Tài liệu Quản lý đội ngũ giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp trên địa bàn huyện pắc nặm, tỉnh bắc kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN DUY QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN DUY QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN TIẾN HÙNG THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa có ai thực hiện nghiên cứu./. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018 Tác giả luận văn Hoàng Văn Duy i LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian nghiên cứu, Luận văn đã được thực hiện và hoàn thành với sự giúp đỡ và hướng dẫn tận tình của các thầy cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và với sự cộng tác của CBQL, GV các trường THCS, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Khoa Tâm lý Giáo dục, Phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Thường trực Huyện uỷ, HĐND và UBND huyện Pác Nặm, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Pắc Nặm đã quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện nghiên cứu đề tài này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Tiến Hùng, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam - Người thầy giáo đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Mặc dù đã rất nhiều cố gắng, song do năng lực có hạn nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự cảm thông, chia sẻ và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn./. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018 Tác giả luận văn Hoàng văn Duy ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ............................................................................... v MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 6. Phạm vi nghiên cứu đề tài......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ..................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5 1.1.1. Nghiên cứu về Chuẩn nghề nghiệp giáo viên .................................................... 5 1.1.2. Nghiên cứu về quản lý đội ngũ giáo viên đáp ứng Chuẩn nghề nghiệp ............ 9 1.2. Khái niệm và thuật ngữ liên quan .................................................................... 10 1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục ............................................................................ 10 1.2.2. Quản lý nhà trường và quản lý trường trung học cơ sở ................................... 13 1.3. Trường trung học cơ sở và đội ngũ giáo viên .................................................. 18 1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................. 18 1.3.2. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên trung học cơ sở ............. 18 1.3.3. Chuẩn nghề nghiệp của giáo viên trung học cơ sở .......................................... 22 1.4. Quản lý nguồn nhân lực dựa vào năng lực ...................................................... 24 1.5. Quy trình và nội dung, tiêu chí quản lý đội ngũ giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ............................................................................. 26 iii 1.5.1. Lập quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ........................... 26 1.5.2. Chỉ đạo và tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ................................................... 29 1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ĐNGV THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ..................................................................................................... 35 1.6.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................... 35 1.6.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 35 Tiểu kết Chương 1 ...................................................................................................... 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN ........................................................ 37 2.1. Đặc điểm phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục THCS huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn .................................................................................................... 37 2.1.1. Địa lý tự nhiên và kinh tế - xã hội ................................................................... 37 2.1.2. Khái quát về giáo dục và quản lý giáo dục trung học cơ sở của huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ........................................................................................... 