Tài liệu Phương hướng và giải pháp hoàn thiện kế toán dự phòng trong các doanh nghiệp vn

1 MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi quaù trình ñoåi môùi cuûa neàn kinh teá, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñaõ khoâng ngöøng ñöôïc hoaøn thieän vaø phaùt trieån. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam, vaán ñeà trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng ngaøy caøng hoaøn thieän. Sau quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT ngaøy 1/11/1995 cuûa Boä Taøi chính ban haønh heä thoáng cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp, laàn löôït caùc thoâng tö 64 TC/TCDN 15/9/1997, 107/ 2001/TT- BTC cuõng ñöôïc ban haønh nhaèm höôùng daãn vieäc trích laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn, döï phoøng nôï khoù ñoøi vaø gaàn ñaây nhaát Boä Taøi Chính vöøa ban haønh thoâng tö 13/2006/TT-BTC ngaøy 27/2/2006 höôùng daãn cheá ñoä trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng, trong ñoù coù boå sung theâm veà döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, haøng hoaù vaø coâng trình xaây laép. Tuy nhieân, so vôùi Chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn cuõng nhö qua nghieân cöùu kinh nghieäm cuûa moät soá quoác gia phaùt trieån nhö Myõ, Phaùp, caùc quy ñònh vaø höôùng daãn lieân quan ñeán vieäc trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn cuûa Vieät Nam vaãn coøn nhieàu baát caäp. Vì vaäy, vieäc hoaøn thieän haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn Vieät Nam laø moät trong nhöõng vaán ñeà caáp baùch hieän nay nhaèm giuùp cho Vieät Nam sôùm hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñöôïc quoác teá thöøa nhaän, baùo caùo taøi chính trình baøy trung thöïc vaø hôïp lyù. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI: Qua phaân tích nhöõng noäi dung chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù lieân quan ñeán vaán ñeà trích laäp döï phoøng trong keá toaùn cuøng vôùi vieäc tham khaûo nhöõng kinh nghieäm veà phöông phaùp trích laäp döï phoøng cuûa caùc nöôùc, ñoái chieáu vôùi nhöõng 2 thöïc traïng ôû Vieät Nam, töø ñoù ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp hoaøn thieän veà vieäc trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn Vieät Nam. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU: Chæ taäp trung vaøo keá toaùn caùc doanh nghieäp, khoâng taäp trung vaøo keá toaùn thuoäc lónh vöïc haønh chaùnh söï nghieäp. Luaän vaên chæ taäp trung vaøo nghieân cöùu caùc phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng veà giaûm giaù taøi saûn vaø döï phoøng nôï phaûi traû. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Phöông phaùp söû duïng chuû yeáu ñeå nghieân cöùu ñeà taøi laø phöông phaùp bieän chöùng duy vaät, beân caïnh ñoù coøn söû duïng moät soá phöông phaùp khaùc nhö: - Phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng, - Phöông phaùp so saùnh vaø ñoái chieáu, - Phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp v.v… 5. NHÖÕNG ÑOÙNG GOÙP CUÛA LUAÄN VAÊN: Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên bao goàm: - Heä thoáng hoaù nhöõng noäi dung cuûa caùc chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn lieân quan ñeán döï phoøng trong keá toaùn, phaân tích caùc phöông phaùp trích laäp haïch toaùn döï phoøng töø kinh nghieäm cuûa moät soá quoác gia treân theá giôùi nhaèm ñöa ra ñöôïc nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam. - Heä thoáng hoaù quaù trình ñoåi môùi cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam noùi chung vaø phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn noùi rieâng. Töø ñoù phaân tích nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa caùc quy ñònh hieän haønh. - Töø vieäc phaân tích thöïc traïng, tieán haønh ñeà ra caùc giaûi phaùp hoaøn thieän keá toaùn döï phoøng trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam. 3 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ DÖÏ PHOØNG VAØ KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ DÖÏ PHOØNG TRONG KEÁ TOAÙN: 1.1.1 ÑÒNH NGHÓA VEÀ DÖÏ PHOØNG: Theo UÛy ban thuaät ngöõ cuûa Hoäi ñoàng quoác gia veà keá toaùn cuûa Phaùp, döï phoøng ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: “Döï phoøng laø vieäc xaùc nhaän veà phöông dieän keá toaùn, söï giaûm giaù trò cuûa moät taøi saûn hay söï gia taêng coâng nôï, xaùc thöïc veà baûn chaát nhöng mang tính öôùc tính veà maët giaù trò. Vieäc thieát laäp döï phoøng thöôøng döïa treân baèng chöùng xaùc thöïc xaûy ra xung quanh thôøi ñieåm khoaù soå keá toaùn. Nhö vaäy coù theå noùi , ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa döï phoøng laø moät öôùc tính cuûa keá toaùn, noù vöøa mang tính chaát döï ñoaùn, vöøa mang tính chaát taïm thôøi. Vieäc laäp döï phoøng laø do nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn, khi