Tài liệu Quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị từ thực tiễn địa bàn thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI DƯƠNG THANH LIÊM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN NINH, TRẬT TỰ ĐÔ THỊ TỪ THỰC TIỄN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI DƯƠNG THANH LIÊM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN NINH, TRẬT TỰ ĐÔ THỊ TỪ THỰC TIỄN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 9.38.01.02 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Phạm Hồng Thái HÀ NỘI - 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu ghi trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Dương Thanh Liêm MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU............................................................................................... 1 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN CẦN GIẢI QUYẾT....................................................................................... 8 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu..................................................... 8 1.2. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu....................................... 21 1.3. Những vấn đề luận án cần giải quyết……………..……………... 24 1.4. Giả thuyết và câu hỏi nghiên cứu.................................................... 25 Kết luận chương 1.................................................................................. 27 Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN NINH, TRẬT TỰ ĐÔ THỊ........................................................ 28 2.1. Khái niệm an ninh, trật tự đô thị..................................................... 28 2.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò, phương pháp của quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị......................................................................... 39 2.3. Nội dung quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị...................... 51 2.4. Các bảo đảm tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị 63 Kết luận chương 2.................................................................................. 69 Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN NINH, TRẬT TỰ ĐÔ THỊ TỪ THỰC TIỄN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI..................................................................................... 71 3.1. Tình hình đặc điểm có liên quan đến quản lý nhà nước về an ninh, trật tự trên địa bàn thành phố Hà Nội........................................... 71 3.2. Thực trạng pháp luật về quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội........................................................................................................... 3.3. Thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước về an 77 ninh, trật tự đô thị Hà Nội...................................................................... 92 3.4. Thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật về quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội................................................................. 105 3.5. Thực trạng thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội.................................................................................................... 108 3.6. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội............................................................................... 115 Kết luận chương 3.................................................................................. 118 Chương 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN NINH, TRẬT TỰ ĐÔ THỊ HÀ NỘI............. 120 4.1. Quan điểm tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội.................................................................................................... 120 4.2. Các giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội........................................................................................................... 127 Kết luận chương 4.................................................................................. 