Ôn tập Ngữ văn 9
PhÇn thø nhÊt
«n tËp, tæng kÕt ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 9
A. V¨n häc
I - Th¬ viÖt nam hiÖn ®¹i
N¨m
TT
Tªn bµi th¬ T¸c gi¶
s¸ng
t¸c
1
2
3
4
5
6
7
8
§ång chÝ
ChÝnh
H÷u
§oµn thuyÒn
®¸nh c¸
Huy
CËn
Con cß
ChÕ
Lan
Viªn
BÕp löa
B»ng
ViÖt
Bµi th¬ vÒ
Ph¹m
tiÓu ®éi xe
TiÕn
kh«ng kÝnh
DuËt
Khóc h¸t ru
NguyÔn
nh÷ng em bÐ
Khoa
lín trªn lng
§iÒm
mÑ
ViÕng l¨ng
B¸c
¸nh tr¨ng
ViÔn
Ph¬ng
NguyÔn
Duy
1948
ThÓ
th¬
Tù
do
Tãm t¾t néi dung
§Æc s¾c nghÖ thuËt
VÎ ®Ñp ch©n thùc gi¶n dÞ cña Chi tiÕt, h×nh ¶nh tù
anh bé ®éi thêi chèng Ph¸p vµ nhiªn, b×nh dÞ, c« ®éng
t×nh ®ång chÝ s©u s¾c, c¶m ®éng.
gîi c¶m.
1958
7
ch÷
VÎ ®Ñp tr¸ng lÖ, giµu mµu s¾c Tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh,
l·ng m¹n cña thiªn nhiªn, vò sö dông c¸c biÖn ph¸p
trô vµ con ngêi lao ®éng míi
Èn dô, nh©n ho¸.
1982
Tù
do
Ca ngîi t×nh mÑ con vµ ý VËn dông s¸ng t¹o ca
nghÜa lêi ru ®èi víi cuéc sèng dao. BiÖn ph¸p Èn dô,
con ngêi.
triÕt lý s©u s¾c.
7
ch÷
T×nh c¶m bµ ch¸u vµ h×nh Håi tëng kÕt hîp víi
¶nh ngêi bµ giµu t×nh th¬ng, c¶m xóc, tù sù, b×nh
vµ 8
ch÷
giµu ®øc hy sinh.
1963
luËn.
1969
Tù
do
VÎ ®Ñp hiªn ngang, dòng c¶m Ng«n ng÷ b×nh dÞ, giäng
cña ngêi lÝnh l¸i xe Trêng ®iÖu vµ h×nh ¶nh th¬
S¬n.
®éc ®¸o.
1971
7
ch÷
vµ 8
ch÷
T×nh yªu th¬ng con vµ íc Giäng th¬ tha thiÕt,
väng cña ngêi mÑ d©n téc Tµ h×nh ¶nh gi¶n dÞ, gÇn
¤i trong cuéc kh¸ng chiÕn gòi.
chèng MÜ.
1976
5
ch÷
Lßng thµnh kÝnh vµ niÒm xóc Giäng ®iÖu trang träng,
®éng s©u s¾c ®èi víi B¸c khi thiÕt tha, sö dông nhiÒu
vµo th¨m l¨ng B¸c.
Èn dô gîi c¶m.
5
ch÷
Gîi nhí nh÷ng n¨m th¸ng Giäng t©m t×nh, hån
gian khæ cña ngêi lÝnh, nh¾c nhiªn. H×nh ¶nh gîi
nhë th¸i ®é sèng "Uèng níc c¶m.
nhí nguån"
1978
1
Ôn tập Ngữ văn 9
9
Nãi víi con
Y Ph¬ng
Sau
1975
5
ch÷
T×nh c¶m gia ®×nh Êm cóng, Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu
truyÒn thèng cÇn cï, søc søc gîi c¶m
sèng m¹nh mÏ cña quª h¬ng
vµ d©n téc, sù g¾n bã víi
truyÒn thèng.
C¶m xóc tríc mïa xu©n cña H×nh ¶nh ®Ñp, gîi c¶m,
10
11
Mïa xu©n
nho nhá
Sang thu
Thanh
H¶i
H÷u
ThØnh
198
1998
5
ch÷
5
ch÷
thiªn nhiªn, vò trô vµ kh¸t so s¸nh vµ Èn dô s¸ng
väng lµm mïa xu©n nho nhá t¹o. GÇn gòi d©n ca.
d©ng hiÕn cho ®êi.
Nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña H×nh ¶nh th¬ giµu søc
t¸c gi¶ vÒ sù chuyÓn biÕn nhÑ gîi c¶m.
nhµng cña thiªn nhiªn tõ cuèi
h¹ sang thu.
S¾p xÕp theo c¸c giai ®o¹n lÞch sö
1. Tõ 1945 - 1954: §ång chÝ
2. Tõ 1954 - 1964: §oµn thuyÒn ®¸nh c¸, BÕp löa, Con cß.
3. Tõ 1965 - 1975; Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ, Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe
kh«ng kÝnh.
4. Sau 1975: ¸nh tr¨ng, ViÕng l¨ng B¸c, Mïa xu©n nho nhá, Nãi víi con, Sang thu.
Ph¶n ¸nh t×nh c¶m t tëng cña con ngêi (t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc; t×nh c¶m
®ång chÝ g¾n bã víi B¸c, t×nh c¶m g¾n bã bÒn chÆt nh t×nh mÑ con, bµ ch¸u).
mét sè néi dung, chñ ®Ò lín trong th¬ viÖt nam hiÖn ®¹i…
1. T×nh mÑ con: Con cß, Khóc h¸t ru, M©y vµ sãng
- §iÓm chung (gièng nhau) ca ngîi t×nh mÑ con ®»m th¾m, thiªng liªng. Dïng lêi ru
cña ngêi mÑ hoÆc ngêi con (em bÐ víi ngêi mÑ).
- §iÓm kh¸c: (NÐt riªng trong néi dung vµ c¸ch biÓu hiÖn t×nh mÑ con).
- Bµi "Khóc h¸t ru…" thÓ hiÖn sù thèng nhÊt cña t×nh yªu con víi lßng yªu níc, g¾n
bã víi c¸ch m¹ng vµ ý chÝ chiÕn ®Êu cña ngêi mÑ d©n téc Tµ ¤i trong hoµn c¶nh hÕt søc
gian khæ ë chiÕn khu miÒn T©y Thõa Thiªn trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ.
Bµi "Con cß" khai th¸c vµ ph¸t triÓn tø th¬ tõ h×nh tîng con cß trong ca dao h¸t ru ®Ó
ngîi ca t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi h¸t ru.
Bµi "M©y vµ sãng" ho¸ th©n vµo lêi trß chuyÖn hån nhiªn, ng©y th¬ cña em bÐ víi
mÑ ®Ó thÓ hiÖn t×nh yªu mÑ th¾m thiÕt cña trÎ th¬.
2
Ôn tập Ngữ văn 9
2. Ngêi lÝnh vµ t×nh ®ång chÝ
§ång chÝ, Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, ¸nh tr¨ng.
(NÐt chung vµ nÐt riªng)
3. Bót ph¸p nghÖ thuËt (NÐt chung vµ nÐt riªng).
II - TruyÖn viÖt nam hiÖn ®¹i
Tªn
TT
T¸c gi¶
Níc
N¨m s¸ng t¸c
Tãm t¾t néi dung
t¸c phÈm
1
Lµng
Kim L©n
Qua t©m tr¹ng ®au xãt, tñi hæ cña «ng Hai ë
n¬i t¶n c khi nghe tin ®ån lµng m×nh theo
ViÖt
1948
Nam
giÆc, truyÖn thÓ hiÖn t×nh yªu lµng quª s©u
s¾c, lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn
cña ngêi n«ng d©n.
2
LÆng lÏ
SaPa
NguyÔn
Thµnh
Long
Cuéc gÆp gì t×nh cê cña «ng ho¹ sÜ, c« kü s
míi ra trêng víi ngêi thanh niªn lµm viÖc
ViÖt
Nam
1970
mét m×nh t¹i tr¹m khÝ tîng trªn nói cao
SaPa. Qua ®ã, ca ngîi nh÷ng ngêi lao ®éng
thÇm lÆng, cã c¸ch sèng ®Ñp, cèng hiÕn søc
m×nh cho ®Êt níc.
C©u chuyÖn Ðo le vµ c¶m ®éng vÒ hai cha
3
ChiÕc lîc
ngµ
NguyÔn
Quang
S¸ng
ViÖt
Nam
1966
con: «ng S¸u vµ bÐ Thu trong lÇn «ng vÒ
th¨m nhµ ë khu c¨n cø. Qua ®ã, truyÖn ca
ngîi t×nh cha con th¾m thiÕt trong hoµn c¶nh
chiÕn tranh.
4
Cè h¬ng
Lç TÊn
Trung
Quèc
Trong tËp "Gµo
thÐt" 1923
Trong chuyÕn vÒ th¨m quª, nh©n vËt "t«i" ®·
chøng kiÕn nh÷ng ®æi thay theo híng suy
tµn cña lµng quª vµ cuéc sèng ngêi n«ng
d©n. Qua ®ã, truyÖn miªu t¶ thùc tr¹ng cña
x· héi n«ng th«n Trung Hoa ®¬ng thêi ®ang
®i vµo tiªu ®iÒu vµ suy ngÉm vÒ con ®êng ®i
cña ngêi n«ng d©n vÒ con ®êng ®i cña ngêi
n«ng d©n vµ c¶ x· héi.
5
Nh÷ng ®øa
trÎ
M¸c xim
Gor¬ki
Nga
C©u chuyÖn vÒ t×nh b¹n n¶y në gi÷a chó bÐ
TrÝch tiÓu thuyÕt
Alis«sa víi nh÷ng ®øa trÎ con viªn sÜ quan
"Thêi th¬ Êu"
sèng thiÕu t×nh th¬ng bªn hµng xãm. Qua
(1913 - 1914)
®ã, kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m hån nhiªn, trong
3
Ôn tập Ngữ văn 9
s¸ng cña trÎ em, bÊt chÊp nh÷ng c¶n trë
cña quan hÖ x· héi.
NguyÔn
6
BÕn quª
Minh
Ch©u
ViÖt
Nam
Trong tËp "BÕn
quª" (1985)
Qua nh÷ng c¶m xóc vµ suy ngÉm cña nh©n
vËt NhÜ vµo lóc cuèi ®êi trªn giêng bÖnh,
truyÖn thøc tØnh ë mäi ngêi sù tr©n träng
nh÷ng gi¸ trÞ vµ vÎ ®Ñp b×nh dÞ, gÇn gòi cña
cuéc sèng, cña quª h¬ng.
Cuéc sèng, chiÕn ®¸u cña ba c« g¸i thanh
niªn xung phong trªn mét cao ®iÓm ë tuyÕn
7
Nh÷ng ng«i
Lª Minh
ViÖt
sao xa x«i
Khuª
Nam
1971
®êng Trêng S¬n trong nh÷ng n¨m chiÕn
tranh chèng MÜ cøu níc. TruyÖn lµm næi bËt
t©m hån trong s¸ng giµu m¬ méng, tinh th©n
dòng c¶m, cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian
khæ hy sinh nhng rÊt hån nhiªn, l¹c qua cña
hä.
III - Ch¬ng tr×nh v¨n häc viÖt nam
(Tõ líp 6 - líp 9)
v¨n häc d©n gian
ThÓ
§Þnh nghÜa
C¸c v¨n b¶n ®îc häc
lo¹i
- TruyÒn thuyÕt: KÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã - Con Rång ch¸u Tiªn.
liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø, thêng cã yÕu tè B¸nh chng, b¸nh giµy
TruyÖn
tëng tîng, k× ¶o. ThÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸
cña nh©n vËt vÒ sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö ®îc kÓ.
- Cæ tÝch: KÓ vÒ cuéc ®êi cña mét sè kiÓu nh©n vËt
quen thuéc (bÊt h¹nh, dòng sÜ, tµi n¨ng, th«ng
minh vµ ngèc nghÕch lµ ®éng vËt…) Cã yÕu tè
hoang ®êng, thÓ hiÖn m¬ íc, niÒm tin chiÕn
th¾ng…
- Ngô ng«n: Mîn chuyÖn vÒ vËt, ®å vËt (hay chÝnh
con ngêi) ®Ó nãi bãng, giã kÝn ®¸o chuyÖn vÒ con
ngêi, ®Ó khuyªn nhñ r¨n d¹y mét bµi häc nµo ®ã.
- TruyÖn cêi: KÓ vÒ nh÷ng hiÖn tîng ®¸ng cêi trong
cuéc sèng nh»m t¹o ra tiÕng cêi mua vui hay phª
ph¸n nh÷ng thãi h tËt xÊu trong x· héi.
4
Th¸nh Giãng
S¬n Tinh - Thuû Tinh
Sù tÝch Hå G¬m.
- Sä Dõa
Th¹ch Sanh
Em bÐ th«ng minh.
- Õch ngåi ®¸y giÕng
Thµy bãi xem voi.
§eo nh¹c cho mÌo
T©y, ch©n, Tai, Mòi, MiÖng
- Treo biÓn
Ôn tập Ngữ văn 9
Lîn cíi, ¸o míi.
ChØ c¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian, kÕt hîp lêi vµ Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh.
Ca dao -
nh¹c, diÔn t¶ ®êi sèng néi t©m cña con ngêi.
d©n ca
Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi.
Nh÷ng c©u h¸t than th©n.
Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm
Lµ nh÷ng c©u nãi d©n gian ng¾n gän, æn ®Þnh, cã
Tôc ng÷
nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh thÓ hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm
cña nh©n d©n vÒ mäi mÆt (tù nhiªn, lao ®éng, x·
héi…) ®îc nh©n d©n vËn dông vµo ®êi sèng, suy
nghÜ vµ lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy.
S©n khÊu
(chÌo)
Lµ lo¹i kÞch h¸t, móa d©n gian: kÓ chuyÖn diÔn tÝch
b»ng h×nh thøc s©n khÊu (diÔn ë s©n ®×nh gäi lµ
chÌo s©n ®×nh). Phæ biÕn ë B¾c Bé.
V¨n häc trung ®¹i
ThÓ
lo¹i
Tªn v¨n b¶n
1. Con Hæ cã
nghÜa
2. ThÇy thuèc
giái cèt ë tÊm
lßng
3. ChuyÖn
TruyÖn ngêi con g¸i
Nam X¬ng
ký
(trÝch TruyÒn
k× m¹n lôc)
4. ChuyÖn cò
trong phñ
chóa (trÝch
Vò trung tuú
bót)
Thêi
gian
(NXB
GD 1997
§Çu thÕ
kû 15
Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ
nghÖ thuËt
Vò Trinh Mîn chuyÖn loµi vËt ®Ó nãi chuyÖn
con ngêi, ®Ò cao ©n nghÜa trong ®¹o
lµm ngêi.
Hå Nguyªn Ca ngîi phÈm chÊt cao quý cña vÞ th¸i
Trõng
y lÖnh hä Ph¹m: tµi ch÷a bÖnh vµ lßng
th¬ng yªu con ngêi, kh«ng sî quyÒn
uy.
ThÕ kØ 16 NguyÔn D÷ Th«ng c¶m víi sè phËn oan nghiÖt vµ
vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ngêi phô n÷.
NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, miªu t¶ nh©n
vËt…
§Çu thÕ
kØ 19
T¸c gi¶
Ph¹m §×nh Phª ph¸n thãi ¨n ch¬i cña vua chóa,
Hæ
quan l¹i qua lèi ghi chÐp sù viÖc cô
thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng.
5
Sau phót
chia ly (trÝch
Chinh phô
ng©m khóc)
Ôn tập Ngữ văn 9
§Çu thÕ
Ng« Gia Ca ngîi chiÕn c«ng cña NguyÔn HuÖ,
kØ 19
V¨n Ph¸i sù thÊt b¹i cña qu©n Thanh.
NghÖ thuËt viÕt tiÓu thuyÕt ch¬ng håi
kÕt hîp tù sù vµ miªu t¶.
1077
Lý Thêng Tù hµo d©n téc, ý chÝ quyÕt chiÕn
KiÖt
quyÕt th¾ng víi giäng v¨n hµo hïng.
TrÇn Quang Ca ngîi chiÕn th¾ng Ch¬ng D¬ng,
Kh¶i
Hµm Tö vµ bµi häc vÒ th¸i b×nh sÏ gi÷
cho ®Êt níc v¹n cæ.
TrÇn Nh©n Sù g¾n bã víi thiªn nhiªn vµ cuéc
T«ng
sèng cña mét vïng quª yªn tÜnh mµ
kh«ng ®×u hiu. NghÖ thuËt t¶ c¶nh tinh
tÕ.
Tríc
NguyÔn
Sù giao hoµ gi÷a thiªn nhiªn v íi mét
1442
Tr·i
t©m hån nh¹y c¶m vµ nh©n c¸ch thanh
cao. NghÖ thuËt t¶ c¶nh, so s¸nh ®Æc
s¾c.
§Çu TK §Æng TrÇn Nçi sÇu cña ngêi vî, tè c¸o chiÕn
18
C«n (§oµn tranh phi nghÜa. C¸ch dïng ®iÖp tõ tµi
ThÞ §iÓm t×nh.
dÞch)
B¸nh tr«i níc
§Çu TK
18
Hå Xu©n
H¬ng
Tr©n träng vÎ ®Ñp trong tr¾ng cña ngêi
phô n÷ vµ ngËm ngïi cho th©n phËn
m×nh. Sö dông cã hiÖu qu¶ h×nh ¶nh
so s¸nh Èn dô.
Qua ®Ìo
ngang
ThÕ kØ 19
Bµ HuyÖn
Thanh
Quan
B¹n ®Õn ch¬i
nhµ
Cuèi TK
18 ®Çu
TK 19
NguyÔn
KhuyÕn
VÎ ®Ñp cæ ®iÓn cña bøc tranh vÒ §Ìo
Ngang vµ mét t©m sù yªu níc qua lêi
th¬ trang träng, hoµn chØnh cña thÓ §êng luËt.
T×nh c¶m b¹n bÌ ch©n thËt, s©u s¾c,
hãm hØnh vµ mét h×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ,
linh ho¹t.
5. Hoµng Lª
nhÊt thèng
chÝ (trÝch)
S«ng nói níc
Nam
Phß gi¸ vÒ
kinh
Buæi chiÒu
®øng ë phñ
Thiªn Trêng
Bµi ca C«n
S¬n
Th¬
6
Ôn tập Ngữ văn 9
§Çu thÕ NguyÔn Du C¸ch miªu t¶ vÎ ®Ñp vµ tµi hoa cña chÞ em
kØ 19
Thuý KiÒu.- C¶nh ®Ñp ngµy xu©n cæ ®iÓn, trong s¸ng.
- Phª ph¸n, v¹ch trÇn b¶n chÊt M· Gi¸m
Sinh vµ nçi nhí cña nµng KiÒu.
- T©m tr¹ng vµ nçi nhí cña Thuý KiÒu víi
lèi dïng ®iÖp tõ.
- KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n víi giÊc m¬ thùc
hiÖn c«ng lý qua ®o¹n trÝch kÕt hîp miªu
t¶ víi b×nh luËn.
TruyÖn KiÒu,
trÝch: - ChÞ em
Thuý KiÒu.
- C¶nh ngµy
xu©n
- M· Gi¸m
Sinh mua
KiÒu.
- KiÒu ë lÇu
Ngng BÝch.
TruyÖn - Thuý KiÒu
th¬
b¸o ©n b¸o
o¸n.
TruyÖn Lôc Gi÷a TK
19
V©n Tiªn
trÝch: - Lôc
V©n Tiªn cøu
KiÒu NguyÖt
Nga.
- Lôc V©n
Tiªn gÆp
n¹n.
1010
ChiÕu dêi ®«
NghÞ
luËn
NguyÔn
- VÎ ®Ñp cña søc m¹nh nh©n nghÜa
§×nh ChiÓu cña ngêi anh hïng qua giäng v¨n vµ
c¸ch biÓu c¶m cña t¸c gi¶.
- Nçi khæ cña ngêi anh hïng gÆp n¹n
vµ b¶n chÊt cña bän v« nh©n ®¹o.
Lý C«ng
UÈn
HÞch tíng sÜ
(trÝch)
Tríc
1285
TrÇn Quèc
TuÊn
Níc §¹i ViÖt
ta (trÝch B×nh
Ng« ®¹i c¸o)
Bµn luËn vÒ
phÐp häc
1428
NguyÔn
Tr·i
1791
NguyÔn
ThiÕp
LÝ do dêi ®« vµ nguyÖn väng gi÷ níc
mu«n ®êi bÒn v÷ng vµ phån thÞnh.
LËp luËn chÆt chÏ.
Tr¸ch nhiÖm ®èi víi ®Êt níc vµ lêi kªu
gäi thèng thiÕt ®èi víi tíng sÜ. LËp
luËn chÆt chÏ, luËn cø x¸c ®¸ng, giµu
søc thuyÕt phôc.
Tù hµo d©n téc, niÒm tin chiÕn th¾ng,
luËn cø râ rµng, hÊp dÉn.
Häc ®Ó cã tri thøc, ®Ó phôc vô ®Êt níc
chø kh«ng ph¶i cÇu danh. LËp luËn
chÆt chÏ, thuyÕt phôc.
V¨n häc hiÖn ®¹i
7
ThÓ
lo¹i
Ôn tập Ngữ văn 9
Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ
T¸c gi¶
thuËt
Ph¹m
Tè c¸o tªn quan phñ v« nh©n ®¹o. Th«ng c¶m
Duy Tèn víi nçi khæ cña nh©n d©n. NghÖ thuËt miªu t¶
t¬ng ph¶n, ®èi lËp vµ t¨ng cÊp.
NguyÔn §èi lËp 2 nh©n vËt: Va ren- gian tr¸, lè bÞch;
¸i Quèc Phan Béi Ch©u- kiªn cêng bÊt khuÊt. Giäng
v¨n s¾c s¶o, hãm hØnh…
Tªn v¨n
b¶n
Sèng chÕt
mÆc bay
Thêi
gian
1918
Nh÷ng trß
lè hay lµ
Va-ren vµ
Phan Béi
Ch©u
Tøc níc vì
bê (trÝch T¾t
®Ìn)
1925
1939
Ng« TÊt
Tè
Trong lßng
mÑ (trÝch
Nh÷ng ngµy
th¬ Êu)
TruyÖn T«i ®i häc
kÝ
Bµi häc ®êng ®êi ®Çu
tiªn (trÝch
DÕ MÌn
phiªu lu ký)
L·o H¹c
1940
Nguyªn
Hång
1941
1941
Thanh
TÞnh
T« Hoµi
KØ niÖm ngµy ®Çu ®i häc. NghÖ thuËt tù sù
xen miªu t¶ vµ biÓu c¶m.
VÎ ®Ñp cêng tr¸ng, tÝnh nÕt kiªu c¨ng vµ nçi
hèi hËn cña DÕ MÌn khi g©y ra c¸i chÕt th¶m
th¬ng cho DÕ Cho¾t. NghÖ thuËt nh©n ho¸, kÓ
chuyÖn hÊp dÉn.
1943
Nao Cao
Lµng
1948
Kim L©n
S«ng níc Cµ
Mau (trÝch
§Êt rõng ph¬ng Nam)
1957
§oµn
Giái
Sè phËn ®au th¬ng vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña
L·o H¹c, sù th«ng c¶m s©u s¾c cña t¸c gi¶.
C¸ch miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt vµ c¸ch kÓ
chuyÖn hÊp dÉn.
T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc cña nh÷ng ngêi
ph¶i ®i t¶n c. T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o, hÊp
dÉn. NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt.
Chî N¨m C¨n, c¶nh s«ng níc Cµ Mau réng
lín, hïng vÜ, ®Çy søc sèng hoang d·. NghÖ
thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn qua c¶m nhËn tinh
tÕ cña t¸c gi¶.
8
Tè c¸o x· héi phong kiÕn tµn b¹o, th«ng c¶m
nçi khæ cña ngêi n«ng d©n, vÎ ®Ñp t©m hån
cña ngêi phô n÷ n«ng th«n. NghÖ thuËt miªu
t¶ nh©n vËt…
Nh÷ng cay ®¾ng tñi nhôc vµ t×nh yªu th¬ng
ngêi mÑ cña t¸c gi¶ thêi th¬ Êu. NghÖ thuËt
miªu t¶ diÔn biÕn t©m lý nh©n vËt.
ChiÕc lîc
ngµ
1966
LÆng lÏ sapa 1970
Tuú
bót
Ôn tập Ngữ văn 9
NguyÔn T×nh c¶m cha con s©u ®Ëm, ®Ñp ®Ï trong
Quang c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. C¸ch kÓ
S¸ng
chuyÖn hÊp dÉn, kÕt hîp víi miªu t¶ vµ b×nh
luËn.
NguyÔn VÎ ®Ñp cña ngêi thanh niªn víi c«ng viÖc
Thµnh
thÇm lÆng. T×nh huèng truyÖn hîp lÝ, kÓ
Long
chuyÖn tù nhiªn. KÕt hîp tù sù víi tr÷ t×nh vµ
b×nh luËn.
Lª Minh VÎ ®Ñp t©m hån vµ tÝnh c¸ch cña nh÷ng c«
Khuª
g¸i thanh niªn xung phong trªn ®êng Trêng
S¬n. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, ng«n
ng÷ sinh ®éng, trÎ trung; miªu t¶ t©m lÝ nh©n
vËt.
Vâ
VÎ ®Ñp th¬ méng, hïng vÜ cña thiªn nhiªn vµ
Qu¶ng vÎ ®Ñp cña søc m¹nh con ngêi tríc thiªn
nhiªn. Tù sù kÕt hîp víi tr÷ t×nh.
Duy
Bøc tranh cô thÓ, sinh ®éng vÒ thÕ giíi loµi
Kh¸n
chim ë mét vïng quª. C¸ch quan s¸t vµ miªu
t¶ tinh tÕ
NguyÔn Tr©n träng nh÷ng vÎ ®Ñp vµ gi¸ trÞ b×nh dÞ,
Minh
gÇn gòi cña gia ®×nh, quª h¬ng. T×nh huèng
Ch©u
truyÖn, h×nh ¶nh giµu tÝnh biÓu tîng, t©m lÝ
nh©n vËt.
Kh¸nh Th«ng c¶m víi nh÷ng em bÐ trong gia ®×nh
Hoµi
bÊt h¹nh. NghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt, kÓ
chuyÖn hÊp dÉn.
Nh÷ng ng«i
sao xa x«i
1971
Vît th¸c
(trÝch Quª
néi)
Lao Xao
(trÝch Tuæi
th¬ im lÆng)
BÕn quª
1974
Cuéc chia
tay cña
nh÷ng con
bóp bª
Bøc tranh
cña em g¸i
t«i
1992
1999
T¹ Duy
Anh
T©m hån trong s¸ng, nh©n hËu cña ngêi em
®· gióp anh nhËn ra phÇn h¹n chÕ cña chÝnh
m×nh.C¸ch kÓ chuyÖn theo ng«i thø nhÊt vµ
miªu t¶ tinh tÕ t©m lÝ nh©n vËt.
Mét mãn
quµ cña lóa
non: Cèm
C©y tre ViÖt
Nam
1943
Th¹ch
Lam
Thø quµ riªng biÖt, nÐt ®Ñp v¨n ho¸. C¶m
gi¸c tinh tÕ, nhÑ nhµng mµ s©u s¾c.
1985
1985
1955
ThÐp Míi Qua h×nh ¶nh Èn dô, ca ngîi c©y tre (con ngêi ViÖt Nam) anh hïng trong lao ®éng vµ
chiÕn ®Êu, thuû chung chÞu ®ùng gian khæ hi
sinh…
9
Th¬
Mïa xu©n
cña t«i
Tríc
1975
C« T«
1976
Sµi Gßn t«i
yªu
1990
Ôn tập Ngữ văn 9
Vò B»ng Nçi nhí Hµ Néi da diÕt cña ngêi xa quª tõ ®ã
béc lé t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc. T©m hån
tinh tÕ nh¹y c¶m vµ ngßi bót tµi hoa.
NguyÔn C¶nh ®Ñp thiªn nhiªn vµ vÎ ®Ñp cña con ngêi
Tu©n
vïng ®¶o C« T«, Ngßi bót ®iªu luyÖn, tinh tÕ
cña t¸c gi¶.
Minh H- Søc hÊp dÉn cña thiªn nhiªn, khÝ hËu Sµi
¬ng
Gßn. Con ngêi Sµi Gßn cëi më, ch©n t×nh,
träng ®¹o nghÜa. C¸ch c¶m nhËn tinh tÕ, ng«n
ng÷ giµu søc biÓu c¶m.
Phan Béi Phong th¸i ung dung, khÝ ph¸ch kiªn cêng
Ch©u
cña ngêi chÝ sÜ yªu níc vît lªn c¶nh tï ngôc.
Giäng th¬ hµo hïng, cã søc l«i cuèn.
Vµo nhµ
1914
ngôc Qu¶ng
§«ng c¶m
t¸c
§Ëp ®¸ ë
§Çu Phan Chu H×nh tîng ®Ñp lÉm liÖt, ngang tµn cña ngêi
C«n L«n
TK20
Trinh
anh hïng cøu níc dï gÆp gian nguy. Bót
ph¸p l·ng m¹n, giäng th¬ hµo hïng.
Muèn lµm 1917
T¶n §µ BÊt hoµ víi thùc t¹i tÇm thêng muèn lªn cung
th»ng Cuéi
tr¨ng ®Ó bÇu b¹n víi chÞ H»ng. Hån th¬ l·ng
m¹n pha chót ng«ng nghªnh.
Hai ch÷ níc 1924
TrÇn
Mîn c©u chuyÖn lÞch sö ®Ó béc lé c¶m xóc
nhµ
TuÊn
vµ khÝch lÖ lßng yªu níc, ý chÝ cøu níc cña
Kh¶i
®ång bµo. ThÓ th¬, giäng th¬ tr÷ t×nh thèng
thiÕt.
Quª h¬ng
1939 TÕ Hanh Bøc tranh t¬i s¸ng, sinh ®éng vÒ vïng quª.
Nh÷ng con ngêi lao ®éng khoÎ m¹nh ®Çy søc
sèng. Lêi th¬ b×nh dÞ, gîi c¶m, tha thiÕt.
Khi con tu 1939 Tè H÷u Lßng yªu cuéc sèng nçi khao kh¸t tù do cña
hó
ngêi chiÕn sÜ gi÷a chèn lao tï. ThÓ th¬ lôc
b¸t gi¶n dÞ, trong s¸ng mµ s©u s¾c.
Tøc c¶nh
1941
Hå ChÝ VÎ ®Ñp hïng vÜ cña P¾c Bã, niÒm tin s©u s¾c
P¾c Bã
Minh
cña B¸c vµo sù nghiÖp cøu níc. Lêi th¬ gi¶n
dÞ, trong s¸ng mµ s©u s¾c.
Ng¾m tr¨ng 1942- Hå ChÝ T×nh yªu thiªn nhiªn tha thiÕt gi÷a chèn tï
1943
Minh
ngôc vµ lßng l¹c quan c¸ch m¹ng. Bµi th¬ sö
dông biÖn ph¸p nh©n ho¸ rÊt linh ho¹t, tµi t×nh.
§i ®êng
1942Hå ChÝ Nçi gian khæ khi bÞ gi¶i ®i vµ vÎ ®Ñp thiªn
1943
Minh
nhiªn trªn ®êng. Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c.
Nhí rõng
1943
ThÕ L÷ Mîn lêi con Hæ bÞ nhèt ®Ó diÔn t¶ nçi ch¸n
10
(Thi nh©n
ViÖt Nam
¤ng ®å (Thi
nh©n ViÖt
Nam)
C¶nh khuya
1943
R»m th¸ng
giªng
1948
§ång chÝ
1948
Lîm
1949
§ªm nay
B¸c kh«ng
ngñ
1951
§oµn
thuyÒn ®¸nh
c¸
Con cß
1958
BÕp löa
1963
Ma
1967
1948
1962
Ôn tập Ngữ văn 9
ghÐt thùc t¹i tÇm thêng, khao kh¸t tù do
m·nh liÖt. ChÊt l·ng m¹n trµn ®Çy c¶m xóc
trong bµi th¬.
Vò §×nh Th¬ng c¶m víi «ng ®å, víi líp ngêi "®ang
Liªn
tµn t¹". Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c, gîi c¶m.
Hå ChÝ
Minh
Hå ChÝ
Minh
C¶nh thiªn nhiªn, nçi lo vËn níc. H×nh ¶nh
th¬ sinh ®éng, c¸ch so s¸nh ®éc ®¸o.
C¶nh ®Ñp ®ªm r»m th¸ng giªng ë ViÖt B¾c,
cuéc sèng chiÕn ®Êu cña B¸c, niÒm tin yªu
cuéc sèng. Bót ph¸p cæ ®iÓn vµ hiÖn ®¹i.
ChÝnh
T×nh ®ång chÝ t¹o nªn søc m¹nh ®oµn kÕt, thH÷u
¬ng yªu, chiÕn ®Êu.
Lêi th¬ gi¶n dÞ, h×nh ¶nh ch©n thùc.
Tè H÷u VÎ ®Ñp hån nhiªn cña Lîm trong viÖc tham
gia chiÕn ®Êu gi¶i phãng quª h¬ng. Sù hi sinh
anh dòng cña Lîm. Th¬ tù sù kÕt hîp tr÷
t×nh.
Minh HuÖ H×nh ¶nh B¸c Hå kh«ng ngñ, lo cho bé ®éi
vµ d©n c«ng. NiÒm vui cña ngêi ®éi viªn
trong ®ªm kh«ng ngñ cïng B¸c. Lêi th¬ gi¶n
dÞ, s©u s¾c.
Huy CËn C¶nh ®Ñp thiªn nhiªn vµ niÒm vui cña con
ngêi trong lao ®éng trªn biÓn. Bµi th¬ giµu
h×nh ¶nh s¸ng t¹o.
ChÕ Lan Ca ngîi t×nh mÑ con vµ ý nghÜa lêi ru ®èi víi cuéc
Viªn
sèng con ngêi. VËn dông s¸ng t¹o ca dao, nhiÒu
c©u th¬ ®óc kÕt nh÷ngsuy ngÉm s©u s¾c.
B»ng ViÖt Nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ vÒ ngêi bµ, bÕp löa
vµ nçi nhí quª h¬ng da diÕt. giäng th¬ truyÒn
c¶m, da diÕt; h×nh ¶nh th¬ ch©n thùc giµu søc
biÓu c¶m.
TrÇn
C¶nh vËt thiªn nhiªn tríc vµ trong c¬n ma
§¨ng
rµo ë lµng quª ViÖt Nam. ThÓ th¬ tù do, nhÞp
Khoa
nhµng, m¹nh, kh¶ n¨ng quan s¸t tinh tÕ; ng«n
ng÷ phãng kho¸ng.
11
TiÕng gµ tra
Ôn tập Ngữ văn 9
1968 Xu©n
Nh÷ng kØ niÖm cña ngêi lÝnh trªn ®êng ra
Quúnh
Bµi th vÒ
tiÓu ®éi xe
kh«ng kÝnh
1969
Ph¹m
Nh÷ng gian khæ hy sinh vµ niÒm l¹c quan
TiÕn DuËt cña ngêi lÝnh l¸i xe. Lêi th¬ gi¶n dÞ, tù nhiªn
dÔ ®i vµo lßng ngêi.
Khóc h¸t ru 1971 NguyÔn
nh÷ng em
Khoa
bÐ lín trªn
§iÒm
lng mÑ
ViÕng L¨ng 1976 ViÔn PhB¸c
¬ng
¸nh tr¨ng 1978 NguyÔn
Duy
Mïa xu©n
nho nhá
1980
Thanh
H¶i
Nãi víi
1945- Y Ph¬ng
con
(th¬ 1985
ViÖt Nam)
Sang thu
1998 h÷u thØnh
NghÞ
luËn
ThuÕ m¸u
(trÝch B¶n
¸n chÕ ®é
thùc d©n
Ph¸p)
TiÕng nãi
cña v¨n
nghÖ
1925
NguyÔn
¸i Quèc
1948
trËn vµ søc m¹nh chiÕn th¾ng kÎ thï. C¸ch sö
dông ®iÖp ng÷ "TiÕng gµ tra" vµ ng«n ng÷ tù
nhiªn.
NguyÔn
§×nh Thi
12
T×nh yªu con g¾n víi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt
níc vµ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña ngêi mÑ Tµ ¤i. Giäng th¬ ngät ngµo, tr×u mÕn, giµu nh¹c
tÝnh.
T×nh c¶m nhí th¬ng, kÝnh yªu, tù hµo vÒ B¸c.
Lêi th¬ tha thiÕt, ©n t×nh, giµu nh¹c tÝnh.
Nh¾c nhë vÒ nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cña
ngêi lÝnh, nh¾c nhë th¸i ®é sèng uèng níc
nhí nguån. Giäng th¬ t©m t×nh, tù nhiªn,
h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m.
T×nh yªu vµ g¾n bã víi mïa xu©n, víi thiªn
nhiªn. Tù nguyÖn lµm mïa xu©n nhá d©ng
hiÕn cho ®êi.ThÓ th¬ 5 ch÷ quen thuéc ng«n
ng÷ giµu søc truyÒn c¶m.
T×nh c¶m gia ®×nh Êm cóng, truyÒn thèng cÇn
cï, søc sèng m¹nh mÏ cña quª h¬ng, d©n téc.
Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu søc gîi c¶m.
Sù chuyÓn biÕn nhÑ nhµng tõ h¹ sang thu qua
sù c¶m nhËn tinh tÕ, qua nh÷ng h×nh ¶nh giµu
søc biÓu c¶m.
Tè c¸o thùc d©n ®· biÕn ngêi nghÌo ë c¸c níc thuéc ®Þa thµnh vËt hy sinh cho c¸c cuéc
chiÕn tranh tµn khèc. LËp luËn chÆt chÏ, dÉn
chøng x¸c thùc.
V¨n nghÖ lµ sîi d©y ®ång c¶m k× diÖu. V¨n
nghÖ gióp con ngêi sèng phong phó vµ tù
hoµn thiÖn nh©n c¸ch. Bµi v¨n cã lËp luËn
chÆt chÏ, giµu h×nh ¶nh vµ c¶m xóc.
Tinh thÇn
yªu níc cña
nh©n d©n ta
Sù giµu ®Ñp
cña TiÕng
ViÖt
§øc tÝnh
gi¶n dÞ cña
B¸c Hå
1951
ý nghÜa v¨n
ch¬ng
NXB
GD
1998
ChuÈn bÞ
hµnh trang
vµo thÕ kØ
míi
B¾c S¬n
KÞch
T«i vµ
chóng ta
1967
1970
2001
Ôn tập Ngữ văn 9
Hå ChÝ Kh¼ng ®Þnh, ca ngîi tinh thÇn yªu níc cña
Minh
nh©n d©n ta. LËp luËn chÆt chÏ, giäng v¨n tha
thiÕt, s«i næi, thuyÕt phôc.
§Æng
Tù hµo vÒ sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt trªn nhiÒu
Thai Mai ph¬ng diÖn, biÓu hiÖn cña søc sèng d©n téc. LËp
luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc cao.
Ph¹m
Gi¶n dÞ lµ ®øc tÝnh næi bËt nhÊt cña B¸c trong
V¨n
®êi sèng, trong c¸c bµi viÕt. Nhng cã sù hµi
§ång
hoµ víi ®êi sèng tinh thÇn phong phó, cao
®Ñp. Lêi v¨n tha thiÕt, cã søc truyÒn c¶m.
Hoµi
Nguån gèc cña v¨n ch¬ng lµ vÞ tha, v¨n ch¬ng
Thanh
lµ h×nh ¶nh cña cuéc sèng phong phó. Lèi v¨n
nghÞ luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc.
Vò
Chç m¹nh vµ yÕu cña tuæi trÎ ViÖt Nam.
Khoan Nh÷ng yªu cÇu kh¾c phôc c¸i yÕu ®Ó bíc vµo
thÕ kØ míi. Lêi v¨n hïng hån, thuyÕt phôc.
1946
NguyÔn Ph¶n ¸nh m©u thuÉn gi÷a c¸ch m¹ng vµ kÎ
Huy Tëng thï cña c¸ch m¹ng; thÓ hiÖn diÔn biÕn néi
t©m nh©n vËt Th¬m. NghÖ thuËt thÓ hiÖn t×nh
huèng vµ m©u thuÉn.
NXB Lu Quang Qu¸ tr×nh ®Êu tranh cña ngêi d¸m nghÜ d¸m
s©n
Vò
lµm, cã trÝ tuÖ vµ b¶n lÜnh ®Ó ph¸ bá c¸ch
khÊu
nghÜ vµ c¬ chÕ l¹c hËu ®em l¹i h¹nh phóc cho
1994
mäi ngêi. C¸ch khai th¸c t×nh huèng kÞch
Nh×n chung vÒ v¨n häc ViÖt Nam
1.C¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam.
a. V¨n häc d©n gian.
- Hoµn c¶nh ra ®êi: Trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Êu tranh x· héi….
- §íi tîng s¸ng t¸c: Chñ yÕu lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ë tÇng líp díi v¨n häc b×nh d©n,
s¸ng t¸c mang tÝnh céng ®ång.
- §Æc tÝnh: TÝnh tËp thÓ, tÝnh truyÒn miÖng, tÝnh dÞ b¶n, tÝnh tiÕp diÔn xíng.
- ThÓ lo¹i: Phong phó (truyÖn, ca dao d©n ca, vÌ, c©u ®è, chÌo…), cã v¨n ho¸ d©n gian cña
c¸c d©n téc (Mêng, Th¸i, Ch¨m…).
- Néi dung: S©u s¾c, gåm:
+ Tè c¸o x· héi cò, th«ng c¶m víi nh÷ng nçi nghÌo khæ.
+ Ca ngîi nh©n nghÜa, ®¹o lý.
13
Ôn tập Ngữ văn 9
+ Ca ngîi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, t×nh b¹n bÌ, gia ®×nh…
+ ¦íc m¬ cuéc sèng tèt ®Ñp, thÓ hiÖn lßng l¹c quan yªu ®êi, tin tëng ë t¬ng lai…
b. V¨n häc viÕt:
- VÒ ch÷ viÕt: Cã nh÷ng s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m, ch÷ quèc ng÷, tiÕng Ph¸p (
NguyÔn ¸i Quèc). Tuy viÕt b»ng tiÕng níc ngoµi nhng néi dung vµ nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt
vÉn thuéc vÒ d©n téc tÝnh d©n téc ®Ëm ®µ.
- VÒ néi dung: B¸m s¸t cuéc sèng, biÕn ®éng cña mäi thêi kú, mäi thêi ®¹i.
+ §Êu tranh chèng x©m lîc, chèng phong kiÕn, chèng ®Õ quèc.
+ Ca ngîi ®¹o ®øc nh©n nghÜa, dòng khÝ.
+ Ca ngîi lßng yªu níc vµ anh hïng.
+ Ca ngîi lao ®éng dùng x©y.
+ Ca ngîi thiªn nhiªn.
+ Ca ngîi t×nh b¹n bÌ, t×nh yªu, t×nh vî chång, mÑ cha…
2. TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam.
(Chñ yÕu lµ v¨n häc viÕt)
a. Tõ thÕ kû X ®Õn thÕ kØ XIX.
Lµ thêi k× v¨n häc trung ®¹i, trong ®iÒu kiÖn XHPK suèt 10 thÕ kØ c¬ b¶n vÉn gi÷ ®îc nÒn ®éc lËp tù chñ.
- V¨n häc yªu níc chèng x©m lîc (Lý - Tr©n - Lª - NguyÔn) cã Lý Thêng KiÖt, TrÇn
Quèc TuÊn, NguyÔn Tr·i, NguyÔn §×nh ChiÓu).
- V¨n häc tè c¸o x· héi phong kiÕn vµ thÓ hiÖn kh¸t väng tù do, yªu ®¬ng, h¹nh phóc
(Hå Xu©n H¬ng, NguyÔn Du, NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng…)
b. Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn 1945.
- V¨n häc yªu níc vµ c¸ch m¹ng 30 n¨m ®Çu thÕ kû (tríc khi §¶ng CSVN ra ®êi):
cã T¶n §µ, Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh, vµ nh÷ng s¸ng t¸c cña NguyÔn ¸i Quèc ë níc
ngoµi).
- Sau 1930: Xu híng hiÖn ®¹i trong v¨n häc víi v¨n häc l·ng m¹n (Nhí rõng), v¨n häc hiÖn
thùc (T¾t ®Ìn), v¨n häc c¸ch m¹ng (Khi con tu hó…)
c. Tõ 1945 - 1975
- V¨n häc viÕt vÒ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (§ång chÝ, §ªm nay B¸c kh«ng ngñ,
C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng…)
- V¨n häc viÕt vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh,
Nh÷ng ng«i sao xa x«i, ¸nh tr¨ng…)
- V¨n häc viÕt vÒ cuéc sèng lao ®éng (§oµn thuyÒn ®¸nh c¸, Vît th¸c…)
d.Tõ sau 1975.
- V¨n häc viÕt vÒ chiÕn tranh (Håi øc, KØ niÖm).
- ViÕt vÒ sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc, ®æi míi…
3. MÊy nÐt ®Æc s¾c næi bËt cña v¨n häc ViÖt Nam.
14
Ôn tập Ngữ văn 9
(TruyÒn thèng cña v¨n häc d©n téc).
a. T tëng yªu níc: Chñ ®Ò lín, xuyªn suèt trêng k× ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc
(c¨m thï giÆc, quyÕt t©m chiÕn ®Êu, d¸m hi sinh vµ x¶ th©n, t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi, niÒm
tin chiÕn th¾ng).
b. Tinh thÇn nh©n ®¹o: Yªu níc vµ th¬ng yªu con ngêi ®· hoµ quyÖn thµnh tinh
thÇn nh©n ®¹o. (Tè c¸o bãc lét, th«ng c¶m víi ngêi nghÌo khæ, lªn tiÕng bªnh vùc quyÒn
lîi con ngêi - nhÊt lµ ngêi phô n÷, kh¸t väng tù do vµ h¹nh phóc…
c. Søc sèng bÒn bØ vµ tinh thÇn l¹c quan: Tr¶i qua c¸c thêi k× dùng níc vµ gi÷ níc,
lao ®éng vµ ®Êu tranh, nh©n d©n ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn sù chÞu ®ùng gian khæ trong cuéc
sèng ®êi thêng vµ trong chiÕn tranh T¹o nªn søc m¹nh chiÕn th¾ng.
Tinh thÇn l¹c quan, tin tëng còng ®îc nu«i dìng tõ trong cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy
gian khæ, hy sinh vµ còng rÊt hµo hïng. Lµ b¶n lÜnh cña ngêi ViÖt, lµ t©m hån ViÖt Nam.
d. TÝnh thÈm mÜ cao: TiÕp thu truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n
häc níc ngoµi (Trung Quèc, Ph¸p, Anh…) v¨n häc ViÖt Nam kh«ng cã nh÷ng t¸c phÈm ®å
sé, nhng víi nh÷ng t¸c phÈm quy m« võa vµ nhá, chó träng c¸i ®Ñp tinh tÕ, hµi hoµ, gi¶n dÞ
(nh÷ng c©u ca dao tôc ng÷, nh÷ng pho sö thi, tiÓu thuyÕt, th¬ ca…)
Tãm l¹i:
+ V¨n häc ViÖt Nam gãp phÇn båi ®¾p t©m hån, tÝnh c¸ch t tëng cho c¸c thÕ hÖ ngêi
ViÖt Nam.
+ Lµ bé phËn quan träng cña v¨n hãa tinh thÇn d©n téc thÓ hiÖn nh÷ng nÐt tiªu biÓu
cña t©m hån, lèi sèng, tÝnh c¸ch vµ t tëng cña con ngêi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam trong
c¸c thêi ®¹i.
IV. V¨n häc níc ngoµi
TT
Tªn bµi
ThÓ T¸c gi¶
lo¹i
(Níc)
TruyÖn
D©n
gian
(Trung
Quèc)
TruyÖn
D©n
gian
(Nga)
1
C©y bót
thÇn
2
¤ng l·o
®¸nh c¸
vµ con c¸
vµng
Xa ng¾m Th¬
th¸c nói L
3
4
C¶m nghÜ
Th¬
Néi dung chñ yÕu
§Æc s¾c nghÖ thuËt
Quan niÖm vÒ c«ng lý x·
héi, vÒ môc ®Ých tµi n¨ng
nghÖ thuËt, íc m¬ kh¶
n¨ng k× diÖu.
Ca ngîi lßng biÕt ¬n ®èi
víi nh÷ng ngêi nhËn hËu,
phª ph¸n kÎ tham lam.
TrÝ tëng tîng phong phó,
truyÖn kÓ hÊp dÉn.
LÆp l¹i t¨ng tiÕn cña cèt
truyÖn, nh©n vËt ®èi lËp,
yÕu tè hoang ®êng.
LÝ B¹ch VÎ ®Ñp nói L vµ t×nh yªu H×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ,
(Trung thiªn nhiªn ®»m th¾m béc huyÒn ¶o.
Quèc) lé tÝnh c¸ch phãng
kho¸ng cña nhµ th¬.
LÝ B¹ch T×nh c¶m quª h¬ng cña Tõ ng÷ gi¶n dÞ, tinh
15
5
6
7
trong ®ªm
thanh tÜnh
NgÉu
nhiªn viÕt
nh©n
Bµi ca
nhµ tranh
bÞ giã thu
ph¸
M©y vµ
sãng
Th¬
Th¬
Th¬
H¹ Tri
Ch¬ng
(Trung
Quèc)
§ç Phñ
(Trung
Quèc)
Ta - go
(Ên §é)
8
¤ng Giuèc KÞch M«-li-e
§anh mÆc
(Ph¸p)
lÔ phôc
9 Buæi häc TruyÖn §« - ®ª
cuèi cïng
(Ph¸p)
10 C« bÐ b¸n TruyÖn
Andiªm
®Ðc-xen
(§an
M¹ch)
11
§¸nh
TrÝch
XÐcnhau víi
tiÓu
van-tÐc
cèi xay
thuyÕt
(T©y
giã
Ban
Nha)
12 ChiÕc l¸ TruyÖn O.Hencuèi cïng
ri (MÜ)
13
Hai c©y
phong
14
Cè h¬ng
TruyÖn Ai-matèp (C r¬ -gi¬
-xtan)
TruyÖn Lç TÊn
(Trung
Quèc)
Ôn tập Ngữ văn 9
ngêi sèng xa nhµ trong
mét ®ªm tr¨ng yªn tÜnh.
T×nh c¶m s©u s¾c mµ chua
xãt cña ngêi sèng xa quª
l©u ngµy trong kho¶nh
kh¾c míi vÒ quª.
Nçi khæ nghÌo tóng vµ íc
m¬ cã ng«i nhµ v÷ng ch¾c
®Ó che chë cho nh÷ng ngêi nghÌo.
Ca ngîi t×nh mÉu tö thiªng
liªng, bÊt diÖt.
Phª ph¸n tÝnh c¸ch lè
l¨ng cña tªn trëng gi¶ häc
lµm sang.
Yªu níc lµ yªu c¶ tiÕng
nãi d©n téc.
Nçi bÊt h¹nh, c¸i chÕt ®au
khæ vµ niÒm tin yªu cuéc
sèng cña em bÐ b¸n diªm.
Sù t¬ng ph¶n vÒ nhiÒu
mÆt gi÷a gi÷a 2 nhËn vËt
§«n -ki-h«-tª, Xan -ch«Phan- xa qua ®ã ngîi ca
mÆt tèt, phª ph¸n c¸i xÊu.
T×nh yªu th¬ng cao c¶ gi÷a
nh÷ng con ngêi nghÌo khæ:
Cô B¬-men, Gi«n Xi vµ Xiu.
T×nh yªu quª h¬ng vµ c©u
chuyÖn vÒ ngêi thÇy vun
trång m¬ íc, hy väng cho
HS.
Sù thay ®æi cña lµng quª,
cña nh©n vËt NhuËn
Thæ phª ph¸n x· héi
phong kiÕn, ®Æt vÊn ®Ò
16
luyÖn. C¶m xóc ch©n
thµnh.
C¶m xóc ch©n thµnh,
hãm hØnh; kÕt hîp víi tù
sù.
KÕt hîp tr÷ t×nh víi tù
sù, nghÞ luËn.
H×nh ¶nh thiªn nhiªn
giµu ý nghÜa tîng trng.
KÕt hîp biÓu c¶m víi kÓ
chuyÖn.
Chän t×nh huèng t¹o
tiÕng cêi s¶ng kho¸i
ch©m biÕm s©u cay.
X©y dùng nh©n vËt thÇy
gi¸o vµ cËu bÐ Ph¨ng.
KÓ chuyÖn hÊp dÉn, ®an
xen gi÷a hiÖn thùc vµ
méng tëng.
NghÖ thuËt x©y dùng
nh©n vËt, nghÖ thuËt g©y
cêi.
T×nh tiÕt hÊp dÉn, kÕt hîp
cÊu ®¶o ngîc t×nh huèng
2 lÇn.
Lèi kÓ chuyÖn hÊp dÉn,
lèi miªu t¶ theo phong
c¸ch héi ho¹, g©y Ên tîng
m¹nh.
Lèi têng thuËt hÊp dÉn,
kÕt hîp kÓ vµ b×nh…ng«n
ng÷ gi¶n dÞ, giµu h×nh
¶nh.
15
16
17
18
19
Ôn tập Ngữ văn 9
con ®êng ®i cho n«ng
d©n, cho x· héi.
Nh÷ng TruyÖn Gor¬ki T×nh b¹n th©n thiÕt gi÷a
®øa trÎ
(Nga)
nh÷ng ®øa trÎ (t¸c gi¶, 3
®øa trÎ con 1 ®¹i t¸) sèng
thiÕu t×nh th¬ng, bÊt chÊp
c¶n trë cña x· héi).
R« bin
TrÝch §i-ph« Cuéc sèng khã kh¨n vµ
x¬n ngoµi
tiÓu
(Anh) tinh thÇn l¹c quan cña
®¶o
thuyÕt
nh©n vËt gi÷a vïng hoang
hoang
®¶o trªn 10 n¨m trêi.
Bè cña TruyÖn M«-pa- Nçi tuyÖt väng cña Xi
Xi-m«ng
x¨ng m«ng, t×nh c¶m ch©n t×nh
(Ph¸p) cña ngêi mÑ (Bl¨ng - sèt),
sù bao dung cña Phi- lÝp.
Con chã
TrÝch
L©n
T×nh c¶m yªu th¬ng cña
BÊc
tiÓu
®¬n
t¸c gi¶ ®èi víi loµi vËt.
thuyÕt
(MÜ)
Lßng yªu
níc
NghÞ
luËn
E ren
bua
(Nga)
§i bé
ngao du
NghÞ
luËn
Ru X«
(Ph¸p)
Chã sãi
vµ Cõu…
NghÞ
luËn
Ten
(Ph¸p)
Lèi kÓ chuyÖn giµu h×nh
¶nh, ®an xen chuyÖn ®êi
thêng víi cæ tÝch.
NghÖ thuËt kÓ chuyÖn
hÊp dÉn cña nh©n vËt "
t«i" tù ho¹, kÕt hîp miªu
t¶.
NghÖ thuËt miªu t¶ diÔn
biÕn t©m tr¹ng 3 nh©n
vËt; kÕt hîp tù sù víi
nghÞ luËn.
TrÝ tëng tîng khi ®i s©u
vµo
"thÕ giíi t©m hån"cña
chã BÊc.
Lßng yªu níc b¾t ®Çu tõ
lßng yªu nhµ, yªu lµng
xãm, yªu miÒn quª…nh
suèi ch¶y ra s«ng, s«ng ®i
ra bÓ…
Ca ngîi sù gi¶n dÞ, tù do,
thiªn nhiªn muèn ngao du
cÇn ®i bé tù do…
C¶m xóc ch©n thµnh,
m·nh liÖt. BiÖn ph¸p so
s¸nh hîp lÝ.
Nªu lªn ®Æc trng cña s¸ng
t¸c nghÖ thuËt lµm ®Ëm
dÊu Ên, c¸ch nh×n, c¸ch
nghÜ riªng cña nhµ v¨n.
NghÖ thuËt so s¸nh, nghÖ
thuËt lËp luËn cña bµi
nghÞ luËn v¨n häc hÊp
dÉn.
LËp luËn chÆt chÏ, luËn
cø sinh ®éng cã søc
thuyÕt phôc.
Ghi chó: (VÒ thêi gian s¸ng t¸c ®· ®îc SGK tæng hîp, trang 181)
Nh÷ng néi dung chñ yÕu
17
Ôn tập Ngữ văn 9
1. Nh÷ng s¾c th¸i vÒ phong tôc, tËp qu¸n cña nhiÒu d©n téc, nhiÒu ch©u lôc trªn thÕ
giíi (C©y bót thÇn, ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng, Bè cña Xi m«ng, §i bé ngao du..)
2. Thiªn nhiªn vµ t×nh yªu thiªn nhiªn (§i bé ngao du, Hai c©y phong, Lßng yªu níc, Xa ng¾m th¸c nói L…)
3. Th¬ng c¶m sè phËn nh÷ng ngêi nghÌo khæ, kh¸t väng gi¶i phãng ngêi nghÌo (Bµi
ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸, Em bÐ b¸n diªm, ChiÕc l¸ cuèi cïng, Cè h¬ng…)
4. Híng tíi c¸i thiÖn, ghÐt c¸i ¸c c¸i xÊu (C©y bót thÇn, ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸
vµng, ¤ng Giuèc §anh mÆc lÔ phôc…)
5. T×nh yªu lµng xãm quª h¬ng, t×nh yªu ®Êt níc (Cè h¬ng, C¶m nghÜ trong ®ªm
thanh tÜnh, Lßng yªu níc..)
Nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c
1. VÒ truyÖn d©n gian: NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, trÝ tëng tîng, c¸c yÕu tè hoang ®êng
(so s¸nh víi mét sè truyÖn d©n gian ViÖt Nam).
2. VÒ th¬:
- NÐt ®Æc s¾c cña 4 bµi th¬ §êng (Ng«n ng÷, h×nh ¶nh, hµm sóc, biÖn ph¸p tu tõ…)
- NÐt ®Æc s¾c cña th¬ tù do (M©y vµ sãng)
- So s¸nh víi th¬ ViÖt Nam?
3. VÒ truyÖn:
- Cèt truyÖn vµ nh©n vËt.
-YÕu tè h cÊu.
- Miªu t¶, biÓu c¶m vµ nghÞ luËn trong truyÖn?
4. VÒ nghÞ luËn:
- NghÞ luËn x· héi vµ nghÞ luËn v¨n häc.
- HÖ thèng lËp luËn (luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng).
- yÕu tè miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m, thuyÕt minh hay nghÞ luËn.
5. VÒ kÞch. M©u thuÉn kÞch, ng«n ng÷ vµ hµnh ®éng kÞch?
( Mçi thÓ lo¹i cã thÓ híng dÉn HS ph©n tÝch vµ so s¸nh íi v¨n häc ViÖt Nam).
V. V¨n b¨n nhËt dông
Tªn v¨n b¶n
H×nh thøc (Ph¬ng
Líp
Néi dung
nhËt dông
thøc biÓu ®¹t)
CÇu Long Biªn N¬i chøng kiÕn nh÷ng sù kiÖn lÞch sö Tù sù, miªu t¶ vµ biÓu
- chøng nhËn
hµo hïng, bi tr¸ng cña Hµ Néi.
c¶m.
6 lÞch sö
§éng Phong
Lµ k× quan thÕ giíi, thu hót kh¸ch du ThuyÕt minh, miªu t¶
Nha
lÞch, tù hµo vµ b¶o vÖ danh th¾ng nµy.
18
Ôn tập Ngữ văn 9
Bøc th cña thñ Con ngêi ph¶i sèng hoµ hîp víi thiªn
lÜnh da ®á
nhiªn lo b¶o vÖ m«i trêng…
Cæng trêng më T×nh c¶m thiªng liªng cña cha mÑ víi
ra
con c¸i. Vai trß cña nhµ trêng ®èi víi
mçi con ngêi.
7
8
9
MÑ t«i
Cuéc chia tay
cña nh÷ng con
bóp bª
Ca HuÕ trªn
s«ng H¬ng
Th«ng tin vÒ
Ngµy Tr¸i §Êt
n¨m 2000
¤n dÞch thuèc
l¸
Bµi to¸n d©n
sè
Tuyªn bè thÕ
giíi vÒ sù sèng
cßn, quyÒn ®îc
b¶o vÖ vµ ph¸t
triÓn cña trÎ em
§Êu tranh cho
mét thÕ gi¬i
hoµ b×nh
Phong c¸ch Hå
ChÝ Minh
NghÞ luËn vµ biÓu c¶m
Tù sù, miªu t¶ thuyÕt
minh, nghÞ luËn, biÓu
c¶m.
T×nh yªu th¬ng kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh
c¶m thiªng liªng cña con c¸i.
T×nh c¶m th©n thiÕt cña 2 anh em vµ nçi
®au chua xãt khi ë trong hoµn c¶nh gia
®×nh bÊt h¹nh.
VÎ ®Ñp cña sinh ho¹t v¨n ho¸ vµ nh÷ng
con ngêi tµi hoa xø HuÕ.
T¸c h¹i cña viÖc sö dông bao ni l«ng ®èi
víi m«i trêng.
Tù sù, miªu t¶ nghÞ
luËn, biÓu c¶m.
Tù sù, nghÞ luËn, biÓu
c¶m.
T¸c h¹i cña thuèc l¸ (kinh tÕ vµ søc
khoÎ)
Mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ sù ph¸t triÓn
x· héi.
Tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc b¶o vÖ vµ ph¸t
triÓn trÎ em cña céng ®ång quèc tÕ.
ThuyÕt minh, nghÞ
luËn vµ biÓu c¶m.
ThuyÕt minh vµ nghÞ
luËn.
nghÞ luËn, thuyÕt minh
vµ biÓu c¶m.
Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n vµ tr¸ch
nhiÖm ng¨n chÆn chiÕn tranh v× hoµ
b×nh thÕ giíi.
VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh; tù
hµo, kÝnh yªu vµ tù hµo vÒ B¸c
NghÞ luËn vµ biÓu
c¶m.
ThuyÕt minh, nghÞ
luËn, tù sù, biÓu c¶m.
NghÞ luËn vµ hµnh
chÝnh.
NghÞ luËn vµ biÓu
c¶m.
+ Lu ý néi dung c¸c chó thÝch cña v¨n b¶n nhËt dông.
+ Liªn hÖ c¸c vÊn ®Ò trong v¨n b¶n nhËt dông vµ ®êi sèng x· héi.
+ Cã ý kiÕn, quan ®iÓm tríc c¸c vÊn ®Ò ®ã.
+ VËn dông tæng hîp kiÕn thøc c¸c m«n häc kh¸c ®Ó lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò ®îc ®Æt
ra trong v¨n b¶n nhËt dông.
+C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ ph¬ng thøc biÓu hiÖn ®Ó ph©n tÝch mét v¨n b¶n nhËt dông.
19
Ôn tập Ngữ văn 9
B. TiÕng ViÖt
I. Tõ ng÷:
§¬n vÞ bµi
häc
Tõ ®¬n
Tõ phøc
Tõ ghÐp
Tõ l¸y
Kh¸i niÖm
C¸ch sö dông
Lµ tõ chØ gåm mét tiÕng
Lµ tõ gåm hai hay nhiÒu
tiÕng
Lµ nh÷ng tõ phøc ®îc t¹o ra
b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã
quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa
Lµ nh÷ng tõ phøc cã quan hÖ
l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng
Thµnh ng÷
Lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè
®inh, biÓu thÞ mét ý nghÜa
hoµn chØnh (t¬ng ®¬ng nh
mét 1 tõ)
NghÜa cña tõ Lµ néi dung (sù vËt, tÝnh
chÊt, ho¹t ®éng, quan hÖ…)
mµ tõ biÓu thÞ.
Tõ nhiÒu
Lµ tõ mang nh÷ng s¾c th¸i ý
nghÜa
nghÜa kh¸c nhau do hiÖn tîng
chuyÓn nghÜa
HiÖn tîng
Lµ hiÖn tîng ®æi nghÜa cña
chuyÓn
tõ t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu
nghÜa cña tõ nghÜa (nghÜa gèc nghÜa
chuyÓn)
Tõ ®ång ©m Lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ
©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa
nhau, kh«ng liªn quan g× víi
nhau.
Tõ ®ång
Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng
20
Thêng dïng ®Ó t¹o tõ ghÐp, tõ l¸y lµm cho
vèn tõ thªm phong phó.
Dïng ®Þnh danh sù vËt, hiÖn tîng… rÊt
phong phó trong ®êi sèng.
Dïng ®Þnh danh sù vËt, hiÖn tîng…rÊt
phong phó trong ®êi sèng, sö dông ®óng
c¸c lo¹i tõ ghÐp trong giao tiÕp, trong lµm
bµi.
T¹o nªn nh÷ng tõ tîng thanh, tîng h×nh
trong v¨n miªu t¶, trong th¬ ca…sö dông
®óng tõ l¸y trong giao tiÕp, trong lµm bµi.
Lµm cho c©u v¨n thªm h×nh ¶nh, sinh
®éng, t¨ng tÝnh h×nh tîng vµ tÝnh biÓu
c¶m.
Dïng tõ ®óng chç, ®óng lóc, hîp lý.
Dïng nhiÒu trong v¨n ch¬ng, ®Æc biÖt
trong th¬ ca.
HiÓu hiÖn tîng chuyÓn nghÜa trong nh÷ng
v¨n c¶nh nhÊt ®Þnh.
Khi dïng tõ ®ång ©m ph¶i chó ý ®Õn ng÷
c¶nh ®Ó tr¸nh g©y hiÓu nhÇm.
Thêng dïng trong th¬ trµo phóng.
Dïng tõ ®ång nghÜa vµ c¸c lo¹i tõ ®ång
- Xem thêm -