Tài liệu “phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại ngân hàng tmcp bắc á chi nhánh hà thành, hà nội

Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu, kết quả nêu trong khóa luận là trung thực xuất phát từ tình hình hình thực tế của Ngân hàng Thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành. Tác giả khóa luận tốt nghiệp Nguyễn Doãn Vinh 1 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...i MỤC LỤC ii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ iv LỜI MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 3 1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại 3 1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại 3 1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại 4 1.2. Hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại 6 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của cho vay tiêu dùng 6 1.2.2. Phân loại cho vay tiêu dùng 11 1.2.3. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại 16 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại 17 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á CHI NHÁNH HÀ THÀNH, HÀ NỘI 22 2.1. Khái quát về Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 22 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á 22 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bắc Á Chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 23 2.1.3. Cơ cấu tổ chức và nhân sự 24 2.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh chủ yếu 27 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 31 2.2.1. Các sản phẩm cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 31 2 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp 2.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng tại chi nhánh 33 2.3. Đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 34 2.3.1. Tình hình cho vay tiêu dùng tại chi nhánh 34 2.3.2. Kết quả đạt được 42 2.3.3. Hạn chế và nguyên nhân 43 CHƯƠNG 3:GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN BẮC Á CHI NHÁNH HÀ THÀNH 48 3.1. Định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng giai đoạn 2015- 2020 48 3.1.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 48 3.1.2. Định hướng tín dụng của ngân hàng Bắc Á 49 3.2. Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 49 3.2.2. Mở rộng mạng lưới, phát triển thị trường 52 3.2.3. Đẩy mạnh hoạt động marketing của ngân hàng 54 3.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng 55 3.2.5. Giải pháp về công nghệ 56 3.3. Kiến nghị 57 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ, các Bộ và ngành liên quan 57 3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng nhà nước Việt Nam 59 KẾT LUẬN 61 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 63 3 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Quy trình cho vay tiêu dùng trực tiếp: 13 Sơ đồ 1.2: Quy trình cho vay tiêu dùng gián tiếp: 14 Sơ đồ 2.1 : Cơ cấu tổ chức NHTMCP Bắc Á – chi nhánh Hà Thành 25 Bản.g 2.1: Tình hình huy động vốn của ngân hàng Bắc Á chi nhánh Hà Thành 28 Bả.ng. 2.2: Tình hình sử dụng vốn 29 Bảng 2.3 : Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành 31 Bảng 2.4 : Tỷ trọng dư nợ cho vay tiêu dùng trong tổng dư nợ cho vay 34 Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng theo mục đích tại Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 2013-2015 36 Bảng 2.6: Thu lãi từ hoạt động cho vay tiêu dùng trong 2013- 2015 37 Bảng 2.7: Tình hình dư nợ quá hạn từ hoạt động cho vay tiêu dùng giai đoạn 2013- 2015 38 4 