Tài liệu Phát triển nguồn nhân lực cho sở nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh phú yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG NGUYỄN THỊ HỒNG MINH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CHO SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ NHA TRANG - 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG NGUYỄN THỊ HỒNG MINH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CHO SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH PHÚ YÊN Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VĂN NGỌC NHA TRANG - 2012 i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn này tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên, Quý Thầy Cô, bạn bè. Xin trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Văn Ngọc, người hướng dẫn khoa học của luận văn, đã hướng dẫn tận tình và giúp đỡ em về mọi mặt để hoàn thành luận văn. Xin trận trọng cảm ơn Quý thầy cô Khoa Kinh tế, Khoa Sau Đại học đã hướng dẫn và giúp đỡ em trong quá trình thực hiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn các bác, các cô chú Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên đã dành chút thời gian để thực hiện phỏng vấn giúp tôi có số liệu để phân tích và đánh giá; sẵn sàng cung cấp thông tin, tài liệu và hợp tác trong quá trình thực hiện luận văn. Cuối cùng cho tôi gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Quý Thầy Cô Trường Đại học Nha Trang trong thời gian qua đã truyền đạt cho em những kiến thức quý báu. ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung của luận văn này hoàn toàn được hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Văn Ngọc. Các số liệu và kết quả có được trong luận văn tốt nghiệp là hoàn toàn trung thực. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hồng Minh iii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................i LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................... ii MỤC LỤC.................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ....................................................................................... ix DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................................. x TÓM TẮT LUẬN VĂN................................................................................................ xi PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................. 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................. 4 4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 5. Các nghiên cứu liên quan ......................................................................................... 4 6. Đóng góp của đề tài.................................................................................................. 5 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................................ 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ..........7 1.1. Khái niệm về nguồn nhân lực .................................................................................7 1.1.1. Khái niệm ........................................................................................................7 1.1.2. Phân loại..........................................................................................................8 1.2. Vai trò và ý nghĩa của nguồn nhân lực....................................................................8 1.2.1. Nguồn nhân lực – mục tiêu và động lực chính của sự phát triển.......................8 1.2.2. Nguồn nhân lực – trung tâm của sự phát triển ..................................................9 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực..........................................11 1.3.1. Khái niệm về phát triển nguồn nhân lực .........................................................11 1.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực ...................................12 1.3.2.1. Môi trường bên ngoài ..............................................................................14 1.3.2.2. Môi trường bên trong ..............................................................................16 1.4. Nội dung phát triển nguồn nhân lực......................................................................18 1.4.1. Công tác quản trị nguồn nhân lực...................................................................18 1.4.2. Hoạch định nguồn nhân lực............................................................................20 iv 1.4.3. Phân tích công việc ........................................................................................21 1.4.4. Chiêu mộ và tuyển chọn nhân sự....................................................................23 1.4.5. Đào tạo nguồn nhân lực .................................................................................25 1.4.6. Đánh giá thành tích công tác ..........................................................................27 1.4.7. Lương bổng và đãi ngộ ..................................................................................29 1.5. Kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực ở một số nước trên thế giới .....................31 1.5.1. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ...............................................................................31 1.5.2. Kinh nghiệm của Nhật Bản ............................................................................33 1.5.3. Kinh nghiệm của Hàn Quốc ...........................................................................34 1.5.4. Kinh nghiệm của Trung Quốc ........................................................................35 1.5.5 Kinh nghiệm của Singapore ............................................................................36 1.6. Những bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam..................................................37 1.7. Tóm tắt chương 1 .................................................................................................39 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NGUỒN NHÂN LỰC CỦA SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH PHÚ YÊN...................................................40 2.1. Tổng quan về điều kiện kinh tế xã hội Phú Yên....................................................40 2.1.1. Điều kiện tự nhiên..........................................................................................40 2.1.1.1. Vị trí địa lý ..............................................................................................40 2.1.1.2. Khí hậu....................................................................................................40 2.1.1.3. Đặc điểm địa hình ...................................................................................40 2.1.1.4. Dân số .....................................................................................................40 2.1.2. Kinh tế - xã hội ..............................................................................................41 2.1.2.1. Tăng trưởng kinh tế .................................................................................41 2.1.2.2. Sự chuyển dịch cơ cấu lao động và kinh tế ..............................................42 2.1.2.3. Tổng vốn đầu tư phát triển.......................................................................43 2.1.2.4. Thu ngân sách .........................................................................................43 2.2. Tình hình sản xuất và phát triển của ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản Phú Yên năm 2011 ....................................................................................................................44 2.3. Tổng quan về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên ...................46 2.3.1. Lịch sử hình thành .........................................................................................46 2.3.2. Vị trí, chức năng ............................................................................................47 2.3.2. Nhiệm vụ, quyền hạn .....................................................................................47 v 2.3.2.1. Trình Uỷ ban nhân dân tỉnh .....................................................................47 2.3.2.2. Trình Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh.......................................................48 2.3.2.3. Về nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi) ....................................................48 2.3.2.4. Về lâm nghiệp .........................................................................................49 2.3.2.5. Về diêm nghiệp .......................................................................................50 - Tổ chức thực hiện kế hoạch dự trữ muối của tỉnh sau khi được phê duyệt. 2.3.2.6. Về thuỷ sản .............................................................................................50 2.3.2.7. Về thuỷ lợi ..............................................................................................51 2.3.2.8. Về phát triển nông thôn ...........................................................................51 2.3.2.9. Về chế biến và thương mại nông sản, lâm sản, thủy sản và muối .............52 2.3.3. Cơ cấu tổ chức ...............................................................................................54 2.3.3.1. Lãnh đạo Sở ............................................................................................54 2.3.3.2. Các phòng chuyên môn, nghiệp vụ ..........................................................55 2.3.3.3. Các Chi cục trực thuộc Sở .......................................................................56 2.3.3.4. Các đơn vị sự nghiệp trực thuộc ..............................................................57 2.3.4. Tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu chiến lược........................................................61 2.3.4.1. Tầm nhìn .................................................................................................61 2.3.4.2. Sứ mệnh ..................................................................................................61 2.3.4.3. Mục tiêu chiến lược.................................................................................61 2.4. Thực tiễn phát triển nguồn nhân lực ở Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên ...............................................................................................................62 2.4.1. Công tác hoạch định và xác định các tiêu chí phát triển .................................62 2.4.1.1. Về số lượng .............................................................................................62 2.4.1.2. Về chất lượng ..........................................................................................63 2.4.1.3. Về cơ cấu ................................................................................................64 2.4.2. Các chính sách trong phát triển nguồn nhân lực .............................................64 2.4.2.1. Chính sách tuyển dụng ............................................................................64 2.4.2.2. Chính sách bố trí và sử dụng....................................................................66 2.4.2.3. Chính sách đào tạo ..................................................................................68 2.4.2.4. Chính sách lương bổng và đãi ngộ...........................................................70 2.5. Kết quả phát triển nguồn nhân lực ở Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên ...............................................................................................................71 vi 2.5.1. Về số lượng cán bộ ........................................................................................71 2.5.2. Về trình độ và chất lượng hoạt động chuyên môn ..........................................73 2.5.3. Về cơ cấu nguồn lực ......................................................................................77 2.5.3.1. Cơ cấu nhân lực theo độ tuổi ...................................................................77 2.5.3.2. Cơ cấu nhân lực theo giới tính.................................................................78 2.5.3.3. Cơ cấu theo chức năng ............................................................................78 2.5.4. Đánh giá chung ..............................................................................................79 2.5.4.1. Mặt đạt được ...........................................................................................79 2.5.4.2. Mặt hạn chế.............................................................................................79 2.5.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .............................................................80 2.6. Tóm tắt chương 2 .................................................................................................81 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CHO SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH PHÚ YÊN ..................................83 3.1. Những căn cứ để đưa ra giải pháp phát triển nguồn nhân lực Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên...............................................................................83 3.1.1. Phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Yên đến năm 2020.................................................................................................................83 3.1.1.1. Phương hướng, nhiệm vụ.........................................................................83 3.1.1.2. Mục tiêu phát triển .................................................................................83 3.1.1.3. Định hướng phát triển ngành Nông, lâm, ngư nghiệp, thủy sản................85 3.1.2. Phương hướng, mục tiêu phát triển nguồn nhân lực ngành nông, lâm, ngư nghiệp, thủy sản Phú Yên ........................................................................................85 3.1.3. Những vấn đề cơ bản trong phát triển nguồn nhân lực ngành nông, lâm, ngư nghiệp, thủy sản Phú Yên ........................................................................................86 3.1.3.1. Những thuận lợi.......................................................................................86 3.1.3.2. Những khó khăn ......................................................................................88 3.2. Các giải pháp phát triển và quản trị nguồn nhân lực .............................................89 3.2.1. Mục tiêu và nguyên tắc của các giải pháp phát triển nguồn nhân lực..............89 3.2.1.1. Mục tiêu ..................................................................................................89 3.2.1.2. Nguyên tắc ..............................................................................................90 3.2.2. Vai trò và trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân trong công tác quản trị và phát triển nguồn nhân lực....................................................................................90 vii 3.2.2.1. Mô hình tóm tắt về vai trò, trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân........90 3.2.2.2. Vai trò và trách nhiệm của lãnh đạo, cán bộ quản lý trong công tác phát triển và quản trị nguồn nhân lực ...........................................................................92 3.2.2.3. Vai trò của phòng Tổ chức cán bộ và các đơn vị trong công tác phát triển nguồn nhân lực ............................................................................................92 3.2.2.4. Vai trò và trách nhiệm của từng cán bộ, nhân viên...................................92 3.2.3. Giải pháp hoàn thiện chính sách đào tạo ........................................................93 3.2.3.1. Đào tạo cho công chức dự bị ...................................................................93 3.2.3.2. Đào tạo cấp bằng .....................................................................................93 3.2.3.3. Đào tạo không cấp bằng ..........................................................................94 3.2.3.4. Quy trình đào tạo.....................................................................................96 3.2.4. Giải pháp quản trị nguồn nhân lực ...............................................................103 3.2.4.1. Hoạch định nguồn nhân lực ...................................................................103 3.2.4.2. Giải pháp hoàn thiện chính sách thu hút, giữ chân nhân tài....................111 3.2.4.2. Giải pháp hoàn thiện chính sách tuyển dụng cán bộ...............................112 3.2.4.3. Giải pháp hoàn thiện công tác đánh giá kết quả công việc .....................114 3.2.4.4. Giải pháp hoàn thiện chính sách bố trí, sử dụng và đề bạt cán bộ...........118 3.3. Kiến nghị và đề xuất...........................................................................................122 3.3.1. Đối với Chính phủ, Bộ, Ngành, Trung ương ................................................122 3.3.2. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên........................................................123 3.3.3. Đối với các cơ sở đào tạo .............................................................................124 3.4. Tóm tắt chương 3 ...............................................................................................124 3.5. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ..............................................125 KẾT LUẬN .................................................................................................................126 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................128 PHỤ LỤC ....................................................................................................................130 viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BQL: Ban quản lý BVNLTS: Bảo vệ nguồn lợi thủy sản CB: Cán bộ CC: Chi cục CCVC: Công chức viên chức CNV: Công nhân viên LĐ – XH: Lao động xã hội NLS&TS: Nông lâm sản và thủy sản NN: Nông nghiệp NXB: Nhà xuất bản PCLB: Phòng chống lụt bão PTNT: Phát triển nông thôn TCCB: Tổ chức cán bộ TT: Trung tâm UBND: Ủy ban nhân dân ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tăng trưởng kinh tế 2001-2005 và 2006-2010 ............................................... 42 Bảng 2.2: Cơ cấu GDP và cơ cấu lao động trên địa bàn tỉnh .......................................... 43 Bảng 2.3: Bảng tổng hợp số lượng tuyển dụng 3 năm vừa qua....................................... 64 Bảng 2.4: Bảng bố trí công việc theo chuyên môn ......................................................... 66 Bảng 2.5: Thống kê cán bộ, công nhân viên đang tham gia các khóa đào tạo trung, dài hạn (tháng 7/2012)..........................................................................................................69 Bảng 2.6 : Chi phí đào tạo 3 năm vừa qua...................................................................... 70 Bảng 2.7: Tiền lương và các khoản chi trả cho CBCNV 3 năm vừa qua......................... 71 Bảng 3.1: Dự báo nhu cầu lao động và cơ cấu lao động tỉnh Phú Yên đến năm 2020 ..... 86 Bảng 3.2: Đánh giá hoạt động đào tạo và sau đào tạo................................................... 102 Bảng 3.3: Nhu cầu đào tạo từ thực trạng nguồn nhân lực của Sở.................................. 103 Bảng 3.4 : Nhu cầu nguồn nhân lực của Sở đến năm 2020 ........................................... 109 Bảng 3.5: Bảng đánh giá thành tích công tác cán bộ .................................................... 117 Bảng 3.6: Bảng mô tả công việc kỹ sư nông nghiệp..................................................... 