lêi nãi ®Çu
HËu qu¶ cña ly h«n lµ mét vÊn ®Ò mµ ph¸p luËt quy ®Þnh cÇn ph¶i gi¶i quyÕt
khi cã sù kiÖn ph¸p lý x¶y ra vÒ vÊn ®Ò ly h«n. Ly h«n lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn hËu
qu¶ lµm tan vì gia ®×nh, tõ ®ã lµm ¶nh hëng mét phÇn ®Õn ®êi sèng x· héi. V× vËy
díi bÊt kú chÕ ®é x· héi nµo, Nhµ níc còng quan t©m ®Õn viÖc gi¶i quyÕt ly h«n vµ
hËu qu¶ ph¸p lý cña nã. Nhng ®èi víi nh÷ng x· héi kh¸c nhau th× môc ®Ých ®iÒu
chØnh cña ph¸p luËt ®èi víi vÊn ®Ò h«n nh©n vµ gia ®×nh nãi chung còng nh viÖc ly
h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã nãi riªng lµ hoµn toµn kh¸c nhau.
Trong thùc tÕ, nh×n chung c¸c vô kiÖn vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh lµ kh«ng ®¬n
gi¶n, nhÊt lµ viÖc gi¶i quyÕt vÒ ly h«n ®· phøc t¹p th× viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña
nã l¹i cµng phøc t¹p h¬n. Bëi v× nã kh«ng chØ ®ông ch¹m ®Õn quyÒn lîi thiÕt th©n
cña c¸c bªn ®¬ng sù vÒ mÆt vËt chÊt mµ cßn ®ông ch¹m ®Õn t×nh c¶m cña vî,
chång; gi÷a cha, mÑ víi con c¸i. Cho nªn nÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng hîp
t×nh, hîp lý, kh«ng tho¶ m·n ®èi víi c¸c bªn ®¬ng sù, lµm cho c¸c bªn ®¬ng sù
ph¶i ®i l¹i kiÖn tông nhau nhiÒu lÇn, mÊt nhiÒu thêi gian, cuéc sèng kh«ng æn ®Þnh
sÏ lµm ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn lîi Ých cña c¸ nh©n còng nh lîi Ých chung cña x·
héi kh«ng nh÷ng thÕ cßn g©y nªn t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kªts gi÷a c¸c bªn ®¬ng sù.
Do ®ã muèn gi¶i quyÕt ®óng ®¾n nh÷ng hËu qu¶ph¸p lý cña ly h«n, c¸c cÊp
Toµ ¸n cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n viÖc ly h«n gi÷a vî vµ chång, trªn c¬ së ®ã
míi gi¶i quyÕt tèt hËu qu¶ cña nã. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt th× Toµ ¸n ph¶i tiÕn
hµnh ®iÒu tra, t×m hiÓu t©m t, nguyÖn väng cña c¸c bªn ®¬ng sù, ph¶i n¾m v÷ng
t×nh h×nh tµi s¶n, con c¸i, t×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh míi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh
®óng ®¾n trong mçi b¶n ¸n cña m×nh.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n c¸c vô kiÖn ly h«n vµ hËu
qu¶ ph¸p lý cña nã cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt to lín. VÒ mÆt lý luËn – nã cñng cè
chÕ ®é 1vî 1 chång, tù nguyÖn, tiÕn bé gãp phÇn kh¼ng ®Þnh c¸c nguyªn t¾c:
Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång, nguyªn t¾c b¶o ®¶m quyÒn lîi cña ngêi vî
vµ con cha thµnh niªn, nguyªn t¾c b¶o vÖ bµ mÑ vµ trÎ em theo LuËt h«n nh©n gia
®×nh 1986. VÒ mÆt thùc tiÔn nã ®¶m b¶o sù c«ng b»ng vÒ lîi Ých cña c¸c bªn ® ¬ng
sù, ®ång thêi gãp phÇn gi¶i phãng c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh(nhÊt lµ ngêi phô
n÷) khái quan hÖ h«n nh©n ®· thùc sù kh«ng cßn, gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng míi
cho mçi bªn ®¬ng sù.
1
2
néi dung
hÖ thèng ph¸p luËt cña viÖt nam vÒ ly h«n
vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã
I.
C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ph¸p luËt viÖt nam vÒ ly
h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã.
§Êt níc ta ®· tr¶i qua 45 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi víi sù ra ®êi
cña Nhµ níc ta th× hÖ thèng ph¸p luËt dÇn dÇn ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hoµn
thiÖn. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh níc ta lµ mét nghµnh luËt ®éc lËp trong hÖ thèng
ph¸p luËt ViÖt nam, nã ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ vÒ nh©n th©n vµ quan hÖ vÒ tµi s¶n
(chñ yÕu lµ c¸c quan hÖ nh©n th©n) ph¸t sinh gi÷a c¸c chñ thÓ lµ thµnh viªn cña gia
®×nh.
Tríc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m, chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh dùa trªn c¬ së quan
hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn, ®ã lµ mét chÕ ®é h«n nh©n cìng Ðp: träng nam khinh n÷,
coi rÎ quyÒn lîi cña con c¸i nhÊt lµ ngêi phô n÷ ph¶i chÞu nhiÒu ®au khæ. Trong
thêi kú ph¸p thuéc, ph¸p luËt vÒ h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn ë ViÖt nam ®îc b¶o
vÖ vµ duy tr×, bän thc d©n ph¸p lîi dông chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh Êy ®Ó cñng cè
nÒn thèng trÞ vµ sù ¸p bøc bãc lét cña chóng.
C¸ch m¹ng th¸ng t¸m thµnh c«ng ®· më ra mét kû nguyªn míi trong lÞch sö
h«n nh©n gia ®×nh níc ta. Tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m ®Õn nay, nhiÒu v¨n b¶n ph¸p
luËt vÒ h«n nh©n gia ®×nh ®· ®îc ban hµnh nh»m cñng cè nh»m hoµn thiÖn quan hÖ
vÒ h«n nh©n gia ®×nh míi tiÕn bé, x©y dùng gia ®×nh thËt sù d©n chñ, hoµ thuËn,
h¹nh phóc.
ViÖc luËt h«n nh©n gia ®×nh ph¸t triÓn nh ngµy h«m nay ®ã chÝnh lµ c¶ mét
qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nã ®¸nh mèc qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn sau:
1.
Giai ®o¹n tõ 1945 ®Õn 1954.
C¸ch m¹ng th¸ng t¸m thµnh c«ng ®· gi¶i phãng d©n téc ta tho¸t khái ¸ch ®Õ
quèc vµ phong kiÕn, ®ång thêi nã còng lµ cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng phô n÷. Díi
sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©nd©n ta ®· ®Êu tranh xo¸ bá dÇn dÇn chÕ ®é h«n nh©n gia
®×nh phong kiÕn, l¹c hËu cæ hñ, x©y dùng chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi, tiÕn bé.
Nhng viÖc xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn kh«ng ph¶i lµ dÔ dµng
trong ngµy mét ngµy hai mµ nã ®ßi hái c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi. ChÝnh v× vËy, sau
3
c¸ch m¹ng th¸ng t¸m Nhµ níc ta cha ban hµnh mét ®¹o luËt mµ chØ míi thùc hiÖn
phong trµo “ vËn ®éng ®êi sèng míi ” nh»m vËn ®éng nh©n d©n tù nguyÖn xo¸ bá
nh÷ng tôc lÖ cò vÒ h«n nh©n gia ®×nh. §©y lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ t tëng-v¨n ho¸, do
®ã ngay mét lóc kh«ng thÓ dïng v¨n b¶n b¶n ph¸p luËt hoÆc mÖnh lÖnh ®Ó cìng
bøc ®îc.
Theo s¾c lÖnh 10\10\1945, tõ 1945 ®Õn 1950 vÒ c¬ b¶n chóng ta vÉn vËn dông
nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt cò cã chän läc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ h«n nh©n
gia ®×nh: trong ®ã cã ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã. N¨m 1946, HiÕn ph¸p
®Çu tiªn cña níc ViÖt nam d©n chñ céng hoµ ra ®êi, ®· x¸c nhËn quyÒn b×nh ®¼ng
gi÷a nam vµ n÷ trªn mäi ph¬ng diÖn. §iÒu 9 HiÕn ph¸p ®· quy ®Þnh: “ §µn bµ
ngang quyÒn víi ®µn «ng trªn mäi ph¬ng diÖn ” ®©y chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý quan
träng cho viÖc ®Êu tranh xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn, ®Æt c¬ së cho
viÖc x©y dùng mét chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi d©n chñ vµ tiÕn bé.
§Ó ®¸p øng ®îc t×nh h×nh vµ nhiÖm vô cña giai ®o¹n ®Çu sau khi giµnh ®îc
chÝnh quyÒn trong khi cha x©y dùng ®îc bé luËt vÒ h«n nh©n gia ®×nh. Nhµ níc ta
®· ban hµnh s¾c lÖnh sè 97/SL ngµy 22/5/1950 quy ®Þnh mét sè ®iÒu c¬ b¶n vÒ h«n
nh©n gia ®×nh.
S¾c lÖnh ®· xo¸ bá sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ duyªn cí ly h«n gi÷a vî vµ
chång(§iÒu 2 cña s¾c lÖnh quy ®Þnh).
S¾c lÖnh 159 quy ®Þnh ®¬n gi¶n, bít thñ tôc ly h«n: “ Vî chång cã thÓ xin
thuËn t×nh ly h«n”(§iÒu 3). Bªn c¹nh ®ã s¾c lÖnh cßn quy ®Þnh viÖc b¶o vÖ phô n÷
cã thai vµ thai nhi trong ly h«n...
Nh vËy, s¾c lÖnh 97 vµ s¾c lÖnh 159 ®· ®Ò ra ®îc mét sè nguyªn t¾c chung tiÕn
bé, ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn, gi¶i
phãng phô n÷, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi ViÖt nam.
2.
Giai ®o¹n 1954 - 1975:
Tríc t×nh h×nh ph¸t triÓn cña x· héi, cuéc kh¸ng chiÕn chèng ph¸p ®· hoµn
toµn th¾ng lîi vµ hoµ b×nh ®· ®îc x¸c lËp ë miÒn b¾c bíc vµo thêi kú qu¸ ®é x©y
dùng chñ nghÜa x· héi, quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa ®îc x¸c lËp. §ã lµ c¬ së
v÷ng ch¾c cña chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi x· héi chñ nghÜa.
V× vËy s¾c lÖnh 97 vµ s¾c lÖnh 159 víi nh÷ng h¹n chÕ cña m×nh kh«ng ®¸p
øng ®îc nh÷ng yªu cÇu trong t×nh h×nh míi n÷a. Do ®ã cÇn ph¶i x©y dùng mét chÕ
®é h«n nh©n gia ®×nh cho phï hîp víi ®¹o ®øc x· héi chñ nghÜa, viÖc cÇn thiÕt lµ
ph¶i ban hµnh luËt h«n nh©n gia ®×nh míi lµ c¬ së ph¸p lý cho cuéc ®Êu tranh xo¸
4
bá tËn gèc rÔ nh÷ng tµn tÝch l¹c hËu cña chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn.
NhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta, t¹i kú häp Quèc héi kho¸ 1 ngµy
29/12/1959 LuËt h«n nh©n gia ®×nh ViÖt nam ®· ®îc th«ng qua vµ ngµy 13/1/1960
®îc c«ng bè. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 cã nhiÖm vô lµ xo¸ bá nh÷ng tµn tÝch
cña chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn l¹c hËu thùc hiÖn chÕ ®é h«n nh©n gia
®×nh míi, tiÕn bé. Víi nhiÖm vô ®ã LuËt h«n nh©n gia ®×nh ®îc x©y dùng trªn 4
nguyªn t¾c: H«n nh©n tù do tiÕn bé; h«n nh©n mét vî, mét chång; nam n÷ b×nh
®¼ng, b¶o vÖ quyÒn lîi phô n÷ trong gia ®×nh; b¶ovÖ quyÒn lîi cña con c¸i. Trong
®ã nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt lµ nam, n÷ b×nh ®¼ng, b¶o vÖ quyÒn lîi phô n÷ trong gia
®×nh.
Nh vËy vÒ c¬ b¶n LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 ®· hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö
cña nã trong nhiÖm vô xo¸ bá tµn tÝch phong kiÕn l¹c hËu. MÆt kh¸c nã ®· gãp
phÇn x©y dùng nÕp sèng x· héi-x· héi chñ nghÜa trong ®êi sèng gia ®×nh.
§Ó ¸p dông LuËt mét c¸ch ®óng ®¾n, ph¸t huy ®îc t¸c dông mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ cao, nhÊt lµ vÒ ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã th× Toµ ¸n tèi cao ®· ban
hµnh c¸c th«ng t, chØ thÞ híng dÉn c¸c Toµ ¸n cÊp díi gi¶i quyÕt viÖc ly h«n vµ gi¶i
quyÕt hËu qu¶ cña nã. §©y lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý quan träng híng dÉn thùc hiÖn
luËt 1959, ®¶m b¶o tÝnh ®óng ®¾n cña luËt ph¸p; ®ång thêi ®¸p øng ®îc lîi Ých vµ
nguyÖn väng cña nh©n d©n, quyÒn lîi cña phô n÷ vµ trÎ em sau khi ly h«n. Bªn
c¹nh nh÷ng u ®iÓm ®ã, LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ khã
tr¸nh khái, ®ã lµ c¸c quy ph¹m cßn mang tÝnh kh¸i qu¸t, tæng hîp, cha chi tiÕt cô
thÓ, nhiÒu vÊn ®Ò vÒ h«n nh©n gia ®×nh cha ®îc luËt ®Ò cËp tíi.
3.
Giai ®o¹n tõ 1976 ®Õn nay:
LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 ®îc ban hµnh khi ®Êt níc cßn bÞ chia c¾t lµm 2
miÒn, MiÒn b¾c ®ang thùc hiÖn nhiÖm vô x©y dùng x· héi chñ nghÜa, MiÒn nam
vÉn tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh thèng nhÊt ®Êt níc. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi
trong thêi kú ®ã chua cho chóng ta thÊy ®îc vµ dù kiÕn ®îc ®Çy ®ñ nh÷ng vÊn ®Ò
cô thÓ trong quan hÖ h«n nh©n gia ®×nh x· héi chñ nghÜa cÇn ph¶i quy ®Þnh trong
luËt. Tõ sau ngµy gi¶i phãng miÒn nam(1975) c¶ níc thèng nhÊt “ tiÕn nhanh, tiÕn
m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn chñ nghÜa x· héi”, trong t×nh h×nh míi nÒn kinh tÕ-x· héi
cña ®Êt níc cã nhiÒu thay ®æi th× LuËt h«n nh©n gia ®×nh n¨m 1959 víi mét sè quy
®Þnh kh«ng cßn phï hîp víi vµ kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña thêi kú míi. Do ®ã,
cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh luËt h«n nh©n gia ®×nh míi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, phï
hîp víi sù biÕn ®æi cña x· héi ®Ó thóc ®Èy sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë
níc ta.
5
LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®· ®îc Quèc héi kho¸ VII kú häp 12 ngµy
29/12/1986 th«ng qua.
LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 vÉn tiÕp tôc nhiÖm vô cña luËt h«n nh©n gia ®×nh
1959 trong t×nh h×nh míi, nªn mèi t¬ng quan gi÷a 2 mÆt x©y dùng vµ xo¸ bá kh¸c
nhau, trong x©y dùng vµ cñng cè cã xo¸ bá nhng x©ydùng lµ chñ yÕu. §Ó ®¸p øng
®îc nhiÖm vô vµ yªu cÇu tríc t×nh h×nh míi, LuËt h«n nh©n gia ®×nh1986 ®îc x©y
dùng vµ thùc hiÖn trªn 5 nguyªn t¾c: H«n nh©n tù nguyÖn tiÕn bé; h«n nh©n mét vî
mét chång; vî chång b×nh ®¼ng; b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi mÑ vµ con c¸i; b¶o vÖ
bµ mÑ vµ trÎ em;
ChÝnh nh÷ng nhiÖm vô vµ nguyªn t¾c cña LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®·
quyÕt ®Þnh nh÷ng néi dung quy ®Þnh trong luËt. NhiÒu quy ®Þnh trong luËt h«n
nh©n gia ®×nh 1959 ®îc quy ®Þnh l¹i trong luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986, nhng còng
cã nhiÒu quy ®Þnh míi. Bªn c¹nh ®ã nhiÒu vÊn ®Ò ®· ®îc quy ®Þnh cô thÓ vµ chi tiÕt
h¬n tríc nh quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i. Cã nh÷ng vÊn ®Ò ®îc quy ®Þnh kh¸c tríc cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi nh chÕ ®é tµi s¶n chung
cña vî chång. VÊn ®Ò ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã còng ®· ®îc quy ®Þnh l¹i
chÆt chÏ cô thÓ h¬n, nh»m kh¾c phôc nh÷ng hiÖn tîng thi hµnh luËt kh«ng ®îc
®óng ®¾n.
