Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan phục vụ phát triển bền vững nông lâm nghi...

Tài liệu Phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan phục vụ phát triển bền vững nông lâm nghiệp và du lịch huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai

.PDF
231
96
90

Mô tả:

Môc lôc Danh môc c¸c b¶ng trong luËn ¸n Danh môc c¸c h×nh vµ biÓu ®å trong luËn ¸n Danh môc c¸c b¶n ®å vµ s¬ ®å trong luËn ¸n Më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña luËn ¸n Môc tiªu vµ nhiÖm vô Nh÷ng luËn ®iÓm b¶o vÖ Nh÷ng ®iÓm míi cña luËn ¸n Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn CÊu tróc cña luËn ¸n Trang i ii iii 1 1 2 3 3 3 4 4 Ch−¬ng 1. C¬ së lý luËn nghiªn cøu sinh th¸i c¶nh quan phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn sa pa 1.1. LÞch sö nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan 1.1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu sinh th¸i c¶nh quan 1.1.2. Tæng quan c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ë huyÖn Sa Pa 1.2. C¸c luËn ®iÓm vÒ sinh th¸i c¶nh quan nhiÖt ®íi-giã mïa ViÖt Nam øng dông trong luËn ¸n 1.2.1. H−íng tiÕp cËn sinh th¸i c¶nh quan 1.2.2. C¸c luËn ®iÓm vÒ sinh th¸i c¶nh quan nhiÖt ®íi-giã mïa 1.2.3. Mèi quan hÖ liªn ngµnh n«ng-l©m-du lÞch trong l·nh thæ miÒn nói Sa Pa xÐt theo quan ®iÓm sinh th¸i c¶nh quan 1.3. Quan ®iÓm, hÖ ph−¬ng ph¸p vµ m« h×nh kh¸i niÖm 1.3.1. C¸c quan ®iÓm nghiªn cøu 1.3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1.3.3. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn, thiÕt kÕ nghiªn cøu vµ m« h×nh kh¸i niÖm KÕt luËn ch−¬ng 1 32 32 34 38 40 Ch−¬ng 2. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña c¸c c¶nh quan l·nh thæ huyÖn sa pa 41 2.1. VÞ trÝ ®Þa lý vµ ®Æc ®iÓm c¸c hîp phÇn trong cÊu tróc sinh th¸i c¶nh quan huyÖn Sa Pa 2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý 2.1.2. C¸c nh©n tè sinh th¸i c¶nh 2.1.3. Th¶m thùc vËt - nh©n tè chØ thÞ trong c¶nh quan 2.1.4. Con ng−êi víi c¸c ho¹t ®éng khai th¸c tµi nguyªn - nh©n tè thµnh t¹o c¸c c¶nh quan v¨n hãa 5 5 5 11 19 19 27 31 41 41 42 57 60 2.2. Ph©n tÝch cÊu tróc c¶nh quan l·nh thæ huyÖn Sa Pa theo h−íng sinh th¸i häc 2.2.1. HÖ thèng ph©n lo¹i c¶nh quan ¸p dông cho thµnh lËp b¶n ®å sinh th¸i c¶nh quan huyÖn Sa Pa tû lÖ lín 2.2.2. §Æc ®iÓm sinh th¸i cña c¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i c¶nh quan 2.2.3. §Æc ®iÓm c¸c tiÓu vïng sinh th¸i c¶nh quan 2.3. Nghiªn cøu diÔn thÕ sinh th¸i thø sinh phôc håi rõng trªn c¸c c¶nh quan ®iÓn h×nh KÕt luËn ch−¬ng 2 Ch−¬ng 3. ®¸nh gi¸ c¶nh quan phôc vô ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa pa 3.1. §¸nh gi¸ kinh tÕ sinh th¸i c¸c c¶nh quan cho môc ®Ých ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch t¹i huyÖn Sa Pa 61 61 63 75 81 88 89 89 89 3.1.1. Bµi to¸n ENTROPY c¶nh quan ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng −u tiªn b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng 3.1.2. §¸nh gi¸ c¶nh quan phôc vô ph¸t triÓn c©y trång n«ng, l©m nghiÖp 3.1.3. §¸nh gi¸ c¶nh quan phôc vô ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i 3.1.4. §¸nh gi¸ c¶nh quan cho ph¸t triÓn liªn ngµnh n«ng-l©m-du lÞch 3.2. Ph©n tÝch sù biÕn ®æi c¶nh quan v¨n hãa vµ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp, du lÞch t¹i l·nh thæ Sa Pa 99 112 117 3.2.1. §Æc ®iÓm ph©n bè téc ng−êi theo ®ai cao trong mèi quan hÖ víi h×nh thµnh c¸c c¶nh quan v¨n hãa 3.2.2. Sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi c¶nh quan n«ng l©m vµ du lÞch trong lÞch sö 3.2.3. Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch d−íi gãc ®é ph¸t triÓn bÒn v÷ng 122 3.3. §Þnh h−íng sö dông hîp lý c¶nh quan phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa Pa 3.3.1. §Þnh h−íng chung 3.3.2. §Þnh h−íng sö dông hîp lý c¶nh quan 3.3.3. C¸c m« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i −u tiªn ph¸t triÓn KÕt luËn ch−¬ng 3 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Danh môc c«ng tr×nh khoa häc cña t¸c gi¶ liªn quan ®Õn luËn ¸n Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc 119 119 127 133 133 137 143 145 146 151 152 Danh môc c¸c b¶ng trong luËn ¸n Stt Tªn vµ néi dung b¶ng Trang 1 B¶ng 2.1. L−îng m−a trung b×nh th¸ng vµ n¨m (mm) 2 B¶ng 2.2. §Æc ®iÓm h×nh th¸i s«ng suèi l·nh thæ Sa Pa 52 3 B¶ng 2.3. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt Fa 54 4 B¶ng 2.4. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt Fl 54 5 B¶ng 2.5. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt HFa 55 6 B¶ng 2.6. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt HFj 55 7 B¶ng 2.7. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt HA 55 8 B¶ng 2.8. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt A 56 9 B¶ng 2.9. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt P 56 10 B¶ng 2.10. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt D 56 11 B¶ng 2.11. HÖ thèng ®¬n vÞ ph©n lo¹i c¶nh quan huyÖn Sa Pa 62 12 B¶ng 2.12. Ph©n tÝch ®Êt ®èi s¸nh trong lo¹t phôc håi nh©n t¸c 88 13 B¶ng 3.1. KÕt qu¶ ph©n tÝch ®a d¹ng c¶nh quan ë c¸c ®ai cao huyÖn Sa Pa 94 14 B¶ng 3.2. HiÖu qu¶ sinh th¸i cña trång vµ t¸i sinh rõng huyÖn Sa Pa 96 15 B¶ng 3.3. C¸c biÖn ph¸p −u tiªn b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng huyÖn Sa Pa 98 16 B¶ng 3.4a. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y actiso (Cynara scolymus L.) 102b 17 B¶ng 3.4b. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y chÌ Shan (Camellia sinensis) 102b 18 B¶ng 3.4c. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y ®µo (Prunus persica (L.) Batsch) 102b 19 B¶ng 3.4d. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y lª (Pyrus communis L.) 102b 20 B¶ng 3.4e. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y mËn (Prunus salicina Lindley) 102b 21 B¶ng 3.4f. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y th¶o qu¶ (Amomum tsaoko) 102b 22 B¶ng 3.4g. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y tèng qu¸ sñ (Alnus nepanensis) 102b 23 B¶ng 3.4h. B¶ng c¬ së ®¸nh gi¸ riªng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c d¹ng c¶nh quan ®èi víi c©y su su (Sechium edule (Jacq) Swartz) 102b 24 B¶ng 3.5. Ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých cña c©y actiso i 47b 105 25 B¶ng 3.6. §Çu t− cho thêi kú thiÕt kÕ c¬ b¶n 1 ha mËn trªn c¸c møc thÝch nghi sinh th¸i kh¸c nhau 106 26 B¶ng 3.7. Ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých cña mét sè c©y trång nhiÖt ®íi 107 27 B¶ng 3.8. Chi phÝ thiÕt kÕ c¬ b¶n trång míi rõng 108 28 B¶ng 3.9. Chi phÝ thiÕt kÕ c¬ b¶n cho khoanh nu«i cã trång rõng bæ sung 108 29 B¶ng 3.10. KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt ®èi s¸nh 109 30 B¶ng 3.11. §Þnh h−íng ph¸t triÓn c©y trång ¸ nhiÖt ®íi ®Æc s¶n huyÖn Sa Pa 111 31 B¶ng 3.12. §¸nh gi¸ c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu huyÖn Sa Pa ®èi víi søc kháe con ng−êi phôc vô du lÞch vµ nghØ d−ìng 112 32 B¶ng 3.13. §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh häc ®èi víi con ng−êi phôc vô du lÞch vµ nghØ d−ìng ë huyÖn Sa Pa 112 33 B¶ng 3.14a. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn huyÖn Sa Pa 114b 34 B¶ng 3.14b. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n huyÖn Sa Pa (d¹ng tµi nguyªn lÞch sö - v¨n hãa) 114b 35 B¶ng 3.14c. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n huyÖn Sa Pa (lÔ héi vµ c¸c ®èi t−îng g¾n víi d©n téc häc) 114b 36 B¶ng 3.14d. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch cã tÝnh ph©n kiÓu huyÖn Sa Pa 114b 37 B¶ng 3.15. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tæng hîp c¶nh quan huyÖn Sa Pa cho môc ®Ých ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i 116 38 B¶ng 3.16. Tû lÖ du kh¸ch th¨m quan c¸c ®iÓm du lÞch 116 39 B¶ng 3.17. §Æc ®iÓm ®a d¹ng nh©n v¨n trong c¶nh quan huyÖn Sa Pa 120 40 B¶ng 3.18. Ph©n tÝch t−¬ng quan gi÷a c¸c biÕn ph¸t triÓn víi biÕn d©n téc 122 41 B¶ng 3.19. Nguån thu tõ nghÒ rõng cña n«ng hé ë th«n SÝn Ch¶i (vïng lâi V−ên Quèc gia Hoµng Liªn) 129 42 B¶ng 3.20. Nguån thu tõ nghÒ rõng cña n«ng hé ë th«n Hoµng Liªn (vïng ®Öm V−ên Quèc gia Hoµng Liªn) 130 43 B¶ng 3.19. Môc ®Ých ®Õn Sa Pa cña kh¸ch du lÞch 132 44 B¶ng 3.22. ý kiÕn cña céng ®ång vÒ lîi Ých tõ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i 134 45 B¶ng 3.23. §Þnh h−íng tæ chøc c¸c ph©n khu chøc n¨ng trong huyÖn Sa Pa 138 46 B¶ng 3.24. Mét sè m« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i −u tiªn ph¸t triÓn 143 B¶ng phô lôc 1. Thèng kª ®Æc ®iÓm c¸c d¹ng c¶nh quan trong l·nh thæ huyÖn Sa Pa B¶ng phô lôc 2. C¸c kÕt qu¶ gi¶i bµi to¸n Entropy c¶nh quan B¶ng phô lôc 3. C¬ së d÷ liÖu nhu cÇu sinh th¸i c¸c c©y trång ii B¶ng phô lôc 4. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c c©y trång n«ng l©m nghiÖp (m« h×nh ALES-GIS) B¶ng phô lôc 5. Ph−¬ng ¸n tæ chøc l·nh thæ du lÞch sinh th¸i huyÖn Sa Pa B¶ng phô lôc 6. Sè liÖu mét sè mÉu ®iÒu tra ®Þa thùc vËt trªn thùc ®Þa t¹i huyÖn Sa Pa B¶ng phô lôc 7. C¬ së d÷ liÖu vÒ nh©n v¨n, kinh tÕ x· héi cho bµi to¸n ph©n tÝch ®a biÕn (sè liÖu ®· ®−îc chuÈn hãa theo ph−¬ng sai-chuÈn hãa Z-core) Danh môc c¸c h×nh vµ biÓu ®å trong luËn ¸n Stt Tªn vµ néi dung h×nh, biÓu ®å Trang 1 H×nh 1.1. M« h×nh ph©n tÝch håi quy xu thÕ ph¸t triÓn cña STCQ B¾c Mü 2 H×nh 1.2. M« h×nh nghiªn cøu cÊu tróc c¶nh quan (a), ®Þa-sinh th¸i (b) vµ sinh th¸i c¶nh quan (c) 22 3 H×nh 1.3. C¸ch tiÕp cËn STCQ trong luËn ¸n 27 4 H×nh 1.4. M« h×nh cÊu tróc STCQ vµ mèi quan hÖ ph¸t sinh sinh th¸i gi÷a c¸c nh©n tè thµnh t¹o c¶nh quan huyÖn Sa Pa 5 H×nh 1.5. HÖ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 6 H×nh 1.6. M« h×nh kh¸i niÖm nghiªn cøu cña luËn ¸n 7 H×nh 2.1. BiÕn tr×nh n¨m cña (a) nhiÖt ®é, (b) ®é Èm, (c) biªn ®é nhiÖt, (d) sè giê n¾ng vµ (e) l−îng m−a ë tr¹m khÝ t−îng Lµo Cai, Sa Pa, Hoµng Liªn S¬n tiªu biÓu cho 3 kiÓu khÝ hËu ®ai nói thÊp, nói trung b×nh vµ nói cao Sa Pa 49 8 H×nh 2.2. BiÕn tr×nh nhiÖt ®é ngµy ®ªm theo c¸c ®ai cao (quan tr¾c cña luËn ¸n trong 24h, ngµy 17/03/2005) 50 9 H×nh 2.3. BiÕn tr×nh ®é Èm ngµy ®ªm theo c¸c ®ai cao (quan tr¾c cña luËn ¸n trong 24h, ngµy 17/03/2005) 50 10 H×nh 2.4a. PhÉu ®å c¶nh quan trong lo¹t diÔn thÕ sinh th¸i thø sinh håi phôc rõng trªn phô líp c¶nh quan nói thÊp huyÖn Sa Pa 82 11 H×nh 2.4b. PhÉu ®å c¶nh quan trong lo¹t diÔn thÕ sinh th¸i thø sinh håi phôc rõng trªn phô líp c¶nh quan nói trung b×nh huyÖn Sa Pa 84 12 H×nh 2.4c. PhÉu ®å c¶nh quan trong lo¹t diÔn thÕ sinh th¸i thø sinh phôc håi rõng trªn phô líp c¶nh quan nói cao huyÖn Sa Pa 85 13 H×nh 2.4d. PhÉu ®å c¶nh quan trong lo¹t phôc håi sinh th¸i nh©n t¸c trªn phô líp c¶nh quan nói trung b×nh huyÖn Sa Pa 86 14 H×nh 2.5. DiÔn biÕn suy tho¸i c¶nh quan do xãi mßn ®Êt trong lo¹t diÔn thÕ sinh th¸i thø sinh (a) vµ phôc håi nh©n t¸c (b) 87 15 H×nh 3.1. C¸c chØ sè h×nh häc vÒ m¶nh, biªn c¶nh quan vµ ý nghÜa sinh th¸i 93 16 H×nh 3.2. §é ®a d¹ng beta cña c¶nh quan vµ ý nghÜa sinh th¸i 94 8 30b 41 iii 39b 17 H×nh 3.3. ChiÒu h−íng t¨ng ®é ®a d¹ng c¶nh quan alpha 95 18 H×nh 3.4. ChiÒu h−íng t¨ng ®é ®a d¹ng c¶nh quan do ho¹t ®éng ph¸t triÓn 95 19 H×nh 3.5. Ph©n nhãm c¶nh quan theo hiÖu qu¶ t¸i sinh vµ trång rõng (Ph−¬ng ph¸p: ph©n tÝch nhãm cã thø bËc) 97 20 H×nh 3.6. CÊu tróc m« h×nh ALES-GIS 100 21 H×nh 3.7. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan huyÖn Sa Pa ®èi víi c©y trång n«ng, l©m nghiÖp 104 22 H×nh 3.8a. Lîi nhuËn rßng NPV cña c©y th¶o qu¶ trªn c¸c møc thÝch nghi 106 23 H×nh 3.8b. Tû suÊt chi phÝ - lîi Ých cña c©y th¶o qu¶ trªn c¸c møc thÝch nghi 106 24 H×nh 3.9. So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c hÖ thèng c©y trång n«ng nghiÖp huyÖn Sa Pa 108 25 H×nh 3.10. HÖ sè chøc n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶nh quan Sa Pa 118 26 H×nh 3.11. BiÕn ®æi c¶nh quan do thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp 124 27 H×nh 3.12. Xu h−íng biÕn ®æi c¶nh quan n«ng, l©m nghiÖp tõ c¸c ph−¬ng thøc canh t¸c trªn ®Êt dèc ë huyÖn Sa Pa qua c¸c thêi kú 125 28 H×nh 3.13. C¬ cÊu sö dông ®Êt n¨m 2005 125 29 H×nh 3.14. ChuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh cña huyÖn Sa Pa (1990-2005) 127 30 H×nh 3.15. DiÖn tÝch c¸c c©y trång ®Æc s¶n chÝnh vïng chuyªn canh thÞ trÊn Sa Pa 128 31 H×nh 3.16. DiÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ë c¸c x· chuyªn canh 128 32 H×nh 3.17. DiÖn tÝch th¶o qu¶ ë c¸c x· canh t¸c lín nhÊt 128 33 H×nh 3.18. So s¸nh hiÖu qu¶ 4 m« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i cña nhãm c¸c d©n téc 144 Danh môc c¸c b¶n ®å vµ s¬ ®å trong luËn ¸n Stt Tªn vµ néi dung b¶n ®å, s¬ ®å Trang 1 S¬ ®å vÞ trÝ khu vùc nghiªn cøu 1a 2 B¶n ®å ®Þa m¹o huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 46a 3 S¬ ®å c¸c kiÓu khÝ hËu huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 52a 4 B¶n ®å thæ nh−ìng huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 56a 5 B¶n ®å hiÖn tr¹ng th¶m thùc vËt huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 60a 6 B¶n ®å sinh th¸i c¶nh quan huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 65a 7 B¶n ®å ph©n vïng sinh th¸i c¶nh quan huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 77a iv 8 B¶n ®å xãi mßn tiÒm n¨ng cña c¶nh quan huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 88a 9 B¶n ®å xãi mßn thùc tÕ cña c¶nh quan huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 88a 10 S¬ ®å hiÖu qu¶ phñ xanh ®Êt trèng nói träc do trång vµ t¸i sinh rõng (chØ sè TLA cña c¶nh quan rõng) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 96a 11 S¬ ®å xu h−íng t¨ng ®é ®a d¹ng h×nh th¸i c¶nh quan do trång vµ t¸i sinh rõng (chØ sè h×nh th¸i c¶nh quan MSI) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 96a 12 S¬ ®å xu h−íng biÕn ®æi ®é ®a d¹ng c¶nh quan do trång vµ t¸i sinh rõng (chØ sè ®a d¹ng c¶nh quan Shannon-Weaver) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 96a 13 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y tèng qu¸ sñ (Alnus nepalensis D.Don) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 14 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y lª (Pyrus communis L.) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 15 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y su su (Sechium edule (Jacq)Swartz) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 16 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y th¶o qu¶ (Amomum tsaoko) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 17 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y mËn (Prunus salicina L.) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 18 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y ®µo (Prunus persica (L.) Batsch) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 19 B¶n ®å ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¶nh quan ®èi víi c©y chÌ Shan (Camellia sinensis O.Ktze) huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 105a 20 B¶n ®å ®¸nh gi¸ tæng hîp c¶nh quan cho môc ®Ých ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 116a 21 B¶n ®å ®a d¹ng nh©n v¨n cña c¶nh quan huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 122a 22 S¬ ®å xu h−íng gi¶m nghÌo trong thêi kú §æi míi huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 128a 23 B¶n ®å hiÖn tr¹ng tæ chøc du lÞch trªn c¸c tiÓu vïng sinh th¸i c¶nh quan huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 132a 24 S¬ ®å l·nh thæ Sa Pa trong quan hÖ sinh th¸i-kinh tÕ liªn vïng 137a 25 B¶n ®å c¸c ph©n khu chøc n¨ng ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch sinh th¸i huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 139a 26 B¶n ®å ®Þnh h−íng sö dông c¶nh quan ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch sinh th¸i huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai 143a v B¶ng 2.1. L−îng m−a trung b×nh th¸ng vµ n¨m (mm) (c¸c tr¹m ®o m−a trong néi vïng vµ l·nh thæ l©n cËn) Tr¹m ®o m−a (tr¹m vµ n¨m quan tr¾c) §é cao (m) 1. Lµo Cai 60 - 2000 2. Cèc San 60-90 3. T¶ Ph×n 60-90 (*) 4. ¤ Quy Hå 60-94 (*) 5. Hoµng L.S¬n 69-79 (*) 6. Sa Pa 60-2000 (*) 7. C¸t C¸t 60-79 (*) 8. T¶ Th¨ng 60-75 9. T¶ Van 60-90 (*) 10. Thanh Phó 60-78 (*) 11. T¶ Trung Hå 64-67 12. V¨n Bµn 60-92 13. B¸t S¸t 60-94; 14. B×nh L− 60-81;93;94 99 120 1300 1800 2170 1570 600-700 1700-1800 900 400 120 636 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII N¨m 24.3 21.1 34.5 60.6 63.8 62.9 67.9 28.0 67.4 27.7 53.5 29.4 15.6 28.5 33.5 36.8 57.2 67.5 71.8 81.3 77.7 41.9 85.2 42.3 35.1 35.2 26.0 50.7 57.0 51.1 73.8 108.0 82.0 106.5 82.8 63.2 93.5 46.4 38.3 45.1 42.3 63.7 119.1 138.0 175.2 170.6 219.6 210.3 211.3 146.1 212.1 146.2 149.2 136.7 96.0 154.1 187.9 153.9 208.8 320.1 416.6 345.2 354.8 135.2 292.6 157.6 145.9 150.5 159.5 255.8 253.0 218.6 335.2 440.7 564.9 406.9 403.7 289.6 345.5 258.1 176.5 191.1 208.6 499.7 295.8 256.8 289.2 496.1 680.0 468.4 477.0 282.6 350.4 234.1 224.3 209.3 281.4 532.4 328.5 296.8 328.9 458.7 632.1 454.0 481.6 333.8 322.7 284.8 176.3 247.6 259.3 356.1 223.5 176.4 209.8 338.3 418.2 313.9 303.5 288.2 242.2 188.1 102.2 182.0 156.3 147.7 140.7 144.1 169.0 176.0 235.7 226.2 214.4 154.5 162.7 140.2 142.8 134.4 84.0 109.9 60.6 57.9 74.2 77.9 101.4 115.2 98.8 59.3 99.8 41.1 59.9 40.8 43.3 59.9 24.3 25.8 31.2 57.4 66.4 61.6 74.5 29.3 47.6 31.7 41.9 29.8 15.1 35.9 1748.3 1577.1 1986.9 2771.8 3552.5 2852.3 2848.1 1851.6 2321.8 1598.2 1345.9 1431.9 1387.4 2294.5 (Nguån: NguyÔn Khanh V©n, 2006; (*): c¸c tr¹m trong huyÖn Sa Pa) Mïa kiÖt (<25 mm) 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 Mïa h¹n (<50 mm) 3 3 2 0 0 0 0 3 1 5 3 5 5 2 Mïa Ýt m−a (<100 mm) 5 5 5 4 4 3 5 5 4 5 5 5 7 5 Mïa m−a (>100 mm) 7; IV-X 7; IV-X 7; IV-X 8; III-X 8; IV-XI 9; III-XI 7; IV-X 7; IV-X 8; IV-XI 7; IV-X 7; IV-X 7; IV-X 5; V-IX 7; IV-X B¶ng 3.14a. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn huyÖn Sa Pa §Þa h×nh, tæ hîp ®Þa h×nh TL Mïa vô 4-10 Th¸c T×nh yªu T Th¸c C¸t C¸t V−ên Quèc gia (VQG) ↑ rõng tróc lïn T Mïa vô 1-12 4-10 ↑ rõng ”c¶nh tiªn” T T 4-10 ↑ rõng nguyªn sinh(*) §Ønh Fanxip¨ng TL 1-12 → thùc vËt ®Æc h÷u (*) §Ønh Hµm Rång TL 1-12 §Ønh Hµ Tao San TL 1-12 §Ønh T¶ Giµng Ph×nh TL 1-12 ↓ T 1-12 ↑ B¸n b×nh nguyªn Sa Pa TD 1-12 ↑ B¸n b×nh nguyªn Sa P¶ T 1-12 ↑ Thung lòng M−êng Hoa T 1-12 ↓ §Ìo M©y T 1-12 ↑ Tæ hîp nói (*) T 1-12 ↓ Tæ hîp nói-s«ng (*) T 1-12 ↓ Tæ hîp nói-hå (*) T 1-12 ↓ §iÓm du lÞch Th¸c B¹c Hang T¶ Ph×n Gi¸ trÞ Suèi kho¸ng, suèi, hå → suèi T¾c K« D Mïa vô ** 1-12 → suèi M−êng Hoa TL 4-10 ↓ T 1-12 → suèi C¸t C¸t T 4-10 ↑ T 1-12 → ngßi Bo T 4-10 ↑ ↑ suèi T¶ Trung Hå T 4-10 → ↓ suèi Vµng T 4-10 → Kh¶ n¨ng §iÓm du lÞch Gi¸ trÞ Kh¶ n¨ng §iÓm du lÞch Gi¸ trÞ (Ghi chó: (*) c¸c ®iÓm du lÞch kh«ng cã ®Þa danh mang tÝnh ph©n kiÓu) Gi¸ trÞ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh DLST: Mïa vô du lÞch: Kh¶ n¨ng khai th¸c: T: th¨m quan ng¾m c¶nh; L: du lÞch thÓ thao (leo nói, m¹o hiÓm - trekking); D: nghØ d−ìng. 1-3: 3 th¸ng, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 3; 1-12: quanh n¨m; **: ch−a cã d÷ liÖu x¸c ®Þnh ↑ rÊt thuËn lîi → t−¬ng ®èi thuËn lîi ↓ khã kh¨n Kh¶ n¨ng → B¶ng 3.14b. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n huyÖn Sa Pa (D¹ng tµi nguyªn lÞch sö - v¨n hãa) Di tÝch v¨n hãa kh¶o cæ (di chØ kh¶o cæ) Ruéng bËc thang (*) Gi¸ trÞ V Mïa vô 1-12 B·i ®¸ cæ HÇu Thµo V 1-12 §iÓm du lÞch Kh¶ n¨ng Di tÝch lÞch sö c¸ch m¹ng Gi¸ trÞ V Mïa vô 1-12 V 1-12 B¶n Kim V 1-12 B¶n LÕch V CÇu §«i T¶ Ph×n Di tÝch v¨n hãa nghÖ thuËt Kh¶ n¨ng ↑ Nhµ thê thÞ trÊn V Mïa vô 1-12 ↑ Nhµ thê T¶ Ph×n V 1-12 → Nhµ thê HÇu Thµo V 1-12 1-12 → Nhµ thê Lao Ch¶i V V 1-12 ↓ Phè Xu©n Viªn V 1-12 ↓ §Òn MÉu §Ìo M©y V 1-12 ↓ ¤ Quy Hå V 1-12 ↓ §iÓm du lÞch ↑ Th«n C¸t C¸t ↑ B¶n M−êng Bo §iÓm du lÞch Gi¸ trÞ Danh lam th¾ng c¶nh Kh¶ n¨ng ↑ Tr¹m thñy ®iÖn C¸t C¸t V Mïa vô 1-12 ↑ CÇu M©y V 1-12 ↑ ↓ V−ên sinh th¸i Hµm Rång V 1-12 ↑ 1-12 ↓ Tr¹m thñy ®Þa T¶ Giµng Ph×nh T 1-12 ↑ V 1-12 ↑ Tr¹m thñy ®iÖn SÐo Mý Tû T 1-12 ↑ V 1-12 ↑ §iÓm du lÞch (Ghi chó: (*) c¸c ®iÓm du lÞch kh«ng cã ®Þa danh mang tÝnh ph©n kiÓu) Gi¸ trÞ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh DLST: Mïa vô du lÞch: Kh¶ n¨ng khai th¸c: V: v¨n hãa; N: nghØ ng¬i; T: th¨m quan 1-3: 3 th¸ng, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 3; 1-12: quanh n¨m; **: ch−a cã d÷ liÖu x¸c ®Þnh ↑ rÊt thuËn lîi → t−¬ng ®èi thuËn lîi ↓ khã kh¨n Gi¸ trÞ Kh¶ n¨ng ↑ B¶ng 3.14c. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n huyÖn Sa Pa (lÔ héi vµ c¸c ®èi t−îng g¾n víi d©n téc häc) LÔ héi §iÓm du lÞch TÕt Nh¶y cña ng−êi Dao ®á T¶ Ph×n Héi GÇu Tµo (®¹p nói) cña ng−êi H'M«ng (*) Héi Lång Tång cña ng−êi Tµy (*) Héi xuèng ®ång (héi cÇu mïa) cña ng−êi Gi¸y T¶ Van H¸t giao l−u vµ h¸t giao duyªn trong tiÖc r−îu cña ng−êi Gi¸y T¶ Van Móa mõng ®−îc mïa cña ng−êi X¸ Phã (*) LÔ héi ¨n thÒ b¶o vÖ rõng cña c¸c d©n téc (*) Héi r−íc ®Ìn móa l©n, tÕ lÔ cña ng−êi Kinh thÞ trÊn C¸c b¶n d©n téc thiÓu sè, c¸c m« h×nh biÖt thù cña ng−êi Kinh Gi¸ Mïa Kh¶ §iÓm du lÞch trÞ vô n¨ng Gi¸ trÞ Mïa vô Kh¶ n¨ng V 2-3 ↓ B¶n ng−êi H’M«ng (*) VN 1-12 → V 2-3 ↓ B¶n ng−êi Dao (*) VN 1-12 → V 2-3 ↓ B¶n ng−êi Gi¸y (*) VN 1-12 ↑ V 2-3 ↓ B¶n ng−êi Tµy (*) VN 1-12 ↑ V 1-12 ↑ B¶n ng−êi X¸ Phã (*) VN 1-12 → V ** ↓ BiÖt thù ng−êi Kinh (*) VN 1-12 ↑ V ** ↓ 1-12 2-3 9-10 V ↑ V §iÓm du lÞch cã ®é ®a d¹ng v¨n hãa d©n téc cao (*) ↓ C¸c lµng nghÒ truyÒn thèng §iÓm du lÞch Lµng v¨n hãa S¶ SÐng (T¶ Ph×n) C¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng trong b¶n d©n téc Ýt ng−êi (C¸t C¸t, SÝn Ch¶i, B¶n DÒn, T¶ Van D¸y...) C¸c chî phiªn Gi¸ trÞ Mïa vô Kh¶ n¨ng V 1-12 ↑ V 1-12 Gi¸ trÞ Mïa vô Kh¶ n¨ng Chî t×nh Sa Pa V 1-12 ↑ Chî B¶n DÒn cña ng−êi Tµy V 1-12 ↓ §iÓm du lÞch ↑ (Ghi chó: (*) c¸c ®iÓm du lÞch kh«ng cã ®Þa danh mang tÝnh ph©n kiÓu) Gi¸ trÞ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh DLST: Mïa vô du lÞch: Kh¶ n¨ng khai th¸c: V: v¨n hãa; N: nghØ ng¬i 1-3: 3 th¸ng, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 3; 1-12: quanh n¨m; ↑ rÊt thuËn lîi → t−¬ng ®èi thuËn lîi ↓ khã kh¨n **: ch−a cã d÷ liÖu x¸c ®Þnh B¶ng 3.14d. §¸nh gi¸ thµnh phÇn c¸c d¹ng tµi nguyªn du lÞch cã tÝnh ph©n kiÓu huyÖn Sa Pa §iÒu kiÖn tù nhiªn, nh©n v¨n (1) Tæ hîp ®Þa h×nh Stt TiÓu vïng sinh th¸i c¶nh quan §é chia c¾t s©u (m/km2) Tæ hîp nói 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 I.1(HLSon) I.2(OQHo) I.3(TGPhin) I.4(BHNCang) II.1(Bkhoang) II.2(Tphin) II.3(Tchai) III.1(Ttran) III.2(Suoiho) III.3(Sapa) III.4(Lchai) IV.1(Ssaho) IV.2(Tvan) IV.3(Hthao) IV.4(Cthang) V.1(Ttrungho) V.2(Ncang) V.3(Sthau) VI.1(Bho) VII.1(Bphung) >500 200-300 200-300 >300 50-100 100-200 100-200 <10 10-50 50-100 10-50 100-200 100-200 50-100 >300 200-300 100-200 50-100 10-50 50-100 • • • • Chó thÝch: • • • • • • • • §é chia c¾t ngang (km/km2) 0,618 0,847 0,707 0,585 0,740 0,831 0,737 0,828 0,839 0,762 0,838 0,847 0,944 0,713 0,534 0,825 0,889 0,739 0,864 0,590 Tæ hîp nóis«ng Tæ hîp nóihå • (2) VQG (3) HÖ canh t¸c CQ rõng nguyªn sinh CQ rõng trång l¸ kim • • • • • • • • • • • • • • • Ruéng bËc thang (4) M« h×nh hÖ KTST trang tr¹i Rau, h¹t gièng C©y thuèc (actiso) C©y th¶o qu¶ C©y ¨n qu¶ • • • • • • • • • • • • • • • • • • (5) D©n téc C©y hoa hång • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • §é ®a d¹ng nh©n v¨n(*) 0,00 1,00 0,00 1,00 1,99 1,98 1,99 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 2,14 1,50 1,00 1,00 1,81 1,66 2,49 1,87 Thµnh phÇn d©n téc K M M,D M,D M,D M K M M M M,D,G M,T M D M,D M,D T,XP M,D D¹ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ nh©n v¨n ®−îc ®¸nh gi¸ lµ tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i; Thµnh phÇn d©n téc: Kinh (K), H’m«ng (M), n Dao (D), Gi¸y (G), Tµy (T), X¸ Phã (XP); (*): ®é ®a d¹ng nh©n v¨n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng chØ sè ®a d¹ng Shannon-Weaver: SDI = −∑ pi log 2 pi i =1 C¸c yÕu tè hµnh tinh C¸c yÕu tè ®Þa ph−¬ng Nh©n tè h÷u sinh nh©n tè v« sinh Khu hÖ thùc vËt: - M· Lai-In®« - V©n Nam-Quý Ch©u-Himalaya - Ên-MiÕn - B¶n ®Þa - NhËp néi - Kh¸c céng ®ång c− d©n ®Þa ph−¬ng: d©n téc vµ ho¹t ®éng kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp, du lÞch Quy luËt kinh tÕ vµ x· héi QuÇn x· sinh vËt Quy luËt §Þa sinh th¸i §Þa h×nh - §ai cao - H−íng s−ên §¹i khÝ hËu Quy luËt §Þa lý §¸ mÑ Ho¹t ®éng l©m nghiÖp Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp Ho¹t ®éng du lÞch thùc vËt: Nh©n tè hÖ qu¶ (1) (2) KiÓu th¶m thùc vËt khÝ hËu (hoÆc thæ nh−ìng - khÝ hËu) (3) (4) (5) phô KiÓu thø sinh nh©n t¸c §éng vËt (6) (7) (8) N«ng QuÇn hîp phô KiÓu nu«i trång nh©n t¹o DiÔn thÕ sinh th¸i thø sinh Sinh th¸i c¶nh (lËp ®Þa): nÒn t¶ng r¾n, dinh d−ìng vµ nhiÖt Èm KhÝ hËu, thñy v¨n ®Þa ph−¬ng Vá phong hãa Vi sinh vËt (I) DiÔn thÕ sinh th¸i nguyªn sinh VÞ trÝ ®Þa lý (kinh ®é, vÜ ®é, ®é cao tuyÖt ®èi) C− d©n di tró: - H'm«ng-Dao - H¸n-T¹ng - Th¸i-Ka®ai (II) Ph¸t triÓn bÒn v÷ng (II)+(III): BÒn v÷ng sinh th¸i: møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c©y trång n«ng l©m (III) nghiÖp ®èi víi cÊu tróc sinh th¸i c¶nh. Thæ nh−ìng n H = ∑ pi log 2 pi biÕn Kh«ng gian (x, y, z) i =1 Céng ®ång c− d©n Th¶m thùc vËt CQ b¶o tån Sinh th¸i c¶nh c¶nh quan tù nhiªn CQ n«ng l©m kÕt hîp CQ n«ng nghiÖp c¬ së tµi nguyªn du lÞch c¶nh quan v¨n hãa Ranh giíi l·nh thæ nghiªn cøu (sinh quyÓn) biÕn thêi gian (t) tr¹ng th¸i t0 Quan hÖ ph¸t sinh CQ rõngthø sinh chiÒu h−íng t¨ng møc ®é thèng trÞ cña c¸c yÕu tè nh©n sinh m(t), t¨ng chØ sè ®a d¹ng c¶nh quan Shannon (H) vµ gi¶m ®é ®a d¹ng sinh häc trong cÊu tróc sinh th¸i c¶nh quan m(t) >1 m(t) = 0 m(t) =1 H×nh 1.4. M« h×nh cÊu tróc STCQ vµ mèi quan hÖ ph¸t sinh sinh th¸i gi÷a c¸c nh©n tè thµnh t¹o c¶nh quan huyÖn Sa Pa (1)..(8 ): C¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn: (1) B¶o tån; (2) Du lÞch sinh th¸i; (3) Du canh du c−, ®èt n−¬ng lµm rÉy, ph¸ rõng lÊy ®Êt canh t¸c; (4) Du lÞch kh«ng bÒn v÷ng ; (5) Khai th¸c l©m s¶n, chÆt tr¾ng ; (6) Trång rõng, t¸i sinh, khoanh nu«i, phôc håi ; (7) canh t¸c n«ng nghiÖp d−íi t¸n rõng ; (8) canh t¸c n«ng nghiÖp (trÝ quyÓn) tr¹ng th¸i t1 (I)+(II): BÒn v÷ng x· héi: mçi d©n téc cã tËp qu¸n lùa chän canh t¸c nh÷ng loµi c©y trång n«ng l©m nghiÖp ®Þa ph−¬ng ®Æc thï. (I)+(II)+(III): Ph¸t triÓn bÒn v÷ng: hÖ canh t¸c n«ng l©m nghiÖp tèi −u, hÖ qu¶ cña sù vËn hµnh t−¬ng thÝch gi÷a c¸c hîp phÇn trong c¶nh quan (1) TÝnh cÊp thiÕt, tæng quan vµ lý luËn: - X¸c ®Þnh môc tiªu, nhiÖm vô, luËn ®iÓm b¶o vÖ - Giíi h¹n quy m« vµ tû lÖ nghiªn cøu - Tæng quan c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn l·nh thæ Sa Pa. - Lý luËn vÒ STCQ: lÞch sö nghiªn cøu, luËn ®iÓm lý thuyÕt, bµi to¸n øng dông - C¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu D©n téc Nh©n tè nh©n v¨n L·nh thæ l©n cËn TiÓu vïng sinh th¸i c¶nh quan HuyÖn Sa Pa (2) ChuÈn hãa c¸c líp th«ng tin GIS vÒ STCQ Sö dông ®Êt C¬ së h¹ tÇng Kinh tÕ x· héi CÊu tróc STCQ Nh©n tè tù nhiªn Thùc vËt Thæ nh−ìng KhÝ hËu - thñy v¨n §Þa chÊt - ®Þa h×nh Thêi gian (t) KiÓm nghiÖm yªu cÇu thùc tiÔn vµ yªu cÇu ®èi víi luËn ¸n tiÕn sü (3a) Ph©n tÝch nh©n tè tù nhiªn thµnh t¹o c¶nh quan - CÊu tróc ®øng: vÞ trÝ ®Þa lý vµ c¸c nh©n tè thµnh t¹o cÊu tróc STCQ. - CÊu tróc ngang: ph©n kiÓu vµ ph©n vïng STCQ. - CÊu tróc tæ thµnh loµi: ngo¹i m¹o th¶m thùc vËt vµ tæ thµnh loµi −u thÕ. - CÊu tróc thêi gian: sù ph¸t triÓn cña c¶nh quan, diÔn thÕ sinh th¸i cña c¶nh quan. (6) Tæ chøc kh«ng gian ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp vµ du lÞch - Ph©n tÝch kh«ng gian liªn hÖ vïng - Tæ chøc kh«ng gian l·nh thæ cÊp huyÖn (4) §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp vµ du lÞch cña l·nh thæ - §¸nh gi¸ c¶nh quan rõng: qu¸ tr×nh biÕn ®æi entropy. - §¸nh gi¸ kinh tÕ sinh th¸i c¸c nhãm c©y trång n«ng l©m nghiÖp - §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i: møc ®é thuËn lîi víi (5) X¸c ®Þnh c¸c c¬ së ®Þnh h−íng tæ chøc kh«ng gian vµ x©y dùng c¸c m« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i (7) §Ò xuÊt c¸c m« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i n«ng l©m vµ du lÞch - Quy m« hé gia ®×nh - Quy m« trang tr¹i - Quy m« lµng b¶n (3b) Ph©n tÝch c¸c nh©n tè nh©n v¨n trong c¶nh quan - Vai trß thµnh t¹o c¶nh quan nh©n v¨n cña yÕu tè con ng−êi. - Ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp vµ du lÞch liªn quan ®Õn biÕn ®æi CQ v¨n hãa. - HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp vµ du lÞch - CÊu tróc c¸c m« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i n«ng l©m vµ du lÞch hiÖn tr¹ng. - Quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, du lÞch vµ ph¸t triÓn liªn ngµnh ë l·nh thæ Sa Pa H×nh 1.6. M« h×nh kh¸i niÖm nghiªn cøu cña luËn ¸n c¸c lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i - §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn liªn ngµnh: x¸c ®Þnh hÖ sè chøc n¨ng kinh tÕ cña CQ Më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña luËn ¸n §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, con ng−êi ®· t¸c ®éng vµo c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn dÉn tíi nguy c¬ tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ khai th¸c qu¸ kh¶ n¨ng phôc håi, m«i tr−êng suy tho¸i nghiªm träng, thiÕu n¨ng l−îng... ®e do¹ ®êi sèng d©n c− ë nhiÒu vïng [219]. Tr−íc t×nh tr¹ng ®ã, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®−îc ®−a ra lµ môc tiªu thiªn niªn kû kh«ng chØ toµn cÇu mµ cßn cña mçi ®Þa ph−¬ng nh»m kÕt hîp hµi hoµ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr−êng [76, 136]. §Æc biÖt, ®èi víi c¸c l·nh thæ miÒn nói - n¬i cã quü sinh th¸i ph©n hãa ®a d¹ng nh−ng t−¬ng ®èi nh¹y c¶m víi céng ®ång d©n téc thiÓu sè ®Þa ph−¬ng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kÐm nhÊt trong c¶ n−íc, th× vÊn ®Ò ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ nhu cÇu cÇn thiÕt ®−îc −u tiªn quan t©m nghiªn cøu. L·nh thæ huyÖn Sa Pa, n¬i cã ®Ønh Fanxip¨ng 3143,5m cao nhÊt §«ng D−¬ng n»m trong líp c¶nh quan nói Hoµng Liªn S¬n thuéc hÖ c¶nh quan ViÖt Nam nhiÖt ®íi giã mïa, ®Æc tr−ng bëi c¸c c¶nh quan nói cao rÊt ®éc ®¸o, ®a d¹ng vÒ tµi nguyªn tù nhiªn vµ nh©n v¨n, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t ®éng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch phô thuéc chÆt chÏ vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tõ tr−íc ®Õn nay ®· ®¸nh gi¸, Sa Pa lµ mét l·nh thæ miÒn nói giÇu tiÒm n¨ng cho ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp ¸ nhiÖt ®íi, mét trong ba ®iÓm nghØ d−ìng ®Çu tiªn cña n−íc ta ®−îc ng−êi Ph¸p ph¸t hiÖn, ®ång thêi còng lµ mét trong hai m−¬i ®iÓm du lÞch ®Ñp nhÊt cña ViÖt Nam. Dùa trªn nh÷ng tiÒm n¨ng ®ã, c¸c ngµnh n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch cña huyÖn Sa Pa ph¸t triÓn cã vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt trong c¬ cÊu kinh tÕ, chiÕm 94% c¬ cÊu GDP vµo n¨m 2005 [181]. Võa lµ mét l·nh thæ giÇu tiÒm n¨ng khai th¸c tµi nguyªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, võa cã nh÷ng hÖ sinh th¸i nguyªn sinh nh¹y c¶m cÇn ph¶i ®−îc b¶o vÖ nghiªm ngÆt, ®iÒu ®ã t¹o cho l·nh thæ Sa Pa nh÷ng th¸ch thøc n¶y sinh ra gi÷a m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn, c¶ ë quy m« néi vïng vµ liªn hÖ víi c¸c l·nh thæ l©n cËn. Tõ ®Çu thÕ kû XX, ng−êi Ph¸p lµ nh÷ng ng−êi tiªn phong khai th¸c l·nh thæ Sa Pa ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp quy m« trang tr¹i vµ du lÞch nghØ d−ìng cã c¬ së khoa häc, ®¹t hiÖu qu¶ cao, phï hîp víi tÝnh ®Æc thï vÒ ph©n hãa l·nh thæ. Tuy nhiªn, môc ®Ých khai th¸c tµi nguyªn cña ng−êi Ph¸p ë l·nh thæ Sa Pa chØ mang l¹i nh÷ng lîi Ých cho “mÉu quèc” Ph¸p, cßn c¸c d©n téc thiÓu sè ®Þa ph−¬ng hÇu nh− kh«ng ®−îc h−ëng lîi. Do ®ã, 1 tÝnh bÒn v÷ng x· héi trong ph−¬ng thøc khai th¸c tµi nguyªn trong thêi kú Ph¸p thuéc kh«ng ®−îc b¶o ®¶m. Tõ sau hßa b×nh lËp l¹i, ph−¬ng thøc khai th¸c l·nh thæ kh«ng hîp lý do ch−a dùa trªn c¬ së khoa häc ®· dÉn tíi mèi quan hÖ céng sinh gi÷a con ng−êi vµ c¶nh quan bÞ ph¸ vì, th¸ch thøc sù ph¸t triÓn cña thÕ hÖ t−¬ng lai. HiÖn nay, mÆc dï nh÷ng ®Þnh h−íng chiÕn l−îc t¹i huyÖn Sa Pa ®· hai lÇn ®−îc x©y dùng trong Quy ho¹ch Tæng thÓ Ph¸t triÓn Kinh tÕ X· héi vµ Quy ho¹ch KiÕn tróc §« thÞ ®Õn n¨m 2010 víi ý t−ëng cña c¸c kiÕn tróc s− ng−êi Ph¸p [177], nh−ng c¬ së khoa häc mµ c¸c ph−¬ng ¸n ®−a ra ch−a thùc sù ®¸p øng ®−îc môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng - ®ã lµ ph¶i ®¶m b¶o hµi hßa vÒ tÝnh bÒn v÷ng m«i tr−êng, kinh tÕ vµ x· héi. V× vËy, nghiªn cøu sö dông hîp lý l·nh thæ n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch trë nªn cÇn thiÕt trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay ®èi víi huyÖn Sa Pa nh»m qu¶n lý tæng hîp tµi nguyªn vµ h−íng tíi viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng theo tõng ®¬n vÞ l·nh thæ cô thÓ, ®ã lµ c¸c ®¬n vÞ c¶nh quan. Víi lßng mong muèn ®−îc gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë huyÖn miÒn nói Sa Pa, t¸c gi¶ chän ®Ò tµi “Ph©n tÝch cÊu tróc sinh th¸i c¶nh quan phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa Pa, tØnh Lµo Cai" ®Ó ®Þnh h−íng nghiªn cøu trong luËn ¸n. Môc tiªu cña luËn ¸n lµ: "X¸c lËp nh÷ng c¬ së khoa häc cho sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch trªn c¬ së nghiªn cøu quy luËt h×nh thµnh cÊu tróc sinh th¸i c¶nh quan l·nh thæ huyÖn Sa Pa". §Ó lµm s¸ng tá môc tiªu cña luËn ¸n, n¨m nhiÖm vô nghiªn cøu ®−îc ®Æt ra: 1. Tæng quan c¸c h−íng nghiªn cøu sinh th¸i c¶nh quan (STCQ) vµ x©y dùng luËn ®iÓm STCQ nhiÖt ®íi-giã mïa phï hîp víi môc tiªu sö dông hîp lý c¶nh quan n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa Pa. 2. Ph©n tÝch mèi quan hÖ cña ba hîp phÇn sinh th¸i c¶nh-quÇn x· sinh vËtcéng ®ång c− d©n trong cÊu tróc STCQ l·nh thæ Sa Pa. 3. Nghiªn cøu diÔn thÕ sinh th¸i cña c¸c c¶nh quan ®iÓn h×nh lµm c¬ së nhËn biÕt tÝnh biÕn ®éng vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng. 4. X©y dùng mét sè bµi to¸n ®Þa lý ®Þnh l−îng vµ m« h×nh hãa GIS ®Ó ®¸nh gi¸ c¶nh quan. 5. §Ò xuÊt ®Þnh h−íng tæ chøc kh«ng gian ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch phï hîp víi cÊu tróc STCQ l·nh thæ huyÖn Sa Pa. 2 Nh÷ng luËn ®iÓm b¶o vÖ - LuËn ®iÓm 1: N»m trong hÖ c¶nh quan nhiÖt ®íi-giã mïa ViÖt Nam vµ líp c¶nh quan nói Hoµng Liªn S¬n, cÊu tróc STCQ l·nh thæ Sa Pa ®−îc ®Æc thï bëi sù ph©n hãa c¶nh quan ®a d¹ng theo ®ai cao (gåm 87 d¹ng thuéc 3 phô líp, 8 kiÓu, 11 phô kiÓu c¶nh quan vµ 20 tiÓu vïng STCQ) chi phèi ®Æc ®iÓm ph©n bè cña c¸c quÇn x· sinh vËt tù nhiªn cïng ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c nhãm c− d©n ®Þa ph−¬ng. - LuËn ®iÓm 2: HÖ thèng c¶nh quan tù nhiªn, c¶nh quan v¨n hãa ë l·nh thæ Sa Pa cã chøc n¨ng ®Æc thï vÒ ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp ¸ nhiÖt ®íi vµ du lÞch sinh th¸i miÒn nói. §¸nh gi¸ ®Þnh l−îng c¸c c¶nh quan nµy theo tiÕp cËn kinh tÕ sinh th¸i lµ c¨n cø khoa häc ®Þnh h−íng sö dông hîp lý tµi nguyªn nh»m ®¶m b¶o c¸c tiªu chÝ cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Nh÷ng ®iÓm míi cña luËn ¸n 1. Víi viÖc tÝch hîp h−íng STCQ ®Þnh l−îng cña tr−êng ph¸i B¾c Mü-T©y ¢u víi h−íng c¶nh quan ph¸t sinh cña tr−êng ph¸i Liªn X« (cò)-ViÖt Nam, luËn ¸n ®· cô thÓ hãa h−íng tiÕp cËn sinh th¸i häc, ®Þa lý ®Þnh l−îng, m« h×nh hãa GIS trong ph©n tÝch cÊu tróc vµ chøc n¨ng c¶nh quan cña mét l·nh thæ miÒn nói huyÖn Sa Pa. 2. LÇn ®Çu tiªn thµnh lËp b¶n ®å STCQ huyÖn Sa Pa tû lÖ lín (1:50.000), thÓ hiÖn cô thÓ sù ph©n hãa l·nh thæ theo ®ai cao vµ gi¶i thÝch ®Æc ®iÓm ®a d¹ng sinh häc, ®a d¹ng c¶nh quan vµ diÔn thÕ sinh th¸i ë l·nh thæ Sa Pa. 3. X¸c lËp c¬ së khoa häc tæ chøc l·nh thæ n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa Pa theo h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®−îc minh häa cô thÓ b»ng tËp b¶n ®å chuyªn ®Ò ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ sö dông c¶nh quan. Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n Ph¹m vi kh«ng gian: Giíi h¹n trong l·nh thæ hµnh chÝnh huyÖn Sa Pa, tû lÖ nghiªn cøu 1:50.000. Nghiªn cøu l·nh thæ Sa Pa vµ phô cËn (khu vùc Lµo Cai, B¶o Th¾ng, B¸t X¸t, Than Uyªn) trong mèi quan hÖ liªn vïng ë tû lÖ 1:100.000. Ph¹m vi khoa häc: Víi môc tiªu vµ nhiÖm vô ®· ®Æt ra, luËn ¸n chØ giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò sau: - TËp trung nghiªn cøu cÊu tróc STCQ vµ ®¸nh gi¸ cho ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch ®iÓn h×nh huyÖn Sa Pa. 3 - §Þnh h−íng tæ chøc l·nh thæ n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch trªn ®¬n vÞ l·nh thæ c¬ së lµ d¹ng c¶nh quan vµ tiÓu vïng STCQ. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn - ý nghÜa khoa häc: ph¸t triÓn lý luËn vÒ STCQ nhiÖt ®íi giã mïa ViÖt Nam vµ h−íng tiÕp cËn ®Þa lý ®Þnh l−îng trong c«ng t¸c ®iÒu tra tæng hîp l·nh thæ. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu mÉu t¹i huyÖn Sa Pa thÓ hiÖn tÝnh ®iÓn h×nh vÒ quy luËt ph©n ho¸ STCQ nhiÖt ®íi giã mïa theo ®ai cao ë tû lÖ lín (1:50.000). - ý nghÜa thùc tiÔn: hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu, c¸c kÕt luËn nghiªn cøu vµ tËp b¶n ®å chuyªn ®Ò cña luËn ¸n lµ nh÷ng tµi liÖu khoa häc cã gi¸ trÞ mµ c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ tham kh¶o khi ra quyÕt ®Þnh quy ho¹ch l·nh thæ theo h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹i huyÖn Sa Pa. CÊu tróc cña luËn ¸n Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn ¸n gåm 3 ch−¬ng ®−îc tr×nh bµy trong 150 trang ®¸nh m¸y, cã sö dông 46 b¶ng, 33 h×nh vµ biÓu ®å, 26 b¶n ®å chuyªn ®Ò ®Ó minh häa. - Ch−¬ng 1: C¬ së lý luËn nghiªn cøu STCQ phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa Pa. - Ch−¬ng 2: Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña c¶nh quan l·nh thæ huyÖn Sa Pa. - Ch−¬ng 3: §¸nh gi¸ c¶nh quan phôc vô ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn Sa Pa. 4 Ch−¬ng 1 C¬ së lý luËn nghiªn cøu sinh th¸i c¶nh quan phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch huyÖn sa pa Ch−¬ng nµy tr×nh bµy tæng quan c¸c c«ng tr×nh ®· nghiªn cøu vÒ lý luËn STCQ, h−íng ®Þa lý tæng hîp phôc vô ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp vµ du lÞch liªn quan ®Õn l·nh thæ Sa Pa; ph©n tÝch c¸c c¸ch tiÕp cËn STCQ trªn thÕ giíi lµm c¬ së ph¸t triÓn luËn ®iÓm STCQ nhiÖt ®íi-giã mïa ViÖt Nam øng dông trong luËn ¸n. 1.1. LÞch sö nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan 1.1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu sinh th¸i c¶nh quan a) Trªn thÕ giíi * Giai ®o¹n tõ n¨m 1939 ®Õn 1980: §©y lµ giai ®o¹n STCQ ra ®êi vµ ph¸t triÓn ë T©y ¢u, nh−ng "hoµn toµn v¾ng bãng" trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ë B¾c Mü. Nhµ ®Þa lý sinh vËt ng−êi §øc Carl Troll lµ ng−êi ®Çu tiªn ®Ò xuÊt thuËt ng÷ “sinh th¸i c¶nh quan” (landscape ecology) vµo n¨m 1939. Trªn quan ®iÓm hÖ sinh th¸i (ecosystem) cña Tansley (1935), nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Þa lý vïng vµ ®Þa thùc vËt b»ng ¶nh hµng kh«ng, Troll nh×n nhËn STCQ lµ mét h−íng tiÕp cËn tæng hîp vµ liªn ngµnh khi nghiªn cøu c¸c hiÖn t−îng tù nhiªn phøc t¹p. N¨m 1963, ®Þnh nghÜa STCQ ®−îc Troll ®−a ra trong mét b¸o c¸o t¹i héi th¶o “QuÇn x· thùc vËt vµ STCQ” t¹i Stolzenau-Weser (§øc). N¨m 1968, «ng ®· thay thÕ thuËt ng÷ sinh th¸i c¶nh quan b»ng thuËt ng÷ ®Þa sinh th¸i (eco-geography) [247, 251, 266]. Trong giai ®o¹n nµy, STCQ øng dông ®−îc ph¸t triÓn m¹nh trong céng ®ång c¸c n−íc nãi tiÕng §øc vµ Hµ Lan, phôc vô quy ho¹ch c¶nh quan t¹i T©y §øc (n¨m 1968), Hµ Lan (1972), ¸o vµ Ba Lan (1974). §Õn n¨m 1975, Woebse c«ng bè sæ tay h−íng dÉn vÒ STCQ dµnh cho kiÕn tróc s− víi c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng duy tr× chøc n¨ng, cÊu tróc tù nhiªn vµ c©n b»ng sinh th¸i cña c¶nh quan ë b¶n ®å tû lÖ nhá (1:200.000) cho quy m« cÊp vïng vµ tû lÖ lín (1:25.000) cho quy m« cÊp ®Þa ph−¬ng [247]. T¹i Hµ Lan, hiÖp héi STCQ thµnh lËp n¨m 1972 víi ®a sè héi viªn lµ c¸c nhµ khoa häc b¶o tån vµ chuyªn gia quy ho¹ch, do vËy STCQ gi÷ vai trß mét 5 c«ng cô khoa häc chñ ®¹o cho nh÷ng ho¹t ®éng nµy. Trong b¸o c¸o cña Van der Maarel vµ Stumpel (1975), chØ trong ba n¨m (1972-1974), kh¶o s¸t STCQ ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i 5 trong tæng sè 11 tØnh cña Hµ Lan vµ cã tíi 60 dù ¸n kh¸c nhau ®· ®−îc thùc hiÖn bëi c¸c nhãm nghiªn cøu víi kho¶ng 100 thµnh viªn [266]. * Giai ®o¹n tõ 1980 ®Õn 1990: MÆc dï chØ trong thêi gian 10 n¨m, nh−ng ®©y l¹i lµ giai ®o¹n ®¸ng chó ý nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn STCQ thÕ giíi, ®−îc ®¸nh dÊu b»ng sù kiÖn ra ®êi HiÖp héi Sinh th¸i C¶nh quan Quèc tÕ (IALE) vµ sù h×nh thµnh tr−êng ph¸i nghiªn cøu STCQ B¾c Mü. Tõ ®Çu thËp kû 80, nh÷ng luËn ®iÓm vÒ mèi quan hÖ gi÷a cÊu tróc c¶nh quan vµ qu¸ tr×nh sinh th¸i ®· ®−îc c¸c nhµ khoa häc Hµ Lan vµ TiÖp Kh¾c thèng nhÊt (theo Tjallingii vµ Veer, 1982). Th¸ng 10/1982, HiÖp héi STCQ Quèc tÕ (IALE The International Association of Landscape Ecology) ®−îc thµnh lËp t¹i Héi th¶o quèc tÕ lÇn thø VI ë Piestany (TiÖp Kh¾c cò), lµ ®iÓm mèc quan träng minh chøng STCQ ph¸t triÓn víi t− c¸ch lµ mét khoa häc liªn ngµnh vµ cã tÇm ¶nh h−ëng quèc tÕ. N¨m 1983, héi th¶o ®Çu tiªn vÒ STCQ ®−îc tæ chøc ë V−ên Quèc gia Allerton (Illinois, Hoa Kú) thÓ hiÖn xu h−íng ph¸t triÓn ®éc lËp vÒ lÜnh vùc khoa häc nµy ë B¾c Mü. N¨m 1987, t¹p chÝ STCQ cña IALE ra ®êi, t¹o nªn mét diÔn ®µn l©u dµi cho c¸c nhµ STCQ trªn toµn thÕ giíi. Nh÷ng c«ng tr×nh c«ng bè trong giai ®o¹n nµy ®Æt nÒn mãng cho STCQ lý thuyÕt ë B¾c Mü vµ T©y ¢u. Forman vµ Godron (1981) ®Ò xuÊt c¸c kh¸i niÖm h×nh th¸i c¶nh quan vÒ m¶nh (patch), hµnh lang (corridor), nÒn (matrix) [221]. Naveh (1982) c«ng bè nh÷ng luËn ®iÓm vÒ lý thuyÕt STCQ, c¸ch tiÕp cËn hÖ thèng vµ lÇn ®Çu tiªn lµm râ vai trß cña con ng−êi trong c¶nh quan. Forman (1983) cho r»ng STCQ thÝch hîp trong c¸c øng dông tiªn phong cña thêi ®¹i. VÒ sau nh÷ng t− t−ëng nµy tiÕp tôc ®−îc ph¸t triÓn thµnh nh÷ng Ên phÈm tiªu biÓu vÒ STCQ lý thuyÕt vµ øng dông (Naveh vµ Lieberman, 1984, 1986, 1994; Forman vµ Godron, 1986; Turner, Gardner vµ O'Neill, 2002; Bastian vµ Steinhardt, 2002) [221, 246, 247, 248]. * Giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI: lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña STCQ trªn thÕ giíi, ®−îc ®¸nh dÊu b»ng sù kiÖn t¸i thµnh lËp c¸c chi héi IALE cã truyÒn thèng l©u ®êi cña ch©u ¢u lµ §øc, Céng hßa SÐc vµ Slovakia; sù 6
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan