Tài liệu PHƯƠNG PHÁP THU THẬP DỮ LIỆU ĐIỀU TRA SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG

PHƯƠNG PHÁP THU THẬP DỮ LIỆU ĐIỀU TRA SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG ? 1 ??? GS. TS. Lê Hoàng Ninh ThS. Lê Nữ Thanh Uyên MỤC TIÊU HỌC TẬP Trình bày được các nguồn cung cấp, công cụ thu thập Mô tả được các ưu, khuyết điểm của từng phương pháp thu thập 2 PHÂN BIỆT Nghiên cứu định lượng – định tính Định lượng Định tính ĐỘNG TỪ Mô tả các vấn đề chưa biết rõ (tìm hiểu nguyên nhân, bản chất, hậu quả) Trả lời các câu hỏi bao nhiêu. MỤC ĐÍCH Mô tả và đo lường các chủ đề nghiên cứu đã biết rõ. (Tìm hiểu quy mô) Trả lời câu hỏi: tại sao, như thế nào. Xác định, khảo sát Tìm hiểu, thăm dò PHÂN BIỆT (tt) ĐL KỸ NĂNG NGƯỜI NC Ít CỠ MẪU Lớn (Đại diện cho dân số nghiên cứu) PP CHỌN MẪU Chỉ quan tâm  Đ.tượng NC  mẫu đồng nhất ĐT Nhiều Nhỏ (Chọn mẫu có chủ đích) Đa dạng hóa đối tượng PV, đại diện cho CĐ nơi tiến hành NC PHÂN BIỆT (tt) ĐL ĐT Cấu trúc Bộ câu hỏi Quan sát trực tiếp Bộ câu hỏi hoàn chỉnh Bán cấu trúc/phỏng vấn sâu Quan sát có sự tham gia Thảo luận nhóm trọng tâm Các phương pháp có sự tham gia của cộng đồng: xếp thứ tự ưu tiên theo vấn đề (kỹ thuật Delphi, PP Hanlon…) Khung câu hỏi phỏng vấn linh động PHÂN BIỆT (tt) ĐL Ít ảnh hưởng MÔI TRƯỜNG KẾT QUẢ CÂU HỎI BIẾN Trong khuôn khổ bộ câu hỏi Bao nhiêu? Xác định ĐT ảnh nhiều hưởng Phát hiện những vấn đề không mong đợi và khám phá sâu chủ đề Tại sao? Như thế nào? Không xác định QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 7 Xác định và chọn vấn đề nghiên cứu Hồi cứu tài liệu về vấn đề nghiên cứu (Tổng quan y văn) Khẳng định lại vấn đề thực sự cần nghiên cứu Hình thành các giả thuyết có thể kiểm định được Xây dựng thiết kế nghiên cứu Thiết kế công cụ thu thập số liệu Kế hoạch thu thập và phân tích số liệu Thu thập số liệu Xử lý số liệu Phân tích số liệu Viết báo cáo Phổ biến kết quả Ứng dụng kết quả SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU Chọn dân số Chọn mẫu Thu thập dữ kiện Phân tích dữ kiện 8 TIẾN HÀNH THU THẬP DỮ LIỆU 9 Thu thập số liệu gì? (WHAT) Làm sao thu thập số liệu? (HOW)  Kiểu thu thập số liệu  Thiết kế nghiên cứu Thu thập số liệu từ ai? (WHOM)  Xác định đúng đối tượng nghiên cứu  Những tình huống hạn chế việc thu thập số liệu (Vd. người bệnh…) Ai là người thu thập số liệu? (WHO)  Kỹ năng  Chi phí  Sai lệch TIẾN HÀNH THU THẬP DỮ LIỆU Khi nào thu thập số liệu? (WHEN)  Mục tiêu nghiên cứu  Thiết kế nghiên cứu  Biến số cần thu thập Bao lâu thì thu thập số liệu 1 lần? (HOW OFTEN)  Thời tiết / mùa Thu thập số liệu ở đâu? (WHERE) Thủ tục, hoạt động, cơ chế nào? (WHICH)  Sai lệch? (nhớ lại, quan sát)  Thiếu hợp tác  Tác động do quan sát 10 THÔNG TIN – DỮ LIỆU THÔNG TIN GIẢI MÃ toàn bộ các tín hiệu có ý nghĩa chuyển tải được một nội dung tin tức, kiến thức, hay một sự đo lường khía cạnh nào đó của một sự kiện hoặc hiện tượng. Ghi chép/ ghi nhận DỮ LIỆU Số liệu: Dữ liệu mang tính chất định lượng với những con số đo lường nhất định 11 NGUỒN CUNG CẤP DỮ LIỆU Dữ liệu sơ cấp Thu thập trực tiếp từ đối tượng Thông qua phỏng vấn / quan sát 12 Dữ liệu thứ cấp Thu thập từ trước bởi các viện, cơ quan… Thông qua hồi cứu hồ sơ CÁC PP THU THẬP DỮ LIỆU THƯỜNG DÙNG Hồi cứu Phương pháp đơn giản, kinh tế nhất Công cụ sử dụng: các biểu mẫu hồ sơ Trực tiếp 13 Phương pháp tốt nhất Công cụ: bộ câu hỏi Quan sát Gián tiếp Phỏng vấn Phương pháp áp dụng trong NC liên quan đến thực hành/hành vi Công cụ: checklist MỘT SỐ PP THU THẬP DL KHÁC Lấy mẫu có sự hỗ trợ của máy móc hiện đại:  Lấy mẫu bệnh phẩm và bảo quản mẫu: máu, nước, thức ăn, dịch tiết, nước tiểu, đàm, nước bọt…  cho ra các chỉ số  Lấy thông tin thông qua các trang thiết bị: cân, đo, đo huyết áp, nhiệt độ, nhịp thở, mạch, đo điện tim, điện nảo, điện cơ… 14 YÊU CẦU CẦN THIẾT • Tính giá trị (validity): công cụ đo lường có thể đo lường được cái mà nó muốn đo. • Tính khách quan (objectivity): khi đo lường trên cùng một đối tượng bởi nhiều quan sát viên đều cho kết quả tương tự nhau. • Tính tin cậy (reliability): dụng cụ đo lường cho các kết quả hằng định. • Thực hành được (practicability): đảm bảo thu thập được những thông tin cần thiết trên tất cả các đối tượng 15 trong mẫu nghiên cứu. CHẤT LƯỢNG CỦA PP TTDL TÍNH TIN CẬY CAO CAO THẤP 16 TÍNH GIÁ TRỊ THẤP CAO THẤP HỒI CỨU HỒ SƠ Sử dụng những thông tin sẵn có (Using available information) Ưu điểm • Ít tốn kém (thời gian, nguồn lực) vì thông tin sẵn có • Tiện lợi, nhanh chóng • Cho phép đánh giá các thông tin trong quá khứ Khuyết điểm • Thông tin hạn chế, không phù hợp nhu cầu nhà NC 17 • Có vấn đề đạo đức trong thu thập số liệu HỒI CỨU HỒ SƠ Khắc phục: Hệ thống hóa các biến số cần thu thập (bảng kiểm, hồ sơ gốc…) VD: Phần mềm quản lý TNTT (trẻ em) 18 ĐÁNH GIÁ DỮ LIỆU THỨ CẤP 19 QUAN SÁT Không cấu trúc:  Quan sát và ghi nhận tự phát không có kế hoạch  Không có tính khách quan và khó ghi nhận chi tiết Ví dụ: hành vi con người trong hoạt động xã hội… Cấu trúc:   Xác định điều gì cần quan sát, cách quan sát, ghi nhận và mã hóa Sử dụng bảng kiểm hay thang đo đánh giá Ví dụ: hành vi rửa tay CBYT trước khi làm thủ thuật y khoa, 20 đo lường huyết áp, nhiệt độ, mạch…