A.PhÇn më ®Çu………………………………………………………….3
Ch¬ng 1:
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ doanh nghiÖp………………
1.1. Kh¸I niÖm chung vÒ doanh nghiÖp………………………………….5
1.2. Tiªu thøc x¸c ®Þnh……………………………………………………5
1.2.1. Quan ®IÓm 1:……………………………………………….………...6
1.2.2. Quan ®IÓm 2:……………………………………………….………...6
1.2.3. Quan ®IÓm 3:………………………………………………………….6
1.3. Vai trß vµ xu híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp…………………..7
1.3.1. Vai trß:………………………………………………………………...7
1.3.2. Xu híng ph¸t triÓn…………………………………………………...7
1.4. C¸c ®Æc trng c¬ b¶n cña doanh nghiÖp ë ViÖt Nam……………….8
1.4.1. C¸c h×nh thøc ph¸p lý…………………………………………………8
1.4.2. H×nh thøc ph¸p lý……………………………………………………..8
1.4.3. LÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng………………………………………..8
1.4.4. C«ng nghÖ vµ thÞ trêng………………………………………………8
1.4.5. Tr×nh ®é tæ chøc ph¸p lý………………………………………………8
1.5. Nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi cña doanh nghiÖp………………………….9
1.5.1. Lîi thÕ…………………………………………………………………9
1.5.2. BÊt lîi………………………………………………………………...10
1.6. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp……..10
1.6.1. C¸c nh©n tè thuéc nÒn kinh tÕ quèc d©n……………………………..11
1.6.2. C¸c nh©n tè quèc tÕ………………………………………………….11
1.7.TÝnh tÊt yÕu ph¶I ®Çu t vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp………………..12
1.7.1. §Çu t,ph¸t triÓn DN chÝnh lµ ®Ó huy ®éng mäi nguån vèn,t¹o thªm
nhiÒu viÖc lµm,gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn lîc CNH-H§H…………………12
1.7.2. §Çu t ph¸t triÓn DN t¹o ra sù n¨ng ®éng linh ho¹t cho toµn bé nÒn kinh
tÕ,trong viÖc thÝch nghi víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ trêng trong níc vµ quèc
tÕ………………………………………………………………………13
1.7.3. §Çu t ph¸t triÓn DN nh»m ®¶m b¶o cho sù c¹nh tranh trong nÒn kinh
tÕ…………………………………………………………………………….13
.Ch¬ng 2:Thùc tr¹ng ph¸t triÓn Doanh NghiÖp ë ViÖt
Nam
2.1. §¸nh gi¸ kh¸I
qu¸t…………………………………………………………14
2.1.1. Qui m« vèn…………………………………………………………..14
2.1.2. C¬ cÊu vèn ®Çu t…………………………………………………….15
a. C¬ cÊu vèn ®Çu t ph©n chia theo tõng lo¹i DN…………………….15
1
b. C¬ cÊu vèn ®Çu t ph¸t triÓn DN trong ngµnh kinh tÕ………………15
c. Nguån h×nh thµnh vèn ®Çu t……………………………………….16
d. NhÞp ®é thu hót vèn…………………………………………………17
2.1.3. §¸nh gi¸ cô thÓ…………………………………………………..17
a. VÒ mÆt sè lîng…………………………………………………17
b. VÒ mÆt ngµnh nghÒ…………………………………………...…21
c. VÒ mÆt c«ng nghÖ……………………………………………….23
d. Nguån nh©n lùc…………………………………………………24
2.1.4. Mét sè u nhîc ®IÓm chñ yÕu……………………………..24
a. ¦u ®IÓm:…………………………………………………….24
b. Nhîc ®IÓm………………………………………………….25
Ch¬ng 3:
Mét sè gi¶i ph¸p hç trî Doanh NghiÖp ë ViÖt Nam…
3.1. §æi míi quan ®IÓm, ph¬ng thøc hç trî……………………………..26
3.1.1. §æi míi quan ®IÓm hç trî…………………………………………...26
3.1.2.§æi míi ph¬ng thøc hç trî …………………………………………28
3.2. T¨ng cêng vai trß cña nhµ níc trong viÖc hç trî………………….30
3.2.1. H×nh thøc khung khæ ph¸p lý…………………………………….….30
3.2.2. KiÖn toµn hÖ thèng tæ chøc ,qu¶n lý cña DN………………………...31
3.2.3. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c tæ chøc hç trî DN……………..……….32
3.2.4. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi vµ c¸c tæ chøc cña DN………..33
3.2.5.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch………………………………………………...33
3.2.6. C¸c gi¶I ph¸p thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî …………………………..38
C.KÕt luËn…………………………………………………………...40
D.TµI liÖu tham kh¶o……………………………………………...41
PhÇn më ®Çu
Trong sù nghiÖp ®æi míi ®Ó ®Èy m¹nh CNH-H§H thùc hiÖn chiÕn lîc
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc, c¸c doanh nghiÖp (DN) cã vÞ trÝ , vai
trß ®Æc biÖt quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . Nã gãp phÇn ®Èy nhanh
tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ; t¹o thªm hµng ho¸ dÞch
vô; t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ; t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao
®êi sèng; t¹o nguån thu quan träng cho ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®Æc biÖt ®îc
coi lµ “chiÕc ®Öm gi¶m sãc” cña thÞ trêng .
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c¸c DN, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· vµ
®ang cã nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p, ph¬ng ph¸p qu¶n lÝ nh»m
t¨ng cêng khuyÕn khÝch ®Çu t ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp V&N.
2
Ph¸t triÓn tèt c¸c DN kh«ng nh÷ng gãp phÇn to lín vµo sù ph¸t triÓn kinh
tÕ, mµ cßn t¹o sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi trong níc. H¬n n÷a c¸c DN V&N
cã lîi thÕ lµ chi phÝ ®Çu t kh«ng lín dÔ thÝch øng vèi sù thay ®æi cña thÞ trêng, phï hîp víi sù qu¶n lÝ cña phÇn lín c¸c chñ doanh nghiÖp ë níc ta hiÖn
nay.
ë mét níc mµ phÇn lín lao ®éng lµm n«ng nghiÖp nh níc ta th× chÝnh DN
lµ t¸c nh©n vµ ®éng lùc thóc ®Èy sù nghiÖp chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
ë níc ta, c¸c DN tuy còng ®· cã m«i trêng ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn kh¸ thuËn
lîi vµ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, song nh÷ng kÕt qu¶ Êy cha t¬ng xøng
víi vÞ trÝ vµ vai trß cña DN, do phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®ã võa h×nh thµnh,
cßn yÕu kÐm, sù ph¸t triÓn cña chóng cho ®Õn nay vÉn mang tÝnh tù nhiªn,
cha theo mét chiÕn lîc víi nh÷ng bíc ®i phï hîp víi chiÕn lîc ph¸t triÓn
chung cña ®Êt níc .
Tríc t×nh h×nh ®ã vµ ®Ó thùc hiÖn nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX
nh»m ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh , tiÒm n¨ng cña c¸c DN , thùc hiÖn CNH
,H§H ®Êt níc ,viÖc cô thÓ ho¸ nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî nh»m khuyÕn khÝch
®Çu t ph¸t triÓn nh÷ng DN ngµy cµng trë thµnh nhu cÇu cÊp thiÕt .§Ó ®ãng
gãp phÇn nµo nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc t×m kiÕm nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc hç
trî ph¸t triÓn c¸c DN nh»m thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn , gãp
phÇn thùc hiÖn sù CNH,H§H ®Êt níc . Do vËy em ®· chän ®Ò tµi : "Ph¸t
triÓn Doanh nghiÖp ë ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p".
Do thêi gian nghiªn cøu vµ thu thËp tµi liÖu cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ
cßn h¹n chÕ, vÊn ®Ò nghiªn cøu cßn míi mÎ phong phó vµ rÊt phøc t¹p, th«ng
tin l¹i cha ®Çy ®ñ vµ bíc ®Çu míi lµm quen víi c«ng t¸c nghiªn cøu nªn bµi
viÕt nµy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng khái cã nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em hy väng bµi
viÕt sÏ phÇn nµo ph¸c th¶o ®îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n nhÊt vÒ thùc tr¹ng ®Çu t ph¸t
triÓn c¸c DN ë ViÖt Nam trong thêi gian qua, chØ ra nh÷ng yÕu kÐm, víng
m¾c, tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m hç trî cho c¸c DN m¹nh
mÏ h¬n trong m«i trêng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
3
Ch¬ng 1
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ doanh nghiÖp
1.1.Kh¸i niÖm chung vÒ doanh nghiÖp:
DN lµ ®¬n vÞ tæ chøc kinh doanh cã t c¸ch ph¸p nh©n nh»m thùc hiÖn c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng, trao ®æi hµng hãa vµ dÞch vô trªn thÞ trêng ®Ó
tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cña chñ së h÷u tµi s¶n.
Qua kh¸i niÖm nµy ta thÊy DN cã c¸c ®Æc ®iÓm sau:
-Lµ mét ®¬n vÞ tæ chøc kinh doanh cña nÒn kinh tÕ
-Cã ®Þa vÞ ph¸p lý (cã t c¸ch ph¸p nh©n)
-NhiÖm vô: S¶n xuÊt cung øng, trao ®æi hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ
trêng
-Môc tiªu : Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cho chñ së h÷u tµi s¶n cña doanh
nghiÖp th«ng qua tèi ®a ho¸ lîi Ých ngêi tiªu dïng
1.2.Tiªu thøc x¸c ®Þnh
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i doanh nghiÖp : ph©n theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh
doanh, theo ngµnh nh: C«ng nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô, n«ng l©m ng nghiÖp
vv.. ph©n theo quy m« tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh (doanh doanh nghiÖp lín, ..)
§èi víi DN cÇn ph¶i x¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc riªng míi
x¸c ®Þnh ®îc ®óng b¶n chÊt, vÞ trÝ vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn nã.
HiÖn nay trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam cßn cã nhiÒu bµn c·i, tranh luËn vµ
cã nhiÒu ý kiÕn, quan ®iÓm kh¸c nhau khi ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i qui m« DN,
nhng thêng tËp trung vµo c¸c tiªu thøc chñ yÕu nh: vèn, doanh thu, lao ®éng,
lîi nhuËn, thÞ phÇn . Cã hai tiªu thøc phæ biÕn thêng dïng: Tiªu thøc ®Þnh
tÝnh vµ tiªu thøc ®Þnh lîng.
Tiªu thøc ®Þnh tÝnh nh tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸, sè ®Çu mèi qu¶n lÝ
vv..Tiªu thøc nµy nªu râ ®îc b¶n chÊt vÊn ®Ò, song khã x¸c ®Þnh trong thùc tÕ
nªn Ýt ®îc ¸p dông.
Tiªu thøc ®Þnh lîng nh sè lîng lao ®éng, gi¸ trÞ tµi s¶n, doanh thu lîi
nhuËn.
Ngoµi hai tiªu thøc trªn cßn c¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, tÝnh
chÊt ngµnh nghÒ, vïng l·nh thæ, tÝnh lÞch sö..
Nãi chung cã 3 tiªu thøc ®Ênh gi¸ vµ ph©n lo¹i DN:
1.2.1. Quan ®iÓm 1:
Tiªu thøc ®¸nh gia xÕp lo¹i DN ph¶i g¾n víi ®Æc ®iÓm tõng ngµnh vµ
ph¶i tÝnh ®Õn sè lîng vèn vµ lao ®éng ®îc thu hót vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh. C¸c níc theo quan ®iÓm nµy gåm NhËt B¶n, Malayxia, Th¸i
Lan..v..v..trong bé luËt c¬ b¶n vÒ luËt doanh nghiÖp ë NhËt B¶n qui ®Þnh:
4
Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn khai th¸c, c¸c DN lµ nh÷ng doanh
nghiÖp thu hót vèn kinh doanh díi 100 triÖu Yªn ( t¬ng ®¬ng víi kho¶ng
1triÖu USD) . ë Malayxia doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vèn cè ®Þnh h¬n
500.000 Ringgit (kho¶ng 145.000 USD) vµ díi 50 lao ®éng.
1.2.2. Quan ®iÓm 2:
DN ®îc ®¸nh gi¸ theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ kÜ thuËt cña ngµnh tÝnh ®Õn 3
yÕu tè vèn, lao ®éng vµ doanh thu. Theo quan ®iÓm nµy cña §µi Loan lµ níc
sö dông nã ®Ó ph©n chia DN cã møc vèn díi 4 triÖu tÖ §µi Loan (t¬ng ®¬ng
1.5 triÖu USD) ,tæng tµi s¶n kh«ng vît qu¸ 120 triÖu tÖ vµ thu hót díi 50 lao
®éng.
1.2.3. Quan ®iÓm 3:
Tiªu thøc ®¸nh gi¸ dùa vµo nghµnh nghÒ kinh doanh vµ sè lîng lao
®éng .Nh vËy theo quan ®iÓm nµy ngoµi tÝnh ®Æc thï cña nghµnh cÇn ®Õn lîng lao ®éng thu hót .§ã lµ quan ®iÓm cña c¸c níc thuéc khèi EC ,Hµn Quèc
, Hong Kong v.v... ë Céng hoµ liªn bang §øc c¸c doanh nghiÖp cã díi 9 lao
®éng ®îc gäi lµ doanh nghiÖp nhá, cã tõ 10 ®Õn 499 lao ®éng gäi lµ doanh
nghiÖp võa vµ trªn 500 lao ®éng lµ doanh nghiÖp lín.
Trong c¸c níc kh¸c thuéc EC, c¸c doanh nghiÖp cã díi 9 lao ®éng gäi lµ
doanh nghiÖp siªu nhá,tõ 10 ®Õn 99 lao ®éng lµ doanh nghiÖp nhá, tõ 100
®Õn 499 lao ®éng lµ doanh nghiÖp võa vµ c¸c doanh nghiÖp trªn 500 lao ®éng
lµ doanh nghiÖp lín.
ë ViÖt Nam,cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ tiªu thøc ®¸nh gi¸ DN.Theo qui ®Þnh
cña chÝnh phñ th× doanh nghiÖp lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã sè vèn díi 5 tØ
®ång vµ díi 20 lao ®éng.
Ng©n hµng c«ng th¬ng ViÖt Nam ®· ph©n lo¹i DN ®Ó thùc hiÖn viÖc cho
vay:DN cã vèn ®Çu t tõ 5 tØ ®Õn 10 tØ ®ång vµ sè lao ®éng tõ 500 ®Õn 1000
lao ®éng.
Héi ®ång liªn minh c¸c hîp t¸c x· ViÖt Nam cho r»ng c¸c DN cã vèn ®Çu
t tõ 100 ®Õn 300 triÖu ®ång vµ cã lao ®éng tõ 5 ®Õn 50 ngêi.
Theo ®Þa ph¬ng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa lµ
nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn ph¸p ®Þnh trªn 1 tØ ®ång,lao ®éng trªn 1000 ngêi
vµ doanh thu hµng n¨m trªn 10 tØ ®ång.Díi 3 tiªu chuÈn trªn c¸c doanh
nghiÖp ®Òu xÕp vaß doanh nghiÖp nhá.
NhiÒu nhµ kinh tÕ ®Ò xuÊt ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i DN cã vèn ®Çu t tõ
100 triÖu ®Õn 300 triÖu ®ång vµ lao ®éng tõ 5 ®Õn 50 ngêi ,cßn nh÷ng doanh
nghiÖp võa cã møc vèn trªn 300 triÖu vµ sè lao ®éng trªn 50 ngêi.
1.3. Vai trß vµ xu híng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp .
1.3.1. Vai trß:
5
C¸c DN gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh vµ c¶ nÒn
kinh tÕ,t¹o thªm nhiÒu hµng ho¸ dÞch vô vµ ®¸p øng ngµy cµng cao nhu cÇu
thÞ trêng(kh«ng ph¶i nhu cÇu nµo cña doanh nghiÖp lín ®Òu ®¸p øng ®îc).V×
vËy , DN ®îc coi nh lµ “ChiÕc ®Öm gi¶m sãc cña thÞ trêng”.
C¸c DN cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x·
héi nh t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng,cã thÓ sö dông lao ®éng t¹i nhµ,
lao ®éng thêng xuyªn vµ lao ®éng thêi vô;h¹n chÕ tÖ n¹n ,tiªu cùc (Do
kh«ng cã viÖc lµm); t¨ng thu nhËp ,n©ng cao chÊt lîng ®êi sèng ;t¹o nguån
thu quan träng cho ng©n s¸ch nhµ níc; thu hót nhiÒu nguån vèn nhµn rçi
trong d©n c; khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng s½n cã.
C¸c DN ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp lín,
®ãng vai trß lµm vÖ tinh ,hç trî ,gãp phÇn t¹o mèi quan hÖ víi c¸c lo¹i h×nh
doanh nghiÖp ,còng nh ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c...
DN cã thÓ ph¸t huy ®îc mäi tiÒm lùc cña thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc
(c¶ thÞ trêng ngh¸ch) dÔ dµng t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng
kinh tÕ trong níc .
1.3.2. Xu híng ph¸t triÓn
Víi vÞ trÝ vµ lîi thÕ cña DN cÇn tËp trung ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nµy
theo ph¬ng híng “®a h×nh thøc , ®a s¶n phÈm vµ ®a lÜnh vùc”. Chó ý ph¸t
triÓn m¹nh h¬n n÷a c¸c DN ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn
.Tríc ®©y chØ tËp trung vµo dÞch vô th¬ng m¹i(bu«n b¸n). DN ph¶i lµ n¬i thêng xuyªn s¸ng t¹o s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng mäi nhu cÇu míi.
1.4. C¸c ®Æc trng c¬ b¶n cña doanh nghiÖp ë ViÖt Nam
DN cã 5 ®Æc trng c¬ b¶n sau:
1.4.1. H×nh thøc së h÷u
Cã ®ñ c¸c h×nh thøc së h÷u: Nhµ níc ,tËp thÓ ,t nh©n vµ hçn hîp.
1.4.2. H×nh thøc ph¸p lý
C¸c DN ®îc h×nh thµnh theo luËt doanh nghiÖp vµ nh÷ng v¨n b¶n díi
luËt .§©y lµ nh÷ng c«ng cô ph¸p lý x¸c ®Þnh t c¸ch ph¸p nh©n rÊt quan träng
®Ó ®iÒu chØnh hµnh vi c¸c doanh nghiÖp nãi chung trong ®ã cã c¸c DN, ®ång
thêi x¸c ®Þnh vai trß cña Nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ.
Mét ®iÒu quan träng n÷a ®îc ph¸p luËt kh¼ng ®Þnh vµ b¶o ®¶m quyÒn lîi
cña c¸c doanh nghiÖp (luËt ®Çu t níc ngoµi söa ®æi,luËt khuyÕn khÝch ®Çu t
trong níc) lµ nhµ níc thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p hç trî vµ khuyÕn
khÝch ®Çu t trong níc,®Çu t níc ngoµi nh giao hoÆc cho thuª ®Êt ,x©y dùng
kÕt cÊu h¹ tÇng c¸c khu c«ng nghiÖp, lËp vµ khuyÕn khÝch quÜ hç trî ®Çu t ®Ó
cho vay ®Çu t trung vµ dµi h¹n ,gãp vèn ,b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t hç trî t
vÊn,th«ng tin ®µo t¹o vµ c¸c u ®·i kh¸c vÒ tµi chÝnh...
6
Cã thÓ nãi m«i trêng ph¸p lý ,m«i trêng kinh tÕ còng nh m«i trêng t©m lý
®ang ®îc ®æi míi sÏ cã t¸c dông thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c DN, më
ra mét triÓn väng cho sù hîp t¸c víi c¸c níc trong khu vùc Ch©u ¸ mµ ®Æc
biÖt lµ NhËt B¶n.
1.4.3. LÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng
DN chñ yÕu ph¸t triÓn ë nghµnh dÞch vô,th¬ng m¹i(bu«n b¸n).ë lÜnh vùc
s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ giao th«ng (tËp trung ë 3 ngµnh: X©y dùng, c«ng
nghiÖp,n«ng l©m nghiÖp, th¬ng m¹i ,dÞch vô) ®Þa bµn ho¹t ®éng chñ yÕu ë
c¸c thÞ trÊn thÞ tø vµ ®« thÞ.
1.4.4. C«ng nghÖ vµ thÞ trêng
C¸c DN phÇn lín cã n¨ng lùc tµi chÝnh rÊt thÊp,cã c«ng nghÖ thiÕt bÞ l¹c
hËu,chñ yÕu sö dông lao ®éng thñ c«ng.S¶n phÈm cña c¸c DN hÇu hÕt tiªu
thô ë thÞ trêng néi ®Þa,chÊt lîng s¶n pÈm kÐm;mÉu m· ,bao b× cßn ®¬n
gi¶n,søc c¹nh tranh yÕu.Tuy nhiªn cã mét sè Ýt DN ho¹t ®éng trong lÜnh vùc
chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n cã s¶n phÈm xuÊt khÈu víi gi¸ trÞ kinh tÕ cao.
1.4.5. Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý
Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vµ tay nghÒ cña ngêi lao ®éng cßn thÊp vµ
yÕu(thuª lao ®éng thêng xuyªn vµ thêi vô thêng cha qua líp ®µo t¹o,båi dìng
). HÇu hÕt c¸c DN ho¹t ®éng ®éc lËp ,viÖc liªn doanh liªn kÕt cßn h¹n chÕ vµ
cã nhiÒu khã kh¨n.
1.5. Nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi cña doanh nghiÖp :
1.5.1. Lîi thÕ
DN dÔ dµng khëi sù vµ ho¹t ®éng nh¹y bÐn theo c¬ chÕ thÞ trêng do vèn
Ýt,lao ®éng kh«ng ®ßi hái chuyªn m«n cao,dÔ ho¹t ®éng còng nh dÔ rót lui ra
khái lÜnh vôc kinh doanh.NghÜa lµ “®¸nh nhanh th¾ng nhanh vµ chuyÓn híng
nhanh”.Víi ®Æc tÝnh chu kú s¶n phÈm ng¾n,c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông
vèn tù cã ,vay mîn b¹n bÌ ,c¸c tæ chøc tÝn dông ®Ó khëi sù doanh nghiÖp.Tæ
chøc qu¶n lý trong c¸c DN còng rÊt gän nhÑ,v× vËy khi gÆp khã kh¨n ,néi bé
doanh nghiÖp dÔ dµng bµn b¹c ®i ®Õn thèng nhÊt.
DN dÔ ph¸t huy b¶n chÊt hîp t¸c s¶n xuÊt.Mçi doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt
mét vµi chi tiÕt hay mét vµi c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét s¶n phÈm
hoµn chØnh.Nguy c¬ nhËp cuéc lu«n ®e do¹ , v× v¹y c¸c doanh nghiÖp ph¶i
tiÕn hµnh hîp t¸c s¶n xuÊt ®Ó tr¸nh bÞ ®µo th¶i.H×nh thøc thêng thÊylµ t¹i c¸c
níc trªn thÕ giíi c¸c DN thêng lµ c¸c doanh nghiÖp vÖ tinh cho c¸c doanh
nghiÖp lín .
DN dÔ dµng thu hót lao ®éng víi chi phÝ thÊp do ®ã t¨ng hiÖu suÊt sö dông
vèn.§ång thêi do tÝnh dÔ dµng thu hót lao ®éng nªn c¸c DN gãp phÇn ®¸ng
kÓ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ,gi¶m bít thÊt nghiÖp cho x· héi.
DN cã thÓ sö dông lao ®éng t¹i nhµ do ®ã gãp phÇn t¨ng thªm thu nhËp
cho mét bé phËn d©n c cã møc sèng thÊp .
7
DN thêng sö dông nguyªn liÖu s½n cã t¹i ®Þa ph¬ng .T¹i c¸c doanh nghiÖp
Ýt x¶y ra xung ®ét gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Chñ doanh
nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ®i s©u ,®i s¸t t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp còng nh cã thÓ hiÓu râ t©m t nguyÖn väng cña tõng lao ®éng.Gi÷a
chñ vµ ngêi lµm c«ng cã nh÷ng t×nh c¶m g¾n bã , Ýt cã kho¶ng c¸ch nh víi
c¸c doanh nghiÖp lín , nÕu x¶y ra xung ®ét th× còng dÔ gi¶i quyÕt .
DN cã thÓ ph¸t huy tiÒm lùc cña thÞ trêng trong níc .Níc ta ®ang ë trong
giai ®o¹n h¹n chÕ nhËp khÈu , v× vËy c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi ®Ó lùa chän
c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt thay thÕ ®îc hµng nhËp khÈu víi chi phÝ thÊp vµ vèn
®Çu t thÊp.S¶n phÈm lµm ra víi chÊt lîng ®¶m b¶o nhng l¹i hîp víi tói tiÒn
cña ®¹i bé phËn d©n c,tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊtvµ søc mua cña thÞ trêng.
Cuèi cïng DN cßn lµ n¬i ®µo luyÖn c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ cßn lµ c¸c c¬
së kinh tÕ ban ®Çu ®Ó ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp lín.Thùc tÕ cho thÊy
nhiÒu doanh nghiÖp ®øng ®Çu c¸c ngµnh cña quèc gia hay liªn quèc gia ®Òu
khëi ®Çu tõ nh÷ng doanh nghiÖp rÊt nhá.
1.5.2. BÊt lîi
DN khã kh¨n trong ®Çu t c«ng nghÖ míi , ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ ®ßi hái
vèn ®Çu t lín , tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶, h¹n chÕ søc c¹nh
tranh trªn thÞ trêng.
Cã nhiÒu h¹n chÕ vÒ ®µo t¹o c«ng nh©n vµ chñ doanh nghiÖp dÉn ®Õn tr×nh
®é thµnh th¹o cña c«ng nh©n vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp ë møc ®é
thÊp .
C¸c DN thêng bÞ ®éng trong c¸c quan hÖ thÞ trêng,kh¶ n¨ng tiÕp thÞ,khã
kh¨n trong viÖc thiÕt lËp vµ më réng hîp t¸c víi bªn ngoµi....Ngoµi ra do nÒn
kinh tÕ níc ta cßn khã kh¨n vµ chËm ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n chuyÓn
sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tr×nh ®é qu¶n lý cña nhµ níc cßn h¹n chÕ cho nªn
c¸c doanh nghiÖp cßn béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh:
Kh«ng ®¨ng kÝ kinh doanh ,trèn thuÕ…
Lµm hµng gi¶, kÐm chÊt lîng , gian lËn th¬ng m¹i
Ho¹t ®éng ph©n t¸n khã qu¶n lÝ
Kh«ng tu©n theo ph¸p luËt hiÖn hµnh ..v..v..
1.6.C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp
1.6.1.C¸c nh©n tè thuéc nÒn kinh tÕ quèc d©n
Níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh hoµ nhËp víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ
giíi th«ng qua viÖc tham gia khèi ASEAN vµ c¸c tæ chøc trong khu vùc vµ
quèc tÕ kh¸c.§©y võa lµ mét th¸ch thøc,võa lµ mét c¬ héi ,mét ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam , trong ®ã cã DN , thuËn lîi lµ ë
8
chç nhê ®ã doanh nghiÖp ViÖt Nam cã c¬ héi tiÕp cËn víi thÕ giíi bªn ngoµi
®Ó thu nhËn th«ng tin , ph¸t triÓn c«ng nghÖ , t¨ng cêng hîp t¸c cïng cã
lîi.Tuy nhiªn cïng víi sù hoµ nhËp vµo khu vùc th× sù b¶o hé s¶n xuÊt trong
níc th«ng qua c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan sÏ gi¶m dÇn ®Õn
møcbÞ xo¸ bá hoµn toµn,trong khi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp
ViÖt Nam trªn thÞ trêng quèc tÕ cßn rÊt h¹n chÕ.NÕu kh«ng vît qua ®îc thö
th¸ch nµy ®Ó trëng thµnh th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ khã tån taÞ ngay
c¶ trªn chÝnh thÞ trêng trong níc , cha nãi ®Õn thÞ trêng níc ngoµi.
Chóng ta ®ang x¸c ®Þnh vèn tr«ng níc lµ quyÕt ®Þnh , vèn níc ngoµi lµ
quan träng , hiÖn nay vµ trong nh÷ng n¨m tíi sÏ cã sù mÊt c©n ®èi lín gi÷a
nhu cÇu vÒ vèn vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn ®Çu t ë kh¾p c¸c níc .V× vËy viÖc tiÕp thu
vèn níc ngoµi vµo ViÖt Nam lµ khã kh¨n, ®ßi hái ph¶i huy ®éng vèn ë trong
níc vµ nhµ níc ta sÏ tiÕp tôc dµnh cho c¸c DN sù chó ý thÝch ®¸ng nh»m thu
hót mäi nguån lùc.
Chóng ta ®ang tiÕp tôc ®æi míi toµn bé nÒn kinh tÕ theo híng x©y dùng mét
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng , cã sù qu¶n lý
cña nhµ níc .Trong nh÷ng n¨m võa qua ,thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy nÒn kinh tÕ
níc ta ®· cã nh÷ng biÕn ®æi ®¸ng kÓ.§Õn nay tuy vÉn cha tho¸t khái lµ mét
níc nghÌo , nhng ®· vît qua ®îc giai ®oan khñng ho¶ng.NÒn kinh tÕ ®ang
t¨ng trëng liªn tôc, l¹m ph¸t ®îc kiÒm chÕ, gi¸ trÞ ®ång tiÒn trong níc t¬ng
®èi æn ®Þnh...§i ®«i víi nã lµ c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc ngµy cµng hoµn
thiÖn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ( ®Æc biÖt lµ DN)
* DN ®îc u tiªn ®Çu t ph¸t triÓn trªn c¬ së thÞ trêng trong mét sè ngµnh cã
lùa chän lµ :
+C¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng , hµng thay thÕ nhËp khÈu vµ hµng
xuÊt khÈu
+ C¸c ngµnh t¹o ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp
+C¸c ngµnh thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp n«ng th«n
-¦u tiªn ®Çu t ph¸t triÓn DN ë n«ng th«n, c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh dÞch
vô,coi DN lµ bé phËn quan träng nhÊt cña chiÕn lîc CNH-H§H n«ng nghiÖp
vµ n«ng th«n
- DN ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trong mét sè ngµnh nhÊt ®Þnh mµ c¸c
doamh mghiÖp lín kh«ng cã lîi thÕ tham gia
-§Çu t ph¸t triÓn DNtrong mèi liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp lín
-Ph¸t triÓn mét sè khu c«ng nghiÖp tËp trung ë c¸c thµnh phè lín dµnh
riªng cho DN.
1.6.2.C¸c nh©n tè quèc tÕ
Tõ n¨m 1997 ®Õn nay cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· t¸c ®éng rÊt
m¹nh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c níc trong khu vùc trong ®ã cã ViÖt Nam
.V× cuéc khñng ho¶ng mµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· rót ra khái dù ®Þnh ®Çu
9
t,hµng ho¸ s¶n xuÊt ra trong níc khã cã thÓ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng.Cho
®Õn thêi ®iÓm nµy cuéc khñng ho¶ng ®· t¹m thêi l¾ng xuèng nhng hËu qu¶
nã ®Ó l¹i th× vÉn cßn vµ rÊt khã kh¾c phôc.
MÆt kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn nhiÒu níc cã ®iÒu kiÖn
thuËn lîi h¬n ViÖt Nam .§iÒu ®ã ®· lµm cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi kh«ng
chó ý ®Õn m«i trêng cña ViÖt Nam n÷a vµ hä kh«ng ®Çu t ë ViÖt Nam.
1.7.TÝnh tÊt yÕu ph¶i ®Çu t vµ ph¸t triÓn DN
1.7.1.§Çu t ph¸t triÓn DN chÝnh lµ ®Ó huy ®éng mäi nguån vèn,
t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn lîc CNHH§H ®Êt níc
Níc ta lµ níc ®ang ph¸t triÓn, chóng ta ®ang cÇn nhiÒu vèn ®Ó ®Çu t,nhµ níc chØ cã kh¶ n¨ng dïng ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng lµ chÝnh.C¸c
ngµnh s¶n xuÊt cÇn ®îc ®Çu t tõ c¸c nguån kh¸c ,ph¸t triÓn DN chÝnh lµ c¸ch
huy ®éng thªm c¸c nguån vèn ®Çu t cña nh©n d©n ,®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.Níc
ta l¹i ®ang rÊt thõa lao ®éng mµ DN l¹i rÊt cã u thÕ trong viÖc t¹o viÖc lµm
v× :vèn ®Çu t cho mçi chç lµm thÊp h¬n ,t¹o ra viÖc lµm míi nhanh chãng h¬n
so víi doanh nghiÖp lín,tæng vèn ®Çu t kh«ng qu¸ lín nªn tÝnh kh¶ thi
cao,cã thÓ ph¸t triÓn ë mäi n¬i ®Ó thu hót lao ®éng,yªu cÇu vÒ tay nghÒ tr×nh
®é lao ®éng kh«ng cao.Do ®ã, ph¸t triÓn DN lµ rÊt thÝch hîp víi hoµn c¶nh
cña ViÖt Nam hiÖn nay.
§Çu t ph¸t triÓn DN chÝnh lµ c¸ch ®Ó thùc hiÖn CNH-H§H n«ng th«n,
chuyÓn dÇn lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã
quy m« ®îc ph¸t triÓn ë vïng n«ng th«n, chuyÓn dÇn lao ®éng s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã quy m« ®îc ph¸t triÓn ë vïng n«ng
th«n tr¸nh g©y sø Ðp vÒ lao ®éng , viÖc lµm vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi do t×nh tr¹ng
di c vµo c¸c thµnh phè vµ trung t©m t¹o nªn.
1.7.2.§Çu t ph¸t triÓn DN t¹o ra sù n¨ng ®éng ,linh ho¹t cho
toµn bé nÒn kinh tÕ, trong viÖc thÝch nghi víi nh÷ng thay ®æi
cña thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ
C¸c DN cã u thÕ lµ n¨ng ®éng, dÔ thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt , thÝch øng nhanh
víi t×nh h×nh, ®ã lµ nh÷ng yÕu tè rÊt quan träng trong kinh tÕ thÞ trêng ®Ó
®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh.§Çu
t ph¸t triÓn DN cßn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hoµ nhËp cña níc ta víi c¸c níc
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
1.7.3.§Çu t ph¸t triÓn DN lµ nh»m ®¶m b¶o sù c¹nh tranh trong
nÒn kinh tÕ
C¹nh tranh lµ søc sèng lµ ®éng lùc vµ lµ mét ®Æc trng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ
trêng so víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung.§Ó c¹nh tranh th× trªn thÞ trêng
ph¶i cã nhiÒu chñ thÓ tham gia ,trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tù do , c¸c doanh
10
nghiÖp, tËp ®oµn lín lu«n cã xu híng bµnh tríng, th«n tÝnh c¸c doanh nghiÖp
nhá.§Ó tr¸nh bÞ th«n tÝnh trong ®iÒu kiÖn nh vËy, c¸c DN còng cã xu thÕ liªn
kÕt l¹i ®Ó trë thµnh c¸c doanh nghiÖp lín h¬n nh»m c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
KÕt qu¶ lµ nÒn kinh tÕ chiÕm ®a sè nh÷ng chñ thÓ ®éc quyÒn do ®ã ho¹t ®éng
kÐm hiÖu qu¶ vµ ngêi tiªu dïng bÞ thiÖt h¹i.Ph¸t triÓn DN chÝnh lµ ®Ó duy tr×
sù c¹nh tranh cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tr¸nh nh÷ng mÐo mã do
®éc quyÒn g©y ra, duy tr× ®îc tÝnh n¨ng ®éng vµ linh ho¹t cña c¸c chñ thÓ
trong mét m«i trêng kinh doanh mµ tÝnh n¨ng ®éng vµ linh ho¹t cã vai trß
quyÕt ®Þnh cho sù sèng cßn cña mét doanh nghiÖp.
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng ph¸t triÓn doanh nghiÖp
Nam
ë ViÖt
2.1.§¸nh gi¸ kh¸i qu¸t
HiÖn nay ë níc ta c¸c DN tuyÓn dông gÇn 1 triÖu lao ®éng, chiÕm gÇn mét
nöa (49%) lùc lîng lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp .C¸c DN
chiÕm 65,9% so víi tæng sè doanh nghiÖp nhµ níc, chiÕm 33,6% so víi
doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t ë níc ngoµi.
S¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t nh©n (hÇu hÕt lµ DN ) kho¶ng 25-28% GDP.
Nép ng©n s¸ch, chØ tÝnh riªng kho¶n thu thuÕ c«ng,th¬ng nghiÖp ngoµi quèc
doanh hµng n¨m b»ng 30% thu thuÕ tõ kinh tÕ quèc doanh (kho¶ng 8000 tû
®ång n¨m 1999).
DN chiÕm kho¶ng 31% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp h»ng n¨m
.ChiÕm 78% tæng møc b¸n lÎ cña ngµnh th¬ng nghiÖp vµ 64% tæng lîng vËn
chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸.
Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ ,t¨ng tèc ®é ¸p
dông c«ng nghÖ míi trong s¶n xuÊt.
2.1.1. Quy m« vèn
Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, em thÊy trong thêi gian qua ,
c¸c DN ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ , sè lîng c¸c doanh nghiÖp t¨ng nhng hÇu hÕt
®ã lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« vèn kh«ng lín nªn nguån vèn ®Çu t hµng
n¨m cã t¨ng m¹nh vÒ tèc ®é nhng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi th× kh«ng lín l¾m.
Theo sè liÖu tÝnh to¸n gÇn ®©y nhÊt cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t th× tÝnh tõ ngµy
1/1/1992 ®Õn 31/12/1997 ®· cã 38.423 doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo LuËt
c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t nh©n víi tæng sè vèn ®Çu t lªn tíi 84.396 tû
VND. N¨m 1993 lµ n¨m t¨ng nhanh nhÊt vÒ c¶ sè lîng vµ chÊt lîng vèn ®Çu
t. Møc vèn ®Çu t n¨m 1993 lµ 21.221 tØ ®ång ®· t¨ng 13.519 tØ ®ång so víi
n¨m 1992 t¬ng øng víi tèc ®é t¨ng so víi n¨m 1992 lµ 275%. Tõ n¨m 1993
®Õn nay, nh×n chung hµng n¨m nÒn kinh tÕ còng thu thªm ®îc lîng vèn
kh«ng nhá. Tuy nhiªn møc ®é t¨ng thªm cã gi¶m dÇn bëi nh÷ng n¨m ®Çu
11
ph¸t triÓn, nhiÒu nhµ ®Çu t thÊy c¬ chÕ chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng, thÊy ®Çu t
vµo ®ã thuËn l¬i , nhng sau vµi n¨m ®i vµo ho¹t ®éng nhiÒu doanh nghiÖp lµm
¨n kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng ®øng v÷ng ®îc trong m«i trêng c¹nh tranh khèc
liÖt cña c¬ chÕ thÞ trêng, mét sè doanh nghiÖp ®· bÞ ph¸ s¶n, lµm cho mét sè
nhµ ®Çu t gi¶m sót lßng tin vµo c¸c doanh nghiÖp nµy. MÆt kh¸c lóc nµy, thÞ
trêng trong nh÷ng lÜnh vùc bÐo bë ®· dÇn dÇn bÞ thu hÑp, nhu cÇu vèn cho
c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ng¾n h¹n chíp nho¸ng ®· t¬ng ®èi b·o hßa. Tuy
nhiªn do vèn nhu cÇu dµi h¹n cho nªn nÒn kinh tÕ vÉn cßn rÊt cao.
Còng trong thêi gian nµy, Nhµ níc ®· cã chñ tr¬ng s¾p xÕp l¹i c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc, do ®ã ®· rÊt h¹n chÕ viÖc thµnh lËp míi c¸c doanh nghiÖp cã
qui m« võa vµ nh, do ®ã vèn ®Çu t cña Nhµ níc vµo khu vùc nµy gi¶m. ChÝnh
v× vËy mµ ®ång vèn ®Çu t vµo c¸c DN cã xu híng gi¶m vµ ®Õn n¨m 1997 con
9.612 tØ ®ång.
2.1.2 C¬ cÊu vèn ®Çu t:
a. C¬ cÊu vèn ®Çu t ph©n chia theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp:
Qua sè liÖu nghiªn cøu cho thÊy n¨m 1991 vèn dµnh cho doanh nghiÖp
Nhµ níc chiÕm 1.428 tØ ®ång trong tæng sè vèn ®Çu t c¶ n¨m lµ 1.543 tØ ®ång,
t¬ng ®¬ng 93.57% tæng vèn ®Çu t trong n¨m. Nhng ®Õn n¨m 1994, c¬ cÊu
nµy ®· thay ®æi theo híng gi¶m dÇn tØ träng vèn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ
níc chuyÓn sang t¨ng dÇn vèn ®Çu t cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tõ
6,4% n¨m 1991 ®Õn n¨m 1994 t¨ng lªn 14,2% trong ®ã doanh nghiÖp Nhµ níc vµ c¸c c«ng ty TNHH t¨ng m¹nh nhÊt. §Õn n¨m 1997 møc vèn cña doanh
nghiÖp t nh©n ®· chiÕm tíi 18,6% t¨ng vèn ®Çu t trong n¨m vµ ngîc l¹i
nguån vèn cña Nhµ níc gi¶m tõ 17.420 tØ n¨m 1994 xuèng cßn 7.828 tØ n¨m
1997 hay tØ träng gi¶m tõ 93.5% n¨m 1991 xuèng 85,8% n¨m 1994 vµ xuèng
81,4% n¨m 1997.
HiÖn nay, Nhµ níc ta vÉn ®ang tiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ
níc, xu híng chØ gi÷ l¹i c¸c doanh nghiÖp ®ãng vai trß then chèt trong nÒn
kinh tÕ hay nh÷ng doanh nghiÖp mµ t nh©n kh«ng tham gia ®îc hoÆc t nh©n
ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶…nªn trong nh÷ng n¨m tíi tØ träng vèn thuéc së
h÷u Nhµ níc sÏ tiÕp tôc gi¶m vµ thay vµo ®ã lµ sù t¨ng thªm m¹nh mÏ vÒ vèn
cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
b. C¬ cÊu vèn ®Çu t ph¸t triÓn doanh nghiÖp cho ngµnh kinh tÕ:
Qua tµi liÖu em thÊy, vèn ®Çu t cña c¸c DN trong 6 n¨m (1992-1997) tËp
trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc th¬ng m¹i - dÞch vô vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
Riªng trong hai lÜnh vùc nµy sè doanh nghiÖp chiÕm 77,2% vµ vèn ®Çu t
chiÕm 69,2% tæng sè vèn ®Çu t c¶ thêi kú. Sau ®ã lµ tËp trung vèn cho ngµnh
x©y dùng chiÕm 4.338 tØ ®ång t¬ng øng 15,6% tæng sè vèn ®Çu t c¶ thêi kú.
ChØ cßn l¹i mét lîng vèn nhá cho c¸c ngµnh kh¸c, ®iÒu ®ã chøng tá c¬ cÊu
ph©n bè doanh nghiÖp vµ ph©n bæ vèn ®Çu t lµ cha hîp lý. §ßi hái Nhµ níc
cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó thu hót vèn ®Çu t cho c¸c ngµnh kh¸c.
12
§©y lµ mét h¹n chÕ cho trong thùc tr¹ng ®Çu t ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng
c¸c DN, nã ®· phÇn nµo h¹n chÕ vai trß cña khu vùc kinh tÕ nµy trong toµn
bé nªn kinh tÕ quèc d©n. §iÒu ®ã cßn ph¶n ¸nh sù bÊt cËp trong c¸c chÝnh
s¸ch cña Nhµ níc. Nhµ níc vÉn cha híng ®îc nhµ ®Çu t bá tiÒn vµo nh÷ng
lÜnh vùc kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých cho nhµ ®Çu t mµ cßn cho nªn kinh tÕ.
c. Nguån h×nh thµnh vèn ®Çu t:
Nh ta ®· biÕt, nguån vèn ®Çu t cã thÓ h×nh thµnh tõ nguån vèn trong níc vµ
nguån vèn tõ níc ngoµi. V× sè lîng c¸c DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm tØ
lÖ nhá trong tæng sè doanh nghiÖp ë níc ta. Do vËy ë ®©y ta chØ nghiªn cøu
c¸c DN cã nguån vèn ®Çu t trong níc.
Nguån vèn ®Çu t trong níc còng ®îc chia ra thµnh nguån vèn tõ ng©n s¸ch,
vèn tù cã cña doanh nghiÖp, vèn tù cã cña t nh©n, hé gia ®×nh vµ vèn cña c¸c
tæ chøc tÝn dông
Víi doanh nghiÖp Nhµ níc th× nguån vèn tríc ®©y chñ yÕu lµ do ng©n s¸ch
Nhµ níc cÊp, nhng kÓ tõ khi chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp th×
nguån vèn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc kinh doanh thêng ®îc huy ®éng tõ
ng©n s¸ch Nhµ níc 30%, vèn tÝn dông 45%, vµ vèn tù cã cña doanh nghiÖp
kho¶ng 25%
Víi c¸c doanh nghiÖp t doanh th× hoµn toµn ph¶i kinh doanh theo h×nh thøc
h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp. Nguån vèn ®Ó ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp chñ
yÕu lµ do sù vay mîn cña b¶n th©n chñ ®Çu t. Nguån vèn nµy ®îc huy ®éng
tõ c¸c th©n h÷u, b¹n bÌ th«ng qua h×nh thøc ®i vay mîn víi l·i suÊt tháa
thuËn. ChÝnh v× h×nh thøc nµy tuy ®· huy ®éng ®îc nguån vèn nhµn rçi rÊt
lín trong d©n mµ kÕt qu¶ lµm cho thÞ trêng bÞ lòng ®o¹n trong nh÷ng n¨m
võa qua do sù kiÓm so¸t thiÕu chÆt chÏ cña Nhµ níc. NhiÒu ngêi ®· bÞ mÊt
c¸c kho¶n tiÒn rÊt lín do c¸c con nî cña hä – c¸c c«ng ty lµm ¨n kh«ng
hiÖu qu¶ bÞ ph¸ s¶n… mµ còng chÝnh ®iÒu nµy lµm cho nguån vèn ®Çu t cho
n¨m 1994 bÞ gi¶m sót.
Ngoµi ra cßn nguån vèn tÝn dông vay ng©n hµng nµy cßn rÊt h¹n chÕ v× ®Ó
®îc vay ph¶i tr¶i qua nhiÒu thñ tôc nghiªm ngÆt, phiÒn hµ vµ thÕ chÊp chÆt
chÏ, doanh nghiÖp ph¶i cã luËn chøng cô thÓ cña ph¬ng ¸n kinh doanh míi ®îc vay vèn. §©y chÝnh lµ mét h¹n chÕ lín trong chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ níc cho c¸c DN
Do c¸c nguyªn nh©n trªn mµ vÊn ®Ò cÇn ®Æt ra lµ Nhµ níc ph¶i khuyÕn
khÝch c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn tõ thÞ trêng tµi chÝnh chÝnh thøc vµ lµm
gi¶m bít c¸c thñ tôc, c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh cho vay. Nh vËy míi ®¶m b¶o
®îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ
d. NhÞp ®é thu hót vèn:
Tõ thêi k× ®æi míi ®Õn nay, tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t t¨ng m¹nh nhÊt trong 2
n¨m: 1993, 1994, t¬ng øng lµ 275,5% vµ 263,7% so víi n¨m 1992. Tuy nhiªn
13
sau ®ã gi¶m dÇn vµ ®Õn n¨m 1997 vèn ®Çu t chØ t¨ng 24,8% so víi vèn ®Çu t
n¨m 1992.
NÕu xÐt ë tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn vèn ®Çu t th× nhÞp ®é thu hót vèn ®Çu
t cña c¸c DN t¨ng kh¸ nhanh tõ n¨m 1992 ®Õn 1997. Tèc ®é vèn t¨ng b×nh
qu©n chung lµ 22,68% /n¨m. Tuy nhiªn c¸c n¨m cã tèc ®é t¨ng gi¶m kh¸c
nhau. N¨m 1993 so víi n¨m 1992 t¨ng lªn 275,5%, n¨m 1994 b»ng 95,7% so
víi n¨m 1993, n¨m 1995 b»ng 59,6% so víi n¨m 1994, n¨m 1996 b»ng
11,1% so víi n¨m 1995, n¨m 1997 b»ng 71,5% so víi n¨m 1996.
NÕu xÐt riªng tõng lo¹i doanh nghiÖp th× thÊy c«ng ty cæ phÇn vÉn cã vèn
®Çu t trung b×nh h»ng n¨m t¨ng nhanh nhÊt lµ 94,1%.
Qua ®©y mét lÇn n÷a ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng vèn ®Çu t cña c¸c doanh
nghiÖp t nh©n t¨ng rÊt m¹nh. Tuy nhiªn víi qui m« vèn trong c¸c doanh
nghiÖp nµy kh«ng nhiÒu lµm cho møc vèn ®Çu t cña c¸c DN nãi chung chØ
t¨ng ë møc trung b×nh.
2.1.3. §¸nh gi¸ cô thÓ:
a.VÒ mÆt sè lîng:
B¶ng 1 chØ ra xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®îc thµnh
lËp míi tõ 1991-1997. Qui m« trung b×nh cña doanh nghiÖp gi¶m tõ 1991
(1073 triÖu /doanh nghiÖp) ®ªn 1994 (361 triÖu /doanh nghiÖp) vµ sau ®ã l¹i
t¨ng ®Õn 956 triÖu /doanh nghiÖp n¨m 2000
B¶ng 1: Sè lîng vµ vèn ®¨ng kÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh giai ®o¹n 1991-2000
N¨m
Sè lîngDN
Vèn(tû ®ång)
Vèn trunng b×nh 1
Doanh nghiÖp (triÖu
®ång)
1991
110
118
1073
1992
3985
3015
757
1993
7493
3458
461
1994
7175
2588
361
1995
6158
2880
468
1996
5490
25806
456
1997
3657
1784
488
1998
3022
2204
729
1999
3601
3435
954
2000
14417
13783
956
Nguån:Vô Doanh nghiÖp, Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t
C¬ cÊu vèn cña c¸c doanh nnghiÖp míi thµnh lËp. Theo sè liÖu b¶ng6(díi ®©y), c«nng ty TNHH vµ doanh nghiÖp t nh©n (lo¹i h×nh chñ yÕu cña c¸c
DN) ®ang t¨ng lªn m¹nh mÏ vÒ sè lîng vµ quy m« vèn.Trong sè gÇn 41000
doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp míi tõ n¨m 1991-1997, gÇn 34000 doanh nghiÖp
lµ doanh nghiÖp t nh©n(24000)vµ c«ng ty TNHH(10000), chiÕm 83%.VÒ vèn
cña c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp míi, trong giai ®o¹n 1991-1997 víi tæng sè
vèn 120.688.874 (tr.®) trong ®ã doanh nghiÖp t nh©n vµ c«ng ty TNHH (Lo¹i
h×nh chñ yÕu cña DN) chiÕm 11.19% t¬ng øng víi sè vèn 13.515.874(tr.®).
B¶ng 2 Sè lîng vµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp.
Tæng
DNT nh©n
C«ng ty TNHH
14
C«ng ty CP
DNNN
N¨m
sè lîng
Vèn
®ång)
(tr
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
2000(a)
Tæng (b)
109
5170
10670
7527
6592
6172
4277
14433
40517
119791
8239292
33055123
17817942
31925856
20899686
8630623
13854696
120688313
Sè lîng
Vèn (tr
®ång)
Sè lîng
Vèn (tr
®ång)
Sè
lîng
Vèn
®ång)
69
2858
5265
5306
4076
3696
2607
6450
23877
12059
608722
975901
846088
830892
659893
475176
2799683
4408731
36
1064
2104
1840
2047
1753
1064
7242
9908
27141
1506826
1930378
1452289
1658290
1433781
1098438
7923986
9107143
4
56
40
25
35
39
22
723
221
78600
925456
569015
1240739
402226
428123
229066
3059307
3837225
(tr
Sè lîng
Vèn
®ång
1192
3261
356
434
684
584
16
6511
5196096
29577836
14276832
29032453
18375893
6825946
71720
103285256
Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t:
(a): 1 c«ng ty hîp danh víi sè vèn lµ 600 triÖu ®ång; (b) kh«ng kÓ sè
liÖu cña n¨m 2000.
B¶ng 3: Quy m« vèn trung b×nh cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp (triÖu ®ång)
N¨m
Tæng
DNTN
Cty TNHH Cty cæ phÇn DNNN
1991
1.080,73
174,77
753,92
19.650,00
1992
1.583,16
212,99
1.416,19
16.526,00
4.359,31
1993
2.947,81
185,36
917,48
14.225,38
9.070,17
1994
2.323,57
159,46
789,29
49.492,17
40.103,46
1995
4.796,52
203,85
810,11
11.492,17
66.895,05
1996
3.301,78
178,54
817,90
10.977,51
26.865,34
1997
2.017,00
182,27
1.032,37
10.412,09
11.688,26
2000 (a)
959,93
434,06
1094,17
4231,41
4482,50
tæng thÓ (b) 2.979,95
184,64
919,17
17.525,90
15.863,256
Nguån: TÝnh to¸n theo sè liÖu b¶ng 6
(a): 1 c«ng ty hîp danh víi sè vèn lµ 600 triÖu ®ång; (b) kh«ng kÓ sè
liÖu cña n¨m 2000.
Trong giai ®o¹n tõ 1991-1997, quy m« vèn trung b×nh cña c¸c doanh
nghiÖp t nh©n ®îc thµnh lËp míi lµ 184 triÖu ®ång; c«ng ty TNHH thµnh lËp
míi lµ 920 triÖu ®ång; c«ng ty cæ phÇn thµnh lËp míi lµ trªn 17,5 tû ®ång vµ
DNNN lµ kho¶ng 15,9 tû ®ång.
Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i dùa vµo tæng gi¸ trÞ vèn, trong tæng sè 23.078
doanh nghiÖp trªn ph¹m vi c¶ níc t¹i thêi ®iÓm 01/7/1995, cã tíi 20.856
doanh nghiÖp lµ DN, chiÕm tû lÖ 87,97%. Xem b¶ng 4 díi ®©y:
B¶ng 4: Tû träng c¸c DN theo tiªu chÝ vèn trong c¸c lo¹i h×nh
doanh nghiÖp.
15
(tr
DN
Doanh nghiÖp
Tæng sè
DN
Sè lîng
DN
Tû träng DN
trªn tæng sè
DN (%)
Tæng sè
23.708
20.856
87,97
1. DN trong níc
23.016
20.623
89,61
1.1. DNNN
5.873
3.869
65,88
1.2. Hîp t¸c x·
1.867
1.818
97,37
1.3. DN t nh©n
10.916
10.868
99,56
1.4. C«ng ty cæ phÇn
118
50
42,37
1.5. C«ng ty TNHH
4.242
4.018
94,72
2. DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi
692
233
33,67
2.1. DN 100% vèn níc ngoµi
150
45
30,0
2.2. DN liªn doanh
542
188
34,68
Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vèn vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu
c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª,
Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, 1997, BiÓu 21, trang 158-159.
XÐt c¶ sè t¬ng ®èi lÉn sè tuyÖt ®èi th× c¸c DN tËp trung nhiÒu 0nhÊt ë
khu vùc ngoµi quèc doanh víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp t nh©n cã 10.868
doanh nghiÖp trong tæng sè 20.856 DN chiÕm 52,11%, sau ®ã lµ c«ng ty
TNHH víi 4.018 doanh nghiÖp chiÕm 19,26%.
B¶ng 5: Sù ph©n bæ c¸c DN trong c¸c khu vùc kinh tÕ
(n¨m 1999)
Vèn díi 5 tû
Doanh nghiÖp
Tæng sè DN Sè lîng DN Tû träng DN
trªn tæng sè DN
(%)
Tæng sè
48.133
43.772
91,0
1. DN quèc doanh
5.718
3.672
64,2
1.1. DN ngoµi quèc doanh
42.415
40.100
94,5
Nguån: B¸o c¸o cña BKH&§T tr×nh Thñ tíng th¸ng 5/2000 (dùa vµo
b¸o c¸o cña c¸c Bé, ®Þa ph¬ng trong toµn quèc).
Theo chØ tiªu vèn, sè lîng doanh nghiÖp cã vèn díi 5 tû ®ång lµ 43.772
doanh nghiÖp, chiÕm 91% tæng sè c¸c doanh nghiÖp (48.133 doanh nghiÖp);
DN ngoµi quèc doanh lµ 40.100 doanh nghiÖp, chiÕm 94,5% trong tæng sè
doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh (42.415 doanh nghiÖp gåm: c¸c doanh
nghiÖp t nh©n, C«ng ty TNHH, C«ng ty cæ phÇn vµ hîp t¸c x·).
B¶ng 6: Tû träng DN cã vèn díi 1 tû vµ tõ 1-5 tû trong tæng sè DN theo
lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
Vèn < 1 tû VND
16
Vèn tõ 1-5 tû VND
Lo¹i h×nh doanh nghiÖp
Tæng
DN
Tæng sè
1. DN trong níc
1.1. DNNN
1.2. Hîp t¸c x·
1.3. DN t nh©n
1.4. C«ng ty cæ phÇn
1.5. C«ng ty TNHH
2. DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi
2.1. DN 100% vèn níc ngoµi
2.2. DN liªn doanh
20.856
20.623
3.869
1.818
10.868
50
4.018
233
45
188
sè Sè lîng
16.673
16.547
1.585
1.634
10.383
17
2.928
123
19
104
TØ
träng/tæng
DN (%)
79,94
80,23
40,96
89,87
95,53
34,0
72,87
52,78
42,22
55,31
Sè lîng
4.183
4.076
2.284
184
485
33
1090
110
26
84
TØ
träng/tæng
DN (%)
20,06
19,77
59,04
10,13
4,47
66,0
27,13
47,22
57,78
44,69
Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vèn vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu
c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª,
Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, 1997. BiÓu 21, trang 158-159.
Dùa vµo sè liÖu b¶ng 6 ta cã kÕt luËn nh sau: trong tæng sè 20.856 DN
th× tû träng doanh nghiÖp nhá chiÕm 79,94% vµ ho¹t ®éng chñ yÕu ë lo¹i
h×nh doanh nghiÖp t nh©n vµ c«ng ty TNHH, tû träng doanh nghiÖp võa lµ
20,06% ho¹t ®éng chñ yÕu ë lo¹i h×nh doanh nghiÖp Nhµ níc vµ C«ng ty
TNHH.
b. VÒ mÆt ngµnh nghÒ
Theo sè liÖu tæng ®iÒu tra c¸c doanh nghiÖp n¨m 1995. Sè lîng vµ tû
träng c¸c DN trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp ë mét sè ngµnh chñ yÕu nh:
C«ng nghiÖp chÕ biÕn; bu«n b¸n vµ söa ch÷a biÓu hiÖn: Bu«n b¸n vµ söa ch÷a
cã 8.803 DN chiÕm 93% trong tæng sè 9.468 doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë
ngµnh nµy. Nh B¶ng 7 díi ®©y.
B¶ng 7: Ph©n bè c¸c DN theo ngµnh kinh tÕ c¨n cø vµo tiªu chÝ vèn
Vèn díi 5 tû ®ång
Doanh nghiÖp
Tæng sè DN Sè lîng DN Tû träng DN
trªn tæng sè
DN (%)
Tæng sè
23.708
20.856
88,0
C«ng nghiÖp khai th¸c má
298
249
83,6
C«ng nghiÖp chÕ biÕn
8.577
7.373
86,0
S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc 117
72
61,5
X©y dùng
2.355
2.019
85,7
TN, söa ch÷a cã ®éng c¬, m« t«, xe m¸y, 9.468
8.803
93,0
®å dïng
Kh¸ch s¹n, nhµ hµng
1.094
923
84,4
VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c
870
678
77,9
Tµi chÝnh, tÝn dông
206
149
72,3
Ho¹t ®éng KH vµ c«ng nghÖ
17
16
94,1
17
Ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n, dÞch vô t
vÊn
Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi
Ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµ thÓ thao
Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ c«ng céng
521
435
83,5
8
8
98
71
7
7
66
59
87,5
87,5
67,4
83,1
Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬
së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª,
NXB Thèng kª, Hµ Néi, 1997. BiÓu 22, trang 163-163.
18
B¶ng 8: C¬ cÊu DN trong c¸c ngµnh kinh tÕ c¨n cø vµo tiªu chuÈn vèn,
%.
Ngµnh
Tæng sè
C«ng nghiÖp khai th¸c má
C«ng nghiÖp chÕ biÕn
S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc
X©y dùng
TN, söa ch÷a cã ®éng c¬, m« t«, xe m¸y, ®å dïng
Kh¸ch s¹n, nhµ hµng
VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c
Tµi chÝnh, tÝn dông
Ho¹t ®éng KH vµ c«ng nghÖ
Ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n, dÞch vô t vÊn
Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi
Ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµ thÓ thao
Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ c«ng céng
DN
Sè lîng
20.856
249
73,3
72
2019
8803
923
678
149
16
435
7
7
66
59
Tû träng (%)
100%
1,19
35,35
0,34
9,68
42,21
4,42
3,25
0,71
0,07
2,08
0,03
0,03
0,31
0,28
Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬
së SXKD trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª, NXB Thèng kª, Hµ
Néi, 1997. BiÓu 22, trang 160-1963.
Qua nghiªn cøu sè liÖu b¶ng 8 ta thÊy: tû träng DN tham gia bu«n b¸n,
söa ch÷a vÉn chiÕm tû träng cao nhÊt 42,21 trªn tæng sè DN. Sau ®ã lµ ngµnh
c«ng nghiÖp chÕ biÕn tû träng c¸c DN chiÕm 35,35% trªn tæng sè DN. Hai
ngµnh: gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi xem ra kh«ng ® îc c¸c DN a chuéng l¾m, hai ngµnh chØ chiÕm mét tû träng khiªm tèn 0,06%
trªn tæng sè DN.
c. VÒ mÆt c«ng nghÖ:
C¸c hç trî ®îc dµnh cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc hiÕm khi ®Õn víi c¸c
DN. Thªm vµo ®ã, th«ng tin kh«ng ®îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ cho c¸c doanh
nghiÖp . HÇu nh tÊt c¶ c¸c DN kh«ng biÕt ®îc c¸c th«ng tin nµy, c¸c ho¹t
®éng xóc tiÕn kh«ng thËt sù tÝch cùc do nhu cÇu tõ phÝa c¸c DN thÊp, hç trî
®èi víi c¸c DN trong ®µo t¹o kÜ n¨ng
d. Nguån nh©n lùc:
Víi tØ lÖ lao ®éng biÕt viÕt chiÕm 88% tæng sè lao ®éng, møc phæ cËp lao
®éng gi¸o dôc ë ViÖt Nam nh×n chung lµ cao so víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Cã trªn 100 trêng ®¹i häc vµ cao ®¼ng trong c¶ níc. Tuy nhiªn hiÖn nay ®µo
t¹o kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng ty
trong lÜnh vùc nh qu¶n lý vµ ®µo t¹o nghÒ. PhÇn lín nh÷ng ngêi ®îc ®µo t¹o
cã tr×nh ®é cao ®Òu lµm trong khu vùc Nhµ níc hoÆc khu vùc ®Çu t níc ngoµi.
19
§µo t¹o vÒ qu¶n lý vµ ngêi qu¶n lý cha ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña nªn kinh tÕ
thÞ trêng.
2.1.4.Mét sè u nhîc ®iÓm chñ yÕu:
a.C¸c u ®iÓm chñ yÕu:
Qua t×nh h×nh ®Çu t ph¸t triÓn cña c¸c DN trong thêi gian qua ta thÊy cã c¸c
u ®iÓm sau:
§Çu t ph¸t triÓn c¸c DN ®· vµ ®ang lùa chän ®îc híng ®i ®óng ®¾n, phï
hîp víi ®iÒu kiÖn thùc t¹i vµ nhiÖm vô chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn cña ®Êt níc. Trong ®iÒu kiÖn vèn ®Çu t cßn h¹n hÑp, lao ®éng dåi
dµo, ®Çu t ph¸t triÓn DN chÝnh lµ c¬ héi ®Ó khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt
nø¬c
-§Çu t c¸c DN ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp
chung trong c¶ níc. Do nguån vèn Ýt, hä dµnh phÇn lín sè tµi s¶n lu ®éng ®Ó
thu hót nhiÒu viÖc lµm, gi¶i quyÕt ®îc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë tõng ®Þa ph¬ng, n©ng cao gi¸ trÞ ngµy c«ng, cã lîi cho ngêi lao ®éng nãi riªng vµ cho x·
héi nãi chung.
-§Çu t ph¸t triÓn c¸c DN ®· gi¶m bít rñi ro cho c¸c chñ ®Çu t trong ®iÒu
kiÖn tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vÒ qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng am hiÓu thÞ trêng mµ ph¶i
®èi mÆt víi m«i trêng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, do khi ®Çu t DN nhanh chãng
t¹o ra ®îc s¶n phÈm vµ dÞch vô kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian x©y dùng, l¾p ®Æt.
MÆt kh¸c, víi qui m« ®ã sÏ thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chuyÓn ®æi
c¬ chÕ s¶n xuÊt, ngµnh hµng, qu¶n lý mét c¸ch nhanh chãng, ®iÒu nµy cã ý
nghÜa rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng khi doanh nghiÖp lu«n lu«n ë
trong t×nh tr¹ng s½n sµng ph¶i ®¸p øng l¹i tÝn hiÖu thay ®æi cña thÞ trêng.
ChÝnh ®iÒu nµy h¹n chÕ ®îc c¸c rñi ro cho c¸c chñ ®Çu t, gãp phÇn æn ®Þnh
m«i trêng ®Çu t trong thêi gian qua.
b. Nh÷ng nhîc ®iÓm chñ yÕu:
Trong thêi gian qua sè lîng c¸c DN t¨ng lªn nhanh chãng, nhng qua qu¸
tr×nh ho¹t ®éng nã cïng víi u ®iÓm trªn còng tån t¹i kh«ng Ýt nhîc ®iÓm.
Nhîc ®iÓm quan träng ®ã lµ c¸c nhµ ®Çu t cha t×m hiÓu kÜ thÞ trêng ®· véi
®Çu t, thµnh lËp doanh nghiÖp. V× vËy mét sè doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp nhng kh«ng ®i vµo ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng cÇm chõng, chôp giËt vµ cuèi
cïng r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, dÔ dÉn ®Õn ph¸ s¶n.
Nhîc ®iÓm thø hai, ®îc biÓu hiÖn trong c¬ cÊu ngµnh s¶n xuÊt. ViÖc ®Çu t
trong c¸c DN vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh«ng b»ng qui m« ®Çu t vµo
kinh doanh bu«n b¸n. §iÒu nµy cßn ph¶n ¸nh sù bÊt cËp cña chÝnh s¸ch Nhµ
níc cha híng ®îc c¸c nhµ ®Çu t bá tiÒn vµo c¸c khu vùc kh«ng chØ mang l¹i
lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t mµ cßn ®em l¹i lîi Ých chung cho toµn x· héi.
Nhîc ®iÓm n÷a lµ do trong qu¸ tr×nh ®Çu t ®· béc lé “héi chøng khuyÕn
khÝch c¸c DN gi÷ qui m« nhá vµ ph¸t triÓn theo chiÒu réng h¬n lµ chiÒu s©u”
20
- Xem thêm -
.DOC 
33 
34910 
104 
