Tài liệu Phân tích tình hình tài chính của công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU GIA KHÁNH SINH VIÊN THỰC HIỆN :NGUYỄN HỒNG YẾN MÃ SINH VIÊN :A18073 CHUYÊN NGÀNH :TÀI CHÍNH HÀ NỘI - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU GIA KHÁNH GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN : THS. NGUYỄN THỊ TUYẾT SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN HỒNG YẾN MÃ SINH VIÊN : A18073 CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn THS. NGUYỄN THỊ TUYẾT, đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình viết khóa luận tốt nghiệp. Em chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trong khoa Quản lý, Trường Đại Học Thăng Long đã tận tình truyền đạt kiến thức cho em trong 4 năm học tập. Vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quí báu để em tự tin trong các công việc sau này. Em chân thành cảm ơn Ban giám đốc Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh và các anh, chị tại các phòng ban đã cho phép và tạo điều kiện thuận lợi để em thực tập tại Công ty. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn đến các thành viên trong phòng tài chính kế toán của Công ty đã giúp đỡ em trong quá trình thu thập số liệu. Cuối cùng em kính chúc quý Thầy, Cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự nghiệp cao quý. Đồng kính chúc các Cô, Chú, Anh, Chị trong Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh luôn dồi dào sức khỏe, đạt được nhiều thành công tốt đẹp trong công việc và cuộc sống. Sinh viên Nguyễn Hồng Yến LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Khóa luận này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của giảng viên, thạc sỹ Nguyễn Thị Tuyết và không sao chép kết luận, thành quả công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thứ cấp được sử dụng, tham khảo, trích dẫn trong bài có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm với lời cam đoan này. Sinh viên Nguyễn Hồng Yến Thang Long University Library MỤC LỤC CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 1 1.1. Khái quát về tài chính doanh nghiệp ....................................................................1 1.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp.......................................................................1 1.1.2. Vai trò của tài chính doanh nghiệp .....................................................................2 1.2. Những vấn đề cơ bản về phân tích tài chính doanh nghiệp ............................... 2 1.2.1. Khái niệm về phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp .................................2 1.2.2. Chức năng của phân tích tài chính doanh nghiệp .............................................3 1.2.3. Vai trò của phân tích tài chính doanh nghiệp.....................................................4 1.3. Thông tin sử dụng và quy trình phân tích tài chính doanh nghiệp ...................6 1.3.1. Thông tin sử dụng trong quá trình phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp .............................................................................................................................. 6 1.3.2. Quy trình thực hiện phân tích tài chính doanh nghiệp ......................................7 1.3.2.1. Thu thập thông tin ............................................................................................ 7 1.3.2.2. Xử lý thông tin ..................................................................................................7 1.3.2.3. Tính toán và phân tích .....................................................................................8 1.3.2.4. Dự đoán và đưa ra quyết định..........................................................................8 1.4. Phƣơng pháp phân tích tài chính doanh nghiệp .................................................8 1.4.1. Phương pháp so sánh ........................................................................................... 8 1.4.2. Phương pháp tỷ lệ .................................................................................................9 1.4.3. Phương pháp sử dụng mô hình Dupont ............................................................ 10 1.4.4. Phương pháp đồ thị ............................................................................................ 12 1.5. Nội dung phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp ......................................12 1.5.1. Phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ............12 1.5.2. Phân tích khái quát tình hình tài sản – nguồn vốn của doanh nghiệp ...........14 1.5.2.1. Phân tích khái quát tình hình tài sản ............................................................ 14 1.5.2.2. Phân tích khái quát tình hình nguồn vốn .....................................................14 1.5.2.3. Phân tích mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn .......................................15 1.5.3. Phân tích các chỉ tiêu tài chính doanh nghiệp ..................................................17 1.5.3.1. Chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán ......................................................... 