Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Sau h¬n 10 n¨m ®æi míi, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®¹t
®-îc sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ mét c¸ch hÕt søc khã kh¨n. Thùc tÕ
cho thÊy muèn cã mét kÕt qu¶ kinh tÕ t¨ng tr-ëng cao, mét mÆt
c¸c doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng c¸c nguån lùc míi, mÆt kh ¸c
ph¶i sö dông chóng hÕt søc tiÕt kiÖm, theo mét quy ho¹ch c¬ cÊu
mang tÝnh dµi h¹n, tæng thÓ vµ cã chiÕn l-îc. C«ng viÖc kinh
doanh ngµy nay kh«ng chØ cßn giíi h¹n trong n-íc, mµ ngµy cµng
cã quan hÖ víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ quèc tÕ. Do vËy, c©u
hái ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc lµ lµm thÕ nµo ®Ó
n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh c¶ trªn thÞ tr-êng néi ®Þa vµ
thÞ tr-êng quèc tÕ.
Víi tr×nh ®é ch-a cao, tiÒm lùc cña c¸c doanh nghiÖp cßn
yÕu hÇu nh- trªn tÊt c¶ c¸c mÆt th× viÖc n©ng cao hiÖu q u¶ ®· trë
thµnh mèi quan t©m hµng ®Çu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. Lµm
thÕ nµo ®Ó cã ®ñ vèn, ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vÒ vèn vµ c¸c
nguån lùc kh¸c, ®Ó ®¸p øng ®-îc môc tiªu t¨ng tr-ëng, ®Ó tho¸t
khái nguy c¬ ph¸ s¶n vµ ®Ó chiÕn th¾ng trªn thÞ tr-êng c¹nh
tranh ®ang lµ bµi to¸n khã víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp.
C«ng ty B¸nh kÑo H¶i Ch©u lµ mét doanh nghiÖp nhµ n-íc
còng ®ang ë trong hoµn c¶nh ®ã vµ môc tiªu nãng báng nhÊt lµ
lµm sao ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lªn n÷a, ®Ó C«ng ty
ngµy cµng ph¸t triÓn, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu.
Trong thêi gian thùc tËp ë C«ng ty, em nhËn thÊy ®©y lµ
vÊn ®Ò thêi sù ®ang ®-îc quan t©m kh«ng chØ ë Ban Gi¸m ®èc
mµ cßn ë tÊt c¶ c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. V× vËy,
em chän ®Ò tµi: "Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh ë C«ng ty
B¸nh kÑo H¶i Ch©u" lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh.
Kho¸ luËn nµy gåm cã 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn.
Ch-¬ng 2: Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh ë C«ng ty B¸nh kÑo
H¶i Ch©u.
Ch-¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh ë C«ng ty B¸nh kÑo H¶i Ch©u.
Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian còng nh- kinh nghiÖm thùc
tÕ cña b¶n th©n nªn kho¸ luËn nµy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt kÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o gióp ®ì em, ®Ó em
hoµn thµnh kho¸ luËn nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o NguyÔn ThÞ Minh T©m
cïng c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa vµ c¸c c« chó trong c«ng ty ®·
tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy.
2
Ch-¬ng1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn
1.1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ sù cÇn thiÕt n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh
1.1.1.Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ kinh doanh
Kinh doanh lµ viÖc thùc hiÖn mét sè hoÆc thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c c«ng
®o¹n cña qu¸ tr×nh tõ ®Çu t- s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô hoÆc thùc hiÖn dÞch vô
trªn thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých sinh lêi. C¸c doanh nghiÖp quan t©m nhÊt
chÝnh lµ vÊn ®Ò hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. S¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ sÏ gióp
cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn. HiÓu theo môc ®Ých cuèi cïng th×
hiÖu qu¶ kinh doanh ®ång nghÜa víi ph¹m trï lîi nhuËn, lµ hiÖu sè gi÷a kÕt
qu¶ thu vÒ víi chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ ®ã. HiÖu qu¶ kinh doanh
cao hay thÊp phô thuéc vµo tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña mçi
doanh nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, g¾n víi c¬ chÕ thÞ
tr-êng, cã quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh nh-: Lao ®éng, Vèn, M¸y mãc, ThiÕt bÞ, Nguyªn vËt liÖu,...Nªn
doanh nghiÖp chØ cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÖc sö dông c¸c yÕu tè c¬
b¶n cña qu¸ tr×nh kinh doanh cã hiÖu qu¶. Khi ®Ò cËp ®Õn hiÖu qu¶ kinh
doanh c¸c nhµ kinh tÕ dùa vµo tõng gãc ®é xem xÐt ®Ó ®-a ra c¸c ®Þnh
nghÜa kh¸c nhau.
Ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ nh- sau: HiÖu qu¶ kinh
doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån
nh©n tµi vËt lùc cña doanh nghiÖp th«ng qua viÖc so s¸nh gi÷a kÕt qu¶
®¹t ®-îc víi chi phÝ bá ra trong mét kho¶ng thêi gian lao ®éng nhÊt
®Þnh. HiÖu qu¶ kinh doanh ngµy nay cµng trë nªn quan träng ®èi víi t¨ng
tr-ëng kinh tÕ vµ lµ chç dùa c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn môc tiªu
kinh tÕ cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú.
Tuy nhiªn, cÇn hiÓu hiÖu qu¶ kinh doanh mét c¸ch toµn diÖn trªn c¶
hai mÆt: HiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. HiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶
3
kinh tÕ cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt nh-ng còng cã m©u thuÉn. V× vËy, vÊn
®Ò ë ®©y lµ t¹o sù thèng nhÊt gi÷a lîi Ých cña doanh nghiÖp víi lîi Ých cña
toµn x· héi.
HiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®¹t ®-îc trong tõng thêi kú, tõng
giai ®o¹n, ®iÒu ®ßi hái ®Æt ra ë ®©y cho doanh nghiÖp lµ kh«ng ®-îc v× lîi
Ých tr-íc m¾t mµ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých l©u dµi cña doanh nghiÖp. HiÖu
qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc ®Æt trong mèi quan hÖ mËt
thiÕt chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh- vËy, cã thÓ nãi doanh
nghiÖp lµ mét tÕ bµo, mét bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ.
Lîi Ých cña toµn x· héi, cña doanh nghiÖp bao giê còng ph¶i phï
hîp nhau. Thùc tÕ cho thÊy cã nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã
lîi cho m×nh nh-ng l¹i kh«ng cÇn thiÕt cho x· héi, còng cã thÓ g©y t¸c h¹i
cho x· héi nh- « nhiÔm m«i tr-êng, thÊt nghiÖp, c¸c tÖ n¹n,... M©u thuÉn
nµy cho thÊy sù kh«ng trïng hîp gi÷a tiªu chuÈn hiÖu qu¶ x· héi víi hiÖu
qu¶ cña doanh nghiÖp.
1.12. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh
B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ hiÖu qu¶ cña lao ®éng x·
héi, nã ph¶n ¸nh mÆt chÊt l-îng cña ho¹t ®éng kinh doanh, ph¶n ¸nh tr×nh
®é sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh kinh doanh ®Ó ®¹t ®-îc môc
tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Song nã còng lµ th-íc ®o tr×nh ®é tiÕt kiÖm c¸c
yÕu tè ®Çu vµo, nguån nh©n lùc x· héi. Tiªu chuÈn ho¸ hiÖu qu¶ ®Æt ra lµ
tèi ®a ho¸ kÕt qu¶ hoÆc tèi thiÓu ho¸ chi phÝ dùa trªn nguån lùc s½n cã.
Ngoµi ra, chóng ta cÇn ph¶i ph©n biÖt sù kh¸c nhau vµ mèi quan hÖ
gi÷a hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kÕt qu¶ kinh doanh.
KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh÷ng g× mµ doanh
nghiÖp ®¹t ®-îc sau mét qu¸ tr×nh kinh doanh nhÊt ®Þnh. Trong kinh doanh
th× kÕt qu¶ cÇn ®¹t ®-îc bao giê còng lµ môc tiªu cÇn thiÕt cña doanh
nghiÖp. KÕt qu¶ ®-îc ph¶n ¸nh b»ng chØ tiªu ®Þnh tÝnh nh- sè l-îng s¶n
phÈm tiªu thô, doanh thu, lîi nhuËn,... vµ còng cã thÓ ph¶n ¸nh b»ng chØ
tiªu ®Þnh l-îng nh- uy tÝn, chÊt l-îng s¶n phÈm.
4
VÒ h×nh thøc hiÖu qu¶ kinh doanh lu«n lµ ph¹m trï so s¸nh thÓ hiÖn
mèi t-¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®-îc vµ chi phÝ bá ra. KÕt qu¶ chØ lµ c¸i
cÇn thiÕt ®Ó tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶, muèn ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶
kinh doanh ph¶i dùa trªn c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®-îc cña tõng lÜnh vùc. V× vËy,
hai kh¸i niÖm nµy ®éc lËp vµ kh¸c nhau nh-ng l¹i cã mèi quan hÖ mËt thiÕt
víi nhau.
1.13. Sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
kinh doanh
a/ Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
Kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng më cöa héi
nhËp vµ tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng c¹nh tranh ®Ó chiÕm lÜnh
thÞ phÇn trªn thÞ tr-êng. T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®øng v÷ng trong c¬ chÕ
thÞ tr-êng b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm ¨n cã hiÖu qu¶. HiÖu qu¶
cµng cao th× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp cµng lín. Ng-îc l¹i,
nÕu doanh nghiÖp kh«ng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, lµm ¨n kh«ng cã
l·i th× ch¾c ch¾n doanh nghiÖp ®ã sÏ bÞ chÝnh thÞ tr-êng ®µo th¶i.
H¬n n÷a, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ yªu cÇu thiÕt yÕu cña quy
luËt tiÕt kiÖm. ViÖc tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cã mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi nhau, ®ã lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò. TiÕt kiÖm cµng lín th× hiÖu
qu¶ kinh doanh cµng cao vµ ng-îc l¹i. BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo còng
ph¶i thùc hiÖn quy luËt ®ã.
Nãi tãm l¹i, ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh ®-îc coi lµ
mét trong nh÷ng c«ng cô ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ thùc hiÖn chøc n¨ng cña
m×nh. ViÖc xem xÐt vµ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng
nh÷ng cho biÕt viÖc s¶n xuÊt ®¹t ®-îc ë tr×nh ®é nµo, mµ cßn cho phÐp c¸c
nhµ qu¶n trÞ ph©n tÝch vµ ®-a ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp trªn c¶ hai ph-¬ng
diÖn t¨ng kÕt qu¶ vµ gi¶m chi phÝ kinh doanh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh.
5
b/ ý nghÜa cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
+ §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n: HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m
trï kinh tÕ quan träng, ph¶n ¸nh yªu cÇu cña quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian,
ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ møc ®é
hoµn thiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. Tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt ngµy cµng cao, quan hÖ s¶n xuÊt cµng hoµn
thiÖn, th× cµng n©ng cao hiÖu qu¶. Cµng n©ng cao hiÖu qu¶ th× cµng hoµn
thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é hoµn thiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt cµng
cao yªu cÇu cña quy luËt kinh tÕ ngµy cµng tho¶ m·n vµ ®iÒu kiÖn qu¶n lý
kinh tÕ c¬ b¶n ngµy cµng ®-îc ph¸t huy ®Çy ®ñ h¬n vai trß vµ t¸c dông cña
nã. Tãm l¹i, cµng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th× viÖc ®em l¹i cho quèc
gia sù ph©n bè, sö dông c¸c nguån lùc cµng hîp lý vµ ng-îc l¹i sö dông
c¸c nguån lùc cµng hîp lý th× cµng hiÖu qu¶.
+ §èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp: HiÖu qu¶ kinh doanh xÐt vÒ mÆt
tuyÖt ®èi chÝnh lµ lîi nhuËn thu ®-îc. Nã lµ c¬ së ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng,
c¶i thiÖn ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn. §èi víi mçi doanh nghiÖp ®Æc
biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng th× viÖc n©ng
cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®ãng vai trß quan träng trong sù tån t¹i, ph¸t
triÓn cña doanh nghiÖp. Nã gióp cho doanh nghiÖp b¶o toµn vµ ph¸t triÓn
vÒ vèn, qua ®ã doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh
trªn thÞ tr-êng, võa gi¶i quyÕt tèt ®êi sèng ng-êi lao ®éng, võa ®Çu t- më
réng, c¶i t¹o, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho viÖc s¶n
xuÊt kinh doanh. Do vËy, hiÖu qu¶ chÝnh lµ c¨n cø quan träng vµ chÝnh x¸c
®Ó doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ
hiÖu qu¶ sÏ gióp cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n.
+ §èi víi ng-êi lao ®éng: HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ®éng lùc
thóc ®Èy, kÝch thÝch ng-êi lao ®éng h¨ng say s¶n xuÊt, lu«n quan t©m tíi
kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh. N©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®ång nghÜa víi
viÖc n©ng cao ®êi sèng ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. N©ng cao ®êi
6
sèng sÏ t¹o ®éng lùc trong s¶n xuÊt, lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
1.2. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh
1.2.1. Nh©n tè kh¸ch quan
a/ M«i tr-êng nÒn kinh tÕ quèc d©n
Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh, nh©n tè m«i
tr-êng nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã ¶nh h-ëng trùc
tiÕp tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã gåm c¸c mÆt:
Kinh tÕ, chÝnh trÞ, tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ x· héi vµ yÕu tè
tù nhiªn.
+ C¸c yÕu tè vÒ mÆt kinh tÕ:
Tr-íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn yÕu tè tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ : Tèc ®é
t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao lµm cho thu nhËp cña d©n c- t¨ng khi ®ã kh¶ n¨ng
thanh to¸n cña ng-êi tiªu dïng còng t¨ng ®iÒu nµy cã nghÜa søc mua c¸c
lo¹i hµng vµ dÞch vô cña ng-êi d©n t¨ng lªn, ®©y chÝnh lµ c¬ héi cho c¸c
nhµ doanh nghiÖp, nÕu nh- doanh nghiÖp nµo n¾m b¾t ®-îc c¬ héi th× hiÖu
qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ã sÏ ®-îc n©ng lªn. Do vËy ®ßi hái
doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu kü yÕu tè nµy ®Ó cã kÕ ho¹ch kinh doanh
s¶n xuÊt hîp lý, ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
YÕu tè vÒ l·i xuÊt vay: L·i suÊt cho vay cña ng©n hµng còng ¶nh
h-ëng lín tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, nÕu nh- l·i suÊt
cho vay cña ng©n hµng mµ thÊp th× chi phÝ tr¶ l·i vay sÏ thÊp, kinh doanh
sÏ hiÖu qu¶ h¬n cßn l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng mµ cao th× chi phÝ tr¶
l·i vay sÏ cao, tÝch luü vèn sÏ chËm ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh.
+ YÕu tè vÒ mÆt chÝnh trÞ: NÕu nh- mét n-íc cã nÒn chÝnh trÞ æn
®Þnh, cã nh÷ng chÝnh s¸ch më réng th× sÏ t¹o c¬ së ®¶m b¶o v÷ng ch¾c cho
c¸c doanh nghiÖp tham gia c¹nh tranh vµ c¹nh tranh mét c¸ch lµnh m¹nh
cã hiÖu qu¶. Trong m«i tr-êng c¹nh tranh lµnh m¹nh sÏ gióp doanh nghiÖp
tr¸nh ®-îc nh÷ng rñi ro thua lç kh«ng muèn cã, ngoµi ra chÝnh s¸ch cña
7
chÝnh phñ vÒ suÊt nhËp khÈu, vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu còng ¶nh h-ëng lín
®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n-íc.
+ YÕu tè vÒ mÆt khoa häc c«ng nghÖ: Tr×nh ®é khoa häc quyÕt ®Þnh
phÇn lín tíi chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. NÕu nh- tr×nh ®é khoa häc
kü thuËt, c«ng nghÖ mµ cao th× s¶n phÈm hµng ho¸ s¶n xuÊt ra sÏ cã chÊt
l-îng cao h¬n, mÉu m· ®a d¹ng phong phó h¬n ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa
víi gi¸ c¶ sÏ gi¶m h¬n, v× cïng mét thêi gian s¶n xuÊt ra, còng chi phÝ
nh©n c«ng nh- nhau mµ cho ra s¶n phÈm hµng ho¸ nhiÒu h¬n th× chi phÝ
trªn mét ®¬n vÞ hµng ho¸ sÏ thÊp h¬n nªn gi¸ c¶ sÏ thÊp h¬n. Cßn nÕn nhtr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu th× chÊt l-îng hµng ho¸ s¶n xuÊt ra sÏ kÐm h¬n
vµ gi¸ c¶ cã thÓ cao h¬n, ®iÒu nµy ¶nh h-ëng tíi tiªu thô hµng ho¸. MÆt
kh¸c tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh thu thËp, xö
lý truyÒn ®¹t th«ng tin. Ngoµi ra tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng
m¹nh mÏ tíi vÊn ®Ò võa n©ng cao hiÖu qu¶ võa b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i
th-êng nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i Ýt ¶nh h-ëng tíi m«i tr-êng sinh
th¸i h¹n chÕ viÖc g©y « nhiÔm m«i tr-êng ®iÒu nµy ®· gi¸n tiÕp t¹o uy tÝn
cho c«ng ty.
+ YÕu tè v¨n ho¸ x· héi: §©y còng lµ yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan
träng nã gåm: Phong tôc, tËp qu¸n, lèi sèng, thÞ hiÕu, thãi quen tiªu dïng,
tÝn ng-ìng, t«n gi¸o... Nh÷ng vÊn ®Ò nµy nã quyÕt ®Þnh tíi l-îng cÇu vÒ
s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp , nÕu nh- doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra
®óng c¸c lo¹i hµng ho¸, phï hîp víi nhu cÇu , thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng
th× sÏ ¶nh h-ëng tÝch cùc tíi viÖc tiªu thô s¶n phÈm cßn ng-îc l¹i nÕu nhkh«ng phï hîp víi l-îng cÇu ®ã th× nã sÏ ¶nh h-ëng tiªu cùc tíi viÖc tiªu
thô hµng ho¸ s¶n phÈm vµ sÏ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cho
doanh nghiÖp.
+ YÕu tè tù nhiªn: Nhãm nµy bao gåm tµi nguyªn thiªn nhiªn cña
®Êt n-íc, vÞ trÝ ®Þa lý cña c¸c doanh nghiÖp. Tµi nguyªn m«i tr-êng còng
cã ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh rÊt lín ®èi víi nÒn kinh tÕ. NÕu nhnguån tµi nguyªn dåi dµo sÏ lµm cho gi¸ nguyªn vËt liÖu rÎ, chi phÝ s¶n
8
xuÊt gi¶m dÉn ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m vµ lµm t¨ng lîi nhuËn, t¨ng
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ sÏ cao h¬n. Bªn
c¹nh nh÷ng thuËn lîi còng cã nh÷ng ¶nh h-ëng tiªu cùc ®Õn hiÖu qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp nh- chi phÝ ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ do thiªn tai g©y
ra, chi phÝ an toµn lao ®éng, gi¸ nguyªn vËt liÖu t¨ng do tµi nguyªn khan
hiÕm mäi chi phÝ nµy lµm cho hiÖu qu¶ kinh tÕ kÐm ®i .
Ngoµi tµi nguyªn thiªn nhiªn ra cßn ph¶i kÓ ®Õn yÕu tè vÞ trÝ ®Þa lý,
nÕu nh- doanh nghiÖp nµo ®ã mµ n»m ë vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, tiÖn ®-êng
giao th«ng vËn t¶i, tiÖn bÕn c¶ng, gÇn trung t©m...th× sÏ tiÕt kiÖm ®-îc chi
phÝ ®Çu vµo rÊt nhiÒu nh- gÇn ®-êng giao th«ng vËn t¶i th× viÖc vËn chuyÓn
hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu sÏ Ýt tèn kÐm h¬n, gãp phÇn lµm gi¶m gi¸ thµnh
hoÆc nÕu doanh nghiÖp nµo ®ã gÇn trung t©m kinh tÕ h¬n th× sÏ thu hót
®-îc nhiÒu kh¸ch hµnh h¬n ... Nh- vËy yÕu tè vÞ trÝ ®Þa lý cña c¸c doanh
nghiÖp lµ rÊt quan träng nã ¶nh h-ëng tíi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp rÊt nhiÒu.
b) M«i tr-êng ngµnh
M«i tr-êng ngµnh ®-îc h×nh thµnh bëi c¸c nh©n tè chñ yÕu sau:
+ C¸c ®èi thñ c¹nh tranh: C¹nh tranh gi÷a c¸c ®èi thñ hiÖn cã trong
ngµnh. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh vµ cïng s¶n xuÊt
mét mÆt hµng hoÆc mét sè mÆt hµng th× cã thÓ trë thµnh b¹n hµng cña
nhau trong kinh doanh nh- gióp ®ì nhau vÒ vèn, kü thuËt, tiªu thô s¶n
phÈm song c¸c doanh nghiÖp nµy còng cã thÓ trë thµnh ®èi thñ c¹nh tranh
cña nhau trªn thÞ tr-êng ®Çu vµo vµ thÞ tr-êng ®Çu ra. Sù cã mÆt cña c¸c
®èi thñ nµy lµ ®éng lùc t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp,
buéc doanh nghiÖp nµo muèn tån t¹i ph¸t triÓn th× ph¶i t×m kiÕm th«ng tin,
ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kh¶ n¨ng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó tõ ®ã
®-a ra ®-îc nh÷ng chiÕn l-îc s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý, ®em l¹i hiÖu
qu¶ cao. §èi víi thÞ tr-êng ®Çu vµo doanh nghiÖp muèn t¨ng hiÖu qu¶
buéc doanh nghiÖp ph¶i t×m kiÕm biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ nhÊt lµ chi phÝ
vËt t-, nguyªn vËt liÖu cã thÓ mua trùc tiÕp, kh«ng qua nhiÒu kh©u trung
9
gian... Cßn ®èi víi thÞ tr-êng ®Çu ra c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®-îc
nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ c¶ hîp lý, linh ho¹t thóc ®Èy doanh sè b¸n hµng,
chiÕm lÜnh thÞ tr-êng vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh, nÕu doanh nghiÖp mµ
®Þnh gi¸ cao h¬n gi¸ thÞ tr-êng th× søc mua hµng ho¸ ®ã sÏ gi¶m v× cã rÊt
nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh cïng ngµnh ®ang tån t¹i. Ng-îc l¹i, nÕu doanh
nghiÖp ®Þnh gi¸ qu¸ thÊp th× hiÖu qu¶ kinh doanh còng sÏ thÊp.
+ Søc Ðp cña nhµ cung øng: Cã rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau mµ
nhµ cung øng cã thÓ t¸c ®éng tíi viÖc thu lîi nhuËn cña c«ng ty. C¸c nhµ
cung øng cã thÓ g©y khã kh¨n lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh nÕu nh- hä
lµ nhµ cung øng ®éc quyÒn. §Ó tr¸nh søc Ðp cu¶ nhµ cung øng th× doanh
nghiÖp ph¶i t×m ®-îc nh÷ng nhµ cung øng cã uy tÝn, h¬n n÷a doanh nghiÖp
ph¶i ®a d¹ng ho¸ nhµ cung øng.
+ Søc Ðp cña kh¸ch hµng: Nã ®-îc thÓ hiÖn ë chç kh¸ch hµng cã thÓ
buéc nhµ s¶n xuÊt ph¶i gi¶m gi¸ b¸n s¶n phÈm th«ng qua viÖc tiªu dïng Ýt
®i hoÆc ®ßi hái chÊt l-îng s¶n phÈm ph¶i cao h¬n do cã nhiÒu nhµ s¶n xuÊt
cïng ngµnh ®ang tån t¹i trªn thÞ tr-êng, nÕu nh- nhµ s¶n xuÊt mµ kh«ng
®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña hä th× hä s½n sµng tÈy chay hµng ho¸ s¶n phÈm
cña m×nh. Ngµy nay víi sù më réng thÞ tr-êng, më réng s¶n xuÊt, cung lín
h¬n cÇu rÊt nhiÒu th× yÕu tè kh¸ch hµng lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tíi
sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. Do vËy c¸c doanh nghiÖp víi ph-¬ng ch©m
kh¸ch h¯ng l¯ “Thîng ®Õ" ph°i phôc vô tËn t×nh chu ®¸o th× míi cã thÓ
chiÕm lÜnh ®-îc thÞ tr-êng hay ®ång nghÜa víi tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
+ Sù ¶nh h-ëng cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ: Ngµy nay cã rÊt nhiÒu
c¸c mÆt hµng cã thÓ sö dông thay thÕ cho nhau ®-îc do vËy khi mét mÆt
hµng mµ cã gi¸ thµnh qu¸ cao th× ng-êi tiªu dïng sÏ chuyÓn sang tiªu
dïng mÆt hµng kh¸c mµ còng cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña hä nhÊt lµ trong
mét n-íc cã nÒn kinh tÕ ch-a ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n cßn thÊp. Sù
s½n cã vµ gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ trªn thÞ tr-êng sÏ ¶nh h-ëng tíi
kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp tõ ®ã ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶
kinh doanh
10
1.2.2 C¸c nh©n tè chñ quan
a/Nh©n tè qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp
Qu¶n trÞ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp lµ viÖc tæ chøc bé m¸y
qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt sao cho hîp lý. Nh©n tè qu¶n trÞ liªn quan trùc
tiÕp tíi viÖc lËp kÕ ho¹ch kinh doanh tæ chøc thùc hiÖn kinh doanh hay nãi
c¸ch kh¸c lµ liªn quan ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh
nghiÖp muèn cã bé m¸y qu¶n trÞ tèt ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh
®é häc vÊn cao, kh«ng nh÷ng n¾m v÷ng vÒ tæ chøc qu¶n lý vµ kinh doanh
mµ cßn ph¶i n¾m b¾t ®-îc xu h-íng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu tiªu dïng, thÝch
øng vÒ c¬ chÕ thÞ tr-êng, ph¶i cã kh¶ n¨ng nh×n xa tr«ng réng, cã kh¶ n¨ng
tiªn ®o¸n, ph©n tÝch c¸c t×nh huèng ®Ó ho¹ch ®Þnh cho doanh nghiÖp m×nh
mét b-íc ®i trong t-¬ng lai.
H¬n n÷a viÖc lùa chän bé m¸y qu¶n trÞ phï hîp víi tõng doanh
nghiÖp, tõng lo¹i h×nh kinh doanh ®¶m b¶o nguyªn t¾c gän nhÑ tr«i ch¶y
®Ó tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
b/Nh©n tè lao ®éng
Lao ®éng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè hµng ®Çu vµ quan träng trong
s¶n xuÊt, nã lµ nguån tµi s¶n trÝ tuÖ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi hiÖu qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Lao ®éng lµ nh- thÓ trong mäi ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, nÕu ®éi ngò lao ®éng nµy mµ cã tr×nh ®é, nhiÖt t×nh h¨ng
say lao ®éng th× sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong doanh nghiÖp, h¬n n÷a mäi
nç lùc ®-a khoa häc kü thuËt, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®Òu do con ng-êi quyÕt ®Þnh vµ thùc hiÖn chóng.
Nh- vËy kh«ng ph¶i mét nguån nh©n lùc cø ®«ng ®¶o lµ ®em l¹i
hiÖu qu¶ kinh doanh cao. V× kÌm theo sè l-îng lao ®éng lµ ph¶i ®¶m b¶o
®Çy ®ñ chÕ ®é tiÒn l-¬ng, chÕ ®é chÝnh s¸ch x· héi do ®ã t¸c ®éng ®Õn yÕu
tè chi phÝ ®Çu vµo, tõ ®ã ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh. MÆt kh¸c nÕu
nh- ®éi ngò lao ®éng chØ biÕt s¶n xuÊt, kh«ng cã kiÕn thøc s¸ng t¹o th× sÏ
bÞ tôt hËu vµ tÊt yÕu sÏ ¶nh h-ëng tiªu cùc tíi hiÖu qu¶ kinh doanh.
11
c/ Vèn kinh doanh
Vèn kinh doanh còng lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña mäi doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp cã mét nguån vèn lín nã
sÏ lµ c¬ së cho doanh nghiÖp më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, vèn
lµ nÒn t¶ng, lµ c¬ së cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng gãp phÇn ®a d¹ng ho¸
mÆt hµng, x¸c ®Þnh ®óng chiÕn l-îc thÞ tr-êng, ngoµi ra vèn cßn gióp cho
doanh nghiÖp ®¶m b¶o ®é c¹nh tranh cao vµ gi÷ -u thÕ l©u dµi trªn thÞ
tr-êng. Nh- vËy muèn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th× ph¶i n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông vèn, hay vèn ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp
d/ Trang thiÕt bÞ kü thuËt
Ngµy nay cã lÏ c«ng nghÖ lµ nguån thay ®æi n¨ng ®éng nhÊt, sù
thay ®æi nµy mang l¹i nh÷ng th¸ch thøc nh÷ng ®e do¹ ®èi víi c¸c nhµ
doanh nghiÖp, nã t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm míi thay thÕ nh÷ng s¶n phÈm cò
th-êng xuyªn. Bªn c¹nh ®ã nã cßn mang l¹i nh÷ng thuËn lîi nhê cã khoa
häc c«ng nghÖ mµ con ng-êi ®-îc gi¶i phãng søc lao ®éng n¨ng xuÊt t¨ng
lªn dÉn ®Õn hiÖu qu¶ n©ng cao. MÆt kh¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt kh«ng
nh÷ng ®¸p øng cho kh¸ch hµng s¶n phÈm tèt, h×nh thøc ®Ñp, kh«ng cã h¹i
cho søc khoÎ con ng-êi mµ cßn ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ®Æc biÖt cña nhãm
kh¸ch hµng ®Æc biÖt.
1.3. Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn
cøu vµ nhËn thøc ®óng c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
1.3.1. Ph-¬ng ph¸p chi tiÕt
Mäi kÕt qu¶ kinh doanh ®Òu cÇn thiÕt vµ cã thÓ chi tiªt theo nh÷ng
h-íng kh¸c nhau. Th«ng th-êng trong ph©n tÝch, ph-¬ng ph¸p chi tiÕt
®-îc thùc hiÖn theo nh÷ng h-íng sau:
+ Chi tiÕt theo c¸c bé phËn cÊu thµnh chØ tiªu: Mäi kÕt qu¶ kinh
doanh biÓu hiÖn c¸c chØ tiªu ®Òu bao gåm nhiÒu bé phËn. Chi tiÕt c¸c chØ
12
tiªu theo c¸c bé phËn cïng víi sù biÓu hiÖn vÒ l-îng cña c¸c bé phËn ®ã sÏ
gióp Ých rÊt nhiÒu trong viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kÕt qu¶ ®¹t ®-îc. Víi ý
nghÜa ®ã ph-¬ng ph¸p chi tiÕt theo bé phËn cÊu thµnh ®-îc sö dông réng
r·i trong ph©n tÝch mäi kÕt qu¶ kinh doanh .
VÝ dô: Trong ph©n tÝch gi¸ thµnh, chØ tiªu ®¬n gi¸ ®¬n vÞ s¶n phÈm
hoÆc møc chi phÝ th-êng ®-îc chi tiÕt theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh.
+ Chi tiÕt theo thêi gian: KÕt qu¶ kinh doanh bao giê còng lµ kÕt
qu¶ cña mét qu¸ tr×nh. Do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan hoÆc kh¸ch quan,
tiÕn ®é thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®ã trong tõng ®¬n vÞ thêi gian th-êng kh«ng
®ång ®Òu. Do vËy chi tiÕt theo thêi gian sÏ lµm cho viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
kinh doanh chÝnh x¸c h¬n. Tuú theo ®Æc tÝnh cña qu¸ tr×nh kinh doanh, tuú
néi dung kinh tÕ cña chØ tiªu ph©n tÝch vµ tuú môc ®Ých ph©n tÝch kh¸c
nhau cã thÓ lùa chän kho¶ng thêi gian vµ chØ tiªu chi tiÕt cho phï hîp.
+ Chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm: Ph-¬ng ph¸p nµy nh»m ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
kinh doanh cña tõngbé phËn, ph¹m vi vµ ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, nh»m khai
th¸c nh÷ng mÆt m¹nh vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn yÕu kÐm cña c¸c bé
phËn vµ ph¹m vi kinh doanh kh¸c nhau .
1.3.2. Ph-¬ng ph¸p so s¸nh
Ph-¬ng ph¸p so s¸nh ®-îc sö dông réng r·i nhÊt trong ph©n tÝch
hiÖu qu¶ kinh doanh víi môc ®Ých ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, ®¸nh gi¸ vÞ trÝ vµ xu
h-íng biÕn ®éng cña ®èi t-îng ph©n tÝch.C¸c chØ tiªu ph©n tÝch cã mèi
quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch. §Ó cô thÓ cho qu¸
tr×nh ph©n tÝch th-êng tiÕn hµnh so s¸nh b»ng hai c¸nh: So s¸nh b»ng sè
tuyÖt ®èi vµ so s¸nh b»ng sè t-¬ng ®èi .
C¸c chØ tiªu ®-a ra ph¶i thèng nhÊt víi nhau :
Møc t¨ng gi¶m
tuyÖt ®èi
= TrÞ sè chØ tiªu
kú ph©n tÝch
- TrÞ sè chØ tiªu
kú gèc
- §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ néi dung kinh tÕ cña chØ tiªu.
- §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ ph-¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu.
13
- §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ ®¬n vÞ tÝnh cña c¸c chØ tiªu vÒ sè
l-îng, thêi gian vµ gi¸ trÞ.
a/ Ph-¬ng ph¸p so s¸nh tuyÖt ®èi
Ph-¬ng ph¸p nµy cho ta biÕt ®-îc khèi l-îng, quy m« t¨ng gi¶m
cña doanh nghiÖp qua c¸c thêi kú ph©n tÝch hoÆc gi÷a c¸c doanh nghiÖp
víi nhau.
Møc t¨ng gi¶m trªn chØ ph¶n ¸nh vÒ l-îng, thùc chÊt cña viÖc t¨ng
gi¶m trªn kh«ng nãi lµ cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ. Ph-¬ng ph¸p
nµy ®-îc dïng kÌm víi ph-¬ng ph¸p kh¸c khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ gi÷a c¸c
kú.
b/ Ph-¬ng ph¸p so s¸nh t-¬ng ®èi
Ph-¬ng ph¸p so s¸nh t-¬ng ®èi lµ ph-¬ng ph¸p sö dông c¸c sè liÖu
phÇn tr¨m, phÇn ngh×n, sè lÇn, ...®-îc dïng ®Ó biÓu hiÖn mèi quan hÖ, tèc
®é ph¸t triÓn, møc ®é phæ biÕn cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ, ph¶n ¸nh c¬ cÊu
cña c¸c bé phËn trong tæng thÓ. Ph-¬ng ph¸p nµy gåm :
+ Sè t-¬ng ®èi kÕ ho¹ch: Th-êng dïng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c chØ
tiªu kÕ ho¹ch.
VÝ dô phÊn ®Êu s¶n xuÊt kú nµy s¶n phÈm lo¹i A 70%, lo¹i B 30%,
kh«ng cã lo¹i C...Sè t-¬ng ®èi ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ë
d¹ng:
- D¹ng gi¶n ®¬n: Tû lÖ so s¸nh =
Trong ®ã:
G1
*100
Go
G1: TrÞ sè chØ tiªu thùc hiÖn (kú ph©n tÝch)
Go:TrÞ sè chØ tiªu kÕ ho¹ch (kú gèc)
NÕu kÕt qu¶ so s¸nh mµ lín h¬n 100% th× doanh nghiÖp lµm ¨n cã
l·i vµ ng-îc l¹i.
- D¹ng cã liªn hÖ: Mäi kÕt qu¶ kinh doanh ®Òu cã mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi nhau gi÷a c¸c mÆt, c¸c bé phËn... Do vËy ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n
kh«ng ph¶n ¸nh ®-îc toµn diÖn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ
14
chØ ph¶n ¸nh ®-îc mét khÝa c¹nh ®¬n thuÇn mµ ph¶i sö dông ph-¬ng ph¸p
ë d¹ng liªn hÖ.
Tû lÖ so s¸nh =
G1
GL1
Go *
GL0
Trong ®ã : G1: TrÞ sè chØ tiªu thùc hiÖn (kú ph©n tÝch)
Go: TrÞ sè chØ tiªu kÕ ho¹ch (kú gèc)
GL1: TrÞ sè chØ tiªu cÇn liªn hÖ kú ph©n tÝch
GLo: TrÞ sè chØ tiªu cÇn liªn hÖ kú gèc
Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ra hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp víi
mèi liªn hÖ víi c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng kh¸c. Dïng ph-¬ng ph¸p nµy gióp
cho doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®óng vÒ thùc chÊt hiÖu qu¶ kinh doanh cña
m×nh, xem xÐt ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã mang l¹i hiÖu qu¶
hay kh«ng.
- D¹ng kÕt hîp:
Møc t¨ng gi¶m t-¬ng ®èi = G1 Go *
GL1
GLo
Trong ®ã : G1: TrÞ sè chØ tiªu thùc hiÖn (kú ph©n tÝch)
Go:TrÞ sè chØ tiªu kÕ ho¹ch (kú gèc)
GL1: TrÞ sè chØ tiªu cÇn liªn hÖ kú ph©n tÝch
GLo: TrÞ sè chØ tiªu cÇn liªn hÖ kú gèc
Ph-¬ng ph¸p nµy cho ta biÕt kÕt cÊu, quan hÖ, tèc ®é t¨ng tr-ëng
cña c¸c chØ tiªu. Ngoµi ra cßn sö dông sè t-¬ng ®èi kh¸c n÷a nh-:
+ Sè t-¬ng ®èi ®éng th¸i : Th-êng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tèc ®é t¨ng
tr-ëng (møc biÕn ®éng )cña chØ tiªu qua c¸c thêi kú, cã 2 d¹ng:
D¹ng 1: D¹ng cã ®Þnh kú gèc (D¹ng ®Þnh gèc)
Tû lÖ so s¸nh =
Gi
*100
Go
i=1 n
Trong ®ã: Gi: TrÞ sè chØ tiªu qua c¸c n¨m nghiªn cøu.
Go: TrÞ sè chØ tiªu kú gèc
D¹ng 2: D¹ng thay ®æi kú gèc (d¹ng liªn hoµn)
15
Tû lÖ so s¸nh =
Gi 1
*100
Gi
i=1 n
+Sè t-¬ng ®èi kÕt cÊu: TÝnh tû träng cña tõng bé phËn trong tæng
thÓ = (TrÞ sè t¨ng bé phËn/TrÞ sè t¨ng tæng thÓ) x100
+ Sè t-¬ng ®èi c-êng ®é (hiÖu suÊt): Th-êng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tæng
qu¸t vÒ chÊt l-îng kinh doanh b»ng so s¸nh c¸c chØ tiªu mÆt l-îng vµ mÆt
chÊt víi nhau.
VÝ dô: So s¸nh l·i víi vèn th× l·i lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh mÆt chÊt cña
kinh doanh cßn vèn lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh mÆt l-îng cña kinh doanh .
HÖ sè doanh lîi vèn = L·i/ Vèn.
c/ So s¸nh b»ng sè b×nh qu©n
Sè b×nh qu©n ph¶n ¸nh chung nhÊt cña mét sù vËt hiÖn t-îng v× nã
®· san b»ng mäi chªnh lÖch gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh. VÝ dô nh- l-¬ng
b×nh qu©n, n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n... Khi dïng sè b×nh qu©n ®Ó ph¶n
¸nh ®¸nh gi¸ cÇn kÕt hîp sö dông b×nh qu©n chung b×nh qu©n tæ vµ sè
tuyÖt ®èi.
1.3.3. Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ
Sö dông ph-¬ng ph¸p nµy nh»m môc ®Ých tÝnh to¸n x¸c ®Þng tõng
møc ¶nh h-ëng cña tõng nh©n tè ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh b»ng c¸ch lo¹i
trõ ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè kh¸c, gåm cã hai ph-¬ng ph¸p:
- Ph-¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn .
- Ph-¬ng ph¸p sè chªnh lÖch .
VÝ dô: Ph©n tÝch kinh tÕ
Kú gèc
Q =a.b.c.d
Q0 =ao.bo.co.do
Kú ph©n tÝch Q1 =a1.b1.c1.d1.
Trong ®ã : Q lµ ChØ tiªu kinh tÕ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh
a, b, c, d...lµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng .
o: ThÓ hiÖu kú gèc .
1: ThÓ hiÖn kú ph©n tÝch .
16
+ Ph-¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn: Lµ ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc
®é ¶nh h-ëng cña tõng nhãm nh©n tè ®Õn sù biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu
ph©n tÝch.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc sö dông trong ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh
nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é ¶nh h-ëng cña tõng nh©n tè tíi ®èi t-îng ph©n tÝch
b»ng c¸ch lo¹i trõ ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè kh¸c t¸c ®éng tíi ®èi t-îng
ph©n tÝch.
Tõ vÝ dô trªn ta cã :
a = a1.bo.co.do - ao.bo.co.do
b = a1.b1.co.do - a1.bo.co.do
c = a1.b1.c1.do - a1.b1.co.do
d = a1.b1.c1.d1 - a1.b1.c1.do
Q = a1.b1.c1.d1 - ao.bo.co.do
Q = Q1- Qo.
+ Ph-¬ng ph¸p sè chªnh lÖch: Ph-¬ng ph¸p sè chªnh lÖch lµ mét
d¹ng ®Æc biÖt cña ph-¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn nh»m ph©n tÝch c¸c nh©n
tè thuËn lîi ¶nh h-ëng tíi sù biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ.
Ph-¬ng ph¸p chØ ¸p dông ®èi víi trong tr-êng hîp nh©n tè cã liªn
quan víi chi tiªu b»ng tÝch sè vµ còng cã thÓ ¸p dông trong tr-êng hîp c¸c
nh©n tè cã liªn quan víi chØ tiªu b»ng th-¬ng sè .
Ta cã :
a = (a1- ao).b.co.do = a1.bo.co.do- ao.bo.co.do
b =a1.(b1-bo).co.do= a1.b1.co.do - a1.bo.co.do
c = a1.b1.(c1- co).do = a1.b1.c1.do - a1.b1.co.do
d=a1.b1.c1.(d1-do) = a1.b1.c1.d1 - a1.b1.c1.do
Q = Q1- Qo.
Nh- vËy kÕt qu¶ hai ph-¬ng ph¸p lµ nh- nhau.
Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ cã t¸c dông cho ph©n tÝch lµ x¸c ®Þnh møc ¶nh
h-ëng cña tõng nh©n tè tuy nhiªn cã nh-îc ®iÓm lµ khi trËt tù c¸c nh©n tè
17
thay ®æi lµm cho kÕt qu¶ thay ®æi, vËy ph¶i cã quy -íc ®Ó x¾p xÕp trËt tù
c¸c nh©n tè.
1.4. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp
HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ mét v¸n ®Ò phøc t¹p, cã
quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Do ®ã ®Ó ®¸nh
gi¸ chÝnh x¸c, cã c¬ së khoa häc hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp,
cÇn ph¶i x©y dùng hÖ thèng c¸c chØ tiªu phï hîp bao gåm c¸c chØ tiªu tæng
hîp vµ c¸c chØ tiªu bé phËn.
1.4.1. Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh tæng
hîp
Nhãm chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh cña toµn bé ho¹t
®éng, toµn bé c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh trong doanh nghiÖp.
Kh«ng ph¶i bÊt kú chØ tiªu kÕt qu¶ nµo so víi chØ tiªu chi phÝ còng
cã ®-îc chØ tiªu hiÖu qu¶, cã ba chØ tiªu hiÖu qu¶ quan träng nhÊt mµ c¸c
chñ doanh nghiÖp vµ c¸c kÕ to¸n tr-ëng ph¶i biÕt v× nã mang tÝnh phæ biÕn
ngµnh nµo còng ph¶i cã, còng ph¶i tÝnh ®Õn.
+ ChØ tiªu thø nhÊt :
Lîi nhuËn
Tû suÊt lîi nhuËn/ Doanh thu =
x 100
Doanh thu
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh trong mét ®ång doanh thu th× cã bao nhiªu
®ång lîi nhuËn, hay trong tæng doanh thu thu ®-îc th× cã bao nhiªu % lîi
nhuËn.
+ ChØ tiªu thø hai:
Lîi nhuËn
TûsuÊtlîinhuËn/Vèn=
x100
Vèn b×nh qu©n
Mµ Vèn b×nh qu©n = Tæng tµi s¶n b×nh qu©n.
18
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh b×nh qu©n trong kú kinh doanh cø mét ®ång
vèn mµ doanh nghiÖp sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh ®· t¹o ra bao nhiªu
®ång l·i .
+ChØ tiªu thø ba:
Doanh thu
Sè lÇn chu chuyÓn cña tæng tµi s¶n =
(kh¶ n¨ng t¹o doanh thu cña vèn )
Vèn b×nh qu©n
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh b×nh qu©n trong kú kinh doanh cø mét ®ång
vèn mµ doanh nghiÖp sö dông ®· t¹o ra bao nhiªu ®ång daonh thu (hay
b×nh qu©n trong kú kinh doanh tµi s¶n chu chuyÓn ®-îc mÊy vßng ).
Trong ba chØ tiªu nªu trªn th× chØ tiªu thø hai lµ chØ tiªu tæng hîp
nhÊt v×:
ChØ tiªu thø hai = chØ tiªu thø nhÊt x chØ tiªu thø ba .
1.4.2. Nhãm chØ tiªu hiÖu qña kinh doanh bé phËn
Bªn c¹nh c¸c chØ tiªu kinh doanh tæng hîp ph©n tÝch kh¸i qu¸t vµ
cho phÐp kÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh, ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông tÊt c¶ c¸c yÕu tè tham gia vµo qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh , th× ng-êi ta cßn sö dông c¸c chØ tiªu
bé phËn ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh cña tõng mÆt ho¹t ®éng, tõng
yÕu tè cô thÓ.
C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh bé phËn ®¶m nhiÖm hai chøc n¨ng
sau :
- Ph©n tÝch cã tÝnh chÊt bæ xung cho chØ tiªu tæng hîp ®Ó trong mét
sè tr-êng hîp kiÓm tra vµ kh¼ng ®Þnh râ kÕt luËn ®-îc rót ra tõ c¸c chØ tiªu
tæng hîp.
- Ph©n tÝch hiÖu qu¶ tõng mÆt ho¹t ®éng, hiÖu qu¶ sö dông cña
t-êng yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh nh»m t×m biÖn ph¸p tèi ®a ho¸ chØ tiªu
hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp. §©y lµ chøc n¨ng yÕu tè cña hÖ thèng chØ tiªu
nµy.
Mèi quan hÖ gi÷a chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh tæng hîp vµ chØ tiªu
hiÖu qu¶ kinh doanh bé phËn kh«ng ph¶i lµ mèi quan hÖ cïng chiÒu, trong
19
lóc chØ tiªu tæng hîp t¨ng lªn th× cã thÓ nh÷ng chØ tiªu bé phËn t¨ng, gi¶m
hoÆc kh«ng ®æi.
a/HiÖu qu¶ sö dông vèn
§Ó cã yÕu tè ®Çu vµo doanh nghiÖp cÇn cã mét l-îng vèn kinh
doanh nhÊt ®Þnh, nÕu thiÕu vèn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sÏ bÞ ngõng
trÔ hoÆc kÐm hiÖu qu¶. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh sÏ thÊy
®-îc chÊt l-îng qu¶n lý , v¹ch ra kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó n©ng cao h¬n n÷a
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ tiªu nµy ®-îc x¸c ®Þnh th«ng qua c«ng
thøc doanh lîi so víi toµn bé vèi s¶n xuÊt kinh doanh . Nh-ng ®Ó thÊy râ
h¬n hiÖu qu¶ sö dông vèn ta ph¶i ®i s©u vµo ®¸nh gi¸ tõng bé phË cÊu
thµnh vèn ®ã lµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u
®éng.
Sè vßng quay toµn bé vèn (SV v)
TR
Ta cã : SVv =
VKD
Trong ®ã : SVv lµ sè vßng quay cña vèn.
TR: Lµ doanh thu.
VKD: Lµ vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú.
ChØ tiªu nµy phÈn ¸nh søc s¶n xuÊt kinh doanh cña toµn bé sè vßng,
sè vßng quay cña vßng cµng lín chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao.
* HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh
Vèn cè ®Þnh lµ toµn bé sè tiÒn ®Çu t- vµo tµi s¶n cè ®Þnh.Tµi s¶n cè
®Þnh lµ nh÷ng t- liÖu lao ®éng chö yÕu cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ tham gia
®-îc vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh gi÷ nguyªn ®-îc h×nh th¸i ban
®Çu ®Õn khi ph¶i huû bá do kh«ng cßn gi¸ trÞ sö dông. Trong c¸c doanh
nghiÖp th× tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¬ së vËt chÊt quan träng ®Ó thùc hiÖn kÕ
ho¹ch còng nh- lµ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn n»m trong tµi s¶n cè ®Þnh
chiÕm tû träng lín trong tæng sè vèn cña doanh nghiÖp.
20