Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ phân tích hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội trong quá trình xây dựng nông t...

Tài liệu phân tích hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội trong quá trình xây dựng nông thôn mới của xã tân thông hội, huyện củ chi thành phố hồ chí minh

.PDF
69
507
135

Mô tả:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH KHOA KINH TẾ PHÁT TRIỂN -----------------------------o0o---------------------------- ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA XÃ TÂN THÔNG HỘI, HUYỆN CỦ CHI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH  GVHD : TRẦN TIẾN KHAI SVTH : HỒ THỊ HẰNG NI LỚP : KTPT&PTNT TP. HỒ CHÍ MINH CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT 2011  NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN  .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... 1 XÁC NHẬN-ĐÁNH GIÁ CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP  ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 2 LỜI CẢM ƠN  Trong suốt thời gian học tại trường Đại học kinh tế TP.HCM, em đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý của quý thầy cô. Đặc biệt từ khi vào khoa kinh tế- phát triển, với sự tận tụy và nhiệt tình của quý thầy cô đã giúp em có được những kiến thức chuyên môn về Kinh tế nông nghiệp và phát triển nông thôn , đồng thời cũng tạo cho em có được cơ hội để rèn luyện và học hỏi thêm nhiều vấn đề. Chuyên đề tốt nghiệp lần này là cơ hội để em có thể áp dụng những kiến thức đã học và rút kết những kinh nghiệm từ thực tiễn. Em xin chân thành cảm ơn TS. Trần Tiến Khai, giáo viên hướng dẫn của em đã hỗ trợ em trong suốt quá trình làm chuyên đề. Thầy đã luôn tận tình đóng góp, sữa chữa những thiếu sót, khuyết điểm của bài để em có thể hoàn thành chuyên đề một cách thuận lợi và nhanh chóng. Em cũng xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Tấn Khuyên và Viện Nghiên Cứu Kinh Tế-Phát Triển đã tạo điều kiện cho em có cơ hội được thực tập và hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp. Xin cám ơn anh Nguyễn Trí Thông- chuyên viên nghiên cứu-Viện Nghiên Cứu Kinh Tế Phát Triển đã cung cấp số liệu về đề tài. Bên cạnh đó, em cũng xin cảm ơn cô Huỳnh Thị Kim Cúc- Giám đốc Trung tâm quản lý và kiểm định giống vật nuôi-cây trồng, trực thuộc Sở nông nghiệp TPHCM đã tạo cơ hội cho em tiếp cận với thực tiễn về các mô hình sản xuất nông nghiệp . Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn các thầy cô, các anh chị đã nhiệt tình hỗ trợ để em có thể hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp một cách thuận lợi. TPHCM, Ngày…24….tháng…3….năm 2012 3 TÓM TẮT NỘI DUNG  Đối với một nước nông nghiệp thì tam nông là một vấn đề rất quan trọng trong tiến trình phát triển. Những năm qua, chương trình xây dựng nông thôn mới nhằm phát triển nông nghiệp-nông dân-nông thôn ở các xã luôn nhận được sự quan tâm từ các cấp chính quyền đến người dân. Bằng những lý thuyết đã học cùng với việc phân tích nguồn dữ liệu…đề tài” Phân tích hiện trạng phát triển kinh tế-xã hội xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi, TPHCM giai đoạn 2009-2011” sẽ cho chúng ta thấy được hiện trạng phát triển kinh tế- xã hội của Tân Thông Hội trước và sau nông thôn mới. Từ một vùng quê nghèo khổ, Tân Thông Hội đã có những bước chuyển mình và đang không ngừng cố gắng để phát triển hơn nữa. Mặc dù đời sống của người dân, chất lượng cơ sở hạ tầng, văn hóa, giáo dục, môi trường đều được cải thiện. Nhưng bên cạnh đó, là những khó khăn và thách thức mà xã cần phải có những kế hoạch cụ thể để giải quyết. Nội dung chi tiết của đề tài sẽ giúp chúng ta có cái nhìn rõ hơn. 4 MỤC LỤC   DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 1: Giá trị sản xuất của các ngành tại xã Tân Thông Hội năm 2008 .................. 30 Bảng 2: Hiện trạng quy hoạch sử dụng đất đến năm 2008 và năm 2010 tại xã Tân Thông Hội ............................................................................................................... 35 Bảng 3: Tình hình trồng trọt và chăn nuôi ở xã Tân Thông Hội trước và sau NTM ........ 41 Bảng 4: Chuyển dịch lao động nông nghiệp tại xã Tân Thông Hội qua các năm ...... 43  DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1: Cơ cấu kinh tế xã Tân Thông Hội năm 2008 ........................................... 29 Biểu đồ 2: Cơ cấu lao động xã Tân Thông Hội năm 2008 ........................................ 31 Biểu đồ 3: Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp năm 2008 & 2010 của xã Tân Thông Hội ............................................................................................. 36 Biểu đồ 4: Cơ cấu kinh tế của xã Tân Thông Hội trước và sau khi xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................................... 40 Biểu đồ 5: Giá trị sản xuất nông nghiêp bình quân tại xã Tân Thông Hội qua các năm ................................................................................................................................ 40 Biểu đồ 6: Thu nhập bình quân đầu người qua các năm tại Tân Thông Hội ............. 44 Biểu đồ 7: Tỉ lệ hộ nghèo qua các năm tại Tân Thông Hội ....................................... 45  NỘI DUNG BÁO CÁO CHƢƠNG 1: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................. 10 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................. 10 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ....................................................................... 10 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .......................................................................... 11 5 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................................................... 11 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...................................................................... 12 2.1. LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN....................................... 12 2.1.1. Định nghĩa phát triển .......................................................................... 12 2.1.2. Các quan điểm về phát triển nông thôn ............................................... 12 2.2. LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TOÀN DIỆN ................ 13 2.3. LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN BỀN VỮNG ................. 14 2.4. KHÁI NIỆM VÀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY.............................................................................. 15 2.4.1. Khái niệm xây dựng nông thôn mới XHCN ....................................... 15 2.4.2. Ý nghĩa hiện thực của việc xây dựng nông thôn mới XHCN .............. 15 2.4.3. Mục tiêu, nhiệm vụ của xây dựng nông thôn mới XHCN ................... 16 2.4.4. Tiêu chuẩn đánh giá và hệ thống chỉ tiêu đánh giá quá trình xây dựng nông thôn mới XHCN ........................................................................ 16 2.5. PHÂN TÍCH SWOT ................................................................................... 16 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 18 3.1. PHƢƠNG PHÁP ĐO LƢỜNG SỰ PHÁT TRIỂN ................................... 18 3.2. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN MỚI CỦA XÃ TÂN THÔNG HỘI ..................................................................................... 18 3.3. NGUỒN DỮ LIỆU ...................................................................................... 19 3.4. PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU ........................................................... 19 CHƢƠNG 4: GIỚI THIỆU VỀ XÃ TÂN THÔNG HỘI VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ-XÃ HỘI ....................................................................... 20 4.1. GIỚI THIỆU VỀ XÃ TÂN THÔNG HỘI ................................................. 20 4.1.1. Về vị trí địa lý .................................................................................... 20 4.1.2. Về diện tích tự nhiên .......................................................................... 21 4.1.3. Địa hình ............................................................................................. 21 6 4.1.4. Thổ nhưỡng........................................................................................ 21 4.1.5. Khí hậu .............................................................................................. 21 4.1.6. Thủy văn ............................................................................................ 21 4.1.7. Dân số ................................................................................................ 22 4.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ- XÃ HỘI CỦA XÃ TÂN THÔNG HỘI TRƢỚC KHI THỰC HIỆN MÔ HÌNH NÔNG THÔN MỚI.................................. 22 4.2.1. Về công tác quy hoạch ....................................................................... 23 4.2.2. Hạ tầng kinh tế-xã hội ........................................................................ 24 a) Hệ thống giao thông ........................................................................ 24 b) Hệ thống thủy lợi ............................................................................. 25 c) Hệ thống điện .................................................................................. 25 d) Hệ thống trường học ........................................................................ 25 e) Cơ sở vật chất văn hoá..................................................................... 27 f) Hệ thống chợ ................................................................................... 27 g) Bưu điện .......................................................................................... 28 h) Nhà ở dân cư nông thôn................................................................... 29 4.2.3. Tình hình kinh tế và hình thức tổ chức sản xuất.................................. 29 a) Tình hình kinh tế ............................................................................. 29 b) Lao động ......................................................................................... 31 c) Hình thức tổ chức sản xuất .............................................................. 32 4.2.4. Văn hóa- xã hội- môi trường .............................................................. 32 a) Văn hoá - giáo dục........................................................................... 32 b) Y tế ................................................................................................. 32 c) Môi trường ...................................................................................... 33 4.3. TÌNH HÌNH KINH TẾ- XÃ HỘI CỦA XÃ TÂN THÔNG HỘI SAU KHI THỰC HIỆN MÔ HÌNH NÔNG THÔN MỚI .......................................... 34 4.3.1. Về quy hoạch sử dụng đất .................................................................. 34 4.3.2. Về xây dựng cơ sở hạ tầng ................................................................. 36 a) Về giao thông .................................................................................. 36 b) Thủy lợi........................................................................................... 37 c) Về công trình trường học ................................................................. 38 7 d) Hệ thống nhà ở dân cư ..................................................................... 38 e) Hệ thống điện .................................................................................. 38 f) Hệ thống chợ ................................................................................... 38 g) Bưu điện .......................................................................................... 39 4.3.3. Về tình hình kinh tế & hình thức tổ chức sản xuất .............................. 39 a) Tình hình kinh tế ............................................................................. 39 b) Hình thức tổ chức sản xuất .............................................................. 41 c) Cơ cấu lao động............................................................................... 43 d) Thu nhập bình quân đầu người ........................................................ 44 4.3.4. Về văn hóa- xã hội- môi trường.......................................................... 46 a) Giáo dục .......................................................................................... 46 b) Y tế ................................................................................................. 46 c) Văn hóa ........................................................................................... 46 d) Môi trường ...................................................................................... 47 4.4. PHÂN TÍCH SWOT ................................................................................... 48 4.4.1. Điểm mạnh-Điểm yếu-Cơ hội-Thách thức.......................................... 48 4.4.2. Các chiến lược cần cho sự phát triển của xã Tân Thông Hội .............. 51 4.5. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA MÔ HÌNH NÔNG THÔN MỚI Ở XÃ TÂN THÔNG HỘI............................................................................................... 52 4.5.1. Về mặt kinh tế .................................................................................... 52 4.5.2. Văn hóa- xã hội- môi trường .............................................................. 53 4.5.3. Mức độ đạt của 19 tiêu chí quốc gia về nông thôn mới ....................... 53 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN .... 55 5.1. KẾT LUẬN ................................................................................................. 55 5.2. GỢI Ý MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN............................................ 55 5.2.1. Về cơ chế quản lý............................................................................... 55 5.2.2. Về công tác thực hiện ......................................................................... 56 a) Công tác quy hoạch ...................................................................... 56 b) Công tác tuyên truyền, vận động ................................................... 56 c) Công tác đào tạo, khuyến nông ..................................................... 57 8 d) Công tác hỗ trợ ............................................................................. 57 e) Công tác đầu tư nghiên cứu khoa học............................................ 59 f) Công tác bảo vệ môi trường .......................................................... 59 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 60 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 61 Phụ lục 1 ...................................................................................................... 61 Phụ lục 2 ...................................................................................................... 66 9 CHƢƠNG 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong quá trình phát triển kinh tế- xã hội, nông nghiệp là một trong những ngành sản xuất quan trọng đối với tất cả các quốc gia trên thế giới và càng quan trọng hơn đối với các nước đang phát triển như Việt Nam. Ngành nông nghiệp Việt Nam trong những năm qua đã đạt nhiều thành tựu vượt bậc. Tuy nhiên trong xu thế hội nhập, chúng ta cần nhìn nhận lại thực trạng nông nghiệp, nông dân và nông thôn một cách rõ nét. Nông nghiệp vẫn là sản xuất nhỏ lẻ, manh mún; nông dân vẫn còn nghèo nàn và còn nhiều khó khăn trong cuộc sống; nông thôn bị tụt hậu, cơ sở hạ tầng chất lượng thấp kém, không đáp ứng được yêu cầu sản xuất…. Trước thực trạng đó, chương trình xây dựng nông thôn mới trong từng thời kì luôn nhận được sự quan tâm của Thành Ủy và Ủy Ban nhân dân thành phố. Xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh là một trong mười một địa bàn được chọn để thực hiện thí điểm chương trình nông thôn mới cấp trung ương nhằm xây dựng một nền nông nghiệp đô thị sinh thái, bền vững có khả năng cạnh tranh cao; nông thôn hiện đại,văn minh; nông dân có đời sống vật chất và tinh thần phát triển, không quá chênh lệch so với đô thị và có đóng góp hiệu quả vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thành phố. Với đề tài: “Phân tích hiện trạng phát triển kinh tế- xã hội trong quá trình xây dựng nông thôn mới của xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi giai đoạn 2009-2011” sẽ giúp chúng ta có cái nhìn rõ hơn về hiệu quả của mô hình nông thôn mới trong việc đẩy nhanh phát triển kinh tế xã hội. 1.2. - MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Cho thấy hiện trạng phát triển kinh tế- xã hội ở xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi, TPHCM trước và sau giai đoạn thực hiện xây dựng nông thôn mới 20092011. - Xác định những khó khăn và thuận lợi trong quá trình thực hiện nông thôn mới của xã Tân Thông Hội. Qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển kinh tế xã hội ở xã Tân Thông Hội các giai đoạn tiếp theo. 10 1.3. - CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Thực trạng phát triển kinh tế- xã hội ở xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi trước giai đoạn 2009-2011 diễn ra như thế nào? - Thực trạng phát triển kinh tế- xã hội ở xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi sau giai đoạn 2009-2011 diễn ra như thế nào? - Trong quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới, xã Tân Thông Hội đã gặp phải những khó khăn gì? - Những mặt đạt được trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở xã Tân Thông Hội? - Hiệu quả của mô hình xây dựng nông thôn mới ở xã Tân Thông Hội là gì? - Giải pháp nhằm thúc đẩy nhanh phát triển kinh tế- xã hội ở xã Tân Thông Hội trong những năm tiếp theo? 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Nghiên cứu chỉ tập trung chủ yếu ở xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi thuộc thành phố Hồ Chí Minh Vùng nghiên cứu 11 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1. LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN 2.1.1. Phát triển: Phát triển là quá trình thay đổi liên tục làm tăng trưởng mức sống của con người và phân phối công bằng những thành quả tăng trưởng trong xã hội (Raanan Weitz, 1995) Phạm trù của sự phát triển có thể khái quát là phạm trù vật chất và phạm trù tinh thần. Phạm trù vật chất bao gồm lương thực thực phẩm, nhà ở, quần áo, những tiện nghi sinh hoạt…Phạm trù tinh thần bao gồm những quyền về tự do dân chủ, những nhu cầu về các dịch vụ xã hội như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, văn hóa thể thao, du lịch, vui chơi giải trí… 2.1.2. Các quan điểm về phát triển nông thôn: - Quan điểm của châu Phi: phát triển nông thôn là sự cải thiện mức sống của số lớn dân chúng có thu nhập thấp đang cư trú ở các vùng nông thôn và tự lực thực hiện quá trình phát triển của họ. (Nguyễn Ngọc Nông (2004), Giáo trình quy hoạch phát triển nông thôn). - Quan điểm của Ấn Độ: phát triển nông thôn không thể là một hoạt động cục bộ, rời rạc và thiếu quan tâm. Nó phải là hoạt động tổng thể, liên tục diễn ra trong vùng nông thôn của cả quốc gia. (Nguyễn Ngọc Nông (2004), Giáo trình quy hoạch phát triển nông thôn). - Quan điểm của WB (1975): phát triển nông thôn là một chiến lược nhằm cải thiện đời sống kinh tế và xã hội của những người ở nông thôn, nhất là những người nghèo. Nó đòi hỏi phải mở rộng các lợi ích của sự phát triển đến với những người nghèo nhất trong số những người đang tìm kế sinh nhai ở các vùng nông thôn. - Theo Michael Dower (2001): Phát triển nông thôn là quá trình thay đổi bền vững có chủ ý về xã hội, kinh tế, văn hóa và môi trường nhằm nâng cao chất lượng đời sống của người dân địa phương. Do nhu cầu phát triển không giống nhau ở mỗi nước nên khái niệm phát triển nông thôn cũng không giống nhau. Tuy nhiên các khái niệm trên đều có chung một ý 12 tưởng là phát triển nông thôn là sự phát triển không chỉ đơn thuần về mặt kinh tế mà còn cả mặt xã hội nhằm tăng mức sống vật chất và đời sống tinh thần cho người dân nông thôn. Như vậy, các khái niệm về phát triển nông thôn đã phản ánh mục tiêu của nó là: - Cải thiện mức sống và thu nhập cho người dân nghèo nông thôn. Ít nhất phải đảm bảo cho người dân nông thôn có mức sống tối thiểu và những yếu tố cần thiết cho cuộc sống của họ. - Phải có sự kết hợp giữ phát triển sản xuất nông nghiệp với sản xuất công nghiệp, dịch vụ nông thôn để đảm bảo cho sự phát triển bền vững và lâu dài. - Bên cạnh sự phát triển về mặt kinh tế thì sự phát triển con người là hết sức quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế. - Phải gắn liền với bảo vệ môi trường. 2.2. LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TOÀN DIỆN Phát triển nông thôn toàn diện chính là nhấn mạnh cả khía cạnh xã hội, kinh tế và môi trường nông thôn. Để đảm bảo cho công cuộc phát triển nông thôn nhất thiết phải có sự hợp tác của từ trên xuống và cả từ dưới lên, nghĩa là nó phải bao trùm chính sách, tiền tệ, hỗ trợ của chính phủ ở mọi cấp và năng lực, tài nguyên, sự tham gia của mọi khu vực dựa trên tinh thần hợp tác và cộng tác để cùng phát triển. Để diễn tả ý tưởng về toàn diện Micheal Dower đã đưa ra khái niệm bốn chân và cột trụ của phát triển nông thôn: Con người cùng với kỹ năng của họ (sự công bằng xã hội, dịch vụ xã hội, cơ sở hạ tầng), Kinh tế (cơ cấu các ngành nghề sản xuất,giá trị sản xuất trong từng lĩnh vực…), Môi trường (đất đai, tài nguyên thiên nhiên…),Ý tưởng và tổ chức (ý tưởng tổ chức sản xuất khu vực…). Các yếu tố trên phải được giữ trong thế cân bằng với nhau như các chân của một con trâu và cột trụ của một tòa nhà, các yếu tố đó phải đồng thời được thực hiện để đảm bảo cho tính toàn diện và sự phát triển vững mạnh của vùng nông thôn. Bên cạnh đó, phát triển nông thôn toàn diện còn phải dựa trên lợi ích, sự tham gia của cộng đồng sống tại khu vực đó. Bởi họ là cơ sở cho việc phát triển một nông 13 thôn bền vững, chính họ mới biết được những khó khăn và nhu cầu của bản thân mình, họ quản lý các nguồn tài nguyên như đất đai, nhà xưởng, sản phẩm mà quá trình phát triển dựa vào đó. Kỹ năng, truyền thống, kiến thức và năng lực của họ là tiềm năng đề phát triển. đồng thời cam kết của họ là sống còn, nếu như họ không ủng hộ một kế hoạch nào thì kế hoạch đó sẽ không thực hiện được. Hơn thế nữa là một cộng đồng phát triển năng động thì cũng có khả năng thu hút người dân ở lại và giữ họ không di chuyển đi nơi khác. Do đó, để cho đảm bảo cho sự phát triển được thuận lợi thì cần dựa trên nhu cầu, nguyện vọng của người dân sống tại khu vực đó và mang lại lợi ích cho họ. 2.3. LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN BỀN VỮNG Phát triển nông thôn bền vững là phát triển nhằm thỏa mãn nhu cầu của thế hệ ngày nay mà không làm hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai (theo báo cáo Brundtland 1987) Bền vững ở khía cạnh con người, kinh tế, môi trường và tổ chức Con người: phát triển phải tuân theo các nguyên tắc: Dân chủ và an toàn; Bình đẳng và đối xử công bằng với tất cả, bao gồm cả sự trợ giúp đặc biệt đối với người nghèo và sự quan tâm đến phụ nữ, trẻ em và các dân tộc thiểu số; Chất lượng cuộc sống cho mọi người dân; Tôn trọng đối với tổ tiên và quyền lợi của những người chưa sinh ra Kinh tế: cần hỗ trợ để tăng cường và đa dạng hóa nền kinh tế nông thôn; Đảm bảo cho người dân có lợi ích đáng kể từ hoạt động địa phương; Thúc đẩy phồn vinh lâu dài hơn là lợi ích trước mắt; Tránh gây tác động xấu đến các khu vực khác trong nền kinh tế quốc dân và các khu vực hay địa phương khác trên lãnh thổ địa lý. Môi trường: phát triển phải tôn trọng nguồn tài nguyên và tính toàn vẹn của môi trường; Giảm thiểu sử dụng nguồn tài nguyên không có khả năng tái tạo; Sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên với tốc độ không nhanh hơn là tài nguyên thiên nhiên có thể tái tạo; Sử dụng tài nguyên có hiệu quả và tránh gây ô nhiễm môi trường hay ảnh hưởng xấu đến môi trường. 14 Tổ chức: để bền vững phát triển phải nằm trong giới hạn năng lực của các tổ chức kinh tế để dễ khống chế và quản lý, có thể đáp ứng các tiêu chí nêu trên; Không gây ra loại chi phí không được hỗ trợ trong tương lai. Như vậy, để cho nông nghiệp được phát triển bền vững thì bên cạnh việc phát triển một nền kinh tế vững mạnh còn phải chú ý đến yếu tố con người, phải đảm bảo cho người dân nông thôn có được một cuộc sống ổn định bên cạnh việc gìn giữ môi trường sinh thái, đảm bảo sức khỏe cộng đồng. Đồng thời không ngừng nâng cao trình độ quản lý, năng lực cho người dân. 2.4. KHÁI NIỆM VÀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 2.4.1. Khái niệm xây dựng nông thôn mới XHCN: Xây dựng nông thôn mới là chương trình mục tiêu Quốc gia, được triển khai trên địa bàn cấp xã trong phạm vi cả nước, nhằm phát triển nông thôn toàn diện theo hướng hiện đại. Tùy thuộc vào đặc thù từng vùng, có những yêu cầu riêng, nhưng đều hướng tới thực hiện 19 tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới Một số nhận thức về xây dựng nông thôn mới XHCN: ệ (1) ”( ệ , . ổng hợ (2) ệ m t củ ệ . 2.4.2. Ý nghĩa hiện thực của việc xây dựng nông thôn mới XHCN Ý nghĩa hiện thực của sự nghiệp xây dựng nông thôn mới XHCN chủ yếu được thể hiện qua bốn phương diện: Một là ý nghĩa to lớn của nó đối với nhiệm vụ chiến lược phát triển xã hội toàn diện; Hai là ý nghĩa to lớn của nó đối với việc thực hiện mục tiêu phát triển thành thị và nông thôn đi đôi với nhau để xây dựng một xã hội 15 phát triển hài hòa; Ba là ý nghĩa của nó đối với sự kích thích gia tăng nhu cầu tiêu dùng trong nước đẩy mạnh kinh tế phát triển; Bốn là ý nghĩa đối với yêu cầu nâng cao năng lực và trình độ lãnh đạo Đảng, tăng cường công tác xây dựng Đảng. 2.4.3. Mục tiêu, nhiệm vụ của xây dựng nông thôn mới XHCN ệ ủ ược khái nghiệ quát là : i s ng ệ ẹ ủ”. Xây dựng nông thôn mới cần xuất phát từ tình hình thực tế, phải bắt đầu từ việc giải quyết những nhu cầu bức xúc nhất của người nông dân, tiến hành một cách có trật tự, có kế hoạch và trọng điểm. Mỗi địa phương phải tự lượng sức mình, và cần xem xét kỹ càng năng lực tài chính cũng như khả năng gánh vác của người dân, tuyệt đối không được mù quáng hay chạy theo thành tích, càng không được vì thực hiện bằng được mục tiêu mà làm tăng thêm gánh nặng và khó khăn cho người dân. 2.4.4. Tiêu chuẩn đánh giá và hệ thống chỉ tiêu đánh giá quá trình xây dựng nông thôn mới XHCN Dựa theo quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng chính phủ về Ban hành bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới. 2.5. PHÂN TÍCH SWOT SWOT trong tiếng Anh có nghĩa là Điểm mạnh (Strengths), Điểm yếu (Weaknesses), Cơ hội (Opportunities) và Thách thức (Threats). Đây là những yếu tố mà chúng ta có thể tìm thấy ở bất cứ tổ chức, doanh nghiệp và một vùng lãnh thổ nào. Phân tích SWOT là công cụ hữu dụng giúp chúng ta nhận diện, đánh giá hiệu quả các yếu tố trên từ đó tạo một nền tảng vững chắc giúp cho việc hình thành kế hoạch phát triển cũng như giúp cho quá trình hoạch định hướng đi kinh tế đúng đắn và phù hợp với từng vùng miền cụ thể. Phân tích SWOT trong phát triển nông thôn đặc biệt là phát triển kinh tế nông thôn giúp chúng ta có được một cái nhìn tổng thể về vùng nông thôn đó, nhận diện được những thuận lợi, những khó khăn từ đó đưa ra những kế hoạch, những chiến lược kinh tế phù hợp với những điều kiện vốn có của vùng nông thôn đó. Phân tích SWOT giúp 16 chúng ta có sự hoạch định đúng đắn, lựa chọn hướng phát triển kinh tế gắn kết với thực trạng của từng vùng nông thôn.  Điểm mạnh (Strengths): là những tố chất nổi trội xác thực và rõ ràng mà chúng ta có thể dựa vào, tận dụng để phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế nông thôn. Điểm mạnh của từng vùng nông thôn có thể là những tài sản sẵn có mà từng vùng có được trong quá trình phát triển. Ví dụ: điều kiện tự nhiên, giao thông thuận lợi, số lượng và chất lượng cơ sở hạ tầng của xã Tân Thông Hội…tạo điều kiện để xã phát triển và phục vụ sản xuất tạo nên một ưu thế cho sự phát triển của xã.  Điểm yếu (Weaknesses): là những bất lợi, những khó khăn, những rào cản trong quá trình phát triển kinh tế nông thôn. Chẳng hạn như trình độ dân trí , quy mô sản xuất, khoa học công nghệ còn thấp, thiếu thông tin… tạo nên những trở ngại cho xã Tân Thông Hội trong việc phát triển.  Cơ hội (Opportunities): là những nhân tố bên trong hay bên ngoài vùng nông thôn đó, những tiềm lực mà vùng nông thôn đó có thể phát huy để biến nó trở thành điểm mạnh của mình, thúc đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế gần đến thành công hơn. Những năm qua, nhiều trung tâm giao dịch nông sản tại huyện Củ Chi ra đời cùng với sự gia tăng cầu trên thị trường tạo một cơ hội cho xã Tân Thông Hội phát huy thế mạnh trong sản xuất.  Thách thức (Threats): là những yếu tố bên ngoài tác động vào có thể tạo rủi ro cho quá trình phát triển kinh tế nông thôn, từ đó sẽ trở thành rào chắn và gây cản trở cho quá trình phát triển, tạo những yếu tố gây tác động tiêu cực. Tốc độ đô thị hóa làm giảm nhanh diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn của xã. Bên cạnh đó là sự cạnh tranh cùng với yêu cầu về chất lượng đang ngày càng gia tăng là thách thức đáng lo ngại nhất của xã. 17 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1. - PHƢƠNG PHÁP ĐO LƢỜNG SỰ PHÁT TRIỂN Chỉ tiêu đo lƣờng sự tăng trƣởng kinh tế của xã: Tổng giá trị sản xuất là chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất( giá trị của những sản phẩm vật chất và dịch vụ) của xã trong một thời kì nhất định. Chỉ tiêu này được xác định bằng cách tổng cộng giá trị sản xuất của từng ngành kinh tế của xã. Thu nhập bình quân đầu người của xã= thu nhập của xã/tổng số dân của xã Tốc độ tăng trưởng kinh tế được tính bằng cách lấy chênh lệch giữa quy mô kinh tế của xã kì này so với kì trước chia cho quy mô kinh tế kì trước. Thường được biểu thị bằng tỉ lệ phầm trăm (%) 3.2. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN MỚI CỦA XÃ  Hạ tầng kinh tế-xã hội: - Giao thông: tỉ lệ km đường trục xã, liên xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ GTVT; Tỷ lệ km đường trục thôn, xóm được cứng hóa đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ GTVT; Tỷ lệ km đường trục chính nội đồng được cứng hóa, xe cơ giới đi lại thuận tiện… - Hệ thống thủy lợi: hệ thống thủy lợi cơ bản đáp ứng yêu cầu sản xuất và dân sinh; Tỷ lệ km trên mương do xã quản lý được kiên cố hóa - Điện: Tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn từ các nguồn… - Trường học: Tỷ lệ trường học các cấp: mầm non, mẫu giáo, tiểu học, THCS có cơ sở vật chất đạt chuẩn quốc gia - Nhà ở: số nhà tạm, dột nát; Tỷ lệ hộ có nhà ở đạt tiêu chuẩn Bộ Xây dựng…  Kinh tế và tổ chức sản xuất: - Thu nhập bình quân đầu người - Tỉ lệ hộ nghèo - Tỷ lệ lao động trong độ tuổi làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp…  Văn hóa- xã hội-môi trường 18 - Giáo dục: Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS được tiếp tục học trung học (phổ thông, bổ túc, học nghề); Tỷ lệ lao động qua đào tạo - Y tế: Tỷ lệ người dân tham gia các hình thức bảo hiểm y tế; Y tế xã đạt chuẩn quốc gia - Môi trường: Tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn Quốc gia; Các cơ sở SX-KD đạt tiêu chuẩn về môi trường; Chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định… 3.3. NGUỒN DỮ LIỆU Tổng quan về xã Tân Thông Hội, về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế xã hội, nguồn lao động và các hoạt động sản xuất trên địa bàn xã. Các số liệu và chỉ tiêu kinh tế của xã qua các năm từ 2008-2011 dựa vào các báo cáo từng năm của ủy ban nhân dân xã, báo cáo của chi cục phát triển nông thôn TPHCM… - Phương pháp thu thập dữ liệu: Thu thập được từ các báo cáo của Uỷ Ban Nhân Dân xã Tân Thông Hội, các báo cáo tình hình sản xuất của xã qua các giai đoạn, nguồn dữ liệu thống kê của xã…trong quá trình thực hiện đề án thí điểm xây dựng mô hình nông thôn mới xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2009-2011. Thu thập thông tin dữ liệu từ các bài phỏng vấn các cán bộ chủ chốt, các ban ngành quản lý của xã tại Viện nghiên cứu kinh tế phát triển (IDR). Ngoài ra, một số dữ liệu có được là do khảo sát thực tế, quan sát trực quan và ghi lại một số hình ảnh liên quan đến các mô hình sản xuất và các hoạt động kinh tế ở xã như mô hình trồng hoa lan, mô hình nuôi cá cảnh, mô hình nuôi bò sữa…. 3.4. PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU Sử dụng phương pháp thống kê mô tả (min, max…), thống kê so sánh, phương pháp đồ thị, bảng biểu, Excel…để minh họa, mô tả vấn đề nghiên cứu. Sử dụng các tiêu chí đánh giá trong xây dựng nông thôn mới làm căn cứ đánh giá. Ngoài ra còn sử dụng phương pháp phân tích SWOT để thấy được điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức của xã. 19
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan