Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Lêi më ®Çu
Lµ ph©n hÖ th«ng tin trong hÖ thèng qu¶n lý, tæ chøc kÕ to¸n cã vai trß
cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ h¹ch to¸n
th«ng qua hÖ thèng ghi chÐp, tæng hîp trªn chøng tõ, sæ tµi kho¶n vµ biÓu mÉu
b¸o c¸o nh»m phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c qu¶n lý.
Trªn c¬ së t×m hiÓu tæ chøc kÕ to¸n trong thùc tÕ ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp
D-îc phÈm 120, em ®· chän ®Ò tµi cho Chuyªn ®Ò thùc tËp m«n häc h¹ch to¸n
kÕ to¸n cña m×nh lµ: "Hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n t¹i XÝ nghiÖp D-îc phÈm 120
lÊy tæ chøc kÕ to¸n vËt liÖu lµm vÝ dô", ®ång thêi th«ng qua m« t¶ thùc tÕ kÕt
hîp ph©n tÝch ®Ó ®Ò xuÊt ý kiÕn gãp phÇn hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n cña ®¬n
vÞ.
Víi môc ®Ých kÕt hîp lý luËn vµ thùc tiÔn, cñng cè vµ vËn dông kiÕn thøc
®· häc, ®-a ra nh÷ng ph©n tÝch cô thÓ vµ kiÕn nghÞ cho ®¬n vÞ, bµi viÕt cña em,
ngoµi Lêi më ®Çu vµ KÕt luËn, gåm 3 phÇn chÝnh:
PhÇn I: Lý luËn chung tæ chøc kÕ to¸n trong doanh nghiÖp.
PhÇn II: Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n t¹i XÝ nghiÖp D-îc phÈm 120.
PhÇn III: Ph-¬ng h-íng hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n t¹i XÝ nghiÖp D-îc
phÈm 120.
Víi yªu cÇu nghiªn cøu thùc tÕ trong ph¹m vi m«n häc h¹ch to¸n kÕ to¸n,
em ®· sö dông kÕt hîp c¸c ph-¬ng ph¸p chung: ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu quan
hÖ biÖn chøng gi÷a kÕ to¸n víi bé phËn qu¶n lý vµ gi÷a c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n
víi nhau...vµ c¸c mét sè ph-¬ng ph¸p riªng nh-: m« t¶ vµ ph©n tÝch, s¬ ®å vµ
b¶ng biÓu...®Ó minh ho¹ vµ hoµn thiÖn Chuyªn ®Ò thùc tËp cña m×nh.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
PhÇn I:
Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n
trong doanh nghiÖp
HÖ thèng kÕ to¸n ®-îc xem nh- lµ mét hÖ thèng th«ng tin dïng ®Ó ®o
l-êng, xö lý vµ truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ tµi chÝnh cña mét ®¬n vÞ kinh tÕ.
S¬ ®å 1: Quan hÖ kÕ to¸n víi ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng qu¶n lý.
Ho¹t
®éng
kinh
doanh
cña
doanh
nghiÖp
HÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp
- Quan s¸t
- Ph¶n ¸nh
- Xö lý
- Ph©n lo¹i
- Tæng hîp
- Tr×nh bµy
Ra
quyÕt
®Þnh
qu¶n
lý
KÕ to¸n ®-îc coi nh- lµ mét ho¹t ®éng dÞch vô, nèi gi÷a c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh vµ nh÷ng ng-êi lµm quyÕt ®Þnh. Thø nhÊt, kÕ to¸n ®o l-êng c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh b»ng c¸ch ph¶n ¸nh, ghi chÐp c¸c d÷ liÖu. Thø hai, qua
xö lý ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp c¸c d÷ liÖu nµy trë thµnh th«ng tin h÷u Ých. Thø ba,
th«ng tin nµy ®-îc tæng hîp, truyÒn ®¹t, qua hÖ thèng chøng tõ sæ s¸ch, ®Õn
nh÷ng ng-êi ra quyÕt ®Þnh. Ng-êi ta cã thÓ nãi r»ng, c¸c d÷ kiÖn vÒ ho¹t ®éng
kinh doanh lµ ®Çu vµo cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ nh÷ng th«ng tin h÷u Ých cho
ng-êi lµm quyÕt ®Þnh lµ ®Çu ra ®· ®-îc hÖ thèng kÕ to¸n xö lý vµ cung cÊp.
Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, xu thÕ quèc tÕ ho¸, toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra
rÊt m¹nh mÏ vµ cµng m¹nh mÏ s©u réng h¬n trong ThÕ kû 21 nµy. Héi nhËp
víi quèc tÕ trªn nÒn t¶ng c¸c quan hÖ song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng ®ang lµ yªu
cÇu vµ xu h-íng tÊt yÕu cña mçi quèc gia. Tr-íc xu thÕ ®ã, hÖ thèng kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
ViÖt Nam còng ®ang tõng b-íc ®-îc c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn cho phï hîp yªu
cÇu cña c¬ chÕ kinh tÕ míi trong nÒn kinh tÕ më, phï hîp th«ng lÖ vµ ChuÈn
mùc quèc tÕ.
Tr¶i qua 6 n¨m thùc hiÖn Ch-¬ng tr×nh c¶i c¸ch KÕ to¸n ViÖt Nam 10
n¨m 1995-2005, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng khÝch lÖ
trong viÖc tiÕp cËn vµ h×nh thµnh nh÷ng nguyªn t¾c kÕ to¸n hiÖn ®¹i cña kinh
tÕ thÞ tr-êng, tõng b-íc t¹o dùng khu«n khæ ph¸p lý cho kÕ to¸n, kiÓm to¸n
trong m«i tr-êng chung cña th«ng lÖ quèc tÕ. HÖ thèng ChuÈn mùc KÕ to¸n
quèc gia ®· b¾t ®Çu ®-îc t¹o lËp, t¹o m«i tr-êng tin cËy cho ®Çu t- vµ kinh
doanh trªn c¬ së chia sÎ kinh nghiÖm víi b¹n bÌ quèc tÕ, vËn dông cã chän läc
th«ng lÖ vµ ChuÈn mùc quèc tÕ vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n, phï hîp víi tiÕn tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ, víi n¨ng lùc qu¶n lý tµi chÝnh ë ViÖt Nam.
Bªn c¹nh ®ã, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ®øng tr-íc nhu cÇu c¹nh tranh
vµ xu thÕ héi nhËp, c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®Ò cao vai trß cña kÕ to¸n
trong viÖc cung cÊp nh÷ng th«ng tin phôc vô nhu cÇu qu¶n lý bªn trong doanh
nghiÖp bëi hä ch¼ng nh÷ng cÇn sè liÖu chi tiÕt cña kÕ to¸n nh- tr-íc ®©y mµ
h¬n thÕ, hä rÊt cÇn kÕ to¸n b»ng ng«n ng÷ cña m×nh, thÓ hiÖn mét c¸ch chÝnh
x¸c c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c b¶n dù to¸n, gióp hä kiÓm
so¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu vµ khi ra quyÕt ®Þnh vÒ qu¶n lý. ChÝnh v× vËy,
bªn c¹nh kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ ra ®êi víi t- c¸ch lµ nh¸nh thø hai
trong hÖ thèng kÕ to¸n nh»m cung cÊp tÊt c¶ th«ng tin kÕ to¸n ®· ®-îc ®o
l-êng, xö lý vµ truyÒn ®¹t ®Ó sö dông trong viÖc qu¶n trÞ néi bé cña ®¬n vÞ.
HiÖn nay, trªn thÕ giíi, kÕ to¸n qu¶n trÞ ®ang thùc sù trë thµnh mét c«ng
cô ®¾c lùc vµ cã hiÖu qu¶ gióp c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc ra quyÕt ®Þnh vÒ
qu¶n lý. ë ViÖt Nam, tuy ChÕ ®é KÕ to¸n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 1141
TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh vÒ c¬ b¶n kh¾c phôc ®-îc
h¹n chÕ cña hÖ thèng KÕ to¸n ViÖt Nam tr-íc ®ã nh-ng cßn ch-a ®Ò cËp s©u
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
®Õn kÕ to¸n qu¶n trÞ, h¬n n÷a hÖ thèng ChuÈn mùc KÕ to¸n ViÖt Nam vÉn ®ang
®-îc tõng b-íc so¹n th¶o vµ c«ng bè, do vËy ®ßi hái cã nhËn thøc ®Çy ®ñ,
h-íng dÉn cô thÓ vÒ kÕ to¸n qu¶n trÞ ë ViÖt Nam ®ang lµ mét nhu cÇu hÕt søc
bøc thiÕt gãp phÇn x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam.
KÕ to¸n cßn ®-îc hiÓu lµ mét nghÒ cña qu¶n lý hay mét m«n H¹ch to¸n
t¸c nghiÖp víi c¸c b-íc kü thuËt chuyªn s©u trong qu¸ tr×nh tõ ghi chÐp, xö lý
ph©n tÝch c¸c nghiÖp vô kinh tÕ trªn chøng tõ, sæ tµi kho¶n ®Õn lËp b¸o c¸o kÕ
to¸n vµ kho¸ sæ. Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c b-íc nµy còng nh- quan hÖ gi÷a
chóng ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua nguyªn lý chung vÒ tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n.
Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ x©y dùng mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cÊu
thµnh b¶n chÊt cña h¹ch to¸n kÕ to¸n: chøng tõ, tÝnh gi¸, ®èi øng kÕ to¸n vµ
tæng hîp-c©n ®èi th«ng qua tæ chøc hÖ thèng ghi chÐp cña kÕ to¸n trªn chøng
tõ, sæ tµi kho¶n vµ b¸o c¸o kÕ to¸n cho c¸c môc ®Ých qu¶n lý.
Trªn c¬ së ®èi t-îng vµ nhiÖm vô cña tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n, néi dung
tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n bao gåm:
Tæ chøc bé sæ kÕ to¸n
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n
Mçi mét tæ chøc trªn ®Òu chøa ®ùng 4 yÕu tè c¬ b¶n cña hÖ thèng h¹ch
to¸n kÕ to¸n: chøng tõ, tÝnh gi¸, ®èi øng kÕ to¸n, tæng hîp-c©n ®èi vµ ®Òu lµ
nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ t¸ch rêi trong tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n. Bëi vËy,
tæ chøc sæ kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ
to¸n, tæ chøc khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n lµ c¬ së ®Ó x©y dùng bé m¸y kÕ to¸n
thÝch hîp nh»m tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n hiÖu qu¶, phôc vô yªu cÇu qu¶n lý t¹i
®¬n vÞ.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n thùc chÊt lµ thiÕt kÕ khèi l-îng c«ng t¸c
h¹ch to¸n trªn hÖ thèng sæ tµi kho¶n theo mét quy t¾c nhÊt ®Þnh trªn c¬ së
chøng tõ kÕ to¸n nh»m môc ®Ých lËp b¸o c¸o kÕ to¸n. Sæ tµi kho¶n chÝnh lµ
ph-¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n.
Néi dung tæ chøc sæ kÕ to¸n:
X©y dùng hÖ thèng c¸c lo¹i sæ víi nhiÖm vô x¸c ®Þnh lo¹i sæ vµ sè
l-îng sæ mçi lo¹i.
ThiÕt kÕ néi dung, h×nh thøc kÕt cÊu cña c¸c sæ tµi kho¶n mçi lo¹i.
X©y dùng quy tr×nh h¹ch to¸n trªn sæ t¹o thµnh nguyªn t¾c kÕ to¸n
chung.
X©y dùng m« h×nh ghi chÐp cña c¶ hÖ thèng sæ hay cßn gäi lµ h×nh
thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n.
HiÖn nay, h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n ®ang dÇn ®-îc ph¸t triÓn vµ hoµn
thiÖn theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ c«ng t¸c kÕ to¸n trong nÒn kinh tÕ
c¹nh tranh. Trong thùc tÕ, nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi ®ang cã xu h-íng sö dïng
duy nhÊt 1 h×nh thøc tæ chøc sæ cho c¸c doanh nghiÖp. Kh¸c víi Mü chñ yÕu
¸p dông 1 h×nh thøc sæ NhËt ký chung, ë ViÖt Nam hiÖn cã 4 h×nh thøc phæ
biÕn:
H×nh thøc NhËt ký chung
H×nh thøc NhËt ký - Sæ c¸i
H×nh thøc Chøng tõ - Ghi sæ
H×nh thøc NhËt ký - Chøng tõ
H×nh thøc NhËt ký-Sæ c¸i rÊt Ýt ®-îc ¸p dông do tÝnh chÊt cång kÒnh, më
réng chiÒu ngang cña sæ, h¬n n÷a sæ chØ thÝch hîp cho ®¬n vÞ kinh doanh ®¬n
gi¶n, sö dông rÊt Ýt tµi kho¶n vµ lao ®éng kÕ to¸n, tr×nh ®é qu¶n lý vµ lao ®éng
kÕ to¸n thÊp.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶i ®-îc thiÕt kÕ thÝch hîp víi hÖ thèng tµi
kho¶n bëi sæ s¸ch kÕ to¸n chÝnh lµ ph-¬ng tiÖn vËt chÊt ph¶n ¸nh, thÓ hiÖn tµi
kho¶n cïng néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n. Sæ s¸ch kÕ to¸n cã phï hîp víi
tµi kho¶n th× míi ph¶n ¸nh (b»ng ph-¬ng ph¸p ®èi øng tµi kho¶n) ®-îc néi
dung kinh tÕ cña c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®· ®-îc ph©n lo¹i, tËp hîp.
Dùa vµo ®Æc ®iÓm vèn vµ quy m« nghiÖp vô cña m×nh, ®¬n vÞ h¹ch to¸n
tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch theo mét h×nh thøc sæ kÕ to¸n thèng nhÊt vµ thÝch
hîp, tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n theo h×nh thøc sæ ®· ¸p dông.
Khèi l-îng tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n
®-îc quy ®Þnh trong §iÒu lÖ tæ chøc KÕ to¸n Nhµ n-íc ban hµnh theo QuyÕt
®Þnh 25-H§BT ngµy 18/3/1989.
Khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n tr-íc hÕt ®-îc nh×n nhËn theo tõng giai ®o¹n
cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n: giai ®o¹n h¹ch to¸n ban ®Çu trªn hÖ thèng chøng tõ;
giai ®o¹n hÖ thèng ho¸, ph©n lo¹i cho c¸c chøng tõ trªn bé sæ kÕ to¸n ®· thiÕt
kÕ; giai ®o¹n xö lý vµ chän läc ®Ó lËp c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n. Bªn c¹nh ®ã, tuú
theo yªu cÇu cña qu¶n lý, khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n cßn bao gåm khèi l-îng
h¹ch to¸n tæng hîp cho ®èi t-îng vµ h¹ch to¸n chi tiÕt cho mét sè ®èi t-îng.
Ngoµi ra, khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n cßn ®-îc tæ chøc trªn hai hÖ thèng kÕ
to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ ®¸p øng nhu cÇu cung cÊp th«ng tin phôc vô
chñ thÓ kh«ng nh÷ng bªn ngoµi mµ c¶ bªn trong néi bé ®¬n vÞ.
C«ng t¸c kÕ to¸n phæ biÕn ®-îc tæ chøc theo nh÷ng phÇn viÖc riªng gäi lµ
phÇn hµnh kÕ to¸n. PhÇn hµnh kÕ to¸n lµ khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n g¾n víi
mét ®èi t-îng cô thÓ cña h¹ch to¸n kÕ to¸n nh-: vèn b»ng tiÒn, tµi s¶n cè ®Þnh,
vËt liÖu ®Çu vµo, chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh, tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu
thô... Tõ ®ã, mçi phÇn hµnh l¹i ®-îc ph©n chia logic tõ tiÒn t¹i quü ®Õn tiÒn
göi ng©n hµng vµ tiÒn ®ang chuyÓn; tõ x©y dùng c¬ b¶n ®Õn mua s¾m vµ thanh
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
lý hay nh-îng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh; tõ thu mua ®Õn dù tr÷ nguyªn vËt liÖu; tõ
h¹ch to¸n chi phÝ trùc tiÕp cho tõng lo¹i ho¹t ®éng ®Õn chi phÝ chung ph©n bæ
cho tõng lo¹i ho¹t ®éng ®ã; tõ dù tr÷ ®Õn tiªu thô hµng ho¸, x¸c ®Þnh vµ ph©n
phèi lîi nhuËn;...
Trong mçi phÇn hµnh nµy, ®¬n vÞ h¹ch to¸n tiÕn hµnh tæ chøc khÐp kÝn
mét quy tr×nh kÕ to¸n tõ giai ®o¹n h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn ®Õn giai ®o¹n ghi sæ
tµi kho¶n vµ kÕt thóc ë giai ®o¹n lËp b¸o c¸o kÕ to¸n. Vµ trong ®ã, cã thÓ tiÕn
hµnh h¹ch to¸n chi tiÕt, tæng hîp cho ®èi t-îng trong phÇn hµnh. Do vËy, tæ
chøc c«ng t¸c kÕ to¸n lµ x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu th«ng tin theo c¸c phÇn
hµnh th«ng qua viÖc thiÕt kÕ khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n theo 3 giai ®o¹n, theo
møc ®é chi tiÕt hay tæng hîp, theo nhu cÇu qu¶n lý bªn trong hay bªn ngoµi.
Theo ®ã, c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n: chøng tõ, tÝnh gi¸, ®èi øng tµi
kho¶n, tæng hîp-c©n ®èi g¾n liÒn víi 3 giai ®o¹n h¹ch to¸n cña mét chu tr×nh
khÐp kÝn vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ph-¬ng ph¸p ®ã ®-îc cô thÓ ho¸ thÝch hîp
víi mçi phÇn hµnh cô thÓ:
Ph-¬ng ph¸p chøng tõ biÓu hiÖn trªn thùc tÕ th«ng qua hÖ thèng b¶n
chøng tõ vµ quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ t¹i mçi phÇn hµnh.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ biÓu hiÖn qua c¸ch thøc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ
vµ c¸c kho¶n môc chi phÝ t¹i mçi phÇn hµnh.
Ph-¬ng ph¸p ®èi øng tµi kho¶n ®-îc biÓu hiÖn qua c¸c quan hÖ ®èi øng
kÕ to¸n vµ c¸ch ghi chÐp vµo sæ tµi kho¶n chi tiÕt, tæng hîp cña mçi phÇn
hµnh.
Ph-¬ng ph¸p tæng hîp-c©n ®èi biÓu hiÖn th«ng qua hÖ hÖ thèng b¸o biÓu
kÕ to¸n cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ.
Cã thÓ nãi, tr×nh tù kÕ to¸n cña mçi phÇn hµnh ®-îc b¾t ®Çu tõ lËp hoÆc
tiÕp nhËn chøng tõ tõ bªn ngoµi, kÕt hîp viÖc tÝnh gi¸ cho ®èi t-îng h¹ch to¸n
vµ lu©n chuyÓn chøng tõ ®Õn ghi chÐp, ph¶n ¸nh chøng tõ vµo tµi kho¶n vµ kÕt
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
thóc b»ng lËp b¸o c¸o kÕ to¸n vµ ph©n tÝch. §ång thêi, mçi phÇn hµnh n»m
trong mét chu kú kÕ to¸n cña ®¬n vÞ, quan hÖ chÆt chÏ víi nhau t¹o nªn mét
b¸o c¸o tæng thÓ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®ã.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i mçi phÇn hµnh cho mçi c«ng viÖc cô thÓ
trong phÇn hµnh ®ã, tr-íc hÕt ph¶i n¾m b¾t ®-îc ®Æc ®iÓm cña ®èi t-îng tæ
chøc h¹ch to¸n vµ yªu cÇu cña qu¶n lý ®èi víi c«ng t¸c h¹ch to¸n ®èi t-îng
®ã, tõ ®ã x¸c ®Þnh nhiÖm vô tæ chøc h¹ch to¸n tõ giai ®o¹n lËp chøng tõ ®Õn
giai ®o¹n lªn b¸o c¸o.
VÝ dô: Muèn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n cho phÇn hµnh kÕ to¸n vËt liÖu,
tr-íc hÕt ph¶i t×m hiÓu ®Æc ®iÓm cña ®èi t-îng h¹ch to¸n lµ vËt liÖu vµ yªu cÇu
cña qu¶n lý ®èi víi tæ chøc kÕ to¸n vËt liÖu, tõ ®ã x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña tæ
chøc.
VËt liÖu lµ ®èi t-îng lao ®éng ®· qua t¸c ®éng cña lao ®éng con ng-êi,
®-îc c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt sö dông lµm chÊt liÖu ban ®Çu cÊu thµnh h×nh th¸i
thùc thÓ s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ cña vËt liÖu
®-îc chu chuyÓn mét lÇn hoµn toµn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi t¹o ra.
ChÊt l-îng vËt liÖu cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi chÊt l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt
ra. Chi phÝ vËt liÖu l¹i chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt, trong
gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËt liÖu mµ vÉn b¶o ®¶m chÊt
l-îng vµ cung cÊp kÞp thêi, ®Çy ®ñ lµ ®ßi hái ®Çu tiªn cho c¸c nhµ doanh
nghiÖp khi b¾t ®Çu mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn vËy, doanh nghiÖp
ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ vËt liÖu vÒ c¸c mÆt sè l-îng, chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ chi phÝ
thu mua.
Qu¶n lý vËt liÖu lµ yÕu tè kh¸ch quan cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trong
®iÒu kiÖn ngµy nay, mét khi nÒn s¶n xuÊt ngµy cµng më réng c¶ chiÒu réng lÉn
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
chiÒu s©u th× viÖc sö dông vËt liÖu mét c¸ch tiÕt kiÖm, hîp lý vµ cã kÕ ho¹ch
ngµy cµng ®-îc coi träng. C«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu ®· trë thµnh yªu cÇu cña
ph-¬ng thøc kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng víi sù c¹nh tranh gay g¾t
nh»m h-íng tíi hao phÝ vËt t- Ýt nhÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
C«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu yªu cÇu cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ sè l-îng,
chñng lo¹i, chÊt l-îng, gi¸ trÞ vËt liÖu nhËp, xuÊt, tån còng nh- ®Þnh møc tiªu
hao vµ ®Þnh møc dù tr÷ ë tÊt c¶ c¸c kh©u, tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷
®Õn kh©u sö dông.
V× vËy, tæ chøc kÕ to¸n vËt liÖu cã nhiÖm vô tæ chøc ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸
thèng nhÊt c¸c lo¹i vËt liÖu; tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp
theo ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho thÝch hîp; tæ chøc hÖ thèng b¸o c¸o
kÕ to¸n vËt liÖu trªn b¸o c¸o bé phËn vµ b¸o c¸o tæng thÓ theo yªu cÇu qu¶n lý.
NÕu nh- tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n lµ thiÕt kÕ khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n
trªn hÖ thèng c¸c lo¹i chøng tõ, sæ chi tiÕt, tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕ to¸n th× tæ
chøc c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu lµ thiÕt kÕ khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n cña phÇn
hµnh vËt liÖu trªn hÖ hÖ thèng chøng tõ, sæ s¸ch vµ b¸o c¸o sö dông cho phÇn
hµnh kÕ to¸n vËt liÖu.
Trªn c¬ së ®èi t-îng vµ nhiÖm vô, néi dung tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n bao
gåm c¸c b-íc sau:
B-íc 1: Tæ chøc giai ®o¹n h¹ch to¸n ban ®Çu bao gåm viÖc kÕt hîp tæ
chøc chøng tõ vµ tÝnh gi¸.
Do c¸c chu kú s¶n xuÊt lu«n nèi tiÕp nhau, do mçi phÇn hµnh lu«n cã sù
®an xen trong chu kú ®ã nªn ®èi víi mét sè phÇn hµnh viÖc tæ chøc ®¸nh gi¸
cho ®èi t-îng h¹ch to¸n th-êng ®-îc thùc hiÖn tr-íc hoÆc song song víi tæ
chøc chøng tõ cho ®èi t-îng ®ã, nh-ng ®èi víi mét sè phÇn hµnh kh¸c viÖc
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
tÝnh gi¸ ph¶i dùa vµo c«ng t¸c ghi sæ tµi kho¶n cña phÇn hµnh tr-íc ®ã míi
thùc hiÖn ®-îc.
VÝ dô: Tæ chøc tÝnh gi¸ cho vËt liÖu xuÊt kho cã thÓ ®-îc thùc hiÖn tr-íc
khi tæ chøc chøng tõ cho nghiÖp vô xuÊt kho vµ trÞ gi¸ vèn vËt liÖu xuÊt ®-îc
x¸c ®Þnh ngay sau mçi lÇn ph¸t sinh nghiÖp vô nh-ng còng cã thÓ tÝnh gi¸ sau
khi lËp chøng tõ, khi mµ gi¸ trÞ xuÊt thùc tÕ chØ x¸c ®Þnh ®-îc khi kÕt thóc kú
h¹ch to¸n.
Tæ chøc ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ cho mçi ®èi t-îng:
Dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ nhÊt ®Þnh vµ yªu cÇu qu¶n lý còng nh- ®Æc thï
riªng cña ®¬n vÞ h¹ch to¸n, tæ chøc ph©n lo¹i cho tõng ®èi t-îng. ViÖc ph©n
lo¹i thÝch hîp sÏ t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ to¸n vµ c«ng t¸c qu¶n lý.
Tæ chøc ®¸nh gi¸ cho tõng lo¹i ®èi t-îng ®· ph©n lo¹i nh»m x¸c ®Þnh gi¸
trÞ h¹ch to¸n vµo chøng tõ, sæ s¸ch mét c¸ch phï hîp, chÝnh x¸c, thèng nhÊt vµ
cã hÖ thèng. Trªn c¬ së ®ã, tiÕn hµnh so s¸nh, ®èi chiÕu gi÷a c¸c lo¹i víi nhau
vµ víi chØ tiªu tæng hîp c¸c lo¹i ®èi t-îng ®ã.
Tæ chøc tÝnh gi¸ cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau tuú
theo ®èi t-îng tÝnh gi¸ vµ ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ h¹ch to¸n nh-ng lùa chän tÝnh
gi¸ theo ph-¬ng ph¸p nµo th× ph¶i nhÊt qu¸n trong suèt c¶ kú kÕ to¸n.
ViÖt Nam còng gièng 1 sè n-íc trªn thÕ giíi, vÝ dô nh- Mü còng th«ng
qua hai hÖ thèng song song lµ hÖ thèng kª khai th-êng xuyªn vµ hÖ thèng
kiÓm kª ®Þnh kú víi c¸c ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau: ph-¬ng ph¸p nhËn diÖn cô
thÓ, b×nh qu©n gia quyÒn, ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc xuÊt tr-íc hay nhËp sau
xuÊt tr-íc, ®¸nh gi¸ hµng tån kho. Nh-ng, bªn c¹nh ®ã, kÕ to¸n Mü cã thÓ
®¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông cßn l¹i cña hµng tån kho th«ng qua b¸o c¸o hµng tån
kho theo møc thÊp cña chi phÝ hoÆc thÞ gi¸ víi thÞ gi¸ lµ gi¸ thay thÕ cña hµng
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
tån kho vµo ngµy lËp B¶ng tæng kÕt tµi s¶n. Cßn ë ViÖt Nam sö dông ph-¬ng
ph¸p hÖ sè gi¸ vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ hµng tån kho lÇn nhËp
cuèi cïng.
Tæ chøc tÝnh gi¸ còng ph¶i x¸c ®Þnh ®èi t-îng ®Ó tÝnh gi¸ phï hîp víi ®èi
t-îng thu mua, s¶n xuÊt hoÆc tiªu thô, x¸c ®Þnh chi phÝ tËp hîp liªn quan trùc
tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn ®èi t-îng còng nh- lùa chän tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ
chung cho c¸c lo¹i ®èi t-îng mét c¸ch hîp lý.
§èi víi c«ng viÖc tæ chøc ph©n lo¹i vËt liÖu trong qu¸ tr×nh tæ chøc kÕ
to¸n vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay, nh×n chung, vËt liÖu
®-îc chia thµnh c¸c lo¹i: Nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô
tïng thay thÕ, vËt liÖu, thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n, phÕ th¶i.
Tuú ®Æc ®iÓm kinh doanh vµ quy m« s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ, vËt liÖu cßn
®-îc ph©n chia theo c¸c c¸ch kh¸c nhau vµ ph©n chia chi tiÕt, tû mû h¬n theo
yªu cÇu cña qu¶n lý.
Tõ ®ã, ®¬n vÞ cã sù lùa chän ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ vËt liÖu nhËp, xuÊt
trong kú hîp lý.
§¸nh gi¸ vËt liÖu lµ dïng th-íc ®o tiÒn tÖ ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña vËt liÖu
theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh, b¶o ®¶m yªu cÇu ch©n thùc, thèng nhÊt.
TÝnh gi¸ vËt liÖu nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña vËt liÖu ®Ó
thùc hiÖn chøc n¨ng ghi chÐp trªn chøng tõ, sæ s¸ch, b¸o c¸o b»ng tiÒn c¸c lo¹i
vËt liÖu.
§¸nh gi¸ vËt liÖu nhËp kho ®-îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c chung lµ tÝnh
theo gi¸ phÝ thùc tÕ. C¬ së ®Ó tÝnh gi¸ vËt liÖu lµ c¸c chøng tõ kÕ to¸n vµ c¨n cø
tÝnh gi¸ nhËp mét vËt liÖu tuú thuéc vµo nguån nhËp cña vËt liÖu ®ã.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Bªn c¹nh viÖc ®¸nh gi¸ vËt liÖu nhËp kho, ®¸nh gi¸ vËt liÖu xuÊt dïng cã
ý nghÜa rÊt lín trong viÖc quyÕt ®Þnh quy m« phÝ vËt liÖu trong gi¸ phÝ s¶n
phÈm míi vµ ®é lín dù tr÷ vËt liÖu ngµy cuèi kú.
Trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay, cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p ®¸nh
gi¸ vËt liÖu xuÊt kho nh-ng cho dï môc ®Ých xuÊt kho kh¸c nhau th× gi¸ thùc tÕ
l-îng xuÊt ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh theo ph-¬ng ph¸p ®· ®¨ng ký ¸p dông vµ ph¶i
b¶o ®¶m tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n.
VÒ nguyªn t¾c, vËt liÖu nhËp theo gi¸ nµo, th× xuÊt kho theo gi¸ ®ã. Song
trªn thùc tÕ do gi¸ thùc tÕ tõng ®ît nhËp biÕn ®éng rÊt kh¸c nhau nªn viÖc tÝnh
gi¸ ®Çy ®ñ cña vËt liÖu mçi lo¹i t¹i thêi ®iÓm xuÊt dïng hÕt søc phøc t¹p. V×
vËy, cã thÓ tÝnh gÇn ®óng gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho theo mét sè ph-¬ng
ph¸p phæ biÕn sau:
Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n gia quyÒn
Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh
Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc
Ph-¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr-íc
Ph-¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho tÝnh theo vËt liÖu tån
kho cuèi kú (tÝnh theo gi¸ mua thùc tÕ lÇn cuèi cïng)
Mçi ph-¬ng ph¸p ®Òu cã -u nh-îc ®iÓm riªng, ®¬n vÞ h¹ch to¸n cÇn cã sù
c©n nh¾c, chän lùa kü cµng ®Ó võa phï hîp víi ChÕ ®é kÕ to¸n nãi chung võa
phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña ®¬n vÞ. Víi mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n,
ph-¬ng ph¸p ®· lùa chän cã thÓ lµ tèi -u nh-ng víi mét ®¬n vÞ kh¸c th×
ph-¬ng ph¸p ®ã l¹i rÊt bÊt hîp lý.
Tæ chøc chøng tõ:
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Tæ chøc chøng tõ lµ tæ chøc vËn dông ph-¬ng ph¸p chøng tõ trong ghi
chÐp kÕ to¸n ®Ó ban hµnh vµ vËn dông chÕ ®é ®Ó thiÕt kÕ khèi l-îng c«ng t¸c
h¹ch to¸n ban ®Çu trªn hÖ thèng c¸c v¨n b¶n chøng tõ hîp lý, hîp ph¸p theo
mét quy tr×nh lu©n chuyÓn nhÊt ®Þnh nh»m tæ chøc h¹ch to¸n th«ng tin ban ®Çu
cho qu¶n lý.
Tæ chøc chøng tõ cho kÕ to¸n phÇn hµnh gåm 3 néi dung chÝnh:
Trªn c¬ së danh môc chøng tõ vµ cÊu tróc cña chøng tõ ®· ®-îc x©y
dùng phï hîp víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ®èi t-îng, tæ chøc t¹o
lËp chøng tõ th«ng qua:
Lùa chän lo¹i chøng tõ theo néi dung kinh tÕ cña nghiÖp vô
Chän ph-¬ng tiÖn kü thuËt lµm chøng tõ
Quy ®Þnh thêi gian lu©n chuyÓn cho 1 lo¹i chøng tõ
Chøng tõ ®-îc lËp theo mÉu do Nhµ n-íc quy ®Þnh vµ cã ®Çy ®ñ ch÷ ký
cña nh÷ng ng-êi liªn quan míi ®-îc coi lµ hîp lÖ vµ hîp ph¸p. Khi cã sai sãt
x¶y ra, tèt nhÊt nªn huû vµ lËp l¹i chøng tõ míi, ®ång thêi vÉn b¶o ®¶m sè thø
tù liªn tôc cña chøng tõ.
Tæ chøc kiÓm tra chøng tõ
KiÓm tra tÝnh trän bé cña chøng tõ cho nghiÖp vô ph¶n ¸nh.
KiÓm tra h×nh thøc tr×nh bµy c¸c yÕu tè trªn chøng tõ.
KiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp lÖ, hîp ph¸p cña tõng yÕu tè trªn chøng tõ.
Tæ chøc kiÓm tra ®-îc tiÕn hµnh tr-íc khi ghi sæ vµ sau khi quyÕt to¸n
nh»m b¶o ®¶m chÊt l-îng th«ng tin kÕ to¸n tr-íc khi vµo sæ vµ x¸c nhËn tÝnh
chÝnh x¸c, ®óng ®¾n cña th«ng tin ghi trªn chøng tõ.
Tæ chøc lu©n chuyÓn, sö dông chøng tõ tõ n¬i lËp ®Õn n¬i cã nhu cÇu
sö dông, ®Õn kÕ to¸n phÇn hµnh ®Ó ghi sæ ®ång thêi b¶o qu¶n vµ l-u
tr÷ chøng tõ:
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Ph©n lo¹i chøng tõ theo tõng lo¹i nghiÖp vô, tõng thêi ®iÓm ph¸t sinh...
LËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n cho chøng tõ
Ghi ®Þnh kho¶n trªn sæ kÕ to¸n theo c¸ch thøc tæ chøc sæ t¹i ®¬n vÞ.
B¶o qu¶n, l-u tr÷ chøng tõ ®óng quy ®Þnh.
Tæ chøc chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu ®-îc thùc hiÖn nh- sau:
Lo¹i chøng tõ cÇn sö dông cho nghiÖp vô xuÊt, nghiÖp vô nhËp:
Chøng tõ ban ®Çu: Ho¸ ®¬n b¸n hµng cña bªn cung cÊp, LÖnh xuÊt, Hîp
®ång hay B¸o c¸o dù kiÕn mua vËt liÖu,...
Chøng tõ vËt t-: PhiÕu nhËp kho, PhiÕu xuÊt kho, Biªn b¶n kiÓm nghiÖm,
Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt, PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé, Biªn b¶n
kiÓm kª...
X©y dùng vµ thùc hiÖn quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ nhËp, xuÊt vËt
liÖu theo m« h×nh chung:
S¬ ®å 2: Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ vËt tNg-êi cã nhu cÇu
Ng-êi cã tr¸ch nhiÖm
KÕ to¸n vËt liÖu
NghiÖp vô
Chøng tõ
ban ®Çu
LËp, ký duyÖt
chøng tõ
Ghi sæ
B¶o qu¶n
l-u tr÷
Nh- vËy, trong m« h×nh trªn ®· bao hµm ®Çy ®ñ c¸c b-íc cña tæ chøc
chøng tõ tõ t¹o lËp chøng tõ, kiÓm tra chøng tõ cho ®Õn b¶o qu¶n, l-u tr÷ c¸c
chøng tõ. C¸c b-íc ®Òu g¾n víi chøc n¨ng, nhiÖm vô tõng bé phËn hay c¸
nh©n b¶o ®¶m viÖc h×nh thµnh, lu©n chuyÓn chøng tõ ®-îc liªn tôc vµ hîp lÖ
gãp phÇn t¨ng c-êng hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi chÝnh.
B-íc 2: Tæ chøc giai ®o¹n ghi sæ kÕ to¸n cho tõng lo¹i nghiÖp vô ph¸t
sinh trong phÇn hµnh.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Tr-íc hÕt, tuú theo yªu cÇu cña qu¶n lý chi tiÕt cho ®èi t-îng h¹ch to¸n
nµo th× ®¬n vÞ tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt cho ®èi t-îng ®ã.
C¨n cø vµo hÖ thèng sæ kÕ to¸n ®· ®-îc x©y dùng ë néi dung ®Çu tiªn cña
tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n, lùa chän lo¹i sæ chi tiÕt sö dông cho tõng ®èi t-îng
h¹ch to¸n. Tuú ®Æc ®iÓm, yªu cÇu chi tiÕt ®èi t-îng cña ®¬n vÞ theo tiªu thøc
nµo mµ sæ chi tiÕt ®-îc sö dông phï hîp. Sè l-îng vµ møc ®é chi tiÕt cña sæ
chi tiÕt phô thuéc ®èi t-îng cÇn chi tiÕt.
Thùc hiÖn quy tr×nh h¹ch to¸n theo ph-¬ng ph¸p ®èi øng kÕ to¸n trªn hÖ
thèng sæ chi tiÕt:
S¬ ®å 3: Quy tr×nh h¹ch to¸n chi tiÕt
Chøng tõ
Sæ chi tiÕt
Sæ tæng hîp chi tiÕt
B¸o c¸o
(B¶ng kª chøng tõ)
Sæ tæng hîp
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng, ®Þnh kú
Quan hÖ ®èi chiÕu
Cã thÓ thÊy râ quy tr×nh nµy th«ng qua tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu
nhËp, xuÊt:
Lo¹i sæ sö dông:
Sæ kho: theo dâi theo tõng kho, tõng thø vËt liÖu vÒ chØ tiªu hiÖn vËt.
Sæ chi tiÕt vËt liÖu: Tuú theo ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt cã lo¹i sæ
t-¬ng øng, phæ biÕn t¹i c¸c ®¬n vÞ hiÖn nay lµ: Sæ chi tiÕt thÎ song
song, Sæ sè d-, Sæ lu©n chuyÓn, B¶ng luü kÕ nhËp-xuÊt-tån.
§èi víi ph-¬ng ph¸p thÎ song song:
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
T¹i kho, Thñ kho më ThÎ kho ®Ó theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho vÒ
mÆt sè l-îng hiÖn vËt. Mçi lo¹i vËt liÖu ®-îc theo dâi trªn mét ThÎ kho vµ
®-îc ghi trªn c¬ cë chøng tõ nhËp, xuÊt.
T¹i phßng kÕ to¸n, KÕ to¸n vËt liÖu nhËn chøng tõ tõ Thñ kho, më Sæ kÕ
to¸n chi tiÕt vËt liÖu t-¬ng øng víi ThÎ kho ®Ó theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt,
tån kho cña vËt liÖu c¶ vÒ sè l-îng vµ gi¸ trÞ. Mçi chøng tõ nhËp, xuÊt ghi 1
dßng trªn sæ chi tiÕt. Cuèi th¸ng, céng sæ ®Ó lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt.
Nh- vËy, ph-¬ng ph¸p nµy cho phÐp ®èi chiÕu sæ chi tiÕt víi ThÎ kho vµ
sæ tæng hîp nh-ng l¹i cã sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a Thñ kho vµ kÕ to¸n viªn.
§èi víi ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
T¹i kho, viÖc ghi chÐp ®-îc thùc hiÖn trªn ThÎ kho t-¬ng tù ph-¬ng ph¸p
thÎ song song.
T¹i phßng kÕ to¸n, KÕ to¸n vËt liÖu më Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó theo
dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån c¶ vÒ sè l-îng vµ gi¸ trÞ nh-ng chØ ghi 1 lÇn vµo
cuèi th¸ng trªn c¬ së B¶ng kª nhËp vµ B¶ng kª xuÊt. Mçi lo¹i vËt liÖu chiÕm 1
dßng trªn sæ. Tuy nhiªn, v× ®Æc ®iÓm nµy, c«ng viÖc ghi chÐp bÞ dån vµo cuèi
th¸ng, ¶nh h-ëng ®Õn tÝnh kÞp thêi cña th«ng tin ®-îc cung cÊp.
§èi víi ph-¬ng ph¸p sæ sè d-:
T¹i kho, c«ng viÖc ghi ThÎ kho gièng hai ph-¬ng ph¸p trªn. Nh-ng ®Þnh
kú, tËp hîp chøng tõ lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ, ®Õn cuèi th¸ng, céng ThÎ
kho ®Ó ghi vµo Sæ sè d- vÒ chØ tiªu sè l-îng.
T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n vËt liÖu ®Þnh kú tiÕp nhËn phiÕu giao nhËn
chøng tõ t¹i kho, ghi ®¬n gi¸, thµnh tiÒn ®Ó lËp B¶ng luü kÕ nhËp-xuÊt-tån.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n ghi Sæ sè d- vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ ®Ó ®èi chiÕu víi B¶ng luü
kÕ nhËp-xuÊt-tån.
Ph-¬ng ph¸p nµy tr¸nh ®-îc ghi chÐp trïng lÆp cña hai ph-¬ng ph¸p trªn
nh-ng l¹i dÔ x¶y ra sai sãt, gian lËn nÕu kh«ng ®-îc th-êng xuyªn kiÓm tra.
Song song víi kªnh h¹ch to¸n chi tiÕt nh- trªn, kÕ to¸n phÇn hµnh còng
c¨n cø vµo chøng tõ gèc ®Ó tiÕn hµnh ghi sæ tæng hîp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh trªn nguyªn t¾c ®èi øng tµi kho¶n.
Tuú theo h×nh thøc tæ chøc hÖ thèng sæ tµi kho¶n mµ ®¬n vÞ ¸p dông, kÕ
to¸n viªn lùa chän lo¹i sæ tæng hîp vµ thùc hiÖn quy tr×nh h¹ch to¸n trªn sæ
phï hîp víi quy ®Þnh cña ChÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
- Quy ®Þnh lo¹i tµi kho¶n vµ lo¹i sæ cÇn më vµ sè l-îng mçi lo¹i.
- Tuú h×nh thøc sæ kÕ to¸n ®¬n vÞ ®ang ¸p dông ®Ó thùc hiÖn quy tr×nh
h¹ch to¸n trªn hÖ thèng Sæ tæng hîp ®· lùa chän theo nguyªn t¾c ®èi øng tµi
kho¶n cho ®èi t-îng, nghiÖp vô cÇn h¹ch to¸n.
S¬ ®å 4: Quy tr×nh h¹ch to¸n tæng hîp
Chøng tõ
Sæ tæng hîp
Sæ c¸i c¸c TK
B¸o c¸o
(B¶ng kª chøng tõ)
Sæ tæng hîp chi tiÕt
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng, ®Þnh kú
Quan hÖ ®èi chiÕu
Tæ chøc ghi sæ tæng hîp cho nhËp, xuÊt, tån vËt liÖu cÇn sö dông c¸c tµi
kho¶n nh-: 152, 111, 112, 141, 331, 621, 627,...
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
NÕu ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc sæ "NhËt ký chung" ®Ó tæ chøc bé sæ kÕ
to¸n th× c¸c lo¹i sæ sö dông lµ: sæ NhËt ký mua hµng, NhËt ký chung, Sæ c¸i
TK 152,...vµ viÖc vËn dông quan hÖ ®èi øng cho ghi sæ ®-îc tiÕn hµnh theo
quy tr×nh: hµng ngµy song song víi kªnh h¹ch to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n vËt liÖu tËp
hîp chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu hoÆc B¶ng kª chøng tõ ®Ó ghi c¸c sæ nhËt ký.
§Þnh kú hay cuèi th¸ng chän läc, tæng hîp c¸c sè liÖu ghi vµo Sæ c¸i TK 152.
Sè d-, sè ph¸t sinh cña TK 152 ®-îc ph¶n ¸nh 1 dßng trªn B¶ng c©n ®èi ph¸t
sinh ®Ó ®èi chiÕu víi Sæ tæng hîp chi tiÕt.
NÕu ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc "Chøng tõ-ghi sæ" th× kÕ to¸n vËt liÖu còng
dùa vµo sè liÖu trªn chøng tõ hoÆc B¶ng kª chøng tõ ®Ó lËp Chøng tõ ghi sæ
riªng cho nghiÖp vô nhËp, riªng cho nghiÖp vô xuÊt, cuèi th¸ng hoÆc ®Þnh kú
lªn sæ C¸i vµ B¶ng c©n ®èi ph¸t sinh ®èi chiÕu víi kªnh h¹ch to¸n chi tiÕt vËt
liÖu.
NÕu ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc "NhËt ký-chøng tõ" th× quy tr×nh h¹ch to¸n
chi tiÕt vµ tæng hîp th-êng tiÕn hµnh lång ghÐp trªn mét hÖ thèng sæ ®Ó lËp
b¸o c¸o vËt liÖu ®Çy ®ñ. C¸c lo¹i sæ th-êng dïng: Sæ chi tiÕt 331, NhËt ký
chøng tõ sè 1,2,5,7,10,..., B¶ng kª sè 4, 11,... Sæ c¸i TK 152. C¨n cø chøng tõ
gèc vµ chøng tõ vËt t-, KÕ to¸n vËt liÖu tiÕp nhËn tõ Thñ kho ®ång thêi ghi sè
liÖu cho sæ chi tiÕt liªn quan vµ c¸c nhËt ký, b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ ®Ó ph¶n
¸nh vµo NhËt ký chøng tõ sè 7, ghi Sæ c¸i 152 vµ kÕt xuÊt b¸o c¸o vËt liÖu.
Quy tr×nh h¹ch to¸n chi tiÕt vµ tæng hîp thùc hiÖn trªn c¬ së ph-¬ng ph¸p
®èi øng tµi kho¶n, theo nguyªn t¾c ghi sæ kÐp, cã vai trß nèi liÒn viÖc lËp
chøng tõ vµ viÖc kh¸i qu¸t ho¸ t×nh h×nh kinh tÕ b»ng b¸o c¸o kÕ to¸n.
B-íc 3: Tõ hÖ thèng sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp, KÕ to¸n tæng hîp tËp hîp
sè liÖu ®Ó lªn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o qu¶n trÞ.
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
B¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp tÊt c¶ phÇn hµnh trong ®¬n vÞ th-êng yªu cÇu
4 b¸o c¸o chÝnh sau:
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh.
B¸o c¸o l-u chuyÓn tiÒn tÖ.
B¶ng thuyÕt minh.
B¸o c¸o qu¶n trÞ th-êng cã 4 lo¹i:
B¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh h×nh TSC§ vµ nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh.
B¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh h×nh chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
B¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh h×nh chi phÝ vµ kÕt qu¶ tiªu thô.
B¸o c¸o ph¶n ¸nh quü xÝ nghiÖp, vèn b»ng tiÒn vµ tÝn dông.
B¸o c¸o vËt liÖu th-êng gåm: b¶ng b¸o c¸o thu mua vËt liÖu, b¸o c¸o t×nh
h×nh nhËp-xuÊt-tån tÊt c¶ c¸c lo¹i vËt liÖu theo th¸ng, quý, n¨m,... tuú theo yªu
cÇu qu¶n lý trong ®¬n vÞ.
B¸o c¸o kÕ to¸n th«ng qua ph-¬ng ph¸p tæng hîp-c©n ®èi cung cÊp
nh÷ng th«ng tin kh¸i qu¸t, tæng hîp nhÊt vÒ vèn mµ c¸c b-íc tæ chøc h¹ch
to¸n tr-íc ®ã nh- chøng tõ, tÝnh gi¸, ghi sæ tµi kho¶n kh«ng thÓ cung cÊp
®-îc. Nh÷ng th«ng tin nµy cã ý nghÜa to lín cho c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý cã
tÝnh chiÕn l-îc.
C¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n thÓ hiÖn trong tæ chøc c«ng t¸c kÕ
to¸n ë mçi giai ®o¹n h¹ch to¸n trªn kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch riªng biÖt.
Do vËy, tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n kh«ng thÓ t¸ch rêi 3 giai ®o¹n h¹ch to¸n
trong mét chu kú kÕ to¸n.
Mçi giai ®o¹n h¹ch to¸n trong phÇn hµnh kÕ to¸n cã vÞ trÝ kh¸c nhau
trong qu¸ tr×nh ghi nhËn c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vµ t¹o tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó tiÕp
tôc thùc hiÖn giai ®o¹n tiÕp sau. Qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh cña kÕ to¸n ®-îc b¾t ®Çu
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp
Lª Ngäc Dung
bëi viÖc lËp chøng tõ, c¸c th«ng tin tõ chøng tõ ®-îc ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi
kho¶n vµ kÕt thóc b»ng viÖc tæng hîp trªn hÖ thèng b¸o biÓu kÕ to¸n. Mçi
b-íc trong chu tr×nh kÕ to¸n: chøng tõ, tÝnh gi¸, ®èi øng kÕ to¸n vµ tæng hîpcÇn ®èi ®¸p øng mét yªu cÇu kh¸c nhau trong qu¶n lý c¸c ®èi t-îng kÕ to¸n vµ
®ång thêi chóng t¹o thµnh mét tæng thÓ hoµn chØnh c¸c ph-¬ng tiÖn ®Ó kÕ to¸n
gi¸m ®èc vµ qu¶n lý tµi chÝnh.
Khèi l-îng c«ng t¸c kÕ to¸n ph©n chia 3 giai ®o¹n, g¾n liÒn víi tõng phÇn
hµnh kÕ to¸n thùc hiÖn th«ng qua yÕu tè con ng-êi ®-îc tæ chøc thµnh 1 bé
m¸y kÕ to¸n.
Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n bao hµm tæ chøc m« h×nh bé m¸y vµ tæ chøc lao
®éng kÕ to¸n trong bé m¸y
Còng tu©n theo c¸ch ph©n chia m« h×nh kÕ to¸n cña nhiÒu quèc gia trªn
thÕ giíi, m« h×nh tæ chøc bé m¸y t¹i c¸c doanh nghÖp ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n cã
3 kiÓu tæ chøc:
M« h×nh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n tËp trung: ®¬n vÞ chØ më mét bé sæ kÕ
to¸n, tæ chøc mét bé m¸y kÕ to¸n ®Ó thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n
h¹ch to¸n ë mäi phÇn hµnh kÕ to¸n. Tr-êng hîp ®¬n vÞ kÕ to¸n cã ®¬n
vÞ trùc thuéc th× ®¬n vÞ trùc thuéc chØ ®-îc thùc hiÖn giai ®o¹n h¹ch
to¸n ban ®Çu theo chÕ ®é b¸o sæ.
M« h×nh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ph©n t¸n: bé m¸y tæ chøc ®-îc ph©n
thµnh cÊp kÕ to¸n trung t©m vµ kÕ to¸n trùc thuéc. KÕ to¸n c¬ së trùc
thuéc më bé sæ kÕ to¸n riªng thùc hiÖn toµn bé khèi l-îng c«ng t¸c kÕ
to¸n phÇn hµnh tõ giai ®o¹n h¹ch to¸n ban ®Çu tíi giai ®o¹n lËp b¸o
c¸o kÕ to¸n lªn kÕ to¸n trung t©m. KÕ to¸n trung t©m chØ lµ n¬i thùc
hiÖn kh©u tæng hîp sè liÖu b¸o c¸o cña c¬ së, lËp b¸o c¸o tæng thÓ
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
20
.PDF 
75 
76 
69 
