Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Phối hợp các phương pháp dạy học tích cực vào tích hợp giáo dục bảo vệ môi trườn...

Tài liệu Phối hợp các phương pháp dạy học tích cực vào tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong chương iii con người, dân số và môi trường-sinh học 9

.DOC
30
90
140

Mô tả:

Phßng gi¸o dôc - ®µo t¹o huyÖn kho¸i Ch©u Trêng THCS ThuÇn Hng =====  ===== kinh nghiÖm Phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµo tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong d¹y häc ch¬ng III "con ngêi d©n sè vµ m«i trêng" Ngêi thùc hiÖn: Tæ : Trêng: §ç ThÞ Thanh Xu©n Khoa häc tù nhiªn THCS ThuÇn Hng N¨m häc: 2012 - 2013 3 PhÇn I: §Æt vÊn ®Ò A . LÝ do chän ®Ò tµi B¶o vÖ m«i trêng(BVMT) hiÖn ®ang lµ vÊn ®Ò quan t©m mang tÝnh toµn cÇu. ë níc ta, BVMT còng ®ang lµ vÊn ®Ò ®îc quan t©m s©u s¾c. NghÞ quyÕt sè 41/NQ-T¦ ngµy 15 th¸ng 11 n¨m 2004 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ t¨ng cêng c«ng t¸c BVMT trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc; NghÞ quyÕt x¸c ®Þnh quan ®iÓm “BVMT lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò sèng cßn cña nh©n lo¹i; lµ yÕu tè b¶o ®¶m søc kháe vµ chÊt lîng cuéc sèng cña nh©n d©n, gãp phÇn quan träng vµo viÖc b¶o vÖ, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, æn ®Þnh chÝnh trÞ, an ninh quèc gia vµ thóc ®Èy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña níc ta”. Víi ph¬ng ch©m “lÊy phßng ngõa vµ h¹n chÕ t¸c ®éng xÊu ®èi víi MT lµ chÝnh”. Tuyªn truyÒn gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc lµ gi¶i ph¸p sè mét. QuyÕt ®Þnh sè 1363/Q§-TTg ngµy 17 th¸ng 10 n¨m 2001 cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò ¸n: “§a c¸c néi dung BVMT vµo hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n” víi môc tiªu: “Gi¸o dôc HS, cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt vµ chñ ch¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ níc vÒ BVMT; cã kiÕn thøc vÒ MT ®Ó tù gi¸c thùc hiÖn BVMT”. Cô thÓ hãa vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc, 3/1/2005 Bé trëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ra chØ thÞ vÒ viÖc t¨ng cêng c«ng t¸c gi¸o dôc BVMT, x¸c ®Þnh BVMT nhiÖm vô träng t©m cho gi¸o dôc phæ th«ng lµ trang bÞ cho HS kiÕn thøc, kü n¨ng vÒ MT vµ BVMT b»ng h×nh thøc phï hîp trong c¸c m«n häc nh»m x©y dùng m« h×nh nhµ trêng xanh, s¹ch, ®Ñp phï hîp víi ®iÒu kiÖn nhµ trêng. Qua thùc tÕ lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y bé m«n Sinh häc trong trêng THCS, t«i thÊy viÖc ®i s©u t×m hiÓu khai th¸c kiÕn thøc vÒ m«i trêng,®Ó d¹y phÇn gi¸o dôc BVMT cho HS líp 9 lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Nhng hiÖn nay nhiÒu GV d¹y phÇn nµy cßn lóng tóng, cha hiÓu hÕt tÇm quan träng cña gi¸o dôc BVMT, nªn néi dung trong s¸ch gi¸o khoa cha khai th¸c hÕt, phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p cha linh ho¹t , gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng cho HS cßn gîng Ðp, cha chØ râ c¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng, HS cha tù gi¸c thùc hiÖn tèt BVMT. ThËm chÝ cßn cã em hiÓu kiÕn thøc cha ®Çy ®ñ vµ kh«ng chÝnh x¸c. §Ó HS cã thÓ dÔ dµng lÜnh héi, vËn dông tèt c¸c kiÕn thøc vÒ BVMT th× ngêi GV ph¶i tù nghiªn cøu kü néi dung bµi d¹y, ph¶i lµm c¸c ®å dïng d¹y häc nh: su tÇm h×nh ¶nh, c¸c t liÖu,t×m hiÓu thùc tÕ liªn quan vµ phèi hîp linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh d¹y häc cña m×nh. Nh vËy, sÏ ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña HS, båi dìng ph¬ng ph¸p tù häc, tù nghiªn cøu, rÌn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho HS. Gióp c¸c em say mª m«n häc nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc cña bé m«n, tõ ®ã t«i 4 ®óc rót ra mét sè kinh nghiÖm vµ viÕt ®Ò tµi: “Phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµo tÝch hîp gi¸o dôc BVMT trong d¹y häc ch¬ng III: Con ngêi, sinh vËt, vµ m«i trêng” - Sinh häc 9. b. Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu - Do thêi gian cã h¹n, ®Ò tµi cña t«i chØ tËp trung nghiªn cøu lùa chän, phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµo gi¸o dôc BVMT trong d¹y c¸c bµi lÝ thuyÕt ë ch¬ng III: “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng”. - §èi tîng: Ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµ phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc trong d¹y tÝch hîp GDBVMT. C. Môc ®Ých nghiªn cøu §Ò xuÊt sù phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµo tÝch hîp GDBVMT. §Ò tµi nµy kh«ng chØ gióp HS chñ ®éng, s¸ng t¹o, lÜnh héi kiÕn thøc mµ cßn h×nh thµnh cho c¸c em sù quan t©m, hµnh vi, ý thøc BVMT. Víi mong muèn tÊt c¶ mäi ngêi hiÓu râ ®îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña GDBVMT vµ tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh, nã cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ lu«n tù gi¸c thùc hiÖn tèt luËt BVMT. D. §iÓm míi trong kÕt qu¶ nghiªn cøu - Lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó tÝch hîp gi¸o dôc m«i trêng theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña HS. - TËp dît cho HS c¸ch tù ®¸nh gi¸, ®¸nh gi¸ lÉn nhau. - H×nh thµnh cho c¸c em sù quan t©m ®Õn m«i trêng, x©y dùng ý thøc