Cã thÓ nãi, trong nh÷nh n¨m qua t×nh h×nh thùc hiÖn luËt h«n nh©n gia ®×nh
1986 ®· co nhiÒu tiÕn bé, ®îc hÇu hÕt mäi ng¬× tu©n theo, ®em l¹i mét chuyÓn biÕn
s©u s¾c trong ®êi sèng t×nh c¶m, phong tôc tËp qu¸n l©u ®êi cña nh©n d©n ta.
Nh÷ng tµn tÝch, hñ tôc trong h«n nh©n phong kiÕn, t s¶n ®· dÇn dÇn ®îc xo¸ bá, chÕ
®é h«n nh©n gia ®×nh míi dîc h×nh thµnh.
II.
VÊn ®Ò ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã theo luËt h«n
nh©n gia ®×nh 1986.
1.
VÊn ®Ò ly h«n:
Ly h«n lµ hËu qu¶ cña hµnh vi cã ý chÝ cña vî vµ chång, do Toµ ¸n nh©n d©n
xÐt xö trªn c¬ së ph¸p luËt. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng ly h«n lh«ng chØ dùa trªn c¬ së ý
chÝ cña 2 vî chång còng nh kh«ng ph¶i ý chÝ chñ quan cña ngêi xÐt xö, hay ý chÝ
chñ quan cña ngêi lµm luËt, mµ dùa trªn c¬ së thùc tr¹ng cña h«n nh©n ®îc ph¶n
¸nh mét c¸ch kh¸ch quan trong hÖ thèng ph¸p luËt. Theo ®iÒu 40 quy ®Þnh: khi vî,
chång hoÆc c¶ 2 ngêi cã ®¬n xin ly h«n th× Toµ ¸n nh©n d©n ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra,
hoµ gi¶i. Hoµ gi¶i lµ mét trong c¸c giai ®o¹n tè tông b¾t buéc, cÇn thiÕt, luËt quy
®Þnh viÖc hoµ gi¶i th× Toµ ¸n ®Òu ph¶i tiÕn hµnh trong c¶ hai trêng hîp ®ã lµ: do
mét bªn yªu cÇu hoÆc do c¶ hai bªn thuËn t×nh ly h«n.
6
Hoµ gi¶i nh»m c¶i thiÖn quan hÖ vî chång ®Ó vî chång cßn cã c¬ héi ®oµn tô,
Toµ ¸n nh©n d©n chØ tiÕn hµnh xÐt xö khi ®· hoµ gi¶i nhiÒu lÇn mµ kh«ng ®¹t kÕt
qu¶. LuËt quy ®Þnh nh vËy mét phÇn ®Ó nhÊn m¹nh vai trß cña Toµ ¸n trong viÖc ly
h«n, giai ®o¹n hoµ gi¶i cña Toµ ¸n nh»m t¸c ®éng, cñng cè vµ æn ®Þnh gia ®×nh, khi
xÐt thÊy t×nh tr¹ng ®êi sèng chung cña gia ®×nh cha tíi møc ph¶i cho ly h«n hoÆc
c¶ khi gi¶i quyÕt cho ly h«n. Khi mét bªn yªu cÇu xin ly h«n, Toµ ¸n chØ xÐt xö cho
ly h«n khi xÐt thÊy gi÷a vî vµ chång t×nh tr¹ng ®· trÇm träng, ®êi sèng chung
kh«ng thÓ kÐo dµi vµ môc ®Ých cña h«n nh©n lµ x©y dùng gia ®×nh hoµ thuËn, h¹nh
phóc, bÒn v÷ng kh«ng ®¹t ®îc; t×nh tr¹ng trÇm träng, ®êi sèng chung kh«ng thÓ kÐo
dµi lµ nãi ®Õn thùc tr¹ng cña gia ®×nh, gi÷a vî chång ®· cã m©u thuÉn s©u s¾c, quan
hÖ vî chång khã lßng tiÕp tôc duy tr×, kh«ng thÓ nµo sèng b×nh thêng víi nhau.
§èi víi trêng hîp thuËn t×nh ly h«n, Toµ ¸n nh©n d©n ph¶i x¸c ®Þnh râ c¶ hai
vî chång cã thËt sù tù nguyÖn tho¶ thuËn bá nhau hay kh«ng. NÕu mét bªn do tù
¸i, n«ng næi hay v× sü diÖn c¸ nh©n hoÆc v× bÞ o Ðp mµ ®ång t×nh ly h«n th× kh«ng
®îc coi lµ thuËn t×nh ly h«n vµ chØ gi¶i quyÕt thuËn t×nh ly h«n khi c¶ hai ngêi
cïng viÕt ®¬n. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¬ së cña ly h«n lµ c¶ hai bªn ph¶i
thùc sù tù nguyÖn, tuy nhiªn viÖc thùc sù tù nguyÖn ph¶i ®óng víi quan hÖ cña vî
chång, do ®ã vÉn ph¶i dùa trªn c¨n cø chung, tøc lµ nã ph¶n ¸nh thùc tÕ kh¸ch
quan h«n nh©n ®· tan r· thùc sù. Do ®ã nÕu xÐt thÊy ®óng lµ hai bªn tù nguyÖnv× hä
kh«ng thÓ sèng chung víi nhau ®îc n÷a th× Toµ ¸n nh©n d©n míi quyÕt ®Þnh c«ng
nhËn viÖc thuËn t×nh ly h«n.
Gi¶i quyÕt cho ly h«n cña Toµ ¸n lµ mét c«ng viÖc hÕt søc thËn träng. Bëi
quyÕt®Þnh cho ly h«n hay c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n tøc lµ Toµ ¸n ®· x¸c nhËn
mét sù kiÖn: sù tan r· thùc sù cña mét gia ®×nh-mét tÕ bµo cña x· héi. Sù æn ®Þnh
cña gia ®×nh ¶nh hëng tíi sù æn ®Þnh cña x· héi vµ ngîc l¹i, vÊn ®Ò ly h«n ®Òu xuÊt
ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n x· héi. Sù tan r· cña gia ®×nh sau khi ly h«n ®Æt ra biÕt
bao vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt tiÕp theo, chÝnh v× vËy khi quyÕt ®Þnh Toµ ¸n cÇn ph¶i
®iÒu tra, hoµ gi¶i mét c¸ch thËn träng.
2.
HËu qu¶ ph¸p lý cña ly h«n:
ViÖc Toµ ¸n nh©n d©n xÐt xö cho ly h«n do mét bªn yªu cÇu hoÆc c«ng nhËn
thuËn t×nh ly h«n sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ph¸p lý nhÊt ®Þnh cho vî chång vµ con
c¸i. Do ®ã, chÊm døt quan hÖ h«n nh©n gi÷a vî chång tÊt yÕu sÏ kÐo theo nhiÒu vÊn
®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh xÐt xö ®ã lµ:
- Quan hÖ vî chång vÒ nh©n th©n chÊm døt tríc ph¸p luËt.
7
- ChÕ ®é tµi s¶n chung cña vî chång chÊm døt vµ tµi s¶n chung ®îc chia cho
mçi bªn vî, chång sÏ thuéc së h÷u riªng cña mçi ngêi.
- ViÖc cÊp dìng gi÷a vî chång sau ly h«n ®îc ®Æt ra nÕu mét bªn vî hoÆc
chång tóng thiÕu, yªu cÇu cÊp dìng.
- NÕu vî chång ®· cã con chung th× ph¶i gi¶i quyÕt viÖc giao con cho ai tr«ng
nom, nu«i dìng, gi¸o dôc con cha thµnh niªn, ®ång thêi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ãng gãp
phÝ tæn nu«i dìng gi¸o dôc con.
Trong luËt h«n nh©n gia ®×nh ViÖt nam kh«ng cã ®iÒu nµo quy ®Þnh cô thÓ vÒ
viÖc chÊm døt quan hÖ nh©n th©n gi÷a vî chång khi ly h«n. Nhng th«ng thêng khi
ly h«n th× quan hÖ nh©n th©n gi÷a vî vµ chång kh«ng liªn quan g× ®Õn nhau, dï hai
bªn cã tho¶ thuËn hay kh«ng tho¶ thuËn th× Toµ ¸n còng sÏ quyÕt ®Þnh vµ viÖc chÊm
døt quan hÖ nh©n th©n gi÷a vî vµ chång ®îc tÝnh tõ khi b¶n ¸n cña Toµ ¸n cã hiÖu
lùc. §ång thêi luËt còng kh«ng quy ®Þnh h¹n chÕ viÖc kÕt h«n x©y dùng h¹nh phóc
míi cña vî chång sau khi ®· ly h«n, mçi bªn ®Òu cã quyÒn kÕt h«n víi ngêi kh¸c.
Tuy nhiªn viÖc quyÕt ®Þnh cho ly h«n hoÆc c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n gi· hai vî
chång kh«ng cã nghÜa lµ gi¶i phãng hä khái c¸c quyÒn vµ nghÜa vô kh¸c nh: nghÜa
vô cÊp dìng lÉn nhau vµ ®Æc biÖt lµ quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi con c¸i, ®ã chÝnh lµ
tr¸ch nhiÖm vµ vinh dù cña ngêi lµm cha, lµm mÑ, Toµ ¸n ph¶i gi¶i thÝch cho hä
biÕt vµ thÊy ®îc nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô cña hä ®èi víi con c¸i hä ngay c¶ khi ®·
ly h«n.
Sau ®©y chóng ta sÏ nghiªn cøu c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ thùc tÕ vËn
dông cña c¸c Toµ ¸n vÒ viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ ph¸p lý cña ly h«n.
a. Chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n.
- X¸c ®Þnh së h÷u cña vî chång:
ChÕ ®é tµi s¶n cña vî chång lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña luËt
h«n nh©n gia ®×nh. Nã gãp phÇn x©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc, d©n chñ, hoµ thuËn
vµ b×nh ®¼ng, gãp phÇn b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c«ng d©n. Tµi s¶n
cña vî chång kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò së h÷u cña c¶i vËt chÊt liªn quan ®Õn lîi Ých riªng
cña vî chång. G¾n víi tµi s¶n cña vî chång lµ nh÷ng quan hÖ x· héi cÇn gi¶i quyÕt
trong ®êi sèng gia ®×nh cã liªn quan ®Õn lîi Ých cña c¸c thµnh viªn kh¸c. ChÝnh v×
vËy tµi s¶n cña vî chång ®îc Nhµ níc quy ®Þnh trong ph¸p luËt thµnh chÕ ®é ph¸p
lý tµi s¶n cña vî chång, ®ã lµ mét quy ®Þnh cÇn thiÕt nh»m ®iÒu chØnh nh÷ng quan
hÖ tµi s¶n trong ®êi sèng gia ®×nh.
8
LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 vµ luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®Òu quy ®Þnh chÕ
®é tµi s¶n cña vî chång lµ chÕ ®é tµi s¶n chung. Song ph¹m vi tµi s¶n chung cña vî
chång quy ®Þnh trong luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 hÑp h¬n.
Tµi s¶n chung cña vî chång theo tinh thÇn §iÒu 14 quy ®Þnh gåm:
+) Tµi s¶n do vî chång t¹o ra trong thêi kú h«n nh©n tån t¹i.
+) Thu nhËp vÒ nghÒ nghiÖp vµ nh÷ng thu nhËp hîp ph¸p kh¸c.
+) Tµi s¶n cña vî chång ®îc thõa kÕ chung hoÆc cho chung.
§Ó gióp c¸c Toµ ¸n cÊp díi x¸c ®Þnh mét c¸ch ®óng ®¾n khèi tµi s¶n chung
cña vî chång trong NQ 01-H§TP cña TANDTC ®· híng dÉn cô thÓ.
Tµi s¶n chung cña vî chång bao gåm c¸c kho¶n thu nhËp sau:
+) TiÒn l¬ng, tiÒn thëng, tiÒn trî cÊp hu trÝ, c¸c thu nhËp vÒ s¶n xuÊt ë gia ®×nh
vµ c¸c thu nhËp hîp ph¸p kh¸c cña vî chång, kh«ng ph©n biÖt thu nhËp cña mçi
bªn.
+) C¸c tµi s¶n mµ vî chång mua s¾m ®îc b»ng nh÷ng thu nhËp nãi trªn.
+) Tµi s¶n mµ vî chång ®îc cho hoÆc thõa kÕ chung.
Tµi s¶n chung cña vî chång theo quy ®Þnh chØ cã thÓ lµ së h÷u chung hîp nhÊt
vµ thêi ®iÓm sau khi kÕt h«n lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh khèi tµi s¶n chung, ®iÒu nµy lµ
rÊt cÇn thiÕt. Nh vËy trong qu¸ tr×nh chung sèng “ Tµi s¶n chung ®îc sö dông ®Ó
®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu chung cña gia ®×nh”. Vî chång cã quyÒn vµ nghÜa vô
ngang nhau ®èi víi tµi s¶n chung. ViÖc mua, b¸n, ®æi, cho, vay, mîn vµ nh÷ng giao
dÞch kh¸c cã liªn quan ®Õn tµi s¶n mµ cã gi¸ trÞ lín th× ph¶i ®îc sù tho¶ thuËn cña
vî chång. Theo tinh thÇn quy ®Þnh cña §iÒu 15 th× khi sö dông tµi s¶n chung cña vî
chång ®¬ng nhiªn ®îc coi lµ cã sù tho¶ thuËn cña c¶ vî vµ chång. Nh÷ng viÖc mua
b¸n hoÆc cho vay, mîn vµ nh÷ng giao dÞch kh¸c cã quan hÖ ®Õn tµi s¶n cã gi¸ trÞ
lín th× ph¶i cã sù tho¶ thuËn cña c¶ hai vî chång. NÕu lµ viÖc mua b¸n cÇm cè tµi
s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i cã hîp ®ång viÕt th× c¶ hai vî chång ®Òu ph¶i
ký vµo hîp ®ång. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi thùc tÕ, ®Ó lo¹i trõ trêng hîp vî
hay chång cã th¸i ®é v« tr¸ch nhiÖm víi tµi s¶n chung, ph¸ t¸n tµi s¶n ®Ó ¨n ch¬i.
Ngoµi tµi s¶n chung cña vî chång th× luËt cßn quy ®Þnh vî hoÆc chång cã thÓ
cã tµi s¶n riªng; tµi s¶n riªng bao gåm:
- Tµi s¶n cã tríc khi kÕt h«n
- Tµi s¶n ®îc cho riªng hoÆc thõa kÕ riªng trong thêi kú h«n nh©n.
9
ViÖc quy ®Þnh trong gia ®×nh, vî chång ®Òu cã quyÒn cã tµi s¶n riªng lµ hoµn
toµn hîp lý, phï hîp víi t©m lý vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n, phï hîp víi nguyªn
t¾c vÒ quyÒn së h÷u, vÒ quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña nh©n d©n. ViÖc x¸c ®Þnh tµi s¶n
chung, tµi s¶n riªng cña vî chång cã ý nghÜa thùc tÕ khi x¶y ra tranh chÊp vÒ tµi
s¶n hoÆc khi cÇn chia tµi s¶n chung kh«ng chØ cÇn thiÕt khi cã sù kiÖn ly h«n mµ
cßn quan träng ngay c¶ ®èi víi trêng hîp h«n nh©n cßn tån t¹i mµ mét bªn yªu cÇu
cã lý do chÝnh ®¸ng(§iÒu 18)hoÆc khi mét bªn chÕt tríc nÕu cÇn chia th× còng ®îc
chia theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt(§iªï 17). Nhng ë ®©y chØ nghiªn cøu, xem xÐt
vÊn ®Ò chia tµi s¶n chung cña vî chång khi ly h«n.
- Chia tµi s¶n cña vî, chång khi ly h«n:
Trªn c¬ së x¸c ®Þnh së h÷u chung, riªng cña vî chång, viÖc chia tµi s¶n chung
khi ly h«n ph¶i ®¶m b¶o theo ph¸p luËt quy ®Þnh: LuËt, c¸c v¨n b¶n díi luËt.
CÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c vµ c¸c c¨n cø khi chia tµi s¶n cña vî chång:
+) Nguyªn t¾c: - B×nh ®¼ng
- B¶o vÖ bµ mÑ vµ trÎ em
- B¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña s¶n xuÊt vµ nghÒ nghiÖp.
+) C¨n cø:
- T×nh h×nh tµi s¶n
- T×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh
- C«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn
V× vËy gi¶i quyÕt quan hÖ tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n sÏ c¨n cø vµo §iÒu
42: “ViÖc chia tµi s¶n do hai bªn tho¶ thuËn vµ ph¶i ®îc Toµ ¸n nh©n d©n c«ng
nhËn. NÕu hai bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc víi nhau th× Toµ ¸n nh©n d©n quyÕt ®Þnh”.
Quy ®Þnh nh vËy kh«ng cã g× lµ m©u thuÉn víi quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña c«ng
d©n, bëi v× ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c bªn ®¬ng sù nhÊt lµ phô n÷ vµ trÎ em khi
ly h«n th× ngay c¶ trêng hîp tù tho¶ thuËn còng ph¶i ®îc Toµ ¸n c«ng nhËn, nÕu
viÖc tho¶ thuËn ®ã lµ hîp ph¸p th× kh«ng sao nhng nÕu kh«ng hîp ph¸p, quyÒn lîi
cña mét trong hai bªn bÞ vi ph¹m th× Toµ ¸n còng cÇn ph¶i quyÕt ®Þnh l¹i.
VÒ nguyªn t¾c chia tµi s¶n khi ly h«n ph¶i theo quy ®Þnh: “ Tµi s¶n riªng cña
bªn nµo th× vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn Êy. Tµi s¶n chung ®îc chia ®«i cã xem
xÐt hîp lý ®Õn t×nh h×nh tµi s¶n, t×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh vµ c«ng søc ®ãng
gãp cña mçi bªn”.
10
Tµi s¶n chung vµ riªng chØ chia trªn c¬ së nh÷ng thø hiÖn cã. §Ó chia tµi s¶n
chung cña vî chång cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c khèi tµi s¶n chung hiÖn cã(gåm
nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô tµi s¶n cña vî chång ®èi víi ngêi kh¸c...) khi chia ph¶i
c¨n cø vµo t×nh h×nh tµi s¶n tøc lµ tµi s¶n thùc tÕ cña vî chång hiÖn cã kÓ c¶ nh÷ng
kho¶n cho vay, mîn, tiÒn göi tiÕt kiÖm. Nh÷ng thø ®· chi dïng cho gia ®×nh mµ
chuyÓn sang mét d¹ng kh¸c vµ sù chi dïng ®ã lµ bøc thiÕt cña gia ®×nh th× ph¶i coi
tµi s¶n ®ã lµ ®ang cßn ®Ó tÝnh chia cßn nh÷ng thø ®· chi dïng cho gia ®×nh mµ
kh«ng cßn n÷a th× kh«ng ph¶i thanh to¸n. §ång thêi khi chia cµn ph¶i x¸c ®Þnh
trong khèi tµi s¶n ®ã cã nh÷ng thø g× cã thÓ chia b»ng hiÖn vËt, cßn nh÷ng c¸i g×
kh«ng thÓ t¸ch ra ®Ó chia ®îc nh: xe m¸y, xe ®¹p, ti vi, tñ l¹nh... th× ®Ó nguyªn vµ
ngêi nµo hëng nÕu cã chªnh lÖch th× ph¶i thanh to¸n tiÒn chªnh lÖch cho ngêi kia.
§èi víi tµi s¶n b»ng hiÖn vËt th× ph¶i kiÓm kª, ®Þnh gi¸ theo gi¸ trÞ cña thÞ trêng
mét c¸ch chÝnh x¸c, c«ng khai vµ ®óng ®¾n. §ång thêi cßn ph¶i xem xÐt ®Õn t×nh
tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh vµ c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn. Cã nghÜa lµ hiÖn t¹i
vî chång, con c¸i sinh sèng ë mét n¬i hay mçi bªn sinh ho¹t ë mét chç kh¸c nhau
hoÆc vÉn cßn ë chung víi gia ®×nh, n¾m s¸t t×nh tr¹ng gia ®×nh khi vî chång ly h«n
th× míi ®¶m b¶o khi chia tµi s¶n kh«ng bÞ sãt, lät. Th«ng thêng th× tµi s¶n chung
chia ®«i, nhng ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ hîp lý th× cÇn xÐt ®Õn c«ng
søc cña mçi bªn bá ra ®Ó x©y dùng khèi tµi s¶n chung ®ã. C«ng søc cña mçi bªn
ph¶i kÓ ®Õn tr¸ch nhiÖm thu vÐn, b¶o vÖ khèi tµi s¶n chung ®ã, bëi trong thùc tÕ
kh«ng Ýt nh÷ng gia ®×nh tµi s¶n chung chØ cã mét bªn bá søc lao ®éng cña m×nh ®Ó
t¹o ra... Theo luËt quy ®Þnh, lao ®éng trong gia ®×nh ®îc tÝnh ngang víi lao ®éng
s¶n xuÊt. T¹i ®iÒu 42 quy ®Þnh: “ Khi chia tµi s¶n th× ph¶i b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng
cña s¶n xuÊt vµ nghÒ nghiÖp, b¶o vÖ quyÒn cña ngêi vî vµ ngêi con cha thµnh
niªn”. V× trong x· héi cò, ngêi phô n÷ vµ con c¸i bÞ coi rÎ, hä kh«ng cã quyÒn hµnh
g× trong gia ®×nh vµ nhÊt lµ ®èi víi tµi s¶n, hä hoµn toµn bÞ phô thuéc vµo ngêi cha,
ngêi chång. Cho nªn luËt quy ®Þnh nh vËy lµ nh»m môc ®Ých xo¸ bá sù bÊt c«ng
trong x· héi cò vµ trong cuéc sèng bao giê ngêi phô n÷ còng gÆp khã kh¨n h¬n
nam giíi, ®Æc biÖt khi ly h«n. Do ®ã cÇn ph¶i ®¶m b¶o cho ngêi phô n÷ vµ con cha
thµnh niªn cã mét cuéc sèng b×nh thêng ®Ó hä yªn t©m c«ng t¸c, häc tËp ngay c¶
khi quan hÖ gia ®×nh bÞ tan vì. §ång thêi còng chØ díi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa lîi
Ých cña c¸ nh©n míi ®îc ®¶m b¶o, läi Ých cña c¸ nh©n kh«ng t¸ch rêi lîi Ých cña tËp
thÓ vµ cña x· héi, c¸c lîi Ých ®ã ph¶i kÕt hîp víi nhau mét c¸ch hµi hoµ. Cho nªn
khi gi¶i quyÕt ly h«n kh«ng chØ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña mçi bªn ®¬ng sù vµ con c¸i
mµ cßn ph¶i quan t©m b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña s¶n xuÊt vµ nghÒ nghiÖp.
11
§èi víi trêng hîp vî chång vÉn cßn chung sèng víi gia ®×nh bªn vî (chång)
th× luËt còng quy ®Þnh t¹i §iÒu 42. NÕu tµi s¶n cña hä kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc th×
vî chång ®îc chia mét phÇn trong khèi tµi s¶n ®ã, c¨n cø vµo c«ng søc ®ãng gãp,
vµo viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung ®ã. Lao ®éng trong gia ®×nh ®îc
coi lµ lao ®éng s¶n xuÊt. Quy ®Þnh ®ã hoµn toµn phï hîp víi thùc tÕ vµ b¶o ®¶m
cho bªn lµm c«ng viÖc néi trî (thêng lµ ngoõi vî) kh«ng bÞ thiÖt thßi.
§Ó ¸p dông luËt trong thùc tÕ xÐt xö ®îc ®óng ®¾n, chÝnh x¸c Toµ ¸n nh©n d©n
tèi cao ®· ra NQ 01-H§TP ngµy 20/1/1988 híng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh khi
gi¶i quyÕt viÖc chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n c¨n cø vµo §iÒu 42 kÕt hîp víi
c¸c §iÒu 14, 15, 16. Khi ly h«n tµi s¶n chung cña vî chång ®îc chia ®«i nhng cã
xem xÐt.
Nh×n chung, viÖc gi¶i quyÕt chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n lµ hÕt søc
phøc t¹p vµ khã kh¨n. Thêng tµi s¶n riªng Ýt bÞ tranh chÊp vµ hÇu nh tù hä tho¶
thuËn ®îc víi nhau, kÓ c¶ tµi s¶n chung còng vËy nÕu nh nã kh«ng cã gia trÞi lín.
§Æc biÖt lµ vÊn ®Ò nhµ ë cÇn cã sù gi¶i quyÕt cña Toµ ¸n.
b. CÊp dìng cho mét bªn tóng thiÕu khi vî chång ly h«n.
Quan hÖ cÊp dìng lµ quan hÖ tµi s¶n ph¶i ph¸t sinh gi÷a chñ thÓ nhÊt ®Þnh cña
luËt h«n nh©n gia ®×nh(quan hÖ cÊp dìng gi÷a vî vµ chång; gi÷a cha mÑ víi con
c¸i...) dùa trªn mèi quan hÖ vÒ h«n nh©n trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt. ChÝnh v×
vËy nghÜa vô cÊp dìng nã lu«n lu«n g¾n liÒn víi nh©n th©n cña nh÷ng ngêi nhÊt
®Þnh do luËt ®Þnh tríc, quyÒn vµ nghÜa vô nµy kh«ng thÓ thay ®æi chñ thÓ theo tho¶
thuËn cña c¸c ®¬ng sù ®îc. Do ®ã, khi vî chång ly h«n th× quan hÖ cÊp dìng nµy
vÉn tån t¹i, ®©y kh«ng chØ lµ nghÜa vô vÒ mÆt ®¹o ®øc mµ cßn lµ nghÜa vô ph¸p lý.
§iÒu 43 ®iÓm a quy ®Þnh: Khi ly h«n nÕu bªn tóng thiÕu yªu cÇu cÊp dìng th×
bªn kia ph¶i cÊp dìng theo kh¶ n¨ng cña m×nh. NghÜa lµ viÖc cÊp dìng chØ ®Æt ra
khi cã hai ®iÒu kiÖn: - Bªn tóng thiÕu cã yªu cÇu
- Bªn kia cã kh¶ n¨ng cÊp dìng
Nh vËy, ®èi tîng cÊp dìng ph¶i thùc sù tóng thiÕu. Trêng hîp tóng thiÕu ë ®©y
cÇn ®îc hiÓu lµ cã khã kh¨n trong ®êi sèng vËt chÊt. Tóng thiÕu trªn c¬ së kh«ng
cã kh¶ n¨ng lao ®éng kÐm nªn thu nhËp kh«ng æn ®Þnh, kh«ng ®ñ tù nu«i m×nh(èm
®au, søc yÕu, tµn tËt...)hoÆc cã lao ®éng ngng t¹m thêi, ytíc m¾t cã khã kh¨n vÒ
kinh tÕ do ph¶i t¸ch ra khái gia ®×nh. NÕu cã søc lao ®äng mµ kh«ng chÞu lao ®éng
®Ó tíi møc tóng thiÕu hoÆc ¨n ch¬i tr¸c t¸ng, chi tiªu hoang phÝ mµ tóng thiÕu th×
còng kh«ng thÓ yªu cÇu cÊp dìng. VÊn ®Ò cÊp dìng thêng ®Æt ra do ngêi vî, v×
th«ng thêng ngêi vî sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong cuéc sèng, do ®ã cÊp dìng lµ
12
nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho bªn tóng thiÕu ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng mét c¸ch b×nh thêng. Nhng viÖc cÊp dìng còng chØ cã nÕu ngêi ph¶i cÊp dìng ®ñ kh¶ n¨ng v× vËy
khi gi¶i quyÕt cÊp dìng kh«ng chØ c¨n cø vµo yªu cÇu cña bªn tóng thiÕu mµ cÇn
ph¶i xem xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn t¹i cña ngêi ph¶i cÊp dìng.
Theo ®iÓm b §iÒu 43 quy ®Þnh th× vÒ kho¶n cÊp dìng vµ thêi gian do hai bªn
tho¶ thuËn. NÕu kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× Toµ ¸n nh©n d©n quyÕt ®Þnh. Kho¶n cÊp
dìng phô thuéc vµo kh¶ n¨ng kinh tÕ cña ngêi ph¶i cÊp dìng. ThÓ thøc cÊp dìng cã
thÓ tÝnh theo sè tiÒn l¬ng thùc tÕ hoÆc cña c¶i kh¸c tuú thuéc vµo thu nhËp cña ngêi
ph¶i cÊp dìng. ViÖc c¸p dìng cã thÓ theo th¸ng, quý hoÆc tõng vô (®èi víi ngêi
n«ng th«n). Trong trêng hîp nÕu ngêi tóng thiÕu yªu cÇu cÊp dìng ®ång ý vµ ngêi
ph¶i cÊp dìng còng thùc sù cã kg¶ n¨ng th× cã thÓ gi¶i quyÕt cho hä cÊp dìng mét
lÇn.
VÒ thêi gian cÊp dìng luËt còng kh«ng h¹n chÕ, th«ng thêng kh«ng tÝnh thêi
gian. NÕu bªn ®îc cÊp dìng kh«ng cßn tóng thiÕu, thu nhËp ®· ®ñ tù nu«i sèng, lao
®éng ®· trë l¹i b×nh thêng hoÆc bªn ®îc cÊp dìng trong thêi gian ®ã l¹i kÕt h«n víi
ngêi kh¸choÆc mét trong hai bªn cÊp dìng bÞ chÕt th× viÖc cÊp dìng còng ®îc coi lµ
chÊm døt.
V× vËy khi hoµn c¶nh thay ®æi, mét bªn hoÆc c¶ hai bªn cã thÓ tho¶ thuËn
hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n quyÕt ®Þnh söa ®æi t¨ng, gi¶m hoÆc chÊm døt cÊp dìng. §iÒu
®ã hµon toµn phï hîp víi thùc tÕ, bëi v× trong thêi gian cÊp dìng nÕu bªn ph¶i cÊp
dìng gÆp khã kh¨n trong ®êi sèng v× bÖnh tËt hoÆc thu nhËp gi¶m ®i th× cã thÓ tho¶
thuËn hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n quyÕt ®Þnh gi¶m møc cÊp dìng. Nhng nÕu bªn tóng
thiÕu ®îc cÊp dìng sau mét thêi gian vÉn cha hÕt khã kh¨n l¹i thªm èm ®au bÖnh
tËt... vµ bªn ph¶i cÊp dìng trong thêi gian qua l¹i cã thªm mét kho¶n thu nhËp t¨ng
thªm mµ xÐt thÊy mcs cÊp dìng cho bªn kia l¹i qu¸ thÊp, kh«ng ®¸ng kÓ th× hai bªn
tho¶ thuËn hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n t¨ng møc cÊp dìng góp bªn kia nhanh chãng æn
®Þnh cuéc sèng, bít tóng thiÕu khã kh¨n.
Tãm l¹i vÊn ®Ò cÊp dìng cho mét bªn tóng thiÕu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho bªn tóng thiÕu æn ®Þnh cuéc sèng. §ång thêi viÖc cÊp dìng
cßn thÓ hiÖn ®¹o ®øc con ngêi x· héi chñ nghÜa. V× vËy bªn cã kh¶ n¨ng ph¶i biÕt
th«ng c¶m vµ víi tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cÊp d¬ngx cña bªn kia.
Khi gi¶i quyÕt Toµ ¸n còng nªn gi¶i thÝch cho hä biÕt nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm ®èi víi
nhau, kh«ng nªn coi ®ã lµ viÖc thua kiÖn mµ cã nh÷ng hµnh vi g©y khã kh¨n cho c¶
®«i bªn.
13
c. VÊn ®Ò tr«ng nom nu«i nÊng vµ gi¸o dôc con c¸i khi vî chång ly h«n.
ViÖc tr«ng nom, nu«i nÊng, gi¸o dôc con c¸i lµ quyÒn vµ ngi· vô cña cha mÑ,
hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo quan hÖ h«n nh©n gi÷a cha mÑ cã cßn tån t¹i hay
kh«ng. Do ®ã vî chång ®· ly h«n vÉn cã mäi quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi con chung.
ViÖc tr«ng nom nu«i nÊng, gi¸o dôc con cha thµnh niªn vµ viÖc ®ãng gãp phÝ tæn
nu«i dìng gi¸o dôc con do hai bªn tho¶ thuËn gi¶i quyÕt. Trêng hîp hai bªn kh«ng
tho¶ thuËn víi nhau ®îc hoÆc trong sù tho¶ thuËn xÐt thÊy cã chç kh«ng hîp lý th×
Toµ ¸n nh©n quyÕt ®Þnh.
§iÒu 44 quy ®Þnh: “ Vî chång ®· ly h«n vÉn cã mäi quyÒn vµ nghia vô ®èi víi
con chung” ®iÒu ®ã kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ sinh ®Î gi÷a cha mÑ víi
con c¸i mµ cßn nh»m ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ®øa trÎ khi gia ®×nh bÞ tan vì
chóng vÉn ®îc nu«i dìng vµ gi¸o dôc mét c¸ch ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn b×nh
thêng vÒ t©m, sinh lÝ vµ cã cuéc sèng æn ®Þnh, kh«ng thÓ v× cha mÑ bá nhau mµ
chóng trë thµnh nh÷ng ®øa trÎ b¬ v¬, chÞu thiÖt thßi, thiÕu thèn vÒ vËt chÊt vµ t×nh
c¶m nhÊt lµ ®èi víi trÎ vÞ thµnh niªn. Khi li h«n vî chång cã quyÒn b×nh ®¼ng ®èi
víi nhau trong viÖc nu«i d¹y con c¸i, nhng §iÒu 45 quy ®Þnh: “viÖc giao con cha
thµnh niªn cho ai tr«ng nom, nu«i nÊng, gi¸o dôc ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc b¶o vÖ
quyÒn lîi cña con c¸i vÒ mäi mÆt. Nãi ®Õn vÊn ®Ò “tr«ng nom, nu«i dìng, gi¸o
dôc” tøc lµ ®Ò cËp tíi hai vÊn ®Ò:
- Giao con cho ai nu«i dìng
- CÊp dìng nu«i con vµ møc cÊp dìng.
Nh vËy, viÖc x¸c ®Þnh giao con cho ai ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i, d¹y con tèt.
Do ®ã toµ ¸n cÇn ph¶i ®iÒu tra kÜ cµng kh«ng thÓ chØ dùa vµo ý muèn cña 2 vî
chång. ViÖc giao cho ai nu«i dìng kh«ng chØ nh×n vµo ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña ngêi
®ã mµ cßn ph¶i ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhÊt lµ vÒ mÆt tinh thÇn, ®¹o ®øc t c¸ch....
VÒ nguyªn t¾c: con ®ang cßn bó ph¶i ®îc giao cho ngêi mÑ nu«i dìng ®iÒu
nµy lµ cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ viÖc ®¶m b¶o cho ®øa con ®îc nu«i dìng b»ng s÷a mÑ
vµ ®îc ngêi mÑ ch¨m sãc, v× khi trÎ cßn nhá rÊt cÇn sù gÇn gòi cña ngêi mÑ, ®iÒu
nµy kh«ng cã g× ¶nh hëng ®Õn t¬ng lai hay nhËn thøc cña ®øa trÎ, mÆc dï ngêi mÑ
kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ ®¹o ®øc t c¸ch.
§èi víi con cha thµnh niªn ®îc giao cho bªn nµo mµ xÐt thÊy cã ®ñ ®iÒu kiÖn
nu«i d¹y con ®îc tèt nhÊt; song cÇn ph¶i chó ý ®Õn t×nh c¶m cña mçi con g¾n bã
víi cha hay mÑ nhiÒu h¬n (nªu ®øa trÎ ®· lín tõ 10 tuæi trë lªn th× nªn hái c¶ ý kiÕn
cña ®øa con). viÓc tr«ng nom, nu«i d¹y con c¸i lµ nghÜa vô ®ång thêi còng lµ quyÒn
cña cha mÑ ®èi víi con chung. Ngêi nµo kh«ng nu«i gi÷ con còng cã quyÒn ®Õn
14
th¨m nom, ch¨m sãc con; bªn nu«i gi÷ con kh«ng ®îc t×m c¸ch ®Ó ng¨n c¶n, cÊm
®o¸n con kh«ng cho con gÆp hoÆc kh«ng ®îc nhËn qïa, quÇn ¸o, ®å dïng... mµ cÇn
ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho nhau gÇn gòi víi con t¹o cho nã mét t©m lý tho¶i m¸i,
nhÑ nhµng, bít ®i sù “ c¶m nhËn thiÕu hôt t×nh c¶m, tõ ngêi cha hay mÑ. Trong trêng hîp khily h«n xÐt thÊy cha mÑ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tr«ng nom nu«i d¹y con
th× cã thÓ giao cho ngêi kh¸c, tèt nhÊt lµ «ng, bµ néi (ngo¹i) hoÆc nh÷ng ngêi gÇn
gòi kh¸c, (Cha ph¹m téi h×nh sù ph¶i ®i tï, hoÆc lu«n lu«n nghiÖn ngËp, rîu chÌ, cê
b¹c, tÝnh t×nh tôc t»n th« b¹o hoÆc nghÒ nghiÖp kh«ng æn ®Þnh, kh«ng cã nghÒ...
MÑ l¹i lµ ngêi chua ngoa, Ých kû, lu«n cã hµnh vi xÊu xa, nghÒ kh«ng chÝnh ®¸ng
(®Ü ®iÕm v. v...) cã quan hÖ ngo¹i t×nh l¨ng nh¨ng. §iÒu nµy kh«ng cã g× tr¸i víi
quyÒn vµ nghÜa vô cña cha mÑ vÒ ®¶m b¶o lîi Ých vÒ mäi mÆt cña con c¸i.
Cïng víi viÖc quyÕt ®Þnh giao con cho ai nu«i toµ ¸n còng gi¶i quyÕt lu«n c¶
vÊn ®Ò cÊp dìng nu«i con. ViÖc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i dìng, gi¸o dôc con sau khi
ly h«n lµ nghÜa vô cña cha mÑ. NghÜa vô cÊp dìng gi÷a cha mÑ vµ con ®îc d¶m b¶o
b»ng ph¸p lý cßn mang tÝnh chÊt t×nh c¶m, tù nhiªn vµ lu©n lý. LuËt ph¸p níc ta
thõa nhËn sù b×nh ®¼ng cña c¸c con vÒ quyÒn ®îc Cha mÑ cÊp dìng. Do ®ã, khi ly
h«n ngêi ®îc nu«i gi÷ con kh«ng tóng thiÕu th× bªn kia vÉn ph¶i ®ãng gãp phÝ tæn
nu«i dìng con. Trêng hîp ngêi ®îc giao cho nu«i con kh«ng muèn nhËn tiÒn ®ãng
gãp nu«i con cña bªn kia th× toµ ¸n còng ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu r»ng tiÒn ®ãng
gãp ®ã lµ quyÒn lîi cña ngêi con, v× vËy hä ph¶i nhËn ®Ó nu«i con. NÕu hä thùc sù
cã kh¶ n¨ng nu«i con kh«ng cÇn tiÒn ®ãng gãp cña bªn kia th× toµ ¸n x¸c nhËn ý
kiÕn cña hä.
ViÖc gi¶i quyÕt cÊp dìng cho con ph¶i xuÊt ph¸t tõ nghÜa vô nu«i d¹y con, tõ
lîiÝch cña ®øa trÎ, ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu tèi thiÓu ®¶m b¶o ®êi sèng b×nh thêng,
®ång thêi ph¶i c¨n cø vµo kh¶ n¨ng kinh tÕ vµ hoµn c¶nh cña mçi bªn. Kh«ng nhÊt
thiÕt ph¶i chia ®«i møc phÝ tæn nu«i dìng gi¸o dôc con cho mçi bªn, nÕu bªn ph¶i
cÊp dìng cã kh¶ n¨ng kinh tÕ h¬n th× ph¶i ®ãng gãp nhiÒu h¬n.
TiÒn ®ãng gãp nu«i con bao gåm: chi phÝ vÒ nu«i dìng vµ häc hµnh.
V× lîi Ých cña con c¸i vµ theo yªu cÇu cña 1 bªn hay c¶ 2 bªn Cha mÑ, toµ ¸n
cã thÓ thay ®æi viÖc nu«i gi÷ con vµ nh vËy bªn kh«ng nu«i gi÷ con sÏ ph¶i ®ãng
gãp phÝ tæn nu«i dìng, gi¸o dôc con cho bªn ®îc nu«i gi÷ con. NÕu sau nµy do
hoµn c¶nh thay ®æi do nhu cÇu trong ®êi sèng cña con c¸i t¨ng lªn (do con ®· lín
h¬n, viÖc ®ãng gãp häc hµnh ph¶i chi phÝ nhiÒu h¬n... hoÆc t×nh h×nh kinh tÕ cña 2
bªn hay 1 bªn thay ®æi th× toµ ¸n theo yªu cÇu cña 1 bªn hay 2 bªn vµ nÕu xÐt thÊy
lµ cÇn thiÕt th× söa ®æi l¹i møc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i dìng, gi¸o dôc con. Trong tr15
êng hîp ngêi kh«ng nu«i gi÷ con tr× ho·n hoÆc lÈn tr¸nh viÖc ®ong gãp phÝ tæn
nu«i dìng gi¸o dôc con th× theo yªu cÇu cña ngêi nu«i gi÷ con vµ c¨n cø vµo b¶n
¸n tuyªn møc phÝ tæn nu«i dìng gi¸o dôc con, toµ ¸n sÏ quyÕt ®Þnh thi hµnh b»ng
biÖn ph¸p cìng chÕ khÊu trõ vµo thu nhËp cña ngêi ph¶i ®ãng gãp phÝ tæn. §èi víi
c«ng nh©n viªn chøc qu©n nh©n th× c¬ quan, ®¬n vÞ n¬i ngêi ®ã c«ng t¸c, phôc vô
sÏ c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n nh©n d©n thùc hiÖn viÖc khÊu trõ tiÒn l¬ng vµ
chuyÓn sè tiÒn ®ã sang tßa ¸n nh©n d©n ®Ó giao cho ngêi nu«i gi÷ con nhËn.
§èi víi nh÷ng ngêi ®ang lµm nghÜa vô qu©n sù, häc sinh, sinh viªn, ngêi ®ang
häc nghÒ hoÆc bÞ t¹m giam, èm ®au l©u ngµy mÊt søc lao ®éng... hiÖn nay kh«ng cã
kh¶ n¨ng cÊp dìng th× cho hä t¹m ho·n nghÜa vô cÊp dìng cho ®Õn khi t×nh h×nh
kinh tÕ cña hä thay ®æi.
Nh vËy, khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr«ng nom, nu«i dìng vµ gi¸o dôc con khi vî
chång ly h«n toµ ¸n ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c b¶o ®¶m vµ b¶o vÖ quyÒn lîi
vÒ mäi mÆt cña ®øa trÎ ®Æc biÖt lµ ®èi víi trÎ em vÞ thµnh niªn. TrÎ em kh«ng chØ lµ
thµnh viªn cña gia ®×nh mµ cßn lµ thµnh viªn cña x· héi- chñ nh©n t¬ng lai cña ®Êt
níc.
16
kÕt luËn
Trªn ®©y em ®· tr×nh bµy mét c¸ch tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò ly h«n vµ gi¶i quyÕt
hËu qu¶ cña nã theo luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh 1986. §©y lµ mét chÕ ®Þnh quan
träng cña luËt h«n nh©n gia ®×nh thÓ hiÖn sù quan t©m cña Nhµ níc tíi gia ®×nh –
tÕ bµo cña x· héi. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho mçi thµnh viªn trong gia ®×nh, ®¶m
b¶o trËt tù cña x· héi vµ nh÷ng nguyªn t¾c cña h«n nh©n x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc
®Æt vÊn ®Ò ly h«n díi sù kiÓm so¸t cña m×nh, ®©y kh«ng chØ cßn lµ vÊn ®Ò riªng t
cña hai vî chång, mµ nã mang tÝnh chÊt x· héi, trong ®ã cã c¶ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt
hËu qu¶ cña ly h«n. Bëi v× sù æn ®Þnh cña gia ®×nh nã ¶nh hëng tíi sù æn ®Þnh cña
x· héi, do ®ã víi sù t¸c ®éng cña ph¸p luËt còng chØ nh»m æn ®Þnh gia ®×nh dï gia
®×nh ®ã ®· tan vì.
H«n nh©n lµmét hiÖn x· héi mang tÝnh giai cÊp s©u s¾c, nªn ly h«n vµ hËu qu¶
ph¸p lý cña nã còng mang tÝnh giai cÊp râ rÖt. Ph¸p luËt lµ ý chÝ c¸c giai cÊp thèng
trÞ x· héi ®îc lªn thµnh luËt. Trong x· héi bãc lét, chÕ ®Þnh ly h«n còng chØ nh»m
môc ®Ých phôc vô vµcñng cè lîi Ých cña thiÓu sè bãc lét. Díi chÕ ®é x· héi chñ
nghÜa, ph¸p luËt thÓ hiÖn ý chÝ cñatoµn thÓ nh©n d©n lao ®éng, hä lµ nh÷ng ngêi
lµm chñ ®Êt níc, do ®ã ph¸p luËt qui ®Þnh vÒ ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã lµ
nh»m phôc vô lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng, x©y dùng chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh
d©n chñ, hoµ thuËn h¹nh phóc vµ bÒn v÷ng.
Nh×n chung, tõ khi luËt h«n nh©n vµ gia®×nh1986®îc ban hµnh ®Õn nayviÖc
thùc hiÖn ®· ®¹t ®îcnh÷ng thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ, c¸c vô viªc ®· gi¶i quyÕt lµ
®óng ®¾n, phï hîp víi tinh thÇn h«n nhan vµ gia ®×nh míi.
Cã thÓ nãi, chÕ ®é mét vî mét chång lµ c¬ së x©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc,
tiÕn bé. Quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i, ®· cã nhiÒu tiÕn bé, sù ph©n biÖt con trai
víi con g¸i, con ®Î víi con nu«i, con d©u, con rÓ ®· dÇn dÇn bÞ xo¸ bá.
NhiÒu gia ®×nh thùc hiÖn tèt viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch cïng víi sù cèng hiÕn
cña chÞ em th× vai trß, vÞ trÝ b×nh ®¼ng cña chÞ em trong gia ®×nh vµ x· héi còng ®îc
n©ng lªn.
Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tèt, cßn cã nhiÒu thiÕu sãt trong nhËn thøc vµ thùc hiÖn
luËt: lîng ngêi n¾m ®îc luËt kho¶ng 30%. VÉn cßn tån t¹i nh÷ng hµnh vi ngîc ®·i
phô n÷, trÎ em, ®Æc biÖt n¹n t¶o h«n, lÊy vî lÏ cã chiÒu híng phôc håi. §ång thêi
sè vô ly h«n do quan hÖ ngo¹i t×nh ®ang t¨ng lªn vµ ®a d¹ng h¬n, cha kÓ bÞ che ®Ëy
bëi nh÷ng lý do kh¸c.
17
Khi gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc ly h«n vÉn cßn nhiÒu víng m¾c, khã kh¨n phøc t¹p
nhÊt lµ vÊn ®Ò chia tµi s¶n. ViÖc ®iÒu tra vÒ tµi s¶n kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng ®óng thñ
tôc nhÊt lµ trêng hîp ph¶i ®Þnh gi¸ tµi s¶n lµ nhµ cöa hoÆc trêng hîp vî chång cßn
sèng chung víi gia ®×nh cha cã tµi s¶n riªng cña vî chång hoÆc vî chång ®· ë riªng
nhng nhµ cöa do bè mÑ cho, khi vî chång ly h«n th× bè mÑ ®ßi l¹i.
Do ®iÒu tra cßn s¬ sµi, kh«ng ®Çy ®ñ cha ph©n ®Þnh râ tµi s¶n chung riªng vµ
hoµn c¶nh cña vî chång nªn dÉn ®Õn viÖc xÐt xö kh«ng chÝnh x¸c. §©y lµ vÊn ®Ò
khã kh¨n phøc t¹p nhÊt trong khi xÐt xö cho ly h«n.
VÊn ®Ò giao con cho ai nu«i, møc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i con cÇn ph¶i n¾m
v÷ng nguyªn t¾c ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 44 vµ 45 cña luËt h«n nh©n gia ®×nh. §ång
thêi khi giao con ph¶i lu ý ®Õn t×nh c¶m cña chóng ®èi víi cha hay mÑ. §Ó kh¾c
phôc t×nh tr¹ng trît gi¸, viÖc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i con theo “ kinh nghiÖm nhiÒu
Toµ ¸n ®· lÊy g¹o lµm mÆt b»ng ®Ó ®Þnh møc”.
Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc ly h«n, Toµ ¸n c¸c cÊp ®· vËn dông NQ
01- H§TP cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®îc nhiÒu vô, b¶o ®¶m
quyÒn lîi cña ngêi vî ph¶i nu«i con nhá vµ quyÒn lîi cña ®øa con nãi chung. Khi
chia tµi s¶n ®· chó ý chia b»ng hiÖn vËt.
Tãm l¹i, c¸c cÊp Toµ ¸n cÇn nghiªn cøu n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh cña luËt
h«n nh©n gia ®×nh mçi khi gi¶i quyÕt vÒ quan hÖ vî chång cÇn dùa c¸c c¬ quan
®oµn thÓ ®iÒu tra n¾m t×nh h×nh, t×m hiÓu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh h×nh vî chång
xin li h«n, ph¶i xem xÐt gi¶i quyÕt thÊu t×nh ®¹t lý. Ngoµi ra, c¸c c¸n bé toµ ¸n cßn
cÇn ph¶i n¾m ®îc ®êng lèi, chÝnh s¸ch nhµ níc trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn, d¸p
øng ®îc nhiÖm vô mµ nhµ níc ®· ®Ò ra. §ång thêi cßn ph¶i kÕt hîp víi t×nh h×nh cô
thÓ cña tõng ®Þa ph¬ng tõng vô viÖc míi cã ®îc quyÕt ®Þnh mét c¸ch ®óng ®¾n
chÝnh x¸c, tho· m·n yªu cÇu cña bªn ®¬ng sù vµ nh vËy th× míi ph¸t huy ®îc kÕt
qu¶ cña b¶n ¸n.
Khi gi¶i quyÕt hËu qu¶ ph¸p lý cña ly h«n, Toµ ¸n nh©n d©n cÇn ph¶i qu¸n triÖt
nguyªn t¾c cña ph¸p luËt h«n nh©n gia ®×nh lµ: ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c bªn ®¬ng sù, nhÊt lµ phô n÷ vµ trÎ em cha thµnh niªn.
18
19
Tµi liÖu tham kh¶o
1. HiÕn ph¸p níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam 1992.
2. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959.
3. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986. Nxb ph¸p lý 1988.
4. Gi¸o tr×nh luËt h«n nh©n gia ®×nh.
5. HÖ thèng ho¸ luËt lÖ vÒ h«n nh©n gia ®×nh ViÖt nam.
6. NghÞ quyÕt sè 01/NQ/H§TP ngµy 20/1/1988 cña TANDTC.
7. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII. Nxb sù thËt 1991.
20
- Xem thêm -