Ñeà taøi :
SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM
NAÊM HOÏC 2003 – 2004
Ñôn vò : Tröôøng THPT Chaâu Vaên Lieâm
Giaùo vieân : NGUYEÃN VAÊN ÑAÈNG
PHAÙT HUY TÍNH TÍCH CÖÏC HOÏC TAÄP CUÛA HOÏC SINH
QUA TIEÁT DAÏY “HOÀI TROÁNG COÅ THAØNH”
TRONG CHÖÔNG TRÌNH VAÊN HOÏC LÔÙP 10
I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ :
Phaùt huy tính tích cöïc trong hoïc taäp cuûa hoïc sinh laø moät xu
theá môùi cuûa giaùo duïc hieän ñaïi maø tính hieäu quaû cuûa noù cuõng ñöôïc
coâng nhaän. Nhöng trong thöïc teá giaûng daïy ñaëc bieät ñoái vôùi vaên
hoïc, vieäc vaän duïng phöông phaùp tích cöïc vaãn coøn khoâng ít giaùo
vieân ñöùng lôùp baên khoaên, luùng tuùng. Vaãn coøn coù nhöõng giôø daïy
maø thaày ban phaùt kieán thöùc baèng hình thöùc thuyeát giaûng ñôn ñieäu.
Vai troø chuû theå cuûa hoïc sinh khoâng ñöôïc chuù yù, nhieàu maët naêng
löïc cuûa hoïc sinh khoâng ñöôïc phaùt huy trong vieäc tìm toøi, khaùm
phaù, caûm thuï vaø theå hieän taùc phaåm…, khoâng taïo ñöôïc khoâng khí
laøm vieäc, hoïc taäp haøo höùng, haïn cheá trong vieäc hình thaønh nhieàu
kieán thöùc vaø kyõ naêng…
Töø thöïc teá treân vaø döïa vaøo nhöõng keát quaû thöû nghieäm töø caùc
tieát daïy chuyeân ñeà HÑBM, tieát daïy cuûa caùc ñoàng nghieäp, toâi xin
trình baøy laïi thieát keá baøi daïy “Hoài troáng coå thaønh” trong chöông
trình Vaên hoïc lôùp 10, nhö moät tieáng noùi khaúng ñònh veà öu theá cuûa
phöông phaùp phaùt huy tính tích cöïc trong hoïc taäp cuûa hoïc sinh
trong giaûng daïy vaên.
II. CÔ SÔÛ CUÛA VAÁN ÑEÀ :
-1-
- Hoài troáng coå thaønh ñöôïc trích giaûng sau tieát giôùi thieäu khaùi
quaùt veà tieåu thuyeát coå ñieån Trung Quoác cuøng vôùi giaù trò noäi dung
vaø ngheä thuaät cuûa Tam Quoác Dieãn Nghóa. Do ñoù hoïc sinh coù cô sôû
tieàn ñeà thuaän lôïi ñeå chuû ñoäng ñi saâu vaøo ñoaïn trích ñoàng thôøi hình
thaønh ñöôïc caùc naêng löïc cuï theå hoùa, khaùi quaùt hoùa…
- Ñoaïn trích tieâu bieåu cho nhieàu giaù trò ngheä thuaät cuûa tieåu
thuyeát chöông hoài nhö xaây döïng caùc tình huoáng maâu thuaån xung
ñoät ñaày kòch tính, haáp daãn, tính caùch nhaân vaät ñöôïc theå hieän thaät
sinh ñoäng qua haønh ñoäng, ngoân ngöõ, thaùi ñoä… Do ñoù coù nhieàu
höôùng ñeå khai thaùc taùc phaåm nhö ñoïc taùi hieän, xaây döïng heä thoáng
caâu hoûi, neâu caâu hoûi giaûi quyeát tình huoáng coù vaán ñeà, thaûo luaän
phaùt bieåu, bình giaù, hình thöùc minh hoïa dieãn kòch… taát caû seõ taïo
neân khoâng khí hoïc taäp vui töôi, haøo höùng. Vai troø cuûa chuû theå hoïc
sinh seõ ñöôïc phaùt huy trong vieäc tieáp thu kieán thöùc, caûm nhaän
ñöôïc giaù trò taùc phaåm vaên chöông vaø töø ñoù cuõng reøn luyeän ñöôïc
nhieàu naêng löïc vaø kyõ naêng.
III. THIEÁT KEÁ BAØI DAÏY :
A. Yeâu caàu :
- Laøm roõ yù nghóa vieäc döïng leân vaø caùch giaûi quyeát caùc maâu
thuaån xung ñoät trong ñoaïn trích, neùt ñeïp vaø giaù trò caùc hình töôïng
nhaân vaät Tröông Phi, Quan Coâng.
- Böôùc ñaàu tìm hieåu nhöõng ñaëc ñieåm ngheä thuaät tieâu bieåu
cuûa loaïi tieåu thuyeát chöông hoài.
- Giaùo duïc moät soá quan ñieåm thaåm myõ veà ñaïo ñöùc, nhaân
sinh.
- Reøn luyeän naêng löïc phaân tích, ñoïc, noùi vaø phaùt bieåu thaûo
luaän, bình luaän …
B. Coâng vieäc chuaån bò :
* Giaùo vieân :
-2-
- Phaân coâng hoïc sinh luyeän ñoïc, phaân vai caùc nhaân vaät trong
ñoaïn trích.
- Chuaån bò kòch baûn, chuyeån theå ñoaïn trích Hoài troáng coå
thaønh vaø nhoùm hoïc sinh thöïc hieän.
* Hoïc sinh :
Ñoïc tröôùc ñoaïn trích vaø soaïn caùc caâu hoûi chuaån bò baøi hoïc.
C. Tieán trình tieát hoïc :
* Tieát 1 :
HOAÏT ÑOÄNG
CUÛA THAÀY
Lôøi daãn vaøo baøi : Xöa
nay noùi ñeán tình baïn
maãu möïc, ngöôøi ta vaãn
thöôøng nhaéc ñeán moái
tình ñaøo vieân keát
nghóa cuûa 3 anh em
Löu – Quang –
Tröông. Tuy nhieân
thöïc teá laø hoï khoâng
phaûi khoâng coù nhöõng
luùc xung ñoät maø phaûi
ñuïng ñeán ñao kieám ñeå
giaûi quyeát maâu thuaån.
Hoï coù phaûi laø nhöõng
ngöôøi baïn toát ?
* Döïa vaøo chuù thích,
cho bieát vò trí ñoaïn
trích naøy ?
HOAÏT
ÑOÄNG
CUÛA TROØ
NOÄI DUNG BAØI HOÏC
I/ GIÔÙI THIEÄU ÑOAÏN
TRÍCH :
1. Vò trí : Hoài thöù 28. Quan
Coâng töø traïi Taøo Thaùo treân
ñöôøng sang Nhöõ Nam tìm caùc
anh em, baát ngôø gaëp Tröông
- HS tìm ñaïi Phi taïi coå thaønh.
- HS ñoïc chuù
thích trang
97.
- Toùm laïi yù
chính
-3-
yù ñoaïn trích 2/ Ñaïi yù : Xung ñoät giöõa
vaø
phaân Tröông Phi vaø Quan Coâng do
* Toùm taét ngaén goïn ñoaïn.
Tröông Phi cho laø Quan Coâng
ñaïi yù ñoaïn trích.
boäi nghóa.
3/ Boá cuïc : 3 phaàn
* Neâu noäi dung chính
- QC gaëp TP vaø xung ñoät xaûy
caùc ñoaïn.
ra
- HS trình - QC cheùm Saùi Döông
baøy ñöôïc 2 - Tröông Phi nhaän loãi.
GV : Tieåu thuyeát maâu thuaån II. PHAÂN TÍCH :
chöông hoài haáp daãn xung ñoät:
1/ Maâu thuaån xung ñoät giöõa
ngöôøi ñoïc ôû ngheä + TP vaø QC Tröông Phi – Quan Coâng :
thuaät xaây döïng lieân + QC vaø SD
tieáp nhöõng maâu thuaån
xung ñoät. Trong ñoaïn
trích naøy em nhaän ra
maáy xung ñoät vaø giöõa
ai vôùi ai ?
a) Dieãn bieán xung ñoät :
* Cho bieát thaùi ñoä vaø
TP
QC
haønh ñoäng cuûa Tröông
- Khi nghe tin
Phi qua töøng chaëng :
QC : Chaúng noùi
- Khi nghe tin QC ?
naêng gì, maëc aùo
?
giaùp,vaùc xaø
maâu leân ngöïa,
daãn quaân ñi taét.
- Khi ñoái maët
QC: Maét troøn
xoe, raâu veãnh
ngöôïc, hoø heùt,
muùa xaø maâu
ñaâm Quan
- Khi ñoái maët vôùi QC
-4-
- Möøng rôõ
tieáp ñoùn
- Bò baát
ngôø, giaät
mình voäi
traùnh hoûi
- Khi moïi ngöôøi ñöùng
ra giaûi thích ?
- Duøng 1 loaït
lieân
tieáp
nhieàu ñoäng
töø chæ haønh
* Em coù nhaän xeùtgì veà ñoäng laøm
caùch mieâu taû haønh vò ngöõ
ñoäng cuûa TP ? Coù giaù bieåu thò thaùi
trò gì trong vieäc theå ñoä noùng giaän
hieän tính caùch nhaân muoán
gieát
vaät ?
töôi QC cho
* Toång hôïp moïi haønh haû daï.
ñoäng cuûa TP qua dieãn - Thaûo luaän
bieán xung ñoät. Em nhoùm nhoû
thaáy TP laø moät ngöôøi yù kieán cheâ
nhö theá naøo ? Haõy
haønh
thaûo luaän vaø cho 1 lôøi
ñoäng thoâ loã,
bình veà nhaân vaät naøy
hoà ñoà
(TP tö caùch laø moät con
tai haïi,
ngöôøi ? Tö caùch laø moät
maát
tình
ngöôøi em keát nghóa)
nghóa, hoøa
khí
nguy
hieåm.
- Khen :
* YÙ nghóa cuûa vieäc
haønh ñoäng
xaây döïng maâu thuaån
ñuùng, khoâng
xung ñoät vaø mieâu taû
vì rieâng tö.
tính caùch Tröông Phi
- YÙ dung hoøa
-5-
Coâng cho
QC laø boäi
nghóa, haøng TT
ñöôïc phong
thaàn…
- Khi 2 phu
nhaân vaø Toân
Caøn giaûi thích
veà QC
- Vaãn khoâng
nghe
nguyeân côù
- QC khoù
bieän giaûi
Cho QC löøa doái vaø ñeán ñaây
ñeå baét mình quyeát ñaâm,
lieàu soáng cheát gieát thaèng phuï
nghóa.
b) Tính caùch Tröông Phi :
- Ñoaïn trích theå hieän sinh
ñoäng tính caùch TP. Ñoù laø moät
con ngöôøi boäc tröïc, noùng naûy
nhöng loøng daï ngay thaúng,
cöông tröïc, ñen traéng phaûi traùi
phaân minh, anh em baïn thuø roõ
raøng, xem caùi xaáu, caùi aùc nhö
keû thuø, khoâng chòu ñöïng ñöôïc
ñieàu baát nghóa, khoâng chaáp
nhaän ñöôïc söï phaûn boäi. Trung
thaàn, thaø cheát chöù khoâng chòu
nhuïc. Tröôïng phu khoâng thôø 2
chuû.
- Ñaët TP vaøo tình huoáng
caêng thaúng vôùi thaùi ñoä quyeát
lieät döùt khoaùt cuûa mình. Taùc
giaû muoán khaúng ñònh giaù trò
HS phaân tích ñaïo ñöùc con ngöôøi nhaát laø
* GV ñoïc lôøi bình veà daãn chöùng
trong thôøi buoåi xaõ hoäi ñaûo
TP cuûa GS Löông Duy
ñieân.
Thöù
* Maâu thuaån xung ñoät
giöõa TP vaø QC phaùt
trieån ñeán ñænh ñieåm
khi naøo ? Tình theá QC
ra sao ?
c) Phaùt trieån kòch tính :
Quaân Taøo xuaát hieän ñaët QC
GV: Lôøi buoäc toäi cuûa
vaøo tình theá khoù noùi vaø khoù
TP ñaët QC vaøo tình
xöû. (Quaân Taøo xuaát hieän laø
theá nan giaûi.
chöùng cöù maø TP cho laø söï
- Khoù noùi vieäc haøng
phaûn boäi)
Haùn chöù khoâng haøng
Taøo, khoù noùi noãi oan
cuûa moät ngöôøi trung
nghóa maø moïi haønh
ñoäng ñeàu vì anh em.
Khoù noùi vieäc mình HS ñöa ra
ñeán ñaây baét TP vì xuaát moät soá giaûi
hieän ñoaøn quaân Taøo phaùp :
+ QC xuoâi
tieáp öùng.
- Khoù xöû : ngöôøi ñoùn tay
ñaàu, doàn mình vaøo choã + QC vaø TP
cheát laø ngöôøi em keát ñaùnh nhau
(daïy TP baøi
nghóa.
* Em coù caùch naøo ñeå hoïc)
giaûi quyeát tình theá naøy + Boû chaïy
cuûa QC ? (caâu hoûi neâu + Giaûng hoøa
vaán ñeà)
-6-
* Tieát 2 :
GV cho thaáy nhöõng
haïn cheá hoaëc khoâng
oån cuûa caùc giaûi phaùp
vaø neâu ra caùch giaûi
quyeát cuûa taùc giaû.
- QC yeâu caàu ñöôïc
gieát SD ñeå chöùng
minh loøng trung thaønh
(maâu thuaån taïm thôøi
bôùt caêng thaûng nhöng
laïi choàng theâm maâu
thuaån khaùc laøm cho
caâu chuyeän theâm gaây
go).
* Em coù nhaän thaáy
maâu thuaån xung ñoät
laàn naøy laø quyeát lieät ? * Phaân tích :
- Hoùa giaûi
Vì sao ?
heát caùc maâu
thuaån xung
* Caùch giaûi quyeát ñoät.
maâu thuaån ? Haõy chæ - Noåi baät
caùch
ra caùi kheùo leùo ñaëc tính
QC
saéc cuûa caùch gôõ nuùt?
- 3 hoài troáng
laø 1 thôøi
quaù
* Em thöû bình veà gian
tính caùch nhaân vaät ngaén nguûi
-7-
2/ Maâu thuaån xung ñoät giöõa
QC vaø Saùi Döông :
- Maâu thuaån xung ñoät quyeát
lieät. Ñoù laø cuoäc quyeát ñaáu :
+ SD muoán gieát QC traû
thuø chaùu
+ QC phaûi gieát SD ñeå chöùng
minh loøng trung.
Tình huoáng caêng thaúng: QC
höùa vôùi TP thôøi gian quyeát ñaáu
khoâng quaù 3 hoài troáng.
* Giaûi quyeát : Troáng chöa döùt
1 hoài, ñaàu SD ñaõ laên xuoáng
ñaát.
* Maâu thuaån xung ñoät môû ra
kheùo leùo ñoàng thôøi cuõng giaûi
quyeát maâu thuaån thöù nhaát : QC
ñaõ chöùng minh ñöôïc loøng trung
nghóa cuûa mình vaø boäc loä tính
caùch uy duõng cuûa 1 vieân ñaïi
töôùng ñöùng ñaàu nguõ hoå töôùng.
QC ?
ñoái vôùi vieäc
chieán thaéng
1 vieân ñaïi
töôùng (thuû
phaùp khoa
tröông
caûm höùng
xaây döïng
nhaân
vaät * Hoaøn thieän tính caùch Tröông
* Ñoïc, bình luaän veà anh huøng.
Phi :
QC cuûa giaùo sö Löông
Duy Thöù
* Thaùi ñoä cuûa TP
nhö theá naøo khi hieåu
söï thaät veà QC?
* Giôùi thieäu moät soá
caâu chuyeän veà tính
caùch phuïc thieän cuûa - HS toång
hôïp traû lôøi
TP.
* Qua caùch xaây döïng
vaø giaûi quyeát maâu
thuaån xung ñoät treân, - HS döïa
em hieåu chuû ñeà ñoaïn baøi hoïc vaø
trích ?
quan
saùt
vaên baûn traû
* Ñoaïn trích theå lôøi
hieän ñaëc ñieåm gì cuûa
tieåu thuyeát chöông hoài
?
-8-
Sau khi hieåu ra söï thaät veà
QC, TP roû nöôùc maét khoùc, thuïp
xuoáng laïy thaúng thaéng nhaän
caùi sai. Taùc giaû khoâng keå
veà tính caùch nhaân vaät maø TP,
QC ñaõ theå hieän mình thoâng
qua caùch giaûi quyeát caùc maâu
thuaån…
3/ Chuû ñeà : Döïng ñoaïn vaên vôi
nhieàu xung ñoät kích tính, LQT
khaéc hoïa ñaäm neùt taám loøng
cöông tröïc thuûy chung cuûa TP
vaø söï trung nghóa, uy duõng cuûa
QC.
4/ Ñaëc ñieåm ngheä thuaät :
Ñoaïn trích tieâu bieåu cho
nhöõng ñaëc ñieåm ngheä thuaät
tieâu bieåu cuûa tieåu thuyeát
chöông hoài Trung Quoác :
- Keát caáu hoaøn chænh
- Tính caùch nhaân vaät ñöôïc
LG: Caâu chuyeän coù
keát caáu: gaây nuùt, phaùt
trieån ñieåm ñænh, môû
nuùt luùc cao traøo.
LG: Chöa ñaày 4
caâu, taùc giaû mieâu taû
moät maïch 10 ñoäng taùc
cuûa TP khaån tröông,
döùt khoaùt, kieân quyeát
muoán gieát QC. Nhöng
khi hieåu ra TP “roû
nöôùc maét khoùc, thuïp
xuoáng laïy …” ñoäng taùc HS döïng laïi
nhanh nheïn, phuïc hoaït caûnh
Hoài troáng
thieän.
coå thaønh
hình thaønh töø haønh ñoäng cuûa
chính nhaân vaät, ít chuù yù mieâu
taû taâm lyù vaø giôùi thieäu daøi
doøng.
- Caùc vai nhaân vaät phuï goùp
phaàn naâng cao kòch tính vaø
laøm roõ theâm tính caùch cuûa
nhaân vaät chính…
III. TOÅNG KEÁT :
- Ca ngôïi nhöõng hình töôïng
TP, QC, khaúng ñònh vaø bieåu
döông nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc xaõ
hoäi.
- Tieâu bieåu cho ngheä thuaät
ñaëc saéc cuûa tieåu thuyeát chöông
hoài.
IV. KEÁT QUAÛ HOÏC TAÄP :
- Khoâng khí hoïc taäp soâi ñoäng. HS thaûo luaän, tranh luaän, neâu
ñöôïc nhieàu yù kieán caù nhaân hoaëc nhoùm thuù vò.
- Caûm thuï, caûm xuùc taùc phaåm vaên hoïc ñöôïc naâng cao.
- Kieán thöùc baøi hoïc ñöôïc khaéc saâu moät caùch thoaûi maùi, nheï
nhaøng.
- HS coù ñieàu kieän töï theå hieän mình, töï tin.
-9-
luaän.
- Reøn luyeän ñöôïc nhieàu maët kyõ naêng : ñoïc, phaùt bieåu, thaûo
V. KINH NGHIEÄM RUÙT RA :
- Phöông phaùp coù theå vaän duïng treân taát caû caùc lôùp vôùi ñuû
trình ñoä khaùc nhau. Tuy nhieân caàn gôïi yù traû lôøi ñoái vôùi HS yeáu vaø
trung bình.
- Caàn daën doø hoïc sinh chuaån bò baøi toát.
- Caùc tieát muïc dieãn kòch minh hoïa, caàn giao cho nhoùm hoïc
sinh coù khaû naêng vaø nhieät tình. (caàn thieát coù söï goùp yù cuûa giaùo
vieân)
- Noäi dung kieán thöùc caàn ñöôïc laøm roõ theâm qua lôøi giaûng
cuûa giaùo vieân, nhöõng daãn chöùng töø truyeän TQDN vaø nhöõng lôøi
bình cuûa caùc nhaø nghieân cöùu.
2005
Myõ Luoâng, ngaøy 20 thaùng 4 naêm
Ngöôøi vieát
Nguyeãn Vaên Ñaèng
- 10 -
- Xem thêm -