coù nhöõng vaán ñeà chöa roõ raøng, caàn phaûi xeùt ñoaùn thaän troïng ñeå khoâng laøm cho taøi saûn vaø thu nhaäp bò thoåi phoàng, cuõng nhö nôï phaûi traû vaø chi phí bò giaáu bôùt. 1.1.2. CAÙC LOAÏI DÖÏ PHOØNG TRONG KEÁ TOAÙN: Nhaèm cung caáp hình aûnh trung thöïc veà tình hình taøi chính cuõng nhö keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng, nguyeân taéc phuø hôïp, vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn tröôùc khi laäp baùo caùo taøi chính, keá toaùn thöôøng laäp caùc loaïi döï phoøng: Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn, döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn, döï phoøng nôï khoù ñoøi, döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng nôï phaûi traû. 1.1.2.1. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn: Loaïi döï phoøng naøy nhaèm phaûn aùnh moät boä phaän giaù trò döï tính bò giaûm giaù cuûa caùc chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn. Laäp döï phoøng nhaèm ghi 4 nhaän caùc khoaûn loã coù theå phaùt sinh nhöng chöa chaéc chaén vaø ñoàng thôøi nhaèm phaûn aùnh giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän cuûa chöùng khoaùn. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn ñöôïc ghi vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn tröôùc khi laäp baùo caùo taøi chính, neáu coù nhöõng baèng chöùng tin caäy veà söï giaûm giaù thöôøng xuyeân cuûa caùc chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn. 1.1.2.2. Döï phoøng nôï khoù ñoøi: Loaïi döï phoøng naøy nhaèm phaûn aùnh soá tieàn coù khaû naêng khoâng thu hoài ñöôïc cuûa khoaûn nôï phaûi thu trong nieân ñoä keá toaùn. Trong thöïc teá hoaït ñoäng kinh doanh coù nhöõng khoaûn phaûi thu maø con nôï khoù hoaëc khoâng coù khaû naêng traû nôï, hoaëc vì lyù do naøo ñoù khoâng xaùc ñònh ñöôïc ngöôøi nôï. Ñeå cung caáp hình aûnh trung thöïc veà tình hình taøi chính, caàn öôùc tính caùc khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi. Caùc khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi ñöôïc xem nhö laø moät khoaûn loã hoaëc chi phí cuûa doanh nghieäp. Noùi caùch khaùc, döï phoøng nôï khoù ñoøi laø vieäc öôùc tính nhöõng toån thaát veà caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi coù theå xaûy ra nhaèm tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng vaøø ñaûm baûo söï phuø hôïp giöõa doanh thu vaø chi phí trong kyø. 1.1.2.3. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø soá tieàn phaûn aùnh moät phaàn giaù trò haøng toàn kho bò giaûm suùt so vôùi giaù goác do söï suït giaûm giaù baùn, do haøng toàn kho bò maát phaåm chaát, loãi thôøi... Khoaûn döï phoøng ñöôïc ghi nhaän nhö chi phí phaùt sinh trong kyø. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn nhaèm tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn vaøø ñaûm baûo söï phuø hôïp giöõa doanh thu vaø chi phí trong kyø. 1.1.2.4. Döï phoøng nôï phaûi traû: Döï phoøng nôï phaûi traû laø khoaûn döï phoøng coù theå phaân bieät ñöôïc vôùi caùc khoaûn nôï phaûi traû nhö: caùc khoaûn nôï phaûi traû ngöôøi baùn, phaûi traû tieàn vay,… laø 5 caùc khoaûn nôï phaûi traû ñöôïc xaùc ñònh gaàn nhö chaéc chaén veà giaù trò vaø thôøi gian, coøn caùc khoaûn döï phoøng laø caùc khoaûn nôï phaûi traû chöa chaéc chaén veà giaù trò hoaëc thôøi gian. Ví duï nhö caùc khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn, soá tieàn vaø thôøi gian traû thoâng thöôøng ñöôïc qui ñònh trong hôïp ñoàng mua baùn, coøn ñoái vôùi khoaûn baûo haønh phaûi traû cho khaùch haøng, thì khoâng xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc soá tieàn seõ phaûi traû vaø thôøi gian traû cuï theå maëc duø traùch nhieäm baûo haønh laø traùch nhieäm hieän taïi cuûa doanh nghieäp. Caùc khoaûn döï phoøng thöôøng gaëp bao goàm döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, döï phoøng hôïp ñoàng ruûi ro lôùn, döï phoøng taùi cô caáu doanh nghieäp. 1.2. KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG THEO CHUAÅN MÖÏC QUOÁC TEÁ VEÀ KEÁ TOAÙN: Tính ñeán nay, Uûy ban chuaån möïc keá toaùn quoác teá IASB ñaõ ban haønh ñöôïc 41 chuaån möïc aùp duïng cho baùo caùo taøi chính cuûa moïi loaïi hình doanh nghieäp (phuï luïc 1 trình baøy danh saùch 41 chuaån möïc keá toaùn quoác teá ñaõ ñöôïc ban haønh). Caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán vieäc laäp döï phoøng theo heä thoáng chuaån möïc keá toaùn quoác teá coù theå keå ra bao goàm: 1.2.1. CHUAÅN MÖÏC CHUNG: Chuaån möïc trình baøy nhöõng vaán ñeà chung nhaát coù aûnh höôûng ñeán phöông phaùp laäp vaø haïch toaùn döï phoøng laø chuaån möïc chung. Moät soá noäi dung lieân quan ñeán vieäc laäp döï phoøng laø: 1.2.1.1. Caùc giaû ñònh keá toaùn aûnh höôûng ñeán vieäc laäp döï phoøng: Theo khuoân maãu cuûa UÛy Ban tieâu chuaån keá toaùn quoác teá, baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp treân caùc giaû ñònh: 1.2.1.1.1. Giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc: 6 Baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng kinh doanh trong töông lai coù theå thaáy ñöôïc, nghóa laø doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình. Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc thì baùo caùo taøi chính phaûi laäp treân moät cô sôû khaùc vaø phaûi giaûi thích cô sôû ñaõ söû duïng ñeå laäp baùo caùo taøi chính. Nhö vaäy, theo giaû ñònh naøy, ñôn vò seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng hoaït ñoäng trong thôøi gian coù theå thaáy ñöôïc do vaäy, caùc taøi saûn cuûa ñôn vò khoâng caàn thieát phaûi ñaùnh giaù theo giaù thò tröôøng maø ghi nhaän theo giaù goác (neáu giaù thò tröôøng thaáp hôn giaù goác, ñôn vò phaûi laäp döï phoøng). 1.2.1.1.2. Giaû ñònh doàn tích: Theo giaû ñònh naøy, caùc nghieäp vuï kinh teá ñöôïc haïch toaùn khi chuùng phaùt sinh chöùù khoâng phaûi vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc chi tieàn vaø chuùng ñöôïc trình baøy trong baùo caùo taøi chính cuûa kyø maø chuùng phaùt sinh. Noùi caùch khaùc, moïi nghieäp vuï kinh teá, taøi chính cuûa doanh nghieäp lieân quan ñeán taøi saûn, nôï phaûi traû, nguoàn voán chuû sôû höõu, doanh thu, chi phí phaûi ñöôïc ghi soå keá toaùn vaøo thôøi ñieåm phaùt sinh, khoâng caên cöù vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc thöïc teá chi tieàn hoaëc khoaûn töông ñöông tieàn. 1.2.1.2. Caùc ñaëc ñieåm chaát löôïng cuûa baùo caùo taøi chính: - Tính coù theå tin caäy ñöôïc: Ñeå baùo caùo taøi chính coù theå tin caäy ñöôïc, caàn tuaân thuû nguyeân taéc trình baøy trung thöïc, noäi dung hôn hình thöùc, trung laäp, thaän troïng vaø ñaày ñuû. Trong caùc nguyeân taéc neâu treân, nguyeân taéc quan troïng nhaát aûnh höôûng ñeán laäp döï phoøng laø nguyeân taéc thaän troïng. - Thaän troïng: Khuoân maãu cuûa IAS ñaõ ñeà caäp veà thaän troïng nhö sau: 7 Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén sao cho taøi saûn hay thu nhaäp khoâng ñöôïc khai cao, coâng nôï vaø chi phí khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp. 1.2.1.3. Caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính: - Taøi saûn: Taøi saûn laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø hy voïng mang laïi lôïi ích kinh teá trong töông lai phaùt sinh. Lôïi ích kinh teá trong töông lai cuûa moät taøi saûn laø tieàm naêng ñoùng goùp tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp tôùi caùc nguoàn tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn cuûa doanh nghieäp. Taøi saûn ñöôïc ghi nhaän khi chaéc chaén mang laïi lôïi ích kinh teá trong töông lai vaø giaù trò cuûa taøi saûn ñoù ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñaùng tin caäy. - Thu nhaäp: Laø söï gia taêng veà lôïi ích kinh teá trong kyø keá toaùn döôùi hình thöùc caùc khoaûn tieàn thu vaøo hoaëc gia taêng taøi saûn hoaëc giaûm bôùt coâng nôï daãn ñeán vieäc gia taêng voán chuû sôû höõu nhöng khoâng phaûi do coå ñoâng ñoùng goùp. Chæ ñöôïc ghi nhaän thu nhaäp khi coù baèng chöùng chaéc chaén veà khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích kinh teá. 1.2.2. CHUAÅN MÖÏC CUÏ THEÅ: Do döï phoøng bao goàm nhieàu loaïi coù noäi dung vaø tính chaát khaùc nhau, vì vaäy trong heä thoáng chuaån möïc keá toaùn quoác teá, khoâng coù chuaån möïc keá toaùn rieâng trình baøy veà döï phoøng. Moãi loaïi döï phoøng ñöôïc trình baøy trong caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán khoaûn muïc caàn laäp döï phoøng, maø cuï theå laø: 1.2.2.1. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho : Chuaån möïc keá toaùn giaûi quyeát caùc noäi dung lieân quan ñeán döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø chuaån möïc IAS 02. 8 Ñoaïn 6, chuaån möïc IAS 02, yeâu caàu: giaù trò haøng toàn kho trình baøy treân baùo caùo taøi chính ñöôïc tính theo giaù trò thaáp hôn giöõa giaù goác vaø giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc. Muïc ñích cuûa yeâu caàu naøy laø nhaèm tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn. Giaù trò haøng toàn kho trình baøy treân baùo caùo khoâng theå cao hôn giaù trò coù theå thu hoài töø vieäc baùn taøi saûn naøy. Ñoaïn 25 ñeán 30, chuaån möïc IAS 02 ñeà caäp ñeán laäp döï phoøng nhö sau: 25.Giaù trò haøng toàn kho khoâng thu hoài ñuû khi haøng toàn kho bò hö hoûng, loãi thôøi, giaù baùn bò giaûm, hoaëc chi phí hoaøn thieän, chí phí ñeå baùn haøng taêng leân. Vieäc ghi giaûm giaù goác haøng toàn kho cho baèng vôùi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc laø phuø hôïp vôùi nguyeân taéc taøi saûn khoâng ñöôïc phaûn aùnh lôùn hôn giaù trò thöïc hieän öôùc tính coù theå thöïc hieän ñöôïc töø vieäc baùn hay söû duïng chuùng. 26. Cuoái kyø keá toaùn naêm, khi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho nhoû hôn giaù goác thì phaûi laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. Soá döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp laø soá cheânh leäch giöõa giaù goác cuûa haøng toàn kho vaø giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa chuùng. Vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû töøng maët haøng toàn kho. Tuy nhieân, trong moät soá tröôøng hôïp, coù theå tính cho nhoùm maët haøng töông töï. Ñaây laø tröôøng hôïp laø nhöõng maët haøng lieân quan ñeán cuøng moät saûn phaåm coù cuøng muïc ñích, ñöôïc saûn xuaát vaø baùn trong cuøng vuøng ñòa lyù vaø trong thöïc teá khoâng theå taùch rieâng vôùi khoaûn muïc khaùc. Tuy nhieân, seõ khoâng ñuùng khi laäp döï phoøng cho töøng loaïi haøng nhö töøng chuûng loaïi hay taát caû caùc haøng toàn kho trong moät ñôn vò. Coâng ty cung caáp dòch vuï thöôøng taäp hôïp chi phí lieân quan ñeán töøng dòch vuï ñeå coù theå tính rieâng giaù baùn. Do vaäy, döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc tính theo töøng loaïi dòch vuï coù möùc giaù rieâng bieät. 27. Vieäc öôùc tính giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho phaûi döïa treân baèng chöùng tin caäy thu thaäp ñöôïc taïi thôøi ñieåm öôùc tính. Vieäc öôùc tính naøy 9 phaûi tính ñeán söï bieán ñoäng cuûa giaù caû hoaëc chi phí tröïc tieáp lieân quan ñeán caùc söï kieän dieãn ra sau ngaøy keát thuùc naêm taøi chính, maø caùc söï kieän naøy ñöôïc xaùc nhaän vôùi caùc ñieàu kieän hieän coù ôû thôøi ñieåm öôùc tính. 28. Khi öôùc tính giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc phaûi tính ñeán muïc ñích cuûa vieäc döï tröõ haøng toàn kho. Ví duï, giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa löôïng haøng toàn kho döï tröõ ñeå ñaûm baûo cho caùc hôïp ñoàng baùn haøng hoaëc cung caáp dòch vuï khoâng theå huûy boû phaûi döïa vaøo giaù trò trong hôïp ñoàng. Neáu soá haøng ñang toàn kho lôùn hôn soá haøng caàn cho hôïp ñoàng thì giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa soá cheânh leäch giöõa haøng ñang toàn kho lôùn hôn soá haøng caàn cho hôïp ñoàng ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû giaù baùn öôùc tính. 29. Nguyeân lieäu, vaät lieäu vaø coâng cuï, duïng cuï döï tröõ ñeå söû duïng cho muïc ñích saûn xuaát saûn phaåm khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp hôn giaù goác neáu saûn phaåm do chuùng goùp phaàn caáu taïo neân seõ ñöôïc baùn baèng hoaëc cao hôn giaù thaønh saûn xuaát cuûa saûn phaåm. Khi coù söï giaûm giaù cuûa nguyeân lieäu, vaät lieäu, coâng cuï, duïng cuï maø giaù thaønh saûn xuaát saûn phaåm cao hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc, thì nguyeân lieäu, vaät lieäu, coâng cuï, duïng cuï toàn kho ñöôïc ñaùnh giaù giaûm xuoáng baèng vôùi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa chuùng. Trong tröôøng hôïp naøy, giaù thay theá laø phöông phaùp xaùc ñònh ñaùng tin caäy. 30. Cuoái kyø keá toaùn naêm tieáp theo phaûi thöïc hieän ñaùnh giaù môùi veà giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho cuoái naêm ñoù. Tröôøng hôïp cuoái kyø keá toaùn naêm nay, neáu khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho phaûi laäp thaáp hôn khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñaõ laäp ôû cuoái kyø keá toaùn naêm tröôùc thì soá cheânh leäch lôùn hôn phaûi ñöôïc hoaøn nhaäp (Theo quy ñònh ôû ñoaïn 24) ñeå ñaûm baûo cho giaù trò cuûa haøng toàn kho phaûn aùnh treân baùo caùo taøi chính laø theo giaù goác (neáu giaù goác nhoû hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc) hoaëc theo giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc (neáu giaù goác lôùn hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc). 10 1.2.2.2. Döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi: Döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi laø khoaûn phaùt sinh töø caùc khoaûn phaûi thu thöông maõi, ñoù laø soá tieàn maø khaùch haøng coøn nôï doanh nghieäp do vieäc baùn haøng hoùa hay cung caáp dòch vuï cuõng nhö caùc loaïi nôï phaûi thu khaùc nhö thöông phieáu phaûi thu, caùc coâng cuï taøi chính. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá coù lieân quan ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy laø chuaån möïc IAS 39. Ñoaïn 75 cuûa IAS 39 cho raèng: vaøo cuoái thôøi khoùa, khoaûn cho vay vaø phaûi thu ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù goác coù chieát khaáu (Amortised cost). Giaù goác coù chieát khaáu ñöôïc tính theo giaù goác tröø caùc khoaûn döï phoøng veà nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Veà phöông phaùp öôùc tính vaø ghi nhaän nôï phaûi thu khoù ñoøi, trong chuaån möïc keá toaùn quoác teá khoâng coù höôùng daãn rieâng. Tuy vaäy, trong thöïc teá keá toaùn cuûa caùc quoác gia, thoâng thöôøng, ngöôøi ta coù theå söû duïng 2 phöông phaùp: 1. Phöông phaùp ghi tröïc tieáp: theo phöông phaùp naøy, khi coù baèng chöùng roû raøng veà nôï khoâng thu hoài ñöôïc, ngöôøi ta xoùa soå khoaûn nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Phöông phaùp naøy khaù ñôn giaûn nhöng coù nhöôïc ñieåm laø vi phaïm nguyeân taéc phuø hôïp, coù nghóa khoâng töông xöùng giöõa doanh thu vaø chi phí. 2. Phöông phaùp laäp döï phoøng: Ñeå ñaùp öùng nguyeân taéc phuø hôïp, khoaûn nôï khoù ñoøi caàn ñöôïc ghi nhaän trong thôøi khoùa keá toaùn phaùt sinh doanh thu. Tuy nhieân, do khoâng theå chaéc chaén veà soá khoâng thu ñöôïc vì vaäy caàn tieán haønh öôùc tính. Coù 2 phöông phaùp öôùc tính thoâng thöôøng nhaát thöôøng ñöôïc söû duïng laø öôùc tính döïa treân tyû suaát doanh thu vaø tính tuoåi khoaûn nôï. Caû 2 phöông phaùp ñeàu ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi. a. Phöông phaùp tính tyû suaát giöõa doanh thu vôùi nôï khoù ñoøi: 11 Theo phöông phaùp naøy, caàn döïa vaøo soá lieäu quaù khöù veà vieäc khoâng thu hoài ñöôïc nôï ñeå phaân tích moái lieân heä giöõa soá baùn chòu vaø nôï khoù ñoøi vaø töø ñoù öôùc tính tyû suaát nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Tyû suaát naøy seõ ñöôïc aùp duïng cho naêm hieän haønh ñeå öôùc tính nôï khoâng thu hoài ñöôïc. b. Phöông phaùp tính tuoåi nôï: Theo phöông phaùp naøy, caàn tieán haønh phaân tích taøi khoaûn phaûi thu theo soá ngaøy hay soá thaùng nôï toàn ñoïng. Sau ñoù, döïa treân kinh nghieäm quaù khöù hay caùc soá thoáng keâ coù giaù trò khaùc ñeå öôùc tính tyû suaát nôï khoâng thu hoài ñöôïc cho töøng nhoùm tuoåi. Möùc döï phoøng nôï khoù ñoøi seõ tính baèng soá dö nôï cuûa töøng nhoùm tuoåi nhaân vôùi tyû leä nôï khoâng thu hoài ñöôïc cuûa töøng nhoùm tuoåi. 1.2.2.3. Döï phoøng Nôï phaûi traû: Chuaån möïc keá toaùn lieân quan ñeán loaïi döï phoøng naøy laø chuaån möïc IAS 37- Döï phoøng, taøi saûn vaø nôï tieàm taøng. Chuaån möïc naøy phaân bieät roõ caùc khoaûn döï phoøng vôùi caùc khoaûn nôï tieàm taøng, nhö sau: a) Caùc khoaûn döï phoøng laø caùc khoaûn ñaõ ñöôïc ghi nhaän laø caùc khoaûn nôï phaûi traû (giaû ñònh ñöa ra moät öôùc tính ñaùng tin caäy) vì noù laø caùc nghóa vuï veà nôï phaûi traû hieän taïi vaø chaéc chaén seõ laøm giaûm suùt caùc lôïi ích kinh teá ñeå thanh toaùn caùc nghóa vuï veà khoaûn nôï phaûi traû ñoù; vaø b) Caùc khoaûn nôï tieàm taøng laø caùc khoaûn khoâng ñöôïc ghi nhaän laø caùc khoaûn nôï phaûi traû thoâng thöôøng, vì: Caùc khoaûn nôï phaûi traû thöôøng xaûy ra, coøn khoaûn nôï tieàm taøng thì chöa chaéc chaén xaûy ra. 9 Tieâu chuaån ghi nhaän: Moät khoaûn döï phoøng chæ ñöôïc ghi nhaän khi thoaû maõn caùc ñieàu kieän sau: a) Doanh nghieäp coù nghóa vuï nôï hieän taïi (nghóa vuï phaùp lyù hoaëc nghóa vuï lieân ñôùi) do keát quaû töø moät söï kieän ñaõ xaûy ra; 12 b) Söï giaûm suùt veà nhöõng lôïi ích kinh teá coù theå xaûy ra daãn ñeán vieäc yeâu caàu phaûi thanh toaùn nghóa vuï nôï; vaø c) Ñöa ra ñöôïc moät öôùc tính ñaùng tin caäy veà giaù trò cuûa nghóa vuï nôï ñoù. 9 Chuaån möïc löu yù raèng: - Raát ít tröôøng hôïp khoâng theå chaéc chaén raèng lieäu doanh nghieäp coù nghóa vuï nôï hay khoâng. Trong tröôøng hôïp naøy moät söï kieän ñaõ xaûy ra ñöôïc xem laø phaùt sinh ra nghóa vuï nôï khi xem xeùt taát caû caùc chöùng cöù ñaõ coù chaéc chaén xaùc ñònh ñöôïc nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. - Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp ñeàu coù theå xaùc ñònh roõ ñöôïc raèng moät söï kieän ñaõ xaûy ra coù phaùt sinh moät nghóa vuï nôï hay khoâng. Moät soá ít tröôøng hôïp khoâng chaéc chaén ñöôïc raèng moät soá söï kieän xaûy ra coù daãn ñeán moät nghóa vuï nôï hay khoâng. Ví duï: Trong moät vuï xeùt xöû, coù theå gaây ra tranh luaän ñeå xaùc ñònh raèng nhöõng söï kieän cuï theå ñaõ xaûy ra hay chöa vaø coù daãn ñeán moät nghóa vuï nôï hay khoâng. Tröôøng hôïp nhö theá, doanh nghieäp phaûi xaùc ñònh xem lieäu coù toàn taïi nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm hay khoâng thoâng qua vieäc xem xeùt taát caû caùc chöùng cöù ñaõ coù, bao goàm caû yù kieán cuûa caùc chuyeân gia. Chöùng cöù ñöa ra xem xeùt phaûi tính ñeán baát cöù moät daáu hieäu boå sung naøo cuûa caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Döïa treân cô sôû cuûa caùc daáu hieäu ñoù: a) Khi chaéc chaén xaùc ñònh ñöôïc nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm, thì doanh nghieäp phaûi ghi nhaän moät khoaûn döï phoøng (neáu thoaû maõn caùc ñieàu kieän ghi nhaän); vaø b) Khi chaéc chaén khoâng coù moät nghóa vuï nôï naøo taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm, thì doanh nghieäp phaûi trình baøy trong Baûn thuyeát minh baùo caùo taøi chính moät khoaûn nôï tieàm taøng, tröø khi khaû naêng giaûm suùt caùc lôïi ích kinh teá raát khoù coù theå xaûy ra. 13 - Chæ coù nhöõng nghóa vuï nôï phaùt sinh töø caùc söï kieän ñaõ xaûy ra ñoäc laäp vôùi caùc hoaït ñoäng trong töông lai cuûa doanh nghieäp môùi ñöôïc ghi nhaän laø caùc khoaûn döï phoøng, ví duï chi phí phaït hoaëc chi phí xöû lyù thieät haïi do vi phaïm phaùp luaät veà moâi tröôøng, ñeàu laøm giaûm suùt caùc lôïi ích kinh teá vaø taát yeáu seõ aûnh höôûng ñeán caùc hoaït ñoäng trong töông lai cuûa doanh nghieäp. Töông töï, doanh nghieäp phaûi ghi nhaän moät khoaûn döï phoøng cho nhöõng chi phí, nhö chi phí thaùo dôõ trang thieát bò khi di chuyeån hoaëc taùi cô caáu doanh nghieäp. Caùc chi phí phaùt sinh do aùp löïc veà thöông maïi hoaëc qui ñònh cuûa phaùp luaät maø doanh nghieäp döï ñònh phaûi chi tieâu nhö tröôøng hôïp ñaëc bieät trong töông lai thì khoâng ñöôïc laäp döï phoøng (Ví duï: Laép theâm caùc thieát bò loïc khoùi cho moät nhaø maùy). Caùc bieän phaùp döï ñònh thöïc hieän trong töông lai cuûa doanh nghieäp coù theå traùnh ñöôïc chi phí (Ví duï: Doanh nghieäp döï ñònh thay ñoåi phöông thöùc hoaït ñoäng), doanh nghieäp seõ khoâng phaûi chòu nghóa vuï hieän taïi cho caùc khoaûn chi phí trong töông lai vaø cuõng khoâng phaûi ghi nhaän baát kyø moät khoaûn döï phoøng naøo. - Moät söï kieän khoâng nhaát thieát phaùt sinh nghóa vuï nôï ngay laäp töùc maø coù theå seõ phaùt sinh sau naøy do nhöõng thay ñoåi veà phaùp luaät hoaëc do hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp daãn ñeán nghóa vuï nôï lieân ñôùi. Ví duï: Khi xaûy ra thieät haïi veà moâi tröôøng coù theå seõ khoâng phaùt sinh ra nghóa vuï nôï ñeå giaûi quyeát caùc haäu quaû gaây ra. Tuy nhieân, nguyeân nhaân gaây ra thieät haïi seõ trôû thaønh moät söï kieän hieän taïi khi coù moät qui ñònh môùi yeâu caàu caùc thieät haïi hieän taïi phaûi ñöôïc ñieàu chænh hoaëc khi doanh nghieäp coâng khai thöøa nhaän nghóa vuï cuûa mình trong vieäc xöû lyù caùc thieät haïi ñoù nhö laø nghóa vuï nôï lieân ñôùi. + Öôùc tính döï phoøng nôï phaûi traû: Caùch öôùc tính veà keát quaû vaø aûnh höôûng taøi chính ñeàu ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua ñaùnh giaù cuûa Ban giaùm ñoác doanh nghieäp, ñöôïc boå sung thoâng qua kinh nghieäm töø caùc hoaït ñoäng töông töï vaø caùc baûn baùo caùo cuûa caùc chuyeân gia ñoäc 14 laäp. Caùc caên cöù coù theå döïa treân bao goàm caû caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Coù nhieàu phöông phaùp ñaùnh giaù ñeå ghi nhaän giaù trò caùc khoaûn muïc khoâng chaéc chaén laø moät khoaûn döï phoøng. Khi caùc khoaûn döï phoøng ñöôïc ñaùnh giaù laø coù lieân quan ñeán nhieàu khoaûn muïc, thì nghóa vuï nôï seõ ñöôïc tính theo taát caû caùc keát quaû coù theå thu ñöôïc vôùi caùc xaùc suaát coù theå xaûy ra (phöông phaùp giaù trò öôùc tính). Do ñoù, khoaûn döï phoøng seõ phuï thuoäc vaøo xaùc suaát phaùt sinh khoaûn loã ñaõ öôùc tính laø bao nhieâu, ví duï: 60% hay 90%. Neáu caùc keát quaû öôùc tính ñeàu töông ñöông nhau vaø lieân tuïc trong moät giôùi haïn nhaát ñònh vaø moãi ñieåm ôû trong giôùi haïn ñoù ñeàu coù khaû naêng xaûy ra nhö nhau thì seõ choïn ñieåm ôû giöõa trong giôùi haïn ñoù. Khi ñaùnh giaù töøng nghóa vuï moät caùch rieâng reõ, moãi keát quaû coù nhieàu khaû naêng xaûy ra nhaát seõ laø giaù trò nôï phaûi traû öôùc tính hôïp lyù nhaát. Tuy nhieân, thaäm chí trong tröôøng hôïp nhö theá, doanh nghieäp cuõng caàn phaûi xeùt ñeán caùc keát quaû khaùc nöõa. Khi caùc keát quaû khaùc hoaëc laø haàu heát lôùn hôn hoaëc laø haàu heát nhoû hôn keát quaû coù nhieàu khaû naêng xaûy ra nhaát, thì giaù trò öôùc tính ñaùng tin caäy nhaát seõ laø giaù trò cao hôn hoaëc thaáp hôn ñoù. Ví duï, doanh nghieäp buoäc phaûi söûa chöõa moät hoûng hoùc nghieâm troïng trong moät thieát bò lôùn ñaõ baùn cho khaùch haøng, vaø keát quaû coù khaû naêng xaûy ra nhaát laø seõ toán 1 trieäu ñoàng ñeå söûa chöõa thaønh coâng laàn ñaàu, nhöng neáu coù khaû naêng phaûi söûa chöõa caùc laàn tieáp theo thì phaûi ñöa ra moät khoaûn döï phoøng coù giaù trò lôùn hôn. Khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc ghi nhaän tröôùc thueá, vì caùc aûnh höôûng veà thueá cuûa khoaûn döï phoøng vaø nhöõng thay ñoåi trong caùc keát quaû ñoù ñaõ ñöôïc quy ñònh trong chuaån möïc VAS17 “Thueá thu nhaäp doanh nghieäp”. + Thay ñoåi caùc khoaûn döï phoøng: Caùc khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc xem xeùt laïi vaø ñieàu chænh taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm ñeå phaûn aùnh öôùc tính hôïp lyù nhaát ôû thôøi ñieåm hieän taïi. Neáu 15 doanh nghieäp chaéc chaén khoâng phaûi chòu söï giaûm suùt veà lôïi ích kinh teá do khoâng phaûi chi traû nghóa vuï nôï thì khoaûn döï phoøng ñoù phaûi ñöôïc hoaøn nhaäp. Khi söû duïng phöông phaùp chieát khaáu, giaù trò ghi soå cuûa moät khoaûn döï phoøng taêng leân trong moãi kyø keá toaùn naêm ñeå phaûn aùnh aûnh höôûng cuûa yeáu toá thôøi gian. Phaàn giaù trò taêng leân naøy phaûi ñöôïc ghi nhaän laø chi phí ñi vay. + Söû duïng caùc khoaûn döï phoøng: Chæ neân söû duïng moät khoaûn döï phoøng cho nhöõng chi phí maø khoaûn döï phoøng ñoù ñaõ ñöôïc laäp töø ban ñaàu. Chæ nhöõng khoaûn chi phí lieân quan ñeán khoaûn döï phoøng ñaõ ñöôïc laäp ban ñaàu môùi ñöôïc buø ñaép baèng khoaûn döï phoøng ñoù. Vieäc söû duïng khoaûn döï phoøng cho caùc chi phí khoâng lieân quan ñeán khoaûn döï phoøng ñoù hoaëc cho caùc chi phí lieân quan ñeán khoaûn döï phoøng ñöôïc laäp cho muïc ñích khaùc coù theå khoâng theå hieän aûnh höôûng cuûa hai söï kieän khaùc nhau. + Caùc loaïi döï phoøng: Caùc loaïi döï phoøng thöôøng gaëp bao goàm döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, döï phoøng hôïp ñoàng ruûi ro lôùn, döï phoøng taùi cô caáu doanh nghieäp. Ñeå minh hoïa vieäc laäp döï phoøng IAS 37 coøn coù phaàn phuï luïc. Trong phaàn phuï luïc cuûa chuaån möïc ñaõ ñöa ra caùc ví duï cuï theå lieân quan ñeán caùc tính huoáng nhö laø: - Döï phoøng veà baûo haønh. - Söï kieän laøm oâ nhieãm ñaát - Coù quy ñònh luaät phaùp coù lieân quan. - Söï kieän laøm oâ nhieãm ñaát - khoâng coù quy ñònh luaät phaùp nhöng coù nghóa vuï xaùc thöïc. - Loïc daàu. - Chính saùch baùn haøng cho traû laïi haøng. - Thanh lyù moät chi nhaùnh, chöa coâng boá thoâng tin tröôùc ngaøy laäp BCTC. 16 - Thanh lyù moät chi nhaùnh, ñaõ coâng boá thoâng tin vaø thöïïc hieän tröôùc ngaøy khoaù soå. - Yeâu caàu luaät phaùp veà loïc khoùi. - Huaán luyeän laïi nhaân vieân do thay ñoåi chính saùch thueá. - Hôïp ñoàng phöùc taïp. - Baûo laõnh. - Tröôøng hôïp lieân quan luaät phaùp. - Chi phí söûa chöõa, baûo trì – khoâng coù yeâu caàu veà luaät phaùp. - Chi phí taân trang – theo yeâu caàu luaät phaùp. 1.2.2.4. Döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö: Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän doanh nghieäp, khi coù voán nhaøn roãi, doanh nghieäp coù theå ñaàu tö vaøo thò tröôøng taøi chính. Coù nhieàu loaïi ñaàu tö taøi chính, moãi loaïi coù ñaëc ñieåm, phöông phaùp haïch toaùn, phöông phaùp ñaùnh giaù khaùc nhau. Hình thöùc ñaàu tö caên baûn nhaát laø ñaàu tö chöùng khoaùn, thöôøng bao goàm ñaàu tö daøi haïn vaø ñaàu tö ngaén haïn. Caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá lieân quan ñeán döï phoøng caùc khoaûn ñaàu tö bao goàm: 1. IAS 25 - Keá toaùn veà caùc khoaûn ñaàu tö Chuaån möïc ñeà caäp toång quaùt nhaát veà loaïi ñaàu tö naøy laø chuaån möïc IAS 25 ñöôïc ban haønh vaøo naêm 1985. IAS 25 cho raèng coù 2 loaïi ñaàu tö: ngaén haïn vaø daøi haïn. Theo IAS 25, khoaûn ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù ban ñaàu theo giaù goác. Vaøo cuoái thôøi khoùa, coù caùc phöông phaùp ñaùnh giaù nhö sau: ƒ Ñoái vôùi ñaàu tö ngaén haïn: giaù trò treân BCTC seõ ñöôïc ghi nhaän theo giaù thò tröôøng (giaù hôïp lyù) hoaëc giaù thaáp hôn giöõa giaù goác vaø giaù thò tröôøng (Lower of cost or market - LCM). ƒ Ñaàu tö daøi haïn: Ñaàu tö daøi haïn seõ ñöôïc trình baøy treân BCTC theo: 17 - Giaù goác; - Giaù ñaùnh giaù laïi; hay - Ñoái vôùi chöùng khoaùn nhöôïng baùn ñöôïc treân thò tröôøng chöùng khoaùn, aùp duïng LCM treân cô sôû danh muïc ñaàu tö. Neáu doanh nghieäp aùp duïng phöông phaùp ñaùnh giaù laïi. Caàân söû duïng chính saùch ñaùnh giaù laïi thöôøng xuyeân vaø toaøn theå caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn seõ ñaùnh giaù laïi ôû cuøng thôøi gian. Nhö vaäy, theo yeâu caàu cuûa IAS 25, neáu vaøo cuoái kyø, giaù goác cuûa khoaûn ñaàu tö bò suït giaûm, doanh nghieäp tieán haønh laäp döï phoøng. Vieäc laäp döï phoøng coù theå tieán haønh treân cô sôû hoaëïc treân danh muïc ñaàu tö hay theo töøng loaïi ñaàu tö rieâng le(. Khoaûn döï phoøng laäp seõ ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí. 2. IAS 32 vaø IAS 39 Vôùi nhöõng noäi dung treân, coù theå thaáy raèng, chuaån möïc IAS 25 chæ taäp trung vaøo giaûi quyeát caùc coâng cuï taøi chính chuû yeáu nhö laø traùi phieáu, coå phieáu. Trong khi thöïc teá, vaøo nhöõng naêm cuoái theá kyû 20, coù söï buøng noå cuûa coâng cuï taøi chính ñaëït bieät laø coâng cuï phaùi sinh. Do chuaån möïc IAS 25 chæ döøng laïi ôû choã phaân bieät caùc hình thöùc ñaàu tö: daøi haïn, ngaén haïn maø chöa giaûi quyeát caùc coâng cuï taøi chính khaùc, cuõng nhö khoâng giaûi quyeát vaán ñeà ghi nhaän, ño löôøng, coâng boá thoâng tin, caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc coâng cuï taøi chính khaùc, neân chuaån möïc IAS 25 ngaøy caøng boäc loä caùc nhöôïc ñieåm. Do vaäy, ñeán thaùng 3.1995, the IASC ñaõ ban haønh IAS 32-coâng cuï taøi chính, trong ñoù chæ taäp trung chính vaøo vieäc trình baøy vaø khai baùo. Ñeán thaùng 12.1998, IASC ban haønh tieáp IAS 39, coâng cuï taøi chính: ghi nhaän vaø ñaùnh giaù, ñi cuøng vôùi moät soá thay ñoåi lieân quan chuaån möïc IAS 32. ™ Caùc noäi dung khaùc bieät giöõa IAS 39 vaø IAS 25 18 1. Phaân loaïi ñaàu tö taøi chính: sau: Theo IAS 39, caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ñöôïc phaân loaïi thaønh caùc nhoùm Baûng 1.1- Phaân loaïi caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính Khoaûn ñaàu tö naém giöõ Laø moät phaàn cuûa danh muïc ñaàu tö nhaèm muïc ñeå kinh doanh ñích thu lôïi nhuaän döïa treân bieán ñoäng giaù. Caùc khoaûn ñaàu tö giöõ cho ñeán ngaøy ñaùo haïn - Khoaûn ñaàu tö vôùi khoaûn chi traû vaø ngaøy ñaùo haïn xaùc ñònh tröôùc vaø coá ñònh, vaø - Doanh nghieäp coù yù ñònh roõ raøng vaø coù khaû naêng giöõ caùc khoaûn ñaàu tö ñeán ngaøy ñaùo haïn. Caùc khoaûn ñaàu tö saün Laø caùc khoaûn ñaàu tö doanh nghieäp saün saøng baùn khi saøng ñeå baùn coù lôøi. Nhö vaäy, theo IAS 39, caùc khoaûn ñaàu tö khoâng chia thaønh ngaén haïn vaø daøi haïn maø chia thaønh 3 nhoùm: Naém giöõ ñeå baùn, saün saøng baùn, vaø giöõ cho ñeán ngaøy ñaùo haïn. 2. Ñaùnh giaù vaøo cuoái thôøi khoùa: Vaøo cuoái thôøi khoaù, caùc khoaûn ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù nhö sau: a) Caùc khoaûn ñaàu tö naém giöõ ñeå kinh doanh: ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù hôïp lyù. Doanh nghieäp khoâng laäp döï phoøng caùc khoaûn ñaàu tö naøy. Cheânh leäch giöõa giaù goác vaø giaù hôïp lyù ñöôïc haïch toaùn vaøo voán chuû sôû höõu. b) Ñaàu tö naém giöõ ñeán ngaøy ñaùo haïn: Khoâng laäp döï phoøng, ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù goác coù chieát khaáu. c) Caùc khoaûn ñaàu tö saün saøng baùn: ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù hôïp lyù. Cheânh leäch giöõa giaù goác vaø giaù hôïp lyù ñöôïc ghi nhaän vaøo thu nhaäp hay chi phí trong kyø. Hình 1.1 - Toùm taét phaân loaïi caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ñeå ñònh giaù Baùn Naém giöõ ñeå kieám lôøi ngaén haïn Yù ñònh giöõ laâu daøi Giöõ ñeán ngaøy ñaùo haïn Giaù goác coù chieát khaáu (Amortised co Giaù hôïp lyù (Fair value) Baùn 19 1.3. KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG THEO KEÁ TOAÙN PHAÙP: 1.3.1. CAÙC LOAÏI DÖÏ PHOØNG THEO KEÁ TOAÙN PHAÙP: Theo keá toaùn Phaùp, coù 3 loaïi döï phoøng: Hình 1.2- Caùc loaïi döï phoøng theo keá toaùn Phaùp Döï phoøng Döï phoøng giaûm giaù Döï phoøng ruûi ro vaø chi phí Giaûm giaù taøi saûn Döï phoøng nôï phaûi traû Döï phoøng theo luaät ñònh ƒ Loaïi 1: Döï phoøng giaûm giaù taøi saûn Laø söï ghi nhaän vieäc giaûm giaù caùc taøi saûn do töø nguyeân nhaân khoâng theå traùnh khoûi. Caùc loaïi döï phoøng giaûm giaù thöôøng bao goàm: - Döï phoøng giaûm giaù taøi saûn coá ñònh (aùp duïng ñoái vôùi taøi saûn coá ñònh khoâng tính khaáu hao bò giaûm giaù). - Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. - Döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn. - Döï phoøng nôï khoù ñoøi. ƒ Loaïi 2: Döï phoøng ruûi ro vaø chi phí ƒ Loaïi 3: Döï phoøng theo luaät ñònh - Ñaây laø loaïi döï phoøng khoâng nhaèm muïc ñích thoâng thöôøng maø chæ söû duïng ñeå ghi nhaän caùc quy ñònh theo luaät phaùp ñaëc bieät laø luaät thueá. Khoaûn döï phoøng theo luaät ñònh maø doanh nghieäp vaän duïng nguoàn taøi chính cho pheùp taïo neân khoaûn döï tröõ. 20 1.3.2. KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG: 1.3.2.1. Keá toaùn döï phoøng giaûm giaù caùc taøi saûn coá ñònh khoâng khaáu hao: Theo toång hoaïch ñoà keá toaùn Phaùp ban haønh vaøo naêm 1982, coù nhieàu loaïi taøi saûn coá ñònh khoâng yeâu caàu phaûi tính khaáu hao. Ñaây laø nhöõng taøi saûn coá ñònh maø giaù trò khoâng giaûm theo thôøi gian (chaúng haïn nhö ñaát ñai) hay khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc thôøi gian höõu duïng moät caùch ñaùng tin caäy (chaúng haïn nhö lôïi theá thöông maïi, nhaõn hieäu haøng hoaù, phöông thöùc saûn xuaát, baèng saùng cheá vv…). Ñeå buø ñaép cho söï giaûm giaù, doanh nghieäp caàn laäp döï phoøng. Vieäc tính toaùn giaù trò suït giaûm cuûa caùc loaïi taøi saûn coá ñònh treân raát phöùc taïp. Thoâng thöôøng cô quan thueá chæ chaáp thuaän soá döï phoøng khi naøo coù baèng chöùng xaùc ñaùng. Ví duï : Vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn doanh nghieäp nhaän thaáy phaàn ñaát xaây döïng cuûa doanh nghieäp bò giaûm 20% giaù trò treân thò tröôøng ñaát ñai do chöông trình phaùt trieån ñoâ thò cuûa ñòa phöông. Do ñoù, keá toaùn tieán haønh laäp döï phoøng nhö sau: - Giaû söû giaù trò ñaát ñai xaây döïng laø 50.000.000 EUR. - Möùc döï phoøng phaûi laäp cho söï giaûm giaù laø 10.000.000 EUR. Caùc buùt toaùn: Ghi Nôï TK “Nieân khoaûn döï phoøng giaûm giaù caùc TSCÑ” 10.000.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm giaù ñaát ñai” 10.000.000 1.3.2.2. Keá toaùn Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Haøng toàn kho ñöôïc ghi ban ñaàu theo giaù goác. Vaøo thôøi ñieåm kieåm keâ cuoái kyø keá toaùn, neáu haøng toàn kho bò giaûm giaù (giaù baùn treân thò tröôøng vaøo cuoái naêm thaáp hôn giaù goác) hoaëc bò loãi thôøi (kieåu maãu hieän taïi khoâng coøn phuø hôïp), doanh nghieäp phaûi baùn loã voán thì coù theå caên cöù vaøo giaù baùn treân thò tröôøng ñoái chieáu vôùi giaù voán töøng maët haøng ñeå laäp döï phoøng. Caàn chuù yù: