Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi më ®Çu
NÒn kinh tÕ ViÖt nam tõ sau ®¹i héi §¶ng lÇn thø IV ®· cã nhiÒu thay
®æi nhanh chãng, chuyÓn híng nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao
cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN. Díi sù qu¶n lý vÜ m«
cña nhµ níc. Sù chuyÓn híng nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, nhng nã
còng ®Æt ra nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ
hµng ngµn c¸c doanh nghiÖp níc ta nãi riªng. Hoµ nhËp nÒn kinh tÕ níc ta vµo
nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ doanh nghiÖp nhµ nø¬c vµ doanh
nghiÖp t nh©n ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ ®Òu ph¶i thay ®æi môc tiªu lîi
nhuËn.Mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh ph¶i cã l·i, l·i lµ môc tiªu cuèi cïng mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn híng tíi. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc coi lµ cã l·i (cã hiÖu qu¶ kinh tÕ)
khi thu nhËp khi thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lín h¬n
tæng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra. Cã lîi nhuËn doanh nghiÖp míi cã thÓ
më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, chiÕm lÜnh thÞ trêng tiªu thô, n©ng cao
uy tÝn th¬ng m¹i, lîi nhuËn vµ gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng
cao ®êi sèng c¸n bé c«ng nhan viªn, lµ ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy, khuyÕn
khÝch tinh thÇn lao ®éng h¨ng say, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng
ngoµi ra ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n víi nhµ níc vµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c,
gãp phÇn quan träng ®Ó t¸i thiÕt nÒn kinh tÕ quèc d©n th«ng qua viÖc ®ãng gãp
vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
Nh vËy lîi nhuËn lµ ®éng lùc, lµ môc tiªu hµng ®Çu, lµ ®Ých cuèi cïng
mµ doanh nghiÖp ph¶i híng tíi, nh»m ®¶m b¶o sù sinh tån, ph¸t triÓn vµ thÞnh
vîng cña m×nh.
MÆt kh¸c, lîi nhuËn ®îc t¹o ra lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña c¸c ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh c¶ doanh nghiÖp, lµ kÕt qu¶ cña viÖc kÕt hîp hµi hoµ gi÷a
c¸c kh©u, c¸c c«ng ®o¹n, c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ s¶n
phÈm cña sù t×m tßi vµ s¸ng t¹o, m¹o hiÓm, linh ho¹t cña c¸c nhµ qu¶n trÞ. Nã
®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶i cã sù ph¸t triÓn toµn diÖn kh¶ n¨ng
t duy, nh¹y bÐn vµ n¨ng ®éng.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
V× vËy ®i s©u t×m hiÓu nghiªn cøu vÒ lîi nhuËn gióp chóng ta cã c¸i
nh×n toµn diÖn h¬n vÒ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vÒ qu¶n trÞ kinh doanh
vµ ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ tµi chÝnh sao cho ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt.
Ho¹t ®«ng sao cho cã hiªu qu¶ vµ t×m mäi biÖn ph¸p nh»m t¨ng lîi
nhuËn lu«n lµ vÊn ®Ò bøc b¸ch cña c¸c doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ suy nghÜ
trªn vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña ThÇy gi¸o – TiÕn sÜ Vâ Duy Hµo vµ c¸c c«
chó trong ban gi¸m ®èc c«ng ty TNHH Th¬ng m¹i Ngäc Thanh. Em ®· chän
®Ò tµi “ Gi¶i ph¸p t¨ng thu nhËp t¨ng lîi nhuËn t¹i C«ng ty TNHH Th¬ng M¹i
Ngäc Thanh”. ®ay lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu nghiªn cøu vµ vËn dông
lý luËn vµo t×m hiÓu thùc tr¹ng lîi nhuËn cña c«ng ty. Em hi väng r»ng c¸c
gi¶i ph¸p nµy lµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp nhá bÐ cña em gãp phÇn trong viÖc
t¨ng lîi nhuËn cña c«ng ty.
Néi dung cña luËn v¨n nµy ®îc tr×nh bµy lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng.
Ch¬ng II: T×nh h×nh lîi nhuËn vµ c¸c biÖn ph¸p t¨ng lîi nhuËn ë c«ng
ty TNHH Th¬ng m¹i Ngäc Thanh.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng thu nhËp, t¨ng lîi nhuËn ë c«ng
ty TNHH Th¬ng m¹i Ngäc Thanh.
Trong bµi chuyªn ®Ò nµy kh«ng tr¸nh khái mét sè sai sãt nhÊt ®Þnh, em
rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o, cña c¸c c«
chó trong ban gi¸m ®èc c«ng ty.
Ch¬ng I
Lý LUËN CHUNG VÒ Lîi NHUËN CñA DOANH NGHiÖP
TRONG NÒN KINH TÕ THÞ TR¦êNG
I- Vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi doanh nghiÖptrong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng
1. Kh¸i niÖm vµ nguån gèc cña lîi nhuËn:
Tríc khi nghlªn cøu, t×m hiÓu nguån gèc, b¶n chÊt cña lîi nhuËn ta ph¶i
t×m hiÒu lîi nhuËn lµ g×?
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.1. Kh¸i niÖm lîi nhuËn:
Lîi nhuËn lµ mét kh¸i niÖm tëng chõng ®¬n gi¶n nhng l¹i phøc t¹p. Nãi
mét c¸ch íc lÖ tæng thu ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh ®oanh trõ ®i tæng
chi phÝ cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ã gäi lµ lîi nhuËn. C¸ch
hiÓu nh vËy thËt ®¬n gi¶n. Nhng b¶n th©n kh¸i niÖm vµ trong thùc tÕ h×nh
thµnh nªn 1·i suÊt kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo. Kh¸i niÖm lîi nhuËn lµ kh¸i niÖm
môc ®Ých, lµ kh¸i niÖm träng t©m vµ lµ kh¸i niÖm phøc t¹p nhÊt cña kinh
doanh. Lîi nhuËn chñ yÕu lµ th«ng qua kinh doanh, nhng ë møc ®é nµo ®ã lîi
nhuËn còng cã thÓ kh«ng ph¶i tõ kinh doanh mµ ra; nhng ®ã lµ ®Ó chØ tÝnh trùc
tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, cßn trong tæng thÓ x· héi th× lîi nhuËn chñ yÕu ®îc sinh ra
trong kinh doanh.
Kh¸i niÖm lîi nhuËn kh¸ phøc t¹p, ®Ó cã mét kh¸i niÖm lîi nhuËn nh
ngµy nay chÝnh lµ sù ®Êu tranh, nghiªn cøu gi÷a c¸c nhµ kinh tÕ häc qua c¸c
thêi ®¹i. Bëi vËy khi xem xÐt ®¸nh gi¸ ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, c¸c thêi ®¹i
kh¸c nhau mµ mçi nhµ kinh tÕ l¹i cã mét c¸ch hiÓu kh¸c nhau.
Tõ xa xa c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn tríc M¸c khi nh×n nhËn lîi nhuËn
hä ®Òu cho r»ng '' c¸i phÇn tréi lªn n»m trong gi¸ b¸n so víi chi phÝ s¶n xuÊt''
lµ lîi nhuËn. Hä cha hiÓu ®îc nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn ®îc sinh ra
tõ ®©u, mµ hä chØ hiÓu ®îc vÒ mÆt lîng, cha hiÓu ®îc vÒ mÆt chÊt cña 1îi
nhuËn.
- Theo C. M¸c, ngêi cã mét c¸i nh×n tinh tÕ h¬n vÒ lîi nhuËn díi gãc ®é
khoa häc h¬n, ''th× lîi nhuËn ®îc hiÓu'' lµ gi¸ trÞ thÆng d hay c¸i phÇn tréi 1ªn
trong toµn bé gi¸ trÞ cña hµng ho¸, trong ®ã lao ®éng thÆng d hay 1ao ®éng
kh«ng ®îc tr¶ l¬ng cña c«ng nh©n ®· ®îc vËt ho¸. ¤ng ®· nh×n lîi nhuËn, hiÓu
®îc nguån gèc còng nh b¶n chÊt cña lîi nhuËn.
- C¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i nh Samuesdson vµ V.D.Nordhous cho
r»ng ''Lîi nhuËn lµ mét kho¶n thu nhËp d«i ra b»ng tæng thu vÒ trõ ®i tæng chi
ra" hay cô thÓ h¬n "Lîi nhuËn ®îc ®Þnh nghÜa 1µ sù chªnh lÖch gi÷a tæng thu
nhËp cña doanh nghiÖp vµ tæng chi phÝ".
- Theo David Begg, Ftaniey Fisher vµ RudigewDoven Bush th× "Lîi
nhuËn lµ lîng d«i ra cña doanh thu so víi chi phÝ".
§èi víi níc ta hiÖn nay ®øng trªn gãc ®é ®oanh nghiÖp cã thÓ thÊy r»ng
lîi nhuËn cña qu¸ tr×nh kinh doanh lµ kh¬¶n tiÒn chªnh lÖch gi÷a thu nhËp vµ
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
chi phÝ mµ ®oanh nghiÖp bá ra ®Ó ®¹t ®îc thu nhËp ®ã tõ c¸c ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp ®a l¹i trong khu«n khæ ph¸p luËt quy ®Þnh.
Nh vËy ®øng vÒ mÆt lîng mµ xÐt, th× tÊt c¶ c¸c ®Þnh nghÜa trªn ®Òu thèng
nhÊt ë mét quan ®iÓm "Lîi nhuËn lµ sè thu d«i ra so víi sè chi phÝ bá ra". Lîi
nhuËn lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,
1µ chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
1.2. Nguån gèc cña lîi nhuËn:
C¸c nhµ kinh tÕ häc thuéc nhiÒu trêng ph¸i kh¸c nhau ®· ®a ra nhiÒu ý
kiÕn tranh luËn kh¸c nhau vÒ nguån gèc cña lîi nhuËn ë c¸c gãc ®é vµ quan
®iÓm riªng cña hä.
- Theo ph¸i träng th¬ng hä cho r»ng ''Lîi nhuËn ®îc t¹o ra trong lÜnh
vùc lu th«ng".
- Theo ph¸i träng n«ng mµ ®¹i biÓu næi tiÕng lµ Kªnª l¹i cho r»ng ''Gi¸
trÞ thÆng d hay s¶n phÈm thuÇn tóy lµ quµ tÆng vËt chÊt cña thiªn nhiªn vµ
ngµnh n«ng nghiÖp lµ ngµnh duy nhÊt t¹o ra s¶n phÈm thuÇn tuý".
- Theo ph¸i cæ ®iÓn, næi tiÕng nh Adam Smith lµ ngêi ®Çu tiªn tuyªn bè
r»ng "lao ®éng lµ nguån gèc sinh ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d'' vµ chÝnh «ng l¹i
kh¼ng ®Þnh "Gi¸ trÞ thÆng d bao gåm tiÒn c«ng, lîi nhuËn vµ ®Þa t«". Cßn
David Ricarddo th× 1¹i cho r»ng ''Gi¸ trÞ do lao ®éng cña c«ng nh©n t¹o ra lµ
nguån gèc sinh ra tiÒn l¬ng còng nh 1îi nhuËn vµ ®Þa t«". Nh vËy c¶ Smith vµ
Ricar®®o ®Òu nhÇm lÉn gi÷a gi¸ trÞ thÆng d víi lîi nhuËn.
KÕ thõa nh÷ng g× tinh tÕ nhÊt do c¸c nhµ kinh tÕ häc t s¶n ®Ó l¹i, kÕt
hîp víi viÖc nghiªn cøu s©u s¾c nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, ®Æc biÖt
1µ nhê cã lý luËn v« gi¸ vÒ gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng nªn C. M¸c ®· ® a ra
mét sè kÕt luËn mét c¸ch ®øng ®¾n vµ khoa häc: «ng cho r»ng "Gi¸ trÞ thÆng
d ®îc quan niÖm lµ con ®Î cña toµn bé t b¶n øng tríc, nh vËy mang h×nh th¸i
biÕn tíng lµ lîi nhuËn thuÇn tuý".
Dùa vµo lý luËn vÒ lîi nhuËn cña C.M¸c, kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ®· ph©n
tÝch kh¸ s©u s¾c vÒ nguån 1îi nhuËn cña doanh nghiÖp. Lîi nhuËn lu«n lµ môc
tiªu, 1µ c¸i ®Ých mµ c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i cã chiÕn lîc vµ môc tiªu cô thÓ
trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. Doanh nghiÖp nµo còng lu«n híng tíi lµm sao thu
®îc lîi nhuËn cao nhÊt nÕu cã thÓ trong ®iÒu kiÖn cho phÐp. Do vËy ®ßi hái
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¸c doanh nghiÖp ph¶i biÕt nh×n nhËn m×nh, ph¶i nh×n thÊy nh÷ng c¬ héi mµ
ngêi kh¸c bá qua, ph¶i lu«n cã chiÕn lîc chÝnh s¸ch nghiªn cøu ph¸t hiÖn ra
s¶n phÈm míi, t×m ra ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt míi tèt h¬n ®Ó cã chi phÝ thÊp nhÊt
hoÆc ph¶i liÒu lÜnh m¹o hiÓm. Nãi chung tiÕn hµnh tèt tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng,
c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nh»m tèi thiÓu ho¸ chi phÝ, tèi
®a hãa lîi nhuËn, chÝnh lµ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp. Nhng thùc tÕ lîi nhuËn kinh tÕ cßn ®îc xem nh mét phÇn
thëng dµnh cho c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng vµ s½n sµng tiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng s¸ng t¹o, ®æi míi vµ m¹o hiÓm ®Ó tæ chøc kinh doanh nh÷ng thø mµ thÞ
trêng cÇn vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Ngoµi ra, còng cã
nh÷ng doanh nghiÖp thu ®îc lîi nhuËn cao h¬n nhê kiÓm s¬¸t, tæ chøc vµ
qu¶n lý tèt c¸c qu¸ tr×nh, c¸c s¶n phÈm hoÆc c¸c thÞ trêng ®Æc biÖt, t×nh h×nh
vÒ mét lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô thuéc thÕ m¹nh cña h·ng. Nh vËy nguån gèc
cña lîi nhuËn trong doanh nghiÖp bao gåm:
- Thu nhËp mÆc nhiªn cña c¸c nguån 1ùc mµ c¸c doanh nghiÖp ®· ®Çu t
kinh doanh;
- PhÇn thëng cho sù m¹o hiÓm, s¸ng t¹o ®æi míi trong doanh nghiÖp
- Thu nhËp ®éc quyÒn.
2. Vai trß cña lîi nhuËn trong doanh nghiÖp
C¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh lµ ®Ó kiÕm lîi nhuËn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, lîi nhuËn lµ môc tiªu
cña kinh doanh, lµ thíc ®o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh ®oanh, lµ ®éng
1ùc kinh tÕ thóc ®Èy c¸c ®oanh nghiÖp còng nh mçi ngêi lao ®éng kh«ng
ngõng sö ®ông hîp lý, tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng
vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh
doanh, cung cÊp hµng ho¸ ®Þch vô ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ trêng vµ ngêi tiªu
dïng th× nhµ s¶n xuÊt ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó phôc vô cho qu¸
tr×nh kinh doanh. Hä ph¶i thuª ®Êt ®ai, lao ®éng vµ tiÒn vèn ®Ó mua c¸c nguån
lùc cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô. Hä mong muèn hµng hãa dÞch
vô cña hä ®îc mua víi gi¸ Ýt nhÊt lµ ®ñ ®Ó bï ®¾p l¹i phÇn chi phÝ mµ hä bá ra,
cã nghÜa lµ gi¸ b¸n thÊp nhÊt lµ t¹i ®iÓm hoµ vèn. Ngoµi ra ngêi s¶n xuÊt kinh
doanh nµo mµ ch¼ng muèn cã phÇn thõa ra ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt
kinh doanh, nép thuÕ, tr¶ cæ tøc, thëng cho c¸c nhµ qu¶n lý, cho c«ng nh©n
viªn vµ cho cæ ®éng. Ngîc l¹i khi tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
doanh mµ kh«ng cã lîi nhuËn th× hä còng kh«ng s½n sµng cung cÊp hµng ho¸,
dÞch vô cho thÞ trêng vµ ngêi tiªu dïng nh hä mong muèn. Do ®ã lîi nhuËn
®ãng mét vai trß kh¸ quan trong ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh
doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trong mçi giai ®o¹n kh¸c nhau, trong tõng
®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®oanh nghiÖp mµ ®Æt ra môc tiªu lîi nhuËn kh¸c
nhau, nhng cuèi cïng ®Òu híng tíi môc tiªu ®ã lµ lîi nhuËn. ChÝnh v× vËy
®éng c¬ lîi nhuËn lµ mét bé phËn hîp thµnh quyÕt ®Þnh t¹o ra sù th¾ng lîi cña
thÞ trêng s¶n phÈm.
Lîi nhuËn lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh toµn bé kÕt qu¶ cña quy
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, kÓ tõ khi b¾t ®Çu t×m kiÕm nhu
cÇu thÞ trêng, nghiªn cøu thÞ trêng, ph©n ®o¹n thÞ trêng, cho ®Õn khi chuÈn bÞ
s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc b¸n hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ c¶ thÞ trêng. Nã
ph¶n ¸nh c¶ vÒ mÆt lîng vµ mÆt chÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Kinh doanh tèt
sÏ cho lîi nhuËn nhiÒu; khi cã 1îi nhuËn nhiÒu sÏ t¹o kh¶ n¨ng t¸i ®Çu t, t¸i
s¶n xuÊt më réng, ph¸t triÓn quy m« s¶n xuÊt kinh doanh c¶ vÒ chiÒu réng vµ
chiÒu s©u, tiÕp tôc ph¸t triÓn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao h¬n.
Ngîc 1¹i, lµm ¨n kÐm tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn thua lç vµ ph¸ s¶n. V× vËy cã
thÓ nãi lîi nhuËn tèi ®a lµ môc tiªu hµng ®Çu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
®oanh cña mäi doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh
kh¾c nghiÖt. Muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
ph¶i cã lîi nhuËn, cã nghÜa lµ ph¶i sinh lêi.
Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp 1µ bé phËn quan träng cña thu nhËp thuÇn
tuý cña doanh nghiÖp, lµ nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch Nhµ níc vµ 1µ
c¬ së ®Ó t¨ng thu nhËp quèc d©n cña mçi níc. Nh vËy ë khÝa c¹nh nµy ta l¹i
thÊy ®îc vai trß cña lîi nhuËn kh«ng nh÷ng quan träng ®èi víi b¶n th©n doanh
nghiÖp- cã lîi nhuËn th× míi t¸i s¶n xuÊt, më réng quy m« s¶n xuÊt, ph¸t triÓn
®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn, ®Ó lu«n t¹o ra
®îc s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu, còng nh thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng, t¨ng
søc c¹nh tranh, t¹o uy tÝn th¬ng m¹i, ®ång thêi bæ sung c¸c nguån quü phóc
lîi khen thëng, quü nguån vèn kinh doanh, n©ng cao ®êi sèng cña ngêi lao
®éng- mµ nã cßn gi÷ vai trß quan träng ®èi víi x· héi. Lîi nhuËn gãp phÇn
vµo viÖc nép thuÕ thu nhËp cho ng©n s¸ch nhµ níc th«ng qua viÖc doanh
nghiÖp nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, lµ nguån tÝch luü c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ x· héi.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c chØ tiªu kinh tÕ
kü thuËt kh¸c nh chØ tiªu vÒ ®Çu t, s¶n xuÊt, sö dông c¸c ®Çu vµo, chØ tiªu chi
phÝ vµ gi¸ thµnh, chØ tiªu c¸c ®Çu ra vµ c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia. ..
Trong nh÷ng n¨m võa qua tõ khi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ tËp trung
quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn díi sù qu¶n lý
vÜ m« cña Nhµ níc, m«i trêng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu thay
®æi. Nhµ níc ®· ®a ra nhiÒu chÝnh s¸ch, chñ ch¬ng nh»m t¹o hµnh lang ph¸p
lý, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh
doanh. Nhµ níc ®· buéc c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn nguyªn t¾c h¹ch to¸n
kinh tÕ ®éc lËp, lÊy thu bï chi vµ cã l·i theo chÕ ®é chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt
hiÖn hµnh. Thùc tÕ cho thÊy khi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, cã rÊt nhiÒu doanh
nghiÖp ®· n¨ng ®éng, linh ho¹t, kÞp thêi thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn m«i trêng
kinh doanh míi, tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
c¹nh tranh khèc liÖt. C¸c doanh nghiÖp nµy lu«n quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt, t×m kiÕm lîi nhuËn ng¹ch, lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu vµ ®éng lùc cho sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh. Ngîc l¹i cã nhiÒu c¸c doanh nghiÖp tõ nhá ®Õn
lín biÕn mÊt träng cuéc c¹nh tranh trªn th¬ng trêng do kh«ng t×m ®îc ph¬ng
¸n s¶n xuÊt kinh doanh ®Çu t thÝch hîp, kh«ng cã hiÖu qu¶, lóng tóng trong
viÖc th¸o gì khã kh¨n, khã thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ trêng, do ¶nh hëng nhiÒu
cña phong c¸ch kinh ®oanh cò, t©m lý û 1¹i, tr«ng chê vµo Nhµ níc, kÐm n¨ng
®éng, linh ho¹t tríc nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ trêng. HËu qu¶ lµm cho c¸c doanh
nghiÖp nµy lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, thua lç kÐo dµi triÒn miªn, thËm chÝ cên ®Én
®Õn ph¶i ngõng s¶n xuÊt, gi¶i thÓ doanh nghiÖp. §iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã
kh¨n cho x· héi- ngêi lao ®éng kh«ng cã viÖc 1µm, ®êi sèng gÆp nhiÒu khã
kh¨n n¶y sinh nhiÒu tÖ n¹n x· héi.
Nh vËy trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vÊn ®Ò lîi
nhuËn kh«ng chØ lµ môc tiªu hµng ®Çu mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh sù tån
t¹i, ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp mµ lµ c¬ së ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi.
3. KÕt cÊu cña lîi nhuËn trong doanh nghiÖp
Nh chóng ta ®· biÕt, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn,
tèi ®a ho¸ lîi nhuËn th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh
doanh mét lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh mµ c¸c doanh nghiÖp lu«n ®a d¹ng ho¸ c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ho¹t ®éng cña
c¸c doanh nghiÖp rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. C¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ tiÕn
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô theo ®óng
ngµnh nghÒ kinh doanh mµ víi nguån vèn cã h¹n doanh nghiÖp ph¶i sö dông
tèi ®a nguån vèn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. V× thÕ mµ c¸c doanh nghiÖp
cßn tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c mang tÝnh chÊt kh«ng thêng xuyªn vµ
kh«ng chñ yÕu. §ã lµ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c¸c ho¹t ®éng bÊt thêng. §Ó
x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ cña tõng ho¹t ®éng, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc
c¸c chØ tiªu thu nhËp vµ chi phÝ cña tõng m¶ng t¬ng øng. Tæng lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp sÏ 1µ tæng cña c¸c bé phËn lîi nhuËn theo tõng m¶ng ho¹t ®éng.
Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp thêng ®îc cÊu thµnh bëi ba bé phËn lîi
nhuËn sau ®©y:
- Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh ®oanh.
- Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh
- Lîi nhuËn bÊt thêng.
Tû träng cña mçi bé phËn lîi nhuËn trong tæng 1îi nhuËn doanh nghiÖp
cã sù kh¸c nhau gl÷¹ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc kmh doanh kh¸c
nhau vµ thuéc m«i trêng kinh tÕ kh¸c nhau. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn nh sau:
Thø nhÊt: C¬ cÊu 1îi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th«ng thêng kh¸c víi doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n
hµng. Víi c¸c doanh nghiÖp th«ng thêng ho¹t ®éng tµi chÝnh t¸ch biÖt víi ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c¬ cÊu cña lîi nhuËn doanh nghiÖp th«ng thêng th× lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ bé phËn lîi nhuËn
chiÕm tû träng lín trong toµn bé lîi nhuËn. Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp th«ng
thêng th× c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc tµi chÝnh, tÝn dông ng©n
hµng chØ gåm hai bé phËn lîi nhuËn- ®ã lµ lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ
lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng bÊt thêng. ë c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t ®éng tµi chÝnh
còng lµ ho¹t ®éng t¸i s¶n xuÊt kinh ®oanh cña hä, bëi lÏ hä thùc hiÖn chøc
n¨ng kinh doanh mÆt hµng ®Æc biÖt- kinh doanh tiÒn tÖ.
Thø hai: Trong m«i trêng kinh tÕ kh¸c nhau, c¸c doanh nghiÖp cïng
lo¹i cã sù kh¸c biÖt vÒ tû träng trong c¸c bé phËn 1îi nhuËn trong tæng lîi
nhuËn cña m×nh. §iÒu nµy phô thuéc rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
thÞ trêng, hay m«i trêng kinh doanh cña ®oanh nghiÖp. MÆt kh¸c nã cßn biÓu
hiÖn ë chøc n¨ng, nhiÖm vô cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo ph¹m vi ngµnh
nghÒ ho¹t ®éng cña m×nh hay kh«ng, cã ®ñ uy tÝn còng nh nguån vèn ®Ó ®Çu
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t vµo tõng lÜnh vùc hay kh«ng. Nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau ®em l¹i hiÖu qu¶ sÏ
dÉn ®Õn c¬ cÊu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp kh¸c nhau.
Nhng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao víi thÞ trêng
vèn ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao vµ hoµn chØnh, c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh n¨ng
®éng, hiÖu qu¶ th× ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp còng sÏ ph¸t triÓn víi
c¸c ho¹t ®éng ®a d¹ng vÒ ®Çu t tµi chÝnh. Khi ®ã lîi nhuËn ®em l¹i tõ ho¹t
®éng tµi chÝnh sÏ chiÕm tû träng ®¸ng kÓ kh«ng kÐm g× lîi nhuËn ®em l¹i tõ
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngîc l¹i trong mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t
triÓn ë tr×nh ®é thÊp, thÞ trêng vèn cha ph¸t triÓn hoµn h¶o, ho¹t ®éng cña thÞ
trêng tµi chÝnh, thÞ trêng chøng kho¸n cha h¬µn thiÖn, cha ph¸t triÓn vµ phæ
biÕn trong c¸c doanh nghiÖp th× m¶ng ho¹t ®éng tµi chÝnh trong doanh nghiÖp
cßn h¹n chÕ. Doanh nghiÖp kh«ng cã c¬ héi ®Çu t tµi chÝnh, thËm chÝ kh«ng
cã kh¶ n¨ng vÒ vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh ®ã.
Trong trêng hîp nµy, 1îi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh 1u«n tõ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t
®éng cña toµn doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, c¬ cÊu lîi nhuËn cña d¬anh nghiÖp th«ng thêng ®îc cÊu thµnh
tõ ba bé phËn 1îi nhuËn bao gåm lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh, tõ ho¹t
®éng tµi chÝnh vµ tõ ho¹t ®éng bÊt thêng.
Nhng nh×n chung lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (®èi víi
c¸c ng©n hµng tæ chøc tÝn dông lµ lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh) lu«n lu«n
chiÕm mét tû träng 1ín vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tr¬ng tæng 1îi nhuËn doanh
nghiÖp.
VÒ nguyªn t¾c, khi ph©n tÝch lîi nhuËn cña ®oanh nghiÖp, chóng ta ph¶i
ph©n tÝch mét c¸ch chÝnh x¸c kh¸ch quan tõng bé phËn cÊu thµnh 1îi nhuËn
cña doanh nghiÖp, tõ ®ã míi ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng gi¶m
1îi nhuËn cña c«ng ty trong tõng m¶ng, lÜnh vùc kinh doanh, ®ång thêi míi
thÊy ®îc c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi 1îi nhuËn cña doanh nghiÖp; gióp nhµ
doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh sö dông vèn còng nh hiÖu qu¶ sö dông
vèn cña doanh nghiÖp vµo lÜnh vùc nµo lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt, lÜnh vùc nµo nªn
®Çu t më réng hay kh«ng nªn ®Çu t ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Nhng trong ®iÒu
kiÖn ®Æc thï, ®«i khi nguyªn t¾c ®ã cã thÓ bÞ ph¸ vì. §iÒu kiÖn ®ã 1µ ph©n
tÝch lîi nhuËn thùc hiÖn víi doanh nghiÖp kinh doanh th«ng thêng trong ®iÒu
kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp th× ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trong lÜnh vùc tµi chÝnh cßn rÊt h¹n chÕ, còng nh ë ph¹m vi hÑp víi lîi nhuËn
Ýt. Cßn lîi nhuËn ë ho¹t ®éng bÊt thêng th× Ýt quan träng, gièng nh b¶n chÊt
cña nã. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o, lîi nhuËn ho¹t
®éng kinh doanh lµ lîi nhuËn c¬ b¶n cña doanh nghiÖp chiÕm tû träng lín, cÊu
thµnh cña lîi nhuËn, lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu
kiÖn ®ã, sÏ thiÕt thùc khi tiÕn hµnh ph©n tÝch lîi nhuËn doanh nghiÖp chñ yÕu
dùa trªn bé phËn 1îi nhuËn kinh doanh nh»m t×m ra gi¶i ph¸p t¨ng lîi nhuËn
cho doanh nghiÖp.
§ã chÝnh lµ mét 1ý do lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh ®îc quan t©m
h¬n trong ®Ò tµi nµy.
II. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn
VËy lîi nhuËn thùc hiÖn trong kú lµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp bao gåm lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh, lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi
chÝnh, lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt thêng.
Lîi nhuËn doanh nghiÖp = LN H§ KD + LN H§ TC + LN BT
Muèn x¸c ®Þnh ®îc lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ ta
ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c doanh thu vµ chi phÝ cña doanh nghiÖp
theo tõng ho¹t ®éng kinh doanh th× míi cho ta ®îc mét kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh trong kú chÝnh x¸c. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ c¸c kho¶n
chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh ®oanh trong
kú th× cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt. Nhng chi phÝ l¹i lµ mét ph¹m
trï phøc t¹p, nã ®ßi hái ph¶i cã ph¬ng ph¸p tËp hîp mét c¸ch khoa häc vµ
chÝnh x¸c ®Ó kh«ng dÉn ®Õn tÝnh nhÇm hay bá sãt. Do vËy cã thÓ nãi chi phÝ
kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng t¬µn bé c¸c hao phÝ vÒ vËt
chÊt, vÒ lao ®éng mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét thêi
kú nhÊt ®Þnh. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh thêng xuyªn vµ g¾n liÒn víi ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®Æc ®iÓm chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¸t sinh hµng ngµy, g¾n
liÒn víi tõng vÞ trÝ s¶n xuÊt, tõng s¶n phÈm, tõng 1o¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh còng nh tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng, v× thÕ viÖc tÝnh to¸n ph¶i ®îc thùc
hiÖn trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, kh«ng ph©n biÖt s¶n phÈm hoµn thµnh
hay cha hoµn thµnh mµ ph©n bæ theo tiªu thøc hîp lý mµ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶
kinh doanh trong kú chÝnh x¸c.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1. X¸c ®Þnh lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn thu ®îc do tiªu
thô s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh lµ chªnh 1Öch
gi÷a doanh thu b¸n hµng thuÇn víi tæng chi phÝ t¬ng øng víi sè s¶n phÈm
hµng ho¸ lao vô ®· tiªu thô. Nã ®îc thÓ hiÖn qua c«ng thøc.
LN = QiPi - (QiZi + QiCPi + Qi Ti)
= QiPi-Fi
Trong ®ã:
- LN lµ lîi nhuËn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
- Qi, lµ khèi lîng s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu thô,
- Pi lµ gi¸ b¸n ®¬n vÞ
- Fi 1µ chi phÝ kinh doanh.
- CPi lµ chi phÝ qu¶n lý vµ chi phÝ b¸n hµng
- Zi 1µ gi¸ vèn hay gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- Ti 1µ thuÕ doanh thu (VAT), thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
Tæng
Hµng
ThuÕ doanh
Gi¸ vèn Chi phÝ
Lîi nhuËn = doanh
Gi¶m gi¸ - b¸n
Chi phÝ
thu
bÞ
thu
(VAT,
hµng - b¸n - qu¶n
H§SXKD
hµng
b¸n
lý
b¸n hµng
tr¶ l¹i
TT§B)
b¸n
hµng
LNH§SXKD = DT thuÇn - Gi¸ vèn hµng b¸n - Chi phÝ b¸n - Chi phÝ qu¶n 1ý
LNH§SXKD = L·i gép - Chi phÝ b¸n hµng - Chi phÝ qu¶n lý
- Doanh thu tõ ho¹t ®«ng kinh doanh lµ toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm,
hµng ho¸, cung øng ®Þch vô sau khi trõ c¸c kho¶n doanh thu b¸n hµng bÞ tr¶
l¹i, gݶm gi¸ hµng b¸n vµ ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n.
* X¸c ®Þnh doanh thu thuÇn:
DT thuÇn tõ H§SXKD = Tæng DT tõ H§SXKD - Tæng c¸c kho¶n gi¶m trõ
- Doanh thu thuÇn lµ sè chªnh 1Öch gi÷a doanh thu b¸n hµng víi c¸c
kho¶n gi¶m trõ.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Tæng ®oanh thu (doanh thu b¸n hµng) Lµ tæng sè gi¸ trÞ ®îc thùc hiÖn
do viÖc b¸n hµng ho¸, s¶n phÈm cung øng lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng
trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Tæng c¸c kho¶n gi¶m trõ
+ Gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi ho¸ ®¬n
hay hîp ®ång cung cÊp dÞch vô do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh hµng kÐm
phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, gi¶m gi¸ hµng b¸n gåm 3 bé phËn.
+ Bít gi¸ lµ sè tiÒn thëng cho kh¸ch hµng tÝnh trªn gi¸ b¸n th«ng thêng
do mua mét khèi lîng lín hµng ho¸ trong mét ®ît.
+ Håi khÊu lµ sè tiÒn thëng cho kh¸ch hµng do mét kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh ®· mua mét khèi lîng lín hµng ho¸ (TÝnh theo tæng sè hµng ®· mua
trong thêl gian ®ã).
+ Gi¶m gi¸ thùc sù lµ sè tiÒn ph¶i gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi ho¸
®¬n hay hîp ®ång cung cÊp dÞch vô do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh hµng kÐm
phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, giao sai thêi gian, ®Þa ®iÓm quy ®Þnh.
Bít gi¸ vµ håi khÊu mÆc dï lµm gi¶m doanh thu thuÇn nhng cã t¸c dông
khuyÕn khÝch ngêi mua, t¨ng ®îc s¶n lîng hµng ho¸ b¸n ra, do ®ã xÐt tæng thÓ
sÏ gãp phÇn t¨ng lîi nhuËn. §èi víi c¸c kho¶n gi¶m trõ gi¸ thùc sù, cÇn gi¶m
tíi møc tèi ®a bëi v× kho¶n nµy ph¶n ¸nh nh÷ng mÆt khiÕm khuyÕt cña doanh
nghiÖp trong viÖc chØ ®¹o tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh, qu¶n lý chÊt lîng...
+ Doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ph¶n ¸nh doanh thu cña sè hµng ®· tiªu
thô bÞ tr¶ 1¹i trong kú. Hµng bÞ tr¶ l¹i thêng lµ hµng kÐm phÈm chÊt, kh«ng
®¶m b¶o chÊt lîng hoÆc giao kh«ng ®óng chñng lo¹i, thêi gian, giao thõa.
Nh©n tè nµy ph¶n ¸nh nh÷ng yÕu kÐm cña doanh nghiÖp trong viÖc
qu¶n lý chÊt lîng còng nh tæ chøc tiªu thô.
+ ThuÕ tiªu thô ph¶i nép (ThuÕ tiªu thô, thuÕ doanh thu, thuÕ tiªu thô
®Æc biÖt, thuÕ VAT, thuÕ xuÊt khÈu) còng lµ nh©n tè 1µm gi¶m doanh thu vµ do
®ã lµm gi¶m 1îi nhuËn. Tuy nhiªn ®©y lµ nh©n tè kh¸ch quan do nhµ níc quy
®Þnh.
* X¸c ®Þnh tæng chi phÝ:
Tæng chi phÝ t¬ng øng víi lîng hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô tiªu
thô trong kú ®îc x¸c ®Þnh.
- Chi phÝ b¸n hµng ph©n bæ cho lîng
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tæng chi
phÝ
=
TrÞ gi¸
vèn
Chi phÝ b¸n hµng
+ ph©n bæ cho lîng +
tiªu thô
Chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp ph©n bæ cho lîng hµng tiªu thô
- TrÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô
+ Trong trêng häp doanh nghiÖp lµ ®¬n vÞ th¬ng m¹i
Lµ trÞ gi¸ mua cña hµng tiªu thô cïng víi phÝ mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô.
Gi¸ vèn hµng
tiªu thô
=
Gi¸ mua cña
hµng ®· tiªu thô
+
Chi phÝ trùc tiÕp thu mua
quan s¬ chÕ, vËn chuyÓn ph©n
bæ cho lîng hµng ®· tiªu thô
+ Trong trêng hîp doanh nghiÖp lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô
Gi¸ vèn hµng b¸n lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ (cßn gäi lµ gi¸ thµnh
c«ng xëng thùc tÕ)
Gi¸ vèn hµng
tiªu thô
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
= mét
®¬n vÞ s¶n phÈm
*
Sè lîng ®¬n vÞ s¶n
phÈm ®· tiªu thô
Trong ®ã gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua qu¸ tr×nh
h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt bao gåm 3 yÕu tè chi phÝ- chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt
chung.
- Chi phÝ b¸n hµng lµ kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô
s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô trong kú. Nã bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu,
c«ng cô dông cô, chi phÝ nh©n c«ng cña bé phËn b¸n hµng, chi phÝ khÊu hao
TSC§ dïng trong bé phËn b¸n hµng, c¸c chi phÝ kh¸c, qu¶ng c¸o tiÕp thÞ, chµo
hµng. .. nh»m môc ®Ých thóc ®Èy viÖc tiªu thô hµng ho¸ ®Þch vô.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiªp lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc tæ
chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh ®oanh vµ qu¶n lý hµnh
chÝnh. §©y lµ nh÷ng chi phÝ chi cho bé phËn gi¸n tiÕp trong doanh nghiÖp.
Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy t¬ng ®èi æn ®Þnh qua c¸c
thêi kú kinh doanh. Tuy nhiªn ®Ó ph¶n ¸nh ®óng qu¸ tr×nh lîi nhuËn, chi phÝ
qu¶n lý doanh nghiÖp còng ®îc ph©n bæ t¬ng øng cho 1îng hµng ho¸ ®· tiªu
thô.
Nh vËy, ®Ó x¸c ®Þnh 1îi nhuËn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, chóng ta ph¶i c¨n cø vµo toµn bé sè liÖu trªn sæ s¸ch kÕ to¸n
cña kú s¶n xuÊt. VÊn ®Ò nµy ®ßi hái, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp toµn bé
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
thu chi mét c¸ch chÝnh x¸c nÕu kh«ng th× viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp bÞ sai lÖch, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng kinh ®oanh cña
doanh nghiÖp vµ viÖc l·i gi¶ 1ç thËt ë doanh nghiÖp rÊt cã thÓ x¶y ra mµ
kh«ng thÓ nhËn biÕt chÝnh x¸c ®îc.
2. X¸c ®Þnh lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ lîi nhuËn thu ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng
nh tham gia gãp vèn liªn doanh, ho¹t ®éng ®Çu t, mua b¸n chøng kho¸n ng¾n,
dµi h¹n, cho thuª tµi s¶n, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t kh¸c, do chªnh lÖch l·i tiÒn göi
ng©n hµng vµ 1·i tiÒn vay ng©n hµng, cho vay vèn, b¸n ngo¹i tÖ, hoµn nhËp
kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n...
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh ®îc x¸c ®Þnh b»ng chªnh lÖch gi÷a thu
nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Lîi nhuËn tõ ho¹t
®éng tµi chÝnh
sè thu nhËp thuÇn
Tæng sè chi phÝ thuéc
= Tæng
tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh - ho¹t ®éng tµi chÝnh
- Thu nhËp thuÇn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ nh÷ng kho¶n thu do ho¹t
®éng ®Çu t tµi chÝnh hoÆc kinh doanh vÒ vèn ®a l¹i bao gåm c¸c kho¶n thu,
gãp vèn liªn doanh, mua b¸n chøng kho¸n ng¾n dµi h¹n, cho thuª tµi s¶n, c¸c
ho¹t ®éng ®Çu t kh¸c.
- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ nh÷ng chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t
tµi chÝnh vµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng vÒ vèn gåm chi phÝ vÒ
gãp vèn liªn doanh kh«ng tÝnh vµo trÞ gi¸ vèn gãp; lç liªn doanh; lç do b¸n
chøng kho¸n; chi phÝ ®Çu t tµi chÝnh; c¸c kho¶n chiÕt khÊu b¸n hµng thùc sù
®ång ý cho kh¸ch hµng ®îc hëng hiÖn nay theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh ban
hµnh míi ®îc ¸p dông vµo n¨m 2000- kho¶n chiÕt khÊu nµy ®îc ho¹ch to¸n
vµo tµi kho¶n 811; chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh; chi phÝ liªn quan tíi vay vèn. ..
3. X¸c ®Þnh lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng bÊt thêng (Thu nhËp ®Æc biÖt)
Lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt thêng lµ kho¶n thu mµ doanh nghiÖp kh«ng dù
tÝnh tríc hoÆc nh÷ng kho¶n thu bÊt thêng kh«ng x¶y ra mét c¸ch ®Òu ®Æn thêng xuyªn, c¸c kho¶n thu cña doanh nghiÖp cã thÓ do chñ quan cña doanh
nghiÖp hay kh¸ch quan ®a tíi bao gåm:
+ Thu vÒ thanh lý, nhîng, b¸n TSC§
+ Thu tiÒn ®îc ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Thu c¸c kho¶n nî khã ®ßi ®· xö lý xo¸ sæ.
+ Thu kho¶n thu nhËp kinh d¬anh cña n¨m tríc bÞ bá sãt hay quªn cha
ghi sæ, n¨m nay míi ph¸t hiÖn ra.
+ Hoµn nhËp dù phßng, gi¶m gi¸, hµng tån kho vµ ph¶i thu khã ®ßi.
Chi phÝ bÊt thêng lµ nh÷ng kho¶n lç do c¸c nghiÖp vô riªng biÖt víi
nh÷ng ho¹t ®éng th«ng thêng cña doanh nghiÖp. Nh÷ng kho¶n chi phÝ bÊt thêng cã thÓ do nguyªn nh©n kh¸ch quan hoÆc nguyªn nh©n chñ quan ®a tíi bao
gåm:
+ Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ khi thanh lý, nhîng, b¸n.
+ Chi phÝ thanh lý, nhîng b¸n TSC§
+ TiÒn bÞ ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång.
+ BÞ ph¹t thuÕ, nép thuÕ.
+ C¸c kho¶n chi phÝ kÕ to¸n ghi nhÇm hay bá sãt khi vµo sæ.
+ Chªnh lÖch ph¶i thu khã ®ßi vµ dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (kh«ng ®ñ
hoÆc kho¶n thu khã ®ßi mÊt ngay ch¾c ch¾n cha lËp dù phßng).
Lîi nhuËn
bÊt thêng
=
Tæng sè thu nhËp
ho¹t ®éng bÊt thêng
-
Tæng chi phÝ ho¹t
®éng bÊt thêng
Nh×n chung viÖc x¸c ®Þnh thu nhËp vµ chi phÝ cña ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ
ho¹t ®éng bÊt thêng t¬ng ®èi ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu so víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh. §ã chØ ®¬n thuÇn lµ c¸c dßng tiÒn kh«ng thêng xuyªn. Mäi ph¸t
sinh thu nhËp chi phÝ cña ho¹t ®éng nµy ®îc h¹ch to¸n gän trong mét kú kinh
doanh.
ViÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong mét kú kinh ®oanh
ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn bé phËn cña doanh nghiÖp. Nhng
doanh nghiÖp lµ mét bé phËn ®éc lËp víi m«i trêng vµ thèng nhÊt trong néi
bé, bëi vËy viÖc ph©n bæ chi phÝ chung còng nh viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ riªng
cho tõng bé phËn ho¹t ®éng thùc sù lµ c«ng viÖc khã kh¨n nhÊt trong viÖc x¸c
®Þnh lîi nhuËn. NÕu kh«ng sÏ dÉn tíi sù ph¶n ¸nh kh«ng trung thùc chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh (trïng 1Æp hoÆc bá sãt) lµm sai lÖch chØ tiªu lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
4. Tû suÊt lîi nhuËn
Lîi nhuËn lµ chØ tiªu tæng hîp nãi lªn kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh nhng kh«ng v× thÕ mµ nã lµ chØ tiªu duy nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ còng kh«ng thÓ chØ dïng nã ®Ó so s¸nh hiÖu
qu¶ cña c¸c ®oanh nghiÖp víi nhau, bëi v×:
- Lîi nhuËn lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng, nã chÞu ¶nh hëng bëi nhiÒu
nh©n tè- nh©n tè chñ quan, nh©n tè kh¸ch quan- vµ cã sù bï trõ lÉn nhau.
- C¸c ®oanh nghiÖp cïng lo¹i nÕu quy m« s¶n xuÊt kh¸c nhau th× lîi
nhuËn thu ®îc kh¸c nhau. ë nh÷ng doanh nghiÖp lín, vèn lín th× lîi nhuËn
lín; nhng cha thÓ kÕt luËn r»ng s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp cã
quy m« nhá vèn Ýt h¬n l¹i cã lîi nhuËn thÊp. Do vËy kh«ng nªn ®¸nh gi¸ hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp b»ng mét chØ tiªu lîi nhuËn
mµ ph¶i sö dông nhiÒu chØ tiªu kh¸c. V× vËy ®Ó ®¸nh gi¸ so s¸nh hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ngoµi chØ tiªu 1îi nhuËn tuyÖt ®èi, cßn
ph¶i dïng chØ tiªu lîi nhuËn t¬ng ®èi, ®ã lµ tû suÊt lîi nhuËn (hoÆc doanh lîi)
Tû suÊt lîi nhuËn cao cho thÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ngîc l¹i. H¬n
n÷a tû suÊt lîi nhuËn cßn cho hai mÆt.
+ Mét lµ tæng lîi nhuËn t¹o ra c¸c t¸c ®éng cña toµn bé chi phÝ ®· bá ra
lµ tèt hay xÊu.
+ Hai lµ lîi nhuËn t¹o ra trªn mét ®¬n vÞ chi phÝ cao hay thÊp.
Do yªu cÇu nghiªn cøu ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kh¸c nhau ®èi víi tõng
doanh nghiÖp mµ cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau. Sau
®©y lµ mét sè chØ tiªu phæ biÕn thêng sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ SXKD cña
doanh nghiÖp:
a) HÖ sè ®oanh thu tiªu thô s¶n phÈm hay cßn gîi 1µ tû suÊt lîi nhuËn doanh
thu b¸n hµng ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch chia lîi nhuËn thuÇn cho doanh thu thuÇn.
C«ng thøc tÝnh:
HÖ sè doanh lîi =
Tû suÊt doanh lîi doanh thu thÓ hlÖn trong mét ®ång doanh thu mµ
doanh nghiÖp thùc hiÖn trong kú cã mÊy ®ång lîi nhuËn.
b) Tû suÊt lîi nhuËn gi¸ thµnh:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy lîi nhuËn tríc thuÕ chia cho gi¸
thµnh t¬µn bé cña s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu thô. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh hiÖt qu¶
cña chi phÝ bá vµo s¶n xuÊt. Cô thÒ 100 ® chi phÝ th× sÏ mang l¹i bao nhiªu
®ång lîi nhuËn.
Tû suÊt lîi nhuËn gi¸ thµnh =
Tû suÊt lîi nhuËn gi¸ thµnh cµng cao cµng tèt. Nã thÓ hiÖn doanh
nghiÖp qu¶n lý tiÕt kiÖm chi phÝ lµm t¨ng lîi nhuËn.
c) Doanh lîi vèn tù cã:
ChØ tiªu doanh lîi vèn tù cã ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch chia lîi nhuËn sau
thuÕ cho vèn tù cã:
HÖ sè doanh lîi vèn chñ së h÷u =
C¨n cø vµo chØ tiªu nµy nhµ qu¶n trÞ cã thÓ ra quyÕt ®Þnh hay kh«ng ra
quyÕt ®Þnh bá vèn tiÕp tôc hay kh«ng tiÕp tôc vµo mét lÜnh vùc nµo ®ã. §©y
còng lµ chØ tiªu quan träng ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña vèn.
d) Doanh lîi vèn cña vèn kinh doanh.
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn kinh doanh ®em l¹i mÊy ®ång lîi nhuËn.
C¸ch tÝnh nh sau:
HÖ sè sinh lîi cña vèn KD =
ChØ tiªu nµy cµng lín so víi c¸c kú tríc hay so víi c¸c doanh nghiÖp
kh¸c chøng tá kh¶ n¨ng sinh lîi cña ®oanh nghiÖp cµng cao, hiÖu qu¶ kinh
doanh cµng lín.
e) HÖ sè sinh lîi cña tµi s¶n:
HÖ sè kh¶ n¨ng
sinh cña tµi s¶n
=
Lîi nhuËn sau thuÕ + Sè l·i tiÒn vay ph¶i tr¶
TrÞ gi¸ tµi s¶n b×nh qu©n
ChØ tiªu nµy kh«ng chÞu ¶nh hëng cña c¬ cÊu vèn.
Sè lÇn tr¶ l·i tiÒn vay ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n l·i vay cña doanh nghiÖp lÊy tõ lîi nhuËn rßng
thuéc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (tríc thuÕ lîi tøc)
Sè lÇn tr¶ l·i vay
=
Lîi nhuËn rßng tríc thuÕ tõ ho¹t ®éng SXKD
Sè l·i tiÒn vay ph¶i tr¶
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nh vËy nhãm chØ tiªu vÒ lîi nhuËn ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp nhÊt
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµ c¨n cø quan träng ®ª c¸c nhµ qu¶n trÞ ra
quyÕt ®Þnh ®Çu t trong t¬ng lai.
III. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn lµ môc tiªu, lµ ®éng lùc, lµ ®ßn bÈy kinh tÕ mµ c¸c
doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh ®¬anh ®Òu muèn híng
tíi. Bëi vËy ®Ó ®¹t ®îc c¸i ®Ých ®ã th× c¸c nhµ ®oanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu,
nghiªn cøu c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, tõ ®ã tiÕn
hµnh ph©n tÝch, ®a ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc h¹n chÕ c¸c nh©n tè tiªu cùc,
hoÆc nh÷ng nh©n tè chñ quan ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
Lîi nhuËn 1µ mét kh¸i niÖm rÊt phøc t¹p, nã chÞu ¶nh hëng cña rÊt
nhiÒu nh©n tè, c¸c kh©u, c¸c mÆt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ngay tõ
kh©u c¸c nh©n tè, c¸c kh©u t×m hiÓu nhu cÇu thÞ trêng ®Õn khi quyÕt ®Þnh s¶n
xuÊt hµng ho¸, vµ tung s¶n phÈm ra thÞ trêng, còng nh chiÕn lîc hoÆc môc tiªu
lîi nhuËn trong tõng giai ®o¹n cô thÓ mµ bÞ c¸c nh©n tè kh¸c nhau t¸c ®éng.
§iÒu ®ã chøng tá lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chÞu sù t¸c ®éng tæng hîp cña
nhiÒu nh©n tè kinh tÕ, kü thuËt, tæ chøc vµ x· héi, thÞ trêng trong vµ ngoµi níc,
t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ cña ®Êt níc. ..
Nhng cã thÓ chia c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi lîi nhuËn thµnh hai nhãm
chÝnh- Nh©n tè kh¸ch quan vµ nh©n tè chñ quan.
1. Nh©n tè kh¸ch quan
1.1. Quan hÖ cung cÇu hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng
Môc ®Ých kinh doanh lµ c¸i mµ nhµ kinh doanh cÇn ®¹t tíi. L·i lµ c¸i
cuèi cïng xuyªn suèt qu¸ tr×nh kinh doanh. Nhng ®Ó cã l·i nhµ kinh doanh
®ông ch¹m tíi nhiÒu ®èi tîng. Ngêi quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn hay ph¸ s¶n cña
nhµ kinh doanh chÝnh lµ ngêi tiªu dïng hay lµ thÞ trêng, do quy luËt cung cÇu
cña thÞ trêng quyÕt ®Þnh. Bëi v× doanh nghiÖp th¬ng m¹i cung cÊp hµng ho¸ ra
thÞ trêng lµ nh»m môc ®Ých phôc vô nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ®Ó kiÕm lîi.
Sù biÕn ®éng cña cung vµ cÇu trªn thÞ trêng ¶nh hëng ®Õn khèi lîng hµng ho¸
b¸n ra cña doanh nghiÖp. NÕu cung lín h¬n cÇu chøng tá nhu cÇu vÒ mÆt hµng
kinh doanh ®· ®îc ®¸p øng t¬ng ®èi ®Çy ®ñ, ngêi tiªu dïng kh«ng cßn ham
tiªu thô mÆt hµng ®ã cho dï doanh nghiÖp cã dïng nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
khÝch kh¸ch hµng.... Lóc nµy viÖc t¨ng khèi lîng hµng b¸n ra rÊt khã kh¨n vµ
cuèi cïng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m. Ngîc l¹i, nÕu cung nhá h¬n
cÇu chøng tá mÆt hµng ®ang kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc ngêi tiªu dïng
quan t©m vµ a thÝch, nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp cha ®¸p øng hÕt nhu cÇu trªn
thÞ trêng, lóc nµy doanh nghiÖp dÔ dµng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng b¸n ra, t¨ng
doanh thu vµ lîi nhuËn. Khi nh¾c ®Õn thÞ trêng, ta kh«ng thÒ bá qua yÕu tè
c¹nh tranh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¹nh tranh lµ mét yÕu tè x¶y ra gi÷a
c¸c nhµ kinh doanh cïng b¸n mét lo¹i hµng ho¸, nh÷ng lo¹i hµng ho¸ cã thÓ
thay thÕ lÉn nhau lµm ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
1.2. ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc
Doanh nghiÖp lµ mét tÕ bµo cña hÖ thèng kinh tÕ quèc d©n, ho¹t ®éng
cña nã kh«ng chl chÞu t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ trêng (bµn tay v«
h×nh) mµ cßn chÞu sù chi phèi cña nhµ níc th«ng qua chÝnh s¸ch vÜ m«. NÒn
kinh tÕ thÞ trêng cña ViÖt nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, do ®ã vai trß chñ ®¹o cña Nhµ níc trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ ë
tÇm vÜ m«. Nhµ níc khuyÕn khÝch ®Þnh híng, hay h¹n chÕ ho¹t ®éng cña c¸c
tæ chøc kinh tÕ nãi chung vµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng, b»ng c¸c
chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ c«ng cô tµi chÝnh. Trong ®ã thuÕ lµ c«ng cô gióp cho nhµ
níc thùc hiÖn tèt c«ng viÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« cña m×nh. ThuÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ kh¸c cña Nhµ níc ¶nh hëng rÊt lín ®Õn vÊn ®Ò ®Çu t, tiªu dïng x· héi,
gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ trêng. .. v× vËy nã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn c¸c mÆt
ho¹t ®éng cña ®oanh nghiÖp vµ ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
1.3. Sù biÕn ®éng cña gi¸ trÞ tiÒn tÖ
Lµ nh©n tè kh¸ch quan ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Khi
gi¸ trÞ ®ång tiÒn trong níc thay ®æi th× tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ngo¹i tÖ víi ®ång
®ã sÏ biÕn ®éng t¨ng hoÆc gi¶m; vµ ®iÒu ®ã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®oanh nghiÖp th¬ng m¹i cã ho¹t ®éng kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng th× lîi nhuËn cña nhµ nhËp
khÈu l¹i gi¶m vµ ngîc l¹i. MÆt kh¸c, khi gi¸ trÞ ®ång tiÒn thay ®æi dÉn ®Õn kh¶
n¨ng phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh cña ®ång vèn còng thay ®æi vµ nÕu c¸c nhµ
qu¶n lý kh«ng chó ý tíi viÖc b¶o toµn ph¸t triÓn vèn th× rÊt cã thÓ ®©y lµ hiÖn
tîng l·i gi¶ lç thËt.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2. Nh©n tè chñ quan
Bªn c¹nh c¸c nh©n tè kh¸ch quan kÓ trªn, c¸c nh©n tè chñ quan ¶nh hëng rÊt 1ín ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®ã lµ:
2.l. Nh©n tè con ngêi
Cã thÓ nãi con ngêi lu«n ®ãng vai trß träng t©m vµ cã ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh hiÖn nay. Khi c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh
tranh víi nhau mét c¸ch gay g¾t th× con ngêi l¹i cµng kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh lµ
yÕu tè quyÕt ®Þnh t¹o ra lîi nhuËn. Tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é chuyªn m«n còng
nh sù nhanh nh¹y cña ngêi l·nh ®¹o. TÝnh linh ho¹t, s¸ng t¹o, m¹o hiÓm tríc sù
biÕn ®éng cña thÞ trêng còng nh m«i trêng kinh doanh, lÜnh vùc kinh doanh ®a
®¹ng phong phó, ®ßi hái nhµ doanh nghiÖp ph¶i biÕt lùa chän, n¾m b¾t ®îc c¬
héi, ®øng tríc nguån vèn cã h¹n, sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Bëi vËy yÕu tè con
ngêi ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Víi mét
ph¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi vµ tr×nh ®é tæ chøc thùc hiÖn ph¬ng ¸n mét c¸ch
linh ho¹t, mÒm dÎo sÏ gióp doanh nghiÖp ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi u. Bªn c¹nh ®ã,
tr×nh ®é c«ng nh©n viªn còng rÊt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña
mçi doanh nghiÖp. Víi ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é cao thÝch
øng víi yªu cÇu cña thÞ trêng, doanh nghiÖp cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ lao ®éng,
tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao lîi nhuËn.
2.2. Kh¶ n¨ng vÒ vèn
Vèn lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, do
vËy nã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh
doanh vµ lîi nhuËn cña ®oanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng, doanh nghiÖp nµo trêng vèn, cã lîi thÕ vÒ vèn th× sÏ cã lîi thÕ kinh
doanh. Kh¶ n¨ng vÒ vèn dåi dµo sÏ gióp doanh nghiÖp giµnh ®îc thêi c¬ trong
kinh doanh, cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ trêng tõ ®ã t¹i ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho
doanh nghiÖp t¨ng doanh thu vµ t¨ng lîi nhuËn.
2.3. ViÖc tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô
Tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù
kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c yÕu tè lao ®éng, vËt t, kü thuËt. .. ®Ó t¹o ra s¶n phÈm
hµng ho¸. Qu¸ tr×nh nµy tiÕn hµnh tèt hay xÊu sÏ ¶nh hëng rÊt 1ín ®Õn viÖc
t¹o ra sè lîng s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ chÊt lîng s¶n phÈm vµ chi phÝ sö dông c¸c
yÕu tè ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ (gi¸ thµnh). VÊn ®Ò ®îc ®Æt ra ë ®©y lµ sau khi
20