38 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ........................................................................ 40 2.2.1. Mục đích .......................................................................................................... 40 2.2.2. Nội dung, phương pháp và công cụ ................................................................. 40 2.2.3. Đối tượng và qui mô khảo sát .......................................................................... 41 2.2.4. Xử lý dữ liệu và viết báo cáo ........................................................................... 41 2.3. Thực trạng ĐNGV các trường THCS trên địa bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................................ 41 2.3.1. Về số lượng ...................................................................................................... 41 2.3.2. Về chất lượng đáp ứng chuẩn nghề nghiệp...................................................... 42 2.3.3. Về cơ cấu ......................................................................................................... 47 2.4. Thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp trên địa bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ...................... 49 2.4.1. Thực trạng về lập quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn .......................................... 49 iv 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ................................... 58 2.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng..................................................................... 59 2.6.1. Công tác tuyển dụng ........................................................................................ 59 2.6.2. Công tác bố trí sử dụng .................................................................................... 60 2.6.3. Công tác đào tạo bồi dưỡng ............................................................................. 60 2.6.4. Công tác kiểm tra đánh giá .............................................................................. 61 2.6.5. Việc thực hiện các chính sách đối với giáo viên trung học cơ sở: .................. 61 Tiểu kết Chương 2 ...................................................................................................... 62 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN ........................................................ 63 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................................................... 63 3.1.1. Tính mục tiêu ................................................................................................... 63 3.1.2. Tính hệ thống ................................................................................................... 63 3.1.3. Tính kế thừa ..................................................................................................... 63 3.1.4. Tính hiệu quả ................................................................................................... 63 3.1.5. Tính đồng bộ .................................................................................................... 64 3.2. Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp trên địa bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn............... 64 3.2.1. Đề xuất bộ tiêu chuẩn về quản lý đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Pác Nặm ........................................................................................................... 64 3.2.2. Nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và các bên liên quan về quản lý đội ngũ giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ............................................................................................................... 69 3.2.3. Cải tiến lập quy hoạch, tuyển chọn và sử dụng hợp lý đội ngũ giáo viên trung học cơ sở dựa vào chuẩn nghề nghiệp .................................................... 72 3.2.4. Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp và trên chuẩn ............................................. 76 3.2.5. Phát triển môi trường làm việc thân thiện, dân chủ, đoàn kết để tạo động lực cho giáo viên trung học cơ sở gắn bó với nghề và yêu nghề ..................... 79 v 3.2.6. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả dựa vào chuẩn nghề nghiệp và phản hồi thông tin để cải tiến ...................................................................... 82 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 86 3.2.8. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp............................. 87 Tiểu kết Chương 3 ...................................................................................................... 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 91 1. Kết luận ................................................................................................................... 91 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 94 PHỤ LỤC vi DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT STT CÁC TỪ VIẾT TẮT NGHĨA CỦA CÁC TỪ 1 CB Cán bộ 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CNH-HĐH Công nghiệp hóa – Hiện dại hóa 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CNXH Chủ nghĩa xã hội 6 CSVC Cơ sở vật chất 7 ĐG Đánh giá 8 ĐNGV Đội ngũ giáo viên 9 GD Giáo dục 10 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 11 GV Giáo viên 12 HS Học sinh 13 NV Nhân viên 14 QL Quản lý 15 TH Tiểu học 16 THCS Trung học cơ sở 17 THPT Trung học phổ thông 18 UBND Ủy ban nhân dân iv DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH Bảng: Bảng 2.1. Số trường học của các cấp học giai đoạn 2015 - 2018.................. 38 Bảng 2.2. Số lớp và số học sinh của các cấp học giai đoạn 2015 - 2018 ...... 39 Bảng 2.3. Chất lượng văn hoá của học sinh THCS huyện Pác Nặm trong 3 năm học gần đây ......................................................................... 39 Bảng 2.4. Chất lượng giáo dục đạo đức của học sinh THCS huyện Pác Nặm trong 3 năm học gần đây ...................................................... 40 Bảng 2.5. Tổng hợp số lượng ĐNGV THCS huyện Pác Nặm trong 3 năm học gần đây.................................................................................... 41 Bảng 2.6. Tổng hợp đánh giá về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống của ĐNGV TH CS huyện Pác Nặm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp............ 42 Bảng 2.7. Tổng hợp đánh giá về năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục của ĐNGV THCS huyện Pác Nặm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ......................................................................... 43 Bảng 2.8. Tổng hợp đánh giá về năng lực dạy học của ĐNGV THCS huyện Pác Nặm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ................................ 44 Bảng 2.9. Tổng hợp đánh giá về năng lực giáo dục của ĐNGV THCS huyện Pác Nặm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ................................ 45 Bảng 2.10. Tổng hợp đánh giá về năng lực hoạt động chính trị, xã hội, của ĐNGV THCS huyện Pác Nặm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ........ 46 Bảng 2.11. Tổng hợp đánh giá về năng lực phát triển nghề nghiệp của ĐNGV THCS huyện Pác Nặm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ........ 46 Bảng 2.12. Kết quả đánh giá, xếp loại ĐNGV theo chuẩn nghề nghiệp GV trung học trong 3 năm học gần đây ............................................... 47 Bảng 2.13. Tổng hợp thống kê số lượng ĐNGV THCS huyện Pác Nặm theo tuổi đời năm học 2017-2018 ................................................. 48 Bảng 2.14. Tổng hợp số lượng ĐNGV THCS huyện Pác Nặm theo trình độ đào tạo 3 năm học gần đây ....................................................... 48 v Bảng 2.15. Tổng hợp ý kiến tổ chức đánh giá thực trạng ĐNGV THCS dựa vào chuẩn nghề nghiệp các trường THCS huyện Pác Nặm ... 50 Bảng 2.16. Tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng lập quy hoạch phát triển ĐNGV các trường THCS huyện Pác Nặm.................................... 51 Bảng 2.17. Tổng hợp ý kiến đánh giá Thiết kế các thành tố của hệ thống quản lý ĐNGV THCS dựa vào chuẩn nghề nghiệp các trường THCS huyện Pác Nặm............................................................................... 52 Bảng 2.18. Tổng hợp ý kiến đánh giá Tuyển chọn GV THCS dựa vào chuẩn nghề nghiệp các trường THCS huyện Pác Nặm ................. 53 Bảng 2.19. Tổng hợp ý kiến đánh giá Quản lý sử dụng và thăng tiến của GV THCS dựa vào chuẩn nghề nghiệp các trường THCS huyện Pác Nặm.............................................................................. 54 Bảng 2.20. Tổng hợp ý kiến đánh giá Phát triển nghề nghiệp GV THCS dựa vào chuẩn nghề nghiệp các trường THCS huyện Pác Nặm ... 55 Bảng 2.21. Tổng hợp ý kiến đánh giá Kết quả đạt được của quản lý ĐNGV THCS các trường THCS huyện Pác Nặm ........................ 56 Bảng 2.22. Tổng hợp ý kiến đánh giá Hệ thống giám sát, đánh giá GV THCS dựa vào chuẩn nghề nghiệp các trường THCS huyện Pác Nặm ........................................................................................ 57 Bảng 2.23. Tổng hợp ý kiến đánh giá Phản hồi thông tin để cải tiến các trường THCS huyện Pác Nặm....................................................... 58 Bảng 3.1. Tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý ĐNGV THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ............................................... 88 Hình: Hình 1.1. Các giai đoạn phát triển quản lý NNL .............................................. 25 Hình 1.2. Quy trình và nội dung quản lý ĐNGV THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ....................................................................................... 27 vi MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục và Đào tạo có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và của dân tộc Việt Nam. Chính vì vậy, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Một dân tộc dốt, là dân tộc yếu". Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X trong báo cáo chính trị đã khẳng định: “Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao” và “Đảm bảo đủ số lượng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở tất cả các cấp học, bậc học”. Nghị quyết hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X nhấn mạnh: “Xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ của dân tộc, sức mạnh của đất nước, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị. Đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho sự phát triển bền vững” [19]. Đội ngũ giáo viên có vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định chất lượng giáo dục - đào tạo trong các nhà trường. Để thực hiện được mục tiêu giáo dục thì đội ngũ giáo viên là những người trực tiếp thực hiện mục tiêu của giáo dục. Họ chính là những người quyết định đến chất lượng giáo dục, quyết định đến sự thắng lợi của việc thực hiện mục tiêu kế hoạch giáo dục đề ra, trong Điều 15 Luật giáo dục cũng đã nêu rõ vai trò của nhà giáo: "Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người học" [29]. Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng đã nêu rõ: Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng đến bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước [1]. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội 1 hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ GV và CBQL giáo dục là khâu then chốt. Chiến lược phát triển KT-XH 2011-2020 xác định: “phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược”. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học, ban hành kèm theo Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trở thành “thước đo” chất lượng giáo viên các trường THCS và THPT trên cả nước. Tuy nhiên để chuẩn này thực sự phát huy tác dụng, những người làm công tác quản lý nhà trường cần phải có những biện pháp quản lý đội ngũ dựa trên chuẩn, hướng tới chuẩn và đáp ứng yêu cầu đặc thù của từng địa phương. Thực tế đội ngũ giáo viên còn hạn chế về chất lượng "chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển giáo dục - đào tạo trong giai đoạn mới" (Nghị quyết TW2 khoá VIII). Để thực hiện tốt mục tiêu phát triển giáo dục - đào tạo nhất thiết phải có đội ngũ giáo viên chuẩn hoá, đầy đủ về số lượng và có trình độ chuyên môn vững vàng. Muốn như vậy, mỗi nhà trường phải coi việc tổ chức, chỉ đạo, xây dựng, bồi dưỡng và quản lý đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ bức thiết. Trong những năm gần đây, huyện Pác Nặm có đội ngũ giáo viên khá ổn định và từng bước nâng cao về chất lượng chuyên môn. Tuy nhiên chất lượng chung của đội ngũ không đồng đều, điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục của huyện. Xuất phát từ các lý do trên, việc nghiên cứu đề tài: "Quản lý đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở đáp ứng chuẩn nghề nghiệp trên địa bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn” là vấn đề cần thiết nghiên cứu về lý luận và đặc biệt là về thực tiễn. 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa nghiên cứu lý luận làm tiền đề nghiên cứu thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý ĐNGV các trường THCS công lập đáp ứng chuẩn nghề nghiệp trên địa bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, dựa vào cách tiếp cận quản lý NNL dựa vào năng lực nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục của huyện Pác Nặm. 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động quản lý ĐNGV của hiệu trưởng các trường THCS huyện Pác Nặm. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp quản lý ĐNGV các trường THCS công lập đáp ứng chuẩn nghề nghiệp ở huyện Pác Nặm. 4. Giả thuyết khoa học Đội ngũ giáo viên các trường THCS huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn cơ bản đủ về số lượng, chuẩn hóa về trình độ đào tạo. Xong vẫn còn những hạn chế nhất định như: chưa đồng bộ về cơ cấu bộ môn, chất lượng không đồng đều. Nếu nghiên cứu đề xuất được những biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên căn cứ vào chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học phù hợp với yêu cầu của địa phương thì sẽ góp phần quan trọng trong việc quản lý đội ngũ giáo viên đáp ứng Chuẩn nghề nghiệp ở các trường THCS công lập huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Tổng quan cơ sở lý luận về quản lý ĐNGV THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp. 5.2. Đánh giá thực trạng ĐNGV và quản lý ĐNGV đáp ứng chuẩn nghề nghiệp của các trường THCS công lập huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý ĐNGV theo chuẩn nghề nghiệp của các trường THCS công lập huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. 5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 6. Phạm vi nghiên cứu đề tài Đề tài luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu chủ yếu tập trung vào: * Nội dung nghiên cứu: Quy hoạch và thực hiện quy hoạch (Tuyển chọn, Quản lý sử dụng và thăng tiến; Tổ chức phát triển nghề nghiệp...) phát triển ĐNGV THCS công lập đáp ứng chuẩn nghề nghiệp. * Đối tượng khảo sát: cán bộ quản lý Phòng GD, trường THCS (Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn và GV) và các bên liên quan. - Địa bàn khảo sát: 07 trường THCS công lập ở huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn: Trường THCS Nghiên Loan, THCS Xuân La, THCS Bộc Bố, THCS Bằng Thành, THCS Công Bằng, THCS Cổ Linh và THCS Cao Tân. - Giới hạn thời gian nghiên cứu: Từ tháng 11/2016 đến tháng 12/2017. 3 7. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng 3 nhóm phương pháp, đó là: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các tài liệu lý luận về quản lý ĐNGV ở trường trung học phổ thông. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Là phương pháp sử dụng một bảng câu hỏi với một hệ thống câu hỏi đặt ra nhằm tìm hiểu về thực trạng năng lực, thực trạng quản lý ĐNGV THCS và những đề xuất nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý ĐNGV THCS huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn đáp ứng chuẩn nghề nghiệp. - Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn CBQL, GV các trường THCS nhằm thu thập thông tin và làm rõ thêm những vấn đề từ phiếu điều tra. - Phương pháp khảo nghiệm: Là phương pháp khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp được đưa ra. 7.3. Nhóm phương pháp toán thống kê Phương pháp thống kê xử lý các dữ liệu nghiên cứu thực tiễn bằng phần. mềm SPSS for Windows 16.0. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, danh mục các bảng, danh mục các sơ đồ và biểu đồ, đề tài luận văn được trình bày trong 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý ĐNGV THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp. - Chương 2: Thực trạng ĐNGV và quản lý ĐNGV các trường THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. - Chương 3: Biện pháp quản lý ĐNGV các trường THCS đáp ứng chuẩn nghề nghiệp tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu về Chuẩn nghề nghiệp giáo viên 1.1.1.1. Ở nước ngoài Những năm gần đây, để ĐG và phân loại GV một cách chính xác, nhiều nước trên thế giới đã xây dựng một bộ Chuẩn nghề nghiệp cho GV, nhằm mục đích làm cho dạy học trở thành một nghề chuyên nghiệp, đồng thời định hướng cho GV phấn đấu, rèn luyện, giúp cho nhà QL có một bộ công cụ đánh giá phân loại GV, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng, sử dụng GV một cách hợp lý và hiệu quả. * Hoa Kỳ là quốc gia đi tiên phong trong xây dựng Chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thông (dẫn theo [14]). Uỷ ban Quốc gia Chuẩn nghề dạy học (National Board for Professional Teacher Standards - NBPTS) - được thành lập năm 1987, đã đề xuất 5 điểm cốt lõi để các bang vận dụng: (1) Giáo viên phải tận tâm với học sinh và việc học của họ. (2) Giáo viên phải làm chủ môn học, biết cách dạy môn học của mình. (3) Giáo viên phải có trách nhiệm quản lý và hướng dẫn học sinh học tập. (4) Giáo viên phải suy nghĩ một cách hệ thống về thực tế hành nghề của họ và học tập qua trải nghiệm. (5) Giáo viên phải là thành viên của cộng đồng học. Dựa vào 5 đề xuất cốt lõi đó, mỗi bang đã xây dựng Chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thông của bang mình. * Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của Vương quốc Anh (2007) [dẫn theo 6] Được cấu trúc gồm 3 phần (lĩnh vực) có liên quan lẫn nhau, đó là: (1) Những đặc trưng nghề nghiệp. (2) Kiến thức và sự am hiểu nghề nghiệp. (3) Các kĩ năng nghề nghiệp. 5 Chuẩn nghề nghiệp giáo viên được xác định cụ thể cho từng giai đoạn phát triển nghề của giáo viên: - Giáo viên mới vào nghề (Q): (33 yêu cầu). - Dành cho tất cả giáo viên (C): (41 yêu cầu). - Giáo viên trong thang bậc trả lương cao (P): (10 yêu cầu). - Giáo viên giỏi (E): (15 yêu cầu). - Giáo viên có kĩ năng cấp cao (chuyên gia) (A): (3 yêu cầu). Trong phần này, chúng tôi xin giới thiệu những tiêu chuẩn và yêu cầu nghề nghiệp dành cho tất cả giáo viên (loại C): * Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của Thái Lan (dẫn theo [14]). Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng phổ thông ở Thái Lan gồm 18 tiêu chuẩn trên 03 lĩnh vực: (1) tiêu chuẩn đối với chất lượng HS; (2) tiêu chuẩn đối với giảng dạy; (3) tiêu chuẩn đối với lãnh đạo và quản lí giáo dục. Trong đó đề cập đến những tiêu chuẩn mà GV cần phải đạt được. Hầu hết các nước trên thế giới đều coi phát triển đội ngũ giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục. Trên thực tế, cần tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên có cơ hội học tập thường xuyên, học tập suốt đời, để bổ sung kịp thời kiến thức và đổi mới phương pháp hoạt động phù hợp với sự phát triển của kinh tế - xã hội là mục tiêu hành động của các nhà quản lý giáo dục. Tại Thái Lan, từ những năm 1998 việc bồi dưỡng giáo viên phổ thông được tiến hành ở các trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện kỹ năng nghề nghiệp và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội. Triều Tiên là một trong những nước có chính sách thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ giáo viên, Tất các giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chương trình và nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn theo quy định. Nhà nước đã đưa ra hai chương trình lớn được thực thi hiệu quả trong thập kỷ vừa qua. Đó là “Chương trình bồi dưỡng giáo viên mới” để bồi dưỡng giáo viên thực hiện trong 10 năm và “Chương trình trao đổi” để đưa giáo viên đi tập huấn ở nước ngoài. 6 1.1.1.2. Ở Việt Nam Từ năm 1986, cả nước bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện để thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đảng và Nhà nước ta đã hết sức coi trọng phát triển giáo dục nhằm tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Bắt đầu từ đây, việc đào tạo và bồi dưỡng giáo viên đã có những chuyển biến tích cực, đội ngũ dần dần được chuẩn hóa mặc dù nguồn ngân sách giáo dục còn hạn hẹp.Hai chu kỳ bồi dưỡng thường xuyên 1992 - 1996 và 1997 - 2000, bồi dưỡng thay sách, các hội thi giáo viên dạy giỏi tổ chức ở các địa phương, khu vực, quốc gia đã cho phép đúc rút được kinh nghiệm bổ ích về hoạt động bòi dưỡng nâng cao năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên phổ thông nói chung và đội ngũ giáo viên THCS nói riêng; đồng thời bộc lộ nhiều bất cập về nội dung bồi dưỡng, chương trình, hình thức tổ chức, cơ sở vật chất tài liệu, thời gian, trong đó đã cho thấy những hạn chế trong công tác quản lý của các cấp dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng chưa cao, chưa đáp ứng sự phát triển của giáo dục.Những năm qua, các cấp Quản lý giáo dục và các nhà khoa học, cũng đã có nhiều nghiên cứu đề cập đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và giáo viên cao cấp ở trường phổ thông, đề xuất những giải pháp xây dựng đội ngũ nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp giáo dục, trong đó có các đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục: - Nguyễn Khắc Quyết (2015, QL phát triển ĐNGV trung học phổ thông theo chuẩn nghề nghiệp huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh). - Lê Thanh Đạm (2009), “Biện pháp phát triển cán bộ quản lý các trường THCS huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục”. - Vũ Ba lê (2012), “Quản lý hoạt động bồi dưỡng giao viên cốt cán ở các trường THPT huyện Ba Vì thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục: - Nguyễn Văn Khung (2012), “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình trong giai đoạn hiện nay”. - Trần Ngọc Thủy (2013), “Phát triển đội ngũ giáo viên trường THCS ở quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng theo chuẩn nghề”. 7 Các công trình nghiên cứu trên đây cơ bản giải quyết những vấn đề lý luận cũng như thực tiễn về xây dựng và phát triển đội ngũ CBQL, giáo viên trường phổ thông ở một số địa phương. Tuy nhiên, vấn đề quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS trên địa bàn cấp huyện nói chung còn ít được quan tâm và cho đến nay chưa có tác giả nào đề cập nghiên cứu quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên phải tiếp thu, vận dụng những xu hướng về sự thay đổi chức năng của người giao viên trong bối cảnh khoa học, kỹ thuật, công nghệ đang phát triển rất nhanh hướng tới kinh tế tri thức và xã hội học tập. - Giáo viên không chỉ đóng vai trò là người truyền đạt tri thức mà phải là người tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn, gợi mở, cố vấn, trọng tài cho các hoạt động học tập tìm tòi khám phá, giúp học sinh tự lực chiếm lĩnh kiến thức mới. Giáo viên phải có năng lực đổi mới phương pháp dạy học, chuyển từ kiểu dạy tập trung vào vai trò giáo viên và hoạt động dạy sang kiểu tập trung vào vai trò của học sinh và hoạt động học, từ các dạy thông báo - giải thích - minh họa sang cách dạy hoạt động tìm tòi khám phá. - Trong bối cảnh kĩ thuật công nghệ phát triển nhanh, tạo ra sự chuyển dịch định hướng giá trị, giáo viên trước hết phải là nhà giáo dục có năng lực phát triển ở học sinh về cảm xúc, thái độ, hành vi, bảo đảm người học làm chủ được và biết ứng dụng hợp lí tri thức học được vào cuộc sống bản thân, gia đình, cộng đồng. Bằng chính nhân cách của mình, giáo viên tác động tích cực đến sự hình thành nhân cách của học sinh, giáo viên phải là một công dân gương mẫu, có ý thức trách nhiệm xã hội, hăng hái tham gia vào sự nghiệp phát triển của cộng đồng, là nhân vật chủ yếu góp phần hình thành bầu không khí dân chủ trong lớp học, trong nhà trường, có lòng yêu giới trẻ và có khả năng tương tác cao với giới trẻ. - Trong xã hội đang phát triển nhanh, người giáo viên phải có ý thức, có nhu cầu, có tiềm năng không ngừng hoàn thiện nhân cách, đạo đức, lối sống, nâng 8 cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phát huy tính chủ động, độc lập, sáng tạo trong hoạt động sư phạm, biết phối hợp nhẹ nhàng với tập thể sư phạm nhà trường trong việc thực hiện các mục tiêu giáo dục. Quá trình đào tạo ở trường sư phạm chỉ là sự đào tạo ban đầu, là cơ sở cho quá trình đào tạo tiếp theo trong đó sự tự học, tự đào tạo có vai trò quan trọng, quyết định sự thành đạt của mỗi giáo viên. Giáo viên phải có năng lực giải quyết những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn dạy học giáo dục bằng con đường tổng kết kinh nghiệm, phát huy sáng kiến, thực nghiệm sư phạm. - Giáo viên trung học là giáo viên môn học: mỗi giáo viên dạy học một hoặc hai môn có quan hệ chuyên môn gần gũi, thực hiện chức năng giáo dục học sinh (nghĩa hẹp) chủ yếu thông qua giảng dạy môn học. Những giáo viên được phân công làm công tác chủ nhiệm lớp, công tác Đoàn, Đội, hoạt động ngoài giờ lên lớp... có phạm vi hoạt động giáo dục rộng hơn. - Đối tượng của giáo viên trung học là học sinh lứa tuổi từ 11 đến 18, nên hoạt động nghề nghiệp của giáo viên trung học đa dạng, phức tạp. Giáo viên phải đạt yêu cầu cao về phẩm chất, năng lực chuyên môn nghiệp vụ mới đáp ứng được nhu cầu, trình độ nhận thức phát triển của học sinh trung học. - Bối cảnh hiện nay đòi hỏi giáo viên trung học phải có trình độ tin học và sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học, trình độ ngoại ngữ mới theo kịp yêu cầu phát triển nội dung, đổi mới phương pháp dạy môn học của mình ở trường THCS. 1.1.2. Nghiên cứu về quản lý đội ngũ giáo viên đáp ứng Chuẩn nghề nghiệp Quản lý ĐNGV là quá trình xây dựng, tổ chức, chỉ đạo thực hiện việc cập nhật kiến thức, củng cố, mở mang và trang bị một cách có hệ thống những tri thức, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giảng dạy. Quản lý trong quá trình đảm bảo chức năng quản lý trong quá trình tổ chức bồi dưỡng giáo viên, từ chức năng lập kế hoạch tổ chức, điều khiển, kiểm tra đánh giá để hoạt động bồi dưỡng GV đạt được mục tiêu và hiệu quả. 9