120 Bảng 3.7: Bảng tiêu chuẩn công việc kỹ sư nông nghiệp.............................................. 121 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ văn hóa .............................................73 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ chuyên môn.......................................74 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ ngoại ngữ ..........................................74 Biểu đồ 2.4: Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ tin học ...............................................75 Biểu đồ 2.5: Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ quản lý nhà nước...............................76 Biểu đồ 2.6: Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ lý luận chính trị .................................77 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu nguồn nhân lực theo độ tuổi............................................................77 Biểu đồ 2.8: Cơ cấu nguồn nhân lực theo giới tính..........................................................78 x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Sự thay đổi về số lượng trong quá trình đảm bảo nhân sự................................12 Hình 1.2: Môi trường quản trị tài nguyên nhân lực .........................................................13 Hình 1.3: Cơ cấu tổ chức và chức năng hoạt động của phòng nguồn nhân lực ................20 Hình 1.4: Quá trình hoạch định nguồn nhân lực..............................................................21 Hình 1.5: Sơ đồ phân tích công việc ...............................................................................23 Hình 1.6: Tiến trình tuyển mộ.........................................................................................24 Hình 1.7: Tiến trình tuyển chọn nhân viên ......................................................................25 Hình 1.8: Tiến trình đào tạo và phát triển........................................................................27 Hình 1.9: Hệ thống đánh giá năng lực thực hiện công việc của nhân viên .......................28 Hình 1.10: Cơ sở để thực hiện các mục tiêu của tiền lương.............................................30 Hình 1.11: Các yếu tố của chương trình lương bổng và đãi ngộ toàn diện .......................31 Hình 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên.................................................................................................................................60 Hình 3.1: Mô hình tóm tắt về vai trò, trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân trong công tác quản trị và phát triển nguồn nhân lực ................................................................91 Hình 3.2: Quy trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực....................................................97 Hình 3.3: Quy trình đề bạt cán bộ .................................................................................119 xi TÓM TẮT LUẬN VĂN Tiếng Việt: Mục tiêu của đề tài là phát triển nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. Luận văn đã tập trung nghiên cứu các tài liệu về phát triển nguồn nhân lực từ đó rút ra khái niệm nguồn nhân lực, vai trò của nguồn nhân lực trong tổ chức, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực, nội dung các chính sách quản trị và phát triển nguồn nhân lực,… Từ kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực của các nước Hoa Kì, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Singapore, luận văn đã rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Luận văn đã đánh giá thực trạng nguồn nhân lực của Sở đồng thời xem xét và phân tích các chính sách phát triển nguồn nhân lực Sở qua việc thu thập, phân tích số liệu, điều tra, phỏng vấn các nhà lãnh đạo, cán bộ, công nhân viên trong Sở. Sở đã tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ công nhân viên chức có năng lực, phẩm chất tốt. Tuy nhiên, cán bộ có trình độ cao vẫn còn thiếu, một bộ phận yếu kém cả về phẩm chất và năng lực, trình độ chính trị, quản lý nhà nước, ngoại ngữ, tin học… chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Nguyên nhân chủ yếu là do những hạn chế trong chính sách phát triển nguồn nhân lực của Sở như: Chính sách tuyển dụng chưa thu hút được nhân tài, chưa đúng quy trình; Chính sách bố trí, sử dụng còn mang tính chủ quan, áp đặt; Chính sách đào tạo còn bộc lộ nhiều yếu kém; Chính sách lương bổng, đãi ngộ chưa khuyến khích được tinh thần làm việc của cán bộ, công nhân viên. Căn cứ vào phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, phương hướng và những thuận lợi, khó khăn trong phát triển nguồn nhân lực ngành nông, lâm, thủy sản của tỉnh Phú Yên đến năm 2020, trên cơ sở thực trạng nguồn nhân lực và hiệu quả các chính sách phát triển nguồn nhân lực Sở đã thực hiện, luận văn trình bày các giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực cho Sở trong thời gian tới như: Hoàn thiện chính sách tuyển dụng, bố trí, sử dụng nhân lực, đánh giá, đề bạt cán bộ và chính sách đào tạo. Đề tài cũng đưa ra các kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhà nước, các trường, trung tâm, cơ sở đào tạo trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và cả nước nói chung. xii Tiếng Anh: The purpose of this research is to develop the human resource of Phu Yen’s Department of Agriculture and Rural Development. This research concentrated on research on many documents about human resource development to understand the definition, the roles of human resource in the organizations, the elements that influent human resource development and the policies that is to develop human resource…Depend on the experiences in human resource development of United States, Japan, Korea, China and Singapore, I learned many things to develop Vietnam’s human resource. This research estimated actual situation of the Department’s human resource and examined, analyzed the policies that is to develop human resource by collecting, analyzing, inquiring, interviewing the managers and officers. The Department concentrated on improving the officers’ ability and knowledge. However, the number of officers that has high knowledge is little, some officers is lack of ability, knowledge, political level, state managerment, foreign language and computer knowledge…and they do not meet actual need. The common reasons are the imperfection of human resource development policies, such as: The select policy does not attract the talents and follow the sound process; assignment and using policy is subjective and obligatory; the training policy has many defect; the salary and treat policy does not encourage the officers’ working attitude. Depend on the line and duties of economic-society development, the line and the advantages, disadvantages of agriculture, forest, aquaculture human resource development of Phu Yen untill 2020, the actual situation of human resource and the effect of human resource development policies that the Department did; this research showed the solutions to develop the Department’s human resource in the future such as: Perfecting policies about ellect, assignment, using, assesment, promotion and training. This research also showed some petitions to the state managerment organizations, colleges, centers, training organizations in Phu Yen and all over our coutry. 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nông, lâm, ngư nghiệp và thủy sản là những ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội cung cấp nhiều loại sản phẩm thiết yếu cho đời sống xã hội, là thị trường rộng lớn của nền kinh tế, cung cấp nguồn nhân lực và tạo nên tích luỹ ban đầu cho sự nghiệp phát triển của đất nước. Lý luận và thực tiễn đã chứng minh rằng, nông nghiệp đóng vai trò to lớn trong sự phát triển kinh tế. Hầu hết các nước phải dựa vào sản xuất nông nghiệp để tạo sản lượng lương thực, thực phẩm cần thiết đủ để nuôi sống dân tộc mình và tạo nền tảng cho các ngành, các hoạt động kinh tế khác phát triển. Việt Nam là một nước nông nghiệp với điểm xuất phát thấp, trên 70% dân số sống ở nông thôn và 56% lao động xã hội làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, sáng tạo ra 68% tổng giá trị kinh tế nông thôn, năng suất khai thác ruộng đất và năng suất lao động còn thấp… Nhân lực ngành nông nghiệp phát triển nông thôn phần lớn chưa qua đào tạo và không có chứng chỉ chuyên môn. Trong số 21,2 triệu lao động nông nghiệp trong độ tuổi lao động trên cả nước, có 20,7 triệu người (chiếm 97,65%) chưa qua đào tạo và không có chứng chỉ chuyên môn; người có bằng sơ cấp, công nhân kỹ thuật chiếm 1,26%; bằng trung cấp chiếm 0,87%. Tỷ lệ lao động có bằng cao đẳng, đại học chỉ chiếm 0,22%. Trong tổng số 60,7 triệu nông dân, chỉ có 4.847 cán bộ khuyến nông chuyên trách hưởng lương từ ngân sách nhà nước; 10.543 cán bộ khuyến nông không chuyên trách và 15.744 cộng tác viên thôn bản.(1) Để phát triển bền vững trong thời kỳ hội nhập thì phát triển nguồn nhân lực là điều cần thiết bởi lẽ một nền kinh tế muốn tăng trưởng nhanh và bền vững, phụ thuộc bởi rất nhiều yếu tố trong đó có ba yếu tố cơ bản là phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại, áp dụng khoa học kỹ thuật công nghệ tiên tiến và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Quá trình phát triển nguồn nhân lực là quá trình làm thay đổi về số lượng, chất lượng và cơ cấu để ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu của nền kinh tế. Phú Yên là tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ một tỉnh thuần nông, phần lớn diện tích đất đai thuộc khu vực nông thôn, có lực lượng lao động dồi dào người dân cần cù (1) Hội thảo về đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực cho lĩnh vực Nông nghiệp phát triển nông thôn tại Hà Nội ngày 10/4/2010 – Bộ Giáo dục và Đào tạo 2 chịu khó. Phú Yên có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển nông, lâm, ngư nghiệp và thủy sản. Tỉnh Phú Yên năm 2010 có trên 30.000 người có trình độ đại học, cao đẳng trở lên, chiếm hơn 3,4% so với dân số toàn tỉnh, tập trung đông ở các ngành giáo dục, y tế, quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế…trong đó, 461 người có trình độ thạc sĩ, 8 người có trình độ tiến sĩ.(2) Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Yên đến năm 2020: Xây dựng nền nông nghiệp phát triển bền vững, chất lượng cao, sản phẩm sạch, phù hợp với hệ sinh thái. Đẩy mạnh trồng rừng, tăng cường vốn rừng, hạn chế khai thác gỗ rừng tự nhiên và khai thác có hiệu quả rừng trồng. Xây dựng nông thôn mới, hiện đại, giảm áp lực về dân số cho các đô thị, phát triển kinh tế đồng bộ giữa các vùng trong tỉnh. Phát triển thuỷ sản bền vững, toàn diện trên các mặt nuôi trồng, khai thác, chế biến và dịch vụ hậu cần nghề cá. Đầu tư để có nguồn nhân lực thỏa mãn về số lượng và có chất lượng cao luôn luôn là mục tiêu phấn đấu quan trọng trong chiến lược phát triển con người của tỉnh. Bởi con người là nguồn lực cơ bản, quyết định đối với toàn bộ chiến lược phát triển đất nước nói chung và chiến lược phát triển kinh tế nói riêng. Phát triển nguồn nhân lực trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là vấn đề lớn có ý nghĩa hết sức quan trọng, cần được quan tâm nghiên cứu một cách thấu đáo để Việt Nam chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia tích cực vào hợp tác, phân công lao động quốc tế, gia nhập có hiệu quả các tổ chức kinh tế của khu vực và thế giới. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là Uỷ Ban nhân dân cấp tỉnh) tham mưu, giúp Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương về: nông nghiệp; lâm nghiệp; diêm nghiệp; thuỷ sản; thuỷ lợi và phát triển nông thôn; phòng, chống lụt, bão; an toàn nông sản, lâm sản, thuỷ sản và muối trong quá trình sản xuất đến khi đưa ra thị trường; về các dịch vụ công thuộc ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự uỷ quyền của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh và theo quy định của pháp luật. Cán bộ có trình độ cao (đại học, sau đại học) của tỉnh nói chung và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nói riêng vẫn còn thiếu, tỷ lệ thấp, chưa đủ đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Đội ngũ cán bộ quản lý giỏi, cán bộ khoa học kỹ thuật có trình (2) Quy hoạch phát triển nhân lực Phú Yên trong giai đoạn 2011- 2020 3 độ cao, lao động lành nghề phục vụ nhu cầu của sản xuất nông nghiệp, dịch vụ nông nghiệp, phát triển nông thôn...còn thiếu nhiều. Một bộ phận cán bộ yếu kém cả về phẩm chất và năng lực, tính tiên phong, gương mẫu, tâm huyết vì dân, vì sự nghiệp phát triển nông nghiệp còn thấp. Tinh thần đấu tranh phê bình và tự phê bình của một số cán bộ, nhất là cán bộ trẻ còn nể nang, thiếu mạnh dạn. Trình độ ngoại ngữ, nhất là khả năng nói, giao tiếp làm việc trực tiếp với người nước ngoài còn hạn chế; kỹ năng sử dụng, khai thác công nghệ thông tin chưa đồng đều, hiệu quả thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công việc. Xu thế học sinh, sinh viên theo học các chuyên ngành về nông nghiệp có chiều hướng giảm, chất lượng đầu vào thấp hơn các ngành khác và sinh viên sau khi ra trường thường ở lại các đô thị lớn, làm việc cho các Doanh nghiệp có mức thu nhập cao hơn so với khi làm việc trong các cơ quan hành chính. Do vậy, cán bộ kế cận có chuyên môn cao trong thời gian tới sẽ thiếu nhiều. Mặc dù Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên đã đề ra các chính sách và đã có nhiều quan tâm đến việc phát triển nguồn nhân lực, song đó mới chỉ là những hoạch định và giải pháp mục tiêu ngắn hạn về việc quản lý nguồn nhân lực. Trong bối cảnh hoàn thiện cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của Sở theo yêu cầu nhiệm vụ mới khi sáp nhập Sở Thủy sản vào Sở nông nghiệp và Phát triển nông thôn và định hướng chung của Nhà nước về phát triển ngành, việc xây dựng kế hoạch phát triển và quản lý nguồn nhân lực sẽ góp phần tạo nên tính đồng bộ và khả năng thích ứng của nguồn nhân lực với những thay đổi trước mắt và lâu dài. Vì vậy đòi hỏi phải có một chiến lược phát triển nguồn nhân lực phù hợp với mục tiêu trung hạn và dài hạn của chiến lược phát triển nông, lâm, ngư nghiệp và thủy sản của tỉnh nên tác giả chọn đề tài: "Phát triển nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên" làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung: Nghiên cứu thực trạng nguồn nhân lực và các chính sách phát triển nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên từ đó đề xuất giải pháp phát triển nguồn nhân lực cho Sở. Mục tiêu cụ thể: 4 - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực. - Phân tích thực trạng nguồn nhân lực và các chính sách phát triển nguồn nhân lực ở Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. - Đánh giá kết quả phát triển nguồn nhân lực ở Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. - Đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài được thực hiện tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên và các đơn vị trực thuộc Sở. Đề tài nghiên cứu trong giới hạn những vấn đề: Cơ sở lý luận, thực trạng nguồn nhân lực và các chính sách phát triển nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nguồn nhân lực tỉnh Phú Yên từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện các chính sách phát triển nguồn nhân lực. 4. Phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện bằng các phương pháp chủ yếu là thống kê mô tả, đánh giá, phân tích, tổng hợp, tham khảo ý kiến các chuyên gia và người có kinh nghiệm. Thông tin và số liệu thu thập có từ nguồn số liệu thứ cấp dựa trên hệ thống lưu trữ hồ sơ của Sở, các tài liệu, sách báo… 5. Các nghiên cứu liên quan Đề tài: Chiến lược phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch Khánh Hòa của tác giả Lê Xuân An, Đại học Nha Trang, 2007. Sử dụng phương pháp điều tra khảo sát thực trạng hoạt động của 30 doanh nghiệp du lịch, dịch vụ và khách sạn, tác giả đã phân tích và đánh giá toàn diện tình hình quản lý nhân sự trong các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa và đề xuất các giải pháp nhằm xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch Khánh Hòa: hoàn thiện chức năng thu hút, bố trí nguồn nhân lực, đào tạo, phát triển và duy trì nguồn nhân lực. 5 Đề tài: Phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố Cần Thơ đến năm 2020 của tác giả Nguyễn Hoài Bảo, Trường Đại học Kinh Tế thành phố Hồ Chí Minh, 2009. Đề tài nghiên cứu trên 85 mẫu đại diện bốn quận của thành phố Cần Thơ để phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực từ đó đề xuất 4 nhóm giải pháp chủ yếu và cơ bản nhất để phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố Cần Thơ đến năm 2020 như: Giải pháp về tổ chức, bảo đảm nguồn nhân lực về số lượng và cơ cấu, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển các yếu tố động viên. Đề tài: Một số giải pháp hoàn thiện quản trị nguồn nhân lực tại Công ty truyền tải điện 4 của tác giả Dương Thất Đúng, Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, 2008. Qua việc thu thập ý kiến của 200 cán bộ, công nhân viên, đề tài đã phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản trị nguồn nhân lực tại Công ty truyền tải điện 4 trên các mặt: Tuyển dụng, bố trí nhân viên, đào tạo và phát triển nhân viên, đánh giá kết quả thực hiện công việc của nhân viên, tiền lương, tiền thưởng…Đề tài cũng trình bày những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này cho Công ty truyền tải điện 4, cụ thể đó là những giải pháp về: Hoàn thiện chính sách tuyển chọn nhân viên, hoàn thiện phương pháp đánh giá kết quả thực hiện công việc của nhân viên, hoàn thiện chế độ tiền lương... Đề tài: Một số giải pháp hoàn thiện quản trị nguồn nhân lực tại công ty cổ phần công nghiệp và xuất nhập khẩu cao su của tác giả Lê Thị Ngọc Lý, Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, 2008. Đề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng về tình hình quản lý sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần Công nghiệp và Xuất nhập khẩu Cao su bằng phương pháp thống kê, phỏng vấn, khảo sát thực tiễn và đề xuất một số giải pháp nhằm ổn định và phát triển lực lượng lao động như: hoàn thiện chính sách tuyển dụng, đào tạo, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, các chính sách đãi ngộ… Ngoài ra còn có các đề tài nghiên cứu khác về phát triển nguồn nhân lực nhưng chưa có đề tài về giải pháp phát triển và quản lý nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. Do đó đề tài có tính mới và không trùng lắp với các tài liệu đã được công bố. 6. Đóng góp của đề tài - Về mặt lý luận: 6 Đề tài nghiên cứu nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên từ đó đưa ra giải pháp phát triển nguồn nhân lực. Do đó đề tài sẽ đóng góp một phần vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực. - Về mặt thực tiễn: + Đề tài phân tích thực trạng nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên, từ đó thấy được ưu điểm, nhược điểm của nguồn nhân lực. + Đề tài nghiên cứu các chính sách phát triển nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên, đánh giá kết quả thực hiện các chính sách để thấy những mặt đạt được và những mặt tồn tại cần khắc phục. + Đề tài đóng góp các giải pháp nhằm phát triển và quản lý nguồn nhân lực của Sở và các đơn vị trực thuộc. + Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về phát triển và quản lý nguồn nhân lực. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài các phần như mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục,… luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý thuyết về phát triển nguồn nhân lực. Chương 2: Thực trạng nguồn nhân lực của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên. Chương 3: Giải pháp phát triển nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên.