Tài liệu Phân tích tài chính tại Công ty cổ phần xây dựng công trình giao thông 419

MỤC LỤC MỤC LỤC CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU..............................1 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI: 1 1.2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 3 1.4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 3 1.5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4 1.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 2 4 1.7. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 5 1.8. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI 6 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP..............................................................................................................7 2.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CĂN BẢN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 7 2.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp 7 2.1.2. Các quan hệ tài chính trong doanh nghiệp 7 2.1.3. Khái niệm phân tích tài chính trong doanh nghiệp 10 2.1.4. Mục đích phân tích tài chính doanh nghiệp 11 2.1.5. Sự cần thiết của phân tích tài chính trong doanh nghiệp. 2.2. Tổ chức phân tích tài chính trong doanh nghiệp. 2.2.1. Chuẩn bị phân tích : 13 14 2.2.2. Tiến hành phân tích 15 2.2.3. Kết thúc phân tích: 16 2.3. Phương pháp phân tích tài chính doanh nghiệp 2.3.1. Phương pháp so sánh: 1716 2.3.2. Phương pháp chi tiết chỉ tiêu phân tích 20 2.3.3. Phương pháp loại trừ: 21 1716 11 2.3.4. Phương pháp liên hệ cân đối: 23 2.3.5. Phương pháp xác định theo giá trị thời gian của tiền 23 2.3.6. Phương pháp kết hợp: 24 2.4. NỘI DUNG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP 24 2.4.1. Phân tích khái quát tình hình tài chính trong doanh nghiệp 24 2.4.3. Phân tích hiệu quả kinh doanh.............................................................34 CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419...................................................40 3.1. Tổng quan về Công ty CPXD công trình giao thông 419 40 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty CPXD công trình giao thông 419 40 3.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty CPXD CTGT 419 42 3.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý hoạt động SXKD: 43 3.2. Tổ chức phân tích tài chính tại Công ty cổ phần xây dựng công trình giao thông 419 44 3.2.1. Hệ thống tài liệu phục vụ cho phân tích tài chính Công ty CPXD công trình giao thông 419 44 3.2.2.Phương pháp phân tích tài chính Công ty CPXD công trình giao thông 419 45 3.3. Nội dung phân tích tài chính Công ty CPXD công trình giao thông 419 46 3.3.2. Phân tích biến động các chỉ tiêu trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 59 3.3.3. Phân tích biến động của các chỉ tiêu trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ 60 3.3.4. Phân tích tình hình công nợ và tính thanh khoản của Công ty 62 3.3.5.Phân tích hiệu quả hoạt đông kinh doanh của Công ty 3.3.6. Phân tích nhóm chỉ tiêu về khả năng sinh lời 69 68 CHƯƠNG 4: THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT VÀ KẾT LUẬN.............................................................................73 4.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu 73 4.4.1. Những kết quả đạt được: 73 4.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính tại Công ty CPXD công trình giao thông 419 81 4.2.1. Nâng cao năng lực tài chính 81 4.2.2. Nâng cao chất lượng khả năng thanh toán 4.2.3. Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản 82 83 4.2.4. Nâng cao hiệu suất sử dụng vốn cổ phần 84 4.2.5. Nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý rủi ro 85 4.3. Đóng góp của đề tài nghiên cứu 85 4.3.1. Về mặt lý luận 86 4.3.2. Về mặt thực tiễn 86 4.4. Những hạn chế của đề tài nghiên cứu và một số gợi ý cho các nghiên cứu trong tương lai 86 4.4.1. Hạn chế của đề tài nghiên cứu 86 4.4.2. Gợi ý cho đề tài nghiên cứu trong tương lai 87 KẾT LUẬN.......................................................................................................88 Tài liệu tham khảo...........................................................................................89 DANH MỤC BẢNG BIỂU BẢNG 3.1: PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT CẤU TRÚC TÀI SẢN CÔNG TY CTGT 419............................................................................................................................. 46 BẢNG 3.2: PHÂN TÍCH CƠ CẤU TÀI SẢN CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419...................................................................................................47 BANG 3.3: BẢNG TÀI SẢN VÀ TÌNH HÌNH BIẾN ĐỘNG TÀI SẢN CỦA CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419........................................51 BẢNG 3.4: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN.................................53 BẢNG 3.5: PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT CẤU TRÚC NGUỒN VỐN CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419...........................................................54 BẢNG 3.6: PHÂN TÍCH CƠ CẤU NGUỒN VỐN CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419....................................................................................56 BẢNG 3.7: PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH NGUỒN VỐN CỦA CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419........................................57 BẢNG 3.8: PHÂN TÍCH RỦI RO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419....................................................................................58 BẢNG 3.9: PHÂN TÍCH TỶ TRỌNG CÁC KHOẢN MỤC TRÊN BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH......................................................................................59 BẢNG 3.10. PHÂN TÍCH BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ........................60 BẢNG 3.11: PHÂN TÍCH CÁC KHOẢN PHẢI THU CỦA CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419.......................................................................63 BẢNG 3.12: PHÂN TÍCH CÁC KHOẢN PHẢI TRẢ CỦA CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419.......................................................................64 BẢNG 3.13: PHÂN TÍCH KHẢ NĂNG THANH TOÁN CỦA CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419.......................................................................67 BẢNG 3.14: KHÁI QUÁT HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 419.......................................................................68 BẢNG 3.15: TÍNH TOÁN CÁC CHỈ TIÊU TRONG MÔ HÌNH DUPONT TẠI CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH 419...................................................................70 BẢNG 3.16: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TSNH TẠI CÔNG TY CPXD CÔNG TRÌNH 419...................................................................................................83 1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI: Cùng với tiến trình phát triển hệ thống kế toán Việt Nam, hệ thống tài chính cũng không ngừng được đổi mới và hoàn thiện cho phù hợp với các chuẩn mực chung của kế toán quốc tế, thu hẹp sự khác nhau giữa kế toán Việt Nam với các chuẩn mực chung của kế toán quốc tế. Tuy nhiên, do môi trường kinh tế xã hội luôn luôn biến động nên hệ thống tài chính không ngừng đổi mới và hoàn thiện cho phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế đáp ứng nhu cầu thông tin của người sử dụng. Công tác phân tích tài chính trong doanh nghiệp nói chung và phân tích tình hình tài chính tại các công ty xây dựng nói riêng đã đóng một vai trò hết sức quan trọng và đòi hỏi ngày càng phải hoàn thiện hơn nữa. Sản phẩm của các công ty xây dựng là các công trình giao thông hoàn thiện, nguồn cơ sở hạ tầng vững mạnh tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển đất nước, bởi vậy việc nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động tài chính thông qua phân tích tài chính công ty xây dựng công trình là việc làm không thể thiếu trong công tác quản lý tài chính nhằm đưa ra những quyết định quan trọng về chiến lược sản xuất và kinh doanh kịp thời và hiệu quả. Xu hướng phát triển, hội nhập toàn cầu và tính cạnh tranh khốc liệt của nền kinh tế thị trường mang lại cho các công ty này những cơ hội mới và những thách thức chưa từng có. Để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế biến động và cạnh tranh cao, bắt buộc các Công ty trước hết phải ý thức được thực trạng tài chính của chính Doanh nghiệp mình. Xuất phát từ nhận thức về tầm quan trọng của công tác phân tích tài chính trong các doanh nghiệp, công ty và thực trạng phân tích tài chính tại các Công ty xây dựng công trình, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ là "Phân tích tài chính tại Công ty CPXD công trình giao thông 419". 2 1.2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU Phân tích tài chính xét theo nghĩa khái quát đề cập tới nghệ thuật phân tích và giải thích các tài chính. Để áp dụng hiệu quả nghệ thuật này đòi hỏi phải thiết lập một quy trình có hệ thống và logic, có thể sử dụng làm cơ sở cho việc ra quyết định. Đề tài nghiên cứu "Phân tích tài chính tại Công ty CPXD công trình giao thông 419" với mục đích hệ thống những vấn đề lý luận và phân tích, đánh giá thực trạng tài chính từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính của Công ty CPXD công trình giao thông 419. Xét về nội dung phân tích tài chính doanh nghiệp đã có các đề tài nghiên cứu sát với nội dung của luận văn thạc sỹ này như đề tài nghiên cứu “Phân tích tài chính tại công ty TNHH liên doanh công nghiệp thực phẩm” của tác giả Trần Thị Thanh Hương (năm 2008), đề tài “Phân tích tài chính của công ty Vinamilk” của thạc sỹ Nguyễn Tấn Minh (năm 2010)... và một số công trình nghiên cứu về phân tích tài chính của công ty thực hiện lĩnh vực xây dựng cơ bản như đề tài “phân tích tình hình tài chính công ty cổ phần Sao Việt” của tác giả Lương Hồng Thái (năm 2010). Nhìn chung các công trình nghiên cứu này đã hệ thống đầy đủ lý luận về phân tích tài chính và đưa ra những giải pháp để khắc phục các mặt tồn tại trong vấn đề tài chính của doanh nghiệp. Tuy nhiên, đối với các đề tài nghiên cứu tại công ty CPXD công trình giao thông 419 từ trước đến nay chủ yếu là đi sâu vào nghiên cứu thực trạng và hoạt động tài chính – kế toán của công ty nhưng chưa có đề tài nào phân tích tài chính của công ty với mục đích giúp doanh nghiệp có cơ sở cho việc ra quyết định hợp lý. Các quyết định xem nên mua hay bán cổ phần, nên cho vay hay từ chối hoặc nên lựa chọn giữa cách tiếp tục kiểu trước đây hay là chuyển sang một quy trình mới, tất cả sẽ phần lớn sẽ phụ thuộc vào các kết quả phân tích tài chính có chất lượng. Có hai mục đích hoặc mục tiêu trung gian trong phân tích tài chính, đồng thời là mối quan tâm cho mọi nhà phân tích thông minh, đó là: Thứ nhất, mục tiêu ban đầu của việc phân tích tài chính là nhằm để "hiểu được các con số" hoặc để "nắm chắc các con số", tức là sử dụng các công cụ phân tích tài chính như là một phương tiện hỗ trợ để hiểu rõ các số liệu tài 3 chính trong báo cáo. Như vậy, người ta có thể đưa ra nhiều biện pháp phân tích khác nhau nhằm để miêu tả những quan hệ có nhiều ý nghĩa và chắt lọc thông tin từ các dữ liệu ban đầu. Thứ hai, do sự định hướng của công tác phân tích tài chính nhằm vào việc ra quyết định, một mục tiêu quan trọng khác là nhằm đưa ra một cơ sở hợp lý cho việc dự đoán tương lai. Trên thực tế, tất cả các công việc ra quyết định, phân tích tài chính hay tất cả những việc tương tự đều nhằm hướng vào tương lai. Do đó, người ta sử dụng các công cụ và kĩ thuật phân tích tài chính nhằm cố gắng đưa ra đánh giá có căn cứ về tình hình tài chính tương lai của công ty, dựa trên phân tích tình hình tài chính trong quá khứ và hiện tại, và đưa ra ước tính tốt nhất về khả năng của những sự cố kinh tế trong tương lai. Đề tài nghiên cứu "Phân tích tài chính tại Công ty CPXD công trình giao thông 419" khác với các đề tài nghiên cứu khác là hướng tới thực hiện các mục tiêu trên để từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính của công ty. 1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU * Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về tài chính doanh nghiệp. * Phân tích tài chính của công ty CPXD công trình giao thông 419 qua các năm 2009 – 2010. * Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính của Công ty CPXD công trình giao thông 419. 1.4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Câu hỏi 1: Lý luận chung về phân tích Tài chính Doanh nghiệp đã được vận dụng như thế nào? Câu hỏi 2: Thực trạng phân tích Tài chính tại Công ty CPXD công trình giao thông 419 như thế nào? Câu hỏi 3: Các kiến nghị giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh tại Công ty CPXD công trình giao thông 419? 4 1.5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu điển hình tại Công ty CPXD công trình giao thông 419. - Phạm vi về thời gian: Nghiên cứu và phân tích tài chính của Công ty CPXD công trình giao thông 419 trong hai năm 2009 - 2010. - Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu tình hình tài chính trực tiếp tại Công ty CPXD công trình giao thông 419. 1.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: - Về phương pháp luận, trong quá trình phân tích tài chính, việc phân tích được dựa trên quan điểm toàn diện, biện chứng và logic. Tài chính doanh nghiệp là một khái niệm tương đối với phạm vi nghiên cứu rộng, do đó để phản ánh được một cách toàn diện tình hình tài chính của doanh nghiệp, nội dung phân tích phải bám sát mục tiêu phân tích, hệ thống các chỉ tiêu phân tích phải được quy định thống nhất, đảm bảo dễ tính, dễ hiểu, dễ phân tích đánh giá, so sánh để từ đó có thể đưa ra các nhận xét xác thực về tình hình tài chính của doanh nghiệp, qua đó có cơ sở đưa ra các quyết định kinh doanh đúng đắn. Bên cạnh đó, cần có quan điểm biện chứng trên cơ sở phương pháp biện chứng của triết học vận dụng vào luận văn thể hiện ở nghiên cứu cơ sở lý luận đến quan sát nhận thức thực tiễn tài chính tại công ty sau đó đưa ra đánh giá nhận định về tài chính của công ty. Quan điểm logic thể hiện ở chỗ tất cả các phân tích đặt chung trong tổng thể tài chính của công ty, mọi vấn đề trước khi đưa ra nhận định đều được xem xét. - Thu thập số liệu: Luận văn sử dụng các số liệu thứ cấp là các báo cáo tài chính của Công ty CPXD công trình giao thông 419. - Phương pháp phân tích số liệu được sử dụng trong luận văn thạc sỹ là các phương pháp phân tích tài chính gồm: + Phương pháp Dupont Phương pháp Dupont nhằm đánh giá sự tác động tương hỗ giữa các tỷ số tài chính bằng cách biến một chỉ tiêu tổng hợp thành hàm số của một loạt các biến số. Ví dụ như tách một tỷ số tổng hợp phản ánh sức sinh lợi của doanh 5 nghiệp như suất sinh lợi của tài sản (thu nhập trên tài sản - ROA), suất sinh lợi của vốn chủ sở hữu (thu nhập sau thuế trên vốn chủ sở hữu - ROE) thành tích số của chuỗi tỷ số có mối quan hệ nhân quả với nhau. Điều đó cho phép phân tích ảnh hưởng của các tỷ số đó với tỷ số tổng hợp. + Phương pháp chỉ số: Đây là phương pháo truyền thống được áp dụng phổ biến trong phân tích tài chính, là phương pháp sử dụng các tỷ số để phân tích. Đó là các tỷ số đơn được thiết lập bởi chỉ tiêu này so với chỉ tiêu khác. Đây là phương pháp có tính hiện thực cao so với các điều kiện áp dụng ngày cạng được bổ sung và hoàn thiện do: Thứ nhất, nguồn thông tin kế toán và tài chính được cải tiến và được cung cấp đầy đủ hơn. Đó là cơ sở để hình thành những tỷ lệ tham chiếu tin cậy cho việc đánh giá một số tỷ số của doanh nghiệp hay một nhóm doanh nghiệp; Thứ hai, việc áp dụng công nghệ tin học cho phép tích lũy dữ liệu và thúc đẩy nhanh quá trình tính toán hàng loạt các tỷ số; Thứ ba, phương pháp phân tích này giúp nhà phân tích khai thác có hiệu quả những số liệu và phân tích một cách có hệ thống hàng loạt tỷ số theo chuỗi thời gian liên tục hoặc theo từng giai đoạn. Phương pháp so sánh: Là một phần của phương pháp chỉ số, về nguyên tắc, với phương pháp tỷ sốm cần xác định được các ngưỡng, các tỷ số tham chiếu. Để đánh giá tình trạng tài chính của một doanh nghiệp cần so sánh các tỷ số của doanh nghiệp với các tỷ số tham chiếu. Như vậy, phương pháp so sánh luôn được kết hợp với các phương pháp phân tích tài chính khác. Khi phân tích, nhà phân tích thường so sánh theo thời gian (so sánh kỳ này với kỳ trước) để nhận biết xu hướng thay đổi theo tình hình tài chính của doanh nghiệp, theo không gian (so sánh mức trung bình của ngành) để đánh giá vị thế của doanh nghiệp trong ngành. 1.7. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU - Về lý luận, đề tài đã hệ thống hóa lý luận về phân tích tài chính trong các doanh nghiệp ở Việt Nam. Qua đó, các nội dung và phương pháp phân tích tài chính được trình bày logic, khoa học và cụ thể ở chương 2 của luận văn. 6 - Về thực tiễn, tác giả đã đi sâu phân tích tình hình tài chính của Công ty CPXD công trình giao thông 419, từ đó đưa ra những đánh giá về thực trạng tài chính của công ty, đồng thời đề xuất các phương hướng, giải pháp chủ yếu để cải thiện tình hình tài chính tại Công ty này. 1.8. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Đề tài gồm các chương sau: Chương 1: Giới thiệu về đề tài nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận về phân tích tài chính doanh nghiệp Chương 3: Phân tích thực trạng tài chính tại Công ty CPXD công trình giao thông 419. Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu, giải pháp đề xuất và kết luận. 7 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 2.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CĂN BẢN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 2.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng không chỉ trong bản thân doanh nghiệp mà cả trong nền kinh tế, nó là động lực thúc đẩy sự phát triển của mỗi quốc gia mà tại đây diễn ra quá trình sản xuất kinh doanh: Đầu tư, tiêu thụ và phân phối, trong đó sự tru chuyển của vốn luôn gắn liền với sự vận động của vật tư hàng hoá. Hoạt động tài chính là một trong những nội dung cơ bản thuộc hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm giải quyết các mối quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ. Nói cách khác, trên giác độ kinh doanh vốn, hoạt động tài chính là những quan hệ tiền tệ gắn trực tiếp với việc tổ chức, huy động, phân phối, sử dụng và quản lý vốn một cách có hiệu quả. Để nắm được tình hình tài chính của doanh nghiệp mình cũng như tình hình tài chính của các đối tượng quan tâm thì việc phân tích tài chính là rất quan trọng. Thông qua việc phân tích tình hình tài chính, người ta có thể sử dụng thông tin đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh cũng như rủi ro trong tương lai và triển vọng của doanh nghiệp. Bởi vậy, việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là mối quan tâm của nhiều nhóm đối tượng khác nhau như Ban giám đốc (Hội đồng quản trị) các nhà đầu tư, các cổ đông, các chủ nợ, các nhà cho vay tín dụng, nhân viên ngân hàng, các nhà bảo hiểm và kể cả cơ quan Nhà nước cũng như người lao động. Mỗi nhóm người này có nhu cầu thông tin khác nhau, do vậy mỗi nhóm có những xu hướng tập trung vào các khía cạnh riêng trong bức tranh tài chính của một doanh nghiệp. 2.1.2. Các quan hệ tài chính trong doanh nghiệp Tài chính doanh nghiệp được hiểu là những quan hệ giá trị giữa doanh nghiệp và các chủ thể trong nền kinh tế. Các quan hệ tài chính doanh nghiệp chủ yếu bao gồm: 8 - Quan hệ giữa doanh nghiệp với Nhà nước: Đây là mối quan hệ phát sinh khi doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước, khi Nhà nước góp vốn vào doanh nghiệp. - Quan hệ doanh nghiệp với thị trường tài chính: Quan hệ này được thể hiện thông qua việc doanh nghiệp tìm kiếm các nguồn tài trợ. Trên thị trường tài chính, doanh nghiệp có thể vay ngắn hạn để đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn, có thể phát hành cổ phiếu và trái phiếu để đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn. Ngược lại, doanh nghiệp phải trả lãi vay và vốn vay, trả lãi cổ phần cho các nhà tài trợ. Doanh nghiệp cũng có thể gửi tiền vào ngân hàng, đầu tư chứng khoán bằng số tiền tạm thời chưa sử dụng. - Quan hệ giữa doanh nghiệp với các thị trường khác: Trong nền kinh tế, doanh nghiệp có quan hệ chặt chẽ với nhiều doanh nghiệp khác trên thị trường hàng hoá, dịch vụ, thị trường sức lao động . Đây là những thị trường mà tại đó doanh nghiệp tiến hành mua sắm máy móc thiết bị, nhà xưởng, tìm kiếm lao động,... Điều quan trọng là thông qua thị trường, doanh nghiệp có thể xác định nhu cầu hàng hoá và dịch vụ cần thiết cung ứng. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp hoạch định ngân sách đầu tư, kế hoạch sản xuất, tiếp thị thoả mãn nhu cầu của thị trường. - Quan hệ trong nội bộ doanh nghiệp: Đây là quan hệ giữa các bộ phận sản xuất kinh doanh, giữa cổ đông và người quản lý, giữa cổ đông và chủ nợ, giữa quyền sở hữu vốn và quyền sử dụng vốn. Các mối quan hệ này được thể hiện thông qua hàng loạt các chính sách của doanh nghiệp như: chính sách phân phối thu nhập, chính sách đầu tư chính sách về cơ cấu vốn và chi phí vốn,... Một doanh nghiệp muốn tiến hành hoạt động sản xuất-kinh doanh, cần phải có một lượng tài sản phản ánh bên tài sản của Bảng cân đối kế toán. Nếu như toàn bộ tài sản do doanh nghiệp nắm giữa được đánh giá tại một thời điểm nhất định thì sự vận động của chúng - kết quả của quá trình trao đổi - chỉ có thể xác định tại một thời điểm nhất định và được phản ánh trên báo cáo kết quả kinh doanh. Quá trình hoạt động của doanh nghiệp có sự khác biệt đáng kể về quy trình công nghệ và tính chất hoạt động. Sự khác biệt này phần lớn do đặc điểm kinh tế, kỹ thuật của từng doanh nghiệp quyết định. Cho dù vậy, người ta 9 vẫn có thể khái quát những nét chung nhất của các doanh nghiệp bằng hàng hoá dịch vụ đầu ra và hàng hoá dịch vụ đầu vào. Một hàng hoá dịch vụ đầu vào hay một yếu tố sản xuất là hàng hoá hay dịch vụ mà các nhà doanh nghiệp mua sắm để sử dụng trong quá trình sản xuấtkinh doanh. Các hàng hoá dịch vụ đầu vào kết hợp với nhau tạo ra hàng hoá dịch vụ đầu ra - đó là hàng loạt các hàng hoá dịch vụ có ích được tiêu dùng hoặc được sử dụng trong quá trình sản xuất-kinh doanh khá. Như vậy trong một thời kỳ nhất định, các doanh nghiệp đã chuyển hoà hàng hoá dịch vụ đầu vào thành hàng hoá dịch vụ đầu ra để trao đổi. Mối quan hệ giữa tài sản hiện có và hàng hoá dịch vụ đầu vào, hàng hoá dịch vụ đầu ra (tức quan hệ giữa bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả kinh doanh) có thể mô tả như sau: Hàng hoá dịch vụ sản xuất-chuyển hoá Hàng hoá dịch vụ (mua vào) (bán ra) Trong số các tài sản mà doanh nghiệp nắm giữ có một loại tài sản đặc biệt - đó là tiền. Chính dự trữ tiền cho phép các doanh nghiệp mua các hàng hoá dịch vụ cần thiết để tạo ra những hàng hoá dịch vụ để phục vụ cho mục đích trao đổi. Mọi quá trình trao đổi đều được thực hiện qua trung gian là tiền và khái niệm dòng vật chất và dòng tiền phất sinh từ đó, tức sự dịch chuyền hàng hoá, dịch vụ và sự dịch chuyển tiền giữa các đơn vị và tổ chức kinh tế. Như vậy ứng với dòng vật chất đi vào (hàng hoá, dịch vụ đầu vào) là dòng tiền đi ra; ngược lại, tương ứng với dòng vật chất đi ra (hàng hoá, dịch vụ đầu ra) là dòng tiền đi vào. Quy trình này được mô tả theo sơ đồ sau: Dòng vật chất đi vào Dòng tiền đi ra (xuất quỹ) Sản xuất chuyển hoá Dòng vật chất đi ra Dòng tiền đi vào (xuất quỹ) 10 Sản xuất, chuyển hoá là một quá trình công nghệ. Một mặt, nó được đặc trưng bởi thời gian chuyển hoá hàng hoá và dịch vụ, mặt khác nó đặc trưng bởi yếu tố cần thiết cho sự vận hành - đó là tư liệu lao động và sức lao động. Quá trình công nghệ này có tác dụng quyết định đến cơ cấu vốn và hoạt động trao đổi của doanh nghiệp. Doanh nghiệp thực hiện trao đổi hoặc với thị trường cung cấp hàng hoá dịch vụ đầu vào hoặc với thị trường phân phối, tiêu thụ hàng hoá dịch vụ đầu ra và tuỳ thuộc vào tính chất hoạt động sản xuất-kinh doanh của doanh nghiệp. Các quan hệ tài chính của doanh nghiệp được phát sinh từ chính quá trình trao đổi đó. Quá trình này quyết định đến sự vận hành của sản xuất làm thay đổi cơ cấu vốn của doanh nghiệp. Phân tích các quan hệ tài chính của doanh nghiệp cần dựa trên hai khái niệm căn bản là dòng và dự trữ. Dòng chỉ xuất hiện trên cơ sở tích luỹ ban đầu mỗi hàng hoá, dịch vụ hoặc tiền trong mỗi doanh nghiệp và nó sẽ làm thay đổi khối lượng tài sản tích luỹ của doanh nghiệp. Một khối lượng tài sản, hàng hoá, hoặc tiền được đo tại một thời điểm là một khoản dự trữ. Quan hệ giữa dòng và dự trữ là cơ sở nền tảng của tài chính doanh nghiệp. Tuỳ thuộc vào bản chất khác nhau của các dòng dự trữ mà người ta phân biệt dòng tiền đối trọng và dòng tiền độc lập. 2.1.3. Khái niệm phân tích tài chính trong doanh nghiệp Hoạt động của con người là hoạt động có ý thức. Vì vậy, khi tiến hành bất kỳ hoạt động nào dù đơn giản hay phức tạp, dù cá nhân tiến hành hay đó là hành vi của một tổ chức thì xuất phát điểm của việc đưa ra các quyết định và tổ chức thực hiện các quyết định bao giờ cũng từ nhận thức về mục tiêu, tính chất, xu hướng và hình thức phát triển của sự vật và hiện tượng. Trong quản lý kinh tế, nhận thức, quyết định và hành động là bộ ba biện chứng của quản lý khoa học, trong đó nhận thức là cơ sở, là tiền đề của việc đưa ra quyết định và tổ chức thực hiện quyết định. Nhận thức như thế nào sẽ đưa ra quyết định như thế, nhận thức đúng sẽ đưa ra quyết định đúng và dẫn tới hành động có kết quả như mong đợi và ngược lại nhận thức sai sẽ đưa ra quyết định sai lầm. Phân tích hiểu theo nghĩa chung nhất là sự đánh giá xem xét, nghiên cứu các sự vật, hiện tượng trong mối quan hệ hữu cơ, biện chứng giữa các sự vật cấu thành sự vật, hiện tượng đó. Với ý nghĩa đó, phân tích là công cụ quan trọng để nhận thức bản chất, tính chất và hình thức phát triển của sự vật, hiện tượng đang nghiên cứu. 11 Phân tích tài chính là tổng thể các phương pháp được sử dụng để đánh giá tình hình tài chính đã qua và hiện nay, giúp cho nhà quản lý đưa ra được quyết định quản lý chuẩn xác và đánh giá được doanh nghiệp, đồng thời giúp các đối tượng quan tâm đưa ra những dự đoán chính xác về mặt tài chính của doanh nghiệp và có những quyết định đầu tư sáng suốt. Như vậy, phân tích tài chính doanh nghiệp là công cụ nhận thức các vấn đề liên quan tới tài chính doanh nghiệp. Tuy nhiên, có rất nhiều đối tượng quan tâm và sử dụng các thông tin kinh tế tài chính của doanh nghiệp trên các giác độ và mục tiêu khác nhau. 2.1.4. Mục đích phân tích tài chính doanh nghiệp Mục đích của phân tích tài chính doanh nghiệp là để trả lời các câu hỏi chính sau đây: - Đầu tư vào đâu như thế nào cho phù hợp với hình thức kinh doanh đã chọn, nhằm đạt tới mục tiêu của doanh nghiệp? Từ đó đưa ra tổng tiền cần đầu tư. - Nguồn vốn tài trợ được huy động ở đâu, vào thời điểm nào để đạt được cơ cấu vốn tối ưu và chi phí vốn thấp nhất? - Quản lý dòng tiền vào, dòng tiền ra sao cho đảm bảo mức ngân quỹ tối ưu thông qua việc trả lời câu hỏi: lợi nhuận doanh nghiệp được sử dụng như thế nào?, Phân tích đánh giá kiểm tra các hoạt động tài chính như thế nào, để thường xuyên đảm bảo trạng thái cân bằng tài chính?, và quản lý các hoạt động tài chính ngắn hạn như thế nào để đưa ra quyết định thu, chi phù hợp? Nghiên cứu, phân tích tài chính doanh nghiệp thực chất trả lời ba câu hỏi trên. 2.1.5. Sự cần thiết của phân tích tài chính trong doanh nghiệp. Trong môi trường cạnh tranh gay gắt trên nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp muốn đứng vững và phát triển được thì phải bảo đảm một tình hình tài chính vững chắc và ổn định. Muốn vậy phải phân tích được tình hình tài chính của doanh nghiệp. Phân tích tài chính là nghiên cứu khám phá hoạt động tài chính đã được biểu hiện bằng con số. Cụ thể hơn, phân tích tình hình tài chính là quá trình xem xét, kiểm tra, đối chiếu và so sánh số liệu về tài chính hiện hành với quá khứ mà nếu không phân tích thì các con số đó chưa có ý nghĩa lớn đối với những người quan tâm đến tình hình tài chính của doanh nghiệp. 12 Nhiệm vụ của phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là sử dụng các công cụ, phương pháp và kỹ thuật để làm các con số nói lên thực chất của tình hình tài chính của doanh nghiệp. Các quyết định của người quan tâm sẽ chính xác hơn nếu như họ nắm bắt được cơ chế hoạt động tài chính thông qua việc sử dụng thông tin của phân tích tài chính. Mặc dù việc sử dụng thông tin tài chính của một nhóm người trên những góc độ khác nhau, song phân tích tình hình tài chính cũng nhằm thoả mãn một cách duy nhất cho các đối tương quan tâm, cụ thể là: - Đối với bản thân doanh nghiệp: Việc phân tích tình hình tài chính sẽ giúp cho các nhà lãnh đạo và bộ phận tài chính doanh nghiệp thấy được tình hình tài chính của đơn vị mình và chuẩn bị lập kế hoạch cho tương lai cũng như đưa ra các kết quả đúng đắn kịp thời phục vụ quản lý. Qua phân tích, nhà lãnh đạo doanh nghiệp thấy được một cách toàn diện tình hình tài chính trong doanh nghiệp trong mối quan hệ nội bộ với mục đích lợi nhuận và khả năng thanh toán để trên cơ sở đó dẫn dắt doanh nghiệp theo một chiều hướng sao cho chỉ số của chỉ tiêu tài chính thoả mãn yêu cầu của chủ nợ cũng như của các chủ sở hữu. - Đối với các chủ Ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng: Phân tích tình hình tài chính cho thấy khả năng thanh toán của doanh nghiệp về các khoản nợ và lãi. Đồng thời, họ quan tâm đến số lượng vốn của chủ sở hữu, khả năng sinh lời của doanh nghiệp để đánh giá đơn vị có trả nợ được hay không trước khi quyết định cho vay. - Đối với nhà cung cấp: Doanh nghiệp là khách hàng của họ trong hiện tại và tương lai. Họ cần biết khả năng thanh toán có đúng hạn và đầy đủ của doanh nghiệp đối với món nợ hay không. Từ đó họ đặt ra vấn đề quan hệ lâu dài đối với doanh nghiệp hay từ chối quan hệ kinh doanh . - Đối với các nhà đầu tư : Phân tích tình hình tài chính giúp cho họ thấy khả năng sinh lợi, mức độ rủi ro hiện tại cũng như trong tương lai của doanh nghiệp để quyết định xem có nên đầu tư hay không. - Đối với công nhân viên trong doanh nghiệp: Nhóm người này cũng muốn biết về thu nhập của mình có ổn định không và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. - Đối với Nhà nước: Cần thông tin cho việc áp dụng các chính sách quản lý vĩ mô, để điều tiết nền kinh tế. 13 Như vậy, hoạt động tài chính tập trung vào việc mô tả mối quan hệ mật thiết giữa các khoản mục và nhóm các khoản mục nhằm đạt được mục tiêu cần thiết phục vụ cho chủ doanh nghiệp và các đối tượng quan tâm khác nhằm đưa ra quyết định hợp lý, hiệu quả phù hợp với mục tiêu của đối tượng này. Mục đích tối cao và quan trọng nhất của phân tích tình hình tài chính là giúp cho nhà quản trị lựa chọn được phương án kinh doanh tối ưu và đánh giá chính xác tiềm năng của doanh nghiệp. Để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp thì hệ thống tài chính kế toán của doanh nghiệp chính là cơ sở tài liệu hết sức quan trọng. 2.2. Tổ chức phân tích tài chính trong doanh nghiệp. Tổ chức phân tích tài chính trong doanh nghiệp là việc thiết lập trình tự các bước công việc cần tiến hành trong quá trình phân tích tài chính. Để phân tích tài chính trong các doanh nghiệp thực sự phát huy tác dụng trong quá trình ra quyết định, phân tích tài chính phải được tổ chức khoa học, hợp lý, phù hợp với đặc điểm kinh doanh, cơ chế hoạt động, cơ chế quản lý kinh tế tài chính của DN phù hợp với mục tiêu quan tâm của từng đối tượng. Mỗi đối tượng quan tâm với những mục đích khác nhau, nên việc phân tích đối với mỗi đối tượng cũng có những nét riêng. Có thể khái quát quá trình tổ chức phân tích theo quy trình sau: Xác định mục tiêu phân tích CHUẨN BỊ PHÂN TÍCH Xây dựng chương trình Sưu tầm tài liệu xử lý số liệu TIẾN HÀNH PHÂN TÍCH Tính toán, xác định, dự toán Tổng hợp kết quả, rút ra nhận xét Lập báo cáo phân tích KẾT THÚC PHÂN TÍCH Hoàn chỉnh hồ sơ phân tích 14 Công tác tổ chức phân tích tài chính doanh nghiệp thường phụ thuộc vào đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc điểm và điều kiện kinh doanh ở mỗi doanh nghiệp không giống nhau, do đó công tác tổ chức phân tích cũng phải được tiến hành phù hợp với hình thức tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp. Về cơ bản bao gồm những công việc sau: 2.2.1. Chuẩn bị phân tích: Đây là công việc đầu tiên trước khi tiến hành phân tích nhằm tạo ra các tiền đề và điều kiện cụ thể cho quá trình phân tích bao gốm lập kế hoạch phân tích và thu thập, xử lý dữ liệu phân tích. 2.2.1.1. Lập kế hoạch phân tích: Lập kế hoạch phân tích nhằm xác định được mục tiêu, phạm vi, nội dung, thời gian và bố trí nhân lực phân tích. Mục tiêu phân tích là cái đích cuối cùng cần đạt tới của quá trình phân tích gắn chặt với mục tiêu, yêu cầu quản lý. Để đáp ứng được yêu cầu phân tích hiệu quả kinh doanh, mục tiêu phân tích phải cụ thể, rõ ràng, bám sát với thực tế hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Phạm vi phân tích là sự giới hạn về không gian, thời gian của đối tượng phân tích. Phạm vi phân tích thường được xác định đồng thời với mục tiêu phân tích. Phạm vi phân tích có thể là toàn đơn vị hoặc một số bộ phận tùy thuộc vào mục tiêu phân tích. Nội dung phân tích cần xác định rõ các vấn đề được phân tích: có thể phân tích toàn bộ tình hình tài chính hoặc chỉ phân tích một số vấn đề cụ thể được biểu hiện thông qua các chỉ tiêu tài chính như: tốc độ luân chuyển vốn lưu động, hệ số lãi ròng, hệ số khả năng thanh toán nhanh…Ngoài việc đánh giá biến động của các chỉ tài chính, phân tích tài chính còn xem xét các nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động của chúng. Thời gian phân tích là thời gian chuẩn bị và thời gian tiến hành công tác phân tích, cần được phân định cụ thể cho từng nội dung công việc. Trong kế hoạch phân tích cần nêu cụ thể các nguồn lực sử dụng trong quá trình phân tích, phân công trách nhiệm đối với từng bộ phận được lựa chọn tiến hành công tác phân tích. Yêu cầu chung của việc bố trí nhân sự là phải lựa chọn 15 và giao việc cho bộ phận, cho cán bộ có trình độ tương xứng với mục tiêu, phạm vi cũng như nội dung phân tích và phải đảm bảo đúng tiến độ đề ra. 2.2.1.2. Nguồn dữ liệu và xử lý dữ liệu phân tích Công tác thu thập và xử lý dữ liệu phân tích cần được tiến hành trên cơ sở mục tiêu, phạm vi và mục tiêu phân tích. Để có được những nhận định chính xác, toàn diện thì khi tiến hành phân tích phải sử dụng tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau bao gồm các tài liệu có tính chất định hướng như: các văn kiện của các cấp bộ Đảng có liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, các nghị quyết, chỉ thị của chính quyền các cấp có liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp, các chiến lược sản xuất kinh doanh, các tài liệu kế hoạch, dự toán, định mức, các dữ liệu tài chính kế toán trong đó quan trọng hơn cả là hệ thống báo cáo tài chính, báo cáo kế toán bao gồm: Bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, thuyết minh báo cáo tài chính… là những nguồn số liệu được sử dụng trực tiếp trong công tác tính toán chỉ tiêu và phân tích. Các tài liệu thu thập cần đảm bảo tính hợp pháp, cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác cho công tác phân tích. 2.2.2. Tiến hành phân tích Tiến hành phân tích là quá trình thực hiện đồng bộ các nội dung công việc đã được đề cập trong kế hoạch phân tích. Để đạt được mục tiêu phân tích, các nhà phân tích cần thu thập tài liệu, lựa chọn các phương pháp phân tích thích hợp và tính toán các chỉ tiêu liên quan. Qua đó, đánh giá khái quát về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Sau khi có được cái nhìn tổng quan về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, nhà phân tích cần xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu phân tích nói riêng và đối tượng phân tích nói chung. Phân tích tài chính không chỉ là giới hạn ở việc nghiên cứu tài chính mà phải tập hợp đầy đủ các thông tin liên quan đến tình hình tài chính của doanh nghiệp như các thông tin chung về giá cả, tiền tệ, thuế, các thông tin về pháp lý và kinh tế của doanh nghiệp,….