Tài liệu Quản lý đào tạo nghề tại thị xã phổ yên tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGÔ NGỌC TÂM QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI THỊ XÃ PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGÔ NGỌC TÂM QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI THỊ XÃ PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Đàm Thanh Thủy THÁI NGUYÊN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý Đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu của bản thân, chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ học vị nào. Các số liệu sử dụng trong nghiên cứu hoàn toàn trung thực, các tài liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn. Thái Nguyên, ngày ... tháng ... năm 2017 Học viên Ngô Ngọc Tâm ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn “Quản lý Đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên” tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, cơ quan. Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn người hướng dẫn khoa học TS. Đàm Thanh Thủy đã tận tâm hướng dẫn, giúp tôi hoàn thành việc nghiên cứu đề tài luận văn. Tôi xin chân thành cảm sự giúp đỡ nhiệt tình của UBND Thị xã Phổ Yên, Sở Lao động - TB&XH tỉnh Thái Nguyên, Phòng Lao động - Thương binh và xã hội, Chi cục Thống kê Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên, Trường Trung cấp nghề Nam Thái Nguyên đã cung cấp số liệu phục vụ cho nghiên cứu của tôi một cách đầy đủ, nhanh chóng, chính xác và có những tư vấn, nhận xét, đóng góp ý kiến giúp tôi hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Phòng Đào tạo và khoa chuyên môn và các phòng liên quan của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại Nhà trường. Học viên Ngô Ngọc Tâm iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT .......................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ ........................................................ ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3 4. Ý nghĩa khoa học .......................................................................................... 4 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ................ 6 ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI ĐỊA PHƯƠNG ........................................................ 6 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nghề tại địa phương ............................... 6 1.1.1. Các vấn đề cơ bản về đào tạo nghề và quản lý đào tạo nghề.................. 6 1.1.2. Nguyên tắc của quản lý đào tạo nghề tại địa phương .............................. 8 1.1.3. Nội dung quản lý đào tạo nghề tại địa phương ..................................... 10 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý về đào tạo nghề ............................. 14 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý đào tạo nghề tại địa phương .......................... 18 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý đào tạo nghề tại thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang ............................................................................................... 22 1.2.2. Kinh nghiệm quản lý đào tạo nghề tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh .. 26 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn cho thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên ................................................................................................... 29 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 30 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 30 iv 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 30 2.2.1. Phương pháp tiếp cận và khung phân tích ............................................ 30 2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 31 2.2.3. Phương pháp tổng hợp số liệu............................................................... 31 2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 32 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 34 2.3.1. Chỉ tiêu phản ánh đặc điểm kinh tế xã hội ............................................ 35 2.3.2. Chỉ tiêu phản ánh tỷ lệ lao động đang làm việc trong nền kinh tế đã qua đào tạo ...................................................................................................... 35 2.3.3. Chỉ tiêu phản ánh kết quả thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ các chính sách, quy định trong công tác đào tạo nghề .......................................... 