147 KẾT LUẬN........................................................................................... 149 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC BẢNG QUY ƯỚC CÁCH VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN ÁN ANQG An ninh quốc gia ANTT An ninh, trật tự CAND Công an nhân dân CQĐP Chính quyền địa phương HĐND Hội đồng nhân dân QLNN Quản lý nhà nước TTATXH Trật tự an toàn xã hội TTATGT Trật tự an toàn giao thông UBND Ủy ban nhân dân VPPL Vi phạm pháp luật XHCN Xã hội chủ nghĩa MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Để góp phần ổn định kinh tế - xã hội và phát triển đất nước, một trong những điều kiện tiên quyết là phải giữ vững an ninh, trật tự, ổn định đời sống chính trị và tinh thần của nhân dân. Đại hội đại biểu lần thứ XII của Đảng xác định: “Củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và toàn dân” [44, tr.148]. Đây là sự thể hiện quan điểm xuyên suốt của Đảng ta trong lãnh đạo, chỉ đạo sự nghiệp cách mạng của đất nước, nhất là trong tình hình mới, Đảng tiếp tục khẳng định nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội và củng cố quốc phòng, an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên. Bảo vệ an ninh, trật tự có vị trí đặc biệt quan trọng trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, quyết định đến sự ổn định chính trị và phát triển toàn diện của đất nước, là một chức năng cơ bản của Nhà nước. Quản lý nhà nước về an ninh, trật tự là một bộ phận của quản lý nhà nước có tác động sâu sắc đến các mặt của đời sống xã hội. Mục tiêu của quản lý nhà nước về an ninh, trật tự là nhằm bảo đảm sự ổn định và an toàn của đất nước, của cả hệ thống chính trị, kinh tế - xã hội, văn hóa, tạo điều kiện cho đất nước phát triển bền vững. Xuất phát từ vai trò của đô thị trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, sự phát triển hay suy thoái của đô thị cũng sẽ tác động tích cực hay tiêu cực tới một vùng, thậm chí đối với cả nước trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh... Hơn nữa, do những đơn vị hành chính đô thị (thành phố, thị xã, thị trấn) có các đặc điểm khác với những đơn vị hành chính không phải là đô thị - nông thôn (tỉnh, huyện, xã) đã dẫn tới đặc điểm, yêu cầu, nội dung, phương thức 1 quản lý nhà nước khác nhau. Quản lý nhà nước về an ninh, trật tự ở đô thị có ý nghĩa rất quan trọng, tạo lập nền tảng để phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ quyền con người, quyền công dân và luôn được Đảng và Nhà nước ta coi trọng vì đô thị là những địa bàn năng động, đi đầu trong phát huy nội lực, mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế, cũng như liên kết kinh tế với các địa phương trong nước để phát triển. Nơi đây là những trung tâm, là nòng cốt để phát triển kinh tế - xã hội của khu vực và cả nước. Nhìn từ góc độ phát triển tiềm lực quốc gia thì đây là địa bàn số một trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; từ góc độ quốc phòng, an ninh thì đây là địa bàn trọng điểm chiến lược, là trung tâm quyết định các chính sách quốc gia và cũng là mục tiêu chống phá ác liệt của các thế lực thù địch, tình hình tội phạm, các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật diễn biến phức tạp. Hà Nội là đô thị đặc biệt của Việt Nam, là một trong những trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa của cả nước và cũng là một địa bàn trọng điểm, quan trọng về an ninh, trật tự. Năm 2012, Quốc hội đã ban hành Luật Thủ đô, Chính phủ đã quyết định “Phê duyệt Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng để xây dựng đô thị Hà Nội ngày càng văn minh, hiện đại, trong đó vấn đề bảo vệ an ninh, trật tự giữ một vai trò quan trọng, với mục tiêu: “Thủ đô Hà Nội là khu vực phòng thủ vững mạnh, đủ sức đánh thắng kẻ thù trong mọi tình huống. Bảo đảm vững chắc an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh xã hội, an ninh tư tưởng, an ninh văn hóa, trật tự an toàn xã hội; bảo đảm tuyệt đối an toàn cho hoạt động của các cơ quan lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế, các ngày lễ lớn, sự kiện trọng đại và toàn thể nhân dân” [112]. Trên cương vị là Thủ đô của Việt Nam, Hà Nội đã chủ động thiết lập, mở rộng sự quan hệ gắn kết với gần 100 thủ đô, thành phố lớn khắp thế giới. Mục tiêu hội nhập chính trị cũng được thể hiện rõ ràng trong việc Hà Nội chủ 2 động, tích cực tham gia vào các thể chế, diễn đàn đa phương như Hội nghị Thị trưởng Thủ đô các nước ASEAN, Hội nghị Thị trưởng Thủ đô các nước Á Âu, đăng cai và hỗ trợ tổ chức thành công những sự kiện quốc tế lớn như SEA Games, Hội nghị cấp cao APEC, Hội nghị Mạng lưới các thành phố lớn châu Á thế kỷ XXI (ANMC21)... Những nỗ lực này đã giúp xây dựng hình ảnh một Hà Nội, một Việt Nam ổn định, an toàn, hòa nhập vào đời sống quốc tế và khẳng định đường lối đối ngoại Việt Nam là thành viên tích cực của cộng đồng các quốc gia trên thế giới. Điều này có ý nghĩa lớn khi Đảng và Nhà nước đã xác định rằng hội nhập quốc tế phải nhằm củng cố môi trường hòa bình, tranh thủ tối đa các yếu tố thuận lợi để phát triển đất nước nhanh và bền vững, nâng cao đời sống nhân dân, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Tuy nhiên, với mức độ đô thị hóa nhanh, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội hiện nay đã dẫn đến đô thị Hà Nội đang gặp nhiều khó khăn, thách thức như: Sự phát triển mất cân đối, thiếu bền vững; vấn đề quy hoạch, quản lý đất đai, nhà ở, quản lý kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, môi trường, giao thông đã vượt quá khả năng điều hành của chính quyền đô thị; tình hình an ninh, trật tự diễn biến phức tạp, các loại hình dịch vụ kinh doanh nhạy cảm như karoke, vũ trường, nhà nghỉ, cầm đồ, mátxa… thường xuyên không chấp hành quy định về an ninh, trật tự, để xảy ra tệ nạn ma túy, mại dâm, chứa chấp tội phạm, nảy sinh các hoạt động bảo kê, buôn bán ma túy; các thế lực thù địch, phản động và số đối tượng chống đối trong nước thường xuyên tuyên truyền những thông tin sai lệch với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước… Tuy vậy, hiện nay vấn đề quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội vẫn chưa được nghiên cứu toàn diện, thấu đáo nên chưa có biện pháp quản lý nhà nước hữu hiệu đối với lĩnh vực an ninh, trật tự đô thị. Trên thực tế, khi thực hiện chức năng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị, trách nhiệm của các bộ, ngành, chính quyền đô thị và người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nước chưa được nâng cao. Các cơ quan 3 chuyên trách trong lĩnh vực quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị vẫn còn bộc lộ những tồn tại, yếu kém như: Chưa kịp thời tham mưu, đề xuất với cấp ủy Đảng, Ủy ban nhân dân về việc huy động các ngành, các đoàn thể quần chúng nhân dân thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự; vấn đề cải cách hành chính, phục vụ các nhu cầu hàng ngày của nhân dân, tổ chức, doanh nghiệp còn chậm, chưa đáp ứng được đòi hỏi của tình hình... Nguyên nhân của tình trạng trên thì có nhiều, nhưng có thể thấy, nguyên nhân chủ yếu là do các quy định của pháp luật trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự còn thiếu và chưa đồng bộ; các lực lượng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị chưa theo kịp với tình hình, lúng túng trước những đòi hỏi mới do sự phát triển nhanh của nền kinh tế trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Trước tình hình trên, việc nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị từ thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội” là đáp ứng yêu cầu đặt ra cả về lý luận và thực tiễn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở khoa học và thực tiễn, luận án nhằm đạt được mục đích sau: Luận án làm sáng tỏ những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị; đánh giá thực trạng, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế của quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội hiện nay. Trên cơ sở đó, đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị nói chung, thành phố Hà Nội nói riêng. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan tình hình nghiên cứu về vấn đề có liên quan đến đề tài và chỉ ra được những vấn đề luận án cần giải quyết thông qua hệ thống câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học. - Đưa ra được khái niệm, đặc điểm, nội dung, phương pháp quản lý nhà 4 nước về an ninh, trật tự đô thị, xác định được các yếu tố bảo đảm quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị. - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội. Chỉ ra những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân của tồn tại, hạn chế trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội. - Đề xuất những quan điểm, giải pháp có tính khả thi, xác thực nhằm tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị ở nước ta. 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu Về thời gian: Từ năm 2008 đến nay. Về phạm vi không gian: Luận án nghiên cứu trong phạm vi cấp thành phố Hà Nội. Về nội dung: Quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị có nội dung nghiên cứu rộng, bao trùm lên tất cả các phương diện của đời sống xã hội. Trong phạm vi nghiên cứu phù hợp với ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, luận án tập trung nghiên cứu chủ yếu làm rõ những quy định pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội; đánh giá khái quát thực trạng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự trên phạm vi địa bàn đô thị Hà Nội, không đi sâu nghiên cứu từng lĩnh vực cụ thể trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị. Về chủ thể: Đây là một đề tài nghiên cứu rộng, phức tạp liên quan đến nhiều chủ thể có trách nhiệm trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự. Trong khuôn khổ đề tài này, chủ thể quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội được đề cập chủ yếu là Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và lực lượng Công an nhân dân theo thẩm quyền, nhiệm vụ được pháp luật quy định. - Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận, pháp luật, thực tiễn quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội. 5 4. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở phương pháp luận Luận án được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của Học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, pháp luật của Nhà nước trên lĩnh vực quản lý nhà nước về an ninh, trật tự. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng các phương pháp như: Phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê, lịch sử cụ thể… Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng nhằm làm rõ những nội dung của luận án; đảm bảo tính khoa học giữa các vấn đề của luận án. Cụ thể như: - Chương 1, tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị, xác định những vấn đề luận án cần giải quyết, luận án sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, lịch sử để đánh giá những kết quả đã được nghiên cứu, mà luận án có thể kế thừa phát triển và xác định những vấn đề luận án cần giải quyết mới. - Chương 2, phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh được sử dụng như công cụ chủ đạo để đánh giá các quan điểm khoa học khác nhau và đưa ra khái niệm quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị, chỉ ra những đặc điểm, nội dung, phương pháp quản lý. - Chương 3, phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, nghiên cứu tài liệu để đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội; chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của tình trạng đó. - Chương 4, phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng để đưa ra các quan điểm, đề xuất giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội. 5. Ý nghĩa khoa học của luận án - Về mặt lý luận: Luận án góp phần làm sáng tỏ phương diện lý luận, làm 6 cơ sở cho việc tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị. - Về mặt thực tiễn: Những kết quả nghiên cứu của luận án làm tài liệu tham khảo cho cơ quan quản lý nhà nước về an ninh, trật tự ở địa bàn đô thị Hà Nội trong hoạt động thực tiễn, đồng thời luận án có giá trị làm tài liệu tham khảo phục vụ việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập tại các cơ sở đào tạo các chuyên gia pháp luật ở nước ta hiện nay. 6. Đóng góp mới về khoa học của luận án Thứ nhất, từ các kết quả nghiên cứu, luận án góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị trên các nội dung về khái niệm, đặc điểm, nội dung, phương pháp và các yếu tố bảo đảm tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị. Thứ hai, luận án đánh giá một cách khách quan, có hệ thống thực trạng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội. Thứ ba, luận án đề xuất được các quan điểm, giải pháp có tính khả thi, khoa học nhằm tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội trong thời gian tới. 7. Kết cấ u của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận án gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài và những vấn đề luận án cần giải quyết Chương 2: Cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Chương 3: Thực trạng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị từ thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội Chương 4: Quan điểm và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội. 7 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN CẦN GIẢI QUYẾT 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Đến nay đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu, trao đổi về quản lý nhà nước (QLNN) về an ninh, trật tự (ANTT), QLNN về ANTT đô thị, nghiên cứu một số lĩnh vực cụ thể trong QLNN về ANTT đô thị Hà Nội. Để phục vụ nhiệm vụ nghiên cứu của luận án, nghiên cứu sinh chọn lọc một số công trình được xem là liên quan trực tiếp tới các nội dung thuộc phạm vi nghiên cứu của luận án và có thể sắp xếp các công trình theo các nhóm vấn đề như sau: 1.1.1. Những công trình nghiên cứu lý luận quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đô thị Quản lý nhà nước về ANTT là hoạt động đặc biệt quan trọng mà mọi nhà nước đều tiến hành để đảm bảo thể chế chính trị của mỗi quốc gia. ANTT được đảm bảo sẽ tạo ra môi trường xã hội lành mạnh và điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Đảng và Nhà nước ta từ khi giành được chính quyền về tay nhân dân bằng cuộc khởi nghĩa cách mạng tháng 8 năm 1945, đã đặc biệt quan tâm đến hoạt động QLNN về ANTT và đã đạt được những thành tựu to lớn. Những vấn đề lý luận cơ bản QLNN về ANTT đã được các nhà khoa học quan tâm, đã xuất hiện những luận án, sách chuyên khảo, luận văn, những công trình nghiên cứu cấp Bộ đi vào nghiên cứu như: Sách chuyên khảo “Bước đầu tìm hiểu quản lý nhà nước về an ninh trật tự”, của tác giả Nguyễn Duy Hùng và Hồ Trọng Ngũ, Nhà xuất bản Công an nhân dân (CAND), Hà Nội, 1998, cuốn sách đã phân tích và đưa ra quan niệm: Quản lý nhà nước về an ninh, trật tự là hoạt động hành chính, điều hành và chấp hành được thực hiện bằng sự tác động đồng bộ có mục đích của Nhà nước thông qua hoạt động của một hệ thống các cơ quan nhà nước và tổ chức 8 xã hội được chức năng hóa trong lĩnh vực này, vào tất cả các yếu tố cấu thành nền an ninh, trật tự nhằm tạo nên sự ổn định, an toàn cho đất nước trên tất cả các phương diện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội để thực hiện thắng lợi các mục tiêu bảo vệ xây dựng và phát triển vững bền Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong các công trình nghiên cứu, các văn bản quy phạm pháp luật, cụm từ an ninh, trật tự được hiểu là cách viết gọn của cụm từ an ninh quốc gia (ANQG), trật tự an toàn xã hội (TTATXH). Sách tham khảo “Một số vấn đề quản lý nhà nước về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội”, của GS.TS Nguyễn Xuân Yêm, Nhà xuất bản Công an nhân dân (CAND), Hà Nội 1998, tác giả đã quan niệm: Quản lý nhà nước về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội là hoạt động chấp hành và điều hành các cơ quan nhà nước được tiến hành trên cơ sở pháp luật và để thi hành luật nhằm thực hiện trong cuộc sống hàng ngày các chức năng của nhà nước trong lĩnh vực an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. Luận án tiến sĩ luật học “Quản lý nhà nước về an ninh trật tự đối với các văn phòng đại diện tổ chức kinh tế, thương nhân nước ngoài ở Việt Nam thực trạng và giải pháp”, của tác giả Hà Việt Dũng, năm 2002, đã nghiên cứu những vấn đề cơ bản về an ninh, trật tự, quản lý nhà nước về an ninh, trật tự nói chung; làm rõ những vấn đề liên quan đến an ninh, trật tự đối với các văn phòng đại diện tổ chức kinh tế, thương nhân nước ngoài. Luận án tiến sĩ luật học “Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về bảo vệ an ninh quốc gia - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Trần Thế Quân, bảo vệ tại Học viện An ninh nhân dân, năm 2003, đã đưa ra quan niệm an ninh quốc gia là sự ổn định và phát triển bền vững về mọi mặt của chế độ xã hội chủ nghĩa và chính quyền nhân dân, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. An ninh quốc gia bao gồm an ninh chính trị, an ninh quân sự, an ninh kinh tế, an ninh văn hoá, tư tưởng, an ninh khoa học, kỹ thuật, công nghệ, an ninh xã hội. 9 Sách chuyên khảo: “Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh quốc gia”, do GS.TS Trần Đại Quang chủ biên, Nhà xuất bản CAND, năm 2008. Tác giả đã phân tích, luận bàn để xây dựng hệ thống các khái niệm về an ninh quốc gia, bảo vệ ANQG, QLNN về ANQG; phân tích, làm rõ vị trí, vai trò, đặc trưng, nội dung, phương thức QLNN về ANQG; nghiên cứu, đánh giá toàn diện tình hình QLNN về ANQG trên các lĩnh vực: An ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh văn hóa - tư tưởng, quản lý xuất nhập cảnh, an ninh trên lĩnh vực tôn giáo. Trên cơ sở đó, tác giả đã chỉ rõ yếu tố khách quan của việc tăng cường QLNN về ANQG. Các công trình nghiên cứu trên đã tiếp cận để luận giải nội hàm của các khái niệm liên quan đến QLNN về ANTT. Theo đó, chúng ta nhận thấy tính phức tạp, đa dạng trong nhận thức lý luận về các vấn đề liên quan đến QLNN về ANTT, còn nhiều cách tiếp cận và luận giải khác nhau. Bài “Vai trò của khoa học an ninh trong việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật về bảo đảm an ninh, trật tự” của GS.TS Nguyễn Ngọc Anh, Kỷ yếu hội thảo khoa học Khoa học an ninh những vấn đề lý luận và thực tiễn, năm 2013. Tác giả đã chỉ rõ vai trò của khoa học an ninh trong việc cung cấp các luận cứ khoa học, nền tảng tri thức cho việc xây dựng pháp luật về bảo đảm ANTT. Bộ sách chuyên khảo “Khoa học Công an Việt Nam” do GS.TS Trần Đại Quang, Bộ trưởng Bộ Công an và GS.TS Nguyễn Xuân Yêm, Giám đốc Học viện Cảnh sát làm Tổng chủ biên, Nhà xuất bản CAND, năm 2015. Bộ sách gồm 8 tập, trong đó có các tập sách liên quan trực tiếp đến đề tài luận án: “Quản lý nhà nước về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội”, tập 2, do GS.TS Nguyễn Xuân Yêm, GS.TS Trần Phương Đạt, TS Bùi Tiến Sỹ, TS Nguyễn Quốc Đoàn đồng chủ biên; cuốn sách đã đề cập toàn diện và phân tích sâu sắc những vấn đề cơ bản về quan điểm của Đảng và Nhà nước về mục tiêu, tính chất, đặc điểm và những nội dung chủ yếu của công tác QLNN về ANTT. “Lý luận về bảo vệ an ninh quốc gia”, tập 4, do GS.TS Nguyễn Văn 10 Ngọc, Giám đốc Học viện an ninh nhân dân chủ biên, đã tập hợp, hệ thống hóa các tri thức lý luận về bảo vệ ANQG và quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng Cộng sản Việt Nam về bảo vệ ANQG, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. “Lý luận về bảo đảm trật tự an toàn xã hội”, tập 5, do GS.TS Đỗ Đình Hòa, PGS.TS Trần Minh Hưởng, TS Trần Quốc Tỏ đồng chủ biên. Cuốn sách đã trình bày hệ thống các vấn đề lý luận bảo đảm TTATXH, phân tích các nội dung và phương pháp bảo đảm TTATXH ở nước ta hiện nay. Bộ sách chuyên khảo Khoa học Công an Việt Nam nói trên đã giúp cho nghiên cứu sinh có cơ sở lý luận vững chắc để tiến hành nghiên cứu vấn đề QLNN về ANTT đô thị. Kỷ yếu hội thảo khoa học “Hệ thống lý luận về bảo vệ an ninh quốc gia” của Tiểu ban lý luận về lĩnh vực bảo vệ ANQG (kỷ yếu lưu hành nội bộ), Hà Nội, năm 2015. Các báo cáo tham luận trong kỷ yếu bao quát nội dung lý luận của nhiều lĩnh vực công tác, nhiều mặt hoạt động bảo vệ ANQG, được sắp xếp thành 4 nhóm vấn đề: Những vấn đề chung về lý luận bảo vệ ANTT; lý luận đấu tranh với các hệ đối tượng hoạt động xâm phạm ANQG; lý luận về QLNN, tổ chức công tác bảo vệ ANTT. Kỷ yếu có ý nghĩa quan trọng giúp cho nghiên cứu sinh nhận thức đầy đủ về các lĩnh vực trong bảo vệ ANQG. Trong đó có một số bài tham luận liên quan trực tiếp đến đề tài luận án như: Nguyễn Quang Thiện (2013), “Hệ thống lý luận an ninh quốc gia khái quát quá trình hình thành, thực trạng và phương hướng hoàn thiện”; Phí Đức Tuấn (2013) “Lý luận quản lý nhà nước về an ninh, trật tự - thực trạng và vấn đề đặt ra đối với nghiên cứu, xây dựng, phát triển”; Ngô Trọng Thanh (2013), “Lý luận quản lý nhà nước về an ninh quốc gia đối với lĩnh vực, địa bàn trọng điểm - thực trạng và đề xuất nghiên cứu hoàn thiện”… Kỷ yếu hội thảo cấp quốc gia “Quán triệt, thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng về bảo đảm quốc phòng, an ninh và xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân trong giai đoạn hiện nay”, Bộ Công an, năm 2016. Kỷ yếu hội thảo đã đề cập toàn diện các vấn đề, từ bối cảnh tình hình; thành tựu đổi mới, những 11 hạn chế, tồn tại và nguyên nhân; xác định mục tiêu, quan điểm, phương châm, nguyên tắc chỉ đạo; phương hướng, nhiệm vụ bảo đảm quốc phòng, an ninh trong giai đoạn mới. Trong đó, có những điểm mới nổi bật, quan trọng là: Thứ nhất, lần đầu tiên Đảng đưa nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trở thành một trong năm thành tố quan trọng của chủ đề Đại hội đại biểu lần thứ XII của Đảng, để khẳng định tính trọng yếu, thường xuyên và cấp bách của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc nói chung và tăng cường quốc phòng, an ninh nói riêng trong tình hình hiện nay. Thứ hai, về đánh giá tình hình, Đại hội XII khẳng định, chúng ta đã kiên quyết, kiên trì đấu tranh giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo đảm quốc phòng, ANQG và TTATXH. Thứ ba, những nhiệm vụ trọng yếu về quốc phòng, an ninh được xác định đậm nét hơn và có điểm mới quan trọng là bổ sung thành tố văn hóa - xã hội, đó là: Kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội; chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch. Lataev Aleksei Aleksandrovich (2008), Cơ sở pháp luật - hành chính cho hoạt động của cảnh sát khu vực trong điều kiện của một quận ngoại thành với hàng triệu dân, Luận án Phó tiến sĩ luật học, Moskva, Liên bang Nga. Tác giả đã tập trung nghiên cứu chuyên sâu về tính pháp lý, hành chính đối với các mối quan hệ của pháp luật và thực tiễn hoạt động của lực lượng cảnh sát khu vực. Luận án đặc biệt nhấn mạnh sự điều chỉnh của hệ thống các văn bản pháp lý liên quan đến hoạt động của cảnh sát khu vực với vai trò là lực lượng chủ chốt trong phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, VPPL ở địa bàn cơ sở; các thông tin đặc trưng cho tình trạng VPPL hành chính và tội phạm trên địa bàn một quận. Cuốn sách The Liverpool underworld: Crime in the city, 1750-1900 (dịch: Thế giới ngầm ở Liverpool: Tội phạm trong thành phố giai đoạn 1750 12 1900) của tác giả Macilwee, Mick. Nhà xuất bản Liverpool University Press, năm 2011 [113]. Tác giả đã đi sâu phân tích những nguyên nhân, điều kiện, hoàn cảnh xã hội, các sự kiện diễn ra trong xã hội tác động đến sự gia tăng của tình hình tội phạm, tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đến QLNN về ANTT. Về vấn đề đô thị qua lăng kính của các ngành khoa học, trong các môi trường và thang độ phân tích khác nhau; các công trình nghiên cứu đề cập dưới góc nhìn phương pháp luận và đa ngành về các vấn đề liên quan đến phát triển đô thị: Góc nhìn lịch sử, chính trị, địa lý, kinh tế, thực tiễn và cách tiếp cận theo hệ thống phức hợp: Sách tham khảo “Phát triển đô thị bền vững. Các cách tiếp cận phương pháp luận, liên ngành và thực tiễn” do GS.TS Đỗ Hoài Nam và TS. Stéphane LAGRÉE đồng chủ biên, Nhà xuất bản Tri thức, năm 2014. Đáng chú ý là các bài viết sau: “Đô thị xưa và dấu vết đương đại”, của tác giả Philippe Papin, đã giới thiệu một số nét đặc điểm của đô thị cổ Việt Nam, quá trình phát triển các đô thị Việt Nam từ trước thế kỷ XVII. Ban đầu, thành phố Hà Nội còn là đơn vị hành chính phi chính thức, được ngầm công nhận và vẫn còn giữ mối liên hệ phụ thuộc với làng gốc ở quê - đây là một đặc điểm đô thị ngược với những đặc điểm của đô thị châu Âu thời kỳ đó; tác giả cũng đề cập đến sự phát triển đô thị hiện nay trên các khía cạnh về phân bổ về địa lý, mạng lưới lãnh thổ và những thách thức về ANTT đang phải đối mặt. “Đô thị, một hệ thống phức hợp? Những thách thức mới trong mô hình hóa đô thị”, của tác giả Arnaud Banos, đề cập tới các thách thức mới đối với phương pháp mô hình hóa đô thị. Các đô thị thường được coi là một hệ thống phức hợp, cấu thành nên từ rất nhiều thực thể không tương đồng, có tác động tương tác, qua lại lẫn nhau một cách độc lập ở nhiều thang độ khác nhau. Sự vận động của đô thị phụ thuộc phần lớn vào cơ chế tự tổ chức, trong khi đó, cấu trúc đô thị được hình thành nên từ vô số các quan hệ tương tác ngầm ẩn. 13 Sự tương đồng rõ rệt đến mức ta có thể so sánh một thành phố với cơ thể sống có cùng một số thuộc tính chung. Đây là nguồn tài liệu giúp nghiên cứu sinh có nhận thức tổng quát về đô thị, các vấn đề đặt ra đối với ANTT đô thị trên thế giới và đô thị Việt Nam. Giáo trình “Quản lý đô thị” của Đại học Kinh tế quốc dân, do GS.TS Nguyễn Đình Hương và ThS Nguyễn Hữu Đoàn đồng chủ biên, Nhà xuất bản Thống kê, năm 2003. Giáo trình góp phần giải quyết các vấn đề lý luận quản lý đô thị ở Việt Nam; tổng quan bộ máy chính quyền QLNN về đô thị; khái quát các lĩnh vực QLNN ở đô thị, trong đó có lĩnh vực QLNN về ANTT đô thị được đề cập tại mục III, Chương IX. Quản lý văn hóa - xã hội đô thị. Tuy nhiên, giáo trình chưa chỉ rõ các lĩnh vực QLNN về ANTT đô thị, chưa phân định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tập thể trong việc giải quyết các vấn đề về ANTT đô thị… Đây là tài liệu có giá trị, liên quan trực tiếp đến đề tài luận án. Giáo trình “Quản lý nhà nước về đô thị” của Học viện Hành chính quốc gia, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, năm 2009, đã đề cập đến những vấn đề chủ yếu của QLNN về đô thị, trong đó có nêu nội dung QLNN về ANTT đô thị. Tuy nhiên, giáo trình trên không chỉ ra cụ thể được các chủ thể, nội dung QLNN về ANTT đô thị. Các văn bản pháp luật được đề cập trong giáo trình cũng đã lỗi thời. Giáo trình là cơ sở quan trọng cho việc nghiên cứu sinh xác định những lĩnh vực chủ yếu của QLNN về đô thị. Giáo trình “Quản lý nhà nước về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội” của Học viện Cảnh sát nhân dân, năm 2010, đã đề cập toàn diện và phân tích khá sâu sắc những vấn đề cơ bản, những quan điểm của Đảng và Nhà nước, mục tiêu, tính chất, đặc điểm và những nội dung chủ yếu của hoạt động quản lý nhà nước về ANQG, TTATXH. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về thực trạng quản lý nước về an ninh, trật tự đô thị Hà Nội Đề tài “Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự ở các đô 14