Tài liệu Quản lý nguồn nhân lực tại đài phát thanh và truyền hình tỉnh phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ----------------------------- ĐẶNG XUÂN TOẢN QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI ĐÀI PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ----------------------------- ĐẶNG XUÂN TOẢN QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI ĐÀI PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THANH LIÊM THÁI NGUYÊN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ một luận văn nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày ….. tháng … năm 2017 Tác giả Đặng Xuân Toản ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Quản lý nguồn nhân lực tại Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa, phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đa ̣i ho ̣c Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn TS. VŨ THANH LIÊM. Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo trong Trường Đa ̣i ho ̣c Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Thái Nguyên, ngày ….. tháng … năm 2017 Tác giả Đặng Xuân Toản iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Những đóng góp của đề tài ........................................................................... 3 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC LĨNH VỰC PHÁT THANH-TRUYỀN HÌNH ...... 5 1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 5 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình .......... 6 1.1.3. Quản lý nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình .................................... 9 1.1.4. Nội dung quản lý nguồn nhân lực phát thanh,truyền hình .................... 12 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý, phát triển nhân lực phát thanh, truyền hình .................................................................................... 16 1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 20 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý, phát triển nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình trong nước ............................................................................................... 20 1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ ...................... 22 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 23 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 23 iv 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 23 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 23 2.2.2. Phân tích, xử lý thông tin ...................................................................... 24 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 25 2.3. Chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................................. 26 2.3.1.Chỉ tiêu phản ánh tình nguồn nhân lực .................................................. 26 2.3.2.Các chỉ tiêu phản ánh công tác quản lý nguồn nhân lực ........................ 27 Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI ĐÀI PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH TỈNH PHÚ THỌ ....... 28 3.1. Giới thiệu Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Phú Thọ ......................... 28 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................ 28 3.1.2. Khái quát về vị trí, chức năng ............................................................... 29 3.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn......................................................................... 29 3.1.4. Hệ thống tổ chức quản lý ...................................................................... 30 3.2. Thực trạng công tác quản lý nguồn nhân lực tại Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ ........................................................................................................... 31 3.2.1. Khái quát nguồn nhân lực tại Đài ......................................................... 31 3.2.2. Hoạt động quản lý nguồn nhân lực tại Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ ....... 35 3.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nguồn nhân lực tại Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ........................................................................................ 56 3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý nguồn nhân lực tại Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ .................................................................................................... 60 3.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 60 3.3.2. Những yếu kém hạn chế ........................................................................ 61 3.3.3. Nguyên nhân của những yếu kém hạn chế ........................................... 62 Chương 4: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI ĐÀI PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH TỈNH PHÚ THỌ ........................................................................................... 63 v 4.1. Định hướng, mục tiêu quản lý nguồn nhân lực tại Đài phát thanh, truyền hình tỉnh Phú Thọ................................................................................. 63 4.1.1. Định hướng............................................................................................ 63 4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 65 4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực tại Đài phát thanh truyền hình tỉnh Phú Thọ ....................................................................... 65 4.2.1.Hoàn thiện tổ chức bộ máy đi đôi với đổi mới công tác hoạch định phát triển nguồn nhân lực ................................................................................ 65 4.2.2. Đổi mới công tác tuyển dụng nhân lực ................................................. 67 4.2.3. Nâng cao hiệu quả đào tạo đi đôi với sử dụng hợp lý nguồn nhân lực ....... 71 4.2.4. Thực hiện đánh giá công việc đối với cán bộ nhân viên một cách công bằng và chính xác ................................................................................... 72 4.2.5. Tạo động lực làm việc cho người lao động........................................... 75 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 78 4.3.1. Kiến nghị với cơ quan Nhà nước .......................................................... 78 4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Phú Thọ ...................................................... 79 4.3.3.Kiến nghị đối với các Trường, Trung tâm đào tạo ................................ 79 KẾT LUẬN .................................................................................................... 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 83 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 85 vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CBCC : Cán bộ công chức CCVC : Công cụ vật chất CBNV : Cán bộ nhân viên DN : Doanh nghiệp HĐND : Hội đồng nhân dân KH - CN : Khoa học - Công nghệ NNL : Nguồn nhân lực PT - TH : Phát thanh - Truyền hình TCHC : Tổ chức hành chính UBND : Ủy ban nhân dân vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Quy mô nguồn nhân lực của Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2014 -2016 ............................................................................... 31 Bảng 3.2. Nguồn nhân lực của Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ phân theo giới tính và độ tuổi........................................................................................... 33 Bảng 3.3. Nguồn nhân lực của Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ phân theo trình độ đào tạo ............................................................................................... 34 Bảng 3.4. Đánh giá công tác hoạch định nhân lực tại Đài PH-TH tỉnh Phú Thọ ...................................................................................... 36 Bảng 3.5. Nhận xét về công tác tuyển dụng của CBCNV trong Đài ................. 40 Bảng 3.6. Nhận xét về công tác phân công, bố trí sử dụng lao động của CBCNV trong Đài ............................................................................ 41 Bảng 3.7. Số lượng CBCC của Đài được cử đu đào tạo giai đoạn 2014 - 2016 .. 44 Bảng 3.8. Chi phí đào tạo của Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2014 - 2016 ... 46 Bảng 3.9. Nhận xét về Đào tạo của CBCNV trong Đài ..................................... 47 Bảng 3.10. Hệ số lương chức danh tại Đài ......................................................... 51 Bảng 3.11. Mức thưởng một số danh hiệu tiêu biểu .......................................... 54 Bảng 3.12. Thu nhập của CBCNV của Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2014 - 2016 (Chỉ tính lương và thưởng) .......................................... 55 Bảng 3.13. Nhận xét về đãi ngộ của CBCNV trong Đài.................................... 56 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự phát triển nhanh chóng ngành phát thanh, truyền hình và sự thu hút đầu tư ở quy mô lớn diễn ra trong thời gian qua được coi là ngành kinh doanh phát triển nhanh, có xu hướng xã hội hóa cao. Sự kết hợp giữa Nhà nước với tư nhân trong ngành Phát thanh - Truyền hình (PT-TH) là hết sức cần thiết, nhất là trong điều kiện ngành này đang trong giai đoạn chuyển đổi sang công nghệ số hóa. Công nghệ số hóa sẽ mang lại những khả năng phục vụ mới cho phát thanh, truyền hình: phát thanh, truyền hình chất lượng cao qua mạng số mặt đất và vệ tinh; trên mạng internet; qua cáp; mở rộng các dịch vụ mới… Đổi mới về công nghệ , phát thanh truyền hình là xu thế tất yếu của các Đài PT - TH trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Mục đích là nâng cao chất lượng sản phẩm, thoả mãn tối đa nhu cầu thông tin và giải trí của khách hàng. Khách hàng của PT - TH ngày nay có nhiều sự lựa chọn để thưởng thức các kênh, các chương trình truyền hình yêu thích qua nhiều hình thức khác nhau. Nhưng để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, giữ vững uy tín và thương hiệu, đòi hỏi các nhà cung cấp phải rất nỗ lực, trong đó nhân tố con người là đặc biệt quan trọng. Đó phải là những nhà quản lý, là các phóng viên, biên tập viên, các kỹ thuật viên được đào tạo bài bản, có kỹ năng làm việc chuyên nghiệp. Tuy nhiên, các nhà cung cấp phát thanh, truyền hình nói chung, Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ nói riêng gặp rất nhiều khó khăn trong quản lý, đào tạo, sử dụng quản lý và phát triển nguồn nhân lực công chức viên chức. Công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực công chức, viên chức các phòng ban chuyên môn thuộc Đài đã không đáp ứng kịp nhu cầu phát triển của đơn vị. Kể từ khi thành lập, lãnh đạo và tập thể cán bộ công chức, viên chức của Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ đang nỗ lực xây dựng Đài tương xứng với các đài trong khu vực, phấn đấu trở thành một cơ quan truyền thông để làm tốt 2 nhiệm vụ cung cấp thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, là diễn đàn của nhân dân; làm tốt chức năng định hướng giáo dục, nâng cao dân trí, giải trí, góp phần nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân. Tuy nhiên, do yêu cầu phát triển của Đài trong bối cảnh mới, đòi hỏi Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ phải nâng cao chất lượng nội dung chương trình PT - TH, thể hiện rõ bản sắc và phong cách báo chí, đáp ứng mục tiêu đạt ra theo đúng tôn chỉ mục đích của cơ quan truyền thông; góp phần ổn định chính trị - xã hội, phát triển kinh tế, nâng cao dân trí, bảo vệ và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp, trước hết là để phục vụ đồng bào Phú Thọ, sau nữa là phục vụ nhân dân trong khu vực cũng như cả nước. Để đáp ứng được mục tiêu trên cần phải có một nguồn nhân lực đủ về số lượng, cơ cấu và trình độ cao, có khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ mới trong lĩnh vực PT-TH. Điều đó đặt ra yêu cầu cho Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ phải không ngừng nâng cao hiệu quả quản lý NNL nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu của nhiệm vụ đặt ra hiện nay. Xuất phát từ yêu cầu đó, với tư cách là một cán bộ của Đài, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Quản lý nguồn nhân lực tại Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ” làm luận văn tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩ kinh tế của mình. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích chung Nghiên cứu thực trạng quản lý nguồn nhân lực của Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh Phú Thọ và căn cứ vào định hướng, mục tiêu của Đài, đề tài đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực của Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về quản lý nguồn nhân lực của lĩnh vực Phát thanh - Truyền hình. 3 - Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nguồn nhân lực của Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực của Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý nhân lực trong lĩnh vực PT-TH 3.2 . Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về không gian Không gian nghiên cứu của đề tài tại Đài PT-TH tỉnh Phú Thọ. Phạm vi về thời gian Các tư liệu tổng quan thu thập từ các tài liệu đã công bố trong giai đoạn từ năm 2014- 2016. Phạm vi về nội dung Nghiên cứu đội ngũ nhân lực đang làm việc tại Đài PT - TH tỉnh Phú Thọ, bao gồm cả cán bộ quản lý, cán bộ hành chính, đội ngũ phóng viên, đội ngũ kỹ thuật viên. 4. Những đóng góp của đề tài Luận văn đã nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan tới quản lý nguồn nhân lực đố PT-TH. Cụ thể những đóng góp mới của luận văn là: Một là, luận văn đã hệ thống khóa được khung lý luận về nguồn nhân lực, quản lý nguồn nhân lực lĩnh vực phát thanh, truyền hình đồng thời đã chỉ ra được các yếu tố tác động đến quản lý nguồn nhân lực lĩnh vực phát thanh, truyền hình. Hai là, luận văn đã phản ánh một cách toàn diện và đầy đủ thực trạng công tác quản lý, phát triển nhân lực phát thanh, truyền hình tại tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2014-2016. 4 Ba là, luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý, phát triển nhân lực phát thanh, truyền hình tại tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý nguồn nhân lực tại Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh Phú Thọ. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực tại Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC LĨNH VỰC PHÁT THANH-TRUYỀN HÌNH 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản * Nguồn nhân lực Trong lý luận quản lý và kinh tế học, nếu như các thuật ngữ “nhân lực”, “lao động” đã được sử dụng từ lâu thì thuật ngữ “nguồn nhân lực” mới xuất hiện vào thập niên 80 của thế kỷ XX, khi có sự thay đổi căn bản về phương thức quản lý, sử dụng con người trong kinh tế lao động. Nếu như trước đây phương thức quản trị nhân viên với các đặc trưng coi nhân viên là lực lượng thừa hành, phụ thuộc, cần khai thác tối đa sức lao động của họ với chi phí tối thiểu thì từ những năm 80 đến nay với phương thức mới, quản lý nguồn nhân lực với tính chất mềm dẻo hơn, linh hoạt hơn, tạo điều kiện tốt hơn để người lao động có thể phát huy ở mức cao nhất các khả năng tiềm tàng, vốn có của họ thông qua tích lũy tự nhiên trong quá trình lao động phát triển. Có thể nói sự xuất hiện của thuật ngữ "nguồn nhân lực" là một trong những biểu hiện cụ thể cho sự thắng thế của phương thức quản lý mới đối với phương thức quản lý cũ trong việc sử dụng nguồn lực con người. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau để đưa ra định nghĩa về nguồn nhân lực. Nếu dựa vào khả năng lao động của con người, nguồn nhân lực được định nghĩa là khả năng lao động của xã hội, của toàn bộ những người có cơ thể phát triển bình thường, có khả năng lao động. Nếu tiếp cận dựa vào trạng thái hoạt động kinh tế của con người, nguồn nhân lực gồm toàn bộ những người đang hoạt động trong các ngành kinh tế, văn hóa, xã hội… Với cách tiếp cận dựa vào khả năng lao động của con người và giới hạn độ tuổi, nguồn nhân lực gồm toàn bộ những người trong độ tuổi lao động, có khả năng tham gia lao động. Xét trên góc độ một tổ chức, nguồn nhân lực của tổ chức là sự 6 tổng hợp những nguồn lực của mọi cá nhân trong tổ chức đó, sao cho có thể tạo nên một sức mạnh tổng hợp về cả mặt số lượng, chất lượng. Tuy nhiên, khái niệm nguồn nhân lực vẫn còn có thể được hiểu theo nhiều cách khác nữa: Theo báo cáo của Liên hợp quốc đánh giá về những tác động của toàn cầu hoá đối với nguồn nhân lực đã đưa ra định nghĩa: “Nguồn nhân lực là trình độ lành nghề, kiến thức và năng lực thực có thực tế cùng với những năng lực tồn tại dưới dạng tiềm năng của con người”[3]. - Đội ngũ phóng viên, kỹ thuật viên, phát thanh viên và biên tập viên. 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình 1.1.2.1. Đặc điểm của nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình PT - TH là lĩnh vực hoạt động liên quan đến việc tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng; là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Dân; giữa Việt Nam và quốc tế..., vì vậy NNL trong lĩnh vực này có những điểm đặc thù khác với nguồn nhân lực khác. Đó là: Thứ nhất, NNL PT - TH phải có ý thức chính trị cao. PT - TH là loại hình báo chí thu hút được sự quan tâm theo dõi của đông đảo công chúng nhất, vì vậy bất cứ một thông tin được đưa ra từ Đài này sẽ có tác dụng lan tỏa rất nhanh và cũng rất lớn. Điều đó nói lên rằng, việc tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước thông qua kênh PT - TH cần phải rất thận trọng, không thể để có bất kỳ sơ suất nào. Vì vậy, NNL trong lĩnh vực này, nhất là đội ngũ phóng viên, phát thanh viên và kỹ thuật viên phải là những người có đạo đức, phẩm chất chính trị rõ ràng, và tuyệt đối trung thành với Tổ quốc. Trong thời gian qua, đội ngũ nhân lực của Đài PT - TH đã phát huy tối đa và thành công tương đối tốt việc tham gia hướng dẫn dư luận, tuyên truyền chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước. PT - TH thu hút tương đối đông đảo nguồn nhân lực tham gia, do đặc thù công việc PT- TH truyền tải thông tin tới công chúng bằng lời nói và hình ảnh vì vậy đòi hỏi nguồn nhân lực tại đây phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ phù hợp. Đặc 7 biệt người phóng viên phải có khả năng viết bài khả năng quay phim, khả năng quan sát và nhìn nhận, nắm bắt sự kiện từ nhiều góc độ phản ánh nhanh nhạy nhiều chiều các khía cạnh của cuộc sống xã hội. Thứ hai, nguồn nhân lực PH - TH, đặc biệt là đội ngũ phóng viên, kỹ thuật viên phải là những người năng động, sáng tạo, và am hiểu thực tế. Mỗi bộ phận hợp thành nguồn nhân lực trong ngành PT - TH đều đóng một vai trò vô cùng quan trọng, tuy nhiên, bộ phận đặc thù nhất, cũng có thể coi là mạch máu của ngành PT - TH chính là đội ngũ phóng viên, phát thanh viên, biên tập viên (sau đây gọi chung là phóng viên). Phóng viên phát thanh, truyền hình là một công việc không hề đơn giản trong giới báo chí. Bởi lẽ công việc này cần có sự đầu tư, tâm huyết rất nhiều của người trong nghề. Hơn thế nữa nó còn đòi hỏi sự chăm chỉ học tập, rèn luyện không ngừng nghỉ nhằm tôi luyện cho chính bản thân họ. Phóng viên phát thanh, truyền hình được biết đến là người chịu trách nhiệm thu thập, điều tra và tường thuật lại các vấn đề và tin tức đang được quan tâm một cách nhanh chóng. Họ phải là người truyền tải thông tin một cách công bằng và thật chính xác thông qua các tư liệu, nguồn tin đáng tin cậy. Điều này được thực hiện thông qua các phương tiện như các chương trình truyền hình, truyền hình thực tế, radio hoặc các chương trình truyền hình trực tuyến. Công việc của một phóng viên truyền hình được mô tả ngắn gọn là: “xác minh, thu thập và phân tích các sự kiện có ảnh hưởng đến người dân”. Họ cần có cái nhìn thực tế và có chiều sâu về thế giới xung quanh để khắc hoạ cho mọi người về các vấn đề một cách gần gũi và hiệu quả. Thứ ba, nguồn lực phóng viên, kỹ thuật viên phát thanh, truyền hình có thể đảm đương rất nhiều vai trò trong giới truyền thông. Các vị trí này hầu hết đều rất quan trọng, cho thấy được sự năng động của một phóng viên truyền hình. Chúng ta có thể biết đến họ với những vị trí như: Biên tập viên; phát thanh viên; phóng viên; nhà sản xuất chương trình… 8 Nhiệm vụ và trách nhiệm của một phóng viên truyền hình sẽ thay đổi linh hoạt trong các chương trình tivi hay radio…, vì vậy rất đa dạng các loại công việc. Cụ thể, họ là những người có trách nhiệm tìm ra các câu chuyện, điểm đặc sắc cho các vấn đề thu thập được từ các cơ quan tin tức, cảnh sát, công chúng, các buổi họp báo…; cũng có thể là người trình bày và đóng góp ý tưởng về chương trình cho các biên tập viên; hay là người liên hệ, đối chiếu các thông tin và chứng cứ để hỗ trợ cho câu chuyện từ các nguồn thông tin có liên quan (internet, các cơ sở lưu trữ, cơ sở dữ liệu). Thứ tư, nhân lực trong lĩnh vực PT - TH luôn phải cập nhật kiến thức để đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ (KH-CN) trong lĩnh vực hoạt động. Trong thời đại chuyển đổi từ công nghệ tương tự sang công nghệ số hóa đòi hỏi NNL phải có những kiến thức và kỹ năng thiết yếu về vấn đề này. Tức là, các kỹ thuật viên phải biết sử dụng được kỹ thuật phòng thu số, thực hiện liên kết mạng và các ứng dụng khác; đồng thời cũng phải thay đổi nội dung chương trình cho phù hợp. 1.1.2.2. Vai trò của nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình Thứ nhất, NNL PT - TH là lực lượng hàng đầu trong tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đến tận người dân, bất kể là tại vùng thành thị hay nông thôn, đồng bằng hay miền núi. Đó cũng là lực lượng kết nối “Đảng với Dân”, và là “Sứ giả” thân thiện, kết nối Việt Nam với thế giới. Thông qua hoạt động tuyên truyền đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước, NNL PT - TH là lực lượng truyền tải những quyết sách quan trọng, mang tính chiến lược tới mọi vùng miền của Tổ quốc một cách nhanh nhất, chính xác nhất, và kịp thời nhất. Thứ hai, NNL PT - TH cùng lúc truyền tải được thông tin cả về hình ảnh và âm thanh. Đây là vai trò đặc biệt của NNL này, mà các loại truyền 9 thông khác không thể có được. Do làm việc trên một phương tiện truyền thông đại chúng hiện đại, NNL PT - TH có khả năng thông tin nhanh chóng, kịp thời hơn so với những người làm công tác thông tin trên các loại phương tiện khác. Thứ ba, nguồn nhân lực PT - TH có khả năng làm thay đổi nhận thức của con người. Điều đó, việc sử dụng các thiết bị kỹ thuật truyền hình hiện đại, các phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên và phát thanh viên đều có thể cung cấp trực tiếp cả hình ảnh và âm thanh trong cùng một thời gian, về cùng một sự kiện mà độc giả có thể kiểm chứng ngay. 1.1.3. Quản lý nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình 1.1.3.1. Khái niệm và đặc điểm quản lý nguồn nhân lực phát thanh truyền hình * Khái niệm quản lý nguồn nhân lực PT - TH Quản lý NNL của một tổ chức là tất cả các công việc liên quan đến thu hút, đào tạo, sử dụng, phát triển đánh giá NNL mà tổ chức thực hiện để nhằm đem lại hiệu quả cao trong hoạt động của mình. Theo đó, Quản lý NNL PT TH là sự kết hợp tổng thể các hoạt động hoạch định, tuyển mộ, tuyển chọn, đào tạo, phát triển và tạo động lực cho đội ngũ CBNV đang làm việc trong lĩnh vực PT - TH[4]. * Đặc điểm quản lý NNL trong lĩnh vực phát thanh - truyền hình Đội ngũ nguồn nhân lực PT - TH không chỉ đòi hỏi về trình độ chuyên môn cao mà còn đòi hỏi về phẩm chất nghề nghiệp, đạo đức, chính trị rất là lớn cho nên cần vô cùng chú ý đến đặc thù của ngành để thực hiện tốt công tác quản lý nguồn nhân lực. Về cơ bản, công tác quản lý nguồn nhân lực trong ngành PT - TH cũng giống với công tác quản lý nguồn nhân lực ở các ngành nghề, lĩnh vực khác. Tuy nhiên, do PT - TH là một ngành sản xuất vật chất đặc biệt mang tính sáng tạo nghệ thuật, tạo ra sản phẩm “hàng hóa đặc biệt” cho người tiêu dùng, mang tính phổ cập đại chúng và thể hiện sự bình đẳng tự 10 do trong việc tiếp nhận của các công dân trong xã hội, nên hoạt động quản lý NNL trong lĩnh vực này cũng có những đặc điểm riêng. Cụ thể là: Thứ nhất, lao động PT - TH là lực lượng sáng tạo, đòi hỏi các nhà quản lý phải có nghệ thuật để phát huy tối đa khả năng sáng tạo của họ. Thứ hai, do sản phẩm của lao động trong lĩnh vực PT - TH là kết tinh sự sáng tạo của người lao động, không thể đo lường giá trị của nó một cách trực tiếp được, vậy nên việc đánh giá hao phí lao động của họ là rất khó chính xác. Thứ ba, do địa bàn hoạt động của nhân lực PT - TH trải rộng trên nhiều địa bàn cả trong và ngoài nước, nhất là đối với lực lượng phóng viên, khiến cho hoạt động của họ nhiều khi vượt ra ngoài tầm kiểm soát của các nhà quản lý. Vì vậy, những người làm công tác quản lý họ không chỉ có trình độ chuyên môn cao mà còn phải có nghệ thuật quản lý. 1.1.3.2. Sự cần thiết quản lý nguồn nhân lực phát thanh, truyền hình Quản lý nguồn nhân lực là hoạt động hết sức cần thiết đối với mọi cơ quan, đơn vị trong tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Đối với lĩnh vực PT TH, do là lĩnh vực nhạy cảm nên hoạt động quản lý NNL tại đây càng cần thiết hơn. Điều đó là xuất phát từ các lý do chủ yếu sau: Thứ nhất, do phạm vi ảnh hưởng của PT - TH tới xã hội rất lớn, nên chỉ cần một sai sót nhỏ của những người làm truyền hình sẽ gây nên một hậu quả lớn. Ngành PT - TH luôn là một chiến tuyến quan trọng, có một phạm vi ảnh hưởng lớn lao tới đời sống xã hội. Trong những thập kỷ cuối thế kỷ trước, truyền thanh, truyền hình Việt Nam (nay gọi là PT - TH) Việt Nam chỉ có một số ít kênh chính thống của Trung ương, nhưng giờ đây, nó đã trở thành một hệ thống, một mạng lưới đa dạng, có đến hàng trăm đơn vị, nhiều tầng cấp (trung ương, khu vực, tỉnh, thành phố...) nhiều chủng loại (các kênh chính thống, các kênh truyền hình cáp, các kênh kỹ thuật số, các kênh truyền hình liên kết sản xuất, kênh công nghệ HD, 3D…). Không ít các tập đoàn kinh tế 11 đã hợp tác cùng đầu tư sản xuất vào lĩnh vực PT - TH. Vì vậy, chỉ cần một sơ suất nhỏ của phóng viên, hoặc biên tập viên, hay phát thanh viên đều dẫn đến một hậu quả lớn cả về chính trị, kinh tế, xã hội, nhất là chính trị. Thứ hai, do yêu cầu khắc phục những khó khăn về nguồn nhân lực nhằm đáp ứng yêu cầu của quy trình sản xuất theo công nghệ hiện đại, dần số hóa từ khâu quay phim, biên tập, dựng hình, xử lý hậu kỳ đến lập lịch, truyền dẫn, phát sóng. Yêu cầu của quy trình này là tất cả kỹ thuật viên khối sản xuất tiền kỳ và hậu kỳ đều phải sử dụng thành thạo công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu nhanh, chính xác của các chương trình. Nội dung của PT - TH ngày càng phong phú và hấp dẫn, tính tương tác của các chương trình ngày càng nâng cao, đòi hỏi người làm công tác PT TH cũng phải nâng cao một bước về bản lĩnh và nghiệp vụ, đáp ứng nhu cầu của khán thính giả. Thứ ba, do yêu cầu của việc tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước phải trung thành, chính xác và thuyết phục. Có thể thấy, Phát thanh - Truyền hình là kênh thông tin tuyên truyền hiệu quả, bổ ích và hấp dẫn nhất, vì vậy nó cũng phục vụ đắc lực nhất cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội đất nước và hội nhập quốc tế. vì vậy, quản lý NNL PT - TH có vai trò quan trọng trong việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng cho NNL tham gia hoạt động trong lĩnh vực PT - TH để đáp ứng với xu thế phát triển của khoa học công nghệ PT TH trên thế giới và giải pháp, lộ trình chuyển đổi công nghệ tại Việt Nam phù hợp theo quy hoạch định hướng. Thứ tư, do yêu cầu của việc đáp ứng NNL đủ về số lượng, cao về chất lượng cho các chương trình phát sóng PT - TH. Hiện nay, vấn đề đang gây khó khăn lớn cho nhiều đơn vị PT - TH là sự bất cập giữa NNL hiện có với đòi hỏi của sự phát triển nhanh chóng trong