BVMT, h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng trong c¸c viÖc lµm hµng ngµy. - ViÖc phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó tÝch hîp BVMT theo híng tÝch cùc hãa ho¹t ®éng cña ngêi häc trong d¹y sinh häc kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu qu¸ khã, kh«ng chØ cã t«i lµm ®îc mµ tÊt c¶ c¸c GV viªn kh¸c ®Òu lµm ®îc vµ sÏ ®¹t kÕt qu¶ tèt nÕu ngêi GV nhiÖt t×nh víi chuyªn m«n, say mª víi nghÒ nghiÖp, víi HS yªu thÝch m«n häc, ch¨m chØ häc tËp. PhÇn II: Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò a. c¬ së lÝ luËn I - §iÒu tra thùc tr¹ng tríc khi nghiªn cøu * §èi víi GV: Qua trao ®æi, dù giê th¨m líp cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp, khi d¹y vÒ tÝch hîp gi¸o dôc BVMT trong m«n Sinh häc th× hÇu hÕt GV míi d¹y ë møc truyÒn ®¹t kiÕn thøc nh trong néi dung s¸ch gi¸o khoa, cha cã sù më réng, cha khai th¸c kü kiÕn thøc thùc tÕ vÒ « nhiÔm MT xung quanh nªn giê häc kÐm s«i ®éng, thÇy trß ho¹t ®éng thiÕu ®ång bé, gi¸o viªn cßn lµm viÖc nhiÒu. * §èi víi HS: 5 HS hiÓu kiÕn thøc phÇn nµy cha s©u, ®«i khi hiÓu kiÕn thøc cha chÝnh x¸c, vËn dông lý thuyÕt vµo thùc tÕ cha tèt, thÓ hiÖn ë ý thøc tù gi¸c cha cao, MT xung quanh c¸c em cßn bÞ « nhiÔm nhiÒu. II - ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. nghiªn cøu lý thuyÕt: §Ó viÕt kinh nghiÖm nµy t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu tµi liÖu cã liªn quan: - C¸c tµi liÖu vÒ c¬ së lý luËn cña ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y - häc theo híng tÝch cùc, lÊy HS lµm trung t©m. -C¸c tµi liÖu khoa häc vÒ ph©n phèi ch¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa, s¸ch híng dÉn gi¶ng d¹y Sinh häc 9 vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o phôc vô cho viÖc d¹y häc tÝch hîp GDBVMT nh»m x¸c ®Þnh kü n¨ng, kiÕn thøc c¬ b¶n cÇn ®¹t ®îc ë bËc THCS, lµm c¬ së lý luËn cho ®Ò tµi nµy. 2. Thùc nghiÖm s ph¹m: T«i tiÕn hµnh nghiªn cøu phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµo GDBVMT trong d¹y ch¬ng III: “Con ngêi d©n sè vµ m«i trêng” t«i tiÕn hµnh so¹n 3 gi¸o ¸n nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña häc sinh trong BVMT. ë líp thùc nghiÖm 9A t«i tiÕn hµnh phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc: trùc quan, vÊn ®¸p t×m tßi, ®éng n·o ,d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p giao cho HS lµm c¸c bµi tËp thùc hµnh ë nhµ trong d¹y häc ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh. ë líp ®èi chøng 9B t«i sö dông chñ yÕu b»ng c¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, minh ho¹, gi¶ng gi¶i kiÕn thøc. III - Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu - x¸c ®Þnh c¬ së lý luËn cña ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµ lý luËn vÒ tÝch hîp GDBVMT. - X©y dùng c¸c biÖn ph¸p tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc tÝch cùc ®Ó d¹y tÝch hîp GDBVMT vµ rót ra kÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ cña viÖc khai th¸c kiÕn thøc. - ThiÕt kÕ ®îc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc trong 3 bµi lý thuyÕt cña ch¬ng III: ‘‘Con ngêi d©n sè vµ m«i trêng’’. IV- Néi dung nghiªn cøu 1. M«i trêng, « nhiÔm m«i trêng a) M«i trêng lµ g×? MT bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ vËt chÊt nh©n t¹o bao quanh con ngêi, cã ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ngêi vµ sinh vËt. MT nhµ trêng bao gåm kh«ng gian trêng, c¬ së vËt chÊt trong trêng nh: Líp häc, phßng thÝ nghiÖm, s©n ch¬i, vên trêng, thÇy gi¸o, c« gi¸o, häc sinh, néi quy cña trêng, c¸c tæ chøc x· héi nh: §oµn, ®éi... b) ¤ nhiÔm MT: 6 - Kh¸i niÖm: ¤ nhiÔm MT lµ hiÖn tîng MT tù nhiªn bÞ bÈn, ®ång thêi c¸c tÝnh chÊt vËt lý, hãa häc, sinh häc cña MT bÞ thay ®æi g©y t¸c h¹i ®Õn ®êi sèng cña con ngêi vµ sinh vËt. Do sù ph¸t triÓn nhanh chãng vÒ kinh tÕ - x· héi trong nh÷ng n¨m qua ®· lµm ®æi míi x· héi ViÖt Nam. ChØ sè t¨ng trëng kinh tÕ kh«ng ngõng ®îc n©ng cao. Tuy vËy, sù ph¸t triÓn kinh tÕ cha ®¶m b¶o c©n b»ng víi viÖc BVMT. MT ViÖt Nam ®· xuèng cÊp, nhiÒu n¬i MT bÞ « nhiÔm nghiªm träng. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®Ò ra nhiÒu chñ ch¬ng biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ MT. Ho¹t ®éng BVMT ®îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n quan t©m. Tuy vËy viÖc BVMT ë níc ta vÉn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong giai ®o¹n míi. MT níc ta vÉn tiÕp tôc bÞ xuèng cÊp nhanh, cã lóc, cã n¬i ®· ®Õn møc b¸o ®éng. 2. Ph¬ng ph¸p tÝch hîp kiÕn thøc gi¸o dôc BVMT trong m«n Sinh häc THCS: a) TÝch hîp gi¸o dôc MT lµ g×? TÝch hîp lµ sù kÕt hîp mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c kiÕn thøc GDMT vµ kiÕn thøc m«n häc thµnh mét néi dung thèng nhÊt, g¾n bã chÆt chÏ víi nhau dùa trªn nh÷ng mèi liªn hÖ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ®îc ®Ò cËp trong bµi häc. Nh vËy, kiÕn thøc GDMT kh«ng ph¶i muèn ®a vµo bµi häc nµo còng ®îc, mµ ph¶i c¨n cø vµo néi dung bµi häc cã liªn quan víi vÊn ®Ò MT míi cã thÓ t×m chç thÝch hîp ®Ó ®a vµo. GDBVMT lµ mét lÜnh vùc gi¸o dôc liªn ngµnh, tÝch hîp vµo c¸c m«n häc vµ c¸c ho¹t ®éng. GDBVMT kh«ng ph¶i lµ ghÐp thªm vµo ch¬ng tr×nh gi¸o dôc nh lµ mét bé m«n riªng biÖt hay lµ mét chñ ®Ò nghiªn cøu mµ nã lµ mét híng héi nhËp vµo ch¬ng tr×nh. GDBVMT lµ c¸ch tiÕp cËn xuyªn bé m«n. Trong m«n Sinh häc, sù tÝch hîp kiÕn thøc GDMT cã thÓ ph©n thµnh 2 d¹ng: - D¹ng lång ghÐp: ë d¹ng nµy kiÕn thøc GDMT ®· cã trong ch¬ng tr×nh SGK vµ trë thµnh 1 bé phËn kiÕn thøc cña m«n häc. Trong SGK THCS kiÕn thøc GDMT ®îc lång ghÐp cã thÓ lµ: + ChiÕm mét vµi ch¬ng + ChiÕm mét hoÆc mét sè bµi trän vÑn + ChiÕm mét môc, mét ®o¹n hay mét c©u trong bµi häc - D¹ng liªn hÖ: ë d¹ng nµy kiÕn thøc GDMT kh«ng ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh SGK, dùa vµo néi dung bµi häc GV cã thÓ bæ sung kiÕn thøc GDMT cã liªn quan víi bµi häc qua giê gi¶ng. b) C¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc GDMT: - H×nh thøc d¹y häc néi khãa: Bao gåm h×nh thøc d¹y häc trªn líp vµ ngoµi líp. H×nh thøc d¹y häc trªn líp ®îc sö dông chñ yÕu ë ViÖt nam, song cÇn ph¶i lùa chän nh÷ng bµi thÝch hîp ®Ó ®a kiÕn thøc GDMT vµo cho phï hîp. Trong khi ®ã, h×nh thøc d¹y häc ngoµi líp còng ®· ®îc chó ý tíi, ®Æc biÖt lµ víi m«n 7 Sinh häc - m«n häc liªn quan nhiÒu ®Õn thùc tÕ thiªn nhiªn. Trong ch¬ng tr×nh Sinh häc 9 - bµi 56, 57: Thùc hµnh - T×m hiÓu t×nh h×nh MT ë ®Þa ph¬ng. §èi víi bµi chØ cã mét phÇn hay mét sè néi dung lµ kiÕn thøc GDMT th× GV cè g¾ng ph©n tÝch râ nh÷ng khÝa c¹nh MT liªn quan ®Õn bµi häc. §èi víi bµi häc kh«ng cã kiÕn thøc GDMT ®îc lång ghÐp, th× tïy theo kh¶ n¨ng mµ liªn hÖ c¸c kiÕn thøc GDBVMT vµo bµi häc. - H×nh thøc d¹y häc ngo¹i khãa: ë níc ta h×nh thøc d¹y häc ngo¹i khãa tõ tríc ®Õn nay cha phæ biÕn. ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, viÖc GDMT cho HS qua h×nh thøc nµy rÊt ®îc chó ý, v× ®©y lµ c¬ héi ®Ó cho HS ®îc tiÕp cËn víi thiªn nhiªn, øng dông nh÷ng kiÕn thøc MT ®· häc vµo thùc tÕ BVMT tù nhiªn, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ®éc lËp cña HS, gióp HS tù tæ chøc viÖc t×m hiÓu, nhËn xÐt, th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò vÒ MT vµ c¸c ho¹t ®éng BVMT. ChÝnh nh÷ng ho¹t ®éng nµy dÔ dµng gióp HS cã ý thøc BVMT. Ho¹t ®éng ngo¹i khãa cã thÓ tiÕn hµnh víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. - Tæ chøc nãi chuyÖn giao lu vÒ MT. - Tæ chøc thi t×m hiÓu MT ®Þa ph¬ng, ®è vui vÒ MT. - Tæ chøc xem c¸c ®o¹n video - clip vÒ MT. - Nghiªn cøu MT ®Þa ph¬ng. - Tæ chøc ho¹t ®éng BVMT trong trêng häc vµ MT ë ®Þa ph¬ng theo chÕ ®é thêng xuyªn hay ®Þnh kú. c) Ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch hîp m«i trêng Néi dung GDMT ®îc tÝch hîp trong néi dung cña c¸c m«n häc nªn c¸c ph¬ng ph¸p GDMT còng ®îc tÝch hîp vµo c¸c ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bé m«n. Tuy nhiªn muèn ®¹t ®îc môc tiªu cña gi¸o dôc phæ th«ng lµ kh«ng chØ gióp cho ngêi häc cã kiÕn thøc mµ ph¶i h×nh thµnh cho hä sù quan t©m, hµnh vi ®èi víi m«i trêng th× cÇn sö dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc sÏ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cho ngêi häc. * Kh¸i niÖm vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc: ThuËt ng÷ “ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc” lµ thuËt ng÷ rót gän dïng ®Ó chØ mét nhãm c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc, gi¸o dôc theo híng ph¸t huy tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ngêi häc, thùc chÊt lµ c¸ch d¹y híng tíi viÖc häc chñ ®éng, chèng l¹i thãi quen häc tËp thô ®éng. * §Æc trng c¬ b¶n cña c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc - D¹y häc th«ng qua tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp cña HS - D¹y häc chó träng rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p tù häc - T¨ng cêng häc tËp c¸ nh©n phèi hîp víi häc tËp hîp t¸c - KÕt hîp ®¸nh gi¸ cña thÇy víi ®¸nh gi¸ cña trß. * C¸c ph¬ng ph¸p GDMT theo híng tÝch cùc: c1) Ph¬ng ph¸p sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan: C¸c ph¬ng tiÖn trùc quan nh: tranh ¶nh b¨ng h×nh video, phim ¶nh, ®ã lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn rÊt h÷u Ých cho viÖc gi¶ng d¹y kiÕn thøc vÒ GDMT. ViÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan g©y høng thó vµ Ên tîng s©u s¾c cho häc sinh. 8 Khi sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan nªn lu ý: - Néi dung b¨ng h×nh ph¶i phï hîp víi bµi häc vµ cã ý nghÜa trong GDMT - Thêi gian sö dông - HÖ thèng c¸c c©u hái ®Ó khai th¸c kiÕn thøc - Tæng kÕt c2) Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p Trong ph¬ng ph¸p nµy GV ®a ra c©u hái, HS tr¶ lêi ViÖc sö dông c¸c hái nµy khuyÕn khÝch HS quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò MT vµ dù ®o¸n c¸c vÊn ®Ò m«i trêng x¶y ra trong t¬ng lai. c3) Ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá Líp häc ®îc chia thµnh nhãm nhá(mçi nhãm gåm 4 ngêi -6 ngêi) ®îc duy tr× æn ®Þnh trong c¶ tiÕt häc hay thay ®æi tïy theo ho¹t ®éng, c¸c nhãm ®îc giao cïng nhiÖm vô hoÆc nhiÖm vô kh¸c nhau. C¸c bíc tiÕn hµnh: (1) Lµm viÖc chung c¶ líp: Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò, ph©n c«ng nhiÖm cô thÓ cho c¸c nhãm, cung cÊp nguån tµi liÖu tham kh¶o. (2) Lµm viÖc theo nhãm: - Tõng c¸ nh©n lµm viÖc ®éc lËp - Trao ®æi ý kiÕn trong nhãm(chó ý mçi nhãm bÇu 1 nhãm trëng vµ 1 th kÝ ghi chÐp c¸c ý kiÕn th¶o luËn). - C¸c nhãm b¸o c¸o th¶o luËn. Trong qu¸ tr×nh th¶o luËn GV lµm nhiÖm cô quan s¸t, theo dâi vµ kh«ng tham gia th¶o luËn. (3) Th¶o luËn tæng kÕt tríc toµn líp: - C¸c nhãm lÇn lît b¸o c¸o kÕt qu¶. - Th¶o luËn chung. - GV vµ HS cïng kÕt luËn. c4) Ph¬ng ph¸p ®éng n·o: Lµ mét kÜ thuËt gióp cho ngêi häc trong mét thêi gian ng¾n n¶y sinh ®îc nhiÒu ý tëng, nhiÒu gi¶ ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµo ®ã c5) Ph¬ng ph¸p giao cho HS lµm c¸c bµi tËp thùc hµnh ë nhµ: C¸c bµi tËp gióp cho HS vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn, tõ ®ã h×nh thµnh cho HS kÜ n¨ng häc tËp, kÜ n¨ng BVMT d) Nguyªn t¾c tÝch hîp: - §¶m b¶o tÝnh ®Æc trng vµ tÝnh hÖ thèng cña bé m«n, tr¸nh mäi sù gîng Ðp. - Tr¸nh lµm nÆng nÒ thªm c¸c kiÕn thøc s½n cã. Xem xÐt vµ chän läc nh÷ng néi dung cã thÓ lång ghÐp néi dung GDMT mét c¸ch thuËn lîi vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt nhng vÉn tù nhiªn vµ nhÑ nhµng. - Ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c võa søc, cÇn liªn hÖ mét c¸ch nhÑ nhµng vµ tr×nh bµy mét c¸ch ®¬n gi¶n, lÊy nh÷ng vÝ dô gÇn gòi víi ®êi sèng cña HS, cña gia ®×nh, lµng xãm vµ ë thiªn nhiªn xung quanh. ë líp 9 néi dung GDMT cÇn ®i 9 s©u, lµm râ h¬n c¬ së khoa häc cña MT vµ GDMT th«ng qua néi dung kiÕn thøc ë phÇn sinh vËt vµ MT. §Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng ho¹t ®éng trªn th× cÇn cã sù quan t©m cña Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng, sù nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy, c« gi¸o. Bëi v×, mçi ho¹t ®éng cÇn tèn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch, néi dung, h×nh thøc, thêi gian tæ chøc, ®èi tîng tham gia. Khi gi¶ng d¹y vÒ tÝch hîp GDMT th× phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc,chñ ®éng,s¸ng t¹o cña HS lµ hÕt søc quan träng, nªn trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy, t«i chØ ®i s©u nghiªn cøu lùa chän, phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc ®Ó d¹y ch¬ng III: “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng”. B. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò §Ó tÝch hîp GDBVMT cã hiÖu qu¶ cao, kÝch thÝch sù kh¸m ph¸ t×m hiÓu kiÕn thøc cña HS, h×nh thµnh cho c¸c em sù quan t©m, hµnh vi vÒ m«i trêng th× ngêi GV ph¶i tham gia ®Çy ®ñ c¸c ®ît häc båi dìng do phßng, së tæ chøc ®Ó n¾m b¾t ®îc quan ®iÓm chØ ®¹o chung vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch hîp GDBVMT. TiÕp theo, cÇn lµm tèt c¸c viÖc sau: - Nghiªn cøu kÜ ch¬ng tr×nh SGK, ph©n tÝch s ph¹m kiÕm thøc cña tõng ch¬ng, bµi vµ dù kiÕn vèn hiÓu biÕt cña HS ®Ó lùa chän, phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch hîp gi¸o dôc MT theo híng tÝch cùc. - X¸c ®Þnh môc tiªu cÇn ®¹t sau khi d¹y kiÕn thøc. - ChuÈn bÞ c¸c thiÕt bÞ gi¶ng d¹y, t×m hiÓu vÒ m«i trêng thùc tÕ ®Ó liªn hÖ GDBVMT phï hîp. - ThiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng d¹y häc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu. C. Ph¬ng ph¸p cô thÓ I. Lùa chän vµ phèi hîp 1 c¸ch hîp lÝ c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó tÝch hîp GDBVMT trong ch¬ng III: “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng” theo híng tÝch cùc - §Ó lùa chän phèi hîp mét c¸ch linh ho¹t s¸ng t¹o c¸c ph¬ng d¹y häc tÝch cùc vµo d¹y häc bÊt k× mét néi dung nµo, GV còng cÇn cã nh÷ng ph©n tÝch s ph¹m ®Ó x¸c ®Þnh ®îc lo¹i h×nh kiÕn thøc cña bµi ,ch¬ng, n¾m ch¾c ®îc môc tiªu cÇn ®¹t sau khi gi¶ng d¹y néi dung bµi häc còng nh c¸c ®iÒu kiÖn vÒ thiÕt bÞ d¹y häc , c¬ së vËt chÊt kh¸c. 1. Nh÷ng ph©n tÝch s ph¹m lµm c¬ së cho viÖc lùa chän vµ phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y tÝch hîp GDMT theo híng tÝch cùc ë ch¬ng III: “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng” a) KiÕn thøc ch¬ng III: “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng”. - ë ch¬ng nµy, kiÕn thøc GDMT ®· cã trong ch¬ng tr×nh SGK vµ trë thµnh mét bé phËn kiÕn thøc cña m«n häc, nã bao gåm c¸c néi dung. 10 - T¸c ®éng cña con ngêi tíi m«i trêng lµm thay ®æi thiªn nhiªn. Tõ ®ã HS cã ý thøc BVMT cho chÝnh m×nh. C¸c kiÕn thøc nµy HS phÇn nµo ®· biÕt s¬ bé qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua häc m«n lÞch sö , qua c¸c phÇn kh¸c cña m«n sinh häc... - Kh¸i niÖm vÒ « nhiÔm m«i trêng. §©y lµ vÊn ®Ò HS ®· ®îc nghe nãi, tuy nhiªn ®Ó h×nh thµnh kh¸i niÖm ph¶i th«ng qua c¸c vÝ dô cô thÓ. - C¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm, Ýt nhiÒu HS ®· ®îc chøng kiÕn, tiÕp xóc. - C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng: §èi víi c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng theo híng thay ®æi c¸ch tiªu dïng theo híng cã lîi cho MT, HS cã thÓ suy luËn ®îc, cßn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt trong b¶o vÖ m«i trêng nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¹ch, ®«Ø míi c«ng nghÖ.... HS cßn m¬ hå thiÕu hiÓu biÕt. b) Môc tiªu cña ch¬ng III: * KiÕn thøc: - HS chØ ra ®îc c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi lµm thay ®æi thiªn nhiªn. Tõ ®ã ý thøc tr¸ch nhiÖm cÇn BVMT sèng cho chÝnh m×nh. - Nªu ®îc kh¸i niÖm « nhiÔm MT. - Tr×nh bµy ®îc c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng vµ nguån gèc ph¸t sinh. - Nªu ®îc c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. * KÜ n¨ng : - RÌn kÜ n¨ng tù häc, ®äc kªnh h×nh, suy luËn. - RÌn kÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. * Gi¸o dôc: ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. Lùa chän, phèi hîp linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc ®Ó tÝch hîp GDBVMT khi d¹y ch¬ng III: “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng” Víi lo¹i h×nh kiÕn thøc mµ vèn hiÓu biÕt cña HS kh¸ phong phó, t«i sö dông chñ ®¹o lµ c¸c ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p t×m tßi, ph¬ng ph¸p sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá. Víi lo¹i h×nh kiÕn thøc mµ vèn hiÓu biÕt cña häc sinh nghÌo nµn th× sö dông chñ ®¹o lµ ph¬ng ph¸p trùc quan kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p ®éng n·o vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá. Sau mçi bµi häc t«i giao cho HS lµm bµi tËp thùc hµnh ë nhµ ®Ó rÌn kÜ n¨ng häc tËp , kÜ n¨ng b¶o vÖ MT. * Nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o cho sù lùa chän vµ phèi hîp thµnh c«ng lµ : - Ph¶i t¹o ®îc bè côc cña mçi ho¹t ®éng nhËn thøc mét c¸ch l«-gÝc, khoa häc. - Ph¶i khai th¸c sö dông, chÕ t¹o míi nhiÒu ®å dïng d¹y häc mang tÝnh ®Þnh híng cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS trong häc tËp. - Ph¶i t¹o ®îc yÕu tè thi ®ua gi÷a c¸ nh©n víi c¸ nh©n, gi÷a c¸c nhãm häc tËp víi nhau trong suèt qu¸ trÝnh häc tËp. 11 - Ph¶i ®Æt viÖc d¹y tri thøc míi trong mèi quan hÖ h÷u c¬ víi tri thøc ®· ®îc häc vµ tri thøc s¾p ®îc häc ®Ó khai th¸c c¸i cò d¹y c¸i míi, t¹o kh¸t väng häc c¸i míi. II. So¹n gi¸o ¸n minh häa ( TÝch hîp GDMT toµn phÇn b»ng phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc) Ch¬ng III : “Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng” TiÕt 56 -Bµi 53: T¸c ®éng cña con ngêi ®èi víi MT I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: HS chØ ra ®îc c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi lµm thay ®æi thiªn nhiªn. Tõ ®ã ý thøc ®îc tr¸ch nhiÖm cÇn BVMT sèng cho chÝnh m×nh vµ cho c¸c thÕ hÖ sau. 2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, h×nh ¶nh tr¶ lêi c©u hái. KÜ n¨ng kh¸i qu¸t tæng hîp kiÕn thøc.Ph¸t triÓn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ. 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn, GDBVMT. II. §å dïng d¹y vµ häc : T¸c ®éng cña con ngêi ®Õn m«i trêng: tranh phãng to c¸c h×nh 53.1,2,3 tranh vÒ ho¹t ®éng cña x· héi c«ng nghiÖp. III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1. Tæ chøc sÜ sè líp 9A(1 phót) 2. KiÓm tra bµi cò (kh«ng kiÓm tra) 3. Bµi míi(2 phót): Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi m«i trêng: m«i trêng lµ n¬i con ngêi sinh sèng, nã chøa ®ùng c¸c tµi nguyªn cÇn thiÕt cho ®êi sèng s¶n xuÊt, phôc vô con ngêi vµ còng lµ n¬i høng ®ùng, ph©n huû tÊt c¶ c¸c chÊt th¶i do con ngêi t¹o ra trong ®êi sèng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt. VËy con ngêi ®· t¸c ®éng ®Õn m«i trêng nh thÕ nµo? cÇn lµm g× ®Ó b¶o vÖ m«i trêng- ng«i nhµ chung cña chóng ta. C« vµ c¸c em cïng nghiªn cøu chêng III: “Con ngêi d©n sè vµ m«i trêng” .Tríc hÕt chóng ta nghiªn cøu TiÕt 56: Bµi 53: “T¸c ®éng cña con ngêi tíi m«i trêng”. Ho¹t ®éng 1 (19 phót): I -T¸c ®éng cña con ngêi tíi MT qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña x· héi Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV cho HS nghiªn cøu th«ng tin SGK quan s¸t H53.1;2;3 (7 ¶nh quÐt C¸ nh©n lªn b¶ng chØ trªn tõng bøc tõ SGK) vµ tr¶ lêi c¨u hái: ¶nh, x¸c ®Þnh ®îc : ? X· héi loµi ngêi ®· tr¶i qua nh÷ng + Thêi k× nguyªn thuû; X· héi n«ng 12 thêi k× ph¸t triÓn nµo. nghiÖp; X· héi c«ng nghiÖp §Ó ph©n tÝch tõng thêi k×, GV cho HS quan s¸t H53.1 ®Ó tr¶ lêi : Quan s¸t ¶nh ®Ó tr¶ lêi: ? Nh÷ng h×nh ¶nh trªn cho ta biÕt H¸i qu¶, b¾t c¸, s¨n b¾t thó, ®èt rõng nh÷ng ho¹t ®éng nµo cña con ngêi ®Ó s¨n thó. trong thêi k× nguyªn thuû. - GV: T¸c ®éng ®¸ng kÓ cña con ngêi lµ biÕt dïng löa ®Ó nÊu chÝn thøc ¨n, sëi Êm kh«ng khÝ vµ xua ®uæi thó d÷. ? ViÖc ®èt löa ®Ó s¨n thó ®· g©y ra - Thêi k× nguyªn thuû: ®èt löa ®Ó s¨n hËu qu¶ g×. � thó ch¸y rõng. GVcho HS quan s¸t 1 vµi h×nh ¶nh vÒ - X· héi n«ng nghiÖp: x· héi n«ng nghiÖp (®a ¶nh vÒ x· héi � + Trång trät, ch¨n nu«i chÆt ph¸ n«ng nghiÖp - H 53.2) rõng lÊy ®Êt canh t¸c, ch¨n th¶ gia ? Quan s¸t nh÷ng h×nh ¶nh trªn ®©y, sóc. h·y nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng cña con ng- + Cµy xíi ®Êt canh t¸c � nhiÒu vïng êi trong x· héi n«ng nghiÖp? c¸c ho¹t bÞ kh« c»n vµ suy gi¶m ®é mµu mì. ®éng nµy ®· ¶nh hëng tíi m«i trêng + Con ngêi ®Þnh c vµ h×nh thµnh c¸c nh thÕ nµo ? khu d©n c, khu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp GV lu ý häc sinh ho¹t ®éng cña con � mÊt ®Êt canh t¸c, mÊt rõng. ngêi ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång cùc tíi m«i trêng. - Cho HS quan s¸t 1 vµi h×nh ¶nh vÒ h×nh thµnh. x· héi c«ng nghiÖp: - X· héi c«ng nghiÖp: 13 + X©y dùng nhiÒu khu c«ng nghiÖp, � khu ®« thÞ diÖn tÝch ®Êt rõng vµ ®Êt trång trät ngµy cµng thu hÑp, « nhiÔm MT t¨ng. + SX nhiÒu lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u b¶o vÖ thùc vËt lµm t¨ng s¶n lîng l¬ng thùc, khèng chÕ dÞch bÖnh, nhng lµm « nhiÔm m«i trêng t¨ng, rau qu¶ ?Quan s¸t nh÷ng h×nh ¶nh trªn ®©y, nhiÔm thuèc b¶o vÖ thùc vËt. h·y nhËn xÐt vÒ ho¹t ®«ng cña con ng+ NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång quý êi trong x· héi c«ng nghiÖp vµ nh÷ng ®îc h×nh thµnh. ¶nh hëng cña nã ®Õn MT. ? Trong c¸c thêi k× trªn, häat ®éng - HS nªu ®îc ho¹t ®«ng cña con ngêi cña con ngêi ë thêi k× nµo ®· t¸c ®éng ë thêi k× x· héi c«ng nghiÖp ®· t¸c m¹nh nhÊt ®Õn MT? T¹i sao? ®éng ®Õn m«i trêng nhiÒu nhÊt trong ®ã cã c¶ t¸c ®éng tÝch cùc vµ ho¹t ®éng tiªu cùc. * TiÓu kÕt 1: T¸c ®éng cña con ngêi ®· tr¶i qua c¸c thêi k×: - Thêi kú nguyªn thuû - X· héi n«ng nghiÖp � - X· héi c«ng nghiÖp con ngêi ®· t¸c ®éng nhiÒu nhÊt ®Õn m«i trêng. Gi¸o viªn : NhiÖm vô cña chóng ta lµ h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc tíi m«i trêng vµ t¨ng cêng c¸c t¸c ®éng tÝch cùc tíi m«i trêng, ®Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã chóng ta cÇn nghiªn cøu c¸c t¸c ®éng cña con ngêi tíi m«i trênglµm suy tho¸i m«i trêng. Ho¹t ®éng 2 (13 phót): II - T¸c ®éng cña con ngêi lµm suy tho¸i MT tù nhiªn Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - §a ra c¸c ¶nh: h¸i lîm, s¨n b¾n ®éng - HS nghiªn cøu b¶ng 53.1 vµ hoµn vËt, ®èt rõng, ch¨n th¶ gia sóc thµnh bµi tËp - Yªu cÇu HS :Ho¹t ®éng c¸ nh©n, 1- a (ë møc ®é thÊp) 2- a, h 3- TÊt c¶ 4- a, b, c, d, g, lµm bµi tËp SGK môc II h 5- a, b, c, d, g, h 6- a, b, c, d, g, h 7- TÊt c¶ GV yªu cÇu HS nh×n vµo bµi tËp ? Em h·y cho biÕt: Nh÷ng ho¹t ®éng - HS dùa vµo b¶ng 53.1 ®Ó tr¶ lêi: ho¹t nµo cña con ngêi ph¸ huû MT tù ®éng h¸i lîm, s¨n b¾t ®éng v¹t hoang d·, ®èt rõng, ch¨n th¶ gia sóc, khai nhiªn. th¸c kho¸ng s¶n, ph¸t triÓn nhiÒu khu ? HËu qu¶ tõ nh÷ng ho¹t ®éng cña d©n c. con ngêi lµ g×. HËu qu¶: ph¸ huû m«i trêng tù nhiªn 14 mÊt nhiÒu loµi sinh vËt, mÊt n¬i ë cña sinh vËt, sãi mßn, tho¸i ho¸ ®Êt, « ? Ngoµi ra cßn ho¹t ®éng nµo cña nhiÔm m«i trêng, h¹n h¸n lò lôt,... con ngêi g©y suy tho¸i MT? + HS kÓ thªm nh: x©y dùng nhµ m¸y lín, chÊt th¶i c«ng nghiÖp nhiÒu, ®Ó chÊt th¶i kh«ng qua xö lÝ, chÆt ph¸ rõng bõa b·i. - NhiÒu ho¹t ®éng cña con ngêi ®· g©y hËu qu¶ xÊu, lµm mÊt c©n b»ng + Ho¹t ®éng chÆt ph¸ rõng bõa b·i sinh th¸i. vµ g©y ch¸y rõng dÉn ®Õn hËu qu¶ + ChÆt ph¸ rõng, ch¸y rõng: g©y « nghiªm träng nµo? - GV cho HS liªn hÖ tíi t¸c h¹i cña nhiÔm kh«ng khÝ, xãi mßn ®Êt, lò viÖc chÆt ph¸ rõng vµ ®èt rõng trong quÐt, níc ngÇm gi¶m, khÝ hËu thay ®æi, mÊt n¬i ë cña c¸c loµi sinh vËt nh÷ng n¨m gÇn ®©y. gi¶m ®a d¹ng sinh häc - g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i. * TiÓu kÕt 2: T¸c ®éng lín nhÊt cña con ngêi tíi MT tù nhiªn lµ ph¸ hñy th¶m thùc vËt dÉn ®Õn xãi mßn vµ tho¸i ho¸ ®Êt, « nhiÔm MT, h¹n h¸n, lò lôt, lò quÐt... Gi¸o viªn: hiÓu râ t¸c ®éng cña con ngêi lµm suy tho¸i m«i trêng tù nhiªn ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm, c¶i t¹o m«i trêng ®ã lµ nh÷ng viÖc con ngêi ®·, ®ang vµ sÏ tÝch cùc lµm. Chóng ta nghiªn cøu tiÕp phÇn III. Ho¹t ®éng 3 (7 phót): III - Vai trß cña con ngêi trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o MT tù nhiªn Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Tõ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña con ng- Nªu ®îc c¸c biÖn ph¸p : êi tíi m«i trêng ë trªn em h·y nªu c¸c +H¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè, biÖn ph¸p h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc ®ã. +Phôc håi trång rõng, +Khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn +KiÓm so¸t gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm GV cho HS quan s¸t h×nh ¶nh vÒ gièng vËt nu«i c©y trång quý ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ? Ngoµi ra, con ngêi cßn cã biÖn ph¸p 15 g× ®Ó c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i trêng. Da chuét bao tö Gièng lóa n¨ng suÊt cao Ng« ngät n¨ng suÊt cao Gièng lîn siªu l¹c Nªu ra ®îc c¸c biÖn ph¸p: +c¶i t¹o ®îc nhiÒu gièng c©y trång, vËt nu«i quý, n¨ng suÊt cao,... Bß ®ùc cao s¶n, cã tØ lÖ thô tinh cao, kh«ng bÖnh Bß c¸i cã s¶n lîng s÷a cao * TiÓu kÕt 3: Con ngêi ®· vµ ®ang nç lùc ®Ó b¶o vÖ vµ c¶i t¹o MT tù nhiªn b»ng c¸c biÖn ph¸p: + H¹n chÕ t¨ng d©n sè, sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn. + §Èy m¹nh ho¹t ®éng khoa häc gãp phÇn c¶i t¹o nhiÒu gièng c©y trång, vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao, phôc håi vµ trång rõng míi. 16 Mçi ngêi ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc BVMT sèng cña m×nh, h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. 4.Cñng cè (2 phót) - Tr×nh bµy nguyªn nh©n dÉn ®Õn suy tho¸i MT do ho¹t ®éng cña con ngêi 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ (1 phót): - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp sè 2 (SGK trang 160), t×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm MT vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm MT. TiÕt 57-bµi 54: ¤ nhiÔm m«i trêng I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc HS +Nªu ®îc kh¸i niÖm m«i trêng +Tr×nh bµy ®îc c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng vµ nguån gèc ph¸t sinh 2. KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch kªnh h×nh KÜ n¨ng th¶o luËn nhãm KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng II. §å dïng - Tranh ¶nh vÒ c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng - Mét sè sè liÖu thèng kª vÒ t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng cu¶ thÕ giíi nãi chung vµ cña VN nãi riªng. III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. Tæ chøc 9a (1 phót) 2. KiÓm tra bµi cò (3 phót): gi¸o viªn gäi 2 häc sinh lªn b¶ng HS 1: ViÕt c¸c viÖc lµm g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn m«i trêng, nªu t¸c h¹i vµ c¸c hµnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó BVMT. HS 2: Tr×nh bµy nguyªn nh©n dÉn ®Õn suy tho¸i m«i trêng. 3. Bµi míi(1 phót) -Sau khi ch÷a bµi tËp cho HS, GV lu ý nhiÒu ho¹t ®éng cña con ngêi lµm bÈn m«i trêng tù nhiªn, g©y « nhiÔm m«i trêng. T×nh h×nh MT ViÖt Nam hiÖn nay ®ang xuèng cÊp. V× vËy viÖc nghiªn cøu MT ®Ó b¶o vÖ MT lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Bµi häc h«m nay chóng ta sÏ nghiªn cøu vÒ « nhiÔm m«i trêng. Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu vÒ « nhiÔm m«i trêng(5 phót) Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh GV trë l¹i bµi tËp cña phÇn kiÓm tra I. ¤ nhiÔm m«i trêng bµi cò yªu cÇu häc sinh xem l¹i c¸c ho¹t ®éng g©y « nhiÔm m«i trêng. ? ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? ¤ nhiÔm m«i trêng lµ hiÖn tîng m«i trêng tù nhiªn bÞ bÈn, ®ång thêi c¸c tÝnh chÊt vËt lý, hãa häc, sinh häc cña 17 ? Nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng. m«i trêng bÞ thay ®æi g©y t¸c h¹i ®Õn ®êi sèng con ngêi vµ sinh vËt. -Do ho¹t ®éng cña con ngêi -Do ho¹t ®«ng cña tù nhiªn (thiªn tai, lò lôt ho¹t ®éng cña nói löa...) GV kh¼ng ®Þnh nguyªn nh©n chÝnh lµ do ho¹t ®éng cña con ngêi g©y ra TiÓu kÕt 1: -¤ nhiÔm m«i trêng:+ M«i trêng bÞ bÈn + TÝnh chÊt lÝ, hãa, sinh m«i trêng thay ®æi => G©y h¹i cho ngêi vµ ®éng vËt - Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm: + Do ho¹t ®éng cña con ngêi + Do ho¹t ®éng cña tù nhiªn: thiªn tai,... GV héi x· cµng ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn m«i trêng cµng t¨ng. Ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng ®Ó t×m c¸ch h¹n chÕ nã lµ viÖc lµm cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt níc. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu c¸c t¸c nh©n chñ yÕu g©y « nhiÔm m«i trêng(32 phót) II. C¸c t¸c nh©n chñ yÕu g©y « nhiÔm 1. ¤ nhiÔm do c¸c khÝ th¶i ra tõ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t(8 phót) ? C¸c khÝ ®éc h¹i lµ c¸c khÝ nµo? -Cacbonoxit, cacbon®i«xit, lu huúnh ®i«xit, nit¬®i«xÝt. ? Nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn « nhiÔm kh«ng khÝ? GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 54.1 hiÓu biÕt thùc tÕ ®iÒn vµo b¶ng 54.1. C¸c nguyªn nh©n g©y « nhiÔm. GV gäi mçi HS ®iÒn 1 ND Do ®èt ch¸y nhiªn liÖu, gç, cñi, than ®¸, ch¸y rõng,... HS kÓ tªn c¸c ho¹t ®éng g©y « nhiÔm HS ®iÒn vµo b¶ng 54.1: B¶ng 54.1. C¸c nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ Ho¹t ®éng Nhiªn liÖu bÞ ®èt ch¸y 1. Giao th«ng vËn t¶i - ¤t« X¨ng dÇu - Xe t¶i X¨ng - Xe m¸y X¨ng 2. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp - NhiÖt ®iÖn Than - S¶n xuÊt g¹ch Than, cñi - S¶n xuÊt ®êng mÝa Than 18 3. Sinh ho¹t - NÊu c¬m, canh Than, cñi, chÊu,... - §èt sëi Cñi 4. §èt r¬m r¸c R¬m r¸c GV: BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ? HS: - Kh«ng ®èt r¬m r¸c (ñ r¬m t¹o ph©n xanh) - X©y hÇm khÝ bi-«-ga . - Sö dông x¨ng kh«ng pha ch× cho c¸c ph¬ng tiÖn ®i l¹i,dõng ®ç xe cÇn t¾t m¸y. GV: C¸c em cÇn tuyªn truyÒn ®Ó mäi ngêi cïng thùc hiÖn ®Ó cã bÇu kh«ng khÝ trong lµnh vµ c« cïng c¸c em tiÕp tôc nghiªn cøu 4 t¸c nh©n g©y « nhiÔm kh¸c. Gi¸o viªn chia líp thµnh 4 nhãm( mçi Häc sinh th¶o luËn nhãm theo néi nhãm 1 tæ) th¶o luËn vÒ 1 t¸c nh©n dung ®· ®îc gi¸o viªn híng dÉn. g©y « nhiÔm (ho¹t ®éng nhãm trong 6 phót) thùc hiÖn c¸c néi dung sau: -Tr¶ lêi c©u hái theo yªu cÇu cña SGK, -T×m nguyªn nh©n g©y « nhiÔm - T¸c h¹i cña « nhiÔm ®èi víi ®êi sèng con ngêi vµ ®éng vËt. - BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm Cô thÓ nhãm 1: T×m hiÓu « nhiÔm do ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ chÊt ®éc ho¸ häc. Nhãm 2: ¤ nhiÔm do chÊt phãng x¹. Nhãm 3: ¤ nhiÔm do c¸c chÊt th¶i r¾n. Nhãm 4: ¤ nhiÔm do sinh vËt g©y C¸c nhãm b¸o c¸o vµ nghe b¸o c¸o, bÖnh. cã thÓ bæ sung hoÆc ®Æt c©u hái chÊt vÊn. Gi¸o viªn cho ®¹i diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o c¸c nhãm kh¸c nghe, bæ sung khi cÇn thiÕt. Gi¸o viªn cïng häc sinh kÕt luËn sau mçi phÇn b¸o c¸o cña mçi nhãm. *TiÓu kÕt 2: 1.C¸c khÝ ®éc t¹o ra tõ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t g©y « nhiÔm kh«ng khÝ 2. C¸c chÊt ho¸ häc ®éc h¹i ®îc ph¸t t¸n vµo ®Êt, níc kh«ng khÝ lµm « nhiÔm nguån níc vµ m¹ch níc ngÇm. Ho¸ chÊt cßn ngÊm vµo sinh vËt. => CÇn h¹n chÕ sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt, nÕu ph¶i dïng th× dïng cÇn ®¶m b¶o ®óng quy tr×nh. 19 3.ChÊt phãng x¹ g©y bÖnh tËt di truyÒn, bÖnh ung th cho ngêi ®éng vËt. 4. C¸c chÊt th¶i r¾n g©y « nhiÔm gåm ®å nhùa, giÊy, m¶nh cao su, b«ng kim tiªm y tÕ,v.v.. => Kh«ng ®æ r¸c bõa b·i. t¨ng cêng t¸i sö dông chÊt th¶i r¾n 5-ChÊt th¶i kh«ng ®îc xö lý lµ nguån ph¸t sinh vµ ®iÒu kiªn thuËn lîi ®Ó sinh vËt cã h¹i ph¸t triÓn, g©y bÖnh cho ngêi. =>CÇn gi÷ vÖ sinh m«i trêng, vÖ sinh ¨n uèng, ngñ trong mµn. 4. Cñng cè (2 phót) Cho häc sinh ®äc kÕt luËn chung. ? M«i trêng xung quanh em ë cã « nhiÔm kh«ng? NÕu cã th× nguyªn nh©n chñ yÕu lµ g×? Em ®· lµm g× ®Ó h¹n chÕ sù « nhiÔm ®ã? 5. Híng dÉn vÒ nhµ(1 phót): -Häc thuéc bµi, ¸p dông vµo thùc tÕ h¹n chÕ g©y « nhiÔm m«i trêng, b¶o vÖ m«i trêng. -ChuÈn bÞ cho bµi sau: xem bµi 55. TiÕt 58-bµi 55: ¤ nhiÔm m«i trêng (TiÕp theo) I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc: Häc sinh nªu ®îc c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng níc,kh«ng khÝ , h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng do thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng do chÊt th¶i r¾n. 2. RÌn kÜ n¨ng: -§äc kªnh h×nh, kÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. -KÜ n¨ng th¶o luËn nhãm, tr×nh bµy tríc líp, kÜ n¨ng tù ®¸nh gi¸, ®¸nh gi¸ lÉn nhau. 3. Gi¸o dôc ý thøc BVMT II. §å dïng -Tranh phãng to h×nh 55.1, 55.2: -§¸p ¸n thang ®iÓm chÊm cña bµi tËp ®iÒn cét kÕt qu¶ trong b¶ng 55: C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm: §¸p ¸n 1 a,b,c,d,e,g,i,k,l,m. 2 c,d,e,g,i,k,l,m,n. 3 g,k,l. 4 e,g,h,k,l,m. 5 g,k,l,m. 6 d,e,g,k,l,m,n. 7 g,k. 8 o,p. 20 Thang ®iÓm - §óng tÊt c¶ 9 ®iÓm ( NÕu sai hoÆc thiÕu 1 ch÷ c¸i ë mçi ý trõ 0,2 ®iÓm) - Tr×nh bµy thªm ®îc Ýt nhÊt 1 biÖn ph¸p, ®iÒn ®óng ®îc t¸c dông h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng cña biÖn ph¸p ®ã ®îc 1 ®iÓm III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. Tæ chøc :KT sÜ sè 9A(1 phót) 2. KiÓm tra bµi cò(3 phót) M«i trêng xung quanh em ë cã « nhiÔm kh«ng? Em ®· lµm g× ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm ®ã? 3. Bµi míi(1 phót) Tõ phÇn tr¶ lêi cña häc sinh gi¸o viªn nhËn xÐt m«i trêng quanh x· ta ë cã bÞ « nhiÔm, cã lóc, cã n¬i t×nh tr¹ng « nhiÔm lªn tíi møc b¸o ®éng nh vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m (©m lÞch), khu vùc s«ng n¨m x· thêng bèc mïi khã chÞu, níc s«ng ®en ngßm do nhiÔm chÊt th¶i tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt bét dong diÒng tõ mét sè x· ë khu B¾c. VËy lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng, h«m nay chóng ta nghiªn cøu tiÕt 58 bµi 55 “¤ nhiÔm m«i trêng” Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng kh«ng khÝ(5 phót) Gi¸o viªn Häc sinh Yªu cÇu häc sinh quan s¸t h×nh 55.1, III. H¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng kÕt hîp víi hiÓu biÕt thùc tÕ, nªu biÖn 1. H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ vµ c¬ - Trång c©y xanh. së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p ®ã. - Sö dông nguån n¨ng lîng tù nhiªn. Gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc sinh ®a ra - Gi¶i thÝch ®îc c¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p kh«ng cã trong gîi ý ë c¸c biÖn ph¸p ®ã. h×nh 55.1 (nh kh«ng ®èt r¬m, sö dông nguån n¨ng lîng thuû triÒu, sö dông nguån n¨ng lîng khai th¸c tõ c¸c nguån níc nãng trong lßng qu¶ ®Êt...) Ho¹t ®«ng 2: T×m hiÓu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm nguån níc(6 phót). Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh m« t¶ Häc sinh nªu ®îc qu¸ tr×nh xö lý qu¸ tr×nh xö lÝ níc th¶i tõ c¸c nhµ m¸y níc th¶i Gi¸o viªn nhÊn m¹nh 2 qu¸ tr×nh: xö lÝ sinh häc ®èi víi níc th¶i trong (ë trªn) vµ xö lÝ ho¸ häc víi phÇn cÆn l¾ng (ë díi) cuèi cïng t¹o thµnh 2 thµnh phÇn níc th¶i qua xù lÝ vµ chÊt th¶i qua xö lÝ kh«ng cßn ®éc h¹i. Gi¸o viªn liªn hÖ níc th¶i tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bét dong vµ níc th¶i ë 21 c¸c khu ch¨n nu«i, c¸c gia ®×nh cÇn qua xö lÝ. Tríc m¾t ®Ó tr¸nh « nhiÔm c¸c gia ®×nh ch¨n nu«i qui m« lín cÇn x©y hÇm khÝ bi-o-ga võa lµm s¹ch m«i trêng võa tiÕt kiÖm ®îc chÊt ®èt. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ c¸c chÊt th¶i r¾n(12phót). Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh quan s¸t 3. H¹n chÕ « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ h×nh 55.3 vµ 55.4. Ho¹t ®éng nhãm(9 thùc vËt vµ h¹n chÕ « nhiÔm do c¸c phót), tr¶ lêi c¸c c©u hái: chÊt th¶i r¾n ? BiÖn ph¸p « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi 2 c©u hái: thùc vËt. ? BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm do c¸c chÊt th¶i r¾n Gi¸o viªn cho ®¹i diÖn nhãm b¸o c¸o §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o C¸c nhãm bæ sung. C¸c nhãm kh¸c nghe vµ bæ sung Gi¸o viªn, häc sinh cïng kÕt luËn KÕt luËn: * H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ: - Trång nhiÒu c©y xanh - Sö dông nguån n¨ng lîng tù nhiªn * H¹n chÕ « nhiÔm nguån níc C¸c khu c«ng nghiÖp hay khu d©n c cÇn cã hÖ thèng xö lý níc th¶i ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm nguån níc *H¹n chÕ « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ thùc vËt: + T¨ng cêng sö dông thiªn ®Þch + H¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt, chØ sö dông c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®îc phÐp lu hµnh vµ sö dông theo ®óng quy tr×nh. *H¹n chÕ « nhiÔm do chÊt th¶i r¾n: + CÇn ph©n lo¹i r¸c, thu gom riªng tõng lo¹i ®Ó xö lÝ. + R¸c h÷u c¬: ñ thµnh ph©n bãn R¸c t¸i sinh (c¸c chai, lä s¹ch,...):t¨ng cêng sö dông + R¸c v« c¬ T¸i chÕ chÊt th¶i R¸c kh«ng t¸i sinh T¸i sö dông Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm(14 phót) Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh th¶o Häc sinh ho¹t ®éng nhãm hoµn luËn nhãm(7 phót) thùc hiÖn yªu cÇu thµnh bµi tËp. cña SGK. 22
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan