Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lêi më ®Çu
Tõ §¹i héi §¶ng VI (1986) §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· chØ râ cÇn ph¶i
®æi míi nÒn kinh tÕ ®ã lµ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp
sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa. §Õn n¨m 1992
®êng lèi ®ã ®· ®îc cô thÓ ho¸.
Khi nghiªn cøu x· héi T b¶n C¸c M¸c ph¸t hiÖn ra m©u thuÉn c¬ b¶n
cña x· héi T b¶n lµ m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt víi chÕ
®é chiÕm h÷u t nh©n T b¶n chñ nghÜa, m©u thuÉn ®ã lµ c¬ së s©u xa lµm n¶y
sinh c¸c m©u thuÉn kh¸c vµ quy ®Þnh sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi T
b¶n. Tõ ®ã, C¸c M¸c ®· ®i ®Õn dù b¸o vÒ sù thay ®æi chÕ ®é chiÕm h÷u t
nh©n T b¶n chñ nghÜa b»ng chÕ ®é c«ng h÷u. Sau nµy, khi nghiªn cøu vÊn ®Ò
nµy Lªnin ®· chØ ra sù thay thÕ ®ã kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét sím mét chiÒu mµ
®ã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi phøc t¹p.
Ta biÕt r»ng vÊn ®Ò kinh tÕ lµ vÊn ®Ò tiªn quyÕt lµm thay ®æi c¸c vÊn ®Ò
kh¸c do vËy §¶ng ta chØ ra r»ng sù phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan
hÖ s¶n xuÊt lµ mét vÊn ®Ò cùc k× quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay: giai
®o¹n ®i lªn Chñ nghÜa x· héi. §¸p øng ®ßi hái cña thùc tiÔn th× cÇn hiÓu râ vµ
¸p dông s¸ng t¹o quy luËt trªn vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam. Do vËy viÖc
nghiªn cøu quy luËt nµy lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy mµ em
®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi
quan hÖ s¶n xuÊt vµ vËn dông vµo x©y dùng Chñ nghÜa x· héi ë níc ta
hiÖn nay”. Tuy nhiªn tr×nh ®é nhËn thøc hiÓu biÕt vÒ mäi mÆt cßn h¹n chÕ nªn
kh«ng tr¸nh khái sai sãt. Em mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy c« vµ ý
kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®ång häc. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
I. §Æt vÊn ®Ò.
X· héi loµi ngêi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh«ng thÓ kh«ng s¶n xuÊt ra
cña c¶i vËt chÊt mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nã ®îc biÓu hiÖn chÝnh bëi ph¬ng
thøc s¶n xuÊt trong mçi giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. Tõ khi con ngêi míi xuÊt
hiÖn trªn hµnh tinh ®· tr¶i qua n¨m ph¬ng thøc s¶n xuÊt. §ã lµ: Céng s¶n
nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn, x· héi t b¶n chñ nghÜa. T
duy nhËn thøc cña con ngêi kh«ng dõng l¹i ë mét chç mµ theo thêi gian
ngµy cµng ph¸t triÓn hoµn thiÖn h¬n, tõ ®ã kÐo theo sù thay ®æi ph¸t triÓn
trong s¶n xuÊt. LÞch sö ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt trong x· héi loµi ngêi lµ lÞch
sö ph¸t triÓn cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt
lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, lµ
c¸ch thøc s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt mµ trong ®ã lùc lîng s¶n xuÊt ®¹t ®Õn
mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, thèng nhÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt t¬ng øng víi nã.
Ph¬ng thøc s¶n xuÊt võa lµ h¹t nh©n ®ång thêi võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy vµ
quy ®inh mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. Kh«ng thÓ thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña
nÒn kinh tÕ nÕu kh«ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch thøc s¶n xuÊt vµ kh«ng cã nh÷ng biÖn
ph¸p tèi u t¸c ®éng nh»m hoµn thiÖn ph¬ng thøc s¶n xuÊt mµ cô thÓ chÝnh
lµ hoµn thiÖn mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
T¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n
xuÊt ®· ®îc Mac vµ ¡ngghen kh¸i qu¸t thµnh quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a
quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö ®· kh¼ng
®Þnh r»ng lùc lîng s¶n xuÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt vµ
ngîc l¹i, cã thÓ thóc ®Çy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× mèi quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc
lîng s¶n xuÊt lµ kh«ng thÓ t¸ch rêi, ®©y lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn
vµ lµ mét trong nh÷ng quy luËt quan träng quy ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ
tiÕn bé x· héi. ChÝnh v× thÕ mµ kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn viÖc nghiªn cøu quy
luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng cuéc ®æi míi chñ
nghÜa x· héi mµ chóng ta ®ang tiÕn hµnh h«m nay. Chóng ta ®· cã nh÷ng bµi
2
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
häc ®¾t gi¸, ®ã lµ sù sai lÇm khi x©y dùng nhiÒu yÕu tè cña quan hÖ s¶n xuÊt
vît tríc so víi lùc lîng s¶n xuÊt mµ chóng ta hiÖn cã. §ã lµ viÖc chØ cho
phÐp c¸c h×nh thøc së h÷u Nhµ níc vµ së h÷u tËp thÓ tån t¹i, trong khi c¸c
h×nh thøc së h÷u kh¸c ®ang cßn cã t¸c dông m¹nh mÏ ®èi víi lùc lîng s¶n
xuÊt th× l¹i bÞ ng¨n cÊm, kh«ng ®îc phÐp ph¸t triÓn. ViÖc ®ã ®· dÉn ®Õn t×nh
tr¹ng s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, ngêi lao ®éng kh«ng lµm viÖc hÕt m×nh, x· héi
kh«ng ph¸t triÓn. VËy ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo ? ViÖc vËn dông
®óng ®¾n qui luËt trªn vµo c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
hiÖn nay lµ v« cïng cÊp thiÕt.
II. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
1. Néi dung nguyªn lÝ triÕt häc
a) Lùc lîng s¶n xuÊt.
Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn ®îc
h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt gåm cã t liÖu s¶n
xuÊt vµ ngêi lao ®éng . Cã thÓ nãi lùc lîng s¶n xuÊt lµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè vËt
chÊt, kÜ thuËt cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo ®ã trong ®ã
ngêi lao ®éng gi÷ vai trß nh©n tè c¬ b¶n vµ quyÕt ®Þnh .
T liÖu s¶n xuÊt l¹i ®îc cÊu thµnh tõ hai bé phËn: ®èi tîng lao
®éng vµ t liÖu lao ®éng; trong ®ã ®èi tîng lao ®éng cã thÓ lµ giíi tù nhiªn
hoÆc nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã s½n trong tù nhiªn mµ do con ngêi b»ng lao
®éng cña m×nh ®· t¹o ra. Cßn t liÖu lao ®éng lµ nh÷ng vËt hay phøc hîp c¸c
vËt thÓ nèi con ngêi víi ®èi tîng lao ®éng vµ dÉn truyÒn sù t¸c ®éng cña
con ngêi vµo ®èi tîng lao ®éng, nã l¹i bao gåm c«ng cô s¶n xuÊt vµ ph¬ng
tiÖn lao ®éng, mµ trong ®ã c«ng cô s¶n xuÊt ®îc con ngêi kh«ng ngõng c¶i
tiÕn vµ hoµn thiÖn, do ®ã c«ng cô s¶n xuÊt lu«n lu«n lµ yÕu tè ®éng nhÊt, c¸ch
m¹ng nhÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt .
BÊt kú mét thêi ®¹i lÞch sö nµo, c«ng cô s¶n xuÊt bao giê còng lµ s¶n
phÈm tæng hîp, ®a d¹ng cña toµn bé nh÷ng phøc hîp kü thuËt ®îc h×nh thµnh
g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt. Nã lµ kÕt
3
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
qu¶ cña rÊt nhiÒu yÕu tè, trong ®ã quan träng vµ trùc tiÕp nhÊt lµ trÝ tuÖ cña
con ngêi ®îc nh©n lªn trªn c¬ së kÕ thõa nÒn v¨n minh vËt chÊt tríc ®ã.
Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña t liÖu lao ®éng mµ trong ®ã ®Æc biÖt lµ c«ng
cô s¶n xuÊt lµ thíc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi, ®ång thêi
®ã còng lµ c¬ së x¸c ®Þnh tr×nh ®é cña s¶n xuÊt vµ lµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ sù
kh¸c nhau gi÷a c¸c thêi ®¹i kinh tÕ , c¸c chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi.
Song nh©n tè quyÕt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt ph¶i nãi tíi nh©n tè
ngêi lao ®éng. Lªnin ®· nãi: “Lùc lîng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n
lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ngêi lao ®éng” [V.I. Lenin Toµn tËp, tËp 38_ nhµ xuÊt
b¶n TiÕn bé_ Matxc¬va_ n¨m 1977_ trang 430]. Dï t liÖu s¶n xuÊt cã ®èi
tîng lao ®éng phong phó, giµu cã ®Õn møc nµo, cã t liÖu lao ®éng tinh x¶o
vµ hiÖn ®¹i ®Õn ®©u ch¨ng n÷a nhng nÕu t¸ch khái ngêi lao ®éng th× còng
kh«ng ph¸t huy ®îc t¸c dông tÝch cùc cña nã. Trong lÞch sö ®· vµ sÏ kh«ng
tån t¹i mét h×nh thøc s¶n xuÊt vËt chÊt nµo mµ l¹i kh«ng cã nh©n tè con ngêi.
C.Mac vµ Ph.¡ng-ghen ®· viÕt: “B¶n th©n con ngêi b¾t ®Çu ®îc ph©n biÖt
víi sóc vËt ngay khi con ngêi b¾t ®Çu s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu sinh ho¹t...”
[C.Mac vµ Ph.¡ng-ghen tuyÓn tËp, tËp 1_ Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt_ Hµ Néi_ n¨m
1980_ trang 268]. Con ngêi lµ nh©n tè trung t©m vµ lµ môc ®Ých cña nÒn s¶n
xuÊt x· héi. S¶n xuÊt suy ®Õn cïng lµ ®Ó tiªu dïng, kh«ng cã tiªu dïng th×
còng kh«ng cã s¶n xuÊt nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ngµy nay, khi c«ng cuéc c¸ch
m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh mÏ th× vÞ trÝ trung t©m cña con
ngêi ngµy cµng ®îc nhÊn m¹nh. Ngêi lao ®éng víi t c¸ch lµ mét bé phËn
cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi ph¶i lµ ngêi cã søc lùc (søc khoÎ), kÜ n¨ng lao
®éng , tri thøc khoa häc , tri thøc c«ng nghÖ vµ c¶ tÝnh nh©n v¨n ( bao hµm c¶
c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc).
b) Quan hÖ s¶n xuÊt.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ngêi cÇn ph¶i cã mèi quan hÖ x· héi
víi nhau. Tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ ®ã ®îc gäi lµ mèi quan hÖ s¶n xuÊt.
Quan hÖ s¶n xuÊt lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi: s¶n xuÊt – ph©n phèi – trao
4
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®æi – tiªu dïng. Tæng thÓ c¸c quan hÖ x· héi nµy cã thÓ ®îc ph©n tÝch trªn 3
yÕu tè c¬ b¶n:
Thø nhÊt, quan hÖ së h÷u ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt tøc lµ quan hÖ gi÷a
con ngêi ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, nãi c¸ch kh¸c t liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ ai.
§©y lµ quan hÖ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c mÆt quan hÖ kh¸c.
Thø hai, quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt , kinh doanh, tøc lµ
quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña c¶i vËt chÊt nh
ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c hãa lao ®éng, quan hÖ gi÷a ngêi qu¶n
lý víi c«ng nh©n. Trong thùc tÕ, thÝch øng víi mét kiÓu së h÷u lµ mét chÕ ®é
tæ chøc vµ qu¶n lý nhÊt ®Þnh. MÆc dï phô thuéc vµo quan hÖ së h÷u nhng tæ
chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ víi
c¸c mÆt quan hÖ kh¸c cña quan hÖ s¶n xuÊt. ChÝnh quan hÖ vÒ tæ chøc vµ qu¶n
lý s¶n xuÊt lµ nh©n tè tham gia quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn quy m«, tèc ®é vµ hiÖu
qu¶ cña nÒn kinh tÕ.
Thø ba, quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng: tuy quan hÖ nµy phô
thuéc vµo quan hÖ së h÷u vµ vµo tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt nhng ®Õn
lît m×nh th«ng qua tæ chøc vµ qu¶n lý, nã trë thµnh chÊt xóc t¸c quan träng
®Æc biÖt ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ.
Ba mÆt quan hÖ nãi trªn lµ mét thÓ thèng nhÊt h÷u c¬, quan hÖ chÆt
chÏ víi nhau vµ cïng mét môc tiªu chung lµ sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ t
liÖu s¶n xuÊt ®Ó lµm cho chóng kh«ng ngõng ®îc t¨ng trëng, thóc ®Èy t¸i
s¶n xuÊt më réng, n©ng cao phóc lîi ngêi lao ®éng. V× vËy kh«ng nªn tuyÖt
®èi ho¸ bÊt kú mét mÆt quan hÖ nµo mµ ph¶i chó ý ®Õn tÝnh ®ång bé cña c¶ ba
mÆt quan hÖ trong quan hÖ s¶n xuÊt.
Nh vËy tÝnh vËt chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë chç nã tån t¹i
kh¸ch quan ®éc lËp hoµn toµn víi ý thøc cña con ngêi. M¸c ®· chØ ra r»ng
trong sù s¶n xuÊt x· héi ra ®êi sèng cña m×nh, con ngêi cã nh÷ng quan hÖ
nhÊt ®Þnh, tÊt yÕu kh«ng phô thuéc vµo ý muèn cña hä. Tøc lµ nh÷ng quan hÖ
s¶n xuÊt nµy phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña c¸c lùc lîng s¶n
xuÊt vËt chÊt cña hä. V× vËy con ngêi kh«ng thÓ tuú tiÖn lùa chän quan hÖ
5
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
s¶n xuÊt riªng cho m×nh, bëi v× chóng lu«n lu«n lµ kÕt qu¶ ph¸t triÓn tÊt yÕu
kh¸ch quan cña mét lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn cã t¬ng øng víi nã.
c) Quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
* Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt:
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ gi¶m bít lao ®éng nÆng nhäc,
con ngêi kh«ng ngõng c¶i tiÕn, hoµn thiÖn vµ chÕ t¹o ra nh÷ng c«ng cô s¶n
xuÊt míi ngµy cµng tinh x¶o vµ hiÖn ®¹i. §ång thêi víi sù tiÕn bé cña c«ng cô,
tri thøc khoa häc, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ mäi kü n¨ng kü x¶o cña
ngêi lao ®éng còng ngµy cµng ph¸t triÓn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt ©ý, quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh thµnh vµ biÕn ®æi cho phï hîp
víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, sù phï hîp ®ã lµ
®éng lùc lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Lùc lîng s¶n xuÊt
lµ néi dung, lµ ph¬ng thøc cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña nã.
Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th× néi dung quyÕt ®Þnh h×nh
thøc, h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung, néi dung thay ®æi tríc sau ®ã h×nh
thøc thay ®æi theo. ChÝnh v× thÕ cÇn kh¼ng ®Þnh lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh
sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt.
* Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt:
Nh trªn ta thÊy lùc lîng s¶n xuÊt lµ nh©n tè thêng xuyªn biÕn ®æi,
ph¸t triÓn kh«ng ngõng trong khi ®ã quan hÖ s¶n xuÊt mµ ®Æc biÖt lµ nh©n tè
së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt l¹i cã tÝnh æn ®Þnh l©u dµi. Quan hÖ s¶n xuÊt khi ®·
®îc x¸c lËp th× nã ®éc lËp t¬ng ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt, trë thµnh nh÷ng
c¬ së vµ nh÷ng thÓ chÕ x· héi vµ nã kh«ng thÓ biÕn ®æi ®ång thêi ®èi víi lùc
lîng s¶n xuÊt mµ thêng cã xu híng l¹c hËu h¬n so víi lùc lîng s¶n xuÊt.
Khi ®ã nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt, cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m
h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. NÕu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, nã sÏ trë thµnh ®éng
lùc thóc ®Èy, ®Þnh híng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Ngîc l¹i, nÕu l¹c hËu h¬n so víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt sÏ lµ xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt. Ngay c¶ trong trêng hîp quan hÖ s¶n xuÊt ®i qu¸ xa so víi
6
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt th× nã còng k×m h·m sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc
lîng s¶n xuÊt (thóc ®Çy hoÆc k×m h·m ), v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n
xuÊt, quy ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, quy ®Þnh
ph¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc
hëng. Do ®ã nã ¶nh hëng ®Õn th¸i ®é qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng - lùc
lîng s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi, nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn kÝch thÝch hoÆc
h¹n chÕ viÖc c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa khäc vµ
kü thuËt vµo s¶n xuÊt, hîp t¸c vµ ph©n phèi lao ®éng.
Tuy nhiªn, kh«ng ®îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tÝnh tÝch cùc cña quan
hÖ s¶n xuÊt chØ lµ vai trß cña nh÷ng h×nh thøc së h÷u, mçi kiÓu quan hÖ s¶n
xuÊt lµ mét hÖ thèng mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm ba mÆt, quan hÖ së h÷u, quan
hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi. ChØ trong chØnh thÓ ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi
trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy con ngêi hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
* Qui luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt:
Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
lµm h×nh thµnh quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
VËy thÕ nµo lµ phï hîp : Cã thÓ kh¸i qu¸t ë mét sè néi dung chñ yÕu
sau ®©y:
Thø nhÊt, c¶ ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i thÝch øng víi tÝnh chÊt,
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Thø hai, quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i t¹o ®îc ®iÒu kiÖn sö dông vµ kÕt hîp
tèi u gi÷a t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng, b¶o ®¶m thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më
réng.
Thø ba, më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp cho viÖc kÝch thÝch vËt chÊt,
tinh thÇn ®èi víi ngêi lao ®éng.
LÞch sö x· héi loµi ngêi víi c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau
®· chøng minh quy luËt kinh tÕ ®ã chi phèi lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c ph¬ng
7
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
thøc s¶n xuÊt, ®ång thêi còng trùc tiÕp t¸c ®éng tíi sù vËn ®éng cña mçi
ph¬ng thøc s¶n xuÊt.
Thêi k× ®Çu trong lÞch sö lµ x· héi céng s¶n nguyªn thuû víi lùc
lîng s¶n xuÊt thÊp kÐm, ®êi sèng cña hä chñ yÕu phô thuéc vµo s¨n b¾t h¸i
lîm, quan hÖ s¶n xuÊt th¬× k× nµy lµ quan hÖ s¶n xuÊt céng ®ång nguyªn thuû,
con ngêi cïng chung sèng, cïng lao ®éng vµ cïng hëng thô thµnh qu¶ lao
®éng chung mét c¸ch b×nh ®¼ng. X· héi kh«ng cã ngêi giµu, ngêi nghÌo,
kh«ng cã ngêi së h÷u, kh«ng cã kÎ lµm thuª. Trong qu¸ tr×nh sinh sèng hä
®· kh«ng ngõng c¶i tiÕn vµ thay ®æi c«ng cô (lùc lîng s¶n xuÊt) ®Õn sau mét
thêi kú lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, cña c¶i tõ chç chØ ®ñ ®¸p øng nhu cÇu
cÇn thiÕt ®· t¨ng lªn ®Õn chç d thõa tÊt yÕu dÉn ®Õn sù tÝch luü, x· héi b¾t
®Çu cã sù ph©n chia kÎ giµu ngêi nghÌo, quan hÖ céng ®ång bÞ ph¸ vì dÇn
dÇn xuÊt hiÖn hÖ t nh©n thay thÕ cho nã. §ã lµ x· héi chiÕm h÷u n« lÖ.
X· héi n« lÖ víi quan hÖ s¶n xuÊt chiÕm h÷u n« lÖ ra ®êi b»ng nh÷ng
h×nh thøc lao ®éng tËp trung, khæ sai, thÝch øng víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n
xuÊt lóc Êy, chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ ®· ®¹t ®îc nh÷ng kú tÝch to lín trong
lÞch sö v¨n minh nh©n lo¹i.
KÕ tiÕp ®ã quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn ra ®êi, ngêi n« lÖ lao ®éng
khæ sai trong x· héi n« lÖ ®îc thay thÕ b»ng ngêi n«ng n«. Søc lao ®éng cña
n« lÖ ®îc gi¶i phãng khái xiÒng xÝch cña trËt tù x· héi n« lÖ, lùc lîng s¶n
xuÊt cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ. Sau ®ã b¶n th©n quan hÖ s¶n xuÊt phong
kiÕn còng kh«ng thÝch øng ®îc víi lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn cã, nã trë thµnh
xiÒng xÝch trãi buéc lùc lîng s¶n xuÊt x· héi, ®Æc biÖt lµ víi ph¬ng thøc s¶n
xuÊt t b¶n chñ nghÜa h×nh thµnh tù ph¸t trong lßng x· héi phong kiÕn. Xung
®ét nµy dÉn ®Õn sù ra ®êi cña quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa thay thÕ quan
hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn.
Quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ra ®êi gãp phÇn gi¶i phãng søc lao
®éng cña ngêi n«ng d©n c¸ thÓ. §Ó t¨ng cêng bãc lét gi¸ trÞ thÆng d, giai
cÊp t s¶n ®ua nhau më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt, øng dông nhanh
chãng c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo tÊt c¶ c¸c kh©u cña nÒn s¶n xuÊt x·
héi. Trong thêi kú hoµng kim cña m×nh, quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n ®· t¹o ra
8
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, nã ®· t¹o ra cho nh©n
lo¹i mét khèi lîng cña c¶i vËt chÊt b»ng tÊt c¶ c¸c x· héi tríc ®ã céng l¹i.
Song b¶n th©n tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t
b¶n chñ nghÜa g¾n liÒn víi lao ®éng tËp thÓ cña ®éi ngò giai cÊp c«ng nh©n
hïng m¹nh, sÏ n¶y sinh m©u thuÉn gay g¾t víi chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n t
b¶n chñ nghÜa. MÆc dï giai cÊp t b¶n sö dông mäi biÖn ph¸p nh»m cñng cè,
duy tr× vµ b¶o vÖ chÕ ®é së h÷u cña m×nh, nhng tÊt yÕu kh¸ch quan, tÝnh chÊt
x· héi ho¸ cña lùc lîng s¶n xuÊt sÏ dÉn ®Õn xung ®ét víi quan hÖ s¶n xuÊt
hiÖn cã cña nã. Quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa sÏ bÞ thay thÕ bëi quan hÖ
s¶n xuÊt míi, tiÕn bé, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt:
quan hÖ s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa mµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña nã lµ chñ
nghÜa x· héi.
Nh vËy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn mét giíi h¹n nhÊt
®Þnh sÏ béc lé m©u thuÉn gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt. Nh÷ng
quan hÖ Êy tõ chç lµ h×nh thøc kinh tÕ cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ, ®Ó ph¸t triÓn c¸c lùc
lîng s¶n xuÊt th× giê ®©y trë thµnh lùc lîng k×m h·m sù ph¸t triÓn Êy. Nã
®ßi hái ph¶i ®îc thay ®æi cho phï hîp (t¹o ra h×nh thøc míi). Sù thay ®æi
quan hÖ Êy kh«ng ph¶i mét c¸ch tù nhiªn mµ bao giê còng ®îc thùc hiÖn
th«ng qua mét c¬ chÕ vÒ mÆt ph¸p luËt, chÝnh trÞ. Nã ®îc thùc hiÖn th«ng qua
nh÷ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ, c¸ch m¹ng, chÝnh trÞ, ph¸p luËt kinh tÕ .
2. VËn dông nguyªn lÝ triÕt häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:
a) Thùc tr¹ng:
* C¸c quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt cña ViÖt Nam trong
lÞch sö.
Kh«ng n»m ngoµi quy luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ
lùc lîng s¶n xuÊt, ViÖt Nam ®· tr¶i qua trªn 4000 n¨m lÞch sö víi nhiÒu
ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau trong ®ã c¬ b¶n nhÊt vµ chñ yÕu nhÊt lµ
ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn. TiÕp ®ã, sau h¬n 80 n¨m ®« hé cña bän
thùc d©n, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ l·nh tô Hå ChÝ
Minh, chóng ta ®· x©y dùng mét ®Êt níc ViÖt Nam ®éc lËp, tù do, tiÕn th¼ng
lªn chñ nghÜa x· héi, bá qua giai ®o¹n t b¶n chñ nghÜa.
9
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
* ViÖt Nam trong thêi k× ®Çu ®i lªn chñ nghÜa x· héi.
Sau 30/4/1975 níc ta hoµn toµn gi¶i phãng, chóng ta ®· ®¹t ®îc
nhiÒu thµnh tùu trong viÖc hµn g¾n vÕt thng chiÐn tranh. Tuy nhiªn nÒn kinh
tÕ níc ta vÉn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù
cÊp, tù tóc. Trang bÞ kü thuËt vµ kÕt cÊu x· héi yÕu kÐm, c¬ cÊu kinh tÕ mÊt
c©n ®èi, c¬ cÊu kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ nÆng
nÒ. NÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, khñng ho¶nh kinh tÕ
kÐo dµi, c¸c tÖ n¹n tham nhòng... lan réng. §¶ng céng s¶n cßn non, ®éi ngò
c¸n bé cßn yÕu vÒ n¨ng lùc, c¸c thÕ lùc ®Õ quèc vµ ph¶n ®éng r¸o riÕt thùc
hiÖn chiÕn lîc diÔn biÕn hoµ b×nh, ph¸ ho¹i vµ bao v©y kinh tÕ. NÕp sèng v¨n
ho¸, ®¹o ®øc bÞ xãi mßn, lßng tin vµo §¶ng vµ nhµ níc bÞ gi¶m sót.
Thùc tr¹ng trªn cã nguån gèc s©u xa do lÞch sö ®Ó l¹i vµ hËu qu¶ cña
nhiÒu n¨m chiÕn tranh, song chñ yÕu lµ chóng ta ®· vi ph¹m sai lÇm chñ quan
duy ý chÝ, vi ph¹m c¸c quy luËt kh¸ch quan trong c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa,
trong tiÐn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®Æc biÖt lµ
kh«ng cã sù phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Chóng ta ®·
quªn mÊt ®iÒu c¬ b¶n lµ níc ta qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét x· héi
tiÒn t b¶n chñ nghÜa. Chóng ta ®· thiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u thuÇn nhÊt gi÷a
hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ. §ång nhÊt chÕ ®é c«ng h÷u víi chñ
nghÜa x· héi lÉn lén ®ång nhÊt gi÷a hîp t¸c ho¸ vµ tËp thÓ ho¸. Chóng ta ®· ra
søc vËn ®éng gÇn nh cìng bøc n«ng d©n ®i vµo hîp t¸c x·, më réng ph¸t
triÓn quy m« n«ng trêng quèc doanh, c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp lín mµ kh«ng
tÝnh ®Õn tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ®ang cßn thêi kú qu¸ thÊp kÐm. Chóng ta
®· t¹o ra nh÷ng quy m« lín vµ ngé nhËn lµ ®· cã “quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ
nghÜa” vµ cßn nãi r»ng: mçi bíc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò, x©y dùng quan
hÖ s¶n xuÊt míi ®Òu thóc ®Èy sù ra ®êi vµ lín m¹nh cña lùc lîng s¶n xuÊt
míi. Quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa cã kh¶ n¨ng “vît tríc” “më ®êng”
cho sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua ®· chøng
minh quan ®iÓm ®ã lµ sai lÇm bëi quan hÖ s¶n xuÊt bÞ thóc ®Èy lªn qu¸ cao,
qu¸ xa mét c¸ch gi¶ t¹o ®· lµm cho nã t¸ch rêi víi tr×nh ®é thÊp kÐm cña lùc
lîng s¶n xuÊt.
10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ph¶i thÊy r»ng quan hÖ së h÷u thÓ hiÖn trong viÖc xo¸ bá tÊt c¶ chÕ
®é t h÷u, thiÕt lËp c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt kh«ng ph¶i chØ thêi gian ng¾n
lµ xong. Nhng dÉu cã lµm ®îc th× còng kh«ng ph¶i lµ môc tiªu tríc m¾t
cña níc ta khi mµ chÕ ®é c«ng h÷u nµy cha thÓ phï hîp víi lùc lîng s¶n
xuÊt hiÖn cã. Chóng ta ®Òu biÕt, khi nghiªn cøu x· héi t b¶n, C.Mac vµ
Ph.¡ng-ghen ®· ph¸t hiÖn ra m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt
víi chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa. M©u thuÉn ®ã lµ c¬ së s©u xa
lµm n¶y sinh c¸c m©u thuÉn kh¸c vµ quy ®Þnh sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x·
héi t b¶n. Tõ ®ã c¸c «ng ®i ®Õn dù b¸o vÒ sù thay thÕ chÕ ®é chiÕm h÷u t
nh©n t b¶n chñ nghÜa b»ng chÕ ®é c«ng h÷u. ViÖc thay thÕ Êy, theo quan
®iÓm cña c¸c «ng, kh«ng thÓ tiÕn hµnh ngay mét lóc, mµ ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh
l©u dµi. Tuy nhiªn lóc ®ã c¸c «ng vÉn cha chØ ra m« h×nh cô thÓ vÒ chÕ ®é
c«ng h÷u. Sau ®ã, khi vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o t tëng cña C.Mac vµ
¡ng-ghen vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc Nga, V.I.Lenin còng kh¼ng ®Þnh con
®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ®èi víi c¸c níc l¹c hËu cha qua t b¶n ph¶i
tr¶i qua nhiÒu kh©u trung gian, nhiÒu bíc qu¸ ®é kh¸c nhau. ¤ng ®· cùc lùc
phª ph¸n nh÷ng t tëng nãng véi muèn x¸c lËp ngay chÕ ®é c«ng h÷u, khi
mµ nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vÉn cßn nhiÒu kh¶ n¨ng gãp phÇn lµm cho
s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Chóng ta ph¶i thõa nhËn mét trong nh÷ng sai lÇm c¬ b¶n
mµ chóng ta ®· vÊp ph¶i lµ xo¸ bá qu¸ sím quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa
khi nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa cña chóng ta cßn cha ®ñ søc thay thÕ. §iÒu
®ã ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ ®· lµm
mÊt mét kh¶ n¨ng t¹o ra s¶n phÈm dåi dµo cho x· héi. Còng vËy, chóng ta xo¸
s¹ch tiÓu th¬ng khi hÖ thèng th¬ng nghiÖp quèc doanh vµ hîp t¸c x· mua
b¸n cña ta cha lµm næi vai trß “ngêi néi trî cho x· héi ” g©y nhiÒu khã kh¨n
¸ch t¾c cho lu th«ng hµng ho¸ vµ kh«ng ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cho nh©n
d©n.
* ViÖt Nam chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ kinh tÕ míi.
Tríc t×nh h×nh trªn, ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®Æt ra vÊn
®Ò cÊp thiÕt lµ ph¶i tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ: "ph¶i kÕt hîp chÆt
11
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ, lÊy ®æi míi kinh tÕ lµm
träng t©m, ®ång thêi tõng bíc ®æi míi chÝnh trÞ" [V.I.Lenin Toµn tËp, tËp 2].
ChÝnh nhê ®êng lèi ®æi míi vµ lùa chän c¸c bíc ®i thÝch hîp mµ
níc ta ®· tõng bíc tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ vµ ®øng v÷ng tríc sù
sôp ®æ cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi. C«ng cuéc ®æi míi ®Ò ra cho
chóng ta nhiÖm vô ph¶i xem xÐt l¹i ph¬ng thøc vµ con ®êng ®a ®Êt níc ta
tiÕn lªn. Sai lÇm cña ta lµ ®· ®Èy nhiÒu mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt lªn qu¸ cao,
t¸ch rêi t×nh tr¹ng cßn thÊp kÐm cña lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho hai nh©n tè
nµy m©u thuÉn víi nhau dÉn ®Õn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi.
§¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· nhËn ra sai lÇm vµ còng ®· thÊy r»ng viÖc c¶i t¹o
quan hÖ s¶n xuÊt x· héi lµ cÇn thiÕt nhng kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch chñ
quan nãng véi nh tríc ®©y, nghÜa lµ ph¶i c¶i t¹o vµ cñng cè quan hÖ s¶n
xuÊt nhng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. §¹i héi VII cña
§¶ng còng chØ râ:"...phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, thiÕt lËp
tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ
h×nh thøc së h÷u. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
Nhµ níc" [C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa
x· héi_ Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt_ Hµ Néi_ n¨m 1991_trang 9-10]
C¶i t¹o vµ cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt nhng bao giê còng ph¶i g¾n liÒn
víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, vµ ®îc ®¶m b¶o b»ng sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt. §ã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho cuéc c¸ch m¹ng quan hÖ
s¶n xuÊt ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. Víi tr×nh ®é cña m×nh lùc lîng s¶n xuÊt yªu
cÇu ph¶i cã nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi nã míi cã thÓ béc lé hÕt kh¶
n¨ng cña m×nh vµ míi cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh chãng. T¬ng øng víi
mçi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ®ßi hái mét quan hÖ s¶n xuÊt, mét thµnh phÇn
kinh tÕ nhÊt ®Þnh nh Ph.¡ng-ghen viÕt :"...giai cÊp T s¶n kh«ng thÓ biÕn
nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ Êy thµnh nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt
m¹nh mÏ ®îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n thµnh
nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi, mµ chØ mét sè ®«ng ngêi cïng lµm
míi cã thÓ s dông ®îc" [Ph.Ang-ghen Chèng ®uy rinh_ nhµ xuÊt b¶n Sù
12
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
thËt_ Hµ Néi_ n¨m 1971_trang 455]. KÕt hîp tõng u thÕ riªng cña tõng thµnh
phÇn kinh tÕ th«ng qua ph©n c«nglao ®éng x· héi lµ con ®êng hiÖu qu¶ nhÊt
®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, qua ®©y ta còng thÊy râ vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ lµm
thÕ nµo ®Ó quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt.
ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta lu«n lu«n
®îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc kh«ng ngõng ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ
qu¶n lý kinh tÕ nh»m b¶o ®¶m cho s ph¸t triÓn ®ã kh«ng xa rêi ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa. HiÖn nay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña ta ®ang vËn ®éng theo
c¬ chÕ thÞ trêng víi sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa. Nhµ níc qu¶n lý thÞ trêng b»ng ph¸p luËt, b»ng c¬ chÕ chÝnh
s¸ch ,vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt phôc vô mäi nhu cÇu cña
x· héi.
“X©y dùng chñ nghÜa x· héi, bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, t¹o ra
sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc lµ sù nghiÖp rÊt khã
kh¨n, phøc t¹p, cho nªn phh¶i tr¶i qua mét thêi kú qu¸ ®é l©u dµi víi nhiÒu
chÆng ®êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ , x· héi cã tÝnh chÊt qu¸ ®é”
[V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ
Quèc Gia_ Hµ Néi_ n¨m 2001_ trang 85].
*Nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ trong c¬ chÕ kinh tÕ míi.
VÒ u ®iÓm:
Trong c¬ chÐ kinh tÕ míi, sù c¹nh tranh diÔn ra m¹nh mÏ. Do ®ã tÝnh
n¨ng ®éng s¸ng t¹o ®¬c ph¸t huy, ngêi lao ®éng ®· kh«ng cßn tÝnh û l¹i vµo
nhµ níc nh trong c¬ chÐ tËp trung quan liªu bao cÊp kh«ng biÕt chñ ®éng
t×m viÖc vµ t¨ng thu nhËp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp bíc ®Çu ®æi míi ph©n
phèi lîi nhuËn, thùc hiÖn c¬ chÕ gi¸ tiªu thô s¶n phÈm theo quan hÖ cung cÇu
trªn thÞ trêng vµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nhê ®ã nÒn kinh tÕ níc
ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng: “Tæng s¶n phÈm trong níc
(GDP) sau 10 n¨m t¨ng h¬n gÊp ®«i ( 2,07 lÇn). tÝch luü néi bé cña nÒn kinh tÕ
tõ møc kh«ng ®¸ng kÓ, ®Õn n¨m 2000 ®· ®¹t 27% GDP. Tõ t×nh tr¹ng hµng
ho¸ khan hiÕm nghiªm träng, nay s¶n xuÊt ®· ®¸p øng ®îc c¸c nhu cÇu thiÕt
13
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
yÕu cña nh©n d©n vµ nÒn kinh tÕ, t¨ng xuÊt khÈu vµ cã dù tr÷. KÕt cÊu h¹ tÇng
kinh tÕ, x· héi ph¸t triÓn nhanh. C¬ cÊu kinh tÕ cã bíc chuyÓn dÞch tÝch cùc
Trong GDP, tû träng n«ng nghiÖp tõ 38,7% gi¶m xuèng 24,3%, c«ng nghiÖp
vµ x©y dùng tõ 22,7% t¨ng lªn 36,6%, dÞch vô tõ 38,6% t¨ng lªn 39,1% [V¨n
kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc
Gia_ Hµ Néi_ n¨m 2001_ trang 149-150].
MÆt h¹n chÕ:
Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm trªn kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn mét sè h¹n
chÕ vÉn cßn tån t¹i. §ã lµ viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng cßn cã nhiÒu
mÆt thiÕu nhÊt qu¸n ®Æc biÖt trong tµi chÝnh tiÒn tÖ, qu¶n lý cßn láng lÎo, ®éi
ngò c¸n bé cha theo kÞp víi yªu cÇu cña thÞ trêng míi, vai trß cña Nhµ níc
trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®êi sèng kinh tÕ x· héi cßn yÕu. Trong lÜnh vùc kinh
doanh, nhµ níc cha t¹o ®îc ®éng lùc khuyÕn khÝch n©ng cao n¨ng suÊt.
Ngêi lao ®éng cha cã ®éng lùc thêng xuyªn vµ cha c¶m thÊy cã sù g¾n
bã ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. T×nh
tr¹ng l¹m dông kinh doanh cßn nhiÒu, thÞ trêng vèn cßn chËm ph¸t triÓn, l·i
suÊt cha phï hîp víi kinh tÕ thÞ trêng dÉn ®Õn h¹n chÕ ®Çu t.
“Kinh tÕ vÜ m« cßn nh÷ng yÕu tè thiÕu v÷ng ch¾c. HÖ thèng tµi chÝnh,
ng©n hµng, kÕ ho¹ch ®æi míi chËm, chÊt lîng ho¹t ®éng h¹n chÕ; m«i trêng
®Çu t, kinh doanh cßn nhiÒu víng m¾c, cha t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî tèt cho
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh” [V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i
biÓu toµn quèc lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia_ Hµ Néi_ n¨m
2001_ trang154].
b) ViÖc vËn dông nguyªn lý quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ë níc ta tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò
sau:
* Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt:
VÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh»m ph¸t triÓn t liÖu s¶n xuÊt:
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, tõ tríc ®Õn nay, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i
ho¸ lµ khuynh híng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸c níc. §èi víi níc ta, tõ mét
nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu, nhanh chãng ®¹t
14
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tíi tr×nh ®é cña mét níc ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸ nh lµ mét cuéc c¸ch mang toµn diÖn vµ s©u s¾c. §¹i héi lÇn thø
IX cña §¶ng còng kh¼ng ®Þnh: “ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 10 n¨m
®Çu cña thÕ kû XXI: ChiÕn lîc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬
b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp.” [V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc
lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia_ Hµ Néi_ n¨m 2001_ trang 148].
Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i ®îc triÓn khai
toµn diÖn vµ ®ång bé trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt níc ph¶i b¶o ®¶m x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, tríc hÕt
lµ ®éc lËp tù chñ vÒ ®êng lèi, chÝnh s¸ch, ®ång thêi cã tiÒm lùc kinh tÕ ®ñ
m¹nh, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, cã søc c¹nh tranh, cã n¨ng lùc néi sinh vÒ
khoa häc vµ c«ng nghÖ... X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi chñ
®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, kÕt hîp néi lùc víi ngo¹i lùc thµnh nguån lùc
tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc.
VÒ n©ng cao, më réng hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o nh»m ph¸t triÓn
ngêi lao ®éng:
NhËn thøc s©u s¾c vÒ tÇm quan träng cña yÕu tè con ngêi trong lùc
lîng s¶n xuÊt, §¹i héi §¶ng IX ®· nhËn ®Þnh: “Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy nguån lùc con ngêi- yÕu tè c¬ b¶n ®Ó
ph¸t triÓn x· héi, t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng.” [V¨n kiÖn §¹i héi
®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia_ Hµ Néi_
n¨m 2001_ trang 108] ®ång thêi còng ®a ra môc tiªu “Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu”. §iÒu ®ã ®· cho thÊy
viÖc ph¸t huy nh©n tè con ngêi lµ vÊn ®Ò ®ang rÊt ®îc coi träng hiÖn nay.
Chóng ta chñ tr¬ng tiÕp tôc n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn, ®æi míi
néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc, hÖ thèng trêng líp vµ hÖ thèng qu¶n lý
gi¸o dôc, thùc hiÖn “chuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ , x· héi ho¸”. Ch¨m lo ph¸t triÓn
gi¸o dôc mÇm non, më réng hÖ thèng nhµ trÎ, mÉu gi¸o. Cñng cè thµnh tùu
15
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc. §Èy nhanh tiÕn ®é phæ cËp gi¸o dôc
trung häc c¬ së, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ®Þa ph¬ng cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh
sím viÖc phæ cËp gi¸o dôc bËc trung häc, ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh
trêng phæ th«ng trung häc, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ ®ång thêi
më réng hîp lý quy m« gi¸o dôc ®¹i häc.
* X©y dùng vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt: quan hÖ s¶n xuÊt míi theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa: x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn.
Trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi, nÒn kinh tÕ níc ta
kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t b¶n, nhng còng cha hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ x·
héi chñ nghÜa. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ph¶i chó ý ®Õn ®Æc
®iÓm cña sù tån t¹i kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Trong c¶i
t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi, ®¹i héi VI ®· nhÊn
m¹nh lµ ph¶i gi¶i quyÕt ®ång bé ba mÆt: x©y dùng chÕ ®é së h÷u, chÕ ®é qu¶n
lý vµ chÕ ®é ph©n phèi, kh«ng chØ nhÊn m¹nh viÖc x©y dùng chÕ ®é c«ng h÷u,
coi ®ã lµ c¸i duy nhÊt ®Ó x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi. §iÒu ®ã l¹i tiÕp tôc
®îc lµm râ trong §¹i héi IX: “Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt
®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ truêng ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa , cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh;
trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ níc cïng víi kinh
tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n”.
[V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ
Quèc Gia_ Hµ Néi_ n¨m 2001_ trang 96]
Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së
h÷u t nh©n ®· h×nh thµnh nªn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc
tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp. Kinh tÕ nhµ níc tiÕp tôc ph¸t
huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ tËp thÓ ph¸t triÓn víi nhiÒu h×nh
thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ
c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã vÞ trÝ quan träng l©u dµi. Kinh tÕ t b¶n t nh©n
®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« trong nh÷ng ngµnh
nghÒ s¶n xuÊt, kinh doanh mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Kinh tÕ t b¶n nhµ níc
16
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
díi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi kinh tÕ t b¶n
t nh©n trong vµ ngoµi níc ngµy cµng ph¸t triÓn ®a d¹ng. Kinh tÕ cã vèn ®Çu
t níc ngoµi ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, híng m¹nh vµo s¶n xuÊt, kinh
doanh hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt khÈu, hµng ho¸ vµ dÞch vô cã c«ng nghÖ cao,
x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng.
Ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc dÔ dµng vµ
cµng kh«ng thÓ hoµn thµnh trong mét thêi gian ng¾n. VËy nªn kÕt qu¶ võa qua
chØ lµ bíc ®Çu vµ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô trªn còng cßn kh«ng Ýt
sai sãt. Song còng ph¶i nhËn thÊy r»ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ
mét chiÕn lîc ®óng ®¾n. Kh«ng thÓ cã c¸c thµnh tùu kinh tÕ võa qua nÕu
kh«ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, nÕu quan hÖ s¶n xuÊt
kh«ng ®îc ®iÒu chØnh ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt bëi nÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc lîng s¶n xuÊt cÇn
thiÕt cho chÕ ®é x· héi míi th× viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp ®a níc ta tiÕn lªn
tõng ngµy.
III.KÕt luËn vµ gi¶i ph¸p.
1. Tãm t¾t.
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ lÞch sö thay ®æi c¸c ph¬ng
thøc s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau, ®îc b¾t ®Çu tõ sù thay ®æi lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc
lîng s¶n xuÊt lµ néi dung cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh
thøc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt Êy, do ®ã nã thêng mang tÝnh æn ®Þnh h¬n. Song
sù æn ®Þnh ®ã còng chØ lµ t¹m thêi vµ sím muén còng ®ßi hái ph¶i ®îc thay
®æi khi kh«ng cßn phï hîp. Quan hÖ s¶n xuÊt ra ®êi tõ lùc lîng s¶n xuÊt,
nhng khi ra ®êi nã còng cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt.
NÕu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt th× nã sÏ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Çy, ®Þnh híng vµ t¹o ®iÒu
kiÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ngîc l¹i, nªó l¹c hËu h¬n so víi tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt th× nã sÏ lµ xiÒng xÝch k×m
h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
17
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Quy luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt
®îc M¸c ph¸t hiÖn ra ®· vËn ®éng, ph¸t triÓn trong thùc tÕ C¸ch m¹ng vµ
trong nhËn thøc khoa häc, lµ quy luËt phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x·
héi, v¹ch ra tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt vµo sù ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Qua ®ã cã thÓ thÊy râ tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn chñ
nghÜa x· héi chóng ta vÉn ph¶i tu©n theo mét c¸ch nghiªm kh¾c quy luËt
C.M¸c ®· ph¸t hiÖn. Cã thÓ kÕt luËn r»ng: C¸c d©n téc,c¸c quèc gia cã thÓ bá
qua hoÆc rót ng¾n mét giai ®o¹n lÞch sö cña m×nh nhng kh«ng thÓ bá qua
®îc quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc
lîng s¶n xuÊt.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng x· héi chñ nghÜa, do qu¸ nãng véi vµ chñ
quan duy ý chÝ mµ chóng ta ®· vÊp ph¶i mét sè sai lÇm khi ®a quan hÖ s¶n
xuÊt tiÕn lªn qu¸ xa, thiÕt lËp mét chÕ ®é c«ng h÷u tuyÖt ®èi, khång cho phÐp
bÊt cø mét lo¹i h×nh së h÷u nµo kh¸c tån t¹i, trong khi lùc lîng s¶n xuÊt cña
chóng ta vÉn cßn kÐm ph¸t triÓn, cha thÓ phï hîp víi quan hÖ s¶n xuÊt chñ
nghÜa x· héi céng s¶n ®ã. Quan hÖ s¶n xuÊt chñ nghÜa x· héi céng s¶n ®ã chØ
cã thÓ cã ®îc khi lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn rÊt cao, cña c¶i x· héi dåi
dµo, ngêi lao ®éng “lµm theo n¨ng lùc, hëng theo nhu cÇu”. §¶ng vµ nhµ
níc ta ®· sím nhËn ra sai lÇm vµ ®· cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p còng nh hµnh
®éng söa ch÷a kÞp thêi mµ trong ®ã cã yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i ®a quan hÖ s¶n
xuÊt trë vÒ phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt, ®ã lµ viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lý cña
nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §ång thêi chóng ta còng vÉn
kh«ng ngõng t×m c¸ch ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt b»ng c¸ch ®Èy nhanh qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn c«ng cô s¶n xuÊt; ®Èy m¹nh
n©ng cao, më réng hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o ph¸t triÓn ngêi lao ®éng- nh©n
tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi.
2) Gi¶i ph¸p
ViÖc vËn dông s¸ng t¹o Chñ nghÜa M¸c-Lªnin trong giai ®o¹n hiÖn nay
ë níc ta lµ rÊt quan träng, ®Æc biÖt nghiªn cøu thËt kÜ quy luËt “quan hÖ biÖn
chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt”®Ó ¸p dông vµo ®iÒu kiÖn
18
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
hoµn c¶nh níc ta hiÖn nay cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p. Thø nhÊt chó ý ®µo t¹o
nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é kÜ thuËt cao ®ång thêi cã tr×nh ®é lÝ luËn v÷ng
vµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ßi hái cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
cña ®Êt níc. Thø hai, tuy chóng ta duy tr× nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Ó
tiÕp thu khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn cña c¸c níc T b¶n chñ nghÜa. Song
chóng ta cÇn tØnh t¸o vµ cã b¶n lÜnh tèt víi thµnh phÇn kinh tÕ T b¶n t nh©n
vµ thµnh phÇn kinh tÕ 100% vèn níc ngoµi, lu«n ®Æt thµnh phÇn kinh tÕ nhµ
níc ë vÞ trÝ trung t©m, chi phèi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø ba, trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa hiÖn nay ë níc ta, nhµ níc cÇn
®ãng vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng lªn mét c¬ chÕ ®Ó t¹o ra sù kÕt
nèi gi÷a së h÷u t nh©n víi së h÷u c«ng céng, ®ã chÝnh lµ h×nh thøc së h÷u cæ
phÇn. Cã thÓ coi h×nh thøc së h÷u cæ phÇn lµ quÊ ®é tõ së h÷u t nh©n lªn së
h÷u c«ng céng.
HiÖn nay, ®· cã nhiÒu sinh viªn phµn nµn hä ph¶i häc qu¸ nhiÒu kiÕn
thøc nhng khi ra trêng kh«ng ®îc ¸p dông lµ bao nªn thêng kh«ng høng
thó trong häc tËp. §ã lµ mét hiÖn tîng kh¸ phæ biÕn hiÖn nay, song thùc ra
®iÒu ®ã chØ ®óng víi ®Þa vÞ cña mét ngêi x¸c ®Þnh sÏ ®i lµm thuª. NÕu suy
nghÜ mét chót vÒ tr¸ch nhiÖm cña mét ngêi chñ nh©n t¬ng lai cña ®Êt níc,
nÕu coi m×nh lµ mét trong nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm
vµ sö dông lùc lîng lao ®éng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt sau nµy th× sÏ nhËn ra
nh÷ng kiÕn thøc m×nh ®ang häc lµ v« cïng quÝ gi¸, nã vÉn cßn thËt nhá bÐ
trong hµnh trang bíc vµo t¬ng lai. ChØ khi cã nh÷ng suy nghÜ nh vËy th×
ngêi sinh viªn míi thùc sù x¸c ®Þnh ®îc ph¬ng híng häc tËp ®óng ®¾n
cho b¶n th©n, chñ ®éng nghiªn cøu t×m tßi nh÷ng ®iÒu hay ®iÒu míi, t¹o ®îc
høng thó häc tËp cho m×nh. ThiÕt nghÜ ®ã còng lµ mét híng ®i ®óng ®¾n vµ
tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn nay ë níc ta.
19
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
S¸ch:
1. TriÕt häc M¸c-Lªnin : tËp II
2. Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin: tËp I
3. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX_ nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ
quèc gia_ Hµ Néi_ n¨m 2001.
4. Ho¹t ®éng tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng _ nhµ xuÊt b¶n Thèng kª_
Hµ Néi_ n¨m 1996.
T¹p chÝ:
1. Nh×n l¹i qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ ë níc ta.
NguyÔn V¨n §Æng
T¹p chÝ Céng s¶n -sè 1 th¸ng 1/2001
2. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa: m©u thuÉn vµ ph¬ng
híng gi¶i quyÕt.
TS. NguyÔn TÊn Hïng
T¹p chÝ Nghiªn cøu lý luËn- sè 8/2000
3. Mét sè nhËn thøc c¬ b¶n vÒ së h÷u vµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt
Nam.
PGS.TS. Ph¹m Quang Phan
T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn- sè 63 th¸ng 9/2002
4. Héi th¶o khoa häc: §Æc trng cña quan hÖ s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.
TS. Ph¹m V¨n Sinh
B¸o “§¹i häc Kinh tÕ quèc d©n” sè 70 th¸ng 5,6/2002
5. VÒ quan hÖ së h÷u trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
ë níc ta hiÖn nay.
§oµn Quang Thä
T¹p chÝ TriÕt häc- sè 6 (133) th¸ng 6/2002
20
- Xem thêm -
.PDF 
20 
74 
69 