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp LỜI MỞ ĐẦU Trong điều kiện nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, cuộc sống hiện đại hơn, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao, thị trường hàng hóa cũng ngày càng đa dạng và phong phú hơn với nhiều mẫu mã và chủng loại, đã đáp ứng được các nhu cầu khác nhau và ngày một gia tăng của người tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải người tiêu dùng nào cũng có khả năng tự chi trả hoàn toàn cho nhu cầu tiêu dùng của mình. Từ thực tế đó, các ngân hàng đã phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng, vừa đáp ứng nhu cầu của khách hàng đồng thời tạo ra thu nhập cho ngân hàng. Theo xu hướng đó, Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội cũng đã phát triển một số sản phẩm cho vay tiêu dùng nhằm đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng như: cho vay mua, xây dựng và sửa chữa nhà ở, cho vay mua xe ô tô, cho vay cán bộ Ngân hàng Bắc Á không có tài sản đảm bảo,…Trong những năm qua, chi nhánh đã thu được những kết quả khả quan cả về quy mô và chất lượng món vay. Tuy nhiên, trong điều kiện cạnh tranh gay gắt như hiện nay, việc mở rộng và phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng một cách hiệu quả là vấn đề quan trọng cần được quan tâm và chú trọng. Nhận thức được tầm quan trọng của việc mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng, cũng với mong muốn được tìm hiểu về thực trạng và khả năng phát triển hoạt động này tại Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội trong tương lai, em đã lựa chọn đề tài: “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội” để nghiên cứu cho chuyên đề tốt nghiệp của mình. 5 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp Kết cấu chuyên đề gồm ba chương: Chương 1: Tổng quan về hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội Trong quá trình nghiên cứu, em đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình của thầy TS Ngô Đức Tiến, và sự chỉ bảo, giúp đỡ tận tình đến từ các anh chị của Phòng tín dụng Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội. Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo và các anh chị tại đơn vị thực tập đã giúp em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này và mong tiếp tục nhận được sự chỉ bảo của các thầy cô và các anh chị. 6 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là một trong những tổ chức tài chính quan trọng nhất của nền kinh tế, thường chiếm tỷ trọng lớn nhất về quy mô tài sản, số lượng các ngân hàng. Với sự hiện hữu của ngân hàng, các doanh nghiệp, công ty, hãng kinh doanh có thể dùng các khoản vay của ngân hàng như một nguồn tài trợ vốn hiệu quả khi có nhu cầu bổ sung thêm vốn để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, nhằm tăng khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp khác trên thị trường trong nước và nước ngoài. Với các cá nhân, hộ gia đình, bằng những khoản vay ngân hàng thương mại , họ có thể trang trải chi phí học tập, mua sắm ô tô, đồ dùng gia đình, sửa chữa và xây dựng nhà cửa,… Việc phân bổ vốn qua ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả huy động và sử dụng vốn của nền kinh tế. Do hoạt động của ngân hàng có liên quan đến hầu hết các lĩnh vực trong nền kinh tế nên đến nay vẫn chưa có một khái niệm thống nhất về ngân hàng thương mại mà tùy thuộc vào mục đích và khía cạnh nghiên cứu. Trên cơ sở xem xét những loại hình dịch vụ cung cấp, giáo sư Peter Rose đã khẳng định: “Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất- đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán- và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế”. 7 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp Dưới giác độ nghiên cứu của một nhà quản lý, Luật các tổ chức tín dụng của nước Cộng hòa xã hộ chủ nghĩa Việt Nam (2011) quy định: “Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này”. “Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: a) Nhận tiền gửi. b) Cấp tín dụng. c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản”. Theo Luật các tổ chức tín dụng 2010 số 47/2010/QH12 thì “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Như vậy, có thể thấy NHTM là tổ chức trung gian tài chính quan trọng nhất trong các loại hình hoạt động tín dụng. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội cụ thể của từng nước mà pháp luật về ngân hàng có những đặc điểm đặc thù về tổ chức và hoạt động. 1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn Hoạt động huy động vốn đống vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của NHTM. Trong đó, nguồn vốn quan trọng nhất và chiếm tỷ trọng cao nhất tổng nguồn vốn của NHTM là nguồn tiền gửi của khách hàng. NHTM được huy động vốn dưới các hình thức: - Nhận tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các loại tiền gửi khác. - Phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu để huy động vốn trong nước và nước ngoài. 8 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp - Vay vốn của các tổ chức tín dụng khác hoạt động tại Việt Nam và của tổ chức tín dụng nước ngoài. - Vay vốn ngắn hạn của Ngân hàng Nhà nước. - Các hình thức huy động vốn khác của NHTM theo quy định của NHNN. 1.1.2.2. Hoạt động tín dụng Theo Điều 98, Luật các tổ chức tín dụng 2010, NHTM được phép cấp tín dụng cho các chủ thể nền kinh tế dưới các hình thức cho vay; chiết khấu, tái chiết khấu công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá khác; bảo lãnh ngân hàng, phát hành thẻ tín dụng, bao thanh toán trong nước, bao thanh toán quốc tế đối với các ngân hàng được phép thực hiện thanh toán quốc tế; các hình thức cấp tín dụng khác sau khi được NHNN chấp thuận. Trong các hoạt động tín dụng, cho vay là hoạt động quan trọng và chiếm tỷ trọng lớn nhất. - Cho vay: NHTM được cho vay các tổ chức, cá nhân vay vốn dưới các hình thức cho vay ngắn hạn, trung và dài hạn. Cho vay ngắn hạn nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn lưu động cho sản xuất kinh doanh, tiêu dùng ngắn hạn. Cho vay trung và dài hạn nhằm tài trợ cho các dự án đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh có gí trị lớn, thường có thời gian sử dụng lâu dài. - Chiết khấu: NHTM được phép chiết khấu các giấy tờ có giá như thương phiếu, tín phiếu,.. đối với các tổ chức, cá nhân. Bên cạnh đó,NHTM cũng có thể đem những giấy tờ có giá này tới các tổ chức tín dụng khác hoặc NHNN để tái chiết khấu. - Bảo lãnh: NHTM được bảo lãnh vay, bảo lãnh thanh toán, bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh đấu thầu và các hình thức bảo lãnh ngân hàng khác bằng uy tín và khả năng tài chính cảu mình đối với người nhận bảo lãnh. 9 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp - Cho thuê tài chính: Cho thuê tài chính của NHTM được xếp vào loại hình tín dụng trung và dài hạn. NHTM thường thành lập bộ phận cho thuê hay một công ty cho thuê tài chính độc lập. Ngân hàng cũng thường kết nối với các doanh nghiệp để đảm bảo chất lượng tài sản cho thuê. 1.1.2.3. Các dịch vụ tài chính khác bổ sung Ngoài các hoạt động quan trọng như huy động vốn và cấp tín dụng, các NHTM còn có các sản phẩm dịch vụ tài chính khác được quy định trong Luật các tổ chức tín dụng 2010 như: - Mở tài khoản thanh toán cho khách hàng. - Cung ứng các phương tiện thanh toán. - Cung ứng các dịch vụ thanh toán bao gồm: thực hiện dịch vụ thanh toán trong nước như séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, dịch vụ thu hộ và chi hộ; thực hiện dịch vụ thanh toán quốc tế và các dịch vụ thanh toán khác sau khi được NHNN chấp thuận. Ngoài ra, NHTM còn thực hiện hoạt động mua bán ngoại tệ bảo quản tài sản hộ, quản lý ngân quỹ, ủy thác và tư vấn. cung cấp dich vụ môi giới chứng khoán, dịch vụ bảo hiểm cho các chủ thể trong nền kinh tế, tạo điều kiện đa dạng hóa các hoạt động và sản phẩm trong NHTM. 1.2. Hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của cho vay tiêu dùng 1.2.1.1. Khái niệm cho vay tiêu dùng Cho vay tiêu dùng là hình thức cấp tín dụng trong đó ngân hàng thỏa thuận để khách hàng là cá nhân và hộ gia đình sử dụng một khoản tiền với mục đích tiêu dùng, với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định. 10 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp Các khoản cho vay tiêu dùng nhằm tài trợ cho nhu cầu chi tiêu của người tiêu dùng. Đây là nguồn tài chính quan trọng, hữu ích giúp người tiêu dùng có thể trang trải các nhu cầu chi tiêu, mua sắm trong đời sống như nhà ở, phương tiện, đồ dùng gia đình,… Bên cạnh đó, cho vay tiêu dùng còn đáp ứng những chi tiêu cho nhu cầu về giáo dục, y tế, du lịch,.. nhờ vậy mà họ có được một cuộc sống có chất lượng hơn. 1.2.1.2. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng Cho vay tiêu dùng có những đặc điểm riêng khác với tín dụng ngân hàng nói chung: Một là, quy mô mỗi khoản vay nhỏ nhưng số lượng các khoản vay lớn. Do nhu cầu của người dân đối với các loại hàng hóa xa xỉ thường là không cao, hoặc đã có tích lũy từ trước nên các khách hàng tìm đến ngân hàng với mục đích vay tiêu dùng thường có nhu cầu vốn không cao. Bên cạnh đó, một phần là do đi kèm với rủi ro cao hơn nên ngân hàng cũng thường thận trọng hơn trong việc quyết định số tiền cho vay căn cứ theo khả năng trả nợ và tài sản đảm bảo của các khách hàng. Tuy nhiên, xét về số lượng các khoản vay tiêu dùng thì nhu cầu vay tiêu dùng là khá lớn do đối tượng của loại hình cho vay này là mọi cá nhân có đủ điều kiện trong xã hội, từ những người có thu nhập cao đến những người có thu nhập trung bình, và thấp, với những nhu cầu phong phú và đa dạng. Khi nền kinh tế phát triển, chất lượng cuộc sống và trình độ dân trí tăng thì nhu cầu vay tiêu dùng sẽ càng lớn, số lượng các khoản cho vay tiêu dùng sẽ càng nhiều. Hai là, về lãi suất của các khoản cho vay tiêu dùng. Do các khoản vay thường nhỏ, nên chi phí để cho vay các khoản này thường cao hơn các loại hình cấp tín dụng khác, dẫn đến lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn lãi suất cho vay thương mại thông thường. 11 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp Mặt khác các khoản cho vay tiêu dùng thường có lãi suất “cứng nhắc”. Ngay khi quan hệ tín dụng được hình thành thì mức lãi suất đã được xác định và duy trì trong suốt thời hạn vay mà không thể thay đổi theo điều kiện thị trường. Ba là, các khoản cho vay tiêu dùng thường có độ rủi ro cao, bởi nguồn trả nợ của người vay có thể biến động lớn, phụ thuộc vào thu nhập, quá trình làm việc, kinh nghiệm, tài năng, sức khỏe,…của người trả nợ. Nếu người vay gặp vấn đề về sức khỏe, mất việc làm hay có biến cố bất ngờ ảnh hưởng đến thu nhập, ngân hàng sẽ gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ. Hơn nữa, tư cách, phẩm chất của khách hàng thường rất khó xác định, không rõ ràng, đầy đủ như thông tin về doanh nghiệp (thông báo công khai qua các báo cáo tài chính), mà chủ yếu dựa vào đánh gái cảm nhận và kinh nghiệm của cán bộ tín dụng. Điều này rất dễ gây ra rủi ro đạo đức và rủi ro thông tin không cân xứng, ảnh hưởng quan trọng tới quyết định hoàn trả của khoản vay. Bốn là,các khoản cho vay tiêu dùng có chi phí khá lớn. Số lượng các món vay tiêu dùng nhiều, nhưng lượng vay lại nhỏ nên ngân hàng cần phải huy động nhiều nhân lực cho hoạt động cho vay, từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định kháng hàng, quyết định cho vay, giải ngân cũng như kiểm soát và thu hồi nợ sau khi cho vay. Mặt khác, chi phí quản lý các khoản vay này lại lớn do thông tin về khách hàng, tình hình tài chính của khách hàng cá nhân, hộ gia đình thường không công khai minh bạch như các doanh nghiệp. Do đó, chi phí tính trên một đơn vị tiền tệ cho vay tiêu dùng thường cao hơn so với các loại hình cho vay khác. Năm là,cho vay tiêu dùng là một trong những khoản mục có khả năng sinh lời cao nhất. Đi kèm với rủi ro cao là lợi nhuận kỳ vọng cũng cao.Do cho vay 12 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp tiêu dùng có độ rủi ro cao, lãi suất lại cao hơn so với cho vay thương mại nên độ sinh lời của nó sẽ tăng. Sáu là, cho vay tiêu dùng có tính nhạy cảm theo chu kỳ kinh tế. Khi nền kinh tế tăng trưởng, thịnh vượng, đời sống của nhân dân được nâng cao thì họ có xu hướng tăng nhu cầu vay tiêu dùng nhằm tăng chất lượng cuộc sống. Khi nền kinh tế suy thoái thì nhu cầu này lại giảm đi. Vào các dịp lễ tế, nhu cầu mua sắm nhiều thì số lượng các khoản vay cũng tăng lên theo. 13 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp 1.2.1.3. Vai trò của hoạt động cho vay tiêu dùng ● Đối với người tiêu dùng Cho vay tiêu dùng có tác dụng đặc biệt quan trọng đối với những người có thu nhập thấp và trung bình. Nhờ có cho vay tiêu dùng, họ sẽ được hưởng điều kiện sống tốt hơn, chất lượng cuộc sống được cải thiện, được hưởng các dịch vụ, tiện ích trước khi có đủ khả năng về tài chính khi mua sắm các hàng hóa có giá trị cao nhưng thiết yếu như nhà cửa, xe cộ,… hay trong những trường hợp có tính đột xuất, cấp bách như nhu cầu y tế và giáo dục. Cuộc sống của con người càng không ngừng nâng cao nên nhu cầu tiêu dùng của con người không chỉ dừng lại ở những hàng hóa giản đơn mà có xu hướng hướng tới những hàng hóa có giá trị cao hơn nhằm thỏa mãn nhu cầu ngày càng tăng của họ. Mặt khác, việc thỏa mãn nhu cầu sẽ thúc đẩy người tiêu dùng phấn đấu chi trả cho nhu cầu đó càng sớm càng tốt, vì ngân hàng thông thường sẽ lấy chính tài sản mua sắm làm tài sản đẩm bảo (tài sản đảm bảo loại 2). Điều này sẽ khiến họ làm việc chăm chỉ, tích cực hơn và làm tăng thu nhập trong tương lai của người tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu lạm dụng quá nhiều việc đi vay để tiêu dùng có thể sẽ vượt quá khả năng chi trả các khoản nợ của họ, giảm tiết kiệm và chi tiêu trong nước. Do vậy, người tiêu dùng cần tính toán để việc chi tiêu được hợp lý, không vượt quá mức cho phép và đảm bảo khả năng chi trả. ● Đối với nhà sản xuất Các nhà sản xuất luôn mong muốn tăng được lợi nhuận, mở rộng sản xuất kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh đối với các đối thủ và vững vàng về thị phần. Để đạt được mục tiêu đó, họ tiêu thụ càng nhiều hàng hóa càng tốt, họ sẵn lòng bán những hàng hóa trả góp, hay bán chịu trong một thời gian. Do vậy, 14 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp nhà sản xuất bán được sản phẩm, khả năng quay vòng vốn nhanh hơn, mở rộng sản xuất, lợi nhuận công ty được tăng lên. ● Đối với ngân hàng thương mại Ngoài những rủi ro và chi phí khi cho vay tiêu dùng, ngân hàng còn có thể có được những lợi ích từ cho vay tiêu dùng. Cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng nâng cao tính cạnh tranh đối với các ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác, thu hút được khách hàng mới do khách hàng thường có ràng buộc với khách hàng về việc chuyển tiền hoặc dùng lương trả qua tài khoản ngân hàng. Qua đó mà mở rộng quan hệ với khách hàng. Bằng cách nâng cao và mở rộng mạng lưới, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ cho vay tiêu dùng, số lượng khách hàng đến với ngân hàng sẽ ngày càng tăng, nhờ đó, hình ảnh của ngân hàng sẽ ngày càng được nâng cao. Bên cạnh đó, nhờ hoạt động cho vay tiêu dùng, ngân hàng sẽ đa dạng hóa được sản phẩm, mở rộng sản xuất kinh doanh , nâng cao thu nhập và phân tán rủi ro cho ngân hàng. ● Đối với nền kinh tế Có thể nói, việc ngân hàng thương mại thực hiện hoạt động cho vay tiêu dùng không chỉ thoả mãn nhu cầu thiết yếu, nâng cao chất lượng cuộc sống của người tiêu dùng mà còn là hoạt động phân bổ vốn hiệu quả cho nền kinh tế, chuyển tiền từ những nơi thừa vốn đến những nơi thiếu vốn, thúc đẩy sản xuất, tạo công ăn việc làm, tăng khả năng cạnh tranh của các nhà sản xuất. Thông qua hoạt động cấp tín dụng cho người tiêu dùng, các NHTM đã nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tăng khả năng cạnh tranh của các hàng hóa trong nước, qua đó, hỗ trợ Nhà nước trong việc đạt được các mục tiêu về kinh tế, xã hội như tăng trưởng kinh tế, xóa đói giảm nghèo, giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập, nâng cao mức sống cho người dân. 15 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp 16 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp 1.2.2. Phân loại cho vay tiêu dùng 1.2.2.1. Căn cứ vào phương thức hoàn trả Căn cứ vào phương thức hoàn trả, cho vay tiêu dùng được phân thành ba loại: Cho vay tiêu dùng trả góp: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó người đi vay trả nợ (gồm cả gốc và lãi) cho ngân hàng nhiều lần, theo những kỳ hạn nhất định do ngân hàng quy định (tháng, quý,…). Hình thức này áp dụng cho các khoản vay có giá trị lớn hoặc những khách hàng mà thu nhập định kỳ của họ không đủ khả năng thanh toán hết số nợ vay trong một lần. Cho vay tiêu dùng phi trả góp: Là khoản vay ngắn hạn của các cá nhân và hộ gia đình để đáp ứng nhu cầu tiền mặt tức thời hoặc mua hàng hóa có giá trị không lớn và được thanh toán một lần khi đến hạn. Đặc điểm của các khoản cấp tín dụng này là thường có quy mô nhỏ, thời hạn cho vay ngắn. Ngân hàng áp dụng hình thức này bởi đây là biện pháp sẽ giúp ngân hàng không mất nhiều thời gian như khi phải tiến hành thu nợ làm nhiều kỳ. Trên thực tế, khoản cho vay tiêu dùng cấp theo hình thức này có rất ít. Cho vay tiêu dùng tuần hoàn: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó ngân hàng cho phép khách hàng vay và trả nợ nhiều kỳ một cách tuần hoàn, theo một hạn mức tín dụng tín dụng, căn cứ vào nhu cầu chi tiêu và thu nhập kiếm đưuọc trong từng kỳ. Khách hàng có thể sử dụng thẻ tín dụng hoặc phát hành loại sec được phép thấu chi dựa trên tài khoản vãng lai. 1.2.2.2. Căn cứ vào mục đích vay Cho vay tiêu dùng thông thường: Đây là những khoản vay nhằm phục vụ nhu cầu cải thiện đời sống như mua sắm phương tiện đi lại, đồ dùng sinh hoạt, 17 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp du lịch, học hành, giải trí,… Thông thường, các khoản tín dụng này có quy mô tương đối nhỏ, thời gian tài trợ ngắn nên ngân hàng sẽ chịu độ rủi ro nhỏ hơn so với các khoản cho vay tiêu dùng khác. Đối với loại hình cho vay tiêu dùng này, yếu tố quan trọng để quyết định việc ngân hàng có cho vay hay không là ở khả năng trả nợ của người vay, sau đó mới xem xét đến giá trị tài sản đảm bảo. Một số loại hình cho vay tiêu dùng có thể kể đến như: - Cho vay mua xe hơi: khoản cho vay này tài trợ cho các cá nhân, hộ gia đình có nhu cầu mua ô tô phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng cá nhân. - Cho vay du học: là khoản vay đối với thân nhân của những người đi du hộ nhằm hỗ trợ về mặt tài chính tại chỗ hoặc nước ngoài cho người đi du học. - Cho vay hỗ trợ tiêu dùng khác: là các khoản vay nhằm phục vụ cho các mục đích đa dạng khác của cá nhân và hộ gia đình như du lịch, y tế, … Cho vay tiêu dùng bất động sản: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng nhằm tài trợ cho nhu cầu mua sắm, xây dựng, cải tạo nhà cửa của các cá nhân và hộ gia đình. Đặc điểm của các khoản vay này là thường có quy mô lớn và thời gian dài. Đối với loại hình này thì việc đánh giá giá trị tài sản đảm bảo có vai trò vô cùng quan trọng đối với ngân hàng. Nếu như trong hoạt động cho vay tiêu dùng thông thường thì thu nhập tương lai của người đi vay là yếu tố quyết định thì trong cho vay tiêu dùng bất động sản, giá trị thị trường cũng như tình hình biến động của tài sản đảm bảo là yếu tố mà các ngân hàng rất luôn quan tâm. Do giá trị của khoản tín dụng này thường là lớn, nên sự biến động theo hướng tiêu cực của giá tài sản đảm bảo sẽ gây thiệt hại rất lớn tới thu nhập của ngân hàng. 1.2.2.3. Căn cứ vào nguồn gốc của các khoản nợ ● Cho vay tiêu dùng trực tiếp: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó, ngân hàng sẽ tiếp xúc với khách hàng của mình, thẩm định, đánh giá 18 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp nhu cầu vay vốn của khách hàng và việc thu nợ cũng được trực tiếp tiến hành bởi các cán bộ tín dụng của ngân hàng. Việc cho vay tiêu dùng trực tiếp có thể sơ đồ hóa qua các bước sau đây: 19 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04 Học viện tài chính Khóa luận tốt nghiệp Sơ đồ 1.1: Quy trình cho vay tiêu dùng trực tiếp: (3) Công ty bán lẻ Ngân hàng (5) (4) (1) (2) Người tiêu dùng (1) Ngân hàng ký hợp đồng trực tiếp với người mua về cho vay để trả tiền cho doanh nghiệp bán lẻ. Trường hợp này, ngân hàng phải phân tích tình hình thu nhập của khách hàng và yêu cầu tài sản đảm bảo nếu cần. Trong trường hợp cho vay mua nhà, ngân hàng yêu cầu người mau phải thế chấp ngôi nhà vừa mua cho ngân hàng. (2) Người tiêu dùng trả trước doanh nghiệp bán lẻ một phần số tiền mua hàng hóa của mình. (3) Ngân hàng thanh toán số tiền còn thiếu cho doanh nghiệp bán lẻ. (4) Doanh nghiệp bán lẻ giao hàng hóa cho người tiêu dùng. (5) Người tiêu dùng trực tiếp thanh toán khoản nợ cho ngân hàng. Ưu điểm của hình thức cấp tín dụng này là rất linh hoạt. Ngân hàng và người tiêu dùng trực tiếp đàm phán với nhau, quyết định cho vay hay không cho vay hoàn toàn phụ thuộc vào ngân hàng. Ngoài ra, ngân hàng có thể khai thác được trình độ kiến thức cũng như kinh nghiệm của các cán bộ tín dụng. Do đó, cho vay tiêu dùng bằng cách trực tiếp thường có chất lượng cao hơn khi được quyết định bởi đội ngũ nhân viên của ngân hàng chứ không phải là của 20 Nguyễn Doãn Vinh Lớp: CQ50/15.04