17 1.5.3.2. Chỉ tiêu đánh giá khả năng hoạt động của tài sản .......................................18 1.5.3.3. Đòn bẩy tài chính ............................................................................................ 22 1.5.3.4. Chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh lời .............................................................. 23 1.5.4. Dự báo nhu cầu tài chính của doanh nghiệp ....................................................25 1.6. Các nhân tố ảnh hƣởng đến việc phân tích tài chính doanh nghiệp................26 1.6.1. Nhân tố chủ quan ............................................................................................... 26 1.6.2. Nhân tố khách quan ........................................................................................... 27 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU GIA KHÁNH..............................................29 2.1. Khái quát về Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ..........29 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty ...............................................29 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh 30 2.2. Phân tích tình hình tài chính tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ....................................................................................................................31 2.2.1. Thực trạng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ............................................................................31 2.2.1.1. Về tình hình doanh thu ..................................................................................34 2.2.1.2. Về tình hình chi phí ........................................................................................ 35 2.2.1.3. Về tình hình lợi nhuận: ..................................................................................36 2.2.2. Phân tích khái quát tình hình tài sản – nguồn vốn của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh giai đoạn 2011 - 2013.......................................37 2.2.2.1. Phân tích tình hình tài sản .............................................................................37 2.2.2.2. Phân tích tình hình nguồn vốn của Công ty .................................................44 2.2.2.3. Phân tích mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn của Công ty...................49 2.2.3. Phân tích các chỉ tiêu tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ...........................................................................................................51 2.2.3.1. Phân tích chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán ........................................51 2.2.3.2. Phân tích chỉ tiêu đánh giá khả năng hoạt động của tài sản .......................53 2.2.3.3. Phân tích đòn bảy tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh . .........................................................................................................59 2.2.3.4. Phân tích chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh lời ..............................................60 2.3. Đánh giá tình hình tài chính tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ....................................................................................................................63 2.3.1. Kết quả đạt được .................................................................................................63 2.3.2. Hạn chế cần phải khắc phục ..............................................................................64 2.3.3. Nguyên nhân .......................................................................................................65 2.3.3.1. Nguyên nhân chủ quan ..................................................................................65 2.3.3.2. Nguyên nhân khách quan ..............................................................................66 CHƢƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP NHẰM CẢI THIỆN TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TNHH SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU GIA KHÁNH ...68 3.1. Những thuận lợi và khó khăn do môi trƣờng kinh doanh mang lại ................68 3.1.1. Những thuận lợi..................................................................................................68 3.1.2. Những khó khăn .................................................................................................68 3.2. Định hƣớng phát triển của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh . ......................................................................................................................... 69 Thang Long University Library 3.3. Một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ..........................................................................69 3.3.1. Tăng tỷ trọng vốn chủ sở hữu, giảm tỷ trọng các khoản nợ ............................ 69 3.3.2. Tăng tỷ trọng tài sản dài hạn .............................................................................70 3.3.3. Tăng cường hiệu quả quản trị tiền và các khoản tương đương tiền ...............70 3.3.4. Tăng cường quản lý hàng tồn kho .....................................................................73 3.3.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ............................................................... 75 3.3.6. Dự báo tài chính cho Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh năm 2014 .......................................................................................................................75 3.3.6.1. Dự báo sơ bộ báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh. ....................................75 3.3.6.2. Dự báo sơ bộ bảng cân đối kế toán ............................................................. 78 3.4. Kiến nghị với nhà nƣớc ........................................................................................ 80 KẾT LUẬN DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh năm 2011 – 2013 ............................................32 Bảng 2.2. Tình hình tài sản của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh năm 2011-2013. .............................................................................................. 38 Bảng 2.3. Tình hình nguồn vốn của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh năm 2011-2013 ........................................................................................ 45 Bảng 2.4. Vốn hoạt động thuần qua giai đoạn 2011-2013 .......................................51 Bảng 2.5. Các chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ..................................................................................52 Bảng 2.6. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu suất sử dụng tài sản .......................................54 Bảng 2.7. Chỉ tiêu đánh giá khả năng quản lý hàng tồn kho tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ....................................................................55 Bảng 2.8. Chỉ tiêu đánh giá khả năng quản lý khoản phải thu tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ....................................................................56 Bảng 2.9. Vòng quay các khoản phải trả và kỳ trả tiền bình quân ........................ 57 Bảng 2.10. Thời gian quay vòng tiền..........................................................................58 Bảng 2.11. Đòn bảy tài chính của Công ty Gia Khánh ............................................59 Bảng 2.12. Các chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh lời của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ...................................................................................60 Bảng 2.13. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh thông qua mô hình Dupont ........................................61 Bảng 2.14. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu thông qua mô hình tài chính Dupont 62 Bảng 3.1. Dự báo tỷ lệ gia tăng của doanh thu năm 2014 ........................................75 Bảng 3.2. Tỷ trọng chi phí so với doanh thu ............................................................ 76 Bảng 3.3. Dự báo báo cáo kết quả kinh doanh năm 2014 ........................................77 Bảng 3.4. Dự báo tình hình tài sản năm 2014 ........................................................... 78 Bảng 3.5. Dự báo tình hình nguồn vốn năm 2014 ....................................................79 Biểu đồ 2.1. Cơ cấu tài sản của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh 40 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu nguồn vốn của Công ty Gia Khánh..........................................47 Biểu đồ 2.3. Mô hình tài trợ vốn kinh doanh của Công ty từ 2011 – 2013 .............50 Sơ đồ 1.1. Mô hình phân tích Dupont 11 Sơ đồ 1.2. Mô hình chiến lƣợc quản lý vốn của doanh nghiệp ................................ 15 Thang Long University Library Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh .......................................................................................................................... 30 Hình 3.1. Mô hình Miller Orr.....................................................................................72 Hình 3.2. Các nhóm hàng tồn kho phân bố theo biểu đồ Pareto .......................... 73 DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ EBIT Lợi nhuận trước thuế và lãi vay DFL Độ lớn của đòn bẩy tài chính ĐVT Đơn vị tính GVHB HTK Giá vốn hàng bán Hàng tồn kho NHNH Ngân hàng nhà nước NVHH Nguồn vốn ngắn hạn NVDH Nguồn vốn dài hạn ROA Tỉ suất sinh lời trên tài sản ROE Tỉ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu ROS Tỉ suất sinh lời trên doanh thu SXKD Sản xuất kinh doanh TCDN Tài chính doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSDH Tài sản dài hạn TSNH Tài sản ngắn hạn TSCĐ Tài sản cố định TSLĐ Tài sản lưu động VCSH Vốn chủ sở hữu Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời kỳ hội nhập nền kinh tế thị trường như ngày nay thì các doanh nghiệp đang phải hoạt động trong một môi trường có tính cạnh tranh cao. Đặc biệt kể từ khi Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO vào tháng 11/2006, sự kiện trọng đại này đã mang đến cho Việt Nam cơ hội mở rộng giao thương, nhưng đồng thời cũng tạo ra thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập. Điều đó đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải luôn nâng cao tính cạnh tranh và phải có chiến lược phát triển không ngừng. Để làm được điều này bản thân nhà quản trị doanh nghiệp phải nắm rõ những gì đã làm được, dự kiến những gì sẽ xảy ra, trên cơ sở đó kiến nghị các biện pháp để tận dụng triệt để những điểm mạnh và khắc phục các điểm yếu như vậy mới có thể trụ vững được trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt. Tình hình tài chính doanh nghiệp là sự quan tâm không chỉ của chủ doanh nghiệp mà còn là mối quan tâm của rất nhiều đối tượng như các nhà đầu tư, người cho vay, Nhà nước và người lao động. Phân tích tình hình tài chính là công cụ cung cấp thông tin cho họ thực trạng tình hình tài chính doanh nghiệp qua mỗi chu kỳ kinh doanh trên góc độ khác nhau để phục vụ cho lĩnh vực quản lý, đầu tư của họ. Với những điều đã nêu ở trên ta thấy phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp là công việc làm thường xuyên không thể thiếu trong quản lý tài chính doanh nghiệp, nó có ý nghĩa thực tiễn và là chiến lược lâu dài. Nhận thấy tầm quan trọng của vấn đề đặc biệt là trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh vì vậy em đã chọn đề tài “Phân tích tình hình tài chính tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh ” để nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phân tích tài chính trong doanh nghiệp. Phân tích tình hình tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh giai đoạn 2011-2013, từ đó đề ra các giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính, và dự báo nhu cầu tài chính của Công ty. 3. Đối tƣợng và phạm vi, nội dung nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài chính là tình hình tài chính của doanh nghiệp. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh - Phạm vi thời gian: Đánh giá thực trạng tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh trong giai đoạn từ năm 2011 – 2013 và từ đó đề xuất định hướng, giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính tại Công ty. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Với phạm vi và nội dung nghiên cứu như trên, luận văn sử dụng chủ yếu 4 phương pháp chính để tiến hành nghiên cứu gồm: - Phương pháp so sánh Phương pháp tỷ lệ - Phương pháp phân tích Dupont - Phương pháp đồ thị 5. Những đóng góp dự kiến của luận văn Luận văn có thể coi như một bản tổng hợp cơ sở lý thuyết và nghiên cứu chi tiết về việc phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp, đóng góp vào các bài nghiên cứu cụ thể về lĩnh vực này ở Việt Nam. Với cơ sở nghiên cứu trực tiếp là dựa trên hoạt động sản xuất kinh doanh, tình hình tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh , luận văn sẽ giúp đưa ra những đánh giá nhận xét cụ thể nhất về tình hình tài chính của Công ty và các biện pháp nhằm cải thiện và nâng cao tình hình tài chính đồng thời đưa ra dự báo nhu cầu tài chính năm 2014 của Công ty. 6. Bố cục của khóa luận Khóa luận có 3 phần gồm: phần mở đầu, nội dung chính và phần kết luận. Trong đó, phần nội dung chính gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về phân tích tài chính doanh nghiệp. Chương 2: Phân tích tình hình tài chính tại Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh . Chương 3: Một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của Công ty TNHH sản xuất và xuất nhập khẩu Gia Khánh . Thang Long University Library CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 1.1. Khái quát về tài chính doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp Khái niệm tài chính, hiểu theo nghĩa thông thường thì đó là những hoạt động huy động vốn, sử dụng, phát triển và quản lý tiền vốn. Có nghĩa là doanh nghiệp cần tích luỹ vốn, sau đó đầu tư vào hoạt động sản xuất và kinh doanh làm số vốn đó tăng lên. Từ đó, doanh nghiệp có được lợi nhuận thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, doanh nghiệp không được hưởng toàn bộ lợi nhuận này mà phải phân phối một phần cho ngân sách nhà nước, nhân viên và cả nội bộ doanh nghiệp. Những hoạt động nói trên đã hình thành nên tài chính doanh nghiệp. Tóm lại tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn lực tài chính, được thể hiện thông qua quá trình huy động và sử dụng vốn của doanh nghiệp nhằm phục vụ cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Nội dung của những quan hệ kinh tế thuộc phạm vi tài chính doanh nghiệp bao gồm: - Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với ngân sách Nhà nƣớc: Mối quan hệ kinh - tế này được thể hiện trong quá trình hoạt động kinh doanh các doanh nghiệp phải có nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước theo luật định và ngược lại nhà nước cũng có sự tài trợ về mặt tài chính cho các doanh nghiệp để thực hiện chính sách kinh tế vĩ mô của mình. Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp và thị trƣờng: Kinh tế thị trường có đặc trưng cơ bản là các mối quan hệ kinh tế đều được thực thi thông qua hệ thống thị trường. Thị trường hàng hoá tiêu dùng, thị trường hàng hoá tư liệu sản xuất, thị trường tài chính... và do đó, với tư cách là người kinh doanh, hoạt động của doanh nghiệp không thể tách rời hoạt động của thị trường, các doanh nghiệp vừa là người - mua các yếu tố của hoạt động kinh doanh, người bán các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ, đồng thời vừa là người tham gia huy động và mua bán các nguồn tài chính nhàn rỗi của xã hội. Quan hệ kinh tế trong nội bộ doanh nghiệp gồm: Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với các phòng ban, phân xưởng, tổ, đội sản xuất trong việc tạm ứng, thanh toán. Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp và cán bộ công nhân viên trong quá trình phân phối thu nhập cho người lao động dưới hình thức tiền lương, tiền thưởng, tiền phạt, lãi cổ phần...Quan hệ thanh toán, cấp phát và điều hoà vốn giữa các đơn vị trực thuộc trong nội bộ doanh nghiệp, với tổng Công ty. 1 1.1.2. Vai trò của tài chính doanh nghiệp Vai trò huy động, khai thác nguồn tài chính: Điều này nhằm đảm bảo yêu cầu kinh doanh của doanh nghiệp và tổ chức sử dụng vốn trong từng thời kỳ sao cho có hiệu quả cao nhất. Để có đủ vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tài chính doanh nghiệp phải thanh toán nhu cầu vốn, lựa chọn nguồn vốn, bên cạnh đó phải tổ chức huy động và sử dụng đúng đắn nhằm duy trì và thúc đẩy sự phát triển có hiệu quả quá trình sản xuất kinh doanh ở doanh nghiệp - đây là vấn đề có tính quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp trong quá trình cạnh tranh " khắc nghiệt" theo cơ chế thị trường. Vai trò đòn bẩy kích thích và điều tiết hoạt động kinh doanh: Thu nhập bằng tiền của doanh nghiệp được tài chính doanh nghiệp phân phối. Thu nhập bằng tiền mà doanh nghiệp đạt được do thu nhập bán hàng trước tiên phải bù đắp hao mòn máy móc thiết bị, trả lương cho người lao động và mua nguyên vật liệu để tiếp tục chu kỳ sản xuất mới, thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước. Phần còn lại doanh nghiệp hình thành các quỹ của doanh nghiệp, thực hiện bảo toàn vốn, hoặc trả lợi tức cổ phần. Chức năng phân phối tài chính doanh nghiệp là quá trình phân phối thu nhập bằng tiền của doanh nghiệp và quá trình phân phối đó luôn gắn liền với những đặc điểm vốn có của hoạt động sản xuất kinh doanh và hình thức sở hữu doanh nghiệp. Ngoài ra, nếu người quản lý biết vận dụng sáng tạo các chức năng phân phối của tài chính doanh nghiệp phù hợp với quy luật sẽ làm cho tài chính doanh nghiệp trở thành đòn bẩy kinh tế có tác dụng trong việc tạo ra những động lực kinh tế tác động tới tăng năng suất, kích thích tăng cường tích tụ và thu hút vốn, thúc đẩy tăng vòng quay vốn, kích thích tiêu dùng xã hội. Vai trò là công cụ kiểm tra các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp: Tài chính doanh nghiệp thực hiện việc kiểm tra bằng đồng tiền và tiến hành thường xuyên, liên tục thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính. Cụ thể các chỉ tiêu đó là: chỉ tiêu về kết cấu tài chính, chỉ tiêu về khả năng thanh toán, chỉ tiêu đặc trưng về hoạt động, sử dụng các nguồn lực tài chính; chỉ tiêu đặc trưng về khả năng sinh lời...Bằng việc phân tích các chỉ tiêu tài chính cho phép doanh nghiệp có căn cứ quan trọng để đề ra kịp thời các giải pháp tối ưu làm lành mạnh hoá tình hình tài chính - kinh doanh của doanh nghiệp. 1.2. Những vấn đề cơ bản về phân tích tài chính doanh nghiệp 1.2.1. Khái niệm về phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp là quá trình xem xét, kiểm tra đối chiếu và so sánh số liệu về tình hình tài chính hiện hành và quá khứ. Thông qua đó giúp người sử dụng thông tin đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh cũng như những rủi ro trong tương lai để ra các quyết định kinh tế. Hay nói cách khác, phân tích tài chính doanh nghiệp là làm sao cho các con số trên báo cáo tài chính "biết nói" để người sử dụng chúng có thể hiểu rõ tình hình tài 2 Thang Long University Library chính của doanh nghiệp và các mục tiêu, các phương pháp hành động của những người quản lý doanh nghiệp đó. 1.2.2. Chức năng của phân tích tài chính doanh nghiệp - Chức năng đánh giá Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các luồng chuyển dịch, các luồng vận động của những nguồn lực tài chính trong quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ hoặc vốn hoạt động của doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh trong khuôn khổ của pháp luật. Các luồng chuyển dịch giá trị, sự vận động của các nguồn tài chính nảy sinh và diễn ra như thế nào, nó tác động ra sao đến quá trình kinh doanh, và nó chịu ảnh hưởng từ những yếu tố nào. Nó có gần với mục tiêu hay ngày càng xa rời mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp, có phù hợp với cơ chế chính sách và pháp luật hay không. Đây là những vấn đề mà phân tích tài chính doanh nghiệp phải đưa ra câu trả lời. - Chức năng dự đoán Mọi quyết định của con người đều hướng vào thực hiện những mục tiêu nhất định. Mục tiêu là đích hướng tới bằng những hành động cụ thể trong tương lai. Những mục tiêu này có thể là ngắn hạn có thể là mục tiêu dài hạn. Nhưng nếu liên quan đến đời sống kinh tế của doanh nghiệp thì cần nhận thấy tiềm lực tài chính, diễn biến luồng chuyển dịch giá trị, sự vận động của vốn hoạt động trong tương lai của doanh nghiệp. Những quyết định và hành động trong tương lai phụ thuộc vào diễn biến kinh tế xã hội và hoạt động của doanh nghiệp sẽ diễn ra trong tương lai. Bản thân doanh nghiệp cho dù đang ở vào giai đoạn nào trong chu kỳ phát triển thì các hoạt động cũng đều hướng tới mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này được hình thành từ nhận thức về điều kiện, năng lực của bản thân cũng như những diễn biến của tình hình kinh tế quốc tế, trong nước, ngành nghề và các doanh nghiệp khác cùng loại, sự tác động của các yếu tố kinh tế xã hội trong tương lai. Vì vậy, để có những quyết định phù hợp và tổ chức thực hiện hợp lý, đáp ứng được mục tiêu mong muốn của các đối tượng quan tâm cần thấy tình hình tài chính của doanh nghiệp trong tương lai. - Chức năng điều chỉnh Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ kinh tế tài chính dưới hình thái giá trị phát sinh trong quá trình tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh. Hệ thống các quan hệ đó bao gồm nhiều loại khác nhau, rất đa dạng, phong phú và phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều nguyên nhân và nhân tố cả bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp. Hệ thống các quan hệ kinh tế tài chính đó sẽ là bình thường nếu tất cả các mắt xích trong hệ thống đều diễn ra bình thường và đó là sự kết hợp hài hoà các mối quan hệ. Tuy nhiên, những mối quan hệ kinh tế ngoại sinh, bản thân doanh nghiệp cũng như 3 các đối tượng quan tâm không thể kiểm soát và chi phối toàn bộ. Vì vậy, để kết hợp hài hoà các mối quan hệ, doanh nghiệp, các đối tượng có liên quan phải điều chỉnh các mối quan hệ và nghiệp vụ kinh tế nội sinh [1, tr.30]. 1.2.3. Vai trò của phân tích tài chính doanh nghiệp Hiện nay việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp được rất nhiều đối tượng quan tâm. Tùy theo mục đích khác nhau của người sử dụng mà phân tích tài chính sẽ có những vai trò khác nhau: - Đối với những người quản lý doanh nghiệp Hoạt động phân tích tài chính của những người quản lý doanh nghiệp được gọi là phân tích tài chính nội bộ. Do ở doanh nghiệp họ nắm được đầy đủ và chính xác các thông tin, kèm theo sự hiểu rõ về doanh nghiệp nên họ có lợi thế để phân tích tài chính một cách tốt nhất. Việc phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp có thể giúp những người quản lý doanh nghiệp giải quyết những vấn đề sau đây: + Thứ nhất : Doanh nghiệp nên đầu tư vào đâu cho phù hợp với loại hình sản xuất kinh doanh lựa chọn. Đây chính là chiến lược đầu tư dài hạn của doanh nghiệp. + Thứ hai : Nguồn vốn tài trợ là nguồn nào? Để đầu tư vào các tài sản, doanh nghiệp phải có nguồn tài trợ, nghĩa là phải có tiền để đầu tư. Các nguồn tài trợ đối với một doanh nghiệp được phản ánh bên phải của bảng cân đối kế toán. Một doanh nghiệp có thể phát hành cổ phiếu hoặc vay nợ dài hạn, ngắn hạn. Nợ ngắn hạn có thời hạn dưới một năm còn nợ dài hạn có thời hạn trên một năm.Vốn chủ sở hữu là khoản chênh lệch giữa giá trị của tổng nguồn vốn và nợ của doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra ở đây là doanh nghiệp sẽ huy động nguồn tài trợ với cơ cấu như thế nào cho phù hợp và mang lại lợi nhuận cao nhất. Liệu doanh nghiệp có nên sử dụng toàn bộ vốn chủ sở hữu để đầu tư hay kết hợp với cả các hình thức đi vay và đi thuê? Điều này liên quan đến vấn đề cơ cấu vốn và chi phí vốn của doanh nghiệp. + Thứ ba: Nhà doanh nghiệp sẽ quản lý hoạt động tài chính hàng ngày như thế nào? Đây là các quyết định tài chính ngắn hạn và chúng liên quan chặt chẽ đến vấn đề quản lý vốn lưu động của doanh nghiệp. Hoạt động tài chính ngắn hạn gắn liền với các dòng tiền nhập quỹ và xuất quỹ. Nhà quản lý tài chính cần xử lý sự lệch pha của các dòng tiền. - Đối với các cơ quan chức năng, cơ quan Nhà nước có liên quan Dựa vào các báo cáo tài chính của doanh nghiệp để phân tích đánh giá, kiểm tra hoạt động sản xuất kinh doanh. Từ đó có thể biết doanh nghiệp có thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước hay không, có tuân theo pháp luật hay không đồng thời sự giám sát này giúp cơ quan thẩm quyền có thể hoạch định chính sách một cách phù hợp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động kinh doanh một cách có hiệu quả. Giúp Nhà nước đưa những kế hoạnh phát triển ở tầm vĩ mô sao cho mang lại lợi ích thiết thực nhất. 4 Thang Long University Library - Đối với các nhà đầu tư Các nhà đầu tư là các doanh nghiệp và cá nhân quan tâm trực tiếp đến các giá trị của doanh nghiệp vì họ là người đã giao vốn cho doanh nghiệp và có thể phải chịu rủi ro. Thu nhập của họ là tiền chia lợi tức và giá trị gia tăng thêm của vốn đầu tư. Hai yếu tố này chịu ảnh hưởng của lợi nhuận kỳ vọng của doanh nghiệp. Dự kiến trước lợi nhuận sẽ đạt được là mối quan tâm thực sự của nhà đầu tư. Thông qua sự phân tích dựa trên các báo cáo tài chính, phân tích khả năng sinh lời, mức độ rủi ro và sự phân tích diễn biến giá cả, các nhà đầu tư sẽ đưa ra các quyết định của chính mình. - Đối với ngân hàng, các nhà cho vay tín dụng, các đối tác kinh doanh và các tổ chức khác Những đối tượng này quan tâm đến khả năng thanh toán công nợ, khả năng hợp tác liên doanh của doanh nghiệp, cho nên cũng cần phân tích và đánh giá thực trạng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc biệt đối với các chủ nợ, họ quan tâm tới khả năng thanh toán nhanh của doanh nghiệp nếu đó là các khoản vay ngắn hạn, đối với khoản vay dài hạn họ phải tin chắc khả năng hoàn trả khi xem xét khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Song quan trọng nhất đó là cơ cấu tài chính biểu hiện mức độ mạo hiểm của doanh nghiệp đi vay. Các đối tác kinh doanh còn xem xét đến khả năng hợp tác của doanh nghiệp thông qua tình hình chấp hành các chế độ, khả năng, tiềm năng kinh tế tài chính của doanh nghiệp. - Đối với những người hưởng lương trong doanh nghiệp Những người hưởng lương trong doanh nghiệp cũng quan tâm đến tình hình tài chính, bởi lợi ích của họ gắn liền với hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Người lao động quan tâm đến các thông tin và số liệu tài chính để đánh giá, xem xét triển vọng của nó trong tương lai. Những người đi tìm việc đều có nguyện vọng được vào làm việc trong các Công ty có triển vọng với tương lai lâu dài để hy vọng có mức lương xứng đáng và chỗ làm việc ổn định. Tuy có nhiều đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của doanh nghiệp dưới những gốc độ khác nhau. Song nhìn chung họ đều quan tâm đến khả năng tạo ra các dòng tiền mặt, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và mức lợi nhuận tối đa. Bởi vậy, việc phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp phải đạt được các mục tiêu nhất định: - Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp cho các chủ doanh nghiệp, các nhà đầu tư, các nhà cho vay và những người sử dụng thông tin khác trong việc đánh giá khả năng và tính chắc chắn của dòng tiền mặt vào, ra và tình hình sử dụng có hiệu quả nhất vốn kinh doanh, tình hình khả năng thanh toán của doanh nghiệp. 5 - Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp phải cung cấp những thông tin về nguồn vốn chủ sở hữu, các khoản nợ, kết quả quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, sự kiện và các tình huống làm biến đổi các nguồn vốn và các khoản nợ của Công ty. 1.3. Thông tin sử dụng và quy trình phân tích tài chính doanh nghiệp 1.3.1. Thông tin sử dụng trong quá trình phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp Phân tích tình hình tài chính sử dụng mọi nguồn thông tin có để giúp người sử dụng thông tin có thể đánh giá được thực trạng tài chính và tiềm năng của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó sẽ đưa ra những phương án kinh tế tối ưu nhất. Việc phân tích tình tài chính sử dụng hai nguồn thông tin là thông tin bên trong và thông tin bên ngoài: - Thông tin bên ngoài Là những thông tin bao gồm thông tin liên quan đến trạng thái kinh tế, cơ hội kinh doanh, chính sách thuế, lãi suất ngân hàng, thông tin về ngành kinh doanh, thông tin liên quan đến vị trí của ngành trong nền kinh tế, cơ cấu ngành, tình trạng công nghệ, thị phần... và các thông tin về pháp lý, kinh tế đối với doanh nghiệp. Nguồn thông tin này được phản ánh trong các văn bản pháp quy của Nhà nước, các số liệu thống kê, tin tức hàng ngày trên các phương tiện thông tin đại chúng, hoặc các tài liệu ấn phẩm của từng cơ quan, từng ngành. Nhân tố bên ngoài còn ảnh hưởng tới tình hình sản xuất kinh doanh cũng như hoạt động của doanh nghiệp. Thường là các thông tin về tình hình kinh tế xã hội, về sự tăng trưởng hoặc suy thoái kinh tế trong nước cũng như trên thế giới. Những thông tin này đều góp phần xây dựng các dự báo kế hoạch tài chính ngắn hạn và dài hạn cho doanh nghiệp, góp phần tạo điều kiện cho doanh nghiệp cũng như những đối tượng quan tâm khác đến doanh nghiệp đưa ra quyết định phù hợp và đúng đắn. - Thông tin bên trong Thông tin bên trong của một doanh nghiệp là mọi nguồn thông tin liên quan đến doanh nghiệp đó, như: Thông tin về thị trường của doanh nghiệp, thông tin về nhân sự và thông tin kế toán. Trong đó hệ thống báo cáo tài chính và báo cáo kế toán quản trị của doanh nghiệp, sản phẩm cuối cùng của công tác kế toán thông tin về kế toán là nguồn thông tin đặc biệt cần thiết, mang tính bắt buộc. Sản phẩm cuối cùng của chu trình kế toán số liệu là hệ thống báo cáo kế toán của doanh nghiệp. Thông tin kế toán phản ánh một cách hệ thống tình hình tài sản của doanh nghiệp, kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình sử dụng vốn trong những thời điểm nhất định. Thông tin kế toán cũng giúp cho các đối tượng sử dụng nhận biết đựợc thực trạng tài chính, tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp để từ đó ra quyết định phù hợp. Vì vậy phân tích tài chính tức là phân tích hệ thống báo cáo kế toán, tài chính của doanh nghiệp. 6 Thang Long University Library Hệ thống báo cáo tài chính được Nhà nước quy định có tính chất bắt buộc về biểu mẫu, phương pháp lập, đối tượng và phạm vi áp dụng cũng như thời gian nộp báo cáo. Hệ thống báo cáo tài chính được quy định trong chế độ tại quyết định số 15/2006 QĐ- BTC ngày 20/3/2006 của bộ trưởng bộ tài chính trong đó gồm có : + Bảng cân đối kế toán ( mẫu số B01a- DN) + Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Mẫu B02-DN) + Báo cáo lưu chuyển tiền tệ ( mẫu B 03- DN) + Thuyết minh báo cáo tài chính (mẫu B09 - DN) Bên cạnh hệ thống báo cáo tài chính, các báo cáo của kế toán quản trị cũng được coi là tài liệu không thể thiếu được trong phân tích tài chính. Báo cáo kế toán quản trị đi sâu vào từng bộ phận, từng khâu công việc của doanh nghiệp. Báo cáo kế toán quản trị thay đổi theo quyết định của người quản lý doanh nghiệp và được lập một cách thường xuyên theo yêu cầu quản trị doanh nghiệp. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị của một doanh nghiệp bao gồm: Báo cáo tổng hợp giá thành sản phẩm, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh từng bộ phận, mặt hàng, báo cáo khối lượng sản phẩm, dịch vụ hoàn thành; báo cáo khối lượng sản phẩm dịch vụ tiêu thụ, báo cáo tình hình sử dụng lao động và năng suất lao động, báo cáo một số chỉ tiêu phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, báo cáo về sử dụng vật tư.... Kết hợp báo cáo tài chính và báo cáo quản trị làm thành một hệ thống thông tin tương đối đầy đủ và đáng tin cậy để doanh nghiệp có thể tiến hành phân tích tài chính đạt hiệu quả chính xác. 1.3.2. Quy trình thực hiện phân tích tài chính doanh nghiệp 1.3.2.1. Thu thập thông tin Thu thập thông tin là giai đoạn đầu tiên trong quá trình tiến hành phân tích tài chính doanh nghiệp. Chúng ta sẽ thu thập mọi nguồn thông tin từ thông tin nội bộ đến thông tin bên ngoài, có khả năng lý giải và thuyết minh thực trạng hoạt động tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, phục vụ cho quá trình dự đoán, đánh giá, lập kế hoạch. Trong đó các thông tin kế toán phản ánh tập trung trong các báo cáo tài chính doanh nghiệp, đó là những nguồn thông tin đặc biệt quan trọng. 1.3.2.2. Xử lý thông tin Giai đoạn thứ hai của phân tích hoạt động tài chính là quá trình xử lý thông tin đã thu thập. Trong giai đoạn này, người sử dụng thông tin ở các góc độ nghiên cứu, ứng dụng khác nhau phục vụ mục tiêu phân tích đã đặt ra. Xử lý thông tin là quá trình sắp 7 xếp các thông tin theo những mục tiêu nhất định để phục vụ cho việc tính toán, so sánh, giải thích, đánh giá, xác định nguyên nhân của các kết quả đã đạt được trong quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. 1.3.2.3. Tính toán và phân tích Sau khi đã hoàn tất giai đoạn thứ hai, chúng ta cần vận dụng các phương pháp phân tích phù hợp, để xác định hệ thống chỉ tiêu phân tích. Bởi vì, các chỉ tiêu là sự biểu hiện bằng con số của quá trình và kết quả hoạt động trong sự thống nhất giữa mặt lượng và mặt chất. Các chỉ tiêu tính ra có thể là số tuyệt đối, số bình quân, số tương đối,… Các chỉ tiêu này có thể phản ánh khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp, hoặc các chỉ tiêu phản ánh nguồn vốn và chính sách huy động vốn, các chỉ tiêu phản ánh tình hình và khả năng thanh toán của doanh nghiệp,… hoặc có thể tính ra các chỉ tiêu tổng hợp, các chỉ tiêu chi tiết. Chúng ta có thể đem những chỉ tiêu này so sánh với kế hoạch, các kỳ kinh doanh trước, hoặc với các tiêu chuẩn định mức trong ngành, thậm chí so sánh với tiêu chuẩn định mức ở một số nước tiên tiến trên thế giới. Các chỉ tiêu trên có thể được trình bày dưới dạng biểu mẫu, biểu đồ hay đồ thị, hoặc có thể bằng các phương trình kinh tế,… qua đó có thể vận dụng các phương pháp thích hợp, giúp cho việc đánh giá sâu sắc thực trạng tài chính của doanh nghiệp. Đồng thời cũng là cơ sở để dự báo, dự đoán xu thế phát triển tài chính doanh nghiệp. 1.3.2.4. Dự đoán và đưa ra quyết định Ba giai đoạn nêu trên là để chuẩn bị những tiền đề và điều kiện cần thiết để người sử dụng thông tin dự đoán nhu cầu và đưa ra các quyết định hoạt động kinh doanh. Đối với chủ doanh nghiệp, phân tích hoạt động tài chính nhằm đưa ra các quyết định liên quan tới mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp là tăng trưởng, phát triển, tối đa hoá lợi nhuận. Đối với cho vay và đầu tư vào doanh nghiệp thì đưa ra các quyết định về tài trợ đầu tư, đối với cấp trên của doanh nghiệp thì đưa ra các quyết định quản lý doanh nghiệp. 1.4. Phƣơng pháp phân tích tài chính doanh nghiệp Để nắm được một cách đầy đủ thực trạng tài chính cũng như tình hình sử dụng tài sản của doanh nghiệp, cần thiết phải đi sâu xem xét các mối quan hệ và tình hình biến động của các khoản mục trong từng báo cáo tài chính và giữa các báo cáo tài chính với nhau. Trong thực tế người ta thường sử dụng và kết hợp những phương pháp sau: 1.4.1. Phương pháp so sánh Phương pháp so sánh là phương pháp phân tích chủ yếu được dùng trong phân tích. Để đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp cần phải so sánh chỉ tiêu phân tích với các chỉ tiêu tương ứng của quá khứ, của kế hoạch hoặc của các 8 Thang Long University Library