37 Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI THỊ XÃ PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN ....................................................... 39 3.1. Khái quát đặc điểm thị xã Phổ Yên.......................................................... 39 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 39 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 44 3.2. Thực trạng quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn thị xã Phổ Yên .... 52 3.2.1. Quản lý mạng lưới cơ sở đào tạo nghề ................................................. 52 3.2.2. Quản lý về cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo nghề .......................... 53 3.2.3. Quản lý về chương trình đào tạo của hệ thống cơ sở dạy nghề ............ 54 3.2.4. Đội ngũ cán bộ, giáo viên trong các cơ sở đào tạo nghề ...................... 55 3.2.5. Quy mô tuyển sinh đào tạo nghề........................................................... 56 3.2.6. Việc làm và thu nhập lao động nông thôn thị xã Phổ Yên qua đào tạo nghề ................................................................................................... 58 3.2.7 . Về nội dung, chương trình dạy nghề cho LĐNT ................................. 60 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý Đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên ...... 64 3.3.1. Hệ thống các chính sách, chế độ, các văn bản pháp luật về Đào tạo nghề.. 65 3.3.2. Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng chính quyền đối với công tác đào tạo nghề................................................................................ 67 v 3.3.3. Công tác phối hợp thực hiện đào tạo nghề cho lao động nông thôn..... 71 3.3.4. Công tác đào tạo nghề của một số cơ sở dạy nghề chưa có sự chú trọng về chuyên môn cho lực lượng giáo viên, đầu tư thiết bị máy móc, địa điểm thực hành .......................................................................................... 73 3.3.5. Công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá chưa được kịp thời dẫn đến không theo sát được quá trình dạy học của các lớp học nghề......................... 73 3.3.6. Năng lực chuyên môn trách nhiệm của cán bộ quản lý chưa cao, chưa có cán bộ chuyên trách mà vẫn còn kiêm nhiệm dẫn đến hiệu quả quản lý chưa cao .............................................................................................. 74 3.3.7. Kinh phí còn thiếu, chưa kịp thời, thủ tục hồ sơ, công tác thanh toán, quyết toán của cơ sở đào tạo nghề ......................................................... 75 3.4. Đánh giá công tác quản lý Đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên ................... 78 3.4.1. Những kết quả đạt được trong quản lý Đào tạo nghề ........................... 78 3.4.2. Những hạn chế trong quản lý đào tạo nghề ........................................... 79 3.4.3. Những nguyên nhân hạn chế trong quản lý đào tạo nghề ..................... 80 Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI THỊ XÃ PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN......................... 81 4.1. Quan điểm, phương hướng, mục tiêu về quản lý Đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên ........................................................................ 81 4.1.1. Quan điểm về quản lý đào tạo nghề ...................................................... 81 4.1.2. Phương hướng quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên ...................... 82 4.1.3. Mục tiêu quản lý đào tạo nghề .............................................................. 83 4.2. Đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên ........................................................................................................... 84 4.2.1. Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương về đào tạo nghề .................................................................................. 84 4.2.2. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn thị xã Phổ Yên ....................................................................... 85 vi 4.2.3. Xây dựng chính sách tạo động lực cho giáo viên và sinh viên các trường dạy nghề............................................................................................... 86 4.2.4. Chính sách đối với cơ sở đào tạo nghề cho lao động nông thôn .............. 87 4.2.5. Khảo sát và nắm vững nhu cầu, xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp ...... 