Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 trong tác phẩm cách mạng công nghiệp lần ...

Tài liệu Quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 trong tác phẩm cách mạng công nghiệp lần thứ 4 của klaus schwab

.PDF
61
151
121

Mô tả:

XEM MÔ TẢ 0 XEM & TẢI 0 Năm xuất bản 2019 Tác giả Nguyễn, Thị Mỹ Linh Người hướng dẫn Lương, Đình Hải Xem chi tiết metadata Hiển thị chi tiết Tóm tắt Một là, giới thiệu khái quát về tác giả Klaus Schwab và tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Hai là, trình bày nội dung chủ yếu của quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 của Klaus Schwab. Trong đó có cả nội dung về những tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đến đời sống kinh tế - xã hội, được nêu trong tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Ba là, nêu một vài nhận xét, nhận định về cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam hiện nay.
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA TRIẾT HỌC NGUYỄN THỊ MỸ LINH QUAN NIỆM VỀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 (TRONG TÁC PHẨM CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ CỦA KLAUS SCHWAB) KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Hà Nội – 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA TRIẾT HỌC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP QUAN NIỆM VỀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 (TRONG TÁC PHẨM CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ CỦA KLAUS SCHWAB) Họ và tên: Nguyễn Thị Mỹ Linh MSSV: 15034618 Lớp: QH – 2015 – X – TR Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng & CN duy vật lịch sử Giáo viên hướng dẫn: PGS.TSKH. Lương Đình Hải Hà Nội – 2019 LỜI CẢM ƠN Đề tài “Quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 (trong tác phẩm Cách mạng công nghiệp lần thứ tư của Klaus Schwab)” là nội dung tôi chọn để nghiên cứu và làm khóa luận tốt nghiệp sau bốn năm theo học chương trình cử nhân chuyên ngành Chủ nghĩa duy vật biện chứng & CN duy vật lịch sử, khoa Triết học tại trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn. Để hoàn thành quá trình nghiên cứu và hoàn thiện khóa luận này, lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến PGS.TSKH. Lương Đình Hải – Viện trưởng Viện nghiên cứu Con người. Thầy đã trực tiếp chỉ bảo và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thiện khóa luận này. Ngoài ra, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các Thầy, Cô trong Khoa Triết học đã đồng hành cùng tôi trong suốt quá trình học tập. Tuy nhiên, vì kiến thức chuyên môn còn hạn chế và bản thân còn thiếu nhiều kinh nghiệm thực tiễn nên nội dung của báo cáo không tránh khỏi những thiếu xót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cố tại khoa để báo cáo được hoàn thiện hơn. Một lần nữa, tôi xin trân trọng cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Thị Mỹ Linh MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 6 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 6 2. Tình hình nghiên cứu ...................................................................................... 7 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................. 9 3.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................... 9 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 9 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................... 9 4.1. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 9 4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 9 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................... 10 5.1. Cơ sở lý luận .......................................................................................... 10 5.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 10 6. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu ....................................................................... 10 7. Kết cấu của báo cáo khóa luận ...................................................................... 10 Chương I: KLAUS SCHWAB VÀ TÁC PHẨM CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ ....................................................................... 11 I.1. Tiểu sử và sự nghiệp của Klaus Schwab .................................................... 11 I.2. Tác phẩm“Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” ......................................... 