Tài liệu Quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan bản văn hoá truyền thống sà rèn xã nghĩa lợi thị xã nghĩa lộ (luận văn thạc sĩ)

NGUYỄN XUÂN HOÀN- KHÓA 2017-2019, CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ ĐÔ THỊ VÀ CÔNG TRÌNH BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI ---------------------------------- NGUYỄN XUÂN HOÀN QUẢN LÝ KHÔNG GIAN, KIẾN TRÚC, CẢNH QUAN BẢN VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG SÀ RÈN XÃ NGHĨA LỢI THỊ XÃ NGHĨA LỘ LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ VÀ CÔNG TRÌNH Hà Nội - 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI ----------------------NGUYỄN XUÂN HOÀN KHÓA 2017 - 2019 QUẢN LÝ KHÔNG GIAN, KIẾN TRÚC, CẢNH QUAN BẢN VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG SÀ RÈN XÃ NGHĨA LỢI THỊ XÃ NGHĨA LỘ Chuyên ngành: Quản lý đô thị và công trình Mã số: 60.58.01.06 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ VÀ CÔNG TRÌNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN TUẤN ANH XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS. KHUẤT TÂN HƯNG Hà Nội - 2019 1 LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập chương trình thạc sỹ, chuyên ngành Quản lý Đô thị và Công trình, khóa học 2017 - 2019 tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, Học viên đã được các thầy cô giáo truyền đạt cho những kiến thức và phương pháp luận nghiên cứu khoa học vô cùng quý báu, đây chính là nền tảng kiến thức giúp học viên tự tin, vững vàng hơn trong công tác và trong lĩnh vực nghiên cứu sau khi tốt nghiệp. Học viên xin bày tỏ lòng tri ân tới toàn thể quý thầy cô trong nhà trường. Đặc biệt xin được gửi lời cảm ơn chân tới PGS.TS. Nguyễn Tuấn Anh, là người trực tiếp hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp cho học viên hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn các Phòng, Khoa trong nhà trường, cảm ơn Bà con nhân dân bản Sà Rèn, chính quyền xã Nghĩa Lợi, phòng Quản lý đô thị thị xã Nghĩa Lộ đã giúp đỡ học viên hoàn thành luận văn này. Hà Nội, tháng 6 năm 2019 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Xuân Hoàn 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ Quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan bản văn hoá truyền thống Sà Rèn xã Nghĩa Lợi thị xã Nghĩa Lộ là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của học viên. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Xuân Hoàn 1 MỤC LỤC Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục bảng biểu Danh mục hình, sơ đồ MỞ ĐẦU……………………………………………………………………. 1 ∙ Lý do chọn đề tài………………………………………………………... 1 ∙ Mục đích nghiên cứu……………………………………………………​ ​3 ∙ Đối tượng và phạm vi nghiên cứu………...……………………………​ ​3 ∙ Phương pháp nghiên cứu ​………………………………………………​ ​3 ∙ Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài……………………………​ ....​3 ∙ Các khái niệm………………………………………………………….... 4 ∙ Cấu trúc luận văn……………………………………………………....​ ​5 NỘI DUNG 6 Chương 1 6 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KHÔNG GIAN, KIẾN TRÚC, CẢNH QUAN BẢN VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG SÀ RÈN XÃ NGHĨA LỢI, THỊ XÃ NGHĨA LỘ, TỈNH YÊN BÁI. 6 1.1. Giới thiệu chung . 6 1.1.1. Khái quát về thị xã Nghĩa Lộ. 6 2 1.1.2. Đặc điểm Bản Sà rèn, xã Nghĩa An thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái. 7 1.2. Thực trạng công tác Quy hoạch xây dựng Bản Sà Rèn. 9 1.2.1. Thực trạng công tác quy hoạch 9 1.2.2. Thực trạng công tác thiết kế đô thị. 12 1.3. Thực trạng quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan Bản Sà Rèn. 13 1.3.1. Thực trạng quản lý không gian Bản Sà Rèn. 13 1.3.2. Thực trạng quản lý kiến trúc bản Sà Rèn. 16 1.3.3. Thực trạng cảnh quan bản Sà Rèn. 20 1.4. Thực trạng sự tham gia của cộng đồng trong công tác quản lý 24 1.5. Thực trạng bộ máy quản lý 25 1.5.1. Về cơ chế chính sách và văn bản pháp lý 25 1.5.2. Thực trạng bộ máy quản lý: 26 1.5.3. Năng lực quản lý 29 1.6. Các vấn đề cần nghiên cứu 29 1.6.1. Về quản lý quy hoạch xây dựng đô thị 29 1.6.2. Về thiết kế đô thị 30 1.6.3. Về văn bản pháp lý 31 1.6.4. Về bộ máy quản lý 31 1.6.5. Về sự tham gia của cộng đồng 32 Chương 2: 34 CƠ SỞ KHOA HỌC TRONG QUẢN LÝ KHÔNG GIAN, KIẾN TRÚC, CẢNH QUAN BẢN SÀ RÈN. 34 2. 1. Cơ sở pháp lý để quản lý không gian kiến trúc cảnh quan 34 3 2.1.1 Văn bản quy phạm pháp luật 34 2.1.2. Các tiêu chuẩn, quy phạm 36 2.1.3. Văn bản pháp lý liên quan 37 2. 2. Cơ sở lý thuyết để quản lý không gian kiến trúc cảnh quan 38 2.2.1. Cấu trúc khu đô thị. 38 2.2.2. Các nguyên tắc đê xây dựng mô hình phát triển khu đô thị khả thi và đạt hiệu quả 38 2.2.3. Lý luận hình ảnh đô thị 40 2.2.4. Cộng đồng trong công tác quản lý không gian kiến trúc cảnh quan 44 2.3. Kinh nghiệm trong công tác quản lý không gian kiến trúc cảnh quan ở Việt Nam và thế giới. 46 2.3.1. Kinh nghiệm trên thế giới. 46 2.3.2. Kinh nghiệm ở Việt Nam 51 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan Bản Sà Rèn. 53 2.4.1. Yếu tố sử dụng (công năng) 53 2.4.2. Yếu tố thẩm mỹ 54 2.4.3. Yếu tố kinh tế 55 2.4.4. Yếu tố quản lý đô thị 56 2.4.5. Các dự án tác động đến khu vực bản Sà Rèn 57 Chương 3. 58 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ KHÔNG GIAN, KIẾN TRÚC, CẢNH QUAN BẢN SÀ RÈN 58 4 3.1. Quan điểm, mục tiêu và nguyên tắc quản lý 58 3.1.1. Quan điểm, mục tiêu: 58 3.1.2. Nguyên tắc quản lý. 60 3.2. Giải pháp Quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan 61 3.2.1. Giải pháp quản lý không gian 61 3.2.2 Giải pháp quản lý kiến trúc 62 3.2.3. Giải pháp quản lý cảnh quan 67 3.3. Hoàn thiện cơ chế chính sách 69 3.4. Giải pháp về bộ máy quản lý 70 3.4.1. Đề xuất cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý 70 3.4.2. Các biện pháp để nâng cao năng lực quản lý đô thị 71 3.4.3. Giải pháp thực hiện quy chế phối hợp giữa cá cơ quan quản lý nhà nước về quy hoạch, kiến trúc 72 3.5. Giải pháp huy động sự tham gia của cộng đồng 74 3.5.1. Cung cấp thông tin 74 3.5.2. Tham gia quản lý, duy trì bảo dưỡng 76 3.5.3. Tham gia vào công tác kiểm tra giám sát và đánh giá 76 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 78 ∙ Kết luận:………………………………………………………………​ ​78 ∙ Kiến nghị:………………………………………………………………​ ​79 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên đầy đủ UBND Ủy Ban Nhân Dân HTKT BĐS Bất động sản QL Quản lý DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng Bảng 1.1 Thống kê hiện trạng sử dụng đất DANH MỤC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ Số hiệu hình và sơ đồ Hình 1.1 Hình 1.2 Hình 1.3 Hình 1.4 Hình 1.5 Hình 1.6 Hình 1.7 Hình 1.8 Hình 1.10 Hình 1.11 Hình 1.12 Hình 1.13 Hình 1.12 Hình 1.15 Hình 1.16 Hình 1.17 Sơ đồ 1.1 Hình 2.1 Hình 3.11 Hình 3.3 Hình 3.4 Hình 3.5 Sơ đồ 3.1 Tên hình và sơ đồ Vị trí bản , Sà Rèn, thị xã Ngĩa Lộ Cánh đồng mường lò , thị xã Ngĩa Lộ Quy hoạch tổ chức không gian bản Sà rèn Bãi tập kết rác trước nhà văn hóa Không gian trống hiện hữu trên bản Sà Rèn Không gian cây xanh trên bản Sà Rèn Không gian mặt nước cây xanh bao phủ bản Sà Rèn Nhà văn hóa bản Sà Rèn Nhà dân cư được xây dựng theo kiến trúc truyền thống Nhà sàn kết hợp mô hình Home stay Nhà sàn kết hợp mô hình Home stay Đoạn đường đã được bê tong hóa Đoạn đường từ phán hạ đến cuối bản Rảnh thoát nước thuộc đường bê tong Hệ thống mạng lưới cấp điện Rác thải tập kết trưowcs nhà văn hóa Cơ cấu quản lý đô thị từ tỉnh đến địa phương Suối thia qua địa phận bản Sà Rèn Quy hoạch các khu chức năng Nhà sàn người dân tộc thái trên bản Sà Rèn Mặt bằng nhà sàn người thái trên bản Rà Rèn Hàng rào cây xanh trong thôn bản Cơ cấu tổ chức quản lý kiến trúc cảnh quan ở thị xã Nghĩa Lộ 1 MỞ ĐẦU  Lý do chọn đề tài Thị xã Nghĩa Lộ là một đô thị loại 4 thuộc phía tây tỉnh Yên Bái. Cùng với việc phát triển chung thị xã Nghĩa Lộ đang phải đối mặt với nhiều thách thức về quỹ đất để phát triển đô thị dẫn tới thu hẹp cánh đồng Mường Lò. Các thôn bản thuộc đô thị thị xã Nghĩa Lộ, phân bố ven cánh đồng Mường Lò có nét đặc trưng về không gian, kiến trúc, cảnh quan rất thu hút cũng đang chịu những tác động và biến đổi từ việc phát triển đô thị thị xã Nghĩa lộ. Bản Sà rèn thuộc xã Nghĩa Lợi – thị xã Nghĩa Lộ nằm về phía Bắc thị xã Nghĩa Lộ. Là một bản thuộc đô thị, có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn nét văn hoá truyền thống, có vị trí địa lý, không gian, kiến trúc, cảnh quan cũng như các giá trị văn hoá quý báu. Việc đề xuất các giải pháp quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan bản Sà rèn nhằm đảm bảo phát triển hài hoà và có bản sắc, phục vụ du lịch. Bản Sà rèn có quần thể các công trình kiến trúc nhà ở đồng bào dân tộc Thái đông đúc ven cánh đồng Mường lò, tạo nên bản sắc riêng với nét đẹp độc đáo là cơ sở để phát triển du lịch văn hoá bản địa (các mô hình nhà ở kết hợp kinh doanh du lịch home stay). Các công trình kiến trúc tại thôn bản Sà rèn gắn liền với cánh đồng Mường Lò về không gian và thời gian tạo nên giá trị cao về cảnh quan tự nhiên và nhân tạo, cần có biện pháp khai thác tích cực và định hướng bền vững. Văn hóa truyền thống lâu đời trong cấu trúc Thôn, bản gắn với lao động, sinh hoạt, vui chơi lễ hội đã tạo thành một chỉnh thể ẩn chứa nhiều khám phá, trải nghiệm đối với khách du lịch trong và ngoài nước mỗi khi đến với Cánh đồng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ. 2 Trong những năm qua vấn đề phát triển đô thị đã tạo nên những áp lực không nhỏ như: Quỹ đất dành cho việc phát triển đô thị khiến đất đai canh tác trên cánh đồng Mường Lò bị thu hẹp ảnh hưởng đến cơ cấu lao động nông nghiệp đang ổn định và hệ sinh thái trên cánh đồng Mường Lò bị nhiều tác động gây biến đổi không bền vững. Do đó các thôn bản thuộc thị xã Nghĩa Lộ ven cánh đồng Mường Lò nói chung và Sà rèn nói riêng cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ từ những áp lực này trên phương diện không gian, kiến trúc, cảnh quan. Các hoạt động du lịch tạo nguồn những tác động lớn đến không gian, kiến trúc, cảnh quan thôn bản. Trong những tác động tích cực kèm theo các tác động tiêu cực như hoạt động du lịch gây những xáo trộn nhất định tới đời sống văn hoá của nhân dân đặc biệt là các không gian lễ hội có xu hướng thương mại hoá, tự phát mà không nằm trong khung quản lý của nhà nước gây thất thoát và khó kiểm soát nền kinh tế địa phương. Các hoạt động du lịch tự phát cũng làm phức tạp công tác thu gom xử lý chất thải rắn trên địa bàn thôn bản, gây ô nhiễm môi trường và biến đổi hệ sinh thái tự nhiên trên cánh đồng Mường Lò, tạo nên các hệ luỵ cần giải quyết cho công tác bảo vệ môi trường. Các chính sách quản lý phát triển đô thị, văn hoá du lịch, kinh tế chưa được nghiên cứu sâu, chưa được chế tài hoá khiến cho Thôn, Bản văn hoá đang phần biến đổi và mất đi tính định hướng chiến lược. Do đó cần có những nghiên cứu cụ thể làm công cụ quản lý cho địa phương để góp phần gìn giữ, phát triển các giá trị tốt đẹp trên thôn, bản Sà rèn tạo tiền đề và hình mẫu cho các thôn bản khác ven cánh đồng Mường lò và trong đô thị thị xã Nghĩa Lộ, hướng tới nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân bản địa đồng thời tạo lập môi trường sống của cộng đồng hướng tới mục tiêu phát triển bền 3 vững. bao gồm cộng đồng dân cư đô thị gắn với cộng đồng dân cư thôn bản đặc trưng.  Mục đích nghiên cứu Đề xuất giải pháp quản lý Không gian, Kiến trúc, Cảnh quan các bản văn hóa truyền thống tại cánh đồng Mường Lò nhằm đảm bảo yêu cầu phát triển bản truyền thống hài hòa, bản sắc, phục vụ du lịch cộng đồng bền vững.  Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: + Công tác quản lý Không gian, kiến trúc, cảnh quan các bản truyền thống tại cánh đồng Mường Lò. - Phạm vi nghiên cứu: Các bản văn hóa truyền thống tại Cánh đồng Mường Lò, trong đó nghiên cứ điển hình là bản Sà Rèn. Phạm vi nghiên cứu: Khu vực bản Sà Rèn với diện tích 62 ha, thuộc trung tâm xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa lộ, tỉnh Yên Bái.  Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập; kế thừa tài liệu, kết quả đã nghiên cứu; - Phương pháp điều tra khảo sát thực địa, xử lý thông tin; - Phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh, tiếp cận hệ thống; - Phương pháp dự báo.  Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Ý nghĩa khoa học: Nghiên cứu đề xuất các giải pháp Quản lý Không gian, kiến trúc cảnh quan Bản văn hoá truyền thống Sà rèn ven cánh đồng 4 Mường Lò nhằm bảo tồn bản sắc thôn bản văn hoá và phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương được hiệu quả. Ý nghĩa thực tiễn: Hoàn chỉnh các giải pháp quản lý quy hoạch không gian, kiến trúc cảnh quan gắn với sinh hoạt lao động sản xuất và sinh hoạt lễ hội giúp cho chính quyền địa phương cũng như cũng như việc tham gia của Cộng đồng có thêm cơ sở khoa học để quản lý hiệu quả thôn bản văn hoá; Góp phần xây dựng một khu vực quần cư thân thiện, hài hòa với thiên nhiên và môi trường. Là bài học thực tiễn áp dụng và nhân rộng đối với các thôn bản văn hoá ven cánh đồng Mường Lò. Quá trình đô thị hoá lân cận luôn có tác động tích cực và hỗ trợ đối với các thôn bản và góp phần bảo tồn cánh đồng Mường lò bao quanh thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái.  Các khái niệm Không gian: Không gian đô thị là không gian bao gồm các vật thể kiến trúc đô thị, cây xanh, mặt nước trong đô thị có ảnh hưởng trực tiếp đến cảnh quan đô thị (theo luật QH 30/2009/QH12). Kiến trúc: Kiến trúc đô thị là tổ hợp các vật thể trong đô thị, bao gồm các công trình kiến trúc, kỹ thuật, nghệ thuật, quảng cáo mà sự tồn tại, hình ảnh, kiểu dáng của chúng chi phối hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến cảnh quan đô thị (theo luật QH 30/2009/QH12). Cảnh quan: Là không gian cụ thể có nhiều hướng quan sát ở trong đô thị như không gian trước tổ hợp kiến trúc, quảng trường, đường phố, hè, đường đi bộ, công viên, thảm thực vật, vườn cây, vườn hoa, đồi, núi, gò đất, đảo, cù lao, triền đất tự nhiên, dải đất ven bờ biển, mặt hồ, mặt sông, kênh, 5 rạch trong đô thị và không gian sử dụng chung thuộc đô thị (theo luật QH 30/2009/QH12). Sự tham gia của cộng đồng: Theo Clanrence Shubert là quá trình trong đó các nhóm dân cư của cộng đồng tác động vào quá trình quy hoạch, thực hiện, quản lý sử dụng hoặc duy trì một dịch vụ, trang thiết bị hay phạm vi hoạch động. Các hoạt động cá nhân không có tổ chức sẽ không được coi là sự tham gia của cộng đồng. - Sự tham gia của cộng đồng là một quá trình mà Chính phủ và cộng đồng cùng nhận một số trách nhiệm cụ thể và tiến hành các hoạt động để cung cấp các dịch vụ đô thị cho tất cả cộng đồng. - Sự tham gia của cộng đồng là đảm bảo cho những người chịu ảnh hưởng của dự án được tham gia vào việc quyết định dự án. - Sự tham gia của cộng đồng là tìm và huy động các nguồn lực của cộng đồng, qua đó để tăng lợi ích cho cộng đồng dân cư giảm các chi phí, tăng hiệu quả kinh tế và hiệu quả chính trị cho nhà nước.  Cấu trúc luận văn Chương 1: Tổng quan Quản lý Không gian, kiến trúc, cảnh quan Bản văn hoá truyền thống Sà rèn ven cánh đồng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái. Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn Quản lý Không gian, kiến trúc, cảnh quan Bản văn hoá truyền thống Sà rèn ven cánh đồng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái. Chương 3: Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả Quản lý Không gian, kiến trúc, cảnh quan Bản văn hoá truyền thống Sà rèn ven cánh đồng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái. 6 NỘI DUNG Chương 1 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KHÔNG GIAN, KIẾN TRÚC, CẢNH QUAN BẢN VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG SÀ RÈN XÃ NGHĨA LỢI, THỊ XÃ NGHĨA LỘ, TỈNH YÊN BÁI. 1.1. Giới thiệu chung . 1.1.1. Khái quát về thị xã Nghĩa Lộ. Thị xã Nghĩa Lộ là một đô thị loại 4 nằm về phía Tây thuộc tỉnh Yên Bái. Sau 20 năm thành lập, xây dựng và phát triển, Thị xã Nghĩa Lộ đã không ngừng khẳng định vị trí trung tâm kinh tế, văn hóa, thương mại và dịch vụ du lịch, là địa phương có tốc độ đô thị hoá và phát triển khá cao, có nhiều tiềm năng hấp dẫn, có sức hút và khả năng lan toả tạo động lực thúc đẩy cho sự phát triển của cả vùng. Với tiền đề quan trọng và khách quan đó, Chính phủ và Tỉnh Yên Bái đã có những định hướng chiến lược để phát triển không gian thị xã Nghĩa Lộ gắn với phát triển kinh tế xã hội và quy hoạch vùng tỉnh đã được UBND tỉnh Yên Bái phê duyệt. Thị xã Nghĩa Lộ có 7 đơn vị hành chính trực thuộc gồm 4 phường: Tân An, Trung tâm, Pú Trạng, Cầu Thia và 3 xã: Nghĩa An, Nghĩa Lợi, Nghĩa Phúc. Nghĩa Lộ nổi tiếng với hoa Ban, gạo Mường Lò, xôi ngũ sắc, thổ cẩm, ngòi Thia và đặc biệt là điệu xòe Thái uyển chuyển. Chợ Văn hóa Mường Lò và mạng lưới thương mại dịch vụ đã làm cho Nghĩa Lộ trở thành trung tâm kinh tế xã hội của các địa phương miền Tây Yên Bái. Thị xã Nghĩa Lộ được bao bọc bởi cánh đồng Mường lò nổi tiếng tươi đẹp, cộng đồng người dân tộc sống đan xen trong đô thị và thôn bản thuộc thị xã tạo nên mối quan hệ phong phú và nét đặc trưng khác biệt so với các đô thị 7 vùng miền khác. Do nhu cầu phát triển du lịch, đẩy mạnh nền kinh tế địa phương, trong những năm gần đây thị xã Nghĩa Lộ đã có nhiều chủ trương, chính sách phát triển đô thị đặc trưng kèm theo việc bảo tồn các thôn bản văn hoá truyền thống ven cánh đồng Mường Lò như Bản Đêu 1 xã Nghĩa An và Bản Sà Rèn xã Nghĩa Lợi thị xã Nghĩa Lộ. 1.1.2. Đặc điểm Bản Sà rèn, xã Nghĩa An thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái. Bản Sà rèn thuộc xã Nghĩa Lợi – thị xã Nghĩa Lộ nằm về phía Bắc thị xã Nghĩa Lộ có vị trí quan trọng trong phát triển sinh thái, du lịch, bảo tồn văn hóa truyền thống của toàn thị xã. Trong những năm qua việc lập quy hoạch chung thị xã Nghĩa Lộ đã đưa khu vực này trở thành vị trí chiến lược phát triển đô thị của tỉnh Yên Bái. Nhằm cụ thể hoá, nâng cao công tác Quản lý và phát triển cơ sở hạ tầng cũng như việc đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng xã hội các thôn bản trở thành các khu du lịch tiềm năng cần được hình thành trên cơ sở triển khai các quy hoạch, khai thác văn hóa truyền thống trong quá trình đô thị hoá khu vực. Hình 1.1: Vị trí Bản Sà Rèn thị xã Nghĩa Lộ 8 Vị trí địa lý: Phía Bắc giáp xã Sơn A, huyện Văn Chấn; Phía Nam giáp xã Nghĩa Phúc, thị xã Nghĩa Lộ; Phía Đông giáp Suối Thia, xã Phù Nham, huyện Văn Chấn; Phía Tây giáp xã Sơn A, huyện Văn Chấn; Tổng diện tích Bản 61,8Ha. Văn hoá đặc trưng: Người Thái đen đã định cư lâu đời ở nơi đây. Theo câu truyện sử thi của người Thái, hai anh em Tạo Xuông và Tạo Ngần tìm nơi lập nghiệp. Tạo Xuông đã dừng chân dựng bản làng ở Mường Lò, xây dựng nên vùng đất tổ tiên của người Thái Đen ở khắp vùng Tây Bắc vì thấy ở đây đất đai màu mỡ, nguồn nước dồi dào. Còn Tạo Ngần lên Mường Then (Mường Thanh ngày nay) xây dựng bản làng người Thái Trắng cũng trồng lúa nước là chủ yếu. Trong số bốn thung lũng lớn nổi tiếng vì phong cảnh đẹp và khí hậu trong lành ở vùng Tây Bắc, thì cánh đồng Mường Lò được xếp thứ hai sau Mường Thanh (tỉnh Điện Biên) và đứng trên Mường Than (Than Uyên, Lai Châu) và Mường Tấc (Phù Yên, Sơn La). Mường Lò hiện nay gồm thị xã Nghĩa Lộ và một số xã thuộc huyện Văn Chấn. Từ trên cao nhìn xuống, cánh đồng Mường Lò như một cái chảo lớn, xung quanh là những triền núi quanh năm mây phủ. Vào mùa xuân, sương mù càng đậm đặc hơn. Hình 1. 2: Cánh đồng Mường Lò thị xã Nghĩa Lộ 9 Như vậy về lịch sử các thôn, bản nói chung và Sà Rèn nói riêng đã góp phần tạo nên cánh đồng Mường Lò và duy trì sự tồn tại của nó với những giá trị vô cùng to lớn cần gìn giữ và phát triển. Bản Sà Rèn xã Nghĩa Lợi thị xã Nghĩa Lộ là một trong những quần cư của người Thái đen, cuộc sống của họ gắn liền với cánh đồng Mường Lò tươi đẹp. Trong quá trình lao động sản xuất, sinh hoạt văn hoá, người dân nơi đây đã tạo nên những giá trị trường tồn để nuôi sống mình, để cải tạo giữ gìn thiên nhiên và tạo nên bản sắc rất riêng về kiến trúc cảnh quan thôn bản. Với những giá trị hiện hữu về không gian, kiến trúc cảnh quan, thiên nhiên và con người thôn bản Sà Rèn, năm 2014 Sà Rèn đã được công nhận là Thôn bản bảo tồn văn hoá truyền thống gắn với du lịch địa phương. 1.2. Thực trạng công tác Quy hoạch xây dựng Bản Sà Rèn. 1.2.1. Thực trạng công tác quy hoạch Xác định được vai trò và tầm quan trọng của Bản Sà Rèn trong vấn đề phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Năm 2015 Uỷ ban nhân dân thị xã Nghĩa Lộ đã cho phép lập và phê duyệt “Quy hoạch Bảo tồn Làng bản văn hoá truyền thống gắn với du lịch Bản Sà Rèn” Hình 1.3: Quy hoạch tổ chức không gian Bản Sà Rèn thị xã Nghĩa Lộ