Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quy luật giá trị và vai trò của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá...

Tài liệu Quy luật giá trị và vai trò của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá

.PDF
29
244
51

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1 Môc lôc Më ®Çu ................................................................................. 2 Ch-¬ng I: Quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ............................................... 3 1.1. Quy luËt gi¸ trÞ ............................................................... 3 1.1.1. Néi dung cña Quy luËt gi¸ trÞ...................................... 3 1.1.2. H×nh thøc cña Quy luËt gi¸ trÞ ..................................... 4 1.2. Vai trß cña Quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ . 4 1.2.1. §iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l-u thong hµng ho¸ ................... 4 1.2.2. KÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt ......................................... 6 1.2.3. Ph©n ho¸ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ .................. 6 Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng viÖc vËn dông Quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ n-íc ta thêi gian qua vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n Quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta trong thêi gian tíi.......................................................................... 8 2.1. Thùc tr¹ng vµ vai trß ...................................................... 8 2.1.1. Thùc tr¹ng viÖc vËn dông Quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta thêi gian qua.8 2.1.2. Vai trß cña Quy luËt gi¸ trÞ ....................................... 14 2.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n Quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc trong thêi gian tíi. ................................................... 14 2.2.1. §iÒu tiÕt khèng chÕ vµ qu¶n lý vÜ m« ....................... 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2 2.2.2. N©ng cao søc c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh héi nhËp .... 15 2.2.3. Gi¶m bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi ............................... 17 2.2.4. Quan t©m ®Çu t- h¬n n÷a vµo nÒn gi¸o dôc. ............. 18 KÕt luËn ............................................................................. 19 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................ 20 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3 Lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, cã nh÷ng quy luËt kinh tÕ chi phèi ho¹t ®éng cña nh÷ng ng-êi qu¶n lý s¶n xuÊt hµng ho¸. Quy luËt kinh tÕ ho¹t ®éng ë mçi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt hîp thµnh hÖ thèng t¸c ®éng chi phèi ho¹t ®éng cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã. V× vËy, viÖc t×m hiÓu vµ n¾m b¾t c¸c quy luËt kinh tÕ cã ý nghÜa hÕt søc to lín. §Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi ®Êt n-íc ta ®ang x©y dùng m« h×nh kinh tÕ lµ: "NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa". Trong ®Ò ¸n nµy, t«i xin ®-îc ®i s©u ph©n tÝch quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 4 B. Néi dung Ch-¬ng 1 Quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ 1.1. Quy luËt gi¸ trÞ 1.1.1. Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, hµng ho¸ vµ dÞchvô do c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ t- nh©n, riªng lÎ s¶n xuÊt ra. Nh÷ng chñ thÓ s¶n xuÊt hµng ho¸ c¹nh tranh víi nhau. Mçi ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Òu nghÜ ®Õn c¸ch chen lÊn ng-êi kh¸c, ®Òu muèn gi÷ v÷ng vµ më réng thªm ®Þa vÞ cña m×nh trªn thÞ tr-êng. Mçi ng-êi ®Òu tù m×nh s¶n xuÊt kh«ng phô thuéc vµo ng-êi kh¸c, nh-ng trªn thÞ tr-êng nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ b×nh ®¼ng víi nhau. S¶n xuÊt hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× quyÒn lùc cña thÞ tr-êng ®èi víi ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ cµng m¹nh. Nã nh- thÕ cã nghÜa lµ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã nh÷ng quy luËt kinh tÕ rµng buéc vµ chi phèi ho¹t ®éng cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 5 Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸. Quy luËt gi¸ trÞ quy ®Þnh viÖc s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i c¨n cø vµo hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Qui ®Þnh Êy lµ kh¸ch quan, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng hîp lý, b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. Quy luËt gi¸ trÞ buéc nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tu©n theo "mÖnh lÖnh" cña gi¸ c¶thÞ tr-êng. Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng sÏ thÊy ®-îc sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. Gi¸ c¶ thÞ tr-êng lªn xuèng mét c¸ch tù ph¸t xoay quanh gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ biÓu hiÖn sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. 1.1.2. H×nh thøc cña quy luËt gi¸ trÞ Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n: s¶n phÈm lµm ra, trao ®æi víi môc ®Ých lµ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu c¸ nh©n.V× vËy, l-u th«ng vµ bu«n b¸n kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých chÝnh cña ng-êi s¶n xuÊt. Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ TBCN: Hµng ho¸ ®-îc lµm ra kh«ng ®¬n thuÇn ®Ó trao ®æi mµ cßn ®Ó bu«n b¸n vµ l-u th«ng. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 6 Gi¸ trÞ hµng ho¸ biÓu hiÖn ra b»ng tiÒn ®-îc gäi lµ gi¸ c¶ hµng ho¸. Trong nÒn kinh tÕ XHCN, tiÒn tÖ còng dïng lµm tiªu chuÈn gi¸ c¶. Tuú vµo tõng giai ®o¹n mµ quy luËt gi¸ trÞ cã c¸c h×nh thøc chuyÓn ho¸ kh¸c nhau. Trong giai ®o¹n CNTB tù do c¹nh tranh, quy luËt gi¸ trÞ chuyÓn ho¸ thµnh quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt. Trong giai ®o¹n CNTB ®éc quyÒn, quy luËt gi¸ trÞ chuyÓn ho¸ thµnh quy luËt gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao. 1.2. Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nh- ®· biÕt quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ quy luËt gi¸ trÞ cã nh÷ng t¸c dông sau ®©y: 1.2.1. §iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t- h÷u th-êng x¶y ra t×nh h×nh: ng-êi s¶n xuÊt bá ngµnh nµy, ®æ x« vµo ngµnh kh¸c; t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng x· héi ®-îc chuyÓn tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c, quy m« s¶n xuÊt cña ngµnh nµy thu hÑp l¹i th× ngµnh kia l¹i më réng ra víi tèc ®é nhanh chãng. ChÝnh quy luËt gi¸ trÞ ®· g©y ra nh÷ng hiÖn t-îng ®ã, ®· ®iÒu tiÕt viÖc s¶n xuÊt trong x· héi. Muèn hiÓu Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 7 râ vÊn ®Ò nµy, cÇn xem xÐt nh÷ng tr-êng hîp th-¬nõg x¶y ra trªn thÞ tr-êng hµng ho¸: - Gi¸ c¶ nhÊt trÝ víi gi¸ trÞ; - Gi¸ c¶ cao h¬n gi¸ trÞ; - Gi¸ c¶ thÊp h¬n gi¸ trÞ. Tr-êng hîp thø nhÊt nãi lªn cung vµ cÇu trªn thÞ tr-êng nhÊt trÝ víi nhau, s¶n xuÊt võa khíp víi nhu cÇu cña x· héi. Do dùa trªn chÕ ®é t- h÷u, s¶n xuÊt hµng ho¸ tiÕn hµnh mét c¸ch tù ph¸t, v« chÝnh phñ, nªn tr-êng hîp nµy hÕt søc hiÕm vµ ngÉu nhiªn. Tr-êng hîp thø hai nãi lªn cung Ýt h¬n cÇu, s¶n xuÊt kh«ng tho¶ m·n ®-îc nhu cÇu cña x· héi nªn hµng ho¸ b¸n ch¹y vµ l·i cao. Do ®ã, nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ ®ã sÏ më réng s¶n xuÊt; nhiÒu ng-êi tr-íc kia s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ kh¸c còng chuyÓn sang s¶n xuÊt lo¹i nµy. T×nh h×nh ®ã lµm cho t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ®-îc chuyÓn vµo ngµnh nµy nhiÒu h¬n c¸c ngµnh kh¸c. Tr-êng hîp thø ba chØ râ cung cao h¬n cÇu, s¶n phÈm lµm ra qu¸ nhiÒu so víi nhu cÇu x· héi, hµng ho¸ b¸n kh«ng ch¹y vµ bÞ lç vèn. T×nh h×nh ®ã buéc mét sè ng-êi s¶n xuÊt ë ngµnh nµy ph¶i rót bít vèn chuyÓn sang ngµnh kh¸c, lµm cho t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng gi¶m ®i ë ngµnh nµy. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 8 Nh- vËy lµ theo "mÖnh lÖnh" cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng lóc lªn, lóc xuèng xoay quanh gi¸ trÞ mµ cã sù di chuyÓn t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c, do ®ã quy m« s¶n xuÊt cña ngµnh ®ã më réng. ViÖc ®iÒu tiÕt tliÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng trong tõng lóc cã xu h-íng phï hîp víi yªu cÇu cña x· héi, t¹o nªn nh÷ng tû lÖ c©n ®èi nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt. §ã lµ biÓu hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt cña quy luËt gi¸ trÞ. Nh-ng s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn chÕ ®é t- h÷u, c¹nh tranh, v« chÝnh phñ nªn nh÷ng tû lÖ c©n ®èi h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t ®ã chØ lµ hiÖn t-îng t¹m thêi vµ th-êng xuyªn bÞ ph¸ vì, g©y ra nh÷ng l·ng phÝ to lín vÒ cña c¶i x· héi. Quy luËt gi¸ trÞ kh«ng chØ ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt mµ ®iÒu tiÕt c¶ l-u th«ng hµng ho¸. Gi¸ c¶ cña hµng ho¸ h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t theo quan hÖ cung cÇu. Cung vµ cÇu cã ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ c¶, nh-ng gi¸ c¶ còng cã t¸c dông kh¬i thªm luång hµng, thu hót luång hµng tõ n¬i gi¸ thÊp ®Õn n¬i gi¸ cao. V× thÕ, l-u th«ng hµng ho¸ còng do quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt th«ng qua sù lªn xuèng cña gi¸ c¶ xoay quanh gi¸ trÞ. 1.2.2. KÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. C¸c hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau nªn cã gi¸ trÞ c¸ biÖt kh¸c nhau, nh-ng trªn thÞ tr-êng Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 9 ®Òu ph¶i trao ®æi theo gi¸ trÞ x· héi. Ng-êi s¶n xuÊt nµo cã gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi th× cã lîi; tr¸i l¹i, ng-êi cã gi¸ trÞ c¸ biÖt cao h¬n gi¸ trÞ x· héi sÏ ë thÕ bÊt lîi, cã thÓ bÞ ph¸ s¶n. §Ó tr¸nh bÞ ph¸ s¶n vµ giµnh -u thÕ trong c¹nh tranh, mçi ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Òu t×m c¸ch gi¶m gi¸ trÞ c¸ biÖt hµng ho¸ cña m×nh xuèng d-íi møc gi¸ trÞ x· héi b»ng c¸ch c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Lóc ®Çu, chØ cã kü thuËt cña mét sè c¸ nh©n ®-îc c¶i tiÕn, vÒ sau do c¹nh tranh nªn kü thuËt cña toµn x· héi ®-îc c¶i tiÕn. Nh- thÕ lµ quy luËt gi¸ trÞ ®· thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 1.2.3. Ph©n ho¸ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá, lµm n¶y sinh quan hÖ kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa. Trªn thÞ tr-êng, c¸c hµng ho¸ cã gi¸ trÞ c¸ biÖt kh¸c nhau ®Òu ph¶i trao ®æi theo gi¸ trÞ x· héi. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ kh«ng tr¸nh khái t×nh tr¹ng mét sè ng-êi s¶n xuÊt ph¸t tµi, lµm giµu, cßn sè ng-êi kh¸c bÞ ph¸ s¶n. Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n, sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ mét sè Ýt ng-êi më réng dÇn kinh doanh, thuª nh©n c«ng vµ trë thµnh nhµ t- b¶n, cßn mét sè lín ng-êi kh¸c bÞ ph¸ s¶n dÇn, trë thµnh nh÷ng ng-êi lao ®éng lµm thuª. ThÕ lµ sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 10 dÉn tíi hÖ ph©n ho¸ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸, lµm cho quan hÔ t- b¶n chñ nghÜa ph¸t sinh. Lªnin nãi "… nÒn tiÓu s¶n xuÊt th× tõng ngµy, tõng giê, lu«n lu«n ®Î ra chñ nghÜa tb¶n vµ giai cÊp t- s¶n, mét c¸ch tù ph¸t vµ trªn quy m« réng lín". Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ t- b¶n chñ nghÜa, quy luËt gi¸ trÞ còng t¸c ®éng hoµn toµn tù ph¸t "sau l-ng" ng-êi s¶n xuÊt, hoµn toµn ngoµi ý muèn cña nhµ t- b¶n. ChØ trong nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, do chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ, con ng-êi míi cã thÓ nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt gi¸ trÞ mét c¸ch cã ý thøc ®Ó phôc vô lîi Ých cña m×nh. Nghiªn cøu quy luËt gi¸ trÞ kh«ng chØ ®Ó hiÓu biÕt sù vËn ®éng cña s¶n xuÊt hµng ho¸, trªn c¬ së ®ã nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò kh¸c trong x· héi t- b¶n chñ nghÜa, mµ cßn cã ý nghÜa quan träng ®èi víi thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi. C¸c ®¶ng céng s¶n vµ nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa coi träng viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc qui ®Þnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶, kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n, thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh tÕ v.v.. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 11 Ch-¬ng 2 Thùc tr¹ng viÖc vËn dông qui luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ n-íc ta thêi gian qua vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n quy luËt ë n-íc ta trong thêi gian tíi. 2.1. Thùc tr¹ng viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ ë n-íc ta thêi gian qua N-íc ta ®ang thùc hiÖn chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸. M« h×nh kinh tÕ cña n-íc ta ®-îc x¸c ®Þnh lµ: NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h-íng XHCN. 2.1.1. Thùc tr¹ng viÖc vËn dông qui luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta thêi gian qua Tr-íc khi ®æi míi, c¬ chÕ kinh tÕ n-íc ta ho¹t ®éng theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp. Nhµ n-íc l·nh ®¹o nÒn kinh tÕ mét c¸ch cã kÕt ho¹ch mang nhiÒu yÕu tè chñ quan. §iÒu nµy ®· phñ nhËn tÝnh kh¸ch quan cña quy luËt gi¸ trÞ lµm Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 12 triÖt tiªu nh÷ng nh©n tè tÝch cùc, n¨ng ®éng cña x· héi. NÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn. Sau khi ®æi míi quy luËt gi¸ trÞ ®-îc nhµ n-íc vËn dông vµo kÕ ho¹ch ho¸ mang tÝnh ®Þnh h-íng. Nhµ n-íc ph¶i dùa trªn t×nh h×nh ®Þnh h-íng gi¸ c¶ thÞ tr-êng ®Ó tÝnh to¸n vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch. Do gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn riªng cña gi¸ trÞ, nh-ng nã cßn chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c nh- quy luËt cung cÇu. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 13 2.1.1.1. T×nh h×nh kinh tÕ n-íc ta trong thêi gian qua a) T¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ®ãng gãp vµo t¨ng tr-ëng GDP Nhê thùc hiÖn ®æi míi kinh tÕ, vËn dông ®óng c¸c quy luËt kinh tÕ. Tõ n¨m 1991 nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®¹t t¨ng tr-ëng víi tèc ®é kh¸ cao, trung b×nh 7,67% hµng n¨m tõ 1991-1999, møc kû lôc lµ 9,54% n¨m 1995. Tõ n¨m 1998, t¨ng tr-ëng kinh tÕ cã xu h-íng gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã chñ yÕu lµ yÕu kÐm vÒ c¬ cÊu vµ thÓ chÕ còng nh- t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸. C¬ cÊu GDP theo ngµnh kinh tÕ ®· cã chuyÓn dÞch tÝch cùc theo h-íng gi¶m tû träng khu vùc n«ng - l©m - ngnghiÖp vµ t¨ng tû träng cña khu vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ dÞch vô. Tuy nhiªn tèc ®é dÞch chuyÓn c¬ cÊu GDP cßn rÊt chËm. N¨m 2000, khu vùc n«ng - l©m - ng- nghiÖp trong GDP vÉn cßn chiÕm 24,3%. Trong khi ®ã khu vùc c«ng nghiÖp x©y dùng lµ 36,6% vµ khu vùc dÞch vô lµ 39,1% tõ møc 23,5% vµ 36% t-¬ng øng cña n¨m 1991. C¬ cÊu GDP theo thµnh phÇn kinh tÕ, còng cã nh÷ng chuyÓn dÞch ®¸ng l-u ý lµ: Sau thêi kú suy gi¶m tõ n¨m 1986-1991 tû träng cña khu vùc kinh tÕ nhµ n-íc t¨ng nhanh Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 14 tõ 29,25% n¨m 1991 lªn 39,2% n¨m 1993. Sau ®ã gi÷ æn ®Þnh kho¶ng trªn 40% tõ 1994-1999. Trong khi ®ã tû träng cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong n-íc trong GDP liªn tôc gi¶m tõ 70,75% n¨m 1991 xuèng cßn 49,4% n¨m 1999. TiÒm n¨ng cña khu vùc kinh tÕ t- nh©n vÉn cßn lín vµ ch-a ®-îc khai th¸c cao cho t¨ng tr-ëng kinh tÕ, khu vùc kinh tÕ t- nh©n tËp trung chñ yÕu ë s¶n xuÊt n«ng - l©m - ngnghiÖp, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ cung cÊp dÞch vô víi quy m« nhá vµ rÊt nhá. Tõ n¨m 1994 khu vùc cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi ®· cã vai trß ngµy cµng t¨ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. MÆc dï tõ n¨m 1997, ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶m m¹nh, tû träng cña khu vùc nµy trong n¨m GDP vÉn t¨ng, chiÕm 9,82% n¨m 1998 vµ 10,4% n¨m 1999. b) XuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ n¨m 2002 ®¹t 16,706 tû USD, t¨ng 11,2% so víi n¨m 2001, ®¹t ®-îc môc tiªu t¨ng xuÊt khÈu n¨m 2002 lµ tõ 10 ®Õn 12% vµ cao h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng 3,8% cña n¨m 2001. §iÒu ®Æc biÖt lµ sau 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 liªn tôc gi¶m xuÊt khÈu b¾t ®Çu t¨ng nhanh dÇn sau nh÷ng th¸ng tiÕp theo xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ®¹t 8,834 tû USD b»ng 52,9% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng 7,4% xuÊt khÈu cña c¸c Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 15 doanh nghiÖp n-íc ngoµi ®¹t 7,87 tû USD, b»ng 47,1% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 15,8%. Kim ng¹ch nhËp khÈu hµng ho¸ n¨m 2002 -íc ®¹t 19,73 tû USD t¨ng 22,1% so víi n¨m 2001. T-¬ng tù nhxuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ liªn tôc t¨ng vµ nhanh dÇn vµo c¸c th¸ng cuèi n¨m. NhËp khÈu hµng ho¸ trong n-íc -íc ®¹t 13,11 tû USD, b»ng 66,5% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu, t¨ng 17,3%. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi nhËp 6,62 tû USD, b»ng 33,5%. Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng 32,8%. Trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu nguyªn liÖu, vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ, « t« xe m¸y chiÕm 97,5% t¨ng 0,1% hµng tiªu dïng chØ chiÕm 2,5%, gi¶m 0,1%. c) L¹m ph¸t Cïng víi tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ t-¬ng ®èi cao trong nh÷ng n¨m 1990, ViÖt Nam ®· kh¸ thµnh c«ng trong viÖc kiÒm chÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t. ChØ sè gi¸ tiªu dïng gi¶m tõ 67,5% n¨m 1991 xuèng cßn 0,1% n¨m 1996. Sau ba n¨m liÒn gÇn nh- kh«ng t¨ng chØ sè gi¸ tiªu dïng n¨m 2002 t¨ng 4% so víi n¨m 2001. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh møc cÇu gia t¨ng kh¸ m¹nh ®ång thêi thÊy ®-îc sù æn ®Þnh vÒ gi¸ trÞ cña hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta. Trªn thùc tÕ, tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ b¸n lÎ vµ doanh thu Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 16 dÞch vô n¨m 2002 t¨ng tíi 12,85 so víi n¨m 2001. Tuy nhiªn cã sù kh¸c biÖt kh¸ râ rÖt trong diÔn biÕn gi¸ c¶ gi÷a c¸c nhãm mÆt hµng. Gi¸ hµng ho¸ phi l-¬ng thùc thùc phÈm t-¬ng ®èi æn ®Þnh. Møc t¨ng gi¸ cña c¸c mÆt hµng nµy lµ thÊp nhÊt so víi gi¸ c¶ cña c¸c nhãm mÆt hµng kh¸c, ®ang ®-îc coi lµ dÊu hiÖu tèt trong mèi quan hÖ gi÷a hµng c«ng nghiÖp vµ n«ng s¶n vèn bÊt lîi cho ng-êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m qua. d) §Çu t- vµ tiÕt kiÖm Tæng vèn ®Çu t- toµn x· héi giai ®o¹n 1999 - 2000 ®¹t kho¶ng 682.880 tØ ®ång, t¨ng liªn tôc tõ 6.747 tû ®ång n¨m 1990 lªn 68.018 tû ®ång n¨m 1995 vµ 120.600 tû ®ång n¨m 2000 (gi¸ hiÖn hµnh). Tæng ®Çu t- x· héi so víi GDP còng t¨ng nhanh, tõ 15,1% n¨m 1991 lªn 28,3% n¨m 1997 lµ møc cao nhÊt trong c¶ giai ®o¹n. Tõ n¨m 1998 khi khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ næ ra, tû lÖ nµy cã xu h-íng gi¶m chØ cßn 26,3% n¨m 1999, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm gi¶m tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ trong 2 n¨m 1998 vµ 1999. N¨m 2000 mÆc dï tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cã dÊu hiÖu t¨ng trë l¹i víi møc 6,7% so víi møc 4,8% cña n¨m Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 17 1999, nh-ng tæng ®Çu t- x· héi -íc tÝnh chØ ®¹t kho¶ng 27,2% so víi GDP. Trong c¬ cÊu vèn ®Çu t-, vèn cña t- nh©n vµ vèn ®Çu tn-íc ngoµi ngµy cµng chiÕm tØ träng lín n¨m 1990 vèn nhµ n-íc chiÕm 43,8%, vèn cña t- nh©n vµ vèn cña d©n c- chiÕm 41,5% vµ vèn GDI chiÕm 14,7%. N¨m 1995 tû lÖ t-¬ng øng cña vèn GDI cã chiÒu h-íng gi¶m m¹nh, n¨m 2000 mÆc dï cã dÊu hiÖu t¨ng trë l¹i còng chØ ®¹t kho¶ng 18,6% cña tæng d©n c- x· héi. §Çu t- cña t- nh©n trong n-íc kh«ng cßn ë møc thÊp mµ cßn t¨ng chËm, kÕt hîp víi xu h-íng gi¶m cña FDI ®· ¶nh h-ëng xÊu tíi viÖc t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Tõ ®ã g©y søc Ðp cho ®Çu t- tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc. TiÕt kiÖm trong n-íc trªn GDP t¨ng tõ 2,9% n¨m 1990 lªn 18,25 n¨m 1995, n¨m 1996 cã gi¶m nhÑ vµ tõ 1997 trë ®i t¨ng liªn tôc, ®¹t 23,6% n¨m 1999. Trong c¶ thËp kû 90, tØ lÖ tiÕt kiÖm/GDP t¨ng liªn tôc, kÝch thÝch ®Çu t-, tõ ®ã thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. §iÒu nµy cßn thÓ hiÖn râ h¬n qua tû lÖ trong ®Çu t- t¨ng so víi tæng vèn sö dông dµnh cho tiªu dïng, tÝch luü t¨ng nhanh tõ 12,9% n¨m 1990 lªn 24,95 n¨m 1995 vµ -íc kho¶ng 27,95 n¨m 2000. TiÕt kiÖm trong n-íc t¨ng nhanh ®· gi¶m søc Ðp, phô thuéc vµo vèn ®Çu t- tõ bªn ngoµi, gãp phÇn quan träng cho t¨ng tr-onög kinh tÕ bÒn v÷ng h¬n. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 18 e) D©n sè, lao ®éng, viÖc lµm vµ thu nhËp Mét trong nh÷ng t¸c ®éng quan träng nhÊt cña chuyÓn ®èi nãi chung vµ cña t¨ng tr-ëng kinh tÕ nãi riªng lµ c¶i thiÖn chØ sè GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi. Theo gi¸ hiÖn hµnh, GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi cña ViÖt Nam ®· t¨ng tõ 222 USD n¨m 1991 lªn 400 USD n¨m 2000. Thu nhËp cña nhãm d©n c- t¨ng ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu chi tiªu theo h-íng tÝch cùc. TØ lÖ chi tiªu dµnh cho ¨n uèng gi¶m tõ møc 665 n¨m 1993 xuèng cßn 53% n¨m 1998, ®ång thêi chi cho sinh ho¹t t¨ng tõ 34% n¨m 1993 lªn 47% n¨m 1998. So s¸nh møc thu nhËp gi÷a thµnh thÞ n«ng th«n vµ c¸c vïng cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ, møc thu nhËp ë thµnh thÞ ®¹t 832,5 ngh×n ®ång/th¸ng n¨m 1999 t¨ng 17,8% n¨m so víi n¨m 1996, nÕu lo¹i trõ l¹m ph¸t th× møc t¨ng lµ 13,1%/n¨m (theo kÕt qu¶ cña ®iÒu tra møc sèng d©n c- n¨m 1999 cña Tæng côc Thèng kª). Møc thu nhËp ë n«ng th«n ®¹t 225 ngh×n ®ång/th¸ng t¨ng 6,2% so víi cïng kú nÕu lo¹i trõ yÕu tè gi¸ chØ cßn t¨ng 1,9%. Nh- vËy møc thu nhËp ë khu vùc thµnh thÞ gÊp 3 lÇn møc thu nhËp ë khu vùc n«ng th«n. Møc t¨ng thu nhËp ë khu vùc thµnh thÞ cã xu h-íng ngµy cµng do·ng ra so víi møc t¨ng thu nhËp ë n«ng th«n (17,8%/n¨m so víi 6,2%/n¨m). NÕu lo¹i trõ møc t¨ng gi¸ th× møc thu Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 19 nhËp ë n«ng th«n trong 4 n¨m 1996-1999 hÇu nh- kh«ng t¨ng. N¨m 1999, d©n sè ViÖt Nam lµ 76,76 triÖu ng-êi ®øng thø 12 trªn thÕ giíi. Trong suèt thËp kû 90 chÝnh phñ ®· thµnh c«ng thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, nhê vËy tØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn ®· gi¶m liªn tôc, tõ 2,33% n¨m 1991 xuèng cßn 1,75% n¨m 1998. Tæng sè lao ®éng lµm viÖc trong ngµnh kinh tÕ t¨ng tõ 30,2 triÖu ng-êi n¨m 1990 lªn kho¶ng 40 triÖu ng-êi vµo n¨m 2000, trung b×nh mçi n¨m t¨ng trªn 1 triÖu lao ®éng. MÆc dï c¬ cÊu lao ®éng trong khu vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ dÞch vô gi¶m tû träng lao ®éng n«ng - l©m - ngnghiÖp nh-ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng diÔn ra víi tèc ®é rÊt chËm. N¨m 2000 khu vùc n«ng nghiÖp vÉn chiÕm 62,5% tæng lùc l-îng lao ®éng so víi tû lÖ 73,26% vµo n¨m 1991. Trong giai ®o¹n võa qua, viÖc lµm ®-îc t¹o ra trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ chÝnh. Tû lÖ lao ®éng trong khu vùc nµy t¨ng liªn tôc tõ 89,5% n¨m 1991 lªn 91,72% n¨m 1998, nh-ng n¨m 1999 l¹i gi¶m cßn 90,96%, tøc b-µng møc cña n¨m 1993. Tû lÖ lao ®éng trong khu vùc nhµ n-íc t¨ng lªn chñ yÕu trong ngµnh gi¸o dôc, y tÕ. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 20 T¨ng tr-ëng kinh tÕ trong thËp kû qua ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë khu vùc thµnh thÞ, tõ 910% n¨m 1990 xuèng cßn 5,8% n¨m 1996. Tõ n¨m 1997, gi¶m sót vÒ t¨ng tr-ëng kinh tÕ lµm cho sè ng-êi mÊt viÖc lµm vµ kh«ng t×m ®-îc viÖc lµm t¨ng lªn, ®¹t møc cao nhÊt 6,85% n¨m 1998 vµ 6,74% n¨m 1999. N¨m 2000, t×nh h×nh kinh tÕ cã dÊu hiÖu kh¶ quan h¬n, nªn tÝnh tû lÖ thÊt nghiÖp sÏ gi¶m cßn kho¶ng 6,5%. 2.1.2. Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ Quy luËt gi¸ trÞ, cïng víi sù t¸c ®éng cña cung, cÇu quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ cã ý nghÜa quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Nã ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸, thóc ®Èy sù tiÕn bé kü thuËt. Nh- vËy nã ®· gãp phÇn gióp nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh. Quy luËt gi¸ trÞ t¹o ra mét m«i tr-êng c¹nh tranh khèc liÖt. NÕu kh«ng cã c¹nh tranh th× kh«ng cã kinh tÕ thÞ tr-êng nªn nã dÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr-êng ®ang ®-îc x©y dùng ë n-íc ta. Tuy nhiªn quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c dông ph©n ho¸ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt nhá, ph©n ho¸ giµu nghÌo, dÉn dÕn bÊt c«ng b»ng trong x· héi. Tõ ®ã h×nh thµnh nªn m©u thuÉn gi÷a
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan