Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luật Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm từ thực tiễn quận sơn trà, thành phố đà nẵ...

Tài liệu Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm từ thực tiễn quận sơn trà, thành phố đà nẵng

.DOC
96
156
79

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THỊ HỒNG PHẤN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TỪ THỰC TIỄN QUẬN SƠN TRÀ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THỊ HỒNG PHẤN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TỪ THỰC TIỄN QUẬN SƠN TRÀ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành Mã số : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính : 8.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI THỊ ĐÀO Hà Nội, năm 2019 LỜI CẢM ƠN Để thực hiện và hoàn thành đề tài luận văn này bản thân tôi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ, động viên từ nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân. Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban gám đốc, các khoa, phòng và quý thầy, cô trong Học viện Khoa học xã hội đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến PGS.TS. Bùi Thị Đào, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu luận văn. Đồng thời, tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến UBND quận, Phòng kinh tế, Trung tâm y tế quận Sơn Trà, Ban quản lý chợ Mai, Sơn Trà, Thành phố Đà Nẵng đã giúp đỡ cho tôi những tư liệu quý báu liên quan đến luận văn. Mặc dù bản thân đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn. Do hạn chế về thời gian, nên chắc chắn luận văn của tôi sẽ còn nhiều thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý và thông cảm từ phía các thầy, cô và bạn bè. Xin trân trọng cảm ơn ! Tác giả luận văn Lê Thị Hồng Phấn LỜI CAM ĐOAN Luận văn của tôi với đề tài “Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm từ thực tiễn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng” được tôi nghiên cứu một cách độc lập, những nội dung tham khảo được tôi trích dẫn nguồn cụ thể, đảm bảo độ chính xác và trung thực. Tôi xin cam đoan các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Tác giả luận văn Lê Thị Hồng Phấn MỤC LỤC MỞ ĐẦU..........................................................................................................1 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM.............................................................................................................. 6 1.1. Khái niệm và ý nghĩa của quản lí nhà nước về an toàn thực phẩm...........6 1.2. Nội dung quản lí nhà nước về an toàn thực phẩm................................... 16 1.3. Các điều kiện đảm bảo quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm.............30 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN SƠN TRÀ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG.............................................................................................................33 2.1. Tổng quan về quận Sơn Trà, Thành phố Đà Nẵng.................................. 33 2.2. Thực trạng tình hình an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng................................................................................................... 37 2.3. Thực trạng quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng..................................................................................42 2.4. Đánh giá hoạt động quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng..................................................................58 CHƯƠNG 3. NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM...................................................................................66 3.1. Quan điểm, định hướng nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm của Quận Sơn Trà..........................................................................66 3.2. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm tại Quận Sơn Trà...................................................................................69 KẾT LUẬN....................................................................................................78 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ ATTP An toàn thực phẩm ATVSTP An toàn vệ sinh thực phẩm BVTV Bảo vệ thực vật LHS Luật hình sự QLNN Quản lý nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng Trang Bảng 2.1. Đánh giá của cơ sở và người tiêu dùng về thực trạng ATTP tại quận Sơn Trà 41 Bảng 2.2. Tổng hợp kết quả thanh tra từ năm 2016 đến 2018 55 Bảng 2.3. Hình thức xử lý hành vi vi phạm của cơ sở về ATTP 57 DANH MỤC HÌNH Số hiệu Tên hình Trang Hình 1.1. Thực phẩm 6 Hình 2.2. Kiểm tra ATTP tại chợ Mai, Thọ Quang, Sơn Trà 58 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu An toàn thực phẩm là một vấn đề vô cùng cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của con người. Thực phẩm vệ sinh, an toàn đóng góp to lớn trong việc cải thiện sức khỏe con người, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và chất lượng giống nòi. Những năm gần đây, công tác đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm; phòng, chống ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm ngày càng được mọi tầng lớp xã hội quan tâm. Do vậy, Đảng và Nhà nước ta thường xuyên chỉ đạo và đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về an toàn thực phẩm, không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khoẻ nhân dân. Nhận thức của nhà quản lý, người sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm và người tiêu dùng về an toàn thực phẩm bước đầu có chuyển biến. Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý an toàn thực phẩm đã được xây dựng và từng bước được hoàn thiện. Bộ máy tổ chức cơ quan quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm từ trung uơng đến địa phương đang được kiện toàn, thực hiện phân công, phân cấp, công tác phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương bước đầu có hiệu quả. Tuy nhiên, gần đây nhiều sự việc liên tục xảy ra xoay quanh vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm được lực lượng chức năng kịp thời phát hiện và ngăn chặn hàng loạt các vụ vận chuyển thực phẩm hôi thối, nhiễm khuẩn đi tiêu thụ; bên cạnh đó vì mục tiêu lợi nhuận các nhà sản xuất, kinh doanh đã sử dụng nhiều loại hóa chất, chất phụ gia bị cấm để chăn nuôi, trồng trọt, chế biến, bảo quản thực phẩm; việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, hóa chất kích thích tăng trưởng và thuốc bảo quản không theo đúng quy định, gây ô nhiễm nguồn nước cũng như tồn dư các hóa chất này trong thực phẩm. Ðây là nỗi lo của toàn xã hội không 1 chỉ ở thời điểm hiện tại mà còn là nỗi lo cho sự phát triển của thế hệ tương lai đất nước. Trên cơ sở đó, ngày 30 tháng 11 năm 2016, Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng đã ra quyết định số 2526-QĐ/TU ban hành đề án thực hiện chương trình “Thành phố 4 an” trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng đến năm 2020, trong đó có nội dung “an toàn thực phẩm”. An toàn thực phẩm là một trong những vấn đề mà Đảng bộ và chính quyền Đà Nẵng đặc biệt quan tâm và coi đây là một vấn đề có ý nghĩa lớn về kinh tế - xã hội, về an toàn xã hội, sức khoẻ cộng đồng, về bảo vệ môi trường và cũng là vấn đề có ảnh hưởng lớn đến tiến trình phát triển và hội nhập của Thành phố. Hiện nay quận Sơn Trà được xem là trung tâm du lịch, dịch vụ và tiêu thụ thực phẩm lớn nhất thành phố Đà Nẵng, nơi có nhiều điểm tham quan, du lịch và nhiều nhà hàng, khách sạn, dịch vụ ẩm thực hình thành. Ủy ban nhân dân quận đã ban hành các chủ trương chính sách để cải thiện tình hình an toàn thực phẩm. Tuy nhiên chất lượng an toàn thực phẩm trên địa bàn quận cũng là vấn đề cần quan tâm. Vì vậy, học viên đã lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm từ thực tiễn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng” để nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Công tác đảm bảo an toàn thực phẩm tuy đóng vai trò rất quan trọng, song pháp luật về an toàn thực phẩm ở nước ta mới chỉ được quan tâm đúng mức và bắt đầu có một số nghiên cứu quy mô trong thời gian gần đây được thể hiện trong nhiều công trình khoa học công bố trên sách, báo, tạp chí chuyên ngành và các Luận văn Thạc sỹ. Có thể nêu ra các công trình, bài viết sau đây: “Tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm trong Luật hình sự Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, Luận văn thạc sĩ của tác giả Hoàng Trí Ngọc, năm 2009, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội; 2 “Pháp luật về kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm trong hoạt động thương mại ở Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ của tác giả Đặng Công Hiển năm 2010, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội… Đề tài luận văn thạc sĩ “Quản lý nhà nước về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh” (2011), của tác giả Nguyễn Thị Phương Oanh, đề tài này đã làm rõ được thực trạng của tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, thực trạng hoạt động quản lý nhà nước, nhưng chủ yếu đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, chứ chưa chú trọng đến các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhìn chung, những công trình trên đã tập trung nghiên cứu một số quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm (ATTP), việc tổ chức thực hiện pháp luật về ATTP, phân tích, làm rõ những hạn chế, bất cập trong thực thi pháp luật về ATTP. Ngoài ra hiện nay chưa có đề tài nghiên cứu nào đi sâu vào nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng. Đây là những lý do chính mà học viên muốn đi vào nghiên cứu để có thể vừa kế thừa những thành quả của các công trình nghiên cứu trước vừa tìm ra những cái mới có thể ứng dụng vào thực tiễn nhiều hơn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm đề ra phương huớng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về an toàn vệ sinh thực phẩm tại quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài tập trung giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau: 3 Hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý nhà nước về an toàn vệ sinh thực phẩm. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về an toàn vệ sinh thực phẩm của quận Sơn Trà từ năm 2016 đến nay. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn vệ sinh thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, Thành phố Đà Nẵng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng Quản lý nhà nước về lĩnh vực an toàn thực phẩm. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Không gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu trên địa bàn quận Sơn Trà, Thành phố Đà Nẵng. Thời gian: Từ năm 2016 đến nay. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu đề tài 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn nghiên cứu dựa trên quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về an toàn thực phẩm. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Hệ thống hóa, tổng hợp các tài liệu hình thành cơ sở lý luận và thực tiễn vấn đề về an toàn thực phẩm. Luận văn được được thực hiện dựa trên các phương pháp trong nghiên cứu khoa học nói chung, khoa học pháp lý nói riêng như: Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh, phân loại, hệ thống hóa lý thuyết, kết hợp lý luận và thực tiễn để giải quyết vấn đề đặt ra. Phương pháp điều tra, khảo sát bằng bảng hỏi: Thiết kế 02 mẫu phiếu điều tra xã hội học dùng để khảo sát 02 đối tượng: Nhân dân phường Mân Thái, các hộ tiểu thương tại chợ Mai (phường Thọ Quang). 4 Ngoài ra, luận văn còn sử dụng phương pháp nghiên cứu cơ bản trong khoa học xã hội như khái quát hóa, kết hợp lịch sử-logic, hệ thống-cấu trúc, v.v… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Hệ thống hóa những cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Dựa trên việc phân tích thực trạng quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng, đề tài đưa ra được một số giải pháp giúp cơ quan nhà nước có thể áp dụng, từ đó nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài các nội dung: Lời cam đoan, danh mục từ viết tắt, danh mục các biểu đồ, mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo; nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về an toàn thực phẩm Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà, Thành phố Đà Nẵng Chương 3: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm 5 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM 1.1. Khái niệm và ý nghĩa của quản lí nhà nước về an toàn thực phẩm 1.1.1. Khái niệm thực phẩm và an toàn thực phẩm Thực phẩm là nhu cầu thiết yếu của mỗi người, là yếu tố rất quan trọng cho sự tồn tại và phát triển của nhân loại. Thực phẩm rất đa dạng về chủng loại cũng như chất lượng. Hiện nay có rất nhiều nghiên cứu về thực phẩm, từ đó nhiều khái niệm được đưa ra. Hình 1.1. Thực phẩm 6 Thực phẩm có thể hiểu là những thức ăn, đồ uống của con người dưới dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bao gồm cả đồ uống, nhai, ngậm và các chất được sử dụng trong sản xuất, chế biến thực phẩm. Pháp lệnh vệ sinh an toàn thực phẩm năm 2003 đưa ra khái niệm như sau: “Thực phẩm là những sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua chế biến bảo quản” (khoản 1, điều 3) [3]. Luật an toàn thực phẩm năm 2010 quy định: “Thực phẩm là sản phẩm con người ăn, uống dưới dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản. Thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất sử dụng như dược phẩm” (khoản 20, điều 2) [26] Tổng hợp các khái niệm nên trên ta có thể đưa ra một khái niệm chung nhất cho thực phẩm như sau: Thực phẩm là tất cả các sản phẩm ở trạng thái tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản nhằm phục vụ cho nhu cầu ăn, uống của con người. Theo tiêu chuẩn thực phẩm Quốc tế (Codex): Thực phẩm là tất cả các chất đã hoặc chưa chế biến nhằm sử dụng cho con người bao gồm đồ ăn, uống, nhai, ngậm, hút và các chất được sử dụng trong sản xuất, chế biến hoặc xử lý thực phẩm, nhưng không bao gồm mỹ phẩm và những chất chỉ định được dùng như dược phẩm. Theo Luật An toàn thực phẩm số 55/2010/QH12 ngày 17 tháng 6 năm 2010 của Quốc hội, thực phẩm là sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản. Thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất sử dụng như dược phẩm. Theo định nghĩa của Tổ chức Nông - Lương thế giới (FAO) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thì “An toàn thực phẩm là việc bảo đảm thực phẩm không gây hại cho sức khỏe, tính mạng người sử dụng, bảo đảm thực phẩm không bị hỏng, không chứa các tác nhân vật lý, hóa học, sinh học hoặc tạp chất quá giới hạn cho phép, không phải là sản phẩm của động vật, thực vật bị 7 bệnh có thể gây hại cho sức khỏe người sử dụng”. Theo quy định của Luật An toàn thực phẩm (ATTP) năm 2010, an toàn thực phẩm là việc bảo đảm để thực phẩm không gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người. Vậy, an toàn vệ sinh thực phẩm là tất cả các điều kiện, biện pháp cần thiết từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, phân phối, vận chuyển cũng như sử dụng nhằm đảm bảo cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, không gây hại cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng. Như vậy, an toàn thực phẩm là công việc đòi hỏi sự tham gia của nhiều ngành, nhiều khâu có liên quan đến thực phẩm như nông nghiệp, thú y, cơ sở chế biến thực phẩm, y tế, người tiêu dùng. [26] 1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm Thuật ngữ “quản lý” thường được hiểu theo những cách khác nhau tuỳ theo góc độ khoa học khác nhau cũng như cách tiếp cận của người nghiên cứu. Quản lý là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học xã hội và khoa học tự nhiên. Mỗi lĩnh vực khoa học có định nghĩa về quản lý dưới góc độ riêng của mình và nó phát triển ngày càng sâu rộng trong mọi hoạt động của đời sống xã hội. Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng những phương tiện khác nhau nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Nhà nước là thiết chế quyền lực công, đại diện cho toàn thể nhân dân quản lý mọi mặt của đời sống xã hội. Nhà nước có những quyền lực đặc biệt, nắm trong tay những công cụ quản lý đặc biệt, đảm bảo thực hiện quyền lợi của giai cấp thống trị và quyền lợi của toàn xã hội. Quản lý nhà nước (QLNN) là một lĩnh vực quản lý đặc biệt. Đó là loại quản lý gắn liền trực tiếp với hệ thống các cơ quan thuộc bộ máy quyền lực nhà nước; gắn liền với việc sử dụng quyền lực nhà nước - một loại quyền lực đặc biệt, khác hẳn với các loại quyền lực khác. Như vậy, quản lý nhà nước là hoạt động mang tính chất quyền lực nhà nước, được sử dụng quyền lực nhà 8 nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Quản lý nhà nước được xem là một hoạt động chức năng của nhà nước trong quản lý xã hội. Quản lý an toàn thực phẩm: được định nghĩa là hoạt động điều khiển có tính bắt buộc của các cơ quan chức năng quốc gia (cấp Trung ương) hoặc địa phương nhằm tạo nên sự bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo rằng tất cả các loại thực phẩm trong khi sản xuất, vận chuyển, lưu kho, chế biến và phân phối đều an toàn, lành mạnh (không độc hại) và thích hợp cho tiêu thụ ở người; phù hợp với các yêu cầu về an toàn và chất lượng; được dán nhãn một cách trung thực và chuẩn xác như đã được quy định bởi luật pháp. Trách nhiệm trên hết của hoạt động quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là việc triển khai các văn bản quy phạm pháp luật cũng như hướng dẫn các quy định về quản lý thực phẩm an toàn và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Hay quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là hoạt động có tổ chức của nhà nước thông qua các văn bản pháp luật, các công cụ, chính sách của nhà nước sẽ tác động đến tình hình thực hiện an toàn vệ sinh thực phẩm của đơn vị sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng nhằm định hướng, dẫn dắt các chủ thể này thực hiện tốt các vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm. Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm bao gồm một số các hoạt động chủ yếu: Công tác hoạch định và ban hành các văn bản, chính sách, các chiến lược, kế hoạch có liên quan đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm và công tác tổ chức thực thi các văn bản gồm một số công việc cụ thể: tổ chức giáo dục tuyên truyền, công tác thanh tra, xử lý vi phạm, công tác phối hợp liên ngành trong quản lý. Quản lý là sự tác động có tổ chức, có đích hướng của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra. Quản lý nhà nước “là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật và chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội do các cơ quan trong 9 bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội”[19]. Khái niệm này cho ta thấy được nhà nước thực hiện quyền quản lý trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội và chỉ có các cơ quan nhà nước mới được thực hiện chức năng quản lý này, nét đặc trưng quan trọng nhất của quản lý nhà nước chính là quyền lực nhà nước, chính nhờ quyền lực nhà nước mà nhà nước mới có thể quản lý được các đối tượng trong xã hội. Cũng chính nhờ đặc trưng đó mà nhà nước mới có thể duy trì được sự ổn định và phát triển của toàn xã hội, vì quyền lực nhà nước mang tính cưỡng chế và bắt buộc mọi chủ thể trong xã hội và tuân theo. Từ khái niệm về quản lý nhà nước chúng ta có thể đưa ra được khái niệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm như sau: Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là hoạt động của các cơ quan nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước tác động lên các đối tượng có liên quan đến việc đảm bảo an toàn thực phẩm, nhằm đảm bảo cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, không gây hại cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng. An toàn thực phẩm là một lĩnh vực của quản lý nhà nước do đó nó mang những đặc trưng chung của quản lý nhà nước. Thứ nhất, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là hoạt động quản lý mang tính quyền lực nhà nước. Đây là đặc trưng cơ bản của hoạt động QLNN so với hoạt động quản lý của các chủ thể khác. Quyền lực nhà nước cho phép chủ thể nhà nước ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nhằm tác động đến các chủ thể trong xã hội có liên quan đến việc đảm bảo an toàn thực phẩm và bắt buộc các chủ thể này phải tuân theo. Sử dụng quyền lực nhà nước cho phép cơ quan nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước về chất lượng an toàn thực phẩm, có quyền thanh tra, kiểm tra và áp dụng các hình thức xử lý theo pháp luật đối với những hành vi vi phạm quy định về ATTP. Khi ý thức về an toàn thực phẩm của các chủ thể trong xã hội chưa cao thì việc sử dụng quyền lực nhà nước là một biện pháp hữu hiệu để đảm bảo ATTP. 10 Thứ hai, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là hoạt động có tính thống nhất. Bộ máy nhà nước được tổ chức thành một khối thống nhất từ trung ương đến địa phương, Chính Phủ chịu trách nhiệm cao nhất về công tác đảm bảo an toàn thực phẩm trên phạm vi cả nước, trong đó có sự phân công cho các bộ ngành và cho các địa phương, điều này vừa đảm bảo tính thống nhất trong quản lý vừa đảm bảo phù hợp với đặc thù của từng địa phương. Tính thống nhất còn thể hiện ở việc khi các cơ quan địa phương ban hành các văn bản quy định về ATTP tại địa phương thì phải phù hợp với quy định của cơ quan cấp trên, đồng thời phải chịu trách nhiệm về công tác đảm bảo an toàn thực phẩm của địa phương đối với cơ quan nhà nước cấp trên. Thứ ba, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là hoạt động mang tính liên tục. Hoạt động quản lý nhà nước cần phải đảm bảo tính liên tục, kịp thời để có thể đáp ứng được sự vận động không ngừng của đời sống xã hội. Đối với công tác đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cũng phải quản lý một cách thường xuyên, liên tục thì mới có thể đảm bảo được chất lượng của thực phẩm từ đó mới có thể đảm bảo được sức khỏe cho người tiêu dùng, vì chúng ta biết rằng nhu cầu tiêu thụ thực phẩm của con người diễn ra một cách thường xuyên, liên tục, việc kinh doanh, buôn bán thực phẩm cũng diễn ra hàng ngày do đó hoạt động quản lý của nhà nước cũng phải đảm bảo tính liên tục. Thứ tư, hoạt động quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm phải tuân theo quy định của pháp luật. Khi các chủ thể nhà nước được trao quyền để quản lý về an toàn thực phẩm thì không có nghĩa là họ có thể quản lý một cách tùy tiện, hay áp đặt ý chí của họ vào công tác quản lý mà mọi hoạt động của các chủ thể quản lý phải tuân theo quy định pháp luật, không được làm trái với các quy định của pháp luật. Nếu không tuân theo các quy định của pháp luật thì có thể gặp phải sự phản kháng của các đối tượng quản lý, ngoài ra còn làm mất lòng tin của nhân dân đối với nhà nước. Do đó không chỉ riêng trong hoạt 11 động quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm mà tất cả hoạt động của các cơ quan nhà nước đều phải tuân thủ theo quy định của pháp luật, đây cũng là cơ sở cho việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Ngoài những nét chung đó thì quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm cũng có những đặc điểm riêng biệt, sau đây: Thứ nhất, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là công việc của rất nhiều cơ quan cùng thực hiện, do đó trong quá trình thực hiện cần phải phân định rõ trách nhiệm của từng cơ quan tổ chức, ngoài ra cần có sự phối hợp thực hiện để mang lại hiệu quả cao trong công tác quản lý. Thứ hai, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm có liên quan đến việc quản lý nhà nước về xuất, nhập khẩu vì hiện nay các mặt hàng thực phẩm của Việt Nam đang xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới, trước khi xuất khẩu thực phẩm cần phải được các bộ ngành kiểm nghiệm, kiểm dịch để đảm bảo chất lượng. Thứ ba, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm là hoạt động rất phức tạp. Hiện nay có rất nhiều chủ thể trong xã hội sản xuất, kinh doanh thực phẩm, tuy nhiên không phải cơ sở kinh doanh nào cũng đăng ký với nhà nước, những cơ sở kinh doanh tự phát hay những người kinh doanh nhỏ lẻ rất nhiều và rất khó để quản lý. Mặt khác với sự phát triển của kinh tế như hiện nay các loại thực phẩm rất đa dạng và phong phú, điều này gây rất nhiều khó khăn trong công tác quản lý của các cơ quan nhà nước. Như vậy, hoạt động quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm vừa mang những nét chung của quản lý nhà nước nhưng cũng có những đặc điểm riêng, chính những nét đặc thù đó đòi hỏi các cơ quan nhà nước cần phải có sự phối hợp một cách chặt chẽ mới có thể vừa đảm bảo được chất lượng an toàn thực phẩm vừa có thể tạo được hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của các chủ thể kinh doanh thực phẩm. Từ đó tạo nên động lực thúc đẩy xã hội 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan