Tài liệu Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện định hóa tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THANH HƯỚNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THANH HƯỚNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGÔ GIANG NAM THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng và công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020 Tác giả Phạm Thanh Hướng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân thầy giáo, cô giáo. Quá trình học tập và nghiên cứu là quá trình bản thân tôi được sự quan tâm giúp đỡ của tập thể các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, các phòng ban, của các cấp quản lý giáo dục. Với tình cảm chân thành của mình, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy cô giáo, cô giáo trong ban giám hiệu, khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo, thư viện Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, đã tận tình giúp đỡ tôi trong học tập, nhất là trong quá trình tiến hành làm đề tài khoa học này. Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc thầy giáo TS. Ngô Giang Nam người đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên, Ban Giám hiệu các trường Tiểu học, các đồng chí giáo viên các trường Tiểu học huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi có các thông tin tài liệu cần thiết để viết đề tài nghiên cứu của mình. Trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài mặc dù bản thân tôi đã cố gắng rất nhiều nhưng không thể tránh khỏi thiếu sót nên tôi rất mong các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp có những phản hồi thông tin về luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020 Tác giả Phạm Thanh Hướng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc nội dung luận văn .............................................................................. 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ...... 5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ..................................................................... 5 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................... 5 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước ................................................................... 8 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................ 12 1.2.1. Bồi dưỡng ................................................................................................ 12 1.2.2. Năng lực................................................................................................... 12 1.2.3. Giáo dục hoà nhập ................................................................................... 13 1.2.4. Năng lực giáo dục hòa nhập của giáo viên tại trường tiểu học ............... 15 1.2.5. Bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học .............. 16 1.2.6. Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học . 17 1.3. Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học............................................................................................... 17 1.3.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học .......... 17 1.3.2. Nội dung bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ... 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 1.3.3. Phương pháp, hình thức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học....................................................................................... 20 1.3.4. Đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ...................................................................................................... 22 1.3.5. Lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học............................................................................................... 23 1.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ... 24 1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ... 24 1.4.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ....... 25 1.4.3. Chỉ đạo bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học . 26 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ....................................................................... 27 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học....................................................................................... 28 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 28 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 29 Kết luận chương 1.............................................................................................. 30 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN ........................... 31 2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Định Hóa, Thái Nguyên ..... 31 2.1.1. Về kinh tế - xã hội ................................................................................... 31 2.1.2. Về giáo dục đào tạo ................................................................................. 32 2.2. Tổ chức khảo sát ........................................................................................ 34 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 34 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 34 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 34 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 35 2.3. Thực trạng về bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho GV tiểu học ở huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên .......................................................... 35 2.3.1. Thực trạng về năng lực giáo dục hòa nhập cho GV tiểu học ở huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ..................................................................... 35 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 2.3.2. Thực trạng mục tiêu bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ................................... 38 2.3.3. Thực trạng các nội dung bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ........................... 39 2.3.4. Thực trạng phương pháp bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ........................... 43 2.3.5. Thực trạng hình thức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ................................... 44 2.3.6. Thực trạng đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ........................... 47 2.3.6. Thực trạng các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên............ 50 2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ............................................ 51 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ...................... 51 2.4.2. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên..................................... 54 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên..................................... 56 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ................ 59 2.5. Thực trạng các yếu tố đến quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ...................... 60 2.6. Đánh giá chung .......................................................................................... 62 2.6.1. Những kết quả đạt được .......................................................................... 63 2.6.2. Tồn tại, hạn chế ....................................................................................... 64 Kết luận chương 2.............................................................................................. 66 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYÊN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN ...................................... 67 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ................ 67 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 67 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 67 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 67 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 68 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho GV tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ...................................... 68 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho CBQL, giáo viên, phụ huynh học sinh và cộng đồng xã hội huyện Định hóa tỉnh Thái Nguyên về giáo dục hòa nhập, bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập ............................................ 68 3.2.2. Chỉ đạo bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ GV có chuyên môn nghiệp vụ sâu về GDHN trong trường tiểu học huyện Định hóa tỉnh Thái Nguyên ................................................................................ 70 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới nội dung, chương trình bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho GV tiểu học huyện Định hóa tỉnh Thái Nguyên ........................... 73 3.2.4. Chỉ đạo đa dạng hóa phương pháp, hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho GV tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ........ 78 3.2.5. Chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên các trường tiểu học huyện Định hóa tỉnh Thái Nguyên ....... 82 3.2.6. Chỉ đạo đổi mới kiếm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học ......................................................... 85 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................ 87 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 87 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 87 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 87 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 88 3.4.4. Nội dung và cách tiến hành ..................................................................... 88 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 89 Tổng kết chương 3 ............................................................................................. 93 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 94 1. Kết luận .......................................................................................................... 94 2. Khuyến nghị................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 98 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý DTTS : Dân tộc thiểu số GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDĐT : Giáo dục đào tạo GDĐT : Giáo dục đào tạo GDHN : Giáo dục hướng nghiệp GV : Giáo viên HS : Học sinh TKT : Teaching Knowledge Test Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Bảng 2.2. Bảng 2.3. Bảng 2.4. Bảng 2.5. Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 2.8. Bảng 2.9. Bảng 2.10. Bảng 2.11. Bảng 2.12. Bảng 2.13. Bảng 2.14. Bảng 3.1. Bảng 3.2. Quy mô học sinh tiểu học huyện Định Hóa năm học 2018 - 2019 .. 33 Số học sinh khuyết tật học hòa nhập cấp tiểu học ở huyện Định Hóa năm học 2018 - 2019 ............................................................ 33 Thực trạng tự đánh giá năng lực giáo dục hòa nhập của giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ............................... 35 Thực trạng mục tiêu bồi dưỡng năng lực GDHN cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ............................... 38 Thực trạng các nội dung bồi dưỡng năng lực GDHN cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ....................... 40 Thực trạng phương pháp bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ................... 43 Thực trạng hình thức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ............... 44 Thực trạng đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ........... 48 Thực trạng xây dựng các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 50 Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 52 Thực trạng tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên . 54 Thực trạng chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên . 57 Thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ........................................................................... 59 Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ........................................................................... 61 Kết quả thăm dò tính cần thiết của các biện pháp đã đề xuất quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên ....................... 89 Kết quả thăm dò tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ........................ 91 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục hòa nhập cho học sinh là phương thức giáo dục để học sinh khuyết tật được học chung với học sinh cùng độ tuổi theo chương trình chung tại trường phổ thông nhằm hỗ trợ để phát triển và đáp ứng những nhu cầu phù hợp với đặc điểm cá nhân giúp học sinh hòa nhập cộng đồng. Trong thời gian qua, công tác GDHN đã được ngành GDĐT các địa phương đặc biệt quan tâm, đạt được những thành tựu nhất định nhưng bên cạnh đó hoạt động giáo dục hòa nhập vẫn còn những mặt hạn chế về mặt nhân lực, hạn chế trong nhận thức, hạn chế về chuyên môn dạy trẻ khuyết tật, đặc biệt là năng lực tổ chức giảng dạy cho trẻ khuyết tật. Đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về giáo dục trẻ khuyết tật còn ít về số lượng, phân bố không đồng đều và chất lượng còn hạn chế Để góp phần nâng cao chất lượng GDHN cho trẻ khuyết tật trong các nhà trường, hằng năm Bộ GDĐT tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn về giáo dục trẻ khuyết tật cho các cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán các cấp. Tuy nhiên, việc đảm bảo trẻ khuyết tật tiếp cận giáo dục hòa nhập vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức đặc biệt đối với trẻ khuyết tật ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, DTTS chưa được chăm sóc, giáo dục đầy đủ, chưa được đáp ứng đầy đủ nhu cầu để phát triển. Hiện nay, các nguồn lực chuyên môn tập trung chủ yếu ở vùng vùng thuận lợi, các thành phố… Đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về giáo dục trẻ khuyết tật còn ít về số lượng, phân bố không đồng đều và chất lượng còn hạn chế. Đối với huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, giáo dục học sinh khuyết tật học hòa nhập là một nhiệm vụ quan trọng trong nhà trường tiểu học. Hiện nay, để các em học sinh khuyết tật được học hòa nhập tốt, ngay từ đầu năm học, Ban Giám hiệu các trường tiểu học đã chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm nắm đặc điểm tình hình từng em, theo dõi tâm sinh lý, khả năng mức độ nhận thức của từng em; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn đồng thời phối hợp chặt chẽ với gia đình trong công tác giáo dục ở trường và ở nhà. Giáo viên trong quá trình đánh giá kết quả giáo dục hoà nhập được nhà trường thực hiện căn cứ vào mục tiêu, nội dung giáo dục đã điều chỉnh theo kế hoạch cá nhân. Phù hợp điều kiện hoàn cảnh của từng học sinh, sát với từng dạng khuyết tật cụ thể và luôn ghi nhận sự tiến bộ cố gắng của từng em. Thực trạng ở các trường tiểu học hiện nay, giáo viên thực hiện giáo dục hòa nhập hầu như không có chuyên môn mà chủ yếu là giáo viên kiêm nhiệm, họ còn yếu về các năng lực như năng lực chăm sóc/ hỗ trợ tâm lí cho giáo viên trong quá trình giáo dục, năng lực nhận biết nhu cầu và khả năng của học sinh khuyết tật, năng lực xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục cá nhân cho học sinh khuyết tật, năng lực điều chỉnh trong dạy học hòa nhập học sinh khuyết tật. Vì vậy, việc tổ chức bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học đòi hỏi sự quan tâm của các cấp quản lý, nhất là đội ngũ cán bộ quản lý trong các trường tiểu học. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn cho thấy bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên trong giáo dục hòa nhập, trẻ khuyết tật là một vấn đề cấp thiết hiện nay tại Việt Nam. Từ những lý do trên, đề tài được lựa chọn nghiên cứu là: "Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, luận văn đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên trường Tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 4. Giả thuyết khoa học Trong thời gian qua, các trường tiểu học trên địa bàn huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên đã chú trọng đến công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, công tác này vẫn còn bộc lộ một số bất cập, hiệu quả chưa cao và tiến hành chưa đồng bộ. Nếu làm sáng tỏ các vấn đề lí luận, thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên và xác lập các biện pháp phù hợp sẽ nâng cao hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hoà nhập cho giáo viên tiểu học. 5.2. Đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tại các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. 6.2. Khách thể khảo sát được giới hạn nghiên cứu trên 30 CBQL là Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên và 105 giáo viên các trường tiểu học: Tiểu học Bảo Cư, tiểu học Kim Phượng, tiểu học Kim Sơn, tiểu học Bình Thành, tiểu học Bình Yên, tiểu học Bộc Nhiêu, tiểu học Chợ Chu, tiểu học Điềm Mặc, tiểu học Định Biên, tiểu học Đồng Thịnh, tiểu học Bảo Linh. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu và các văn bản có liên quan đến đề tài nghiên cứu nhằm thu thập tư liệu xây dựng cơ sở lý luận của bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực cho giáo viên tiểu học. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động bồi dưỡng và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học; Quan sát năng lực tổ chức giáo dục hòa nhập của giáo viên tiểu học và quản lý bồi dưỡng năng lực GDHN cho GV tiểu học huyện Định Hóa. Phương pháp điều tra viết: Xây dựng các phiếu điều tra để thu thập các ý kiến đánh giá từ các đối tượng cần khảo sát. Phiếu hỏi cho CBQL và GV về thực tiễn quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn CBQL giáo dục và giáo viên về công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học. Phương pháp khảo nghiệm: Tiến hành khảo nghiệm nhằm kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi của một số biện pháp quản lý mà đề tài đề xuất. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu Dùng thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu. 8. Cấu trúc nội dung luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Phụ lục, Tài liệu tham khảo luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Năm 1973, một số bang của Mỹ đã có những quy định trong luật giáo dục của bang: “Phải lập kế hoạch giáo dục cá nhân để giáo dục và huấn luyện trẻ khuyết tật” [24]. Quốc hội Mỹ thông qua Luật giáo dục trẻ khuyết tật vào năm 1975, trong đó khẳng định: “Những người khuyết tật có Quyền được hưởng một nền giáo dục phù hợp nhằm đáp ứng những nhu cầu riêng biệt của họ. Ngay sau đó, hàng loạt các công trình nghiên cứu của rất nhiều tác giả về kế hoạch giáo dục cá nhân cho trẻ khuyết tật được công bố trong nước Mỹ và một số nước tiên tiến khác”. Trung Quốc chỉ cho những trường hợp trẻ bị khuyết tật thể chất nhẹ vào một chương trình xây dựng trường học mở rộng hay Áo đã có những động thái từ thập kỷ trước nhưng thiếu đà để tiếp tục phát triển [25]. Đầu những năm 2000, ở Canada hàng loạt các nghiên cứu về hòa nhập xã hội được thực hiện nhằm hướng đến xây dựng các tiêu chí đánh giá quá trình hòa nhập thành công của các đối tượng yếu thế trong xã hội cũng như tạo dựng các hoạt động tăng cường vai trò của thể chế, chính sách xã hội để nâng cao hiệu quả của hòa nhập xã hội. Các giá trị cơ bản của hòa nhập xã hội được tiếp cận ở Canada dựa trên những khía cạnh sau: Thứ nhất, giá trị của sự thừa nhận, nghĩa là hướng đến việc thừa nhận và tôn trọng cá nhân/nhóm, các giá trị chung và sự khác biệt; Thứ hai, sự phát triển cá nhân, đề cập đến việc nuôi dưỡng tài năng, khả năng và sự lựa chọn của trẻ em và người lớn để sống cuộc sống mà họ cảm thấy có giá trị và tạo ra được những đóng góp cho xã hội; Thứ ba, sự tham gia và gắn kết liên quan đến việc cá nhân có quyền và được trợ giúp cần thiết để tham gia vào việc ra quyết định liên quan đến bản thân họ, đến gia đình và cộng đồng và cùng gắn kết vào cuộc sống của cộng đồng; Thứ tư, giá trị về sự gần gũi, liên quan đến việc chia sẻ không gian và xã hội nhằm tạo các cơ hội để tương tác Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn và làm giảm khoảng cách giữa các cá nhân; Thứ năm, sự thoải mái về vật chất nghĩa là có được các nguồn lực vật chất cho phép trẻ em và các bậc cha mẹ tham gia một cách đầy đủ vào các hoạt động của cộng đồng [32]. Tại Anh, Italia, Tây Ban Nha việc hỗ trợ cho học sinh khuyết tật, giáo viên dạy học hòa nhập và phụ huynh do Trung tâm nguồn giáo viên cấp vùng đảm nhận. Trẻ có nhu cầu hỗ trợ hòa nhập được các giáo viên có chuyên môn hướng dẫn và mỗi giáo viên có kế hoạch giáo dục cá nhân đối với mỗi trẻ khuyết tật, với các bài học hòa nhập: Dạy ngôn ngữ ký hiệu, dạy đọc và viết chữ nổi, dạy các kỹ năng sống...; Bên cạnh đó, phụ huynh còn được giáo viên hướng dẫn hỗ trợ học sinh ở nhà. Tại Thái Lan yêu cầu mỗi giáo viên cần xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân cho trẻ khuyết tật; Thái Lan quan tâm bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên các cấp về chuyên môn và trong một tuần, giáo viên trực tiếp tiến hành can thiệp sớm theo cách trẻ khuyết tật cùng phụ huynh. Mặt khác, GDHN ở Thái Lan chú trọng biên soạn các công cụ xác định mức độ phát triển của trẻ và các mẫu cho công tác quản lý; xây dựng các tài liệu dạy các kỹ năng đặc thù... Ở Singapore, các nhà giáo, nhà sư phạm, nhà giáo dục học, cán bộ quản lý của các trung tâm, cơ sở giáo dục hòa nhập đóng vai trò quan trọng, là những người dẫn dắt HS khuyết tật hòa nhập với xã hội. Đối với việc hỗ trợ HS khuyết tật, GV dạy học hòa nhập và phụ huynh do Trung tâm nguồn GV cấp vùng Singapore đảm nhận, tại các trung tâm này, GV có trình độ chuyên môn được phân công hỗ trợ trẻ khuyết tật có nhu cầu hòa nhập. Tác giả đã đưa ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam như: Phát huy tiềm năng của con người, xây dựng nhà trường tư duy, quốc gia học tập… [23]. Nghiên cứu của Katsunori, Toru Fukunaga, Hnako Iwwamoto về “Sự phối hợp giữa các ban ngành nhằm thúc đẩy giáo dục hòa nhập tại Nhật Bản - Kết quả điều tra bằng bảng hỏi”. Trong kết quả nghiên cứu này, các tác giả đánh giá có rất ít GV phối hợp với các ban ngành trong quá trình giáo dục trẻ, vì vậy cần phải có sự phối hợp giữa các ban ngành, trước hết là người quản lý chuyên môn, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn đứng đầu là Hiệu trưởng, điều phối viên giáo dục đặc biệt và giáo viên chủ nhiệm [15]. Bên cạnh đó, còn có các dự án Việt - Bỉ (hỗ trợ học từ xa) dịch và giới thiệu như: “Đào tạo thường xuyên" của Pierre Besnard (Đại học Paris V-Sorbonne) và Bernard Lietard (Đại học Genève) với vấn đề người lớn tham gia đào tạo thường xuyên hay cuốn sách "Chiến lược của giáo viên" do Paul D.Eggen (Đại học Nord Florida) và Donald. P. Kauchak (Đại học Utah) đã phân tích chiến lược dạy học và các mô hình dạy học. Phlippe Meirieu trong “Dạy học theo nhóm” của đã nhấn mạnh tầm quan trọng của dạy học theo nhóm (NXB Chronique Sociale năm 1996); "Giáo viên rèn luyện tâm lý" của Jacques Nimier [11]. Kinh nghiệm phát triển năng lực đội ngũ giáo viên giáo dục đặc biệt của các nước phát triển cho thấy, cần đặt ra các yêu cầu về tiêu chuẩn của một giáo viên được xác định ở trình độ đào tạo, khả năng tiếp cận và đáp ứng với những đòi hỏi của thực tiễn vị trí công việc. Tại Mĩ, yêu cầu đối với một GV dạy TKT phải đảm bảo có trình độ tối thiểu là cử nhân giáo dục đặc biệt hoặc có trình độ đại học kèm chứng chỉ 6 tháng về giáo dục đặc biệt. Trước khi trở thành giáo viên dạy TKT, ứng cử viên phải có giấy phép hành nghề và đảm bảo các tiêu chuẩn đánh giá sát hạch nghề nghiệp. Một số bang của Mĩ yêu cầu người có trình độ cử nhân giáo dục đặc biệt phải có thêm chứng chỉ chuyên sâu về một dạng khuyết tật nào đó nếu chọn dạy một nhóm TKT. Tại Úc, GV được đào tạo, bồi dưỡng để đảm bảo đáp ứng được các yêu cầu công việc: (i) Cung cấp các chương trình phù hợp với mỗi trẻ và mỗi loại tật; (ii) Điều phối và quản lý các dịch vụ đảm bảo mọi trẻ được tiếp cận nguồn lực hỗ trợ cho sự phát triển; (iii) Chia sẻ kĩ năng và kiến thức trong giáo dục TKT; (iv) Chú ý đến thực hành và kĩ năng sâu hơn đối với giáo dục TKT. Còn tại Nhật, giáo viên và nhân viên giáo dục đặc biệt mầm non phải có năng lực chuyên sâu về: (i) Phát hiện sớm khuyết tật; (ii) Trị liệu y tế và giáo dục sớm; (iii) Bảo đảm các yêu cầu của một giáo viên như vai trò của giáo viên mầm non [30]. Như vậy các công trình nghiên cứu về giáo dục hòa nhập, học sinh khuyết tật đã nhấn mạnh đến vai trò giáo viên trong giáo dục hòa nhập, chú trọng năng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn lực, các yêu cầu về tiêu chuẩn của một giáo viên cũng như vấn đề bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên là rất cần thiết đối với giáo dục hòa nhập. Những nghiên cứu này là cơ sở lý luận và thực tiễn để tác giả triển khai nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của luận văn. 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam, cũng như các nước khác trên thế giới tỉ lệ học sinh khuyết tật cũng chiếm tỉ lệ khá cao, nhất là đối với những vùng dân tộc thiểu số, vùng núi, vùng sâu, vùng xa. Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm và có những chủ trương, chính sách đúng đắn phát triển GDHN nhằm hỗ trợ giúp đỡ những trẻ khuyết tật, tạo điều kiện giúp các trẻ có cơ hội đến trường, hòa nhập với các học sinh trong cùng lứa tuổi. Hệ thống các văn bản pháp quy về GDHN ngày càng được bổ sung và hoàn thiện. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động GDHN, phát triển, bồi dưỡng năng lực GDHN… các nhà nghiên cứu, chuyên gia về giáo dục trẻ em có nhu cầu đặc biệt và Bộ GDĐT coi GDHN là con đường chủ yếu để giải quyết vấn đề trẻ có nhu cầu đặc biệt và tiến tới thực hiện giáo dục cho mọi người ở Việt Nam. GDHN là một trong những phương thức GD trẻ khuyết tật có hiệu quả nhất được thực hiện ở nước ta từ năm 1991. Bên cạnh đó, khi nghiên cứu về hoạt động GDHN, nhiều nghiên cứu đã cho thấy có nhiều điểm hạn chế ở giáo viên như: thiếu năng lực chuyên môn, thiếu kiến thức hiểu biết về giáo dục hòa nhập, thiếu nguồn lực về tài chính, sự lo lắng của giáo viên, thái độ tiêu cực, sợ bị giảm đi các thành tích, hay do thiếu sự phát triển chuyên môn cho giáo viên, có ít hoặc không có các khóa học nhằm nâng cao mức độ chuyên nghiệp. Đánh giá về tình hình hoạt động giáo dục hòa nhập hiện nay, tác giả Hoàng Thị Hạnh - Viện Nghiên cứu Sư phạm của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 nhìn nhận: Một trong những khó khăn mà công tác giáo dục hòa nhập đang gặp phải ở nhiều quốc gia trên thế giới lại chính là vấn đề ở năng lực của đội ngũ giáo viên. Theo tác giả Đại Khải để nâng cao năng lực giáo dục hòa nhập cho đội ngũ giáo viên cần truyền thông, tổ chức tập huấn, tài liệu, có các buổi chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên, có các chính sách hỗ trợ của nhà nước cũng như của ban lãnh đạo nhà trường và đầu tư, bổ sung cơ sở vật chất. Sự