87 4.2.6. Nâng cao chất lượng của hệ thống dạy nghề ........................................ 89 4.2.7. Gắn đào tạo nghề với giải quyết việc làm và bao tiêu sản phẩm .......... 92 4.3. Dự kiến hiệu quả của luận văn ............................................................... 92 4.3.1. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn ........................................................... 92 4.3.2. Đối tượng hưởng lợi của luận văn ...................................................... 93 4.4. Những thuận lợi và khó khăn, tính khả thi của luận văn ......................... 94 4.4.1. Những thuận lợi..................................................................................... 94 4.4.2. Khó khăn ............................................................................................... 95 4.4.3. Hướng khắc phục khó khăn .................................................................. 95 4.4.4. Tính khả thi của luận văn ...................................................................... 96 4.5. Một số kiến nghị....................................................................................... 96 4.5.1. Đối với nhà nước ................................................................................... 96 4.5.2. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Thái Nguyên ......................................... 97 4.5.3. Kiến nghị Đối với Sở lao động- TB&XH tỉnh Thái Nguyên................ 98 4.5.4. Với cơ sở đào tạo nghề.......................................................................... 98 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101 vii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Đọc là CNH- HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa ĐTN Đào tạo nghề HĐH Hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân KTXH Kinh tế xã hội KT –XH Kinh tế - xã hội LĐ Lao động LĐPT Lao động phổ thông LĐNT Lao động nông thôn LĐTBXH Lao động thương binh xã hội LN Làng nghề LĐ -TB&XH Lao động - Thương binh và xã hội QLNN Quản lý nhà nước TTCN Tiểu thủ công nghiệp THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở UBND Ủy ban nhân dân CSDN Cơ sở dạy nghề TT GDTX Trung tâm Giáo dục thường xuyên GDTX Giáo dục thường xuyên viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình sử dụng đất tại thị xã Phổ Yên giai đoạn 2014 - 2016... 42 Bảng 3.2: Thống kê dân số thị xã Phổ Yên giai đoạn 2014 - 2016 ................ 45 Bảng 3.3: Tình hình sử dụng lao động tại thị xã Phổ Yên giai đoạn 2014 - 2016 ..................................................................................... 46 Bảng 3.4: Giá trị sản xuất của thị xã Phổ Yên giai đoạn 2014 - 2016 .......... 50 Bảng 3.5: Đào tạo nghề theo đơn đặt hàng cho LĐNT....................................... 53 Bảng 3.6: Trình độ học vấn và chuyên môn kỹ thuật của LĐNT Phổ Yên năm 2016 ......................................................................................... 54 Bảng 3.7: Trình độ chuyên môn giáo viên dạy nghề thị xã Phổ Yên 2016 .... 55 Bảng 3.8: Trình độ nghiệp vụ sư phạm giáo viên dạy nghề năm 2016 .......... 56 Bảng 3.9: Quy mô tuyển sinh đào tạo nghề giai đoạn 2011- 2016 ................. 57 Bảng 3.10: Tình hình việc làm sau đào tạo của LĐNT giai đoạn 2011 - 2016 .... 59 Bảng 3.11: Chất lượng đào tạo nghề cho LĐNT Phổ Yên 2011 - 2016 ......... 60 Bảng 3.12: Dự báo tổng cầu lao động qua đào tạo nghề giai đoạn 2016- 2024 ..... 62 Bảng 3.13: Dự báo tổng cung lao động qua đào tạo nghề giai đoạn 2018 - 2024 ..................................................................................... 64 ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1: Khung phân tích nghiên cứu .......................................................... 31 Hình 3.1: Lược đồ Thị xã Phổ Yên ................................................................. 39 Biểu đồ 3.1: Số doanh nghiệp hạch toán độc lập trên địa bàn thị xã Phổ Yên...... 51 Biểu đồ 3.2: Số lượng cơ sở SXKD cá thể trên địa bàn thị xã Phổ Yên ........ 52 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là vấn đề cốt lõi trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Đào tạo nghề, phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn là một đột phá chiến lược, là yếu tố quyết định chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Trong đó các cơ quan quản lý nhà nước cần có sự quản lý, phối hợp chặt chẽ với các cơ quản đào tạo nghề để quản lý. Để phát triển nguồn nhân lực ở nước ta hiện nay, phát triển nguồn nhân lực ở nông thôn có tầm quan trọng đặc biệt. Một mặt, hơn 60% dân số nước ta hiện nay vẫn sống ở nông thôn. Mặt khác, chất lượng lao động ở nông thôn nước ta hiện nay còn quá thấp khiến cho người dân ở nông thôn khó tìm việc làm ngoài nông nghiệp dẫn đến thu nhập thấp, làm doãng rộng chênh lệch giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn. Để đáp ứng yêu cầu hiện đại hoá nông nghiệp và công nghiệp hoá đất nước, vì sự phát triển tiến lên giàu có của nông dân, cần phải đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn gắn với giải quyết việc làm. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII nhấn mạnh: “... Quy hoạch lại mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển nguồn nhân lực. Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực cho đất nước, cho từng ngành, từng lĩnh vực”. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn gắn với giải quyết việc làm đặc biệt được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Thực tiễn cho thấy không thể có một nông thôn mới, một nước có nền công nghiệp hiện đại khi hàng triệu lao động nông nghiệp không có tay nghề vững vàng. Ngày 27 tháng 11 năm 2009, Chính phủ đã phê duyệt đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” (gọi tắt là đề án 1956). Đề án nêu rõ quan điểm của Đảng, Nhà nước ta là đào tạo nghề cho lao động nông thôn là sự nghiệp của Đảng và 2 Nhà nước, của các cấp, các ngành và xã hội nhằm nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) nông nghiệp, nông thôn. Thị xã Phổ Yên là thị xã trung du của tỉnh Thái nguyên, nằm trên quốc lộ 3 Thái Nguyên đi Hà Nội nên có nhiều lợi thế về tự nhiên, kinh tế - xã hội, lịch sử văn hóa cách mạng, thuận lợi trong việc thu hút các dự án đầu tư. Phổ Yên là thị xã đang trong quá trình CNH, HĐH và xây dựng nông thôn mới. Những năm gần đây Thị xã đã được Chính Phủ phê duyệt quy hoạch các khu cụm công nghiệp, hết năm 2016 trên địa bàn thị xã đã giải phóng mặt bằng các dự án trọng điểm như: Khu công nghiệp Yên Bình, khu công nghiệp Điềm Thụy, khu công nghiệp Nam Phổ Yên, đường cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên, nút giao Yên Bình, mở rộng Quốc lộ 3 cũ, các khu đô thị, khu tái định cư... Sự phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, đô thị dẫn đến sự thay đổi về cơ cấu đất đai, lao động, việc làm, thu nhập và cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Sự thay đổi này mang tính chất tích cực xong cũng ảnh hưởng không nhỏ đến lao động nông thôn do thu hồi đất. Cụ thể đã giải phóng gần 1.000 ha, ảnh hưởng và liên quan đến 5.379 lượt hộ dân, tái định cư cho 657 hộ, kéo theo trên 14.344 lao động thiếu việc làm có nguy cơ tạo ra nhiều vấn đề tiêu cực trong xã hội nông thôn; Việc đào tạo nghề, giải quyết vấn đề việc làm, tăng thu nhập một cách ổn định cho LĐNT đang là vấn đề có tính cấp thiết ở thị xã Phổ Yên. Những năm gần đây, các cấp ủy Đảng, chính quyền thị xã Phổ Yên đã chú trọng đào tạo nghề cho người lao động, trong đó đặc biệt quan tâm đến đào tạo nghề cho lao động nông thôn gắn với giải quyết việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của thị xã. Trong những năm gần đây, việc quản lý các cơ sở đào tạo nghề cho LĐNT đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề ở Phổ Yên hiện nay vẫn còn thấp, mạng lưới cơ sở dạy nghề phát triển không đồng đều, quy mô dạy 3 nghề nhỏ, chất lượng dạy nghề chưa cao, chưa bổ sung kịp thời các nghề mới theo yêu cầu của thị trường lao động, tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo nghề chưa tìm kiếm được việc làm còn ở mức khá cao. Việc đào tạo nghề thiếu gắn kết với thực hành, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và nhu cầu thị trường lao động. Hoạt động đào tạo nghề của thị xã vẫn dựa trên sự phân bổ chỉ tiêu của tỉnh, dẫn đến việc đào tạo nghề còn thụ động, hiệu quả chưa cao. Vì vậy, vấn đề đặt ra ở đây là cần tăng cường quản lý, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, đánh giá chất lượng đào tạo nghề và bố trí việc cho LĐNT sau đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn vấn đề: "Quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên” làm luận văn. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý đào tạo nghề đạt được mục tiêu đã đề ra. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đào tạo nghề tại địa phương. - Phân tích, đánh giá được thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý Đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. Trong đó, đối tượng chính mà đề tài tập trung 4 nghiên cứu là công tác quản lý Đào tạo nghề và công tác quản lý sự tuân thủ các chính sách chế độ và các văn bản quy định của pháp luật. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được tổ chức nghiên cứu trên địa bàn thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. - Về thời gian: Các số liệu được sử dụng trong nghiên cứu được thu thập trong khoảng thời gian từ 2011 – 2016. - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên trên các lĩnh vực: quản lý quá trình Đào tạo nghề và sự tuân thủ các chính sách trong công tác đào tạo nghề. 4. Ý nghĩa khoa học - Về mặt lý luận, luận văn thực hiện làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn và công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đào tạo nghề. - Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý đào tạo nghề trên địa bàn thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên một cách chi tiết dưới nhiều khía cạnh khách nhau với những số liệu được cập nhật. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp khả thi và phù hợp nhằm tăng cường quản lý đào tạo nghề góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công tác đào tạo nghề. - Về mặt thực tiễn, luận văn là công trình nghiên cứu đáng tin cậy, có thể giúp cho chính quyền thị xã Phổ Yên tham khảo trong việc nắm bắt thực trạng cũng như thực hiện những giải pháp trong việc tăng cường cũng như hoàn thiện công tác quản lý đào tạo nghề tại địa phương - Luận văn là công trình nghiên cứu có độ tin cậy, đảm bảo tính khoa học, có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu có liên quan. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, nội dung của luận văn chia làm 4 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đào tạo nghề tại địa phương. 5 - Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. - Chương 3: Thực trạng quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. - Chương 4: Giải pháp tăng cường quản lý đào tạo nghề tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI ĐỊA PHƯƠNG 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nghề tại địa phương 1.1.1. Các vấn đề cơ bản về đào tạo nghề và quản lý đào tạo nghề 1.1.1.1. Một số khái niệm cơ bản - Khái niệm “ Đào tạo” là quá trình hoạt động có mục đích, có tổ chức nhằm truyền đạt kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo trong lý thuyết và thực tiễn, tạo ra năng lực để thực hiện thành công một hoạt động nghề nghiệp hoặc yêu cầu cần thiết của xã hội. Đào tạo là sự phát triển có hệ thống kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo cho mỗi cá nhân để họ thực hiện một nghề hoặc một nhiệm vụ cụ thể một cách tốt nhất. - Khái niệm "nghề" theo quan niệm ở mỗi quốc gia đều có sự khác nhau nhất định. Thuật ngữ “nghề” được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. Ở Việt Nam, có thể hiểu: "Nghề là một tập hợp lao động do sự phân công lao động xã hội quy định mà giá trị của nó trao đổi được. Nghề mang tính tương đối, nó phát sinh, phát triển hay mất đi do trình độ của nền sản xuất và nhu cầu xã hội". Theo giáo trình Kinh tế Lao động của trường Đại học Kinh Tế Quốc Dân thì: "Khái niệm nghề là một dạng xác định của hoạt động trong hệ thống phân công lao động của xã hội, là toàn bộ kiến thức và kỹ năng mà một người lao động cần có để thực hiện các hoạt động xã hội nhất định trong một lĩnh vực lao động nhất định". - Khái niệm “Đào tạo nghề” Theo tài liệu của Bộ LĐTB&XH (2002): "Đào tạo nghề là hoạt động nhằm trang bị cho người lao động những kiến thức, kỹ năng và thái độ lao động cần thiết để người lao động sau khi hoàn thành khóa học hành được một nghề trong xã hội”. - Khái niệm “Lao động nông thôn” là những người thuộc lực lượng lao động và hoạt động trong hệ thống kinh tế nông thôn. 7 Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là quá trình trang bị kiến thức về chuyên môn, nghiệp vụ, thái độ làm việc cho lực lượng lao động nông thôn, để sau khi được đào tạo họ có thể đảm nhận được một công việc nhất định, nuôi sống được họ đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển của tổ chức nói riêng và của xã hội nói chung. Với những khái niệm vừa nêu có thể thấy, đào tạo nghề cho lao động nông thôn hàm chứa một số nội dung sau đây: - Lao động nông thôn: là bộ phận dân cư sống ở nông thôn có độ tuổi từ 15 đến 55 đối với nữ và 60 đối với nam, đang tham gia hoạt động kinh tế hay đang thất nghiệp. - Đào tạo nghề cho lao động nông thôn hướng đến nâng cao chất lượng nguồn lao động ở khu vực nông thôn để họ có thu nhập đủ sống và thích nghi với xu hướng CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới. - Đào tạo nghề cho lao động nông thôn thích ứng với xu hướng đa dạng hóa ngành, nghề ở nông thôn, trong đó chú trọng đào tạo những nhóm nghề sau: + Đào tạo ngành nghề phục vụ phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng hiện đại, hội nhập kinh tế quốc tế. + Đào tạo ngành nghề phi nông nghiệp, bao gồm: ngành nghề phục vụ phát triển công nghiệp, nhất là ngành nghề phục vụ phát triển tiểu thủ công nghiệp, thúc đẩy nông nghiệp hàng hóa phát triển; ngành dịch vụ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực nông thôn, trong đó chú trọng phát triển dịch vụ phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. 1.1.1.2. Khái niệm quản lý đào tạo nghề - Khái niệm về “Quản lý”. Theo một cách tiếp cận hệ thống, mọi tổ chức (cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp…) đều có thể được xem như một hệ thống gồm hai phân hệ: chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Mỗi hệ thống bao giờ cũng hoạt động trong môi trường nhất định (khách thể quản lý). Từ đó có thể đưa ra khái niệm: “Quản lý là sự tác 8 động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi trường luôn biến động”. - Khái niệm “Quản lý nhà nước” là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực Nhà nước và sử dụng pháp luật để điều chỉnh hành vi hoạt động của con người trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy Nhà nước thực hiện, nhằm thoả mãn nhu cầu hợp pháp của con người, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội. - Khái niệm quản lý đào tạo nghề là kết quả quản lý công tác đào tạo nghề thông qua cách thức tổ chức hoạt động đào tạo nghề, kiểm tra, giám sát chất lượng đội ngũ quản lý và đội ngũ giáo viên, nội dung, chương trình, các loại hình nghề, phương pháp đào tạo nghề, cơ sở vật chất đào tạo nghề, kiểm định chất lượng đào tạo nghề, đạt mục tiêu chiến lược đào tạo nghề, đào tạo chất lượng nguồn nhân lực có chất lượng cao, đảm bảo việc làm, ổn định thu nhập, chuyển dịch cơ cấu nghề nghiệp, phát triển kinh tế - xã hội. 1.1.2. Nguyên tắc của quản lý đào tạo nghề tại địa phương a. Nguyên tắc 1: Nội dung quản lý nhà nước về đào tạo nghề - Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đào tạo nghề; chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển đào tạo nghề. - Tổ chức bộ máy, cán bộ QLNN trong lĩnh vực đào tạo nghề; chỉ đạo việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề. - Tổ chức thực hiện việc kiểm định chất lượng dạy nghề và đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia. - Huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phát triển đào tạo nghề; tổ chức, chỉ đạo công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đào tạo nghề. 9 - Thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực đào tạo nghề và Luật giáo dục nghề nghiệp. Trong đề án này, tôi đề cập đến công tác quản lý đào tạo nghề trên 3 phương diện như sau: - Tổ chức giám sát thực hiện việc kiểm định chất lượng dạy nghề và đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề. - Tổ chức giám sát việc thực hiện nội dung, chương trình đào tạo nghề của các cơ sở đào tạo nghề. - Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật, qui định về đào tạo nghề cho LĐNT trong lĩnh vực đào tạo nghề. b. Nguyên tắc 2: Đánh giá hiệu quả quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn - Rà soát lại năng lực các cơ sở dạy nghề. - Đánh giá công tác xây dựng khung chương trình, kế hoạch của cơ sở đào tạo nghề và công tác tuyên truyền, tư vấn, tuyển sinh và nhu cầu đăng ký, lựa chọn học nghề của LĐNT. - Sự đổi mới linh hoạt về phương thức đào tạo, giáo trình, giáo án, mô đun bài giảng phù hợp với nhận thức thực tế của người học nghề. - Đánh giá công tác đầu tư thiết bị máy móc, mô hình và địa điểm thực hành của cơ sở dạy nghề. - Đánh giá việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giáo viên đạt chuẩn theo quy định của Luật giáo dục nghề nghiệp. - Đánh giá chất lượng người học, hiệu quả sau đào tạo và trình độ tay nghề và sự tiếp nhận lao động của doanh nghiệp. - Đánh giá việc kiểm tra, giám sát của cơ quan chuyên môn, cơ quan phối hợp trong việc theo dõi cơ sở dạy nghề và người lao động học nghề. - Việc thực hiện công tác thanh toán, quyết toán các chương trình dạy nghề và chính sách hỗ trợ người học nghề theo quy định