Tài liệu Phát triển đội ngũ giảng viên học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị trong giai đoạn hiện nay (lv02054)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 NGUYỄN THỊ THU HẰNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý giáo dục LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Hà Nội - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 NGUYỄN THỊ THU HẰNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:PGS.TS Nguyễn Văn Mã Hà Nội - 2016 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN ........5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ............................................................................................ 5 1.2. Những khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên ............... 7 1.2.1. Đội ngũ giảng viên .......................................................................................... 7 1.2.2 Phát triển đội ngũ giảng viên ........................................................................... 7 1.2.3 Vị trí, vai trò của giảng viên trong nhà trƣờng ................................................ 8 1.3. Nội dung phát triển đội ngũ giảng viên .......................................................................... 10 1.3.1. Về quy hoạch đội ngũ giảng viên.................................................................. 10 1.3.2. Về tuyển dụng đội ngũ giảng viên ................................................................ 10 1.3.3. Về đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên .................................................... 11 1.3.4 . Về chế độ, chính sách .................................................................................. 12 1.3.5. Về đánh giá giảng viên .................................................................................. 13 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ giảng viên ............................................... 14 1.4.1. Yếu tố bên ngoài ........................................................................................... 14 1.4.2. Yếu tố bên trong ............................................................................................ 18 Tiểu kết chƣơng 1..................................................................................................................... 21 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ .................................22 2.1. Khái quát chung về Học Viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị ................................ 22 2.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị. .............. 24 2.2.1. Về số lƣợng giảng viên ................................................................................. 24 2.2.2. Cơ cấu đội ngũ giảng viên Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị ............ 27 2.2.3. Chất lƣợng đội ngũ giảng viên ...................................................................... 31 2.3. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị ................................................................................................................................... 36 2.3.1. Công tác quy hoạch đội ngũ giảng viên ........................................................ 36 2.3.2. Công tác tuyển dụng đội ngũ giảng viên....................................................... 37 2.3.3. Hoạt động đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên ........................................ 39 2.3.4. Thực trạng bố trí, sử dụng đội ngũ giảng viên .............................................. 41 2.3.5. Hoạt động đánh giá đội ngũ giảng viên ........................................................ 42 2.3.6. Thực hiện các chế độ, chính sách đãi ngộ đối với giảng viên ...................... 44 Tiểu kết chƣơng 2..................................................................................................................... 47 CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY48 3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp........................................................................ 48 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống................................................................ 48 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .................................................................. 48 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................................. 48 3.2. Các biện pháp cơ bản phát triển đội ngũ giảng viên Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị trong giai đoạn hiện nay. .......................................................................................... 49 3.2.1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và tính cấp thiết của công tác phát triển đội ngũ giảng viên Học viện. .......................................................................... 49 3.2.2. Xây dựng quy hoạch đội ngũ giảng viên phù hợp với thực tiễn phát triển của Học viện. ........................................................................................................... 51 3.2.3. Chú trọng công tác tuyển dụng, bổ sung giảng viên, thực hiện chính sách nhằm thu hút nhân tài, tăng cƣờng mở rộng hợp tác để có đội ngũ giảng viên thỉnh giảng tốt. .................................................................................................................. 53 3.2.4. Hoàn thiện các chính sách đãi ngộ đội ngũ giảng viên giỏi .......................... 55 3.2.5. Tăng cƣờng đào tạo, bồi dƣỡng và tạo cơ chế khuyến khích tự bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên. ....................... 57 3.2.6. Sử dụng đội ngũ giảng viên hợp lý, khoa học, đảm bảo đúng chuyên môn, nghiệp vụ ................................................................................................................. 59 3.2.7. Tăng cƣờng và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ giảng viên theo các tiêu chí đã đề ra một cách khách quan và thƣờng xuyên. ................................. 61 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................................... 63 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ................................... 63 Tiểu kết chƣơng 3 ......................................................................................................68 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................................69 1. Kết luận ............................................................................................................... 69 2. Kiến nghị ............................................................................................................. 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................71 PHỤ LỤC ..................................................................................................................73 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tôi luôn nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình quý báu của các đơn vị,Học viện,các nhà giáo,bạn bè ,gia đình và đồng nghiệp.Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến: Ban giám đốc cùng tập thể cán bộ, nhà giáo và cán bộ viên chức Học Viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị đã tạo điều kiện thuận lợi nhất về mọi mặt cho tôi đƣợc tham gia và hoàn thành khóa đào tạo thạc sỹ quản lý giáo dục. Ban giám hiệu trƣờng Đại học sƣ phạm Hà Nôi 2, Khoa quản lý giáo dục – Phòng sau đại học,quý thầy cô giáo đã tạo điều kiện cùng với sự tận tình giảng dạy và giúp đỡ động viện tôi trong suốt quá tình học tập,nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt,xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Văn Mã – Nguyên Hiệu trƣởng Đại học sƣ phạm Hà Nội 2 ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Và cuối cùng xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình,bạn bè thân yêu đã dành tình cảm,động viên và giúp đỡ tôi học tập ,nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Dù đã cố gắng rất nhiều,nhƣng do khả năng và kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế,nên khó tránh khỏi những thiếu sót.Tôi mong nhận đƣợc sự cảm thông và góp ý của các thầy cô,đồng nghiệp và những ai quan tâm đến đề tài này. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hằng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hằng DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT NGUYÊN NGHĨA QLGD Quản lý giáo dục ĐNGV Đội ngũ giảng viên XHCN Xã hội chủ nghĩa TCCB Tổ chức cán bộ ĐH & CĐ Đại học và cao đẳng ĐTBD Đào tạo bồi dƣỡng GV Giảng viên NCKH Nghiên cứu khoa học CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin NCS Nghiên cứu sinh CH Cao học LLCT Lý luận chính trị TS Tổng số TB Trung bình DANH MỤC BẢNG, HÌNH Bảng 2.1: Số lƣợng giảng viên cơ hữu và thỉnh giảng ở các khoa ......................... 24 Bảng 2.2: Cơ cấu giảng viên theo độ tuổi ................................................................ 27 Bảng 2.3 Tổng hợp thâm niên công tác của giảng viên ......................................... 29 Bảng 2.4 Cơ cấu giảng viên theo giới tính ............................................................. 30 Bảng 2.5: Tổng hợp đội ngũ giảng viên theo trình độ đào tạo................................ 31 Bảng 2.6 : Kết quả khảo sát đánh giá năng lực NCKH của giảng viên .................... 33 Bảng 2.7: Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL, GV và học viên về chất lƣợng đội ngũ giảng viên nhà trƣờng. ....................................................................................... 34 Bảng 2.8: Kết quả điều tra về quy hoạch phát triển đội ngũ giảng viên ................ 36 Bảng 2.9: Kế hoạch tuyển dụng giảng viên của học viện qua các năm .................. 37 Bảng 2.10 . Kết quả khảo sát thực trạng, đào tạo bồi dƣỡng giảng viên ................ 40 Bảng 2.11: Đánh giá giảng viên nhà trƣờng từ năm 2011- 2015 ............................ 42 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát về việc thực hiện chế độ đối với giảng viên ............. 44 Bảng 3.1. Kết quả phiếu trƣng cầu ý kiến về tính cần thiết của các biện pháp ...... 64 Bảng 3.2. Kết quả phiếu trƣng cầu ý kiến về tính khả thi của các biện pháp ......... 66 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại ngày nay, trƣớc sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và xu hƣớng toàn cầu hoá, để phát triển, các quốc gia cần phải khai thác, sử dụng tốt nguồn lực con ngƣời. Chất lƣợng nguồn lực con ngƣời phụ thuộc vào chất lƣợng giáo dục - đào tạo, chất lƣợng của giáo dục - đào tạo lại phụ thuộc trƣớc hết vào đội ngũ nhà giáo. Vì vậy, việc xây dựng và nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên là nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục - đào tạo ở nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay. QLGD là khâu then chốt đảm bảo sự thành công của phát triển giáo dục. Thông qua QLGD, việc thực hiện mục tiêu đào tạo, các chủ trƣơng chính sách giáo dục, nâng cao hiệu quả đầu tƣ nâng cao chất lƣợng giáo dục.... mới đƣợc triển khai có hiệu quả. Phát triển ĐNGV là khâu đột phá để nâng cao chất lƣợng đội ngũ, nâng cao chất lƣợng đào tạo và thực hiện mục tiêu giáo dục đề ra. Nghị quyết số 29/NQ-TW Hội nghị lần thứ 8 BCHTW (Khóa XI) về “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo...” đã chỉ ra các nhiệm vụ chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý. Trong Chƣơng I, điều 15, của Luật Giáo dục cũng đã ghi rõ: ” Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục”. Vì vậy, phát triển ĐNGV là nhiệm vụ cấp thiết của ngành giáo dục và của tất cả các nhà trƣờng. Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị là đơn vị sự nghiệp Nhà nƣớc trực thuộc Bộ Xây dựng, thực hiện các chức năng: Tổ chức đào tạo bồi dƣỡng cán bộ, công chức, viên chức ngành Xây dựng, cán bộ chính quyền đô thị các cấp, cán bộ, công chức, viên chức tham gia quản lý, hoạt động xây dựng và các chức danh khác theo quy định của pháp luật; tập huấn, phổ biến kiến thức pháp luật ngành Xây dựng; tổ chức nghiên cứu và ứng dụng các cơ chế chính sách, tiến bộ kỹ thuật, khoa học công nghệ, khoa học quản lý trong các lĩnh vực thuộc chức năng quản lý nhà nƣớc của Bộ Xây dựng. Với phƣơng châm đa dạng hóa các loại hình đào tạo, đáp ứng tối đa nhu cầu của học viên cũng nhƣ của các địa phƣơng, đơn vị. Học viện đã, đang triển khai các 2 hình thức học trong, ngoài giờ hành chính tại Học viện và ở các địa phƣơng - đơn vị; kết hợp học tập trong nƣớc và nƣớc ngoài với tham quan thực tế v.v... Song,với yêu cầu đòi hỏi ngày một càng cao đối với cán bộ của ngành nhƣ : Phải có trình độ,năng lực,chuyên môn ,nghiệp vụ nhất định để thực hiện nhiệm vụ vì đối tƣợng là những cán bộ công chức xã phƣờng Nhƣ vậy nhu cầu bồi dƣỡng nâng cao năng lực chuyên môn,nghiệp vụ của cán bộ ngành Xây dựng là rất cấp bách trong khi đó đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị tuy những năm gần đây đã có những bƣớc phát triển song vẫn còn những bất cập về số lƣợng, cơ cấu, chất lƣợng, để thực hiện nhiệm vụ và đáp ứng yêu cầu hiện tại và xu thế phát triển của ngành. Giảng viên Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị có đặc thù của ngành khác với giảng viên ở các trƣờng đó là : Ngoài những kiến thức lý thuyết đã học ở các trƣờng Đại học,.Học viện thì giảng viện Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị phải có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực đào tạo cán bộ. Mặt khác thời gian sắp tới Bộ xây Dựng giao cho Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị thêm một số nhiệm vụ trong công tác đào tạo, bồi dƣỡng nhƣ : Đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao năng lực quản lý xây dựng và phát triển đô thị đối với công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị ( đề án 1961), tập huấn phổ biến các văn bản pháp luật mới. Tuy nhiên trƣớc sự phát triển của giáo dục hiện nay thì đội ngũ giảng viên của Học viện còn nhiều bất cập: Cơ cấu đội ngũ giảng viên chƣa đồng bộ, nhiều viện, khoa, bộ môn lực lƣợng giảng viên còn quá mỏng. Do vậy nhiệm vụ sắp tới nhất thiết cần xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên Học viện cả về số lƣợng, chất lƣợng và cơ cấu. Công tác lập kế hoạch phát triển ĐNGV của học viện trong thời gian đầu còn hạn chế. Để đáp ứng kịp thời nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực trƣớc mắt và lâu dài cho ngành, phát triển ĐNGV phải đƣợc coi là nhiệm vụ quan trọng nhất, nhiệm vụ hàng đầu của học viện. Công tác nghiên cứu quản lý phát triển nguồn nhân lực đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều hội thảo khoa học về chủ đề đội ngũ nhà giáo dƣới góc độ QLGD theo ngành học, bậc học đã đƣợc tiến hành tƣơng đối có hệ thống. Đã có 3 những nghiên cứu về phát triển ĐNGV các trƣờng đại học ở Thành Phố Hồ Chí Minh, khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long, trƣờng chính trị Khánh Hòa. Tuy nhiên, chƣa có công trình nào đi sâu nghiên cứu về phát triển đội ngũ giảng viên học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị. Với thực tế nhƣ vậy, việc nghiên cứu biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên là một khâu đột phá, nhằm góp phần giải quyết những vấn đề còn vƣớng mắc, bất cập, đồng thời đƣa ra những biện pháp mang tính thực tế, khả thi để củng cố, phát triển đội ngũ giảng viên của trƣờng đáp ứng yêu cầu của ngành xây dựng. Với lý do kể trên, tôi chọn đề tài:“Phát triển đội ngũ giảng viên học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận phân tích thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên của Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị đề xuất những biện pháp có tính khả thi cao để xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên để đáp ứng yêu cầu đào tạo của Học viện trong giai đoạn hiện nay. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu đã đề ra, luận văn tập trung thực hiện 3 nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên - Nghiên cứu, khảo sát và phân tích thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị - Đề xuất những biện pháp có tính khả thi để phát triển đội ngũ giảng viên Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị và khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất trong luận văn. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu: Đội ngũ giảng viên Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị. Đối tƣợng nghiên cứu: Các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ nghiên cứu, trong luận văn tác giả áp dụng các nhóm phƣơng pháp nghiên cứu sau: 4 Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Thông qua việc nghiên cứu, phân tích, tổng hợp những tài liệu Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, các văn bản, quy phạm pháp luật về lĩnh vực giáo dục và giáo dục nghề nghiệp, tài liệu lý luận, các đề tài nghiên cứu khoa học…để hình thành hệ thống cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu khảo sát thực tiễn: - Phƣơng pháp điều tra, khảo sát: Thiết kế các phiếu điều tra, đánh giá về chất lƣợng đội ngũ giảng viên theo các tiêu chí trên các mặt tƣ tƣởng, đạo đức, kiến thức, kỹ năng… Từ đó đi sâu phân tích đánh giá đƣợc thực trạng của đội ngũ giảng viên nhà trƣờng và chất lƣợng của công tác phát triển đội ngũ của nhà trƣờng trong những năm qua cũng nhƣ nhu cầu về đội ngũ giảng viên trong thời gian tới. - Phƣơng pháp chuyên gia: Thu thập lấy ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý trong lĩnh vực xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên. - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm: Thông qua các báo cáo của trƣờng, ngành về lĩnh vực này trong các năm để từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm. - Phƣơng pháp thu thập và phân tích xử lý số liệu: thống kê, lập bảng. 6. Giả thuyết khoa học Việc phát triển đội ngũ giảng viên của Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị trong giai đoạn hiện nay đã đạt đƣợc một số kết quả nhất định, song cũng còn nhiều bất cập. Nếu chọn lựa, đề xuất và áp dụng một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên của Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị phù hợp với thực tiễn thì sẽ nâng cao chất lƣợng đội ngũ đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn hiện nay. 7. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên. Chƣơng 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị Chƣơng 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Giáo dục là một hoạt động xã hội rộng lớn có liên quan trực tiếp đến lợi ích, quyền lợi và nghĩa vụ của mọi ngƣời dân, mọi tổ chức kinh tế - xã hội và tác động mạnh mẽ đến tiến trình phát triển nhanh hay chậm của một quốc gia. Do vậy ở bất kỳ một quốc gia nào dù giàu hay nghèo, dù phát triển hay đang phát triển cũng phải quan tâm đến giáo dục mà trƣớc hết là quan tâm đến phát triển ĐNGV nhằm không ngừng nâng cao chất lƣợng đội ngũ đáp ứng sự phát triển kinh tế - xã hội và tạo cơ hội học tập. Phát triển ĐNGV là một trong các nội dung trọng tâm của quản lý giáo dục nhằm mục tiêu phát triển giáo dục coi giáo dục là quốc sách hàng đầu . Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thƣơng mại Thế giới (WTO) và đang hội nhập sâu rộng vào khu vực và thế giới. Để tận dụng đƣợc cơ hội, vƣợt qua đƣợc thách thức và cạnh tranh thì nguồn nhân lực chất lƣợng cao, đạt trình độ quốc tế, đủ sức để đƣa nền kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ Việt Nam phát triển là một nhu cầu cấp thiết. Để thực hiện chiến lƣợc phát triển đất nƣớc nhất là trong thời đại kinh tế tri thức, Việt Nam cần có nguồn nhân lực đƣợc đào tạo chất lƣợng cao đủ khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế thành công. Để làm đƣợc điều đó, trƣớc hết cần có đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên chất lƣợng cao , đảm bảo đủ về cơ cấu, số lƣợng và chất lƣợng. Nghị quyết 14/2005/NQ-CP của Chính phủ về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006 đến 2020 đề ra mục tiêu “Đến 2020 giáo dục đại học Việt Nam phải đạt trình độ tiên tiến trong khu vực và tiếp cận trình độ tiên tiến trên thế giới, có năng lực cạnh tranh cao, thích ứng với cơ chế thị trƣờng định hƣớng XHCN “Trong