chuẩn bị của chính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn giáo viên với những điều kiện hỗ trợ bên ngoài sẽ giúp giáo viên thực hiện tốt hơn trong công tác giáo dục hòa nhập. Ngoài ra, nội dung chương trình nâng cao năng lực giáo dục hòa nhập cho giáo viên cần tăng cường thời lượng cho quan sát, thực tập, thực hành. Cần chú ý đến việc hình thành và củng cố thái độ, niềm tin tích cực của giáo viên đối với giáo dục hòa nhập thông qua nội dung chương trình [14]. Với quan điểm tiếp cận phát triển năng lực giáo dục hòa nhập trong chương trình đào tạo giáo viên, tác giả Lê Thị Thúy Hằng đã đưa ra quan điểm về năng lực giáo dục hòa nhập của giáo viên, các quan điểm tiếp cận hình thành năng lực giáo dục hòa nhập cho GV tương lai trong đào tạo: Tiếp cận năng lực GDHN thông qua học phần GDHN, Tiếp cận năng lực GDHN thông qua tất cả các học phần khác nhau trong toàn bộ chương trình đào tạo GV. Từ đó tác giả đưa ra giải pháp về hình thành năng lực GDHN cho GV trong chương trình đào tạo gồm: Hiện thực hóa chính sách GDHN cho GV trong chương trình đào tạo, đó là Luật người Khuyết tật số 51/2010/QH12; Phát triển năng lực thực hành GDHN trong đào tạo; Đổi mới về công nghệ, phương tiện, thiết bị phục vụ cho toàn khóa đào tạo và học phần GDH [22]. Đề cập về vấn đề “Phát triển năng lực giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật cho đội ngũ giáo viên mầm non”, tác giả Lê Thị Thúy Hằng đã đưa ra quan niệm về năng lực và phát triển năng lực GDHN đội ngũ giáo viên và nội dung phát triển năng lực đội ngũ giáo viên thông qua đào tạo, bồi dưỡng về GDHN gồm: Đào tạo đội ngũ GV có chuyên môn nghiệp vụ về GDHN trẻ khuyết tật trong trường mầm non; Bồi dưỡng đội ngũ về GDHN trẻ khuyết tật trong trường mầm non. Bên cạnh đó, bài viết đề cập đến phát triển năng lực thông qua sử dụng đội ngũ giáo viên GDHN trẻ khuyết tật trong các hoạt động của trường học như: Tạo nguồn để bổ sung đội ngũ giáo viên GDHN trẻ khuyết tật; Đa dạng hóa năng lực đáp ứng dịch vụ hỗ trợ GDHN trẻ khuyết tật của GV thông qua hoạt động hợp tác và chia sẻ với các nhà chuyên môn [21]. . Tác giả Ngô Thùy Dương với nghiên cứu “Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình - Tỉnh Cao Bằng” đã nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn lý học sinh cho giáo viên tiểu học, tiến hành khảo sát thực trạng tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học ở Huyện Nguyên Bình Tỉnh Cao Bằng, từ đó đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng: Khảo sát năng lực giáo viên và nhu cầu bồi dưỡng để lập kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình; Huy động nguồn lực xây dựng lực lượng báo cáo viên bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình; Chỉ đạo đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng theo hướng phát huy vai trò chủ thể của giáo viên tham gia bồi dưỡng; Xây dựng các chế độ hỗ trợ về tài chính, cơ sở vật chất cho bồi dưỡng nâng cao kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình…[11]. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật tại các trường mầm non quận 3, thành phố Hồ Chí Minh tác giả Trần Thị Mỹ Dung đã đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và một số tồn tại của hoạt động này [10]. Nghiên cứu về thực trạng quản lý hoạt động GDHN cho trẻ khuyết tật, tác giả Hoàng Thị Nga trong nghiên cứu về “Thay đổi chương trình đào tạo giáo viên giáo dục đặc biệt đáp ứng nhu cầu giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật” đã đưa ra biện pháp để điều chỉnh, bổ sung chương trình như: Bổ sung hệ thống các văn bản pháp lí về giáo dục đặc biệt và giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật tại Việt Nam; Chú trọng hình thành kiến thức và kỹ năng chuyên môn tương ứng với từng cấp học; Chú trọng kiến thức và kỹ năng căn bản cho sinh viên gồm phương pháp dạy học toán tiểu học (4 tín chỉ), phương pháp khám phá khoa học và xã hội (4 tín chỉ), theo đó sinh viên có 3 đợt thực hành nghiệp vụ sư phạm, sinh viên năm 3 sẽ thực tập tại trường hòa nhập [26]. Bàn về giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tập huấn bồi dưỡng giáo viên giáo dục hòa nhập tại Việt Nam, tác giả Nguyễn Thị Hoa đã đưa ra quan điểm về giáo dục hòa nhập và bồi dưỡng GDHN cho GV, nghiên cứu thực trạng công tác bồi dưỡng GV cho GDHN tại Việt Nam gồm đánh giá của GV về kết quả tập huấn, về tài liệu tập huấn, kỹ năng thực hành, nội dung tập huấn, đánh giá của GV về Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn