Tài liệu Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện châu thành, tỉnh kiên giang

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH -------- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KHÓM CỦA NÔNG HỘ Ở HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH KIÊN GIANG Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: ThS. NGUYỄN NGỌC LAM HUỲNH TUYẾT MAI MSSV: 4094674 Lớp: Kinh Tế Nông Nghiệp 2 Khóa: 35 Cần Thơ - 2013 Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang LỜI CẢM TẠ Sau khoảng thời gian bốn năm học tập, được sự giúp đỡ chỉ dẫn nhiệt tình của thầy cô trường đại học Cần Thơ, đặc biệt là thầy cô khoa Kinh Tế - Quản trị kinh doanh đã truyền đạt cho chúng em những kiến thức quý báo để em có thể hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp: “ Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ”. Em xin chân thành biết ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy, cô khoa Kinh tế- Quản trị kinh doanh – trường đại học Cần Thơ. Đặc biệt, em xin gởi lời biết ơn sâu sắc đến thầy Nguyễn Ngọc Lam, đã trực tiếp tận tình hướng dẫn em trong suốt thời gian làm luận văn. Em xin chân thành cảm ơn các cô chú, anh chị cán bộ địa phương tại địa bàn phỏng vấn đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình thu thập số liệu. Tuy nhiên, do còn nhiều hạn chế và kiến thức và kinh nghiệm nên đề tài luận văn khó tránh được những sai sót, khuyết điểm. Em rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô để luận văn của em được hoàn thiện hơn. Cuối cùng em xin kính chúc quý thầy cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, các cô chú, các anh chị cán bộ địa phương, các nông hộ ở địa bàn phỏng vấn dồi dào sức khỏe và thành công trong công việc. Chân thành cảm ơn! Cần Thơ, Ngày tháng Năm 2013 Sinh viên thực hiện Huỳnh Tuyết Mai GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam i SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện. Các số liệu thu thập và các kết quả phân tích trong bài đều trung thực. Đề tài không trùng với bất kì đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần Thơ, Ngày tháng năm 2013 Sinh viên thực hiện Huỳnh Tuyết Mai GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam ii SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP  Họ và tên người nhận xét: NGUYỄN NGỌC LAM Học vị: Thạc Sĩ  Chuyên ngành:………………………………………………………………….  Nhiệm vụ trong Hội đồng: Cán bộ hướng dẫn  Cơ quan công tác: ……………………………………………………………...  Tên sinh viên: HUỲNH TUYẾT MAI MSSV: 4094674  Lớp: Kinh tế nông nghiệp 2  Tên đề tài: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KHÓM CỦA NÔNG HỘ Ở HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH KIÊN GIANG  Cơ sở đào tạo: …………………………………………………………………. NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: …………………………………………………………………………………….. 2. Hình thức trình bày: …………………………………………………………………………………….. 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: …………………………………………………………………………………….. 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: …………………………………………………………………………………….. 5. Nội dung và kết quả đạt được (Theo mục tiêu nghiên cứu) …………………………………………………………………………………….. 6. Các nhận xét khác: …………………………………………………………………………………….. 7. Kết luận (Ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh sửa,…) …………………………………………………………………………………….. Cần Thơ, Ngày Tháng Năm 2013 NGƯỜI NHẬN XÉT GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam iii SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP  Họ và tên người nhận xét:……………………………… Học vị:…………………  Chuyên ngành:……………………………………………………………………..  Nhiệm vụ trong Hội đồng: Cán bộ phản biện  Cơ quan công tác: …….…………………………………………………………...  Tên sinh viên: HUỲNH TUYẾT MAI MSSV: 4094674  Lớp: Kinh tế nông nghiệp 2  Tên đề tài: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KHÓM CỦA NÔNG HỘ Ở HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH KIÊN GIANG.  Cơ sở đào tạo: ……………………………………………………………………. NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: …………………………………………………………………………………….. 2. Hình thức trình bày: …………………………………………………………………………………….. 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: …………………………………………………………………………………….. 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: …………………………………………………………………………………….. 5. Nội dung và kết quả đạt được (Theo mục tiêu nghiên cứu) …………………………………………………………………………………….. 6. Các nhận xét khác: …………………………………………………………………………………….. 7. Kết luận (Ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh sửa,…) …………………………………………………………………………………….. Cần Thơ, Ngày Tháng Năm 2013 NGƯỜI NHẬN XÉT GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam iv SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ............................................................................. 1 1.1. Lý do chon đề tài ......................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................... 2 1.2.1 Mục tiêu chung ....................................................................................... 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... 2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu....................................................................................... 2 1.4 Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 2 1.4.1 Phạm vi không gian ................................................................................ 2 1.4.2 Phạm vi thời gian .................................................................................... 3 1.4.3 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 3 1.5 Lược khảo tài liệu......................................................................................... 3 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................................................................................... 6 2.1 Phương pháp luận ......................................................................................... 6 2.1.1Một số khái niệm và thuật ngữ kinh tế ..................................................... 6 2.1.1.1 Khái niệm về nông hộ ....................................................................... 6 2.1.1.2 Bản chất kinh tế nông hộ ................................................................... 6 2.1.1.3 Nguồn lực nông hộ ............................................................................ 7 2.1.2 Khái niệm về sản xuất, hiệu quả và hiệu quả sản xuất ............................. 7 2.1.2.1 Khái niêm sản xuất ............................................................................ 7 2.1.2.2 Khái niệm hiệu quả ........................................................................... 7 2.1.2.3 Khái niêm hiệu quả sản xuất.............................................................. 7 2.1.3 Các khái niệm chi phí ............................................................................. 8 2.1.3.1 Chi phí cơ hội.................................................................................... 8 2.1.3.2 Chi phí lao động ................................................................................ 8 2.1.3.3 Chi phí vốn ....................................................................................... 9 2.1.4 Một số chỉ tiêu tài chính.......................................................................... 9 2.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 10 2.2.1 Phương pháp chon vùng nghiên cứu ..................................................... 10 GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam v SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang 2.2.2 Phương pháp chọn mẫu......................................................................... 11 2.2.3 Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 11 2.2.3.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp .............................................. 11 2.2.3.2 Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp................................................ 11 2.2.4 Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................. 12 2.2.4.1 Phương pháp phân tích số liệu ......................................................... 12 2.2.4.2 Phương pháp phân tích cho từng mục tiêu cụ thể ............................. 13 CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ HUYỆN CHÂU THÀNH VÀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT KHÓM Ở HUYỆN CHÂU THÀNH,TỈNH KIÊN GIANG ..... 18 3.1 Tổng quan về huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang .................................... 18 3.1.1 Điều kiện tự nhiên ................................................................................ 18 3.1.1.1 Vị trí địa lý ...................................................................................... 18 3.1.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển ...................................................... 19 3.1.1.3 Khí hậu và đất đai ........................................................................... 20 3.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội của huyện Châu Thành,tỉnh Kiên Giang ....... 21 3.1.2.1 Kinh Tế ........................................................................................... 22 3.1.2.2 Xã hội ............................................................................................. 22 3.1.3 Tình hình sản xuất nông nghiệp của huyện Châu Thành ....................... 24 3.1.3.1 Trồng trọt ........................................................................................ 24 3.1.3.2 Chăn nuôi ........................................................................................ 25 3.1.3.3 Thủy sản ......................................................................................... 26 3.2 Khái quát tình hình sản xuất khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang . 27 3.2.1 Giới thiệu về cây khóm ......................................................................... 27 3.2.2 Khái quát tình hình sản xuất khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ...................................................................................................................... 33 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KHÓM Ở HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH KIÊN GIANG ......................................................... 35 4.1 Mô tả số liệu của nông hộ ........................................................................... 35 4.2 Tổng quan về nông hộ trồng khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ..... ...................................................................................................................... 35 4.2.1 Tổng quan về nông hộ .......................................................................... 35 4.2.1.1 Thông tin về nông hộ ...................................................................... 35 GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam vi SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang 4.2.1.2 Trình độ học vấn của nông hộ ......................................................... 38 4.2.2 Nguyên nhân trồng khóm...................................................................... 38 4.2.3 Qui mô sản xuất .................................................................................... 39 4.2.4 Nguồn cung cấp giống .......................................................................... 40 4.2.4.1 Thu thập thông tin về giống khóm ................................................... 40 4.2.4.2 Nguồn cung cây giống ..................................................................... 41 4.2.4.3 Lý do chọn giống ............................................................................ 41 4.2.5 Kinh nghiệm trồng khóm của nông hộ .................................................. 42 4.2.6 Tập huấn kỹ thuật ................................................................................. 43 4.2.7 Đặc điểm nguồn vốn ............................................................................. 44 4.2.8 Tình hình tiêu thụ ................................................................................. 45 4.3 PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KHÓM Ở HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH KIÊN GIANG ...................................................................... 46 4.3.1 Phân tích các yếu tố đầu vào bình quân của một vụ sản xuất khóm ....... 46 4.3.2 Phân tích các khoản mục chi phí trong sản xuất khóm của nông hộ ...... 48 4.3.2.1 Tổng hợp các khoản mục chi phí ..................................................... 48 4.3.2.2 Giá cả, bình quân, sản lượng của một vụ sản xuất khóm .................. 51 4.3.3 Phân tích hiệu quả sản xuất khóm ......................................................... 52 4.4 phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của nông hộ trồng khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ......................................................... 54 4.4.1 Kết quả mô hình hồi quy về các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của nông hộ sản xuất khóm ............................................................................................. 54 4.4.2 Kết quả mô hình hồi quy về các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất của nông hộ trồng khóm .................................................................................................. 57 CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KHÓM Ở HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH KIÊN GIANG .......................................... 60 5.1Những thuận lợi và khó khăn trong hoạt động sản xuất khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang .................................................................................... 60 5.1.1 Thuận lợi .............................................................................................. 60 5.1.2 Khó khăn .............................................................................................. 60 5.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ............................................................................................................... 61 GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam vii SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang 5.2.1 Cơ sở đề xuất giải pháp ...................................................................... 61 5.2.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất khóm ....................................... 61 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................. 63 6.1 Kết luận...................................................................................................... 63 6.2 Kiến nghị.................................................................................................... 63 6.2.1 Đối với nông hộ trồng khóm ................................................................. 63 6.2.2 Đối với chính quyền các cấp ................................................................. 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 65 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 66 GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam Mai viii SVTH: Huỳnh Tuyết Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang DANH MỤC BIỂU BẢNG Bảng1: Dấu kỳ vọng của mô hình lợi nhuận ..................................................... 15 Bảng 2: Dấu kỳ vọng của mô hình năng suất .................................................... 16 Bảng 3: Tình hình sản xuất lúa của huyện Châu Thành năm 2010 – 2012. ....... 24 Bảng 4: Tình hình chăn nuôi của huyện Châu Thành năm 2010 – 2012 ............ 25 Bảng 5: Sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản năm 2010 – 2012 ............. 26 Bảng 6: Diện tích, năng suất, sản lượng khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2010 – 2012 ............................................................................ 33 Bảng 7: Thông tin chung về nông hộ sản xuất .................................................. 36 Bảng 8: Trình độ học vấn của nông hộ ............................................................. 38 Bảng 9: Nguyên nhân trồng khóm của nông hộ ................................................ 39 Bảng10: Qui số sản xuất của nông hộ ............................................................... 39 Bảng 11: Thu thập thông tin về nguồn giống .................................................... 40 Bảng 12: Nguồn cung cấp cây giống ................................................................ 41 Bảng 13: Lý do chọn giống khóm của nông hộ ................................................. 42 Bảng 14: Kinh nghiệm của nông hộ trồng khóm............................................... 42 Bảng 15: Số hộ tham gia tập huấn .................................................................... 43 Bảng 16: Nội dung tập huấn của nông hộ ......................................................... 44 Bảng 17: Đăc điểm nguồn vốn trong sản xuất khóm của nông hộ ..................... 44 Bảng 18: Nguồn vốn vay của nông hộ .............................................................. 44 Bảng 19: Tình hình tiêu thụ khóm của nông hộ ................................................ 45 Bảng 20: Các yếu tố đầu vào của vụ sản xuất khóm ......................................... 47 Bảng 21: Tổng hợp các khoản mục chi phí ....................................................... 48 Bảng 22: Giá cả, sản lượng, doanh thu của các hộ trồng khóm ......................... 51 Bảng 23: Bảng tổng hợp các tỷ số tài chính ...................................................... 52 Bảng 24: Kết quả hồi quy các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận ....................... 55 Bảng 25: Kết quả hồi quy các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất....................... 56 GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam ix SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang DANH MỤC HÌNH Hình 1: Độ tuổi của nông hộ ở huyên Châu Thành ........................................... 36 Hình 2: Số lao động tham gia trồng khóm ........................................................ 37 GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam x SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang Chương 1 GIỚI THIỆU 1.1 LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Việt Nam là một đất nước chiếm hơn 70% dân số sống bằng nghề nông. Vì thế, nông nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế, đặc biệt đối với các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Nhà nước ta đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho nông dân về vốn, kỹ thuật, giống. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp vẫn còn gặp nhiều khó khăn và bất cập về thị trường, chính sách, giá cả, năng suất, thời tiêt. Đây là những thách thức lớn đối với ngành nông nghiệp nói chung và nông dân nói riêng đang phải đối mặt để có thể cạnh tranh với các nước trong khu vực và thế giới. Đồng bằng sông Cửu Long là đồng bằng rộng lớn nhất nước ta với 39.734 km2. Địa hình bằng phẳng, đất phù sa màu mỡ, khí hậu cận xích đạo nóng ẩm quanh năm, giàu nhiệt độ và ánh sáng cùng với lượng mưa lớn, nguồn nước dồi dào, phong phú, hệ thống sông ngòi chằng chịt là điều kiện tự nhiên để cho các loài cây ăn trái sinh trưởng và phát triển. Đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa lớn nhất cả nước, là vùng cây ăn trái nổi tiếng đa dạng phong phú như: vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim, bưởi năm roi ở Vĩnh Long, dừa sáp ở Trà vinh. Ngoài ra, Đồng bằng sông Cửu Long còn được biết đến với diện tích trồng khóm chiếm 90% diện tích trồng khóm của cả nước chiếm khoảng 36.000 hecta. Kiên Giang là một tỉnh được biết đến với ngành thủy sản dẫn đầu cả nước. Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp với sản phẩm chủ lực là cây lúa cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của tỉnh. Trong đó phải kể đến huyện Châu Thành, một huyện có nền kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản. Bên cạnh đó, huyện còn được biết đến với những vùng trồng khóm nổi tiếng mang lại nhiều hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân ở địa phương. Tuy nhiên trong những năm qua, giá cả sản phẩm khóm nhiều biến động, đầu ra cho cây khóm bấp bênh, giá phân bón, vật tư nông nghiệp, đến khâu tiêu thụ rất khó khăn. Dẫn đến, nông dân phải tìm cách trồng thêm những cây trồng khác thay thế cây khóm, nhiều nông hộ còn phá hết vườn khóm để nuôi tôm hay trồng những cây cho sản lượng cao hơn để cho lợi nhuận cao. Do vậy, làm cho diện tích trồng khóm của huyện giảm xuống. GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 1 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang Xuất phát từ thực tế đó, em đã chọn đề tài “Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang”, nhằm để tìm hiểu về hiệu quả sản xuất trong việc trồng khóm của nông dân ở huyện Châu Thành, đồng thời tìm ra một số giải pháp nhằm giúp bà con nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất, giúp cải thiện đời sống của người nông dân. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. Trên cơ sở đó, nhằm đề xuất một số giải pháp giúp nâng cao hiệu quả sản xuất khóm cho nông dân ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Phân tích tình hình sản xuất khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. - Phân tích các chỉ tiêu tài chính để đánh giá hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. - Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận và năng suất của việc sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất khóm cho nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU - Tình hình sản xuất khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang hiện nay như thế nào ? - Hiệu quả sản xuất của hoạt động sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang hiện nay như thế nào ? - Những nhân tố nào làm ảnh hưởng đến lợi nhuận và năng suất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ? - Giải pháp nào để nâng cao hiệu quả sản xuất khóm cho người nông dân ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang ? 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4.1. Phạm vi không gian Đề tài được thực hiện tại huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 2 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang 1.4.2. Phạm vi Thời gian Thời gian thực hiên đề tài từ ngày 20/01/2013  30/03/2013 Số liệu sơ cấp được thu thập trong vụ sản xuất khóm gần nhất năm 2013. Số liệu thứ cấp của đề tài được sử dụng từ năm 2010 – 2013. 1.4.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là các nông hộ trồng khóm ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. 1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU - Cao Minh Thái (2012), “ Phân tích hiệu quả sản xuất của mô hình nuôi tôm sú công nghiệp ở huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh”. Luận văn tốt nghiệp, trường Đại Học Cần Thơ. Mục tiêu chính của đề tài là phân tích hiệu quả sản xuất của mô hình nuôi tôm sú công nghiệp ở huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh. Qua đó, tác giả đã đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất tôm sú công nghiệp ở địa phương. Tác giả sử dụng các chỉ tiêu tài chính và phương pháp thống kê mô tả để đánh giá lại hiệu quả sản xuất của mô hình nuôi sú tôm công nghiệp ở huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh. Sau đó, tác giả sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính đa biến để tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất nuôi tôm sú. Kết quả phân tích, mô hình có hiệu quả kinh tế cao, góp phần cải thiện đời sống của nhân dân địa phương. - Kiều Thủy Tiên ( 2012), “ Phân tích hiệu quả sản xuất bưởi Năm Roi ở huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long”. Luận văn tốt nghiệp, trường Đại học Cần Thơ. Mục tiêu chính của đề tài là phân tích hiệu quả sản xuất bưởi năm roi ở huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long. Tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích tần số và thống kê mô tả để phân tích tình hình sản xuất bưởi của nông hộ ở huyện Bình Minh. Tiếp theo, tác giả sử dụng phương pháp phân tích chi phí lợi ích hay còn gọi là phương pháp CBA để phân tích hiệu quả sản xuất của việc trồng lúa. Sau đó, tác giả đã đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất bưởi của nông hộ. Kết quả phân tích cho thấy hiệu quả sản xuất của mô hình bưởi Năm Roi ở huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long là tương đối cao. - Lý Hoàng Thanh Duy ( 2012), “ Phân tích hiệu quả sản xuất mía nguyên liệu ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang”. Luận văn tốt nghiệp, Trường Đại GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 3 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang học Cần Thơ. Mục tiêu chính của đề tài là phân tích hiệu quả sản xuất mía nguyên liệu ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang. Tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phương pháp so sánh số tương đối, số tuyệt đối để tìm hiểu tình hình sản xuất mía nguyên liệu và mô tả đặc điểm của nông sản xuất ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang. Tiếp theo, tác giả sử dụng phương pháp phân tích chi phí – lơi ích, kết hợp với việc sử dụng các tỷ số tài chính để đánh giá hiệu quả kinh tế mô hình sản xuất mía trên địa bàn. Tác giả đã thiết lập mô hình hồi quy tương quan để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của hộ trồng mía nguyên liệu. Sau đó, tác giả đã đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất mía cho hô nông hộ. Kết quả phân tích cho thấy việc sản xuất mía của nông hộ là có hiệu quả. - Nguyễn Thị Lụa ( 2012 ) “Phân tích hiệu quả sản xuất của mô hình trồng nấm rơm ở quận Thốt Nốt – thành phố Cần Thơ”. Luận văn tốt nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ. Mục tiêu chính là phân tích hiệu quả sản xuất của mô hình trồng nấm rơm ở quận Thốt Nốt – thành phố Cần Thơ. Tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phương pháp so sánh số tương đối, so sánh số tuyệt đối để mô tả tình hình sản xuất nấm rơm của nông hộ ở quận Thốt Nốt – thành phố Cần Thơ. Tác giả sử dụng phương pháp thống kê chi phí – lợi ích, thông qua việc phân tích các khoản mục chi phí, thu nhập, để đánh giá hiệu quả sản xuất nấm rơm của mô hình sản xuất nấm rơm. Sau đó, tác giả sử dụng phương pháp phân tích hồi quy để tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến mô hình. Từ đó, đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả trồng nấm rơm ở quận Thốt Nốt – thành phố Cần Thơ. Kết quả cho thấy, năng suất bình quân nấm rơm đạt 6,2 kg/1.000m2, bình quân sản xuất mỗi hộ thu được 31.053.817 đồng, sau khi trừ chi phí sản xuất lợi nhuận thu được bình quân năm mỗi hộ hơn 8.260.720 đồng. Mô hình trồng nấm rơm của quận là mô hình mang lại nhiều lợi ích cho các nông hộ, tận dụng được các phụ phẩm từ nghề trồng lúa, lao động nhàn rỗi. - Nguyễn Thị Yến Chi ( 2012), “ Phân tích hiệu quả sản xuất khóm ở huyện ở huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang ”. Luận văn tốt nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ. Mục tiêu chính của đề tài là phân tích hiệu quả sản xuất khóm ở huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang. Tác giả đã sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích các vấn đề về nông hộ, so sánh tương đối và tuyệt đối thông qua giá trị GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 4 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang sản xuất: sản lượng, diện tích. Tác giả sử dụng các chỉ tiêu kinh tế như: chi phí, thu nhập, lợi nhuận… các chỉ số tài chính để phân tích hiệu quả sản xuất khóm ở huyện Tân Phước. Tiếp theo, tác giả sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của nông hộ. Sau đó, tác giả đề ra các giải pháp nhằm nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất khóm ở huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang. Kết quả cho thấy năng suất trung bình của nông hộ trồng khóm ở huyện Tân Phước là 480,40 kg/1.000m2/vụ, bình quân mỗi hộ thu được 1.466.011 đồng/1.000m2/vụ, sau khi trừ đi chi phí sản xuất (bao gồm chi phí lao động gia đình) lợi nhuận thu được trung bình trong 1 vụ khóm của nông hộ là 671.862 đồng/1.000m2. Đây là nguồn thu nhập ổn định cho nông hộ, nhưng cũng tương đối thấp. GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 5 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang Chương 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN 2.1.1 Một số khái niệm và thuật ngữ kinh tế 2.1.1.1 Khái niệm về nông hộ Nông hộ là những hộ nông dân làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp hoặc kết hợp làm nhiều nghề, sử dụng lao động, tiền vốn của gia đình là chủ yếu để sản xuất, kinh doanh. Nông hộ là gia đình sống bằng nghề nông, được kể là một đơn vị về mặt chính quyền. Hộ nông dân có những đặc trưng riêng, có một cơ chế vận hành khá đặc biệt, không giống như những đơn vị kinh tế khác như nông hộ có sự thống nhất chặt chẽ giữa việc sở hữu, quản lý, sử dụng các yếu tố sản xuất, có sự thống nhất giữa quá trình sản xuất trao đổi, phân phối, sử dụng và tiêu dùng. Do đó nông hộ có thể cùng lúc thực hiện nhiều chức năng mà các đơn vị khác không có được. [8, tr.6] “Nông hộ là hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh trong nông, lâm, ngư nghiệp, bao gồm một nhóm người có cùng huyết tộc sống chung trong một mái nhà, có chung một nguồn thu nhập, tiến hành các hoạt động sản xuất nông nghiệp với mục đích chủ yếu phục vụ cho nhu cầu của các thành viên trong hộ”. [10, tr.27] 2.1.1.2 Bản chất kinh tế nông hộ Đặc trưng bao trùm của kinh tế hộ là các thành viên trong nông hộ làm việc một cách tự chủ, tự nguyện vì lợi ích kinh tế của bản thân gia đình mình. Mặc khác, kinh tế hộ là nền sản xuất nhỏ mang tính tự cung, tự túc hoặc có sản xuất hàng hóa với năng suất lao động thấp nhưng có vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất nông nghiệp ở các nước đang phát triển nói chung và nước ta nói riêng. Tính tự chủ trong kinh tế hộ được thể hiện ở những đặc điểm sau: - Làm chủ quá trình sản xuất và tái sản xuất trong nông nghiệp. - Sắp xếp điều hành phân công lao động trong quá trình sản xuất. GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 6 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang - Quyết định phân phối sản phẩm làm ra sau khi đóng thuế cho nhà nước, được quyền sử dụng phần còn lại. Nếu có sản phẩm dư thừa hộ nông dân có thể đưa ra thị trường tiêu thụ đó là sản phẩm hàng hóa. [1, tr.6] 2.1.1.3 Nguồn lưc nông hộ Các tài nguyên trong nông hộ rất đa dạng bao gồm đất đai, lao động, kỹ thuật, tài chính, con người…chúng có mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình sản xuất của nông hộ. Nếu biết tận dụng mối liên hệ này sẽ giúp nông hộ tận dụng hợp lý các nguồn tài nguyên sẵn có, giảm chi phí và tăng hiệu quả trong sản xuất. [4, tr.6] 2.1.2 Khái niệm về sản xuất, hiệu quả và hiệu quả sản xuất 2.1.2.1 Khái niệm sản xuất Sản xuất là quá trình kết hợp các yếu tố đầu vào và quy trình biến đổi (inputs) để tạo ra một sản phẩm và dịch vụ nào đó (outputs). Các hoạt động tự phục vụ không được xem là sản xuất. [5, tr.4] 2.1.2.2 Khái niệm hiệu quả Khái niệm hiệu quả thể hiện khi chúng ta so sánh những kết quả đạt được với những chi phí đã bỏ ra. Hiệu quả cao khi kết quả đạt được nhiều hơn so với chi phí và ngược lại, hiệu quả thấp khi chi phí nhiều hơn so với kết quả đạt được. [8, tr.7] Theo Bách khoa toàn thư thì hiệu quả được định nghĩa là kết quả mong muốn, cái sinh ra kết quả mà con người chờ đợi và hướng tới, nó có nội dung khác nhau trong những lĩnh vực khác nhau. Trong sản xuất, hiệu quả có nghĩa là hiệu suất, là năng suất. Trong kinh doanh, hiệu quả là lãi suất, lợi nhuận. Trong lao động nói chung, hiệu quả lao động là năng suất lao động, được đánh giá bằng số lượng thời gian hao phí để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm, hoặc bằng số lượng sản phẩm được sản xuất trong một đơn vị thời gian. 2.1.2.3 Khái niệm hiệu quả sản xuất Hiệu quả sản xuất: Trong sản xuất kinh doanh thường phải đối mặt với các giới hạn trong việc sử dụng nguồn lực sản xuất. Do đó, họ cần phải xem xét và lựa chọn thứ tự ưu tiên các hoạt động cần thực hiện dựa vào các nguồn lực đó sao GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 7 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang cho đạt kết quả tốt nhất, sản xuất không sử dụng nguồn lực lãng phí, sản xuất với chi phí thấp nhất và sản xuất để đáp ứng nhu cầu của con người. [1,chương 1] Hiệu quả sản xuất bao gồm: hiệu quả kinh tế, hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả phân phối. Hiệu quả kinh tế: tiêu chí về hiệu quả kinh tế thực ra là giá trị. Có nghĩa là, khi sự thay đổi làm tăng giá trị thì sự thay đổi đó có hiệu quả và ngược lại sẽ không hiệu quả. [5, tr.9] Hiệu quả kỹ thuật: đòi hỏi nhà sản xuất tạo ra một số lượng sản phẩm nhất định xuất phát từ việc sử dụng các nguồn lực đầu vào ít nhất. Thật ra hiệu quả kỹ thuật được xem chỉ là một phần của hiệu quả kinh tế. Tối đa hóa lợi nhuận đòi hỏi nhà sản xuất phải sản xuất ra mức sản lượng tối đa tương ứng với mức nguồn lực đầu vào nhất định hay nói cách khác hiệu quả kỹ thuật dùng để chỉ kết hợp tối ưu các nguồn lực đầu vào để tạo ra mức sản lượng nhất định. [9,chương 1] Hiệu quả phân phối: thể hiện mối quan hệ giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng. Có nghĩa là, nhà sản xuất phải cung cấp những sản phẩm và dịch vụ mà người tiêu dùng cần nhất hay nói cách khác nguồn lực được phân phối sao cho lợi ích của người sử dụng nó đạt được cao nhất. [9,chương 1] 2.1.3 Các khái niệm chi phí 2.1.3.1 Chi phí cơ hội: là “thu nhập sẽ nhận được nếu nguồn lực đầu vào này được sử dụng cho phương án khác và đem lợi nhuận cao nhất”. Đây là loại chi phí mà theo các nhà kinh kế cho là quan trọng nhất trong việc đánh giá, quyết định đầu tư cho một dự án nào đó. [5, tr.42] 2.1.3.2 Chi phí lao động: theo quan điểm của các nhà kế toán, chi phí lao động là các khoản chi tiêu cho lao động và được tính vào chi phí sản xuất, đối với nhà kinh tế chi phí lao động là chi phí hiện, được thực hiện theo hợp đồng tương ứng với mức lương theo giờ công lao động. [5, tr.43] 2.1.3.3 Chi phí vốn: theo quan điểm kế toán, chi phí vốn được tính dựa vào nguyên giá của thiết bị máy móc được đầu tư và ứng dụng vào quá trình sản xuất và cách thức khấu hao cho thiết bị, máy móc cho từng thời hạn sử dụng theo chi phí hiện tại, được tính vào chi phí sản xuất, còn đối với nhà kinh tế, chi phí vốn GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 8 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai Phân tích hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ ở huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang là một loại chi phí ẩn, là tiền thuê mà người nào đó sẵn lòng trả để có được quyền sử dụng. [5, tr.43] GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lam 9 SVTH: Huỳnh Tuyết Mai