bài phát biểu tại Hội đồng Quốc gia Giáo dục, Thủ tƣớng Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo: phải chọn hƣớng đi thích hợp, trƣớc mắt là cần nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên... Tạp chí giáo dục, số 140/2006 - Nguyễn Văn Đệ:“Thực trạng và giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên vùng ĐBSCL giai đoạn hiện nay. Bài báo đã chỉ ra 6 những vẫn đề còn tồn đọng, những bất cập trong sự phát triển giáo dục nói chung cung như sự phát triển đội ngũ giáo viên vùng Đông bằng sông Cửu Long giai đoạn hiện nay” Đề tài nghiên cứu khoa học công nghệ cấp Bộ của Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm 2009: “Giải pháp phát triển cán bộ quản lí và giảng viên Trường Đại học Đồng Tháp giai đoạn 2007-2014”. Đặng Quốc Bảo (2010), Chuyên đề Phát triển nguồn nhân lực, phát triển con người về Giáo dục – Đào tạo; Đề tài Thạc sỹ của Đặng Thị Tuyết (2013): “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn hiện nay” Luận án tiến sỹ của Nguyễn Văn Đệ: “Phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học ở vùng đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học”. Tác giả đã đƣa ra thực trạng về chất lƣợng đội ngũ giảng viên của các trƣờng Đại học khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Từ đó đề ra các giải pháp để phát triển đội ngũ giảng viên của các trƣờng Đại học. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI có nêu: “Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa; đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học; đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, đào tạo. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành. Đẩy mạnh đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước. Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội ; xây dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời”[14] Luận văn thạc sĩ “Thực trạng và biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên ở trường Đại học sư phạm TP. Hồ Chí Minh”, tác giả Nguyễn Kỷ Trung; Vấn đề phát triển giảng viên tại các cơ sở giáo dục và đào tạo đã đƣợc nhắc đến ở nhiều đề tài khoa học khác nhau. Tuy nhiên hiện tại chƣa có công trình 7 nghiên cứu khoa học nào về việc phát triển đội ngũ giảng viên tại Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị. Chính vì vậy việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị là cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn. Để phát triển nhà trƣờng, nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực có chất lƣợng cao thì trƣớc tiên phải chú trọng đến phát triển đội ngũ giảng viên đảm bảo về trình độ, năng lực, cơ cấu, số lƣợng. Đã có nhiều công trình trong nƣớc và trên thế giới nghiên cứu về biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên, các tác giả đã chỉ ra cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển đội ngũ giảng viên của các trƣờng Cao đẳng, Đại học, Học viện. 1.2. Những khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên 1.2.1. Đội ngũ giảng viên Đội ngũ giảng viên là một tập hợp những ngƣời làm nghề dạy học, giáo dục, đƣợc tổ chức thành một lực lƣợng, cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra cho tập hợp đó. Họ làm việc có kế hoạch và gắn bó với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp luật, thể chế xã hội. Nói cách khác theo nghĩa hẹp, đội ngũ giảng viên là những thầy cô giáo, những ngƣời làm nhiệm vụ giảng dạy và quản lý giáo dục trong các trƣờng đại học, cao đẳng, học viện. Theo quyết định số 538/TCCP-TC ngày 19/12/1995 của Ban TCCB Chính phủ (nay là Bộ nội vụ) đội ngũ giảng viên đƣợc xếp ở 3 ngạch: giảng viên, giảng viên chính, giảng viên cao cấp. 1.2.2 Phát triển đội ngũ giảng viên Theo từ điển tiếng Việt Tƣờng giải và Liên tƣởng (2004) thì ”phát triển là lớn lên về mặt kích thƣớc, độ rộng ( số lƣợng) hay về mặt giá trị, tầm quan trọng (chất lƣợng)....”[3] 8 Nhƣ vậy, mọi sự vật, hiện tƣợng, con ngƣời, xã hội có sự gia tăng về lƣợng, biến đổi về chất, làm cho số lƣợng và chất lƣợng vận động theo hƣớng đi lên trong mối quan hệ bổ sung cho nhau tạo nên giá trị mới trong một thể thống nhất đều có thể coi là phát triển. Đội ngũ giảng viên là nguồn nhân lực cơ bản của nhà trƣờng, phát triển đội ngũ giảng viên chính là phát triển nguồn nhân lực trong nhà trƣờng Sự quan tâm chăm lo đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên trong các nhà trƣờng là nhiệm vụ trung tâm, ƣu tiên hàng đầu trong chiến lƣợc phát triển toàn diện của nhà trƣờng, Menger cho rằng việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên phải “Nhằm mục đích tăng cƣờng hơn nữa đến sự phát triển toàn diện của ngƣời giảng viên trong hoạt động nghề nghiệp”. Tóm lại dù đứng trên quan điểm nào thì việc phát triển đội ngũ nói chung và phát triển ĐNGV nói riêng cũng cần phải đạt đƣợc 4 tiêu chuẩn: Đủ về số lƣợng, mạnh về chất lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đồng thuận về hành động. 1.2.3 Vị trí, vai trò của giảng viên trong nhà trường Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo dục nói chung và ngƣời thầy giáo nói riêng. Đây là nhân tố hết sức quan trọng và là nhân tố quyết định cho sự nghiệp phát triển giáo dục ở nƣớc ta. Ngày nay đội ngũ giảng viên trong trƣờng ĐH & CĐ đƣợc coi là một nguồn lực quan trọng thực hiện đổi mới giáo dục đại học, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc, vì: Thứ nhất, giảng viên chính là những ngƣời trực tiếp thực hiện và quyết định việc đổi mới, nâng cao chất lƣợng đào tạo và nghiên cứu khoa học trong nhà trƣờng. Thứ hai, trong bối cảnh xã hội đầy biến động nhƣ hiện nay, ngày càng nhiều yêu cầu đặt ra cho nhà trƣờng, thì nhà trƣờng ĐH & CĐ chỉ có thể đáp ứng đƣợc nhanh nhạy các yêu cầu đó nếu có một đội ngũ giảng viên đủ mạnh, luôn sẵn sàng điều chỉnh thích ứng trong điều kiện mới. 9 Thứ ba, chính đội ngũ giảng viên, bằng năng lực thực sự, lòng yêu nghề, say mê nghiên cứu khoa học, mới có thể cung cấp cho xã hội loại sản phẩm có giá trị nhất, quyết định sự phát triển đó là nguồn nhân lực đƣợc đào tạo có chất lƣợng cao. Vai trò nhà giáo đƣợc Quốc hội nƣớc ta khẳng định trong chƣơng I, điều 15 Luật Giáo dục năm 2005: „ Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện, nêu gương tốt cho người học. Nhà nước tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo, có chính sách sử dụng, đãi ngộ, đảm bảo các điều kiện cần thiết về vật chất và tinh thần để nhà giáo thực hiện vai trò và trách nhiệm của mình; giữ gìn và phát huy truyền thống quý trọng nhà giáo, tôn vinh nghề dạy học". Ngành giáo dục và đào tạo cũng đã khẳng định:"Đội ngũ cán bộ giảng dạy giữ vai trò quyết định chất lượng đào tạo và là lực lượng chủ công thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ của nhà trường". Với vị trí, vai trò quan trọng nhƣ vậy, các trƣờng ĐH & CĐ cần xây dựng một đội ngũ giảng viên có năng lực, tận tâm với nghề nghiệp và có khả năng thích ứng cao, đủ sức gánh vác trọng trách của mình đối với sự phát triển và đổi mới giáo dục. Trong nhà trƣờng giảng viên đóng vai trò chủ đạo không chỉ là ngƣời truyền đạt thông tin kiến thức mà còn là ngƣời tổ chức, hƣớng dẫn điều khiển quá trình nhận thức và quá trình hình thành nhân cách của sinh viên. Ngày nay, những đặc điểm phát triển của xu thế thời đại đặt ra những yêu cầu đối với chất lƣợng nguồn nhân lực, đòi hỏi phải đổi mới giáo dục một cách toàn diện. Vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo của sinh viên đƣợc phát huy, nhƣng vai trò của giảng viên không hề bị hạ thấp, yêu cầu đối với ngƣời dạy không hề giảm nhẹ, trái lại, giảng viên càng phải có trình độ cao về chuyên môn nghiệp vụ mới có thể đóng vai trò là ngƣời cố vấn, ngƣời trọng tài luôn luôn giữ vai trò chủ đạo trong quá trình sƣ phạm. Trong một thế giới khoa học kỹ thuật, công nghệ phát triển vừa mang lại sự biến đổi nhanh trong đời sống xã hội, vừa tạo ra sự chuyển dịch các định hƣớng giá trị, thì ngƣời giảng viên không thể chỉ đóng vai trò truyền đạt tri thức, mà đồng thời phải 10 có khả năng phát triển những cảm xúc, thái độ, hành vi ứng xử của học sinh, đảm bảo cho học sinh làm chủ đƣợc và biết ứng dụng hợp lý những tri thức đó.... 1.3. Nội dung phát triển đội ngũ giảng viên 1.3.1. Về quy hoạch đội ngũ giảng viên Quy hoạch đội ngũ giảng viên là quá trình thực hiện đồng bộ các chủ trƣơng, biện pháp để tạo nguồn và phát triển đội ngũ giảng viên đảm bảo số lƣợng và chất lƣợng đội ngũ, cân đối về trình độ, đồng thời có sự bố trí, sắp xếp hợp lý khoa học và kinh tế sao cho đồng bộ về cơ cấu, đủ loại hình giảng viên trên cơ sở thu thập thông tin thực tế, từ điều tra thực trạng tình hình phát triển ĐNGV, kế hoạch dự báo.... công tác quy hoạch ĐNGV giữ vai trò hết sức quan trọng, đảm bảo xây dựng đƣợc một ĐNGV đủ về số lƣợng, chất lƣợng cao,đồng bộ về cơ cấu, có sự kết nối liên tục giữa các thế hệ. Quy hoạch ĐNGV là lập kế hoạch cho những nhu cầu tƣơng lai bằng cách xác định số lƣợng giảng viên với chất lƣợng nhƣ thế nào mà nhà trƣờng cần đến, dự báo ĐNGV về số lƣợng, cơ cấu và chất lƣợng mà nhà trƣờng cần đến trong tƣơng lai. Quy hoạch số lƣợng ĐNGV là xác định đƣợc số lƣợng giảng viên cần có trong một bộ môn, một trƣờng theo từng thời kỳ (1 năm, 5 năm, 10 năm....). Căn cứ vào số lƣợng giảng viên hiện có, dự báo, tính toán số giảng viên nghỉ hƣu, bỏ việc, thuyên chuyển, tuyển dụng mới.... xác định đƣợc số giảng viên cần bổ sung đảm bảo thực hiện những nhiệm vụ của ĐNGV. 1.3.2. Về tuyển dụng đội ngũ giảng viên Tuyển dụng là khâu quan trọng đầu tiên trong quá trình phát triển ĐNGV. Tuyển dụng để thực hiện quy hoạch đủ số lƣợng giảng viên. Tuyển dụng phải nhằm lựa chọn những giảng viên bƣớc đầu đạt đƣợc các tiêu chí về tuyển dụng, tiêu chí tuyển dụng đƣợc xây dựng trên cơ sở những tiêu chí đƣợc chuẩn hóa của ĐNGV. Tuy nhiên ,cũng không thể đòi hỏi quá cao trong tuyển dụng, việc quan trọng của tuyển dụng là chọn lựa đƣợc những giảng viên có tiềm lực và kỳ vọng sớm đạt đƣợc chuẩn giảng viên sau quá trình đào tạo,bồi dƣỡng phát triển. 11 Tuyển dụng giảng viên đƣợc tiến hành theo đúng quy trình của công tác quản lý nhân sự từ khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo, kiểm tra. Đồng thời căn cứ vào các văn bản pháp lý, tuân thủ những nguyên tắc, quy trình yêu cầu trong việc tuyển dụng. Nhƣ vậy, tuyển dụng là quá trình sử dụng các phƣơng pháp nhằm xem xét, đánh giá lựa chọn, quyết định trong số những ngƣời đƣợc tuyển dụng ai là ngƣời đủ tiêu chuẩn làm việc trong nhà trƣờng. Tuyển chọn thực chất là sự lựa chọn những ngƣời cụ thể theo tiêu chuẩn cụ thể rõ ràng do tổ chức đặt ra sao cho phù hợp với nhu cầu cảu nhà trƣờng, phù hợp nguyện vọng cá nhân với môi trƣờng bên trong và môi trƣờng bên ngoài. 1.3.3. Về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên Đào tạo là một hoạt động trong nội dung phát triển ĐNGV,đào tạo đƣợc coi là quá trình trang bị kiến thức cơ bản, các kỹ năng, kỹ xảo bổ sung kiến thức chuyên môn nghiệp vụ và quản lý, thái độ nghề nghiệp và phẩm chất đạo đức nhằm xây dựng ĐNGV thành thạo về chuyên môn nghiệp vụ, tận tụy với công việc. Trong xã hội ngày một phát triển, nhà trƣờng không ngừng vận động để đáp ứng sự phát triển của xã hội. Điều đó đòi hỏi ĐNGV phải ngày càng hoàn thiện, trong trƣờng hợp cần thiết phải thay đổi cả ngành nghề đƣợc đào tạo ban đầu hoặc phải tiếp tục nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Đó chính là quá trình đào tạo lại, đồng thời với công tác đào tạo lại là công tác bồi dƣỡng. Đào tạo, bồi dƣỡng giảng viên nhằm hƣớng vào việc duy trì và hoàn thiện kết quả thực hiện công việc hiện có, hình thành và phát triển các năng lực cho các công việc trong tƣơng lai. Đào tạo, bồi dƣỡng ĐNGV phải xuất phát từ nhu cầu hiện tại và định hƣớng tƣơng lai của nhà trƣờng. Vì vậy, việc xác định nhu cầu đào tạo, bồi dƣỡng là rất quan trọng để việc tổ chức đào tạo, bồi dƣỡng đạt mục tiêu và có ý nghĩa thiết thực. Khi tổ chức thực hiện hoạt động đào tạo, bồi dƣỡng giảng viên các trƣờng phải xác định chính xác nội dung, loại hình đào tạo, bồi dƣỡng, đồng thời thực hiện đổi mới theo hƣớng: Điều tra trình độ, năng lực, phẩm chất giảng viên, xác định đúng nhu