13 Chương II: CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0, TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 TRONG QUAN NIỆM CỦA KLAUS SCHWAB VÀ MỘT SỐ NHẬN XÉT SƠ BỘ ................................................. 19 II.1. Cách mạng công nghiệp 4.0 trong quan điểm của Klaus Schwab ..... 19 II.1.1. Bối cảnh lịch sử và khái niệm cách mạng công nghiệp 4.0 ............... 19 II.1.2. Thay đổi sâu sắc và hệ thống ............................................................. 24 II.1.3. Bất bình đẳng như một thách thức hệ thống ...................................... 27 II.2. Các tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ............................. 35 II.2.1. Tác động đối với kinh tế .................................................................... 35 II.2.2. Tác động đối với doanh nghiệp .......................................................... 40 II.2.3. Tác động đối với chính phủ................................................................ 43 II.2.4. Tác động đối với xã hội...................................................................... 44 II.2.5. Tác động đối với cá nhân ................................................................... 46 II.3. Nhận xét và đánh giá quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 của Klaus Schwab .................................................................................................. 47 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 55 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 57 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài “Chúng ta đang tiến tới một cuộc cách mạng công nghệ, công nghiệp làm thay đổi cơ bản lối sống, phong cách làm việc và cách thức giao tiếp. Xét về phạm vi, mức độ và tính phức tạp, sự dịch chuyển này không giống với bất kỳ điều gì mà con người từng trải qua”. Đó là khẳng định của Klaus Schwab - Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới, người đã đưa ra khái niệm “cách mạng công nghiệp lần thứ tư” và đó cũng là chủ đề chính của diễn đàn kinh tế lớn nhất thế giới năm 2016. Vậy thực chất cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là gì? Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất (1.0) với chất xúc tác là việc xây dựng đường sắt và phát minh ra máy hơi nước, mở đường cho sản xuất cơ khí. Cuộc cách mạng công nghiệp 2.0 sử dụng điện năng mở ra cơ hội cho sản xuất hàng loạt. Cuộc cách mạng công nghiệp 3.0 sử dụng các thiết bị điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Giờ đây, nhân loại đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đó là sự ra đời của một loạt các công nghệ mới, được xây dựng trên nền tảng của cuộc cách mạng công nghiệp 3.0, là sự hợp nhất các công nghệ làm mờ đi ranh giới giữa các các lĩnh vực vật chất, kỹ thuật số và sinh học. Chúng ta vẫn chưa biết làm thế nào để cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có thể mở ra, nhưng có một điều rõ ràng là: việc ứng biến với cuôc cách mạng này đòi hỏi phải có sự phối hợp toàn diện và đồng bộ liên quan đến tất cả các tổ chức, cá nhân, chính thể trên thế giới, từ khu vực công và tư tới giới khoa học học và toàn xã hội. Thế giới đang bắt đầu bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, một cuộc cách mạng sản xuất mới gắn liền với những đột phá chưa từng có về công nghệ, liên quan đến kết nối internet, điện toán đám mây, in 3D, công nghệ cảm biến, thực tế ảo,... Cuộc cách mạng công nghiệp mới này được dự đoán sẽ tác động mạnh mẽ đến mọi quốc gia, chính phủ, doanh nghiệp và người dân khắp toàn cầu, cũng như làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và sản xuất. Bản chất của cách mạng công nghiệp 4.0 là dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất. Kỷ nguyên mới của đầu tư, năng suất và mức sống gia tăng tất cả là nhờ vào sự sáng tạo của con người và sẽ tác động sâu sắc đối với các hệ thống chính trị, xã hội, kinh tế của thế giới. Để có cái nhìn toàn diện hơn về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, từ quá trình định hình, khái niệm, các động lực của cuộc cách mạng, những thách thức và cơ hội, tới những tác động của nó đối với chính phủ, doanh nghiệp, người dân, cũng như những nhận xét đánh giá về cuộc cách mạng này, tôi đã chọn đề tài “Quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 (trong tác phẩm Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 của Klaus Schwab)” làm khóa luận tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện đang là một chủ đề hot trên tất cả các diễn đàn, hội thảo,... Cho đến nay, ở nước ta đã có hơn 700 bài viết và hơn 70 cuộc hội thảo nói về chủ đề này. Ví dụ như: Hội thảo EVN với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư của Tập đoàn Điện lực Việt Nam; Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và dự án Luật hành chính công;... Đặc biệt, tháng 7/2018 vừa qua, Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam phối hợp với Ban Kinh tế TW, Bộ Khoa học Công nghệ đã tổ chức Diễn đàn cấp cao và triển lãm quốc tế về công nghiệp tại khách sạn JW Marriott, Hà Nội và đã thu hút được sự tham gia của rất nhiều diễn giả từ các nhà quản lý, doanh nghiệp lớn, các học giả, và rất nhiều khách quốc tế tham dự. Tại Diễn đàn và triển lãm về công nghiệp 4.0, người máy Sophia - được xem là sản phẩm điển hình hiện nay của cách mạng công nghiệp 4.0, đã trực tiếp trả lời các câu hỏi của những người tham dự bằng tiếng Anh. Cũng tại diễn đàn này, các đại biểu đến từ các tổ chức quốc tế cùng các đại biểu Việt Nam đã phân tích nội dung, thực chất, xu hướng phát triển của công nghiệp 4.0, dự báo những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của nó đến sự phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam trong giai đoạn sắp tới; những giải pháp mà Việt Nam cần phải thực hiện ngay từ bây giờ để sử dụng cách mạng công nghiệp 4.0 phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc1. Làn sóng cách mạng công nghiệp 4.0 đang lan rộng ra trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội. Bên cạnh đó, một số tác giả đã xuất bản nhiều cuốn sách nói về cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam hiện nay như: Cách mạng công nghiệp 4.0 – Vấn đề đặt ra cho phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế của Việt Nam (PGS.TS. Trần Thị Vân Hoa, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, 2017); Cách mạng công nghiệp lần thứ tư – Cuộc cách mạng của sự hội tụ và tiết kiệm (TSKH. Phan Xuân Dũng, Nxb. Khoa học và Kỹ thuật, 2018);Việt Nam với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (TSKH. Nguyễn Văn Bình, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, 2017); v.v... Bên cạnh các công trình xuất bản thành sách, còn rất nhiều công trình dưới dạng các bài báo, luận văn, luận án cũng đã được hoàn thành. Nhìn chung, trong các công trình nghiên cứu có nhiều vấn đề đã được đề cập. Từ việc xác định tính tất yếu của cách mạng công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0), nội dung cơ bản của nó, đến việc phân tích những ảnh hưởng của nó đến các ngành, lĩnh vực công nghiệp cụ thể (dệt, sợi, da, giày,...) v.v... Các công trình còn chỉ ra những cơ hội mà CMCN 4.0 tạo ra cho nước ta, đồng thời cũng chỉ ra những thách thức to lớn mà Việt Nam sẽ phải ứng phó và vượt qua để có thể vươn lên nhanh chóng, khắc phục tình trạng tụt hậu ngày một gia tăng. Ngoài ra, trong các cuộc hội thảo, các nghiên cứu, từ nhiều góc độ khác nhau, các tác giả, tại các cuộc hội thảo, các diễn đàn chủ yếu đã nghiên cứu các tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay. Từ đó, đưa ra những kiến nghị, biện pháp cải cách đời sống kinh tế, văn hóa và xã hội ở nước ta. Đây là chủ đề mới mẻ, có ý nghĩa to lớn cả về phương diện lý luận lẫn thực tiễn, mới được nghiên cứu ở Việt Nam. Nhiều vấn đề còn chưa được thống nhất, đầy rẫy những ý kiến khác biệt. Đi sâu nghiên cứu đề tài này không chỉ mở ra chân trời mới về nhận thức, mà còn có thể tạo nên những thay đổi lớn trong tư duy và cách nhìn nhận, giải quyết những vấn đề 1 Xem http://www.i40summit.vn thực tiễn của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Về CMCN 4.0 có nhiều nội dung, nhiều vấn đề cần được nghiên cứu. Nhưng để triển khai nghiên cứu thì trước hết phải hiểu đúng khái niệm CMCN 4.0. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 (trong tác phẩm Cách mạng công nghiệp lần thứ tư của Klaus Schwab)” làm khóa luận tốt nghiệp. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 của Klaus Schwab được thể hiện trong tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” do Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật phát hành cuối năm 2018. Trên cơ sở đó, chúng tôi cố gắng nêu lên một số nhận định, nhận xét về cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, giới thiệu khái quát về tác giả Klaus Schwab và tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Hai là, trình bày nội dung chủ yếu của quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 của Klaus Schwab. Trong đó có cả nội dung về những tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đến đời sống kinh tế - xã hội, được nêu trong tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Ba là, nêu một vài nhận xét, nhận định về cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 trong tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của Klaus Schwab. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của khóa luận là cách mạng công nghiệp 4.0 trong tác phẩm nói trên của Klaus Schwab. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận được sử dụng trong khóa luận là các quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về lực lượng sản xuất, phương thức sản xuất, về công nghiệp, cách mạng công nghiệp. Ngoài ra, khóa luận còn kế thừa và phát triển kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, đã được công bố trong các công trình khoa học liên quan đến đề tài. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Khóa luận sử dụng phương pháp luận biện chứng duy vật và sử dụng kết hợp nhiều phương pháp cụ thể như: phân tích, tổng hợp, đặc biệt là phương pháp lịch sử và phương pháp logic. 6. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu Đây là khóa luận đầu tiên nghiên cứu quan niệm về cách mạng công nghiệp 4.0 của Klaus Schwab trong tác phẩm của ông dưới góc độ triết học. Đây cũng là bước nghiên cứu đầu tiên về đề tài này của tôi, với mục tiêu trước tiên là để nâng cao nhận thức của bản thân, tiếp đến là có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các khóa luận khác, cho những người quan tâm đến cách mạng công nghiệp 4.0. 7. Kết cấu của báo cáo khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, báo cáo khóa luận gồm 2 chương, 5 tiết. Chương I KLAUS SCHWAB VÀ TÁC PHẨM CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ I.1. Tiểu sử và sự nghiệp của Klaus Schwab Klaus Schwab sinh năm 1938 tại Ravensburg (Đức). Năm 1965, Klaus Schwab có 5 bằng kỹ sư cơ khí và kinh tế. Năm 1969, ông trở thành giáo sư trẻ nhất ở Thụy Sĩ lúc bấy giờ. Klaus Schwab đã thành lập Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) - Diễn đàn có tiếng vang rất lớn hiện nay, vào năm 1971, vì ông đặc biệt quan tâm đến tương lai của kinh tế châu Âu. Ban đầu WEF được lập ra với mục tiêu: dạy cho người châu Âu các phương pháp quản lý của Mỹ. Nhưng hiện nay, các hoạt động của WEF đã vượt ra khỏi mục tiêu ban đầu. Năm 1998, Klaus Schwab cùng với vợ là bà Hilde, thành lập Quỹ Schwab cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, tìm cách xác định, công nhận và phổ biến các sáng kiến trong kinh doanh. Quỹ này đã cải thiện đáng kể cuộc sống của nhiều người và có tiềm năng được nhân rộng trên quy mô toàn cầu. Quỹ hiện đang hỗ trợ một mạng lưới rộng lớn với hơn 350 doanh nghiệp trên toàn thế giới. Năm 2004, ông nhận được giải thưởng Dan David trong lĩnh vực “Lãnh đạo - Thay đổi thế giới”, vì đã sáng lập và phát triển Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) thành tổ chức quốc tế. Về sau, ông đã trích một phần của giải thưởng này để thành lập một tổ chức mới đó là Diễn đàn Lãnh đạo trẻ toàn cầu. Giải thưởng Dan David trao ba giải mỗi năm - mỗi giải trị giá 1 triệu USD cho thành tích xuất sắc ở các lĩnh vực, cống hiến cho quá khứ, hiện tại và tương lai. Giải thưởng Dan David được trao cho các nghiên cứu sáng tạo liên ngành. Klaus Schwab đứng thứ 66 trong danh sách “Những người quyền lực nhất thế giới” theo bảng xếp hạng của Forbes năm 2009. Năm 2011, sử dụng một phần giải thưởng Dan David nói trên, ông sáng lập Diễn đàn Lãnh đạo toàn cầu dành cho các nhà lãnh đạo tiềm năng trong độ tuổi từ 20 đến 30. Mục đích của diễn đàn này là kết nối những người trẻ tuổi, tạo ra những tuyên ngôn mạnh mẽ cho tương lai về các quá trình ra quyết định toàn cầu, khuyến khích họ tham gia vào các dự án xã hội thiết thực; nhằm phát hiện, vinh danh và khuyến khích những người trẻ tuổi có năng lực làm lãnh đạo các doanh nghiệp, các cơ sở công nghiệp, các ngành và các địa bàn, khu vực khác nhau. Klaus Schwab khuyến khích việc thành lập các tổ chức chuyên môn cung cấp kiến thức toàn cầu để hỗ trợ hoạt động của các nhà lãnh đạo. Trong số đó có Mạng lưới các Hội đồng Tương lai Toàn cầu, mạng kiến thức đa ngành, quan trọng, thúc đẩy tư duy sáng tạo để định hình một tương lai bền vững và toàn diện cho tất cả mọi người. Diễn đàn kết nạp hơn 700 thành viên, với trụ sở chính tại Geneva, Thụy Sĩ và các văn phòng ở New York, San Francisco, Bắc Kinh và Tokyo. Trong quá trình làm việc ở nhiều nơi trên thế giới, Klaus Schwab đã nhận được rất nhiều giải thưởng và vinh danh. Hiện nay, ông đã được trao tặng 17 bằng tiến sĩ và huy chương danh dự của nhiều trường đại học, ở các quốc gia khác nhau. Ông cũng được biết đến với khả năng nhảy rất cừ, điều mà ông đã chứng minh và được ca ngợi hết lời tại các sự kiện ở nhiều nơi khác nhau. Ông cũng để gia đình hỗ trợ công việc của mình. Con gái của ông - Nicole - là Giám đốc sáng lập Cộng đồng Lãnh đạo trẻ toàn cầu của WEF. Klaus Schwab là tác giả cuốn sách “The Fourth Industrial Revolution”, một trong những cuốn sách bán chạy nhất trên toàn thế giới, trong những năm 2016 - 2018, hiện đã được dịch sang 30 thứ tiếng. Bản dịch tiếng Việt “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật được phát hành vào năm 2018. Tuy nhiên cuốn sách này được mang về Việt Nam dưới dạng tiếng Anh từ đầu năm 2016, đã được dịch sơ bộ và đưa lên mạng Internet không chính thức. Tác phẩm đã gây tiếng vang lớn trong cộng đồng các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu và các doanh nhân, doanh nghiệp lớn. Ngoài tác phẩm trên, ông còn là tác giả của nhiều cuốn sách nổi tiếng khác như: “Chance Management” (Quản lý thay đổi) (1976); “Shaping The Fourth Industrial Revolution” (Định hình cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư) (2018);... và gần đây nhất là cuốn “Die Zukunft der Vierten Industriellen Revolution: Wie Wirden digitalen Wandel gemeinsam gestalten” (Tương lai của cách mạng công nghiệp lần thứ tư) xuất bản năm 2019. Theo Klaus Schwab: “Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư sẽ thay đổi hoàn toàn cuộc sống của chúng ta. Nó sẽ không chỉ thay đổi cách chúng ta giao tiếp, cách chúng ta sản xuất, cách chúng ta tiêu dùng. Mà nó còn thay đổi chính chúng ta, cung cấp một cuộc sống hiện đại và phát triển như giao thông thông minh, chính phủ thông minh, thành phố thông minh. Mọi thứ sẽ được tích hợp vào một hệ sinh thái được vận hành bởi Big Data và bởi sự hợp tác của chính phủ với: xã hội và doanh nghiệp. Cuộc cách mạng này sẽ diễn ra rất nhanh chóng giống như sóng thần. Trên thực tế, nó không chỉ là một cuộc cách mạng kỹ thuật số, mà còn là công nghệ nano và công nghệ sinh học. Những gì Diễn đàn Kinh tế Thế giới đang làm là thúc đẩy sự hợp tác công - tư để dẫn dắt cuộc cách mạng này.Chúng ta cần chuẩn bị thật kỹ lưỡng. Tôi thấy rằng châu Á đang sở hữu một cơ cấu dân số tương đối trẻ - là lợi thế để có thể dễ dàng đương đầu với cuộc cách mạng hơn so với các khu vực khác”2. Theo ông, để chuẩn bị cho cuộc cách mạng, điều đặc biệt quan trọng là hệ thống giáo dục, phải thay đổi hệ thống giáo dục hiện tại. Hệ thống giáo dục mới không những phải hướng tới việc phát triển khả năng kỹ thuật số mà còn nên bổ sung các tiêu chuẩn đạo đức và dựa trên một hệ thống giáo dục dài hạn. I.2. Tác phẩm“Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” Trong Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF ASEAN 2018) diễn ra từ 11-13/9/2018 tại Hà Nội, sáng 11/9/2018, Klaus Schwab và ông Bùi Thanh Sơn - Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, Trưởng Ban tổ chức WEF ASEAN 2018, đã tham dự họp báo ra mắt cuốn sách “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” phiên bản tiếng Việt. Trong gần một năm từ lúc phát hành bản dịch tiếng Việt đến nay tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của Klaus Nguyễn Thái Quỳnh Trang (2018), Chân dung người khai sinh ra khái niệm cách mạng công nghiệp 4.0, http://cafef.vn/chan-dung-nguoi-khai-sinh-ra-khai-niem-cach-mang-congnghiep-40-20180910215417897.chn, truy cập ngày 15/02/2019. 2 Schwab do Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật đã trở thành một số những cuốn sách bán chạy nhất. Vì sao cuốn sách này lại hot đến như vậy? Bởi vì trong sự phát triển nhanh chóng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, lực lượng lao động để không bị đào thải khỏi guồng máy quay cuồng, để nắm bắt được những cơ hội quý giá cuộc cách mạng mang lại, họ phải cập nhật kiến thức, nhận diện những gì đã, đang và sắp xảy ra trên tất cả các lĩnh vực. Đặc biệt là khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có tầm ảnh hưởng to lớn đến mọi lĩnh vực, có tác động sâu rộng với quy mô toàn cầu, nếu chúng ta không kịp thời nắm bắt thì sẽ bị văng ra khỏi bánh xe cách mạng đang quay với tốc độ chóng mặt này. Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ trả lời cho chúng ta: • Cuộc cách mạng công nghiệp mới mang lại cho chúng ta những gì? • Tác động của nó đến đời sống kinh tế, văn hóa và xã hội của chúng ta như thế nào? • Và con người cần làm gì để tiếp cận và tận dụng cơ hội mà cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại để phát triển? Cuốn sách được viết bởi Klaus Schwab - Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới - Người đặt nền móng cho thuật ngữ “cách mạng công nghiệp 4.0” sẽ gợi mở cho mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức những ý tưởng, hướng đi mới nhờ việc tận dụng những cơ hội mà cuộc cách mạng này mang tới. Sau gần 16 năm nghiên cứu và chiêm nghiệm, Klaus Schwab, nhà kinh tế học nổi tiếng thế giới, người sáng lập của WEF đã công bố công trình nghiên cứu công phu về vấn đề này trong cuốn “The Fourth Industrial Revolution” – “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, được xuất bản đầu năm 2016, ngay trước thời điểm WEF họp vào ngày 20/1/2016 bàn về chủ đề “Làm chủ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của Klaus Schwab do dịch giả của Bộ ngoại giao dịch và hiệu đính, được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản vào cuối năm 2018. Tác phẩm mang đến một cái nhìn tổng quan, sáng tỏ, thấu đáo và rành mạch về những xu thế lớn đang diễn ra, cung cấp cho người đọc cách tư duy và phân tích những thay đổi có tính lịch sử do cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra để chúng ta có thể cùng nhau bảo đảm lợi ích của cuộc cách mạng này được chia sẻ đồng đều vì sự thịnh vượng chung của tất cả mọi người. Cuốn sách này dành cho những ai quan tâm đến tương lai nhân loại và muốn tận dụng những cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp này để dựng xây một thế giới tốt đẹp hơn. Tác phẩm này ngoài lời nói đầu, lời giới thiệu, lời cảm ơn và phụ lục thì nội dung gồm ba chương với tổng số trang là 279. Chương đầu tiên là tổng quan về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Chương hai trình bày về các công nghệ biến đổi chính. Chương ba đưa ra những góc nhìn sâu về tác động của cuộc cách mạng và một số thách thức chính sách mà nó đặt ra. Và tác giả kết luận bằng cách đề xuất những ý tưởng thực tế và những giải pháp tốt nhất để thích ứng, định hình và khai thác tiềm năng của sự biến đổi lớn này. Ba mục tiêu chính của tác phẩm “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” đó là: - Nâng cao nhận thức về tính toàn diện và tốc độ của cuộc cách mạng công nghệ và tác động đa chiều của nó. - Xác lập một khuôn khổ tư duy về cuộc cách mạng công nghệ để xác định những vấn đề cốt lõi và nêu bật những giải pháp có thể. - Thiết lập một nền tảng có thể thúc đẩy hợp tác và quan hệ đối tác công tư trong các vấn đề liên quan đến cách mạng công nghệ. Trong phần lời giới thiệu, Klaus Schwab cho rằng: “Trong số rất nhiều thách thức đa dạng và thú vị mà ngày nay chúng ta phải đối diện, điều cấp bách và quan trọng nhất là phải làm sao hiểu và định hình cuộc cách mạng công nghệ mới, điều chắc chắn sẽ thay đổi sâu sắc cách chúng ta sống, làm việc và liên hệ với nhau. Xét về quy mô, tầm vóc và độ phức tạp, hiện tượng mà tôi coi là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư này không giống bất kỳ điều gì mà nhân loại từng trải qua.”3 Xem Klaus Schwab, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tr.11, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, 08/2018. 3 Ngay từ lời mở đầu cho ta thấy Klaus Schwab đã có cái nhìn khá tổng quát về cuộc cách mạng công nghiệp mới này, tuy nhiên, hiện nay chúng ta vẫn chưa nắm bắt được đầy đủ tốc độ và phạm vi ảnh hưởng của cuộc cách mạng mới này. Khả năng hàng tỷ người được kết nối thông qua các thiết bị di động vốn sở hữu những tính năng chưa từng có trong tốc độ xử lý, dung lượng lưu trữ và tiếp cận các kiến thức là không giới hạn. Hoặc nghĩ về sự hội tụ đáng kinh ngạc của những đột phá công nghệ mới nổi, bao gồm các lĩnh vực trên quy mô rộng lớn có thể kể đến như trí thông minh nhân tạo (AI), robot, mạng lưới vạn vật kết nối internet (Internet of Things – IoT), các phương tiện không người lái, công nghệ in 3D, công nghệ nano, sinh học,... Nhiều công nghệ trong số đó đang ở giai đoạn “trứng nước” nhưng đã đạt được bước ngoặt trong sự phát triển bởi chúng dựa vào nhau và tăng cường lẫn nhau bằng sự kết hợp giữa các công nghệ của thế giới vật chất, kỹ thuật số và sinh học. Nhân loại đang chứng kiến những thay đổi sâu sắc trên tất cả các ngành công nghiệp, đánh dấu bằng sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, sự phá vỡ của các mô hình hiện tại và sự định hình lại hệ thống sản xuất, tiêu thụ, vận chuyển và giao nhận. Về mặt xã hội, một sự thay đổi hệ hình (paradigm shift) cũng diễn ra trong cách chúng ta làm việc và giao tiếp, cũng như cách chúng ta thể hiện mình, tiếp cận thông tin và giải trí. Tương tự như vậy, các chính phủ và các tổ chức đang được định hình lại, một số trong đó phải kể đến như hệ thống giáo dục, y tế, giao thông vận tải. Những cách thức mới trong việc sử dụng công nghệ để thay đổi hành vi và các hệ thống sản xuất, tiêu thụ của chúng ta cũng thúc đẩy tiềm năng hỗ trợ quá trình tái tạo và bảo tồn môi trường tự nhiên, chứ không phải là tạo ra các chi phí ẩn dưới hình thức ngoại ứng. Những biến đổi này mang tính lịch sử cả về quy mô, tốc độ và phạm vi ảnh hưởng của nó. Khi những bất ổn sâu sắc xung quanh việc phát triển và áp dụng các công nghệ mới nổi đồng nghĩa với việc chúng ta vẫn chưa biết những biến đổi gây ra bởi cuộc cách mạng công nghiệp này sẽ diễn ra như thế nào, độ phức tạp và sự liên hệ lẫn nhau giữa các khu vực ngụ ý rằng tất cả các bên liên quan của xã hội toàn cầu - chính phủ, doanh nghiệp, giới học giả, và xã hội dân sự - có trách nhiệm làm việc cùng nhau để hiểu rõ hơn về xu hướng mới nổi này. Chia sẻ sự hiểu biết đặc biệt quan trọng nếu chúng ta muốn định hình một tương lai chung phản ánh những mục tiêu và giá trị chung. Chúng ta cần phải có một góc nhìn chia sẻ toàn diện và toàn cầu về việc công nghệ thay đổi cuộc sống của chúng ta và của những thế hệ tương lai, tạo ra một khuôn khổ cho những tư duy về cuộc cách mạng công nghiệp, một khuôn khổ vạch ra những vấn đề cốt lõi và làm nổi bật những giải pháp khả thi, và chuẩn bị một nền tảng, từ đó để truyền cảm hứng cho sự hợp tác công - tư và hợp tác trên các vấn đề liên quan đến cách mạng công nghệ. Quan trọng hơn hết, tác phẩm này hướng đến mục đích nhấn mạnh cách thức mà công nghệ và xã hội cùng tồn tại. Công nghệ không phải là một lực lượng ngoại sinh mà chúng ta không thể kiểm soát. Chúng ta không bị bắt buộc phải lựa chọn, giữa “chấp nhận, sống với nó” và “từ chối, sống mà không có nó”. Thay vào đó, hãy xem những thay đổi công nghệ ấn tượng đó như một lời mời phản chiếu về bản thân chúng ta và cách chúng ta nhìn thế giới. Chúng ta càng nghĩ về cách khai thác cuộc cách mạng công nghệp thì chúng ta sẽ càng khám phá được bản thân và các mô hình xã hội cơ bản mà những công nghệ này đại diện và tạo ra, và chúng ta cũng sẽ càng có cơ hội để định hình cuộc cách mạng này theo hướng cải thiện tình trạng của thế giới. Định hình cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để đảm bảo rằng cuộc cách mạng này sẽ trao quyền và tập trung vào con người chứ không phải là chia rẽ và vô nhân đạo, đó không phải là nhiệm vụ của bất kỳ một bên liên quan hay lĩnh vực hoặc cho bất cứ khu vực, ngành công nghiệp hoặc nền văn hóa đơn lẻ nào. Tính chất căn bản và toàn cầu của cuộc cách mạng này có nghĩa là nó sẽ tác động và bị ảnh hưởng bởi tất cả các quốc gia, các nền kinh tế, các khu vực và người dân. Do đó, quan trọng là chúng ta cần đầu tư sự quan tâm và sức lực vào sự hợp tác giữa các bên liên quan trên các phương diện học thuật, xã hội, chính trị, quốc gia và công nghiệp. Những sự tương tác và hợp tác này là cần thiết để tạo ra những viễn cảnh chung tích cực, tràn đầy hy vọng, tạo điều kiện cho các cá nhân và các nhóm người từ mọi nơi trên thế giới đều có thể tham gia, và hưởng lợi, từ những chuyển biến đang diễn ra. Phần lớn thông tin và những phân tích của tác giả trong tác phẩm này đều dựa trên những dự án đang diễn ra và những sáng kiến của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, đã được phát triển, tranh luận và thử thách tại những kỳ họp diễn đàn gần đây. Do đó, tác phẩm này cũng tạo ra một khuôn khổ để định hình các hoạt động tương lai của Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Tác giả cũng đã đưa vào tác phẩm nhiều điều từ những cuộc trò chuyện của ông với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, chính phủ và xã hội dân sự, cũng như những người tiên phong trong công nghệ và những người trẻ tuổi. Theo nghĩa đó, đây là một tác phẩm “đa nguồn”, là sản phẩm của trí tuệ tập thể khai sáng của cộng đồng WEF. Chương II CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0, TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 TRONG QUAN NIỆM CỦA KLAUS SCHWAB VÀ MỘT SỐ NHẬN XÉT SƠ BỘ II.1. Cách mạng công nghiệp 4.0 trong quan điểm của Klaus Schwab Nói đến cách mạng công nghiệp là nói đến sự thay đổi lớn lao mà nó mang lại trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội. Cùng nhìn lại lịch sử, nhân loại đã trải qua ba cuộc cách mạng công nghiệp lớn. Mỗi cuộc cách mạng đều có những đặc trưng đó là sự thay đổi về bản chất của sản xuất và sự thay đổi này được tạo ra bởi các đột phá của khoa học và công nghệ. II.1.1. Bối cảnh lịch sử và khái niệm cách mạng công nghiệp 4.0 Theo Klaus Schwab, từ “cách mạng” có nghĩa là một sự thay đổi đột ngột và căn bản. Các cuộc cách mạng trong lịch sử diễn ra khi những công nghệ và cách thức mới trong việc nhận thức thế giới gây ra sự thay đổi sâu sắc trong hệ thống kinh tế và cấu trúc xã hội. Lấy lịch sử làm khung tham chiếu, những thay đổi đột ngột này có thể mất nhiều năm để nhìn thấy. Biến đổi sâu sắc đầu tiên trong cách sống của chúng ta - sự chuyển đổi từ tìm kiếm thức ăn sang trồng trọt và chăn nuôi - xảy ra vào khoảng 10.000 năm trước và được thực hiện nhờ quá trình thuần hóa động vật. Cuộc cách mạng nông nghiệp đã kết hợp nỗ lực thuần hoá động vật với nỗ lực của con người nhằm mục đích tạo ra sản phẩm, vận chuyển và giao tiếp.4 Cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên (1.0) kéo dài từ năm 1760 đến khoảng năm 1840. Bắt đầu bằng việc xây dựng các tuyến đường sắt và phát minh ra động cơ hơi nước, cuộc cách mạng này đánh dấu sự khởi đầu của kỷ nguyên sản xuất cơ khí. Cuộc cách mạng công nghiệp 2.0, diễn ra từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, với sản xuất hàng loạt, được thúc đẩy bởi sự ra đời của Xem Klaus Schwab, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tr.19, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, 08/2018. 4 điện năng và dây chuyền lắp ráp. Cuộc cách mạng công nghiệp 3.0 bắt đầu vào những năm 1960. Đây là cuộc cách mạng máy tính hay cách mạng số bởi vì nó được xúc tác bởi sự phát triển của chất bán dẫn, máy tính cỡ lớn (thập niên 1960), máy tính cá nhân (thập niên 1970 và 1980) và internet (thập niên 1990). Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 dựa trên nền tảng của cuộc cách mạng công nghiệp 3.0, dựa trên nền tảng giai đoạn phát triển mới của cách mạng khoa học công nghệ, nó nảy sinh với các công nghệ mới và các thiết bị mới, mà trước hết là trí tuệ nhân tạo, công nghệ in 3D, công nghệ tự hành, thiết bị đầu cuối, internet vạn vật, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, các công nghệ sinh học liên kết thế hệ mới, công nghệ vật liệu cao cấp, công nghệ tự động hóa robot thế hệ mới có “trí tuệ”,... Cùng với việc xem xét những định nghĩa khác nhau và các tranh luận khoa học về đặc trưng của ba cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên, ngày nay chúng ta đang ở giai đoạn đầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nó đã bắt đầu vào thời điểm chuyển giao sang thế kỷ này và hình thành dựa trên cuộc cách mạng số. Đặc trưng của cách mạng công nghiệp 4.0 là mạng internet ngày càng trở nên phổ biến và di động. Công nghệ kỹ thuật số với phần cứng máy tính, phần mềm và hệ thống mạng trong cấu trúc của nó không phải là mới, nhưng sau một thời gian ngưng trệ với cuộc cách mạng công nghiệp 3.0, nó đã trở nên ngày càng phức tạp và được tích hợp nhiều hơn và kết quả là đang làm biến đổi xã hội và nền kinh tế toàn cầu. Đây là lý do tại sao Giáo sư Erik Brynjolfsson và Andrew McAfee, Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) lấy tên giai đoạn này làm tiêu đề của cuốn sách năm 2014 của họ - “Kỷ nguyên máy móc thứ hai”.5 Họ tuyên bố rằng thế giới đang ở một bước ngoặt, mà tại đó ảnh hưởng của các công nghệ kỹ thuật số này sẽ chứng tỏ với “toàn bộ sức mạnh” thông qua sự tự động hóa và tạo ra “những điều chưa từng có”. 5 Erik Brynjolfsson and Andrew McAfee: The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies, W.W.Noton & Company, 2014.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan