Tài liệu Qtkt mang tay (hien)

MỤC LỤC I. TÌM HIỂU VỀỀ CÂY MĂNG TÂY...................................................................................... 2 1.1. Đặc điểm sinh trưởng & phát triển của cây Măng tây: .................................2 1.2. Giá trị dinh dưỡng trong 100 gr rau Măng tây.................................................3 1.3. Các dược tính của cây rau Măng tây...................................................................3 II. GIỐỐNG VÀ CÁCH ƯƠM MĂNG TÂY............................................................................ 4 2.1. Chọn hạt giốống.......................................................................................................... 4 2.2. Sản xuâốt cây giốống.................................................................................................... 5 2.2.1. Giá thể ươm giốống cây Măng tây...................................................................... 5 2.2.2. Bâầu ươm giốống....................................................................................................... 5 2.2.3. Cách ươm giốống..................................................................................................... 5 III. KYỸ THUẬT TRỐỀNG MĂNG TÂY................................................................................ 7 3.1. Chọn đâốt trốồng.......................................................................................................... 7 3.2. Điềồu kiện đâốt trốồng.................................................................................................. 7 3.3. Chuẩn bị đâốt trốồng................................................................................................... 8 3.4. Trốồng cây ra đâốt sản xuâốt....................................................................................... 8 3.5. Nhân cống trốồng Măng tây...................................................................................... 8 IV. CÁCH BÓN PHÂN CHO MĂNG TÂY........................................................................... 8 4.1. Giai đoạn bón lót...................................................................................................... 9 4.2. Giai đoạn bón thúc................................................................................................... 9 4.3. Giai đoạn bón phân trong chu kỳ dưỡng cây mẹ thay thềố.........................10 4.4. Giai đoạn bón phân trong chu kỳ thu hoạch măng......................................11 V. CÁCH CHĂM SÓC CÂY MĂNG TÂY............................................................................ 11 5.1. Tưới và thoát nước cho Măng tây..................................................................... 11 5.2. Cách làm cỏ cho Măng tây.................................................................................... 11 VI. CÁCH THU HOẠCH MĂNG TÂY.............................................................................. 12 VII. CÁCH PHÒNG TRỪ NÂỐM VÀ SÂU BỆNH.............................................................12 7.1. Các loại sâu bệnh................................................................................................... 12 7.2. Các loại bệnh hại................................................................................................... 12 VIII- CÁCH CHỀỐ BIỀỐN MĂNG TÂY................................................................................. 13 QUY TRÌNH KYỸ THUẬT ƯƠM GIỐỐNG, TRỐỀNG VÀ CHĂM SÓC CÂY MĂNG TÂY 1 TẠI PHƯỜNG Ỷ LA, THÀNH PHỐỐ TUYỀN QUANG (Ban hành kèm theo Quyếết định sốế 52/QĐ-TTGL ngày 17 tháng 11 năm 2016 c ủa Giám đốếc Trung tâm Nghiến cứu thực nghiệm Rau Hoa Qu ả Gia Lâm) Hiện nay, việc trốồng Măng tây đang mở ra một hướng đi tích cực cho bà con nống dân. Với giá trị dinh dưỡng cao, Măng tây đang tr ở lến gâồn gũi v ới b ữa ăn hàng ngày của mọi gia đình. Với nhịp độ phát triển của cu ộc sốếng, th ị tr ường tiếu thụ Măng tây là vố cùng lớn đặc biệt là TP HCM và Hà Nội. I. TÌM HIỂU VỀỀ CÂY MĂNG TÂY 1.1. Đặc điểm sinh trưởng & phát triển của cây Măng tây Cây Măng tây có tuổi thọ khoảng 30 năm, trốồng thích h ợp ở vùng khí h ậu nhiệt đới nhiệt độ trung bình 25°C-33°C (cây có năng suâết cao nhâết ở nhiệt độ bình quân 30°C), thuộc lớp thực vật một lá mâồm, dạng bụi, thân thảo, lá kim, ch ịu hạn râết tốết, khi trưởng thành cây seẽ bung tán cành lá r ộng 1 mét, cao t ới 1,5-1,8 mét. Bộ rếẽ chùm cây Măng tây 4-5 năm tuổi có 150-200 c ọng rếẽ tr ải r ộng 50-70 cm,có hình dáng trống như cái nốm cá với 80% là rếẽ hút dinh dưỡng ăn sâu 0,3 -0,6 mét và 20% là rếẽ hút nước có thể căếm sâu đếến 2-3 mét dưới chân đâết trốồng. Cây Măng tây có hoa đơn tính màu lục nhạt, trái khi chín màu đ ỏ có 4-6 h ạt màu đen. Do được chọn lọc râết kyẽ ngay từ khâu sản xuâết giốếng, trến đâết trốồng cây Măng tây bao giờ cũng có 80-90% sốế cây là cây đực chủ yếếu cung câếp Măng và 1020% sốế cây làcây cái vừa cung câếp Măng (to hơn nhưng ít hơn cây đực), vừa cung câếp hoa và trái lâếy hạt. Các cây đực trống khoẻ mạnh h ơn, thống th ường cho s ản lượng Măng thu hoạch nhiếồu hơn cây cái 20-25%. Cây Măng tây ươm giốếng 2-3 tháng, trốồng ra đâết 4-6 tháng băết đâồu cho Măng tơ, thu hoạch liến tục mốẽi ngày, có th ể cho thu ho ạch kéo dài 6-8 năm, th ậm chí 10-15-20 năm. Sản phẩm của cây Măng tây là các chốồi Măng non có tến th ương m ại là rau Măng tây xanh. Rau Măng tây xanh là n ơi t ập trung nhiếồu châết dinh d ưỡng nhâết của cây Măng tây. Trước khi nhú khỏi mặt đâết, các chốồi non Măng tây kh ởi đâồu có thân màu trăếng (Măng tây trăếng), khi nhố cao khỏi mặt đâết, sau khi tiếếp xúc v ới ánh năếng trực tiếếp chiếếu xạ chúng phát tri ển nhiếồu di ệp l ục tốế làm cho thân Măng chuyển hoá thành màu xanh (Măng tây xanh). 2 Sản lượng Măng tây thu hoạch seẽ tăng dâồn từ 20-25-30 tâến/ha/năm, t ừ năm thứ 2 đếến năm thứ 4 lến 35-40-45 tâến/ha/năm, t ừ năm th ứ 5 đếến năm th ứ 10... Tuỳ theo đâết trốồng và cách chăm sóc, t ừ năm th ứ 10 ho ặc năm th ứ 15 tr ở đi, khi năng suâết và châết lượng Măng đã giảm (thân măng nhỏ dưới <8 mm) thì câồn phá bỏ cây cũ đi để trốồng lại cây mới sau khi đâết đã luân canh c ải t ạo băồng 1-2 v ụ cây trốồng khác như các loại cây họ đậu… 1.2. Giá trị dinh dưỡng trong 100 gr rau Măng tây Rau Măng tây là một loại rau cao câếp có hàm l ượng dinh d ưỡng râết cao, có thể ăn tươi như rau sốếng, hoặc hâếp/luộc/trâồn sơ 2-4 phút với nước sối + một ít muốếi + 1 ít giâếm (để vâẽn giữ được độ dòn và màu xanh), tẩm bơ/sữa tươi/rượu mùi, rốồi hâếp/luộc/chiến/xào/nâếu/nướng với dâồu hào/dâồu mè/dâồu olive và các loại tốm, cua, thịt, cá; làm lẩu, nâếu canh, làm g ỏi, d ưa chua, kim chi, làm nhân bánh, yaourt, nước ép, xay sinh tốế với bơ đậu ph ọng + sữa,… đếồu râết ngon và râết bổ dưỡng. Các nhà khoa học Bộ nống nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã phân tích được trong 100gr rau Măng tây xanh có: Energy: 20kcal (1%) – Đường Carbohydrates: 3,88gr (4%) – Sugar (đường): 1,88gr – Protein: 2,20gr (2,5%) – Fat (Châết béo thực vật):0,12gr (0,5%) – Cholesterol: 0gr (0%) - Dietary Fiber(châết xơ):2,10gr (5,5%) @ Châết khoáng: Calcium: 24mg (2%) – Magnesium: 14mg (1%) – Manganese: 0,158mg (7%) – Selenium: 2.3mcg (4%) – Copper: 0.189mg (21%) – Iron: 2,14 mg (14%) – Zinc: 0,54gr (5%) – Phosphorus: 52mg (7%) – Potassium: 20,2 mg (4%) - Châết đi ện gi ải (Electrolytes):Potassium: 20,2mg (4%) – Sodium 2mg <1% – Châết tro: 0,6 % -Vitamines: Thiamine(Vitamin B1):0,143 mg (12%) – Riboflavin(Vitamine B2):0,141 mg (11%) – Niacin(Vitamine B3):0,978 mg (7%) – Pantothenic Acid(Vitamine B5):0,274 mg (5%) – Pyridoxine(Vitamine B6):0,091 mg (7%) – Folate(Vitamine B9):52 μg (13%) – Vitamin K: 41,6 µg (35%) – Vitamine A: 756 IU (25%) – Vitamine C: 5,60 mg (9%) – Vitamin E: 1.13 mg (7.5%) Phyto-nutrients: Lutein-Zeaxanthin: 710 µg – Carotene-ß: 449 µg – Carotene-α: 9 µg;… 1.3. Các dược tính của cây rau Măng tây Từ 2.000 năm trước, người Hy Lạp, người Ai Cập và La Mã cổ đại đã biếết sử dụng Măng tây làm thuốếc lợi tiểu, tr ị táo bón, chốếng lão hóa da, phòng ng ừa 3 bệnh tim mạch, suy gan, thận, tăng cường sứckhoẻ tình d ục. Vua Louis XIV của Pháp đã từng đem Măng tây vếồ trốồng trong cung đi ện nhà vua đ ể ph ục v ụ cho mình và giới quý tộc. Từ rếẽ cây Măng tây, người Pháp đã bào chếế ra Descinq Raciness làm thuốếc lợi tiểu, người Đức có Kommission E trị nhiếẽm trùng đường tiểu, sạn thận, người ẤẤn Độ có Shatawari làm thuốếc tăng cường sinh lực, kích thích tình dục,… Cây Măng tây râết giàu dinh dưỡng: Măng tây chứa nhiếồu châết x ơ râết câồn thiếết cho hệ tiếu hóa và phòng trị râết tốết các ch ứng táo bón, châết Asparagine giúp lợi tiểu, phòng trị các bệnh ung thư, tiểu đường, suy gan và đau bàng quang. Măng tây còn là nguốồn cung câếp châết đạm Homocystein giúp ng ười lao đ ộng trí óc giảm stress, tăng cường sinh lực và sức dẻo dai khi làm vi ệc, chốếng béo phì và chốếng lão hóa da, ổn định kinh nguy ệt, làm giàu sữa mẹ, giúp điếồu trị bệnh goutte và bệnh tim mạch, làm giảm cholesterol; có l ượng Magnesiumvà Potassiumcao giúp ổn định huyếết áp, phòng ngừa xơ vữa mạch vành và b ệnh đ ột qu ỵ tim m ạch râết hữu hiệu.Măng tây còn có Beta-Carotene giúp ngăn ng ừa b ệnh đ ục th ủy tinh thể. Ngoài ra, Măng tây còn có dược châết Synthetase ch ứa nhiếồu tinh th ể Nit ơ râết câồn thiếết cho sự xây dựng và phân chia tếế bào, giúp h ạn chếế các khuyếết t ật khi câếu tạo tếế bào máu và hệ thâồn kinh ở thai nhi. Theo Viện Ung Th ư Quốếc Gia Hoa Kỳ (US National Cancer Institute), Măng tây cũng có nhiếồu Folate và Glutathione là châết chốếng ung thư và chốếng lão hóa râết hữu hiệu. II. GIỐỐNG VÀ CÁCH ƯƠM MĂNG TÂY 2.1. Chọn hạt giốống Có râết nhiếồu giốếng Măng tây khác nhau. Nh ưng t ập trung ch ỉ có 3 nhóm chính là: Măng tây xanh, tím, trăếng. Nh ờ áp d ụng tiếến b ộ kyẽ thu ật, các nhà khoa học đã lai tạo ra những giốếng măng có thể sinh tr ưởng tốết ở vùng khí h ậu nhi ệt đới và cận nhiệt đới như ở miếồn băếc nước ta. + Hạt giốếng F1 có năng suâết và châết lượng cao, kháng nâếm b ệnh râết cao, dếẽ trốồng và thu hoạch. + Hạt giốếng F2 có năng suâết và châết lượng kém h ơn giốếng F1 kho ảng 2025%, kháng bệnh cao dếẽ trốồng và thu hoạch. Th ường đ ược lai t ạo theo điếồu ki ện thổ nhưỡng và khí hậu của các nước mua giốếng trốồng cây, giá c ả băồng ½ lo ại giốếng F1. 4 + Hạt giốếng tạp (dòng F3, F4, F5,…,Fn): Người trốồng hái lâếy trái chính đ ỏ của dòng cây sau đời F2, F3,..làm hạt giốếng trốồng măng F3, F4, F5,… Đốếi v ới giốếng này năng suâết thâếp hơn, châết lượng măng nh ỏ th ường lâếy cành lá làm ki ểng bán kèm theo hoa. Hiện nay trến thị trường Việt Nam đang bán các giốếng măng nh ập kh ẩu t ừ nhiếồu nước khác nhau, phổ biếến là có các thương hiệu sau: Mary Washinton, UC800, UC- 157, Grande, Atlas, Jersey,… 2.2. Sản xuâốt cây giốống Chọn vùng đâết ươm cao ráo, dếẽ thoát nước, lâếy được năếng toàn phâồn. Nếếu ươm giốếng trong mùa mưa, câồn phải chuẩn bị săẽn nhà l ưới nilon. Tránh đ ược tr ời mua lớn và ngăn được cốn trùng, sâu bệnh hại cây con. M ật đ ộ trốồng trến 1ha câồn khoảng 20.000 hạt giốếng. 2.2.1. Giá thể ươm giốống cây Măng tây - ¼ đâết ươm đảm bảo phải sạch bệnh, độ pH = 6,5-7,5. Nến ch ọn đâết phù sa là tốết nhâết. - ¼ cát đen + canxi để phốếi trộn thành đâết cát pha t ỉ lệ 50/50 - ¼ phân xanh bao gốồm tro trâếu, rơm mục hoặc xơ dừa đã xử lý nước vối hoặc sunfat đốồng khử nâếm, sâu bệnh - ¼ phân trùn quếế có bổ sung lân, phân chuốồng ủ hoai + Ure và chếế phẩm sinh học Trichoderma hoặc phânhữu cơ tổng hợp bán săẽn trến thị trường. Ngoài ra người ươm có thể dùng thếm một sốế chếế phẩm kích thích sinh trưởng như GA3, Agrostim,… 2.2.2. Bâầu ươm giốống Bâồu ươm cây giốếng thường làm băồng loại bao bì t ự hủy ho ặc túi nilon đen bán săẽn trến thị trường. Các bâồu ươm phải có lốẽ thoát n ước bến dưới, tùy theo thời gian ươm mà ta chọn kích thước bâồu ươm khác nhau. Thời gian ươm 1,5 tháng, dùng bâồu kích thước: 10x15cm Thời gian ươm 02 tháng, dùng bâồu kích thước: 15x20cm Thời gian ươm 03 tháng, dùng bâồu kích thước: 20x25m 2.2.3. Cách ươm giốống Bước 1: 5 - Lâếy đủ sốế lượng hạt giốếng đem phơi năếng kho ảng 2-3 gi ờ d ưới ánh năếng cho hạt thật khố. Mục đích: Tăng độ hút nước của hạt giốếng. - Cho hạt giốếng vào bọc vải đưa vào nước chà xát nhiếồu lâồn cho h ạt s ạch tạp châết và màng bao vỏ hạt còn sót lại. - Khi hạt giốếng chuyển từ màu xám mờ sang màu đen bóng thì d ừng l ại. Bước 2: - Ngâm hạt giốếng đen bóng đó vào nước âếm nhiệt đ ộ bình quân 30°C – 35°C. Mục đích: tạo điếồu kiện thuận lợi cho hạt giốếng nảy mâồy dếẽ dàng h ơn - Ngâm khoảng 12 giờ. Bước 3: - Chuẩn bị 01 hộp để đựng hạt giốếng( tùy theo lượng hạt ươm seẽ dùng kích thước hộp khác nhau để cho đủ sốế hạt vào đó) và 02 miếếng vải thun s ậm màu. - Tẩm ướt cho cả hai tâếm vải rốồi trải một tâếm xuốếng đáy hộp. - Khi hạt giốếng được ngâm trong nước khoảng 12 gi ờ thì mang h ạt ra tr ải đếồu trến lớp vải trong hộp. Rốồi lâếy tâếm vải còn l ại ph ủ lến toàn b ộ l ớp h ạt đã đ ược trải đó. - Đậy năếp hộp lại, lưu ý nến để một sốế lốẽ thoáng trến h ộp đ ể hạt trao đ ổi khống khí. Luốn giữ độ ẩm cho lớp vải là 50% và nhiệt độ trung bình là 30°C. Nếếu nhiệt độ khống khí thâếp quá ta có thể dùng bóng điện 100w đ ể ủ âếm cho h ạt. Bước 4: - Trong vòng từ 2-7 ngày các hạt giốếng seẽ lâồn lượt nứt nanh mâồm rếẽ con ( điếồu kiện khí hậu khống thuận lợi seẽ có những h ạt kho ảng 12 ngày m ới n ứt nanh). Sau đó lật lớp vải thun phía trến lến rốồi cẩn th ận lâếy nh ững h ạt đã n ứt nanh mang cho vào trong bâồu ươm. - Sau đó lâếy lớp vải đó phủ lại những hạt còn l ại và đậy năếp h ộp l ại tiếếp t ục quá trình ủ hạt. Đợi các hạt đó nứt nanh thì mang ra ươm trong bâồu. Bước 5: - Khi bâồu đã được chuẩn bị tốết trong vườn ươm, dùng đũa hoặc ngón tay âến một lốẽ sâu khoảng 0,5-1cm ở giữa bâồu giá thể, cẩn thận dùng nhíp găếp t ừng h ạt đã nứt nanh mâồm xuốếng rốồi lâếp nhẹ băồng một l ớp tro trâếu m ục ho ặc đâết t ơi xốếp lến trến hạt tránh cốn trùng, gia xúc hoặc kiếến tha h ạt đi. 6 - Sau đó tưới nước nhẹ một lượt lến toàn bộ các bâồu ươm, cẩn thận khống để vòi nước tưới trực tiếếp quá mạnh làm văng hạt giốếng ra kh ỏi bâồu. Các bâồu ươm phải lâếy được ánh năếng toàn phâồn, nguốồn nước tưới phải đảm bảo đ ộ pH= 6,5-7,5 và luốn giữ độ ẩm câồn thiếết 50%. Bước 6: - Sau khi ươm hạt khoảng 10 ngày thì các cây giốếng con seẽ m ọc lến - Khi cây cao khoảng 10cm thì tiếến hành bón thúc 10 ngày/lâồn v ới dung d ịch NPK 15-15-15 pha loãng 0,1% để kích thích sự phát tri ển c ủa cây. - Sau thời gian khoảng 1 tháng thì bổ sung lân ho ặc vối pha loãng t ạo điếồu kiện cho bộ rếẽ phát triển. - Nếếu cây giốếng bạc đâồu thì phải bổ xung thếm can-xi. Nếếu giá th ể ươm giốếng dùng phân trùn quếế + lân thì bâồu giốếng đã seẽ cung câếp đ ủ dinh d ưỡng cho cây giốếng suốết thời gian 3 tháng ươm. Thời gian ươm cây giốống: Đốếi với cây Măng tây tùy theo điếồu kiện khí hậu, thổ nhưỡng có th ể trốồng sớm hay muộn. Thống thường thời gian ươm cây kéo dài trong kho ảng th ời gian là 2-3 tháng. Cây giốếng đảm bảo các điếồu kiện sau thì seẽ được mang ra đâết trốồng: - Đường kính gốếc măng: 3-5mm - Chiếồu cao của măng: 50-70cm - Sốế cọng rếẽ: 10-20 cọng III. KYỸ THUẬT TRỐỀNG MĂNG TÂY 3.1. Chọn đâốt trốồng Cây Măng tây sinh trưởng và phát triển mạnh v ới các lo ại đâết trốồng t ơi xốếp và giàu dinh dưỡng, điếồu kiện chăm sóc chu đáo và đặc biệt cây ph ải lâếy đ ược 100% ánh năếng toàn phâồn. Đâết trốồng thiếếu ánh năếng seẽ làm ảnh h ưởng đếến kh ả năng quang hợp dâẽn đếến cây kém phát triển, năng suâết cũng nh ư châết l ượng seẽ giảm mạnh. Đốếi với khí hậu miếồn băếc nước ta, nhiệt độ trung bình cao 20-35C râết thích hợp cho việc trốồng măng. Nến chọn đâết trốồng là đâết pha cát 50/50 là phù h ợp v ới đặc tính sinh thái của Măng tây nhâết. Cũng có thể chọn đâết trốồng như: đâết đ ỏ 7 bazan, đâết phù xa, đâết xám, đâết thịt nhẹ, sau đó cải t ạo thành đâết t ơi xốếp, giàu dinh dưỡng hữu cơ. 3.2. Điềồu kiện đâốt trốồng - Thếế đâết phải cao ráo, giàu dinh dưỡng. - Tiếu thoát nước tốết. Những vùng trũng quá câồn ph ải đào rãnh xung quanh và có bơm tháo nước khi bị ngập úng. - Tâồng canh tác dày khoảng: 0,6-1m để bộ rếẽ phát triển tho ải mái. - Mực nước ngâồm phải cách khoảng 1m để tránh thốếi hỏng b ộ rếẽ. - Độ ẩm đâết luốn luốn giữ trong khoảng 60-70%, - Độ pH = 6,6- 7,5. - Thếế đâết khống được dốếc quá 10%, tránh trường hợp bị xói mòn. 3.3. Chuẩn bị đâốt trốồng Hai tháng trước khi trốồng, phải tiếến hành cày đâết sâu kho ảng 30-50cm hai lâồn, mốẽi lâồn cách nhau khoảng 15 ngày, kếết h ợp làm c ỏ s ạch, phun thuốếc diệt cỏ và thuốếc trừ sâu bệnh. Tùy theo châết đâết câồn dùng vối b ột và r ơm trâếu m ục đ ể tăng độ tơi xốếp cũng như khử chua cho đâết. San phẳng đâết trốồng, tùy theo mật độ trốồng đã định căng dây lâếy m ực cho thẳng rốồi vét rãnh thoát nước( rộng: 20cm, sâu:30cm), sau đó lâếy đâết lến luốếng rộng 1 mét. Phơi năếng tâồm 01 tháng để khử sâu bệnh và cỏ dại. 3.4. Trốồng cây ra đâốt sản xuâốt Cây Măng tây thường được trốồng theo luốếng, theo từng hàng th ẳng trến tim luốếng. Nến trốồng theo hàng đơn: Cây cách cây 45cm, hàng cách hàng 1,2m. V ới m ật độ đó seẽ trốồng được khoảng 18.000- 20.000 cây/ha. Tiếến hành trốồng cây xuốếng đâết: Cuốếc đâết thành hốế r ộng kho ảng 50cm sau đó trộn đâết với phân trùn quếế hoặc phân chuốồng ủ hoai đã được kh ử b ệnh và b ổ xung lân để bón lót trong hốế trốồng. Cẩn th ận rạch b ỏ bao nilong ở bâồu giốếng, gi ữ nguyến giá thể rốồi đăết ngay ngăến vào trong hốế trốồng sao cho m ặt bâồu băồng v ới m ặt đâết trốồng, sau đó dùng đâết bến mép luốếng phủ kín bâồu cây l ại. Sau khi trốồng xong, tiếến hành tưới nước thâếm qua rãnh ho ặc phun s ương hàng ngày để giữ độ ẩm cho đâết. Câồn theo dõi thường xuyến hàng ngày, trong trường hợp cây bị bệnh hoặc chếết phải thay thếế băồng cây giốếng khác. Lưu ý: Khi trốồng vào mùa mưa câồn phải có biện pháp b ảo v ệ cây con tránh trường hợp cây bị hỏng khi chưa kịp băết rếẽ xuốếng đâết trốồng. 8 3.5. Nhân cống trốồng Măng tây Do đặc tính của cây Măng tây, nến 1ha câồn 5 nhân cống kh ỏe m ạnh đ ể chăm sóc tốết cho cây. Khi cây được thu hoạch thì tùy theo s ản l ượng có th ể thếm nhân cống để thu hoạch và đóng gói, bảo quản s ản ph ẩm. IV. CÁCH BÓN PHÂN CHO MĂNG TÂY Để đảm bảo việc thu hoạch sản phẩm Măng tây đếồu đặn hàng ngày v ới năng suâết và châết lượng cao người trốồng câồn phải thường xuyến t ưới tiếu và cung câếp dinh dưỡng cho cây một cách hợp lý. Thống thường cứ 03 tháng ta tiếến hành bón phân trùn quếế ho ặc phân chuốồng ủ hoai có bổ sung lân; 10 ngày/1 lâồn ph ải bón phân NPK và phân bón vi sinh bón lá như: WEHG, GA3, Agrostim,… để kích thích cây sinh tr ưởng tr ổ nhiếồu măng. Câồn phải kếết hợp với chếế phẩm sinh học Trichoderma đ ể khử tuyếến trùng giúp hạn chếế các mâồm bệnh gây hại cho cây. V ới việc dùng phân h ữu c ơ seẽ giúp Măng tây tăng khả năng phát triển, thúc đẩy quá trình cung câếp dinh d ưỡng cho cây, tăng sản lượng và châết lượng, thời gian thu hoạch và tuổi thọ của măng. Quá trình bón phân chia làm 4 giai đoạn như sau( Diện tích là: 1Ha) 4.1. Giai đoạn bón lót Bón phân trước khi trốồng. Câồn khoảng 30 tâến phân trùn quếế ho ặc phân chuốồng ủ hoai có bổ xung vi sinh và lân. Đốếi v ới đâết khống t ơi xốếp thì câồn thếm khoảng 30 tâến châết độn như tro trâếu, xơ dừa,…đã được khử nước vối). Kếết h ợp dùng chếế phẩm Trichoderma và 3 tạ NPK. 4.2. Giai đoạn bón thúc - Sau khi trốầng 15 ngày: Bón thúc 150kg NPK 15-15-15. Vun đâết cao 5cm đậy gốếc bảo v ệ rếẽ, kếết h ợp phun thuốếc phòng ngừa bệnh nâếm và sâu hại. Tránh phun thuốếc c ỏ, seẽ làm cháy lá măng non. Khi cây con cao dâồn, dùng cọc tre hoặc cột bế tống có chiếồu cao: 1,2m đ ường kính: 5cm . Tiếến hành đóng cọc 2 đâồu luốếng rốồi dùng dây nilon ho ặc dây đi ện tho ại hỏng căng đối kẹp lỏng giữa thân cây, giữ cây luốn th ẳng. Tuy theo s ự phát tri ển của chiếồu cao thân măng seẽ nâng đối dây lến dâồn. - Sau khi trốầng được 30 ngày: Khi cây phát triển nhiếồu thân mới, xới đâết làm sạch cỏ. Bón thúc 150kg NPK 16-16-8. Vun đâết cao 5cm đậy gốếc bảo vệ cổ rếẽ và giữ m ặt luốếng đâết trốồng kho ảng 9 80cm so với mặt đâết tự nhiến. Phun thuốếc phòng ngừa nâếm và sâu b ệnh. Luốn gi ữ cây đứng thẳng để cây lâếy được ánh năếng toàn phâồn tạo điếồu kiện tốết cho b ộ lá quang hợp tổng hợp châết hữu cơ nuối dưỡng cây và bộ rếẽ. - Sau khi trốầng được 45 ngày: Cây phát triển thếm nhiếồu thân mới. Căết tỉa những cây nh ỏ ch ọn gi ữ l ại khoảng 3-5 cây mẹ khỏe mạnh trến 1 bụi. Tỉa bỏ cây bị sâu b ệnh và cây b ị nghiếng ngả, cây già yếếu. Xới đâết làm cỏ rốồi bón thúc 200kg NPK 15-15-15. Vun đâết cao 5cm đậy gốếc bảo vệ bộ rếẽ. Giữ độ cao của mặt luốếng khoảng 80cm so v ới m ặt đâết. Phun thuốếc nâếm và sâu bệnh gây hại. Câồn giăng thếm dây gi ữ cây ho ặc nâng dâồn dây đối theo chiếồu cao thân măng. - Sau khi trốầng được 120 ngày: Cây phát triển thếm nhiếồu thân mới. Chọn giữ lại 3 cây m ẹ kh ỏe mạnh trến bụi, tỉa bỏ cây bị sâu bệnh, cây già và cây nhỏ. Xới đâết, làm sạch c ỏ rốồi bón thúc 300kg NPK 16-16-8. Vun đâết cao 5cm rốồi đậy gốếc bảo v ệ cổ rếẽ. Gi ữ đ ộ cao m ặt luốếng khoảng 80cm so với mặt đâết tự nhiến. Phun thuốếc ng ừa nâếm và sâu h ại. Gi ữ cây luốn đứng thẳng để lâếy được ánh năếng toàn phâồn - Sau khi trốầng được 135 ngày: Giai đoạn này cây băết đâồu cho lứa măng tơ đâồu tiến. Quan sát thâếy cây m ẹ phát triển tốết, đường kính gốếc khoảng gâồn 1cm, lá chuy ển sang màu xanh đ ậm thì giữ lại 3 cây mẹ khỏe mạnh trến 1 bụi. Tiếến hành căết b ỏ cây b ị sâu b ệnh, cây b ị nghiếng ngả, cây già yếếu và cây nhỏ và cành lá phát sinh ở phâồn gốếc kho ảng 50cm để thống gió. Xới đâết làm sạch cỏ rốồi bón thúc 400kg NPK 21-7-14, vun đâết cao 5cm rốồi đậy gốếc lại bảo vệ bộ rếẽ. Vâẽn đảm bảo độ cao của m ặt luốếng so v ới m ặt đâết t ự nhiến là 80cm. Phun thuốếc phòng ngừa nâếm và sâu b ệnh. Khi thu hoạch lứa măng tơ mốẽi ngày, được khoảng 15 ngày thì bón thúc 300kg NPK 21-7-14; thu tiếếp 15 ngày thì tạm ngừng thu ho ạch. Tránh cây b ị mâết sức làm ảnh hưởng đếến năng suâết và châết lượng của đ ợt thu tiếếp theo. 4.3. Giai đoạn bón phân trong chu kỳ dưỡng cây mẹ thay thềố - Khi tạm ngưng thu hoạch lứa măng tơ 15 ngày, quan sát cây m ẹ tr ẻ thay thếế đủ lớn, tiếến hành nhỏ 3 cây mẹ già yếếu cũ. X ới đâết, làm s ạch c ỏ non rốồi bón thúc 400kg NPK 15-15-15. Vun đâết cao 5cm đậy gốếc bảo v ệ cổ. Chiếồu cao luốếng so với mặt đâết tự nhiến khoản 80cm. Phun thuốếc phòng ngừa nâếm và sâu b ệnh. 10 - Khoảng 20 ngày sau, khi quan sát đường kính thân cây m ẹ m ới kho ảng 1cm, bộ lá chuyển sang màu xanh đậm thì tiếến hành căết t ỉa b ớt ng ọn măng gi ữ ở độ cao 1,2m. Bón thúc 12 tâến phân trùn quếế có ủ lân ho ặc phân chuốồng ủ hoai. Kếết hợp với chếế phẩm sinh học Trichoderma+ 400kg NPK 21-7-14. Vun đâết cao 5cm đậy gốếc lại rốồi phun thuốếc phòng trừ nâếm bệnh và sâu h ại. - Sau khi căết hạ ngọn khoảng 10 ngày, cây băết đâồu cho ra l ứa măng m ới. Thu hoạch lứa măng này kéo dài khoảng 2 tháng thì cho ngh ỉ d ưỡng cây m ẹ thay thếế. - Sau khoảng 1 tháng dưỡng cây mẹ mới thì seẽ thu hoạch lứa măng th ứ 3 này khoảng 3 tháng. Cứ như vậy cho các đợt cây mẹ mới tiếếp theo. Lưu ý: Chu kỳ thu hoạch măng ngăốn hay dài tùy thuộc vào chếố độ chăm sóc của người trốầng, nó ảnh hưởng đếốn sốố lượng cũng như châốt lượng của măng râốt nhiếầu. 4.4. Giai đoạn bón phân trong chu kỳ thu hoạch măng Trong một chu kỳ thu hoạch măng kéo dài khoảng 3 tháng. Câồn tiếến hành bón thúc phân đếồu đặn 15 ngày/lâồn với 400kg NPK 21-7-14. Tùy theo s ự phát tri ển của cây mà ta có thể sử dụng thếm các chếế phẩm sinh h ọc bón lá (WEHG,Agrostim, GA3,…) để kích thích cây măng phát triển cho nhiếồu măng cũng nh ư châết l ượng măng tốết hơn. V. CÁCH CHĂM SÓC CÂY MĂNG TÂY 5.1. Tưới và thoát nước cho Măng tây Bến cạnh bón phân hợp lý thì nước tưới là một yếếu tốế quyếết đ ịnh cho năng suâết măng nhiếồu hay ít. Độ ẩm của đâết trốồng Măng tây luốn luốn đ ược gi ữ trong khoảng 60-70% là phù hợp nhâết. Mùa hè ở miếồn băếc n ước ta năếng găết câồn ph ải tưới 2 lâồn/ngày để đảm bảo độ ẩm cho đâết, nến tưới vào buổi sáng sau khi thu hoạch măng xong hoặc cuốếi buổi chiếồu mát. Trong th ời gian thu ho ạch măng thì khống nến tưới vào buổi chiếồu vì seẽ làm đọng nước trến búp măng làm gi ảm thành phẩm của măng. Có thể tưới nước theo rãnh hoặc phun sương tùy theo thiếết kếế của mốẽi nống trại. Trong trường hợp mưa kéo dài làm ngập măng thì ph ải dùng b ơm tháo nước ngay. Vì bộ rếẽ của măng bị ngập úng quá 24 gi ờ seẽ làm ảnh h ưởng l ớn đếến măng và kéo theo nhiếồu bệnh nâếm. 5.2. Cách làm cỏ cho Măng tây 11 - Chủ động làm cỏ trước khi trốồng măng ra vườn. Từ khi chu ẩn bị đâết trốồng câồn làm sạch cỏ, phun thuốếc diệt mâồm cỏ. - Trước mốẽi định kỳ bón phân 15 ngày/ lâồn, câồn ph ải d ọn c ỏ s ạch seẽ khi c ỏ còn non. Tránh trường hợp cỏ già rơi hạt tái sinh ra l ớp cỏ con cháu. - Trong thời gian mới trốồng được 1-5 tháng do cây còn nh ỏ b ộ rếẽ ch ưa phát triển rộng, để ngăn ngừa cỏ có thể phủ lến mặt luốếng màng phủ nống nghiệp, hoặc tro trâếu, xơ dừa, rơm đã được khử mâồm bệnh. - Trong thời gian dưỡng cây mẹ thay thếế cũng có th ể phun thuốếc di ệt c ỏ. Một sốế loại thuốếc diệt cỏ dùng cho Măng tây: Dual, Fagon, Agropac, Terbacil, Dicamba,… VI. CÁCH THU HOẠCH MĂNG TÂY - Khi quan sát các chốồi măng đã nhố lến cao kh ỏi m ặt đâết tâồm 20- 30cm thì tiếến hành thu hoạch măng (Dùng tay năếm chặt sát gốếc chốồi măng, nghiếng tâồm 45 độ rốồi xoay nhẹ, chốồi măng seẽ tách rời khỏi rếẽ trụ cây măng d ưới l ớp đâết dếẽ dàng mà khống để lại vếết thương) - Thời gian thu hoạch thường vào buổi sáng từ 5h30- 8h30, tr ước khi m ặt trời mọc. Tránh trường hợp măng tiếếp xúc với ánh năếng seẽ làm b ị héo, mếồm yếếu ảnh hưởng đếến thương phẩm. - Trong thời kỳ thu hoạch nhiếồu, hoặc lý do nh ập hàng c ủa các đ ơn v ị thu mua thì có thể thu hoạch măng vào cuốếi buổi chiếồu khi đã hếết năếng. - Măng tây sau khi được thu hoạch phải đem ngay vào nơi thoáng mát, tránh khống để tiếếp xúc với ánh năếng. Sau đó s ơ chếế phân lo ại theo yếu câồu c ủa bến thu mua. - Dùng dây cột măng lại thành từng bó tùy theo quy cách đóng gói, sau đó chuyển giao ngay cho đơn vị thu mua. - Sản phẩm Măng tây được phân phốếi ra thị trường luốn hoặc được b ảo lạnh theo tiếu chuẩn kyẽ thuật bảo quản thực phẩm. VII. CÁCH PHÒNG TRỪ NÂỐM VÀ SÂU BỆNH 7.1. Các loại sâu bệnh - Đốếi với các loại sâu đâết, sâu xanh, cốn trùng căến h ại cây, có th ể dùng các chếế phẩm Chlorban 50, EC, Vertimec, Biocin, Actamec và Abamix. - Đốếi với các loài bọ trĩ, râồy mếồm,.. có thể dùng Sagomycine, Confidor, Regent,... 12 - Đốếi với dếế nhũi, rệp sáp hại dếẽ có thể dùng các loại thuốếc di ệt râồy 7.2. Các loại bệnh hại - Các bệnh thường gặp ở Măng tây như: bệnh thán thư, bệnh thốếi gốếc rếẽ và chốồi măng, bệnh khố cây, bệnh đốếm thân cành, b ệnh s ương mai,b ệnh g ỉ và m ột sốế bệnh do tuyếến trùng và Virus hại măng. - Đốếi với nâếm bệnh làm khố cành sọc thân, nâếm hại lá, nâếm h ại rếẽ và làm thốếi gốếc chếết cây thì có thể dùng chếế phẩm Triscophos, Validan, Carban, Carbenzim,Daconil,…Phun trong thời gian nghỉ dưỡng cây m ẹ thay thếế ho ặc phun vào lúc làm cỏ, bón phân. - Đốếi với nâếm hại rếẽ có thể dùng Wofatox, Dipterex 0,1%. - Đốếi với cách loại bệnh do vi khuẩn gây ra có th ể dùng Kasai, Kasumin,.. đ ể diệt trừ. * Lưu ý:Khi dùng thuốốc bảo vệ thực vật, câần phải phải đọc kyỹ hướng dâỹn sử dụng, đảm bảo thời gian cách ly thu hoạch theo đúng quy định c ủa từng loại thuốốc bảo vệ thực vật. Nếốu cây bị bệnh nặng, câần phải ngưng thu hoạch, tiếốn hành loại bỏ và xử lý thuốốc trị bệnh. VIII- CÁCH CHỀỐ BIỀỐN MĂNG TÂY - Măng tây sau khi thu hoạch phải để nơi khố ráo ho ặc đ ược b ảo qu ản l ạnh, có thể đóng trong hộp và dùng hóa châết b ảo qu ản trong th ời gian lâu mà khống b ị mâết châết - Măng tây tươi là một loại thực phẩm có thể chếế biếến ra râết nhiếồu món ăn bổ dưỡng: Măng tây xào thịt bò, Măng tây chiến, Măng tây tr ộn salad, Măng tây lu ộc, Măng tây nướng cuộn thịt, sinh tốế Măng tây,…. - Rếẽ Măng tây phơi khố chếế biếến thành trà Măng tây râết tốết cho s ức kh ỏe - Lá Măng tây dùng để trang trí trong các bó hoa 13 14