Tài liệu Phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH LÊ HÙNG CƯỜNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH LÊ HÙNG CƯỜNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 62. 14. 01. 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN ĐỆ TS. PHAN QUỐC LÂM NGHỆ AN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án này chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Lê Hùng Cường ii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. vii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ .............................................................................. viii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. ix MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................ 3 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu...................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 4 8. Những luận điểm bảo vệ ................................................................................. 6 9. Những đóng góp mới của luận án................................................................... 7 10. Cấu trúc của luận án ..................................................................................... 8 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ........................................................................................................... 9 1.1. TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ............................................. 9 1.1.1. Nghiên cứu về đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ GV ................ 9 1.1.2. Nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên theo tiếp cận năng lực..... 17 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI ............................................. 23 1.2.1. Giáo viên ............................................................................................ 23 1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ giáo viên ............................................................. 24 1.2.3. Phát triển và phát triển đội ngũ giáo viên .......................................... 25 1.2.4. Năng lực ............................................................................................. 27 1.2.5. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội ............................................................... 28 iii 1.3. NGƯỜI GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY ............................................... 30 1.3.1. Vị trí, vai trò của giáo viên trường trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội .............................................................................................. 30 1.3.2. Nhiệm vụ của giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội .... 32 1.3.3. Đặc trưng lao động sư phạm của người giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội...................................................................... 34 1.3.4. Những yêu cầu về năng lực của người giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội...................................................................... 35 1.4. VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ............................ 43 1.4.1. Sự cần thiết phát triển giáo viên trường chuyên cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực ......................................................... 43 1.4.2. Định hướng phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực ................................. 44 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực .......................................................... 45 1.4.4. Chủ thể quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội...................................................................... 53 1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC .................................................. 54 1.5.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................. 54 1.5.2. Yếu tố khách quan .............................................................................. 55 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................. 59 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI ................................. 61 2.1. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI ....................................................................................................... 61 2.1.1. Lịch sử phát triển trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội ............ 61 iv 2.1.2. Ngành nghề, quy mô đào tạo .............................................................. 64 2.1.3. Chất lượng đào tạo ............................................................................. 66 2.2. KHÁI QUÁT VỀ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG....................................... 68 2.2.1. Mục đích khảo sát............................................................................... 68 2.2.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................. 68 2.2.3. Nội dung khảo sát ............................................................................... 69 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................ 70 2.3. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI ..................................................................... 71 2.3.1. Về số lượng, giới tính và độ tuổi đội ngũ giáo viên ........................... 71 2.3.2. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên .............................................. 72 2.3.3. Trình độ nghiệp vụ sư phạm, ngoại ngữ, tin học của đội ngũ GV ..... 73 2.4. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CỦA ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI ........................... 75 2.4.1. Năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên ............................................ 75 2.4.2. Năng lực chuyên môn nghề của đội ngũ giáo viên ............................ 77 2.4.3. Năng lực phát triển chương trình đào tạo của đội ngũ giáo viên ....... 79 2.4.4. Năng lực nghiên cứu khoa học ........................................................... 80 2.4.5. Năng lực quan hệ với doanh nghiệp của đội ngũ giáo viên ............... 82 2.4.6. Năng lực phát triển nghề nghiệp ........................................................ 83 2.5. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI. ............................................ 84 2.5.1. Thực trạng quy hoạch đội ngũ giáo viên ............................................ 84 2.5.2. Thực trạng tuyển dụng đội ngũ giáo viên .......................................... 85 2.5.3. Thực trạng bố trí, sử dụng giáo viên .................................................. 87 2.5.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng phát triển giáo viên ........................... 88 2.5.5. Thực trạng đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên ............. 92 2.5.6. Thực trạng chính sách đối với giáo viên ............................................ 94 2.5.7. Các yếu tố tác động đến sự phát triển của đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội .......................................... 97 v 2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG ............................................... 99 2.6.1. Mặt mạnh ............................................................................................ 99 2.6.2. Mặt tồn tại......................................................................................... 100 2.6.3. Nguyên nhân..................................................................................... 102 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................... 104 Chương 3. GIẢI PHÁP TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC .................... 105 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ................................................ 105 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................... 105 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................... 105 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................... 105 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................... 106 3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC.................................................................................................... 106 3.2.1. Tổ chức quán triệt vai trò và sự cần thiết phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực ............................................................................................ 106 3.2.2. Xây dựng khung năng lực giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội trong bối cảnh hiện nay ......................................... 109 3.2.3. Cải tiến công tác quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực ... 115 3.2.4. Tổ chức hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội ................. 123 3.2.5. Cải tiến phương pháp đánh giá, xếp loại giáo viên theo năng lực ... 127 3.2.6. Xây dựng môi trường, tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội ................................ 132 3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC GIẢI PHÁP ............................................. 138 3.4. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT, TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ ĐỀ XUẤT ................................................................................................ 140 vi 3.4.1. Mục đích khảo sát............................................................................. 140 3.4.2. Đối tượng khảo sát ........................................................................... 140 3.4.3. Nội dung khảo sát ............................................................................. 140 3.4.4. Phương pháp khảo sát ...................................................................... 