Tài liệu Quản lý đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận hoàng mai thành phố hà nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ____________________ LÝ THỊ THU HẰNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON TƯ THỤC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀNG MAI - THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Hà Nội – 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC LÝ THỊ THU HẰNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON TƯ THỤC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀNG MAI - THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hằng HÀ NỘI – 2016 i LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn và kính trọng sâu sắc nhất tới PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hằng đã tạo điều kiện, quan tâm giúp đỡ, tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn tới toàn thể cán bộ phụ trách Tổ nghiệp vụ Mầm non - Phòng GD&ĐT quận Hoàng Mai và các cô giáo đang công tác quản lý, giảng dạy ở các trường Mầm non tư thục quận Hoàng Mai đã cung cấp, chia sẻ những tài liệu, thông tin quý báu, tạo điều kiện cho tôi được tìm hiểu về thực trạng của luận văn thông qua việc trả lời các câu hỏi khảo sát và trao đổi trực tiếp. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, các anh, các chị, các bạn đồng nghiệp đã luôn động viên và trao đổi góp ý kiến trong suốt quá trình tôi nghiên cứu, hoàn thành luận văn này. Dưới đây là toàn bộ nội dung nghiên cứu của tôi về công tác quản lý đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. Với điều kiện và thời gian có hạn cũng như kiến thức, kinh nghiệm còn hạn chế nên luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thầy cô cùng toàn thể các bạn để tôi có điều kiện bổ sung, nâng cao kiến thức của mình. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 12 năm 2016 Tác giả luận văn Lý Thị Thu Hằng ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học.......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3 6. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 3 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1 .CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG MẦM NON TƯ THỤC THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ............................................................................................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới....................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước......................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 10 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ......................................... 10 1.2.2. Giáo viên, đội ngũ giáo viên, quản lý đội ngũ giáo viên............................ 13 1.3. Trường mầm non tư thục trong hệ thống giáo dục quốc dân............................ 16 1.4. Quản lý đội ngũ giáo viên Mầm non tư thục theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực................................................................................................................. 21 1.4.1. Lý thuyết về quản lý phát triển nguồn nhân lực......................................... 21 1.4.2. Nội dung quản lý đội ngũ giáo viên trường mầm non tư thục theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực ............................................................................ 24 1.4.2.1. Xây dựng quy hoạch phát triển giáo viên mầm non tư thục................. 24 1.4.2.2. Tuyển chọn đội ngũ giáo viên ............................................................. 28 1.4.2.3. Sử dụng đội ngũ giáo viên .................................................................. 29 1.4.2.4. Bồi dưỡng và tự bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ..................................... 30 1.4.2.5. Quản lý việc thực hiện chế độ chính sách đối với đội ngũ giáo viên .......... 30 1.4.2.6. Kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên .................................................. 30 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đội ngũ giáo viên trường Mầm non tư thục theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực ............................................... 32 iii Tiểu kết chương 1 ................................................................................................ 35 Chương 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN VÀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON TƯ THỤC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀNG MAI - THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ................................................................. 37 2.1. Khái quát đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục mầm non của quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội ..................................................................... 37 2.2. Thực trạng về đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội ..................................................................... 40 2.2.1. Về số lượng giáo viên ............................................................................... 40 2.2.2. Về cơ cấu đội ngũ giáo viên ...................................................................... 46 2.2.3. Về chất lượng ĐNGV ................................................................................ 49 2.3. Thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực................................................................................................................. 52 2.3.1. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác quản lý đội ngũ giáo viên trường MNTT (HĐQT, HT, PHT, GV, PHHS) .................................................... 52 2.3.2. Công tác kế hoạch hoá đội ngũ giáo viên ................................................. 54 2.3.3. Về việc tuyển chọn, sử dụng đội ngũ giáo viên .......................................... 55 2.3.4. Vấn đề bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của đội ngũ CBQL, GV ...................... 58 2.3.5. Hoạt động kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên ....................................... 59 2.3.6. Môi trường làm việc và các cơ chế chính sách đối với đội ngũ giáo viên .................................................................................................................... 60 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực ......................................................................................................................... 62 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 68 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON TƯ THỤC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀNG MAI - THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ......................................................................................................... 70 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................................... 70 iv 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực................................................................................................................. 72 3.2.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch và xây dựng quy trình phát triểnđội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện tại và tương lai của nhà trường ................................................................................................................ 72 3.2.2. Đổi mới công tác tuyển chọn, bố trí và sử dụng giáo viên nhằm phát huy tiềm năng của đội ngũ.................................................................................. 76 3.2.3. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng và tự bồi dưỡng đội ngũ giáo viên phù hợp với nhu cầu phát triển của giáo dục ...................................................... 80 3.2.4. Hoàn thiện cách thức kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay ..................................................................... 86 3.2.5. Xây dựng chính sách thu hút, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho giáo viên, kích thích động lực giảng dạy, tạo môi trường làm việc thuận lợi ...... 90 3.2.6. Xây dựng mạng lưới giáo viên giữa các trường mầm non tư thục với các trường mầm non công lập trên địa bàn quận Hoàng Mai đồng thời xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường với phụ huynh học sinh ............................... 93 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 95 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ......................... 97 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 98 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 105 PHỤ LỤC v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNH-HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hoá CBQL Cán bộ quản lý CĐSPMN Cao đẳng sư phạm mầm non ĐHSPMN Đại học sư phạm mầm non ĐNGV Đội ngũ giáo viên GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDMN Giáo dục mầm non GV Giáo viên GVMN Giáo viên mầm non HĐQT Hội đồng quản trị HT Hiệu trưởng HS Học sinh MNTT Mầm non tư thục MNCL Mầm non công lập NNL Nguồn nhân lực PHHS Phụ huynh học sinh PHT Phó hiệu trưởng QL Quản lý SL Số lượng TCSPMN Trung cấp sư phạm mầm non TB Trung bình UBND Uỷ ban nhân dân vi DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12 Bảng 2.13 Bảng 2.14 Bảng 3.1 Tên bảng Trang Thống kê số lượng trường học, Chủ trưởng, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường MNTT trên địa bàn quận Hoàng Mai 41 - thành phố Hà Nội trong 3 năm học 2014-2015, 2015-2016 và 2016-2017 Bảng thống kê số lượng lớp học, số lượng trẻ và số lượng giáo viên theo từng khối, lớp từ năm học 42 2014-2015 đến năm học 2016-2017 Thống kê số lượng giáo viên theo từng khối, lớp 44 (Từ năm học 2014-2015 đến năm học 2016-2017) Phân loại trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên các trường MNTT trên địa bàn quận Hoàng Mai 46 thành phố Hà Nội năm học 2016-2017 Thống kê số GV theo cơ cấu độ tuổi - giới tính năm học 48 2015-2016 Tổng hợp kết quả đánh giá giáo viên các trường MNTT quận Hoàng Mai theo các yêu cầu của chuẩn GVMN năm học 50 2015-2016 Thống kê trình độ tin học và ngoại ngữ của giáo viên các 51 trường MNTT quận Hoàng Mai năm học 2015-2016 Kết quả nhận thức của đội ngũ CBQL, GV và PHHS các trường MNTT trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà 52 Nội về tầm quan trọng của công tác quản lý đội ngũ giáo viên mầm non tư thục. Kết quả nhận thức của đội ngũ CBQL, GV các trường MNTT 53 trên địa bàn quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội về tầm quan trọng của các nội dung quản lý đội ngũ giáo viên trường mầm non tư thục. Kết quả triển khai việc xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên các trường MNTT trên địa bàn quận Hoàng Mai 54 thành phố Hà Nội Kết quả khảo sát công tác tuyển chọn các trường mầm non tư 55 thục trên địa bàn quận Hoàng Mai -thành phố Hà Nội Kết quả công tác sử dụng ĐNGV các trường MNTT trên địa 57 bàn quận Hoàng Mai-thành phố Hà Nội Kết quả công tác bồi dưỡng của đội ngũ CBQL, GV 58 Kết quả công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành 59 phố Hà Nội Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 97 vii DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Tên sơ đồ Trang Sơ đồ 1.1 Mô hình phát triển nguồn nhân lực theo Leonard Nadler 23 Sơ đồ 3.1 Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý ĐNGV các trường MNTT trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển NNL 96 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục thế hệ mầm non tương lai của đất nước vừa là bậc học đầu tiên vừa có vai trò và tầm quan trọng trong vấn đề phát triển nền giáo dục và đào tạo của nước ta. Theo Quyết định số 14/2008/QĐBGD&ĐT, ngày 07/4/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Điều lệ Trường mầm non, tại Điều 2, Chương 1 đã nêu rõ một trong những nhiệm vụ và quyền hạn của trường mầm non, trường mẫu giáo, nhà trẻ, nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập đó là: “Quản lý cán bộ, giáo viên, nhân viên để thực hiện nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ em”. Quận Hoàng Mai là nơi có số trẻ trong độ tuổi học tại trường Mầm non ngày càng đông. Nhằm giảm tải số lượng trẻ trong các trường Mầm non công lập, dân lập và đáp ứng các nhu cầu của các bậc phụ huynh khi gửi trẻ tới trường. Do đó, các trường Mầm non tư thục được thành lập nhằm đáp ứng nhu cầu trên và nâng cao chất lượng giáo dục trẻ từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi. Hơn thế nữa, đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục công tác không ổn định, lâu dài. Việc thường xuyên phải tuyển dụng giáo viên mới sẽ ảnh hưởng tới hoạt động nuôi dạy của giáo viên và hoạt động học tập, vui chơi, ăn uống, ngủ nghỉ của trẻ. Chính vì vậy, để góp phần nâng cao chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non thì công tác quản lý đội ngũ giáo viên cần được đổi mới và thực hiện một cách khoa học phù hợp với điều kiện và tình hình phát triển của nhà trường hiện nay. Để phát huy được vai trò và năng lực của giáo viên mầm non, đòi hỏi công tác quản lý nhà trường cần có những thay đổi phù hợp với giáo dục mầm non trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Kết quả của đề tài sẽ là nguồn liệu thiết thực phục vụ cho các trường được chọn nghiên cứu và là nguồn liệu tham khảo cho các bạn độc giả quan tâm. 2 Xuất phát từ những lý do trên, tôi lựa chọn đề tài “Quản lý đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Thông qua việc nghiên cứu cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên, quản lý đội ngũ giáo viên trong các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội. Qua đó, đề xuất các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực nhằm góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và nuôi dạy trẻ, đáp ứng nhu cầu của của phụ huynh, trẻ và yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phát triển đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. 4. Giả thuyết khoa học Chất lượng đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục còn có những hạn chế nhất định. Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế là quản lý đội ngũ giáo viên chưa khoa học, chưa sát thực. Nếu đề xuất và thực thi các biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn các trường mầm non tư thục, đặc biệt là việc quản lý đội ngũ giáo viên theo hướng tiếp cận phát triển nguồn nhân lực thì đội ngũ này sẽ ổn định và phát triển nhất là sẽ giúp nhà trường nâng cao chất lượng chăm sóc và nuôi dạy trẻ. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giáo viên trường Mầm non tư thục theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. - Phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên và quản lý đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. - Đề xuất biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. 6. Phạm vi nghiên cứu - Địa bàn nghiên cứu: các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội trong 3 năm học (2014-2015, 2015-2016 và 2016-2017). - Khách thể khảo sát: Đội ngũ cán bộ quản lý (8 Chủ trường, 10 Hiệu trưởng, 3 Phó Hiệu trưởng), 173 Giáo viên, 240 Phụ huynh học sinh tại 10 trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội; 2 chuyên viên và 1 Tổ phó phụ trách Tổ nghiệp vụ Mầm non quận Hoàng Mai. 7. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các nhiệm vụ đặt ra, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá trong nghiên cứu các nguồn tài liệu lí luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý đội ngũ giáo viên mầm non tư thục theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực, bao gồm: - Các Nghị quyết, Quyết định, Thông tư, chủ trương, chính sách và các văn bản của Đảng, Nhà Nước, Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT có liên quan đến đề tài; 4 - Các công trình nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục của các nhà lí luận, các nhà quản lí giáo dục,…có liên quan đến đề tài như luận văn, luận án, các bài báo…; - Các tài liệu, số liệu của Phòng GD&ĐT quận Hoàng Mai; Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát sư phạm: Nhằm làm sáng tỏ hơn thực trạng về số lượng đội ngũ giáo viên, môi trường sư phạm, cơ sở vật chất,… - Phương pháp điều tra, khảo sát: + Tiến hành điều tra, thống kê để nắm được số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo, thâm niên công tác của ĐNGV trên địa bàn khảo sát; + Tiến hành khảo sát bằng phiếu hỏi về các nội dung quản lý đội ngũ giáo viên mầm non tư thục; + Đối tượng điều tra, khảo sát là CBQL,GV các trường MNTT; + Kết quả điều tra, khảo sát được phân tích, so sánh, đối chiếu để tìm ra những thông tin cần thiết theo hướng nghiên cứu của luận văn. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tiến hành nghiên cứu, tiếp thu những kinh nghiệm trong việc quản lý chuyên môn mầm non của Tổ nghiệp vụ mầm non thuộc Phòng GD&ĐT quận Hoàng Mai. - Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục, quản lý giáo dục đến vấn đề nghiên cứu. Đặc biệt là những thông tin, kinh nghiệm của Tổ nghiệp vụ Mầm non, Phòng GD&ĐT quận Hoàng Mai. - Phương pháp phỏng vấn: Thông qua hình thức gặp gỡ, trao đổi trực tiếp với đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên; đặt ra các câu hỏi giúp nhà nghiên 5 cứu tìm hiểu thêm về yêu cầu của giáo viên, nhân viên về phương pháp quản lý của HĐQT, Chủ trưởng hoặc HT. 7.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ - Sử dụng thống kê toán học; - Sử dụng sơ đồ, bảng biểu,… 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, kết quả nghiên cứu của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giáo viên trường Mầm non tư thục theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. Chương 2: Thực trạng đội ngũ giáo viên và quản lý đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. Chương 3: Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường Mầm non tư thục trên địa bàn quận Hoàng Mai - thành phố Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG MẦM NON TƯ THỤC THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Bước sang thế kỉ XXI, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, yếu tố con người trở nên có vai trò quyết định đối với sự phát triển của mỗi quốc gia. GD&ĐT có ý nghĩa rất lớn trong sự phát triển của đất nước. Khái niệm “vốn con người” và “nguồn lực con người” xuất hiện ở Hoa Kỳ vào những năm cuối thập kỉ XX do nhà kinh tế học người Mỹ - Theodor Schoults đưa ra, sau đó, thịnh hành trên thế giới. Nhà kinh tế học này đã phát triển tiếp nghiên cứu của mình và đã nhận giải thưởng Nobel kinh tế năm 1992. Vấn đề phát triển ĐNGV được ông giải quyết với tư cách là phát triển nguồn nhân lực của một ngành, một lĩnh vực [7]. Nhà xã hội học người Mĩ, Leonard Nadle đã nghiên cứu và đưa ra sơ đồ quản lý nguồn nhân lực, chỉ rõ mối quan hệ và các nhiệm vụ của công tác quản lý nguồn nhân lực. Theo ông, quản lý nguồn nhân lực có 3 nhiệm vụ chính là: phát triển nguồn nhân lực, sử dụng nguồn nhân lực và môi trường nguồn nhân lực. Kết quả nghiên cứu này đã được nhiều nước sử dụng. Đặc biệt, Christian Batal (Pháp) trong bộ sách “Quản lý nguồn nhân lực trong khu vực nhà nước” cũng đã khai thác theo hướng này và đưa ra một lý thuyết tổng thể về quản lý phát triển nguồn nhân lực [14]. Hiệp hội những người làm công tác đào tạo và phát triển Mĩ (ASTD) đã có nhiều nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực (mô hình của McLag an). Mô hình này được sử dụng trong các trường đại học và các chương trình đào tạo những người làm công tác 7 phát triển nguồn nhân lực tại Mỹ và nhiều quốc gia trên thế giới (Dooley et al, 2001; Dare and Leach, 1998; Leach, 1993; Powell and Hubschman, 1999; Rothwell and Lindholm, 1999) [34]. Trong bối cảnh ngày nay, vai trò của giáo dục ngày càng được coi trọng đối với mọi quốc gia. Tháng 4 năm 2000 tại diễn đàn thế giới tổ chức ở Dakar, Senegal, đại biểu của 160 nước và các tổ chức quốc tế có liên quan đã tái khẳng định cam kết, coi GDMN là một trong các mục tiêu quan trọng của giáo dục cho mọi người. Tháng 5 năm 2001, các nước trong Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đã tổ chức Hội thảo quan trọng với tiêu đề “Sự khởi đầu cho một nền GDMN vững mạnh”. Theo tuyên ngôn này, các nước OECD đều thực hiện việc xây dựng chiến lược và chính sách trong GDMN. Chiến lược sẽ gắn chặt với điều kiện cụ thể của mỗi nước. Cũng từ năm 2001, với sự phối hợp của tổ chức OECD, UNESCO đã tiến hành dự án nghiên cứu, tổng kết chính sách GDMN của các nước. Dưới đây là tóm tắt chính sách phát triển giáo dục mầm non của một số nước, khu vực theo kết quả của dự án UNESCO: Củng cố chăm sóc - giáo dục mầm non của Chính phủ Thuỵ Điển: Từ năm 1980, chính phủ Thuỵ Điển ưu tiên các vấn đề liên quan tới trẻ nhỏ. Chăm sóc, giáo dục mầm non được nhà nước hỗ trợ hoàn toàn, dưới sự quản lý của Bộ Giáo dục và Khoa học. Chỉ đến những năm 90, kiểu trường mầm non ngoài công lập mới được hình thành, nhưng học phí không được thu cao. Theo quy định, học phí của cha mẹ phải trả không quá 3% tổng thu nhập của cha mẹ trẻ. Những quy định của Uỷ ban mới về GDMN là: Trường mầm non là trường tự nguyện, trẻ 5 tuổi có thể theo học không mất tiền, thời gian học ba tiếng một ngày. Trường mầm non do chính quyền địa phương quản lý. 8 Chính sách chăm sóc - giáo dục mầm non của các nước Indonexia, Thái Lan, Philippin: Luật hệ thống giáo dục quốc gia Indonexia đã công nhận GDMN là giai đoạn tiền đề cho hệ thống giáo dục cơ bản. Luật Giáo dục của Thái Lan nhấn mạnh: Gia đình và chính phủ phải cùng chia sẻ trách nhiệm đối với GDMN nhằm thực hiện Công ước quốc tế và quyền trẻ em. Chính phủ Philipin khuyến khích các chương trình chăm sóc và phát triển trẻ thông qua việc thành lập mối liên hệ giữa cơ quan chính phủ và địa phương như Sở Giáo dục, Sở Y tế và Sở Phúc lợi xã hội. Các nước này, GDMN đều được tổ chức cả ở hệ chính quy và không chính quy, đa dạng các cơ sở dịch vụ. Các cơ sở này được sự quản lý, hỗ trợ từ các Bộ: Bộ Giáo dục, Sở Y tế và Sở Phúc lợi xã hội. Tóm lại, chính sách phát triển GDMN ở một số nước phát triển và đang phát triển cho thấy có những quan điểm chỉ đạo phát triển GDMN chung là: Nhà nước đầu tư cho GDMN, cụ thể là đầu tư của nhà nước, kết hợp các nguồn khác (từ tổ chức chính phủ) tập trung cho vùng nghèo, vùng khó khăn để rút ngắn khoảng cách giàu nghèo, đảm bảo sự công bằng cho mọi trẻ em. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước Tác giả Nguyễn Lộc trong bài viết: “Một số vấn đề lí luận về phát triển nguồn nhân lực” (2010) đã nêu lên một số khái niệm cơ bản về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực, khẳng định vai trò quyết định của nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Theo đó, phát triển nguồn nhân lực được xem xét dưới góc độ như đặc trưng của phát triển nguồn nhân lực, xác định chỉ số phát triển nguồn nhân lực và cơ cấu nguồn nhân lực [24]. Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Trần Thị Bạch Mai trong nghiên cứu của mình về quản lý nguồn nhân lực đã nêu ra những vấn đề gây cấn, những chính sách, các giải pháp phát triển nguồn nhân lực của nước ta từ những kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực của các quốc gia trên thế giới. Những vấn 9 đề này tuy đề cập ở nhiều khía cạnh khác nhau trong quản lý, phát triển nguồn nhân lực nhưng chỉ ở mức độ vĩ mô [25]. Ngoài ra, trong những năm qua đã có nhiều công trình trong nước nghiên cứu cơ bản về quản lý phát triển nguồn nhân lực, phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH như Đặng Quốc Bảo - Đỗ Quốc Anh - Đinh Thị Kim Thoa với tác phẩm “Cẩm nang nâng cao năng lực và phẩm chất ĐNGV”, Nguyễn Thị Phương Hoa với tác phẩm “Con đường nâng cao chất lượng cải cách các cơ sở đào tạo GV”, Vũ Huy Chương với tác phẩm “Vấn đề tạo nguồn nhân lực tiến hành CNH - HĐH”, Phạm Thành Nghị với tác phẩm “Nâng cao hiệu quả quản lý nguồn nhân lực trong quá trình CNH HĐH đất nước”, Trần Khánh Đức với tác phẩm “Giáo dục và Phát triển nguồn nhân lực trong thế kỉ XXI” (2010). Các công trình nghiên cứu trên khẳng định vai trò của nguồn nhân lực nói chung và ĐNGV nói riêng trong phát triển kinh tế xã hội. Một số đề tài luận văn Thạc sĩ có liên quan đến đề tài: Bùi Hồng Mai, Quản lý đội ngũ giáo viên trường mầm non Việt Mỹ thành phố Hà Nội, theo chuẩn nghề nghiệp. Phạm Thị Ngọc Hải, Đánh giá tác động của chính sách xã hội hoá giáo dục với giáo dục mầm non tại quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. Đỗ Hoài Linh, Quản lý hoạt động dạy học cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non công lập quận Hoàng Mai, Hà Nội. Nguyễn Thanh Huyền, Phát triển đội ngũ giảng viên ở trung tâm giáo dục thể chất và thể thao - Đại học quốc gia Hà Nội theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực, luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục, 2015. Những công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về quản lý đội ngũ giáo viên theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực đã đi đến kết luận khác nhau tuỳ thuộc vào cách tiếp cận và xuất phát điểm nghiên cứu. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của các công trình trên còn hạn chế, chủ yếu xoay quanh vấn đề 10 nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên các trường công lập. Chính vì vậy, vẫn rất cần những nghiên cứu về quản lý đội ngũ giáo viên các trường mầm non tư thục quận Hoàng Mai nói riêng và các trường MNTT trên cả nước nói chung theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực trong bối cảnh hiện nay. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường 1.2.1.1. Quản lý Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý là những tác hoạch định của chủ thể quản lý trong việc huy động, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực trong và ngoài tổ chứcmột cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất [22]. Các tác giả Mai Quang Huy, Đinh Thị Kim Thoa và Trần Anh Tuấn trong cuốn “Tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường” thì:“Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức, làm cho tổ chức đó vận động trên cơ sở phát huy tốt nhất các tiềm lực vốn có và đảm bảo phát triển của tổ chức”[20]. Cho dù cách tiếp cận nào thì bản chất của hoạt động quản lý là cách thức tác động (tổ chức, điều khiển, kiểm tra) hợp quy luật của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt hiệu quả mong muốn và đạt mục tiêu đã đề ra. 1.2.1.2. Quản lý giáo dục Tác giả Phạm Minh Hạc cho rằng: “Quản lý giáo dục là quản lý trường học, thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [21]. 11 Các tác giả Mai Quang Huy, Đinh Thị Kim Thoa và Trần Anh Tuấn trong cuốn “Tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường” thì:“Quản lý giáo dục là thực thi các chức năng tổ chức, quản lý trong lĩnh vực giáo dục nhằm đạt được các mục tiêu giáo dục. Đó là sự tác động chủ động, có ý thức của chủ thể quản lý nhằm phát huy tốt nhất các nguồn lực của hệ thống giáo dục/cơ sở giáo dục nhằm bảo đảm các hoạt động sư phạm đạt được các mục tiêu giáo dục với chất lượng, hiệu quả tối ưu”[20]. Qua các định nghĩa trên, ta có thể hiểu về quản lý giáo dục như sau: Quản lý giáo dục là một hệ thống tác động có kế hoạch, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tượng bị quản lý. Quản lý giáo dục là sự tác động lên tập thể GV, học sinh và các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ cùng phối hợp tác động tham gia vào các hoạt động giáo dục của nhà trường để đạt được mục tiêu đề ra. Tóm lại, quản lý giáo dục chính là quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý giáo dục trong việc vận dụng nguyên lý, phương pháp chung nhất của quản lý nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. 1.2.1.3. Quản lý nhà trường Theo tác giả Phạm Minh Hạc “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ và từng học sinh” [21]. Các tác giả Mai Quang Huy, Đinh Thị Kim Thoa và Trần Anh Tuấn trong cuốn “Tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường” thì: “Quản lý nhà trường là hoạt động chuyên biệt của các chủ thể quản lý (các cơ quan quản lý giáo dục, người lãnh đạo nhà trường) nhằm tập hợp, tổ chức và phát huy tối đa sức mạnh các nguồn lực giáo dục trong và ngoài nhà