Tài liệu Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở đào xá, huyện thanh thủy, tỉnh phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ KIM GIÁP QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÀO XÁ, HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌ Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TỪ ĐỨC VĂN THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn "Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ" là công trình nghiên cứu của riêng tôi và chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về bản luận văn này! Phú Thọ, ngày 15 tháng 4 năm 2018 Tác giả luận văn Hà Kim Giáp i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài: "Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ" tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo; của các thầy giáo cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tất cả tình cảm và lòng chân thành của mình, em xin bày tỏ lòng biết ơn quý Thầy Cô, Ban Giám Hiệu Trường Đại học Thái Nguyên cùng với quý Thầy Cô trực tiếp giảng dạy chúng em lớp Cao học Quản lý giáo dục khóa 24 của Trường Đại học Thái Nguyên. Các thầy cô đã dành nhiều công sức giảng dạy, tận tình giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất của mình tới PGS.TS. Từ Đức Văn, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và động viên em trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Thủy, các cơ quan, tổ chức, đơn vị, Ban giám hiệu, các đồng chí cán bộ giáo viên, các bác phụ huynh và các em học sinh trường THCS Đào Xá đã nhiệt tình cộng tác, cung cấp số liệu, cho ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát thực tế. Trong quá trình thực hiện đề tài chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong nhận được sự thông cảm và đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, của các quý thầy, cô giáo, các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Phú Thọ, ngày 15 tháng 4 năm 2018 Tác giả luận văn Hà Kim Giáp ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNGDANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................... v MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............................................ 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................... 7 1.1.1. Trên thế giới ....................................................................................................... 7 1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................................ 8 1.2 Một số khái niệm cơ bản về sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên. .................................................................... 9 1.2.1. Tổ chuyên môn .................................................................................................. 9 1.2.2 Sinh hoạt tổ chuyên môn .................................................................................. 11 1.2.3. Dạy học tích hợp .............................................................................................. 12 1.2.4. Sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp. .. 13 1.2.5. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp...... ................................................................................................................ 14 1.3. Một số vấn đề lý luận về sinh hoạt chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp ở trường trung học cơ sở cho giáo viên. .................................. 15 1.3.1. Mục tiêu sinh hoạt chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp..... ................................................................................................................. 15 1.3.2. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên. ............................................................................................... 16 1.4. Một số vấn đề lý luận về quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở. ................. 21 iii 1.4.1. Hiệu trưởng nhà trường trong công tác quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp. ..................................................... 21 1.4.2. Nội dung quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp. ........................................................................................................ 22 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ........................................................... 25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .......................................................................................... 27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÀO XÁ, HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌ ........................................................................................ 28 2.1. Khái quát tình hình kinh tế, giáo dục huyện Thanh Thủy và vài nét về trường trung học cơ sở Đào Xá ............................................................................................. 28 2.1.1. Đặc điểm tình hình huyện Thanh Thủy ........................................................... 28 2.1.2. Tình hình giáo dục huyện Thanh Thủy............................................................ 28 2.1.3. Trường trung học cơ sở Đào Xá ...................................................................... 29 2.2. Tổ chức quá trình khảo sát thực trạng ................................................................ 31 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 31 2.2.2. Nội dung và phương pháp khảo sát thực trạng nhận thức về sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ................................. 31 2.2.3. Khách thể khảo sát ........................................................................................... 32 2.2.4. Địa bàn khảo sát ............................................................................................... 32 2.2.5. Tiến hành khảo sát và thu thập quản lí dữ liệu ................................................ 32 2.3. Thực trạng sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................................................................................................. 32 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về dạy học tích hợp đối với việc phát triển nghề nghiệp của giáo viên ........................................................... 32 iv 2.3.2. Thực trạng đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về kết quả thực hiện sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá.............................................................. 33 2.3.3. Thực trạng bồi dưỡng phát triển năng lực dạy học tích hợp tại tổ chuyên môn cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá ................................................ 34 2.3.4. Thực trạng các cá nhân dạy học tích hợp và soạn bài theo nhiệm vụ phân công ở tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở Đào Xá. ......................................... 35 2.3.5. Thực trạng việc thảo luận về mục tiêu, nội dung bài dạy học tích hợp ở tổ chuyên môn của trường trung học cơ sở Đào Xá............................................... ....... 38 2.3.6. Thực trạng việc thực hiện giờ dạy học tích hợp minh hoạ trên lớp của giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá ...................................................................... 38 2.3.7. Thực trạng việc thảo luận, chia sẻ về bài học sau dự giờ mẫu ở tổ chuyên môn của trường trung học cơ sở Đào Xá ................................................................... 40 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng của biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ......................................................................................... 42 2.4.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá ............................................ 42 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo tổ chuyên môn triển khai hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá ............................................................................................. 43 2.4.4. Thực trạng xây dựng chế độ đãi ngộ, tạo động lực cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá ............................................................................................. 43 2.5. Đánh giá thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ........................................................................................... 44 2.5.1. Ưu điểm ........................................................................................................... 44 2.5.2. Hạn chế ............................................................................................................ 45 2.5.3. Nguyên nhân .................................................................................................... 46 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .......................................................................................... 47 v CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG THCS ĐÀO XÁ, HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌ ................................................................................................................. 48 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ........................................................................................... 48 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu và pháp lý ........................................................ 48 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................................... 49 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 50 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................... 50 3.2. Các biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................................................................................... 50 3.2.1. Nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi và tạo niềm tin cho giáo viên phát triển nghề nghiệp khi dạy học tích hợp...................................................................... 50 3.2.2. Xây dựng kế hoạch, quy chế quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp .......................................................................... 52 3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn thực hiện đúng sinh hoạt chuyên môn theo dạy học tích hợp ...................................................................................................................... 58 3.2.4. Tăng cường kiểm tra tổ chuyên môn thực hiện dạy học tích hợp ................... 67 3.2.5. Thành lập nhóm chuyên gia tư vấn về quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp .............................................................. 69 3.2.6. Xây dựng môi trường thuận lợi, tạo động lực thúc đẩy giáo viên tích cực thực hiện dạy học tích hợp ......................................................................................... 70 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp đề xuất quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ................................................................................. 71 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các đề xuất biện pháp .................. 73 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................... 73 vi 3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm .................................................................... 73 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ....................................................................................... 75 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .......................................................................................... 79 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................. 80 1. Kết Luận ................................................................................................................ 80 2. Kiến nghị................................................................................................................ 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 82 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa Viết tắt CBQL Cán bộ quản lí CM Chuyên môn DHTH Dạy học tích hợp GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh NCKHSP Nghiên cứu khoa học sư phạm SHCM Sinh hoạt chuyên môn SHTCM Sinh hoạt tổ chuyên môn SKKN Sáng kiến kinh nghiệm SL Số lượng TB Trung bình THCS Trung học cơ sở THCVĐ Tình huống có vấn đề THHT Tình huống học tập TT Tổ trưởng TTCM Tổ trưởng chuyên môn iv DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng 1.1: Bảng so sánh sự khác biệt giữa SHCM truyền thống và SHCM theo hướng DHTH........................................................................................... 20 Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường lớp các cấp học của huyện Thanh Thủy năm học 2016 - 2017 ....................................................................................... 29 Bảng 2.2: Thống kê tình hình học sinh trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ.................................................................................. 29 Bảng 2.3: Số lượng, chất lượng giáo viên trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ (năm học 2016 - 2017 ) ........................................... 30 Bảng 2.4: Đánh giá thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, GV về tầm quan trọng của DHTH đối với phát triển nghề nghiệp của GV. ...................... 32 Bảng 2.5: Đánh giá của cán bộ quản lý, GV về kết quả thực hiện SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá. ..... 34 Bảng 2.6: Thực trạng bồi dưỡng phát triển năng lực DHTH tại tổ chuyên môn cho GV ở trường THCS Đào Xá. ............................................................ 35 Bảng 2.7: Đánh giá thực trạng cá nhân DHTH và soạn bài theo nhiệm vụ phân công ở tổ chuyên môn ở trường THCS Đào Xá. ..................................... 36 Bảng 2.8: Thực trạng việc thảo luận về mục tiêu, nội dung bài DHTH ở tổ chuyên môn của trường THCS Đào Xá. ................................................. 37 Bảng 2.9: Thực trạng việc thực hiện giờ DHTH minh hoạ trên lớp của GV ở trường THCS Đào Xá. ............................................................................. 38 Bảng 2.10: Thực trạng việc thảo luận, chia sẻ về bài học sau dự giờ mẫu ở tổ chuyên môn của trường THCS Đào Xá. ................................................. 40 Bảng 2.11: Thực trạng việc áp dụng DHTH cho thực tế dạy học hàng ngày của GV ở trường THCS Đào Xá. ................................................................... 41 Bảng 2.12: Đánh giá thực trạng xây dựng kế hoạch SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá.......................... 42 Bảng 2.13: Thực trạng quản lí và giám sát tổ chuyên môn triển khai DHTH cho giáo viên ở trường THCS Đào Xá. ......................................................... 43 Bảng 2.14: Thực trạng xây dựng chế độ đãi ngộ, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên ở THCS Đào Xá. ............................................................................. 44 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của biện pháp đề xuất...................... 74 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của biện pháp đề xuất ........................ 76 Bảng 3.3: Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí được đề xuất. ........................................................................................ 77 v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 3.1: Mối quan hệ liên quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp quản lý đề xuất.............................................................................................................95 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong lịch sử phát triển loài người, giáo dục luôn gắn liền với sự phát triển kinh tế, văn hóa xã hội. Các nhà nghiên cứu đều khẳng định giáo dục là một nhân tố đảm bảo cho sự phát triển của xã hội. Thực tế cuộc sống cũng đã chứng minh quốc gia nào chăm lo đầu tư cho phát triển giáo dục thì quốc gia đó sẽ hưng thịnh và phát triển. Trong xu thế của toàn cầu hoá, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Bước sang thế kỉ thứ XXI, sự bùng nổ của tri thức, công nghệ sản xuất mới và công nghệ thông tin truyền thông làm thay đổi nội dung giáo dục, yêu cầu người học phải thay đổi cách học và người dạy phải thay đổi cách dạy [1]. Khái niệm giáo dục suốt đời trở thành đòi hỏi và cam kết của mỗi quốc gia. Người học có thể học ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào và với bất cứ tài liệu nào; đồng thời được tạo điều kiện tốt nhất trong việc học, học theo khả năng, theo nhịp độ và cách học phù hợp; có quyền chọn các chương trình và các loại nguồn học liệu đa dạng. Một thế giới phẳng và các kênh thông tin đa chiều đã đặt ra yêu cầu mới về việc học: vấn đề không phải là học cái gì mà còn là học như thế nào và sử dụng công nghệ gì vào việc học, không chỉ học được kiến thức mà còn khả năng tạo ra giá trị gia tăng từ kiến thức. Trong trường THCS, mục tiêu đảm bảo và nâng cao chất lượng hoạt động dạy học là một nhiệm vụ trọng tâm, có tính cấp bách của các nhà trường trong bối cảnh hiện nay. Để góp phần hoàn thành nhiệm vụ này, trường THCS bên cạnh việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới khâu kiểm tra, đánh giá, tăng cường cơ sở vật chất…[2] thì vấn đề tạo điều kiện cho GV tự học thông qua hoạt động của tổ CM là một hướng giải quyết khả thi và hiệu quả. Tổ CM là nơi trực tiếp triển khai những yêu cầu về mục tiêu, nội dung, phương pháp… của đổi mới giáo dục THCS, với nhiệm vụ tổ chức bồi dưỡng CM và nghiệp vụ cho GV sẽ có một môi trường SHCM để hình thành năng lực nghề nghiệp. Việc triển khai quản lý SHCM theo hướng phát triển năng lực DHTH góp phần phát triển năng lực và hình thành năng lực nghề nghiệp cho GV, cải tiến các hoạt động dạy học các bài học cụ thể, qua đó cải tiến chất lượng của HS. 1 Thông báo số 242-TB/TW ngày 15 tháng 4 năm 2009, kết luận của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết TW2 (Khoá VIII), phương hướng phát triển Giáo dục và Đào tạo đến năm 2020 đã nêu: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học, khắc phục cơ bản lối truyền thụ một chiều. Phát huy phương pháp dạy học tích cực, sáng tạo, hợp tác; giảm thời gian giảng lý thuyết tăng thời gian tự học, tự tìm hiểu cho học sinh, sinh viên, gắn bó chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành, đào tạo gắn với nghiên cứu khoa học, sản xuất và đời sống.”[1] Song trước yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, công tác quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên của tổ chuyên môn hiện nay còn bộc lộ những hạn chế bất cập, các buổi sinh hoạt chuyên môn dường như theo lối mòn cũ, nhiều khi mang tính hình thức, mang tính hành chính, đối phó mà chưa đi vào thực chất. Hoạt động dạy học tích hợp của tổ viên chưa được thường xuyên, thường chỉ mới tập trung vào các đợt hội giảng, thao giảng hay các đợt thi giáo viên giỏi. Đó là nguyên nhân khiến cho các giáo viên chưa thực sự có kĩ năng trong việc DHTH để đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời qua đó nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân. Từ thực tế trên đòi hỏi phải tăng cường quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho GV. Để đảm bảo cho xu hướng cải cách nêu trên thành công mỗi trường phổ thông cần quan tâm đúng mức đến việc phát triển kỹ năng DHTH cho GV - những người trực tiếp tổ chức, thực hiện chương trình DHTH và cũng là những người quyết định đến chất lượng dạy học. Bởi trên thực tế, nhiều GV khá lúng túng khi tiến hành DHTH trong nội bộ môn học và chưa có sự chuẩn bị về tri thức, kỹ năng để tiến hành DHTH liên môn, xuyên môn. Vấn đề này tuy đã được triển khai ở Phú Thọ từ năm 2011, nhưng việc quản lý SHTCM nhằm phát triển năng lực DHTH ở trường THCS còn chưa được chú trọng [20]. Đã có những bài học kinh nghiệm của các đơn vị trường học khác, tuy nhiên vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc đổi mới SHCM. Để tìm kiếm những giải pháp phù hợp, khả thi, khắc phục những khó khăn, hạn chế, cùng với các trường phấn đấu vươn lên trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình cần phải được nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng của từng trường từ đó đề xuất các biện 2 pháp hữu hiệu. Với lý do trên, chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu : "Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ" làm luận văn cao học của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV. Trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp thực hiện quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng dạy - học của nhà trường. 3. Giả thuyết khoa học Việc thực hiện quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, luôn nhận được sự quan tâm đầu tư rất lớn từ Ban giám hiệu và Phòng giáo dục huyện Thanh Thủy; nhưng chất lượng của các hoạt động dạy học chưa cao: Vì vậy nếu có những biện pháp khoa học, phù hợp với bối cảnh đổi mới GD thì việc thực hiện quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ sẽ chuyên nghiệp hơn và có hiệu quả hơn. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở. 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở và thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng 3 lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 6. Giới hạn đối tượng và thời gian nghiên cứu 6.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 6.2. Thời gian nghiên cứu Sử dụng số liệu từ năm tháng 09 năm 2017 đến tháng 03 năm 2018. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các lý thuyết, văn bản có liên quan đến đề tài như: - Các tài liệu khoa học về quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS, quản lý tổ chuyên môn…. - Các văn bản về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về GD&ĐT, các văn bản của ngành GD&ĐT liên quan tới quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS. - Nghiên cứu các công trình nghiên cứu, tạp chí khoa học có liên quan đến đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra viết Sử dụng hệ thống câu hỏi đối với CBQL, GV trường THCS Đào Xá thu thập số liệu, đánh giá thực trạng và tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV trường THCS và thực trạng thực hiện quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ thời gian qua. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp 4 Thông qua phỏng vấn, thu thập các ý kiến chuyên gia, các CBQL giáo dục, GV có nhiều kinh nghiệm để khảo sát việc quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS và biện pháp quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu kế hoạch, hồ sơ CM của nhà trường, của tổ chuyên môn… để nhận định đánh giá thực trạng quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS khi SHTCM. Phân tích được nguyên nhân thực trạng để đề ra biện pháp phù hợp. 7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Nghiên cứu và tổng kết thực tiễn quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS áp dụng trong giảng dạy và các biện pháp của nó mang lại giá trị thực tiễn và lý luận. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến các chuyên gia để xây dựng đánh giá về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp thống kê toán học (bổ trợ) Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý các dữ liệu định lượng, các thông tin trong quá trình nghiên cứu, được điều tra, thu thập. Trên cơ sở đó xác định được kết quả một cách khách quan các biện pháp thực hiện quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Đề tài góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận liên quan đến biện pháp thực hiện quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS; mô tả, phân tích thực trạng và đề xuất một số biện pháp quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV ở trường THCS Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ của tổ chuyên môn phù hợp nhằm nâng cao chất lượng GD trong bối cảnh đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông hiện nay. 5 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu thảm khảo, nội dung cơ bản của luận văn được trình bày trong ba chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở. Chương 2: Thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. Chương 3: Biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ở trường trung học cơ sở Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Vấn đề quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH đã được nghiên cứu ở nhiều nơi trên thế giới: Trong các nghiên cứu của mình tác giả Xavier Roegiers cho rằng giáo dục nhà trường phải chuyển từ đơn thuần dạy kiến thức sang phát triển ở HS các năng lực hành động, xem năng lực (compétence) là khái niệm cơ sở của khoa sư phạm tích hợp (pédagogie de l'intégration).[34] Tác giả D' Hainaut (1977) đưa ra 4 quan điểm về tích hợp khác nhau đối với các môn học: Quan điểm "đơn môn"; Quan điểm "đa môn"; Quan điểm "liên môn"; Quan điểm "xuyên môn".Trong quan điểm "đa môn" chỉ rõ: một chủ đề trong nội dung học tập có liên quan với những kiến thức, kĩ năng thuộc một số môn học khác nhau. Các môn học tiếp tục được tiếp cận riêng rẽ, chỉ phối hợp với nhau ở một số đề tài nội dung [27]. Ngoài ra, Donald P. Cauchak, Paul D. Eggen trong mục: "Tích hợp các đơn vị chương trình học liên ngành và chuyên đề" thuộc công trình: "Học tập và phương pháp giảng dạy nghiên cứu", cũng đã đặt ra và bước đầu giải quyết vấn đề dạy và học theo quan điểm sư phạm tích hợp [26]. Ở một số nước như Anh, Úc chương trình đào tạo GV theo hướng tích hợp nhằm phát triển cho sinh viên sư phạm nền tảng về tri thức và triết lý cá nhân về chuyên môn sư phạm và năng lực nghề nghiệp. Điều này giúp sinh viên sư phạm trở thành những nhà chuyên môn sư phạm biết kết hợp chặt chẽ giữa dạy lý thuyết và trải nghiệm thực tế, ứng dụng lý thuyết dạy học và giáo dục chung vào lĩnh hội những lĩnh vực giảng dạy cụ thể [32]. Tác giả M.I Kônđacốp trong cuốn “Những vấn đề về quản lý trường học” đi sâu nghiên cứu công tác lãnh đạo hoạt động giáo dục, quản lý giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu then chốt trong công tác quản lý giáo dục [31; tr. 9]. 7 Nhiều nhà giáo dục và nhà nghiên cứu đã quan tâm đến DHTH nhận ra rằng nó dần dần sẽ giúp thay đổi thực tiễn giảng dạy của GV, học tập của HS và văn hoá trường học. Ví dụ GV có thể nâng cao kiến thức và cách dạy học của một số vấn đề (Lewis et al 2004;Stigler và Hiebert năm 1999; [30], [33]), hỗ trợ tổ chức và đoàn thể được phát triển vững mạnh (Fernandez và Yoshia 2004 [28]). 1.1.2. Ở Việt Nam SHTCM theo hướng phát triển năng DHTH đã được lên kế hoạch và thực hiện với mục tiêu thúc đẩy việc HS làm trung tâm giáo dục trong các trường học. Bộ GD&ĐT Việt Nam và cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) thực hiện dự án này vào tháng 10 năm 2004 và tháng 8 năm 2007 tại Hà Nội. Sở GD&ĐT giới thiệu các trường có thể tiến hành thí điểm, các thành viên trong nhóm tư vấn JICA đã đến thăm các trường này và cả hai cùng nhau thảo luận để quyết định chọn các trường thí điểm. Kết quả lựa chọn đã được báo cáo với Bộ GD&ĐT. Các tiêu chí lựa chọn dựa trên mức độ sẵn sàng của các trường để thực hiện đổi mới và dễ dàng truy cập từ các trường. Tất cả các trường thí điểm đều là các trường hàng đầu và là nơi thường xuyên diễn ra các đợt tập huấn GV. Qua thông tin cơ bản về các trường được lựa chọn, cho ta thấy lúc đầu hầu hết GV ở các trường được lựa chọn thí điểm đều từ chối một cách quyết liệt hoặc tham gia thì cũng tham gia một cách miễn cưỡng. Đối với các nhà quản lý ở các trường thì có một số ít trường không tham gia. Tuy nhiên sau khi kết thúc dự án thì GV ở các trường kể cả GV ở những trường khi dự án được triển khai mà họ từ chối không tham gia thì nay họ đã chủ động và tham gia một cách tích cực mặc dù CBQL không mấy quan tâm. Điều đó nói lên ý nghĩa và tầm quan trọng của SHTCM theo hướng DHTH là một sự lựa chọn đúng đắn, là cơ sở cho việc đổi mới PPDH và kiểm tra đánh giá . Tháng 3 năm 2013, Vụ Giáo dục THCS - Bộ GD&ĐT đã mời các chuyên gia của tổ chức JICA Nhật Bản, các giảng viên của một số trường đại học, các chuyên viên của Vụ tham dự hội nghị về đổi mới SHCM theo DHTH. Tháng 8 năm 2013, Bộ GD&ĐT tiến hành tập huấn cho CBQL và các tổ trưởng, nhóm trưởng CM của các Sở GD&ĐT về hướng dẫn SHCM theo DHTH. Việc triển khai DHTH đã được Bộ GD&ĐT tiếp tục chỉ đạo trong nhiệm vụ của các năm học [4]. 8 Hoạt động DHTH là một hoạt động then chốt, chủ đạo trong các buổi SHCM ở các tổ chuyên môn, là công việc thường ngày của đội ngũ cán bộ, GV ở tất cả các cấp học [9]. SHTCM theo hướng DHTH nhằm nâng cao năng lực nghề nghiệp của GV, tạo cơ hội và điều kiện học tập cho tất cả các em HS. Qua hoạt động CM theo DHTH nhằm phát triển nhà trường một cách bền vững, chính vì vậy công tác quản lý DHTH ở trường THCS đã được nhiều nhà nghiên cứu giáo dục, nhà sư phạm trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu [11]. Như vậy, theo tôi đến thời điểm này mới có các tổng kết về triển khai DHTH ở cả ba bậc học nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu về “Quản lý SHTCM theo hướng phát triển năng lực DHTH cho GV”, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang triển khai đề án đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông. Vì vậy đề tài này cần được triển khai nhằm đóng góp cho phần lí luận và thực tiễn quản lý giáo dục nhà trường THCS, đáp ứng mong muốn của Bộ GD&ĐT trong việc phát triển nghề nghiệp cho GV THCS, qua đó nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. 1.2 Một số khái niệm cơ bản về sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên 1.2.1. Tổ chuyên môn * Vị trí của tổ chuyên môn Tổ CM Là một bộ phận cấu thành của trường THCS, THPT. Các tổ nhóm CM có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể trong việc thực hiện các nhiệm vụ của tổ, và các nhiệm vụ khác trong chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà trường đạt mục tiêu đề ra [3]. * Vai trò của tổ chuyên môn - Tổ CM là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học. - Tổ CM là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của GV. 9