141 3.4.5. Đánh giá kết quả khảo sát................................................................. 141 3.4.6. Kết quả khảo sát ............................................................................... 142 3.5. THỬ NGHIỆM ........................................................................................ 144 3.5.1. Mục đích thử nghiệm ....................................................................... 144 3.5.2. Nội dung thử nghiệm ........................................................................ 144 3.5.3. Tiêu chí đánh giá .............................................................................. 145 3.5.4. Phương pháp và tiến hành thử nghiệm ............................................. 147 3.5.5. Kết quả thử nghiệm .......................................................................... 147 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................... 151 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 152 1. KẾT LUẬN ................................................................................................ 152 2. KIẾN NGHỊ ................................................................................................ 154 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ .................................................................................... 157 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 158 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 01 BD Bồi dưỡng 02 CBQL Cán bộ quản lý 03 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa 04 CNTT Công nghệ thông tin 05 CSVC Cơ sở vật chất 06 ĐNGV Đội ngũ giáo viên 07 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 08 GD, ĐT Giáo dục, Đào tạo 09 GV Giáo viên 10 HS Học sinh 11 KT - XH Kinh tế - xã hội 12 NCKH Nghiên cứu khoa học 13 NLDH Năng lực dạy học 14 NLSP Năng lực sư phạm 15 NLTH Năng lực thực hành 16 NVSP Nghiệp vụ sư phạm 17 PPDH Phương pháp dạy học 18 QLGD Quản lý giáo dục 19 TCCN Trung cấp chuyên nghiệp 20 TCCNQĐ Trung cấp chuyên nghiệp quân đội 21 TCNL Tiếp cận năng lực 22 XHCN Xã hội chủ nghĩa viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Khung lý thuyết về năng lực nghề nghiệp giáo viên trường TCCNQĐ .... 42 Sơ đồ 1.2. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực ........................................................ 46 Sơ đồ 2.1. Kết quả tốt nghiệp của HS các trường TCCNQĐ trong 5 năm (2011 - 2016)..................................................................................... 67 Sơ đồ 2.2. Tỷ lệ số phiếu khảo sát CBQL, GV các trường TCCNQĐ .............. 69 Sơ đồ 3.1. Quy trình xây dựng quy hoạch phát triển ĐNGV ........................... 119 Sơ đồ 3.2. Quy trình tuyển dụng, sử dụng ĐNGV theo tiếp cận năng lực ...... 120 Sơ đồ 3.3. Tiến trình đào tạo, bồi dưỡng năng lực giáo viên ........................... 124 Sơ đồ 3.4. Năng lực dạy học của giáo viên trước thử nghiệm ......................... 148 Sơ đồ 3.5. Năng lực dạy học của giáo viên sau thử nghiệm ............................ 149 Sơ đồ 3.6. So sánh năng lực dạy học của giáo viên trước và sau khi thử nghiệm .. 150 ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Bảng quy mô HS của 5 trường, trong 5 năm (2011 - 2016) ........... 66 Bảng 2.2. Kết quả tốt nghiệp của học sinh trung cấp 5 năm (2011 - 2016) .... 66 Bảng 2.3. Bảng tỷ lệ số phiếu khảo sát CBQL, GV các trường TCCNQĐ..... 69 Bảng 2.4. Bảng độ tuổi của đội ngũ giáo viên ................................................. 71 Bảng 2.5. Bảng trình độ đào tạo ĐNGV cơ hữu các trường TCCNQĐ .......... 72 Bảng 2.6. Trình độ NVSP của ĐNGV Trường TCCNQĐ .............................. 73 Bảng 2.7. Trình độ Ngoại ngữ của ĐNGV ...................................................... 74 Bảng 2.8. Tỷ lệ ý kiến đánh giá năng lực dạy học của ĐNGV ....................... 75 Bảng 2.9. Tỷ lệ ý kiến đánh giá của HS về năng lực dạy học của ĐNGV ...... 76 Bảng 2.10. Tỷ lệ ý kiến đánh giá năng lực chuyên môn nghề của ĐNGV ....... 77 Bảng 2.11. Tỷ lệ ý kiến đánh giá năng lực phát triển chương trình đào tạo của ĐNGV ....................................................................................... 79 Bảng 2.12. Tỷ lệ ý kiến đánh giá năng lực NCKH của ĐNGV......................... 80 Bảng 2.13. Tỷ lệ ý kiến đánh giá năng lực quan hệ với doanh nghiệp của ĐNGV.............................................................................................. 82 Bảng 2.14. Tỷ lệ ý kiến đánh giá năng lực phát triển nghề nghiệp của ĐNGV ... 83 Bảng 2.15. Đánh giá mức độ thực hiện của quy hoạch ĐNGV ........................ 85 Bảng 2.16. Công tác tuyển dụng ĐNGV ........................................................... 87 Bảng 2.17. Đánh giá việc bố trí, sử dụng giáo viên........................................... 88 Bảng 2.18. Nhận thức về mức độ cần thiết của công tác đào tạo, bồi dưỡng ĐNGV.............................................................................................. 89 Bảng 2.19. Tỷ lệ ý kiến đánh giá về mức độ thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng ĐNGV ............................................................................ 90 Bảng 2.20. Nhận thức về mức độ cần thiết của công tác đánh giá ĐNGV ....... 92 Bảng 2.21. Mức độ thực hiện việc đánh giá ĐNGV ......................................... 93 Bảng 2.22. Nhận thức về mức độ cần thiết của việc thực hiện chế độ chính sách đối với GV ............................................................................... 95 x Bảng 2.23. Mức độ thực hiện chế độ chính sách đối với giáo viên................... 96 Bảng 2.24. Các yếu tố tác động đến sự phát triển của ĐNGV .......................... 97 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các giải pháp ............. 142 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các giải pháp ................ 143 Bảng 3.3. Tiêu chí đánh giá năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên ........... 145 Bảng 3.4. Năng lực dạy học của giáo viên trước thử nghiệm ....................... 148 Bảng 3.5. Năng lực dạy học của giáo viên sau thử nghiệm .......................... 149 Bảng 3.6. So sánh năng lực dạy học của giáo viên trước và sau thử nghiệm . 149 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong công cuộc đổi mới, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự nghiệp giáo dục Việt Nam đã phát triển không ngừng và đạt được những thành tựu lớn lao. Nhưng nhìn chung, chất lượng đào tạo còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Công tác phát triển đội ngũ giáo viên còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của đất nước trong thời kỳ CNH - HĐH. Trong văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII đã khẳng định: “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo; phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường tiềm lực và đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ”. Bên cạnh đó sự phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược, là yếu tố quyết định quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh dài hạn, bảo đảm KT - XH phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững [23]. Để có thể thích ứng với xu thế của toàn cầu hóa, sự phát triển của KH&CN và nền kinh tế tri thức, các trường TCCNQĐ phải không ngừng đổi mới theo một chiến lược nhất quán với tầm nhìn rộng. Đồng thời, tập trung xây dựng và phát triển năng lực cốt lõi và những năng lực phân biệt của ĐNGV để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững, lâu dài; tăng cường đáp ứng nhu cầu KT - XH của quốc gia; lấy người học làm trung tâm trong quá trình đào tạo theo hướng cung cấp cho HS kiến thức, tay nghề phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Hiện nay, khoa học kỹ thuật, công nghệ trên thế giới ngày càng phát triển trong đó có khoa học và nghệ thuật quân sự. Để theo kịp sự phát triển đó, Việt Nam ta phải tăng cường phát triển sự nghiệp GD&ĐT. Mặt khác, để đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại, cán bộ quân đội không chỉ có lòng trung thành, bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt mà còn có năng lực chuyên môn cao, 2 khả năng công tác tốt, hoàn thành nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới. Nhằm đáp ứng yêu cầu đó, Đảng ủy Quân sự Trung ương đã có Nghị quyết 93 về tiếp tục đổi mới công tác đào tạo cán bộ và xây dựng nhà trường quân đội chính quy [24]. Trường TCCNQĐ được giao nhiệm vụ đào tạo nhân viên kỹ thuật quân sự cho các đơn vị trong toàn quân và cung cấp nguồn nhân lực đa dạng theo yêu cầu của thị trường lao động. Để thực hiện được sứ mệnh trọng đại này, các trường TCCNQĐ phải không ngừng đổi mới theo một chiến lược nhất quán với tầm nhìn rộng, đặc biệt phải nâng cao chất lượng đào tạo. Chất lượng đào tạo các trường TCCNQĐ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng ĐNGV là yếu tố quyết định nhất đến chất lượng đào tạo. Trong quá trình xây dựng và phát triển, nhiều nước trên thế giới rất coi trọng và quan tâm đến công tác phát triển ĐNGV. Công tác này được coi là nhiệm vụ then chốt, đảm bảo chất lượng đào tạo và sự thành công của cả quá trình phát triển giáo dục. ĐNGV trường TCCNQĐ hiện nay còn nhiều bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu: ĐNGV vừa thừa vừa thiếu cục bộ, không đồng bộ về cơ cấu chuyên môn, năng lực SPKT của một số GV chưa tương xứng với bằng cấp. Công tác phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ đã được chú trọng và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn chưa xây dựng được khung năng lực cụ thể của GV, chưa chú trọng phát triển năng lực ĐNGV, việc tuyển dụng, sử dụng ĐNGV còn chưa hiệu quả, việc cử GV đi học tập nâng cao trình độ còn nhiều bất cập, chưa có chế tài phù hợp để quản lý GV, đặc biệt là GV có trình độ cao; việc kiểm tra, đánh giá GV không được chú trọng, sức ép đối với GV phải tự đào tạo, bồi dưỡng không cao, việc sàng lọc cán bộ thiếu cơ sở,... Do đó ĐNGV ngày càng tăng nhưng sự thay đổi để nâng cao năng lực, chất lượng đội ngũ vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Từ đó, có thể nhận thấy công cuộc đổi mới QLGD ở nước ta phụ thuộc một phần lớn vào năng lực, trí tuệ của đội ngũ GVQLGD và chuyên gia QLGD. 3 Tuy nhiên, lời giải cho bài toán phát triển đội ngũ này, đến nay dường như còn bỏ ngỏ. Có rất ít công trình nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề phát triển đội ngũ GVQLGD; đặc biệt, chưa có nghiên cứu nào về phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo tiếp cận năng lực. Trên cơ sở lý thuyết các mô hình tiếp cận phát triển NNL và dưới góc độ quản lý, tác giả lựa chọn đề tài “Phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực” với mong muốn nghiên cứu đề xuất giải pháp đổi mới quản lý phát triển đội ngũ GV để từng bước chuẩn hóa, hiện đại hóa. Từ đó chuẩn hóa hệ thống các kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết cho người GVQLGD gắn với yêu cầu nhiệm vụ cụ thể trước yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT. Với ý nghĩa quan trọng và cấp thiết đó, tác giả lựa chọn vấn đề “Phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực” làm đề tài nghiên cứu cho Luận án tiến sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Luận giải một cách có hệ thống về lý luận và thực tiễn ở trường TCCNQĐ theo TCNL; từ đó, luận án đề xuất giải pháp phát triển ĐN GV các trường TCCNQĐ theo TCNL nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT và góp phần phát triển kinh tế và bảo vệ an ninh - quốc phòng. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Vấn đề phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ 3.2. Đối tượng nghiên cứu Phát triển ĐNGV các trường TCCNQĐ theo TCNL. 4. Giả thuyết khoa học Giáo viên trường TCCNQĐ có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chuyên môn kỹ thuât cho Bộ quốc phòng; trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, công tác phát triển đội ngũ này là nhu cầu hết sức cấp thiết. 4 Có thể vận dụng phương thức quản lý nguồn nhân lực dựa trên năng lực vào phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo tiếp cận năng lực nhằm đề xuất một hệ thống giải pháp đảm bảo tính đồng bộ, tính thực tiễn và tính khả thi bằng cách xây dựng khung năng lực GV trường TCCNQĐ làm công cụ cho quá trình tổ chức quản lý các nội dung phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ, góp phần nâng cao năng lực nghề nghiệp cho mỗi GV và toàn ĐNGV trường TCCNQĐ. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo TCNL. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng năng lực ĐNGV, thực trạng phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ. 5.3. Đề xuất và thử nghiệm mọt giải pháp phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo TCNL. 5.4. Thử nghiệm một giải pháp, nhằm khẳng định tính cần thiết và tính khả thi của giải pháp đã đề xuất 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Khách thể điều tra Điều tra cán bộ quản lý, GV trường TCCNQĐ; 6.2. Địa bàn nghiên cứu Khảo sát thực trạng ĐNGV ở 5 trường TCCNQĐ trong giai đoạn 20112016. Đó là các trường: Trung cấp kỹ thuật Trinh sát, Trung cấp Kỹ thuật Xe Máy (Khu vực Miền Bắc), Trung cấp Kỹ Thuật Miền Trung, (Khu vực Miền Trung), Trung cấp Quân y II, Trung cấp kỹ thuật Hải quân (Khu vực Miền Nam) 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận - Tiếp cận hệ thống: Yêu cầu xem xét các đối tượng một cách toàn diện, trong các mối liên hệ, trong trạng thái vận động và phát triển, trong hoàn cảnh cụ thể để tìm ra quy luật vận động của đối tượng nghiên cứu. Trong đề tài luận 5 án, vận dụng quan điểm tiếp cận hệ thống để thấy được phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ thuộc tổng thể phát triển ĐNGV, phát triển nguồn nhân lực làm cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. - Tiếp cận nguồn nhân lực: Phát triển nguồn nhân lực cho thấy năng lực ĐNGV và chất lượng đào tạo, năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm có liên quan mật thiết với nhau, tác động lẫn nhau. Phát triển ĐNGV cần đặt trong trạng thái vận động và biến đổi không ngừng, trong mối quan hệ biện chứng với các điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội và các yếu tố khác bên ngoài, bên trong nhà trường. - Tiếp cận thực tiễn: Yêu cầu khoa học phải gắn liền với sự phát triển của thực tiễn sinh động đa dạng. Chính vì vậy nghiên cứu khoa học phải có tính cấp thiết nhằm mục đích cải tạo thực tiễn phục vụ cho đời sống con người. Trong đề tài luận án, vận dụng quan điểm tiếp cận thực tiễn để thấy được thực trạng ĐNGV trường TCCNQĐ về năng lực, trình độ, số lượng, chất lượng và cơ cấu, mức độ đạt chuẩn theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng. Đồng thời thấy được thực trạng giải pháp và các yếu tố ảnh hưởng đến ĐNGV theo tiếp cận năng lực để đề xuất giải pháp phù hợp. - Tiếp cận chuẩn hóa: Theo tiếp cận này, yêu cầu chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa ĐNGV là một đòi hỏi tất yếu trong phát triển ĐNGV ở bình diện vĩ mô và vi mô. Luận án sử dụng chuẩn năng lực GV trường TCCNQĐ để xác định mức độ đáp ứng các yêu cầu cơ bản về năng lực của ĐNGV trường TCCNQĐ trong phạm vi nghiên cứu, xác định các giải pháp phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ. - Tiếp cận năng lực: Là nghiên cứu và vận dụng tích hợp các kiến thức, kỹ năng và thái độ để hoàn thành một công việc nào đó của nghề đạt chuẩn quy định trong những điều kiện cần thiết. TCNL trong nghiên cứu đề tài luận án để xác định những năng lực cần có khi thực hành nghề nghiệp của ĐNGV, xác định các tiêu chuẩn năng lực đối với GV để giúp họ có thể thực hiện tốt nhiệm vụ theo yêu cầu. Từ đó chuyển hóa các tiêu chuẩn năng lực của họ vào hoạt động phát triển đội ngũ như: lập kế hoạch phát triển; đào tạo, bồi dưỡng năng lực cho 6 ĐNGV; sử dụng, đánh giá GV dựa trên các tiêu chuẩn năng lực; tạo động lực cho ĐNGV phát triển. 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu liên quan đến đề tài; - Khái quát hóa các nhận định độc lập và mô hình hóa. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra Dùng phiếu hỏi để khảo sát GV, cán bộ quản lý trường TCCNQĐ để đánh giá thực trạng năng lực ĐNGV, thực trạng phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Thực hiện phỏng vấn về những nội dung nghiên cứu của đề tài, trao đổi với một số GV, cán bộ quản lý đang công tác tại 5 trường TCCNQĐ. 7.2.2.3. Phương pháp chuyên gia Tổng hợp ý kiến nhận xét của các chuyên gia về nội dung nghiên cứu của đề tài với hình thức hội thảo, chuyên đề, phiếu trưng cầu ý kiến, phỏng vấn trực tiếp để lấy ý kiến của các nhà khoa học, cán bộ quản lý và GV về tính cấp thiết và tính khả thi của giải pháp phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ được tác giả đề xuất trong luận án. 7.2.2.4. Phương pháp thử nghiệm Thực hiện thử nghiệm để kiểm nghiệm nội dung của một trong số các giải pháp mà luận án đã đề xuất. 7.3. Các phương pháp bổ trợ Phương pháp thống kê toán học để xử lý dữ liệu thu được về mặt định lượng. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liệu nghiên cứu bằng phần mềm SPSS và phần mềm công nghệ thông tin. 8. Những luận điểm bảo vệ 8.1. Xây dựng được khung lý thuyết về phát triển ĐNGV trường TTCNQĐ theo tiếp cận năng lực, hướng đến mục tiêu “chuẩn hóa” là một yêu 7 cầu khách quan và cấp bách, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chất lượng giáo dục nghề nghiệp. 8.2. Thực trạng ĐNGV trường TCCNQĐ hiện nay đủ về số lượng, tương đối phù hợp về mặt cơ cấu. Nhưng về mặt năng lực chưa đáp ứng được yêu cầu; vì vậy phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo tiếp cận năng lực đáp ứng yêu cầu là nâng cao về năng lực. 8.3. Để phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo tiếp cận năng lực, cần quản lý đồng bộ các thành tố: Quy hoạch phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ; tuyển chọn và sử dụng đội ngũ dựa vào năng lực; đào tạo, bồi dưỡng đánh giá các năng lực chuyên biệt; xây dựng môi trường làm việc và tạo động lực là phù hợp để phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo tiếp cận năng lực; đáp ứng yêu cầu đổi mới GD trong bối cảnh hiện nay. 9. Những đóng góp mới của luận án 9.1. Luận án đã xây dựng được cơ sở lý luận về phát triển đội ĐNGV trường TCCNQĐ theo tiếp cận năng lực; Làm rõ vai trò, đặc trưng lao động và mô hình nhân cách người GV trường TCCNQĐ. Đề xuất được cấu trúc nội dung khung năng lực người GV trường TCCNQĐ. 9.2. Luận án đã đánh giá thực trạng và đưa ra được bức tranh tổng thể về GD nghề nghiệp và ĐNGV trường TCCNQĐ; đưa ra được những yêu cầu về năng lực và 6 nhóm năng lực (năng lực dạy học, năng lực về chuyên môn nghề nghiệp, năng lực cứu nghiên khoa học, năng lực phát triển và thực hiện chương trình đào tạo, năng lực quan hệ với doanh nghiệp, năng lực phát triển nghề nghiệp) đối với GV nhằm đáp ứng nhiệm vụ đổi mới cơ bản và toàn diện GD nghề nghiệp. Đặc biệt, luận án đã xác định được nhu cầu sát hợp và cấp thiết cần ĐT, BD đối với ĐNGV của các trường . Đồng thời, nêu bật được tình hình hoạt động phát triển ĐNGV trong thực tiễn, mặt mạnh, mặt yếu; mức độ thành công, những nguyên 8 nhân của tồn tại, bất cập về các giải pháp phát triển ĐNGV mà trường TCCNQĐ đã áp dụng trong thực tế. 9.3. Đã xây dựng khung năng lực GV trường TCCNQĐ gồm 6 tiêu chuẩn gồm 14 tiêu chí, đây cũng là cơ sở xây dựng công cụ đánh giá giáo viên theo chuẩn năng lực; Đồng thời, đề xuất được 6 giải pháp và đã thử nghiệm được giải pháp phát triển ĐNGV trường TCCNQĐ theo TCNL. 10. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị: Luận án gồm có 3 chương. Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực. Chương 2. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội. Chương 3. Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp quân đội theo tiếp cận năng lực.