Tài liệu Quản trị nguồn nhân lực tại công ty cổ phần nước sạch thái nguyên (lv thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THÁI HÀ QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN NƯỚC SẠCH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THÁI HÀ QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN NƯỚC SẠCH THÁI NGUYÊN Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8.34.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ THÙY NINH THÁI NGUYÊN - 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ một luận văn nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 18 tháng 7 năm 2018 Tác giả Phạm Thái Hà ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện Đề tài: “Quản trị nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa, phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giảng viên hướng dẫn TS. Đỗ Thùy Ninh. Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ vi DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ........................................................... 3 5. Bố cục của luận văn ................................................................................................ 3 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP ............................................................... 4 1.1. Cơ sở lý luận về nguồn nhân lực, quản trị nguồn nhân lực ................................. 4 1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực, quản trị nguồn nhân lực ........................................ 4 1.1.2. Mục tiêu, vai trò quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp ......................... 6 1.1.3. Nội dung của quản trị nguồn nhân lực .............................................................. 7 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp ....... 13 1.2. Thực tiễn quản trị nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp và bài học kinh nghiệm đối với Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên ........................... 16 1.2.1. Kinh nghiệm quản trị nguồn nhân lực tại một số Công ty của ty ở Việt Nam ..... 16 1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên ............ 19 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 20 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 20 2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 20 2.2.1. Phương pháp tiếp cận ...................................................................................... 20 2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu ......................................................... 20 2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .............................................................. 22 iv 2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................ 23 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................................... 25 2.3.2. Các chỉ tiêu liên quan đến quản trị nguồn nhân lực ........................................ 25 Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN NƯỚC SẠCH THÁI NGUYÊN .................... 27 3.1. Tổng quan về Công ty ........................................................................................ 27 3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty ............................................... 27 3.1.2 Nhiệm vụ, tổ chức bộ máy quản lý và lao động của Công ty .......................... 30 3.1.3 Một số chỉ tiêu về kết quả hoạt động hoạt động SXKD của Công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên ......................................................................... 36 3.2. Thực trạng nguồn nhân lực của Công ty ............................................................ 37 3.2.1. Quy mô, cơ cấu và năng suất nguồn nhân lực ................................................ 37 3.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực ............................................................................. 42 3.3. Thực trạng trong công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty ........................ 45 3.3.1. Thực trạng công tác hoạch định sử dụng nguồn nhân lực .............................. 45 3.3.2. Phân tích công việc ......................................................................................... 48 3.3.3. Công tác tuyển dụng nguồn nhân lực .............................................................. 49 3.3.4. Công tác sắp xếp và sử dụng nguồn nhân lực ................................................. 54 3.3.5. Công tác đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ........... 55 3.3.6. Đánh giá kết quả thực hiện và đãi ngộ người lao động................................... 59 3.3.7. Phân tích công tác quản trị nhân sự tại công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên thông qua kết quả điều tra ................................................................ 64 3.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị nguồn nhân lực tại công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên .................................................................................. 69 3.4.1 Các yếu tố bên trong ........................................................................................ 69 3.4.2. Các yếu tố bên ngoài ....................................................................................... 70 3.4.3. Phân tích các điểm mạnh yếu bằng mô hình Ma trận SWOT ......................... 72 3.5 Đánh giá chung về thực trạng nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng trong công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty ....................................... 75 3.5.1. Những thành tựu đã đạt được .......................................................................... 75 3.5.2. Những hạn chế bất cập và nguyên nhân ......................................................... 76 v Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN NƯỚC SẠCH THÁI NGUYÊN .......................................................................................... 78 4.1 Phương hướng mục tiêu phát triển tại Công ty ................................................... 78 4.2. Đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả trong công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên ............................................. 79 4.2.1. Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng trong công tác hoạch định nguồn nhân lực ............................................................................................................ 79 4.2.2 Giải pháp hoàn thiện công tác tuyển dụng .......................................................... 81 4.2.3. Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng trong công tác đào tạo nhân sự tại công ty .............................................................................................................. 82 4.2.4 Giải pháp về chế độ đãi ngộ và công tác đánh giá chất lượng nguồn nhân lực ...... 83 4.2.5 Giải pháp trong công tác sắp xếp và sử dụng nguồn nhân lực của Công ty một cách hợp lý, hiệu quả................................................................................. 84 4.2.6. Hoàn thiện chế độ đề bạt, điều động nhân viên .............................................. 85 4.2.7 Giải pháp về xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty .............................. 87 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 90 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 92 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXN : Bảo hiểm Xã hội BHYT : Bảo hiểm Y tế CBCNV-LĐ : Cán bộ công nhân viên CPNS : Cổ phần Nước sạch HĐQT : Hội đồng quản trị KHĐT : Kế hoạch đầu tư KPCĐ : Kinh phí công đoàn KTTC : Kế toán tài chính NMN : Nhà máy nước NNL : Nguồn nhân lực NSH : Nước sinh hoạt NSLĐ : Năng suất lao động SXKD : Sản xuất kinh doanh TCHC : Tổ chức hành chính THAWACO : Thai Nguyen water joistock company (Công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên) Tr.đ : Triệu đồng TSCĐ : Tài sản cố định UBND : Uỷ ban nhân dân XN : Xí nghiệp vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Ma trận SWOT ...................................................................................... 24 Bảng 3.1: Tổng hợp kết quả hoạt động SXKD của Công ty cổ phần Nước sạch Thái Nguyên qua các năm ............................................................. 36 Bảng 3.2. Số lượng cán bộ công nhân viên Công ty giai đoạn 2014- 2016 .......... 38 Bảng 3.3. Cơ cấu lao động theo độ tuổi của nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần Nước sạch Thái Nguyên giai đoạn 2014 - 2016 ........................... 39 Bảng 3.4. Cơ cấu lao động theo giới tính của công ty cổ phần Nước sạch Thái Nguyên .......................................................................................... 40 Bảng 3.5. Cơ cấu lao động của công ty theo tính chất công việc .......................... 41 Bảng 3.6 Cơ cấu lao động của công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên năm 2014-2016 theo trình độ ................................................................ 42 Bảng 3.7. Cơ cấu trình độ chuyên môn nghiệp vụ của Ban lãnh đạo Công ty ...... 43 Bảng 3.8 Kế hoạch tuyển dụng của công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên ..... 46 Bảng 3.9 Đánh giá của cán bộ nhân viên về công tác phân tích công việc .......... 49 Bảng 3.10 Kết quả tuyển dụng của công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên giai đoạn 2014-2016............................................................................... 53 Bảng 3.11. Đánh giá của cán bộ, nhân viên về công tác sắp xếp và sử dụng nguồn nhân lực ...................................................................................... 55 Bảng 3.12. Kết quả đào tạo qua các năm của công ty ............................................. 56 Bảng 3.13. Tỷ lệ các khoản trích lập tại doanh nghiệp ............................................ 62 Bảng 3.14. Thu nhập bình quân của cán bộ công nhân viên ................................... 63 Bảng 3.15. Đặc điểm đối tượng điều tra .................................................................. 64 Bảng 3.16. Đánh giá về công tác tuyển dụng .......................................................... 66 Bảng 3.17. Đánh giá về đào tạo và phát triển .......................................................... 66 Bảng 3.18. Đánh giá về lương và trợ cấp ................................................................ 67 Bảng 3.19. Đánh giá về quan hệ cộng đồng ............................................................ 67 Bảng 3.20. Đánh giá về môi trường làm việc và thăng tiến .................................... 68 Bảng 3.21. Đánh giá về sa thải và hưu trí ................................................................ 68 viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy của công ty ............................................................31 Hình 3.2. Các bước tuyển dụng của Công ty ............................................................50 Hình 3.3. Biểu đồ về mức thu nhập bình quân của người lao động qua 3 năm ........63 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bất cứ sự hình thành tồn tại và phát triển của một tổ chức nhân tố con người luôn là nhân tố giữ vai trò quan trọng bậc nhất và quyết định. Tuy nhiên để nhân tố con người phát huy được tối đa năng lực của mình cho tổ chức thì tổ chức cần có một hoạt động quản trị nguồn nhân lực phù hợp hài hòa, thu hút sử dụng được toàn bộ những ưu điểm của nguồn nhân lực phục vụ đáp ứng đòi hỏi của tổ chức đồng thời làm hài lòng người lao động bởi các chính sách đãi ngộ. Hiện nay, trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới Việt Nam đã gia nhập WTO, hầu hết các doanh nghiệp trong nước không đủ mạnh về tài chính và công nghệ để cạnh tranh với các Công ty trên thế giới. Như vậy, điều mà các doanh nghiệp trong nước nên trông cậy vào chính là nguồn nhân lực của mình. Tuy nhiên, một thực tế là khoa học và nghệ thuật quản trị chưa được áp dụng hiệu quả tại Việt Nam. Công ty cổ phần cấp nước sạch Thái Nguyên được thành lập ngày 25/12/1962, sau hơn 50 năm xây dựng phấn đấu và phát triển Công ty cổ phần cấp nước sạch Thái Nguyên luôn coi nhân lực là một tài sản quý báu của Công ty, các nhà lãnh đạo luôn ý thức được giá trị của nguồn nhân lực mang lại từ đó có những hoạt động quản trị phù hợp. Cũng như các doanh nghiệp trong nước khác, đứng trước bối cảnh kinh tế như hiện nay Công ty cổ phần cấp nước sạch Thái Nguyên cũng phải có những bước chuyển mình để thích ứng với thời cuộc, cũng lấy nguồn nhân lực làm vũ khí chủ lực trong công cuộc cạnh tranh thị trường khốc liệt Công ty cổ phần cấp nước sạch Thái Nguyên nên có những thay đổi trong hoạt động quản trị nguồn nhân lực để giữ vững và nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm, dịch vụ của công ty nhằm hướng tới mục tiêu trở thành công ty có uy tín trên thị trường. Vì vậy, với những kiến thức được trau dồi trong thời gian học tập tại Trường Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh cùng với những kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình làm việc tại Công ty cổ phần cấp nước sạch Thái Nguyên, tôi quyết định chọn Đề tài: “Quản trị nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần Nước sạch Thái Nguyên” làm đề tài Luận văn thạc sỹ. 2 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở làm rõ những lý luận cơ bản, đánh giá đúng thực trạng tình hình quản trị nguồn nhân lực của Công ty cổ phần cấp nước sạch Thái Nguyên từ đó đề xuất những biện pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản trị nguồn nhân lực của Công ty, góp phần thúc đẩy Công ty phát triển bền vững trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về nguồn nhân lực, quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp. - Phân tích thực trạng nguồn nhân lực và các hoạt động quản trị nguồn nhân lực của công ty, xác định những kết quả đạt được bên cạnh những tồn tại, yếu kém và nguyên nhân. - Nhận diện một số yếu tố chính ảnh hưởng đến quản trị nguồn nhân lực tại Công ty. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quản trị nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian: nghiên cứu tập trung trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016, số liệu khảo sát tập trung trong năm 2016. - Về không gian: Luận văn được thực hiện tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu đến vấn đề quản trị nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên chủ yếu dựa trên việc tiếp cận, nghiên cứu, đánh giá hoạt động và chức năng quản trị nguồn nhân lực của Công ty. Từ đó, đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạch định nguồn nhân lực và hoàn thiện các chức năng quản trị nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên. 3 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn - Thứ nhất, về mặt lý luận, luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản trị nguồn nhân lực và đưa ra mô hình thực tiễn quản trị nguồn nhân lực tại một số doanh nghiệp trong nước và trên thế giới. - Thứ hai, luận văn cũng đã đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng quản trị nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần Nước sạch Thái Nguyên trong thời gian vừa qua, làm rõ những mặt tích cực, phù hợp cũng như những mặt tồn tại, khiếm khuyết cần phải khắc phục, rút ra những bài học kinh nghiệm và định hướng cần đề ra trong tương lai. - Cuối cùng, luận văn đã đưa ra định hướng và đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần Nước sạch Thái Nguyên. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn đề tài nghiên cứu được trình bày thành 4 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị nguồn nhân lực Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng hoạt động quản trị nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên. Chương 4: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần Nước sạch Thái Nguyên. 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận về nguồn nhân lực, quản trị nguồn nhân lực 1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực, quản trị nguồn nhân lực a) Nguồn nhân lực Trên thực tế hiện nay còn có rất nhiều các quan điểm khác nhau về nguồn nhân lực. Có thể nêu lên một số quan niệm như sau: Nguồn nhân lực là toàn bộ khả năng về sức lực, trí tuệ của mọi cá nhân trong tổ chức, bất kể vai trò của họ là gì. Theo ý kiến này, nói đến nguồn nhân lực là nói đến sức óc, sức bắp thịt, sức thần kinh và nhìn nhận các khả năng này ở trạng thái tĩnh. Có ý kiến cho rằng, nguồn nhân lực là tổng hợp cá nhân những con người cụ thể tham gia vào quá trình lao động, là tổng thể các yếu tố về thể chất và tinh thần được huy động vào quá trình lao động. Khác với quan niệm trên, ở đây đã xem xét vấn đề ở trạng thái động Còn theo Ngân hàng thế giới: Nguồn nhân lực là toàn bộ vốn con người bao gồm thể lực, trí lực, kỹ năng nghề nghiệp của mỗi cá nhân [3]. Như vậy, ở đây nguồn lực con người được coi như một nguồn vốn bên cạnh các loại vốn vật chất khác như: vốn tiền tệ, công nghệ, tài nguyên thiên nhiên... Lại có quan niệm, khi đề cập đến vấn đề này chỉ nhấn mạnh đến khía cạnh trình độ chuyên môn và kỹ năng của NNL, ít đề cập một cách đầy đủ và rõ ràng đến những đặc trưng khác như thể lực, yếu tố tâm lý - tinh thần,... Theo giáo sư Phạm Minh Hạc, nguồn nhân lực cần phải hiểu là tổng thể các tiềm năng lao động của một nước hay một địa phương sẵn sàng tham gia một công việc nào đó [7]. Ở góc nhìn khác, nguồn nhân lực lai được hiểu: gồm số lượng và chất lượng: số lượng nguồn nhân lực là qui mô, cơ cấu, phân bố dân cư. Chất lượng nguồn nhân lực gồm thể lực (chiều cao, cân nặng, khả năng lao động, tình trạng sức khỏe về thể chất và sức khỏe tâm thần), trí lực (trí tuệ, trình độ giáo dục, ngoại ngữ, 5 trình độ chuyên môn, trình độ tay nghề), tâm lực (Phẩm chất, lý tưởng, đạo đức, thái độ, tác phong, kỹ năng sống, lối sống) . Như vậy khái niệm nguồn nhân lực (NNL) có thể được hiểu ngắn gọn như sau: + Theo nghĩa rộng: NNL là tổng thể các tiềm năng lao động của con người của một quốc gia, một vùng lãnh thổ, một địa phương đã được chuẩn bị ở mức độ nào đó, có khả năng huy động vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước (hoặc một vùng, một địa phương cụ thể). Với cách tiếp cận này, NNL như một bộ phận cấu thành các nguồn lực của quốc gia như nguồn lực vật chất, nguồn lực tài chính. NNL được nghiên cứu trên giác độ số lượng và chất lượng, số lượng NNL được biểu hiện thông qua các chỉ tiêu quy mô và tốc độ tăng NNL. Các chỉ tiêu này có liên quan mật thiết với chỉ tiêu quy mô, tốc độ tăng dân số. Chất lượng NNL được nghiên cứu trên các khía cạnh về sức khoẻ, trình độ học vấn, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực phẩm chất... + Theo nghĩa tương đối hẹp: NNL được hiểu là nguồn lao động. + Theo nghĩa hẹp hơn: NNL là toàn bộ lực lượng lao động trong nền kinh tế quốc dân (hay còn gọi là dân số hoạt động kinh tế), nghĩa là bao gồm những người trong độ tuổi nhất định nào đó, có khả năng lao động, thực tế đang có việc làm và những người thất nghiệp. Nguồn nhân lực của một tổ chức, một cơ quan quản lý nhà nước là hệ thống công chức bao gồm số lượng, chất lượng, tiềm năng hiện có và tiềm năng của đội ngũ công chức, phù hợp và đáp ứng yêu cầu của chiến lược phát triển tổ chức trong một thời kỳ nhất định. b) Quản trị nguồn nhân lực Với quy mô tổng thể của một xã hội nói chung hay trong phạm vi một công ty, doanh nghiệp nói riêng, quản trị nguồn nhân lực rất khó khăn và phức tạp vì con người là một thực thể rất đa dạng. Mỗi con người có tâm tư, suy nghĩ, hành động không giống nhau, do đó để hiểu và đánh giá đúng về mỗi người thật không dễ dàng gì. Mọi tổ chức đều gắn kết với quản trị nguồn nhân lực bởi vì tất cả các công ty đều có yếu tố con người. Mà đã có yếu tố con người thì cần phải quản trị con người. Quản trị con người chính tài sản, là nguồn vốn mà công ty nên nắm giữ và phát triển. 6 Như vậy, Quản trị nguồn nhân lực là hệ thống các triết lý, chính sách và hoạt động chức năng về thu hút, đào tạo phát triển và duy trì con người của tổ chức nhằm đạt được kết quả tối ưu cho cả tổ chức lẫn nhân viên [4]. 1.1.2. Mục tiêu, vai trò quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp 1.1.2.1. Mục tiêu của quản trị nguồn nhân lực Mục tiêu chung của quản trị nhân lực là nhằm đáp ứng cho tổ chức một lực lượng lao động hoạt động chất lượng và có hiệu quả. Ngoài ra, còn phải đáp ứng các mục tiêu sau: Mục tiêu xã hội: Doanh nghiệp phải đáp ứng nhu cầu và thách đố của xã hội, hoạt động vì lợi ích của xã hội. Mục tiêu của tổ chức: là việc cung cấp nhân sự để từng bộ phận thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ của riêng nó phù hợp với mục tiêu chung của toàn bộ tổ chức. Là việc xây dựng cơ cấu, tổ chức nhân sự tương ứng với cơ cấu hoạt động của tổ chức đó. Mục tiêu chức năng và nhiệm vụ: Mỗi bộ phận trong tổ chức đều có chức năng và nhiệm vụ riêng, quản lý nguồn nhân lực trợ giúp cho các bộ phận này thực hiện được chức năng và nhiệm của mình trong tổ chức. Mục tiêu cá nhân: Đây là mục tiêu quan trọng vì đáp ứng được mục tiêu cá nhân của người lao động sẽ động viên khích lệ sự nỗ lực của họ, nhằm hoàn thành công việc một cách hiệu quả nhất, điều này sẽ dẫn tới thành công của tổ chức. 1.1.2.2. Vai trò của quản trị nguồn nhân lực Quản trị nguồn nhân lực có các vai trò sau: Thứ nhất: Quản trị NNL giúp sử dụng tiết kiệm NNL của tổ chức với tư cách là một nguồn lực thông qua việc thực hiện một cách có hiệu quả và khoa học tất cả các khâu: tuyển dụng, đào tạo phát triển, sắp xếp, quản lý sử dụng hợp lý lực lượng lao động của mỗi tổ chức; xác định chính xác nhu cầu lao động, nguồn lao động để từ đó có giải pháp tối ưu đáp ứng kịp thời. Thứ hai: Quản trị nguồn nhân lực tạo điều kiện cho phát triển kỹ thuật, nâng cao hiệu suất lao động, xây dựng những tố chất lao động mới thích nghi với sự biến đổi không ngừng của môi trường đảm bảo cho tổ chức phát triển liên tục và bền vững. 7 Thứ ba: Quản trị nguồn nhân lực thúc đẩy cá nhân phát triển và sử dụng tối đa các kỹ năng của mình, phát triển tiềm năng sáng tạo của từng người, nối kết những cố gắng chung tạo nên sức mạnh tập thể, quyết định hiệu quả và hoàn thành các mục tiêu của tổ chức. Thứ tư: Xuất phát từ tính chất cộng đồng và xã hội hoá rất cao của mỗi tổ chức, quản trị NNL giúp cho các nhà quản trị đúc kết các bài học về cách giao dịch với người khác, biết tìm ra ngôn ngữ chung và biết cách nhạy cảm với nhu cầu nhân viên, biết cách đánh giá nhân viên chính xác, biết lôi kéo nhân viên say mê với công việc, tránh được các sai lầm trong tuyển chọn, sử dụng nhân viên, biết cách phối hợp thực hiện mục tiêu của tổ chức và mục tiêu của cá nhân, nâng cao hiệu quả của tổ chức và dần dần có thể đưa chiến lược con người trở thành một bộ phận hữu cơ trong chiến lược kinh doanh. 1.1.3. Nội dung của quản trị nguồn nhân lực 1.1.3.1. Hoạch định nguồn nhân lực Quá trình hoạch định nguồn nhân lực cần được thực hiện trong mối liên hệ mật thiết với quá trình hoạch định và thực hiện các chiến lược và chính sách kinh doanh [4]. Thông thường quá trình hoạch định được thực hiện thông qua các bước sau: - Phân tích môi trường, xác định mục tiêu và chiến lược cho doanh nghiệp. - Phân tích hiện trạng quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp. - Dự báo khối lượng công việc (đối với các mục tiêu, kế hoạch dài hạn, trung hạn) hoặc xác định khối lượng công việc và tiến hành phân tích công việc (đối với các mục tiêu, kế hoạch ngắn hạn) và nhu cầu nguồn nhân lực (đối với các mục tiêu,kế hoạch dài hạn, trung hạn) hoặc xác định nhu cầu nguồn nhân lực (đối với các mục tiêu kế hoạch ngắn hạn). - Phân tích quan hệ cung cầu nguồn nhân lực, khả năng điều chỉnh, và đề ra các chính sách, kế hoạch chương trình thực hiện giúp cho doanh nghiệp thích ứng với các nhu cầu mới và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực. - Thực hiện các chính sách, kế hoạch, chương trình quản trị nguồn nhân lực của doanh nghiệp. - Kiểm tra đánh giá tình hình thực hiện. 8 1.1.3.2 Phân tích công việc Thực hiện phân tích công việc sẽ biết được doanh nghiệp cần tuyển thêm bao nhiêu nhân viên là đủ? các yêu cầu, tiêu chuẩn đặt ra đối với các ứng viên là gì? Từ phân tích công việc, tiến hành xây dựng bản mô tả công việc và bản tiêu chuẩn công việc. Bản mô tả công việc là tài liệu cung cấp thông tin liên quan đến công tác cụ thể, nhiệm vụ, quyền hạn, các mối quan hệ công việc, các điều kiện làm việc; Bản tiêu chuẩn công việc là tài liệu liệt kê các điều kiện, tiêu chuẩn để xác định sự hoàn thành của công việc và các điều kiện, tiêu chuẩn tối thiểu về trình độ học vấn, kỹ năng chuyên môn, kinh nghiệm công tác, tuổi đời, thể lực , đặc điểm cá nhân,...mà công việc đòi hỏi ở người đảm nhận [4]. Đây là các thông tin quan trọng và là bằng chứng, cơ sở để tiến hành các hoạt động nhân sự. Để quá trình phân tích công việc được chuẩn xác, ngoài khả năng của chuyên viên phân tích đòi hỏi phải có sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa chuyên viên phân tích công việc, nhà quản lý trực tiếp và bản thân nhân viên làm công việc đó. - Trình tự thực hiện phân tích công việc: thông thường gồm 6 bước:  Bước 1: Xác định mục đích sử dụng thông tin phân tích công việc. Xác định mục đích sử dụng thông tin ta mới xác định được các phương pháp thu thập thông tin;  Bước 2: Thu thập thông tin cơ bản. Thông tin cơ bản như: sơ đồ tổ chức, sơ đồ tiến trình công việc và bản mô tả công việc hiện có. Cho ta biết công việc này và công việc khác liên hệ với nhau như thế nào, chức vụ và quyền hạn ra sao và giúp cho ta xây dựng được bản mô tả công việc hoàn chỉnh hơn;  Bước 3: Lựa chọn các công việc tiêu biểu/ vị trí đặc trưng khi có nhiều việc tương tự nhau, nhằm tiết kiệm thời gian;  Bước 4: Áp dụng các phương pháp để thu thập thông tin để phân tích công việc. Thông tin cần thu thập liên quan đến các hoạt động, thái độ ứng xử, điều kiện làm việc, cá tính, khả năng,…  Bước 5: Kiểm tra lại thông tin với các thành viên về độ chính xác. Kiểm tra lại thông tin đã thu thập được với những người đã đảm nhận công việc đó và cấp quản trị trực tiếp của đương sự; 9  Bước 6: Triển khai bản mô tả công việc và bản mô tả tiêu chuẩn công việc; - Phương pháp phân tích công việc: có nhiều phương pháp phân tích công việc. Nó tuỳ thuộc vào từng loại thông tin thu thập. Một số phương pháp phổ biến thường dùng:  Bảng câu hỏi: Cấp quản trị gửi cho tất cả công nhân viên trừ cấp điều hành. Ngoài những chi tiết cơ bản (tên, tuổi, phòng ban, chức vụ,…) công nhân viên phải mô tả toàn bộ các nhiệm vụ, mục đích của công việc, khối lượng công việc. Hạn chế: cán bộ công nhân viên không thích điền vào những bảng câu hỏi một cách chi tiết và không có nhiều thời gian để xử lý bảng câu hỏi đối với cấp điều hành.  Quan sát: phương pháp này được sử dụng chủ yếu để quan sát những công việc đòi hỏi kỹ năng lao động bằng tay chân (như các công nhân trực tiếp sản xuất). Hạn chế: đối với công việc lao động bằng trí óc thì sử dụng phương pháp này không đủ lắm.  Tiếp xúc, trao đổi: phương pháp này thực hiện với chính những người làm công việc đó, với cấp trên trực tiếp của họ hoặc đồng nghiệp của họ cho phép chúng ta thu thập được những thông tin cần thiết. Phương pháp này tập trung vào tính trung thực.  Phỏng vấn: với phương pháp này thì họ sẽ phỏng vấn công nhân trước, công nhân phải mô tả công việc mà họ phải hoàn thành. Và hỏi cả người quản lý họ để có thêm thông tin đồng thời kiểm tra lại thông tin do công nhân cung cấp có chính xác không. Có thể phỏng vấn từng cá nhân hoặc phỏng vấn theo nhóm. Các phương pháp nêu trên được tiến hành để thu được thông tin chính xác về mỗi công việc. Mỗi phương pháp đều có những ưu nhược điểm nhất định nên kết hợp chúng với nhau để có bản mô tả công việc đầy đủ và rõ ràng hơn. 1.1.3.3.Chiêu mộ và tuyển chọn nhân sự Chiêu mộ là quá trình nhận dạng và thu hút một số ứng viên mong muốn làm việc và bản thân họ cảm nhận được sự thỏa mãn trong mối quan hệ làm việc tại công ty. Trong quá trình này việc trao đổi thông tin là chính yếu. Đối với các ứng viên họ cần có những thông tin cụ thể về công ty như thông tin về công việc, cơ hội thăng tiến, lương phúc lợi và các chính sách liên quan trực tiếp đến người 10 lao động. Đối với công ty, họ cần có thông tin của các ứng viên về khả năng, kinh nghiệm, đạo đức và quy mô có thể đáp ứng yêu cầu công việc của công ty. Việc cung cấp thông tin của công ty là hoạt động nhằm thu hút nhân tài. Việc thu thập thông tin về các ứng viên là hoạt động phân tích mức cung lao động theo nhu cầu nhân sự của công ty. Tuyển chọn là quá trình sàng lọc các ứng viên có được sau quá trình chiêu mộ theo các tiêu chuẩn cụ thể, phù hợp với yêu cầu công việc của công ty và quyết định sử dụng họ. Yêu cầu công việc được xác định cụ thể qua quá trình phân tích công việc và được thể hiện thông qua bảng mô tả công việc và bảng tiêu chuẩn công việc. 1.1.3.4. Đào tạo nguồn nhân lực Đào tạo nguồn nhân lực là các hoạt động nhằm nâng cao năng lực cho nguồn nhân lực của công ty một cách toàn diện, đảm bảo sự phù hợp tốt nhất với công việc hiện tại và đáp ứng được những thay đổi trong tương lai. Nhân sự có năng lực phải có đủ các tiêu chí về các kỹ năng cần thiết cho công việc, khả năng thích nghi, kinh nghiệm và đạo đức.  Đào tạo đối với nhân sự mới: Với nhân sự mới được tuyển dụng, mặc dù sau quá trình tuyển chọn năng lực làm của họ đã phù hợp với yêu cầu công việc. Tuy nhiên, sự phù hợp này chỉ ở mức độ tương đối. Khi phân tích công việc đã cho chúng ta biết những kỹ năng cần cho mỗi công việc cụ thể, và người mới tuyển dụng ít khi có đủ tất cả các kỹ năng yêu cầu. Vì thế họ vẫn cần phải được đào tạo thêm một số kỹ năng, tránh sai sót trong quá trình làm việc ngay từ đầu và ảnh hưởng đến hiệu quả làm việc của họ. Đào tạo và đào tạo lại đối với nhân sự hiện tại: Trong xu hướng phát triển, để tồn tại các công ty phải không ngừng cải tiến, đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty. Do đó công ty cần có các chương trình đào tạo và đào tạo lại đội ngũ nhân viên, bổ sung cho họ kiến thức, kỹ năng để có thể sử dụng và khai thác những công nghệ được cải tiến và đổi mới đồng thời nâng cao khả năng thích ứng với những thay đổi trong quá trình làm việc. Đây chính là quá trình gia tăng chất lượng lực lượng lao động đảm bảo nhân sự từ bên trong công ty. Tiến trình đào tạo thông