôi như sau: 2.3. Các giải pháp thực hiện Để giúp học sinh viết được một bài văn miêu tả cây cối hay, có tính sáng tạo, giàu hình ảnh thì trước hết cần giúp các em hiểu rằng: tả cây cối là dùng lời văn của mình giúp người đọc như thấy cụ thể trước mắt cái cây đó hình dáng như thế nào? Gốc, rễ, thân, cành, lá ra sao? Hoa và quả có màu sắc và hương vị gì? . Để giúp học sinh làm tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4 tôi đã nghiên cứu và đưa ra các biện pháp như sau: 2.3.1 Biện pháp thứ nhất :Tạo hứng thú cho học sinh khi tiếp xúc với tác phẩm văn học. Như chúng ta đã biết, mỗi tác phẩm văn học là kết quả của sự bộ lộ đầy tài 6 năng, bộc lộ tâm tư, tình cảm của người nghệ sĩ.Trong văn là sự chắt lọc tinh túy của cái hay, sự phong phú giàu hình ảnh, sự khái quát của ngôn ngữ Tiếng Việt qua cái tài của nhà văn. Nếu học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong văn học thì học sinh rất thích học văn. Khi đó cảm xúc của các em có khả năng sáng tạo văn , vận dụng vào viết bài văn của mình. Để tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình giảng dạy tôi đã thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: Nhiệm vụ thứ nhất: Đưa học sinh đến với các tác phẩm văn học có nội dung miêu tả cây cối. Đưa học sinh đến với các tác phẩm văn học là nhiệm vụ đầu tiên trong các giải pháp rèn kỹ năng viết văn cho học sinh. Tâm lí học sinh Tiểu học nói chung các em chỉ thích đọc các câu chuyện cổ tích, thần thoại, thuyền thuyết và thích khám phá những điều mới lạ, không thích đọc những bài văn có nội dung miêu tả đơn thuần, đặc biệt là tả về những loài cây mà các em đã biết. Song nội dung chương trình dạy tập làm văn tả cây cối cho học sinh lớp 4 lại yêu cầu các em tả về một số cây quen thuộc( cây ăn quả, cây bóng mát, cây hoa …). Để tạo hứng thú cho học sinh tôi đã nhẹ nhàng đưa các em đến với tác phẩm văn học có nội dung miêu tả cây cối bằng cách: - Trong phần dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tả cây cối tôi cho học sinh thi kể tên các loại cây( cây ăn quả, cây bóng mát, cây hoa…) mà em đã biết.( HS sẽ xung phong kể rất hăng say và quên những mệt nhọc căng thẳng của tiết học trước). - Sau khi học sinh kể tôi khen ngợi và dặn học sinh về sưu tầm những tác phẩm văn học có nội dung miêu tả các loại cây( cây ăn quả, cây bóng mát, cây hoa…) mà em thấy hay và thích nhất để đọc trước lớp vào tiết học sau. Bạn nào sưu tầm được tác phẩm hay và chỉ rõ được cái hay trong cách viết của tác giả sẽ được tuyên dương trước lớp. Với cách làm trên, từ chỗ học sinh không thích đọc các bài văn tả cây cối tôi đã tạo cho các em sự hứng thú và tích cực tìm tòi để đọc và đem đến lớp các tác phẩm văn học có nội dung miêu tả cây cối. Nhiệm vụ thứ hai: Tạo hứng thú cho học sinh khi tiếp xúc với tác phẩm văn học. Sau khi đã tạo được hứng thú cho học sinh bằng cách đưa học sinh đến với các các tác phẩm văn học . Nhiệm vụ tiếp theo của tôi là phải tạo được hứng thú cho học sinh khi tiếp xúc với các tác phẩm văn học có nội dung miêu tả cây cối qua đó hình thành và rèn luyện các kỹ năng viết văn cho học sinh. 7 Để học sinh có lòng yêu thích văn học và có hứng thú khi viết văn nói chung, văn tả cây cối nói riêng, khi dạy Tập đọc tôi đã làm như sau: + Ví dụ 1: Khi dạy bài: “Sầu riêng” Tiếng Việt 4 – tập 2 : Sau khi tìm hiểu bài tôi yêu cầu học sinh tìm những từ ngữ , câu văn hay đoạn văn em cảm thấy hay trong bài và em thấy hay ở chỗ nào. Ngay lập tức các em đã đưa ra được các từ ngữ hay câu văn mà các em cảm nhận được đó là hay và chỉ ra được cái hay trong câu văn đó. Ví dụ: Học sinh đưa ra từ ngữ: “thơm mùi thơm”, “béo cái béo”, “ngọt cái vị ngọt”và giải thích được tác giả đã sử dụng điệp từ : thơm, béo, ngọt… để tả hương vị đặc biệt của quả sầu riêng) . Đồng thời tôi khuyến khích các em học thuộc lòng những đoạn văn, những bài thơ hay mà các em yêu thích, kiểm tra những đoạn mà học sinh thích trong giờ học sau. Có lần tôi lại cho học sinh diễn xuôi lại một số bài thơ tả cây cối, tả cảnh hay; cảm nhận được những điều thú vị do cách dùng từ trong tiết luyện từ và câu. Những tiết sinh hoạt ngoại khóa, tôi tổ chức cho các em thi đọc những bài văn, bài thơ mà các em sưu tầm được ngoài sách giáo khoa, giới thiệu về cảnh đẹp ở địa phương để trau dồi cảm xúc cho các em. Với cách làm như vậy, từ chỗ học sinh không thích tiếp xúc với các tác phẩm văn học có nội dung miêu tả cây cối tôi đã tạo cho các em sự hứng thú và tích cực tìm tòi , khám phá cái hay trong mỗi tác phẩm văn học có nội dung miêu tả cây cối. 2.3.2. Biện pháp thứ hai: Hình thành cho các em thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong văn học Nói đến văn tả cây cối là là ta phải nghĩ tới cảnh vật thiên nhiên, những yếu tố tự nhiên gắn bó mật thiết cùng với sự sống và tạo nên vẻ đẹp hài hòa cho cây: (gió, nắng, trăng sao…).Do đó việc tiếp theo là tôi hình thành cho các em thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong văn học Như chúng ta biết, đặc điểm tâm lý học sinh Tiểu học, tư duy của các em lại đang trong quá trình hình thành và phát triển, còn đang trong giai đoạn " tư duy cụ thể", nếu các em không có thói quen tích lũy được những hiểu biết về thế giới tự nhiên thì các em sẽ không biết viết gì vào bài văn. Để hình thành thói quen cho học sinh trong quá trình giảng dạy tôi đã thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: Nhiệm vụ thứ nhất: Rèn kĩ năng quan sát cây cối cho học sinh Đây là biện pháp được coi là cơ bản nhất. Bởi kết quả của quan sát được thể hiện rõ trong từng bài làm của học sinh. Em nào quan sát tinh vi, thấu đáo thì em đó sẽ nhận ra được những nét riêng biệt, đặc sắc của loài cây mình định tả để thể 8 hiện trong bài viết. Còn em nào quan sát hời hợt, phiến diện thì bài viết của các em sẽ khô khan, nông cạn. Để học sinh có kĩ năng quan sát cây cối, tôi đã hướng cho học sinh thực hiện thật tốt từng bước khi quan sát cây cối như sau: + Xác định cụ thể và chọn một đối tượng cần quan sát (đó là cây gì? ) + Quan sát cây cối bằng các giác quan như thị giác, thính giác, khứu giác và cả xúc giác. Trước tiên là quan sát bao quát cây và cảm nhận vẻ đẹp của nó.như thế nào, rồi quan sát từng bộ phận của cây theo một trình tự nhất định ( quan sát theo từng thời kì phát triển của cây hay quan sát theo từng thời kỳ phát triển của một bộ phận trên cây ). Quan sát thật kĩ những bộ phận của cây mà em thích thú, ấn tượng. Khi quan sát cây, các em cũng có thể trao đổi theo nhóm với nhau để tìm ra những đặc điểm của cây một cách tốt nhất. + Kết hợp quan sát là ghi chép (ghi chép những điều quan sát được) và liên tưởng (liên tưởng để so sánh, nhân hóa sự vật). Ví dụ: Quan sát cây bàng. Tôi hướng dẫn các em quan sát theo trình tự: + Quan sát từ xa: -Hình dáng của cây khi nhìn từ xa (ví dụ : Trông xa như một chiếc ô màu xanh khổng lồ) + Quan sát khi đến gần: - Gốc, rễ, thân, cành, lá, hoa, quả. - Cảnh vật xung quanh tác động đến cây (nắng, gió, khí hậu, chim chóc, ong bướm, con người…) - Đó chính là quan sát bao quát rồi quan sát từng bộ phận của cây bàng. Thông thường học sinh chỉ dùng mắt để quan sát. Do đó, kết quả thu được thường chỉ là các nhận xét và cảm xúc gắn liền với thị giác. Xong tôi đã hướng dẫn các em biết cách phối hợp nhịp nhàng các giác quan để quan sát. Ví dụ: Quan sát cây bàng: Tôi hướng dẫn như sau: - Các em dùng mắt để quan sát từ xa xem hình dáng của nó như thế nào? trông nó giống cái gì?…(cái ô khổng lồ, …) - Em hãy dùng tay để sờ xem vỏ cây của cây bàng như thế nào (sần sùi, hơi nham nhám) - Em hãy dùng mắt và tai để quan sát và lắng nghe xem trên cây có những loài vật nào? Chúng làm gì ? … - Với mỗi bộ phận của cây tôi đều có một câu hỏi gợi ý và giúp các em sử dụng từ ngữ để ghi lại những gì quan sát được. 9 Với những thao tác mà tôi đã hướng dẫn học sinh quan sát ngay từ tiết Luyện tập quan sát cây cối mà hầu như học sinh đã biết cách quan sát và làm tốt bài tập 2 trong tiết học này (Quan sát một cây và ghi lại những gì em đã quan sát được). Nếu các em không được quan sát thì dẫn tới các em sẽ bịa đặt hình ảnh, khiến cho các hình ảnh ấy thiếu tính chân thực. Như vậy thực hiện tốt thao tác này là tôi đã góp phần vào sự thành công của việc rèn kỹ năng quan sát cây cối cho học sinh. Nhiệm vụ thứ hai: Hình thành cho các em thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong văn học. Sau khi học sinh có kĩ năng quan sát cây cối , việc làm tiếp theo là Hình thành cho các em thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong văn học. Như chúng ta biết, khi viết văn tả cây cối kĩ năng quan sát, ghi chép là rất cần thiết. Từ việc quan sát và ghi chép các em mới có vốn để làm văn miêu tả. Nhưng trong thực tế các em ít quan sát, không có thói quen để ý các sự vật, sự việc, hiện tượng quanh mình. Do đó trong giảng dạy tôi đã thực hiện như sau: Sau tiết học, tôi dặn học sinh về quan sát một cây mà mình thích và ghi chép lại những gì mình đã quan sát được vào sổ tay, phát hiện ra những đặc điểm tiêu biểu, cụ thể của cây cối, sự vật, hiện tượng quanh mình và tiết học sau tôi đã cho học sinh thi giới thiệu cây mà các em đã quan sát được trước lớp. Em nào quan sát tinh tế, dùng từ ngữ hay thì được tuyên dương trước lớp.(học sinh rất hăng say, không khí lớp học rất sôi nổi.) Sau mỗi tiết học Tập đọc, tôi không những dặn học sinh ghi chép những câu văn hay có nội dung miêu tả cây cối vào sổ tay mà còn dặn học sinh tìm thêm các câu văn hay có nội dung miêu tả cây cối có trong tác phẩm văn học ngoài chương trình học . Cuối tuần học, tôi đã cho các em đọc trước lớp những câu văn , từ ngữ mình đã sưu tầm và ghi chép được. Sau khi học sinh nêu xong, tôi đã tuyên dương các em và nhắc nhở các em thường xuyên làm việc này. Như vây, bên cạnh việc cung cấp vốn sống thực tế thì tôi đã hướng dẫn các em biết tích lũy vốn văn học cho mình. Không chỉ khi học văn miêu tả mà ngay trong cuộc sống hàng ngày trước bất kì cảnh vật, hiện tượng nào mình gặp , các em hãy để ý , quan sát và ghi chép lại những gì mình cảm thấy hay , thấy đẹp , thấy rung động , hay những câu văn giàu hình ảnh mà mình thấy tâm đắc …Qua đó , vốn sống của các em sẽ phong phú hơn, viết văn sẽ tốt hơn. 2.3.3. Biện pháp thứ ba: Rèn kỹ năng sử dụng các biện pháp nghệ thuật và vận dụng kiến thức Tiếng việt vào viết văn tả cây cối. 10 Kiến thức Tập làm văn là kiến thức tổng hợp. Các phân môn khác hỗ trợ rất nhiều cho việc viết văn của học sinh. Nếu các em không biết vận dụng các kiến thức của phân môn khác thì các em không thể viết được bài văn hay, bài văn giàu hình ảnh, cảm xúc. Để giúp các em biết vận dụng kiến thức Tiếng Việt vào viết văn miêu tả cây cối, tôi đã tiến hành một số việc làm sau: Việc làm thứ nhất : Giúp học sinh.vận dụng những từ ngữ gợi tả , gợi cảm vào viết văn. Trong văn miêu tả thì vốn từ ngữ miêu tả rất quan trọng, tôi đã giúp học sinh tích lũy được một số các từ ngữ như biện pháp thứ hai đã trình bày.Việc dùng từ ngữ giàu hình ảnh, gợi tả, gợi cảm vào viết văn sẽ giúp cho câu văn, bài văn trở nên sinh động hơn, mượt mà hơn, ý tứ hơn và thu hút người đọc, người nghe hơn. Để giúp học sinh vận dụng những từ ngữ gợi tả , gợi cảm vào viết văn, tôi đã hướng dẫn các em như sau: Để chuẩn bị cho bài học mới , với đề bài tả cây ăn quả thì tôi cho các em về nhà tìm các từ ngữ chỉ màu sắc thích hợp để tả quả khi chín ( vàng tươi , vàng mong, vàng ươm, đỏ mọng, đỏ rực…)rồi dặt câu với từ em vừa tìm được có nội dung miêu tả quả khi chín. Còn khi tả cây đang lên xanh tốt, tôi lại cho học sinh về tìm các từ chỉ sắc xanh của lá ( xanh non, xanh mượt mà, xanh thẫm …) và đặt câu với từ em vừa tìm được có nội dung miêu tả cây cối. Bước vào đầu của tiết học, tôi cho các em thi kể trước lớp, em nào tìm được nhiều từ và đặt câu đúng thì tôi cho cả lớp tuyên dương bạn bằng một chàng pháo tay. Ngoài ra tôi còn lưu ý cho học sinh khi tả cần chọn đúng từ ngữ diễn tả thật chính xác. Ví dụ: Khi tả hoa phượng, tôi cho các em đặt câu có nội dung miêu tả hoa phượng, học sinh lần lượt nêu lên một số câu: Học sinh 1: Những chùm hoa phượng nở đỏ rực như lửa. Học sinh 2: Hoa phượng nở bung ra như thắp lên những đốm lửa đỏ hồng làm bừng sáng cả một góc sân trường . Học sinh 3: Những bông hoa phượng rơi từ trên cao xuống, những cánh hoa đỏ rực quay tít như chong chóng nom thật đẹp. Sau khi học sinh nêu được một số câu thì tôi cho học sinh nhận xét các câu dùng từ miêu tả đúng chưa , trong các câu trên thì câu nào miêu tả hay nhất. Rõ ràng cùng tả hoa phượng nhưng có nhiều cách dùng từ, đặt câu khác nhau.Việc sử dụng nhiều từ ngữ gợi tả, gợi cảm khác nhau đã tạo nên những câu văn hay hơn. 11 Và cuối tiết học, tôi dặn học sinh cũng với các từ ngữ các em đã tìm được ở trên, các em hãy đặt thành nhiều câu khác nhau có nội dung miêu tả cây cối , em nào đặt được nhiều câu với các cách khác nhau thì được tuyên dương. Với việc làm trên, từ chỗ học sinh chưa biết dùng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm vào viết văn tôi đã giúpcác em biết vận dụng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm vào viết văn giúp cho câu văn, bài văn trở nên sinh động hơn, mượt mà hơn, ý tứ hơn và thu hút người đọc, người nghe hơn. Việc làm thứ hai : Rèn kỹ năng sử dụng các biện pháp nghệ thuật vào viết câu. Như chúng ta đã biết, cây cối là một sự vật vô tri, vô giác. Vì vậy ngôn ngữ góp phần làm cho bài văn miêu tả sinh động, tạo hình. Để đạt được điều đó thì buộc học sinh phải sử dụng biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, sử dụng các điệp từ, điệp ngữ, từ láy. Để Rèn kỹ năng sử dụng các biện pháp nghệ thuật vào viết câu, Trong giảng dạy, tôi đã tiến hành như sau: Trước khi viết câu, tôi cho học sinh lựa chọn những chi tiết, sự vật nào có thể miêu tả theo cách so sánh hay nhân hóa. Chọn được sự vật để miêu tả rồi thì tôi lại cho học sinh chọn xem so sánh với cái gì và nhân hóa thế nào? + Ví dụ 1 : Bài tả cây cam đang mùa quả chín. Câu văn : Những chùm cam chín vàng trông thật là ngon.Tôi cho học sinh viết lại câu văn trên có sử dụng biện pháp tu từ. Học sinh có thể viết thành : Những chùm cam chín vàng óng, da căng mọng như mời gọi mọi người đến thưởng thức. Và cho học sinh chỉ ra các biện pháp tu từ được sử dụng trong câu em vừa viết. + Ví dụ 2: + Tả hình dáng của một cây bàng cổ thụ . Câu : Thân cây to, cao. Học sinh lại có thể viết: Thân cây to cao nhìn xa như một chiếc ô lớn khổng lồ. Trong khi dạy, tôi đưa ra 2 cách miêu tả sau: Cách : Những hôm trời nắng, lá cây héo rũ lại. em liền múc nước tưới cho cây. Cách 2: Những hôm trời nắng như thiêu như đốt, nhìn mặt mày cậu ta có vẻ ỉu sìu, em biết ngay và liền lấy nước tưới cho cây. Chẳng mấy chốc cây lại tươi tỉnh hẳn lên, khẽ rung rung chiếc lá như nói lời cảm ơn với em. Lúc này tôi cho học sinh đọc và cảm nhận về hai cách viết trên. Hầu như học sinh đều đồng tình với cách 2. Điều này chứng tỏ học sinh đã nhìn nhận được tác 12 dụng của các biện pháp tu từ khi vận dụng vào viết văn, đã làm cho câu văn trở nên sinh động hơn, hấp dẫn hơn, dễ dàng lôi cuốn được người đọc. Với cách làm này, từ chỗ học sinh chưa biết cách sử dụng các biện phá nghệ thuật vào viết câu tôi đã giúp các em sử dụng một cách thành thạo khi viết câu. 2.3.4.Biện pháp pháp thứ tư: Rèn kỹ năng lập dàn bài chi tiết cho bài văn miêu tả cây cối. Dù đây là một yêu cầu rất thường xuyên nhưng trên thực tế lại có rất nhiều em không thể thực hiện được, có những em không biết lập dàn ý là làm cái gì, để làm gì. Bởi lẽ, ở những lớp dưới, các em không phải làm việc này, mà các em chỉ viết câu văn, đoạn văn bằng cách trả lời những câu hỏi cho sẵn hoặc dựa vào những gợi ý của thầy cô một cách đơn giản, ngắn gọn. Trong khi lên lớp Bốn thì việc lập dàn ý cho một đề bài cụ thể là yêu cầu bắt buộc các em phải biết thực hiện, tự thực hiện để dựa vào đó mà hoàn chỉnh đoạn văn, bài văn. Để giúp các em dễ dàng hơn trong việc tự lập dàn ý cho bài văn, khi dạy học các bài Cấu tạo của bài văn miêu tả cây cối , tôi chủ động giúp các em dựa vào nội dung phần Ghi nhớ trong sách giáo khoa, cùng xây dựng một dàn bài chung cho loại bài văn miêu tả cây cối đang học. và tôi hướng dẫn học sinh như sau: Bước thứ nhất: Rèn kỹ năng chọn lọc chi tiết: - Kết quả các em quan sát được bao gồm cả phần thô lẫn phần tinh. Vậy làm thế nào để giúp các em sàng lọc bỏ phần thô, chỉ giữ lại phần tinh. Để giúp các em làm công việc đó, tôi yêu cầu các em xác định rõ yêu cầu của đề bài và đặc điểm đối tượng miêu tả để lược bỏ chi tiết không cần thiết. Ví dụ: Quan sát một cây ăn quả.(cây xoài đang ra quả). Tôi cho học sinh nêu ra một số chi tiết mà các em ghi chép được khi quan sát cây xoài. ( Chẳng hạn các em quan sát thấy cây cao ,to và có nhiều quả thì tôi lưu ý các em không nên tả : Chiều cao khoảng bao nhiêu mét, không kể mỗi cành ra mấy quả..) mà giữ laị chi tiết đó để viết thành “ Cây cao lớn như một chiếc ô giữa trời, toả bóng một khoảng vườn. Quả chùm năm chùm ba xum xuê làm cho các cành xoài trĩu xuống…”. Như vậy các chi tiết miêu tả trên đã được chon lọc và gọt giũa. Bước thứ hai : Rèn kỹ năng sắp xếp ý thành một dàn ý Dàn ý là cái khung vững chắc để đỡ bài văn. Một dàn ý tốt sẽ đảm bảo cho bài văn không lạc đề, không thiếu ý, không mắc lỗi về bố cục. Sau khi chọn lọc được các chi tiết, nếu các em không biết cách sắp xếp ý thì bài văn của các em sẽ lủng củng, lộn xộn. Để giúp các em có kĩ năng sắp xếp các ý đã quan sát thành một dàn ý, tôi đã đưa ra hệ thống câu hỏi gợi mở : 13 Ví dụ với đề bài : Tả cây bàng ở sân trường em. Tôi cho học sinh nêu các chi tiết em ghi chép được khi quan sát cây bàng, học snh dựa vào cấu tạo bài văn miêu tả cây cối được trình bày theo ba phần của bố cục bài văn và cho học sinh viết thành dàn ý. *) Mở bài: Giới thiệu cây bàng ở sân trường(Cây do ai trồng ? Có từ bao giờ? *) Thân bài: Miêu tả cây: - Tả bao quát: Dáng cây cao to ... cành đưa bốn phía tạo bóng mát rộng - Tả chi tiết: + Rễ : nhô lên khỏi mặt đất như những con rắn đang bò. + Thân : tròn, màu nâu xỉn, xù xì như da cóc. + Tán lá : xanh um, mát rượi, che kín một khoảng sân trường. + hoa: mọc thành chùm , nhỏ li ti màu trẵngen giữa đám lá xanh. + quả: màu vàng , lấp ló trong kẽ lá. Các chi tiết liên quan đến sự vật : mưa xuân, nắng mùa hạ, gió mùa thu, chim chóc, ong bướm, âm thanh của tiếng chim,…Đặc biệt là con người cùng những tình cảm gắn bóvới cây, sự chăm sóc , bảo vệ cây,.. - Ích lợi của cây: (cho bóng mát, cho ta quả, bảo vệ bầu không khí trong lành.) *) Kết bài: Cây bàng đã đem lại cho em và các bạn cảm giác dễ chịu gì, làm đẹp cho ngôi trường như thế nào? Và cuối tiết học tôi lại dặn học sinh về nhà lập một dàn ý tả một cây xung quanh gia đình em. Với việc làm như trên thì học sinh đã lập được dàn ý một cách dế dàng và học sinh có kí năng lập dàn ý tốt. 2.3.5 . Biện pháp thứ năm: Rèn kĩ năng viết bài văn cho học sinh. Viết bài văn là sản phẩm cuối cùng của học sinh. Một bài văn miêu tả thường có ba phần : mở bài, thân bài, kết bài. Để rèn kĩ năng viết bài cho học sinh tôi đã thực hiện lần lượt các nhiệm vụ sau: Nhiệm vụ thứ nhất: Rèn kĩ năng viết mở bài: Có hai cách mở bài mà học sinh được học đó là mở bài trực tiếp và mở bài gián tiếp. Không nhất thiết phải gò bó học sinh làm mở bài theo cách nào để cho các em tự chọn cho mình cách mở bài hợp lý nhất và phù hợp với khả năng của từng em. Khi viết theo kiểu mở bài nào cũng cần phải thổi được cái hồn cho nó. 14 Khi giảng dạy, tôi cho hoc sinh viết nhiều lần với những mở bài khác nhau đối với cùng một đề bài.Nhưng phải có nội dung giới thiệu cây cối định tả. Ví dụ : với đề tả cây đa cổ thụ: Học sinh đã đưa ra được các cách mở bài: -"Ở đầu làng em có một cây đa cổ thụ nó dễ phải bằng trăm năm tuổi. Cả làng gọi đó là cây đa ông Đài, vì ông Đài là người trồng ra nó, nhưng ông Đài là ai, sống và chết từ bao giờ thì cả làng không ai nhớ cả." - " Ở làng em có rất nhiều cây bóng mát nhưng em thích nhất vẫn là cây đa được trồng ngay ở đầu làng ". Từ các cách mở bài khác nhau tôi cho các em nhận xét và tìm ra ý đúng, ý hay để mở bài một cách hợp lý nhất. Với cách làm này thì HS đã biết viết mở bài thành thạo với nhiều đề bài khác nhau và nhiều em đã có những mở bài rất hay, xúc tích lôi cuốn được người đọc. Nhiệm vụ thứ hai : Rèn kĩ năng viết kết bài: Kết bài tuy chỉ là một phần nhỏ trong bài văn nhưng lại rất quan trọng bởi đoạn kết bài thể hiện được nhiều nhất tình cảm của người viết với đối tượng miêu tả. Thực tế cho thấy học sinh thường hay liệt kê cảm xúc của mình làm phần kết luận khô cứng, gò bó, thiếu tính chân thực. Chủ yếu các em thường làm kết bài không mở rộng, kết bài như vậy không sai nhưng chưa hay, chưa hấp dẫn người đọc. Vì vậy tôi đã gợi ý để học sinh biết cách làm phần kết bài có mở rộng bằng cảm xúc của mình một cách tự nhiên thông qua những câu hỏi mở, sau đó cho các em nhận xét, sửa sai và chắt lọc để có được những kết bài hay. Bài văn không thể hay nếu thiếu cảm xúc của người viết, cảm xúc không chỉ bộc lộ ở phần kết bài mà còn thể hiện ở từng câu, từng đoạn của bài. Vì vậy giáo viên cần chú ý rèn cho học sinh cách bộc lộ cảm xúc trong bài văn một cách thường xuyên liên tục, từ tiết đầu tiên của mỗi loại bài đến những tiết luyện tập xây dựng đoạn văn, tiết viết bài và ngay trong tiết trả bài nữa. Nhiệm vụ thứ ba: Rèn kĩ năng viết thân bài: Thông thường, khi làm văn, học sinh chia làm ba phần : Mở bài, thân bài , kết bài. Do đó, ứng với ba phần là ba đoạn văn, mở bài và kết bài ngắn, thân bài dài.Dù nội dung văn nghèo nàn hay phong phú, dù lượng văn dài hay ngắn, dù đối tượng miêu tả ít hay nhiều cũng chỉ một đoạn. Đây là hạn chế đáng tiếc mà ta bắt 15 gặp trong bài làm của học sinh. Vì vậy tôi đã giúp học sinh khắc khục tình trạng này bằng cách: Điều trước tiên tôi hướng dẫn học sinh là các em phải xác định những ý cần triển khai trong nội dung bài văn miêu tả để chia thân bài thành các đoạn văn tương ứng và tôi đã hướng dẫn các em chia đoạn theo các cách sau: Cách thứ nhất: Chia đoạn theo trình tự thời gian: tôi cho học sinh đặt đối tượng miêu tả vào các khoảng thời gian khác nhau trong một năm thì theo bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông; trong một ngày thì có : sáng, trưa, chiều, tối. Cách thứ hai: Chia đoạn theo trình tự không gian: tôi cho học sinh quan sát đối tượng từ nhiều góc độ , nhiều hướng khác nhau: Từ xa nhìn lại, từ ngoài nhìn vào, từ trong nhìn ra, từ trên nhìn xuống, từ dưới nhìn lên, nhìn phía trước, phía sau,nhìn toàn bộ hay nhìn chi tiết… Cách thứ ba: Chia đoạn theo đối tượng miêu tả :Tôi cho học sinh nêu các bộ phận của cây ( gốc, thân, cành, lá, hoa, quả) rồi hướng các em tả các bộ phận, có thể tả một hoặc hai bộ phận một đoạn. Tiếp theo tôi hướng dẫn các em cách mở rộng ý theo những hướng sau: + Mở rộng ý bằng cách liên tưởng, so sánh đối tượng đang miêu tả với những đối tượng khác hoặc đạt đối tượng đang miêu tả trong các mối quan hệ với đối tượng xung quanh. + Mở rộng ý bằng cách đi vào miêu tả thật tỉ mỉ, thật chi tiết từng đặc điểm về đường nét, hình dáng và màu sắc của đối tượng. + Mở rộng ý bằng cách đan xen vào những câu văn tả là những câu văn nêu cảm xúc, suy nghĩ, nhận xét hay liên tưởng tới một kỉ niệm nào đó. + Mở rộng ý bằng cách miêu tả đặc điểm với lời giới thiệu về giá trị , về công dụng, ích lợi của cây được tả. Sau khi thực hiện được các công việc trên, tôi thấy học sinh đã viết được thân bài hoàn chỉnh theo các đoạn miêu tả tương ứng. Như vậy tôi đã rèn được cho các em kĩ năng viết phần thân bài đạt kết quả. Nhiệm vụ thứ tư: Dạy các bước khi viết một bài văn miêu tả hoàn chỉnh. Tuy đã cung cấp được hàng loạt các kiến thức cho học sinh, việc hướng dẫn các em liên kết lại thành một bài văn là không thể thiếu được. Do đó tôi đã hướng dẫn các em thực hiện như sau: 16 Ví dụ : Tiết 2- Tuần 26 : Tả một cây bống mát ( hoặc cây ăn quả, cây hoa) mà em thích. Tôi đã hướng dẫn học siinh theo các bước sau: + Bước 1: Học sinh đọc yêu cầu đề bài . Giáo viên hỏi : Bài yêu cầu gì?( hóc inh trả lời , giáo viên gạch chân dưới các từ ngữ quan trọng: cây có bóng mát , cây ăn quả, cây hoa , em thích). + Bước 2: Tôi yêu cầu 2-3 em học sinh trình bày miệng những điều mình quan sát được . Lưu ý học sinh khi quan sát : Để tiện cho việc tả bao quát đến cụ thể , các em nên chọn góc độ từ xa đến gần. Từ xa , những gì đã hiện lên , lại gần để tả từng bộ phận của cây nhưng cần chú ý đến tả bóng mát… Cây cối gắn liền với nắng, gió, chim chóc, với cả mùa nữa…vào mùa nào cây đang có nhiều lá và cho bóng mát, cây đang ra hoa?...Rồi âm thanh?... Bước 3 : Tôi yêu cầu học sinh lập dàn ý( tôi theo dõi, giúp đỡ học sinh còn chậm ). Và học sinh sắp xếp các ý đã quan sát thành dàn ý. Bước 4: Lúc này tôi yêu cầu học sinh chuyển dàn ý thành bài văn. Bước 5: Đánh giá kết quả làm bài của học sinh. Việc chấm và nhận xét bài làm của học sinh là không thể thiếu được. Chấm và chữa bài là đánh giá cái được và cái chưa được của học sinh.Mục đích của việc chấm bài là đánh giá kết quả bài làm của học sinh từ đó nắm được năng lực viết văn của học sinh để chuẩn bị tốt hơn cho những bài viết sau. Khi nhận xét bài, tôi đã chỉ rõ cái được và cái chưa được của bài về từng khía canh như: ( Bố cụ,Cách dùng từ, viết câu,liên kết câu, liên kết đoạn …) Ngoài ra trong quá trình dạy học, tôi tích lũy được rất nhiều những bài văn hay của học sinh trong các năm học trước, tôi đọc cho các em nghe rồi cùng các em phân tích cái hay, cái cần học tập trong từng bài văn . Với cách làm trên, từ chỗ học sinh viết bài văn chưa đúng bố cục, chưa biết cách viết phần thân bài, mở bài hay kết bài của bài văn tả cây cối tôi đã giúp các em có kĩ năng viết văn miêu tả cây cối, không những có bài văn đúng mà còn có nhiều bài văn hay, sáng tạo, liên kết câu chặt chẽ. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. 17 Sau một thời gian nghiên cứu đề tài, áp dụng trực tiếp vào lớp 4A- trường Tiểu học Điền Trung I do tôi chủ nhiệm, tôi nhận thấy các em bắt đầu có hứng thú và đam mê với phân môn Tập làm văn. Giờ học diễn ra nhẹ nhàng và sinh động hơn. Các em đã chủ động, tự giác trong việc hình thành kiến thức và tôi đã tiến hành kiểm tra tính khả thi của đề tài như sau: Thời điểm kiểm tra: Tuần 2 của tháng 3 năm học 2015-2016 sau khi đã áp dụng sáng kiến. Đề bài: Hãy tả một cây bóng mát ( cây ăn quả, cây hoa )mà em thích nhất. Kết quả thu được cụ thể như sau : Bảng 1: Thống kê theo số lỗi của học sinh: Các lỗi phổ biến Dùng từ miêu tả không phù hợp. Tổng số học sinh Lớp SL TL Chưa biết cách quan sát SL TL Hạn chế vốn Chưa biết Chưa liên từ sử dụng các kết chặt chẽ biện pháp tu giữa các câu từ SL TL SL TL SL TL 4A 4B 17 0 0 1 5.8 2 11.7 0 17 2 11.7 2 11.7 3 17.6 4 47.8 3 17.6 Bảng 2: Kết quả đánh giá chất lượng viết văn của hai lớp 4A và 4B sau khi áp dụng sáng kiến. Lớp Tổng số HS Thời điểm 17 Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện So sánh đối chứng 4A Lớp thực nghiệm 4B Lớp đối chứng 17 Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện Hoàn thành tốt SL TL% 0 5 Tăng 5em 29.4 29.4 0 2 11.7 Hoàn thành Hoàn thành khá SL TL% Chưa hoàn thành Hoàn thành SL TL% SL TL% 5 29.4 3 17.6 9 6 35.3 6 tăng 3 em 17.6 Giảm 3em 4 23.5 5 29.4 53.0 35.3 0 17.6 Giảm 5 em 29.4 8 47.1 5 29.4 8 47.1 2 11.8 18 So sánh đối chứng Tăng 2 em 11.7 Tăng 1 em 5.8 Giảm 3 em 17.6 Từ thực tế kết quả bài làm của học sinh,tôi nhận thấy vốn từ ngữ miêu tả của các em ngày càng phong phú hơn cả về số lượng lẫn chất lượng. Cách sử dụng từ của các em chính xác hơn. Trong khi viết văn các em đã biết cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, các từ láy, các điệp từ…Cụ thể: Số em hoàn thành tốt tăng lên 5 em ( Băng, Hạnh, An,Quỳnh,Dương)- chiếm 29.4% ,Số em hoàn thành khá tăng thêm 3 em (Trang,Trung ,Đại) - chiếm 17.6 % . Số em hoàn thành kiến thức, kĩ năng giảm 3 em( Trang,Toàn,Định) - chiếm 17.6% và số em không hoàn thành kiến thức kĩ năng giảm hẳn 29.4% . So với kết quả lớp 4B thì kết quả của lớp 4A cao hơn nhiều .Đặc biệt là số em mắc lỗi được giảm rõ rêt. Nói chung , chất lượng viết văn của học sinh đã được nâng lên rõ rệt. Số bài đạt hoàn thành tốt và hoàn thành khá được nâng lên , số bài chưa hoàn thành giảm đi rõ rệt. Điều đáng mừng là không còn em nào chưa hoàn thành. Điều đó chứng tỏ những biện pháp mà tôi áp dụng đã thực sự góp phần "Nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4". PHẦN 3: KẾT LUẬN - ĐỀ XUẤT 3.1 Kết luận: Trong quá trình giảng dạy môn Tiếng Việt nói chung , phân môn Tập làm văn nói riêng , đặc biệt là dạy học sinh viết tốt bài văn miêu tả cây cối ở lớp 4, mỗi giáo viên cần phải luôn luôn nghiên cứu , sáng tạo ra những giải pháp hữu hiệu nhất để giảng dạy cho học sinh. Luôn luôn chú trọng đến điểm tích hợp của chương trình trong quá trình giảng dạy. Bằng những kinh nghiệm của bản thân trong quá trình giảng dạy, sau khi áp dụng các biện pháp trên, tôi đã rút ra bài học sau: * Đối với giáo viên : - Để nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4, người giáo viên cần tạo cho học sinh hứng thú khi học văn với nhiều hình thức khác nhau. - Hình thành cho học sinh thói quen tích lũy những hiểu biết về thế giới tự nhiên trong cuộc sống và trong tác phẩm văn học bằng cách giao việc về nhà sưu tầm , quan sát,lắng nghe rồi viết những điều quan sát , nghe thấy trong cuộc sống. - Dạy học sinh biết sử dụng các biện pháp nghệ thuật và vận dụng kiến thức Tiếng việt vào viết văn tả cây cối . - Giáo viên cần chú ý rèn cả 4 kĩ năng nghe-nói-đọc-viết cho học sinh. 19 Việc hướng dẫn học sinh viết văn tả cây cối đạt kết quả cao không phải là một sớm, một chiều, một tiết học nhất định.Vì thế người giáo viên phải có lòng kiên trì và sự say mê nghiên cứu văn học. * Đối với học sinh: - Các em phải có ý thức tự học , tự rèn luyện , đặc biệt là học viết văn để còn tiếp tục học các bậc học trên - Đặc biệt các em phải trau dồi cho mình lòng say mê, yêu thich văn học. - Chăm chỉ tìm tòi và đọc nhiều loại sách để bồi dưỡng tâm hồn và mở mang sự hiểu biết về thế giới tự nhiên và thế giới xung quanh. 3.2 Kiến nghị: Đề xuất với nhà trường: - Tổ chức có hiệu quả các buổi sinh hoạt chuyên môn ( tăng cường dự giờ, trao đổi kinh nghiệm ,…) bổ sung và tăng cường sử dụng các tài liệu tham khảo về văn học ở tiểu học. - Tạo điều kiện để tôi được triển khai rộng sáng kiến để được áp dụng rộng rãi trong toàn trường. Đề xuất với phòng GD&ĐT: . - Đối với nhứng sáng kiến kinh nghiệm của những đông chí giáo viên trong nghành có giá trị áp dụng trong giảng dạy phòng giáo dục in ấn thành tập san để các trường được học tập những kinh nghiệm quý báu ấy. - Có sự khuyến khích động viên đối vói những giáo viên có nhứng sáng kiến kinh nghiệm hay. Trên đây là một sáng kiến nhỏ của bản thân tôi trong quá trình giảng dạy phân môn Tập làm văn ở trường Tiểu học Điền Trung I. Bản thân tôi còn rất nhiều thiếu xóttrong quá trình viết sáng kiến . Rất mong nhận được sự góp ý của đồng nghiệm và các cấp lãnh đạo. Tôi xin chân thành cảm ơn. Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG không sao chép nội dung của người khác HIỆU TRƯỞNG Điền Trung, tháng 3 năm 2016 NGƯỜI THỰC HIỆN Nguyễn Thị Ngọ Trần Thị Hiền 20