Tài liệu Những trào lưu triết học giáo dục chủ yếu của phương tây thế kỷ xx và ảnh hưởng của nó đối với giáo dục việt nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ LY NHỮNG TRÀO LƯU TRIẾT HỌC GIÁO DỤC CHỦ YẾU CỦA PHƯƠNG TÂY THẾ KỶ XX VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐỐI VỚI GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S K C0 0 4 7 5 3 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ LY NHỮNG TRÀO LƯU TRIẾT HỌC GIÁO DỤC CHỦ YẾU CỦA PHƯƠNG TÂY THẾ KỶ XX VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐỐI VỚI GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 Hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHÙNG RÂN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/ 2015. i LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC Họ và tên : Hà Ly Giới tính : Nữ Ngày, tháng, năm sinh : 13/01/1982 Nơi sinh : TP.HCM Địa chỉ liên lạc : B2/3 Phƣờng Tăng Nhơn Phú A, Quận 9, Tp HCM. Điện thoại : E-mail: II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Đại học. Thời gian đào tạo: từ năm 2005 đến 2010. Nơi học: Trƣờng Đại Học Công Nghệ Thông Tin Tp Hồ Chí Minh. Nghành học: CNTT. 2. Sau đại học. Thời gian đào tạo: từ năm 2013 đến nay. Nơi học: Trƣờng Đại Học Sƣ Phạm Kỹ Thuật Tp Hồ Chí Minh. Nghành học : Giáo dục học. Hệ đào tạo : Chính quy. III. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC . 1. Bài viết tạp chí “ Triết học giáo dục cơ sở để đổi mới và phát triển giáo dục”, tạp chí Khoa học xã hội, số 6 tháng 8/2015. 2. Bài viết tạp chí “Quan niệm của Lão tử về quan hệ con người – tự nhiên trong thời đại hậu công nghiệp hiện nay “ , tạp chí Khoa học Chính trị, số 6/2015. ii 3. Bài viết hội thảo “ Có nên xem mục đích của giáo dục Việt Nam là đào tạo “nguồn nhân lực” ? Hội thảo khoa học “Phát triển nguồn nhân lực vùng Nam bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nƣớc thực trạng và giải pháp “, Học viện Chính trị và Đại học Quốc tế, tháng 6/2015. 4. Bài viết hội thảo “Triết học giáo dục, tiền đề tất yếu để đổi mới giáo dục đào tạo Việt Nam trong thời đại hội nhập quốc tế”. Hội thảo khoa học “Đổi mới công tác đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế”, Đại học Văn hóa Tp.HCM, tháng 11/2014. VI. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN Thời gian Nơi công tác Bộ phận làm việc 2013 đến nay Học viện Chính trị KV II Ban Quản lý Đào tạo TP.HCM iii LỜI C M ĐO N Tác giả xin cam đoan Luận văn này là do tự bản thân thực hiện và không sao chép các công trình nghiên cứu của ngƣời khác để làm sản phẩm của riêng mình. Các thông tin thứ cấp sử dụng trong Luận văn có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của Luận văn. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 09 năm 2015 Hà Ly iv LỜI CẢM ƠN Trong khuôn khổ của một luận văn cao học, những vấn đề mà chúng tôi trình bày chắc chắn còn sơ lƣợc và thiếu sót. Điều này khó tránh khỏi bởi vấn đề thì phức tạp mà khả năng nghiên cứu của chúng tôi lại có hạn. Tác giả luận văn mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô và đồng nghiệp xa gần để nâng cao hơn nữa chất lƣợng của luận văn. Luận văn đƣợc hoàn thành với sự hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình, chu đáo và khoa học của các thầy cô Viện Giáo dục trƣờng ĐHSPKT Tp. Hồ Chí Minh. Trong quá trình thực hiện luận văn này chúng tôi cũng thƣờng xuyên nhận đƣợc sự khích lệ và giúp đỡ ân cần thiết thực của các thầy cô Học viện Chính trị khu vực II. Cho phép tôi đƣợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và động viên quý báu đó. Tác giả Hà Ly v TÓM TẮT LUẬN VĂN Đƣợc sự quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc, giáo dục Việt Nam đã có nhiều bƣớc tiến vƣợt bực, đã đạt đƣợc những thành tựu to lớn trong lịch sử. Tuy nhiên, gần đây giáo dục Việt Nam đã có những biểu hiện trì trệ, không những so với các nƣớc trên thế giới mà ngay cả các nƣớc ở Đông Nam Á. Do đó đổi mới giáo dục là mệnh lệnh tất yếu của thời đại. Nghị quyết 29 khóa XI của Đảng đã chỉ rõ cần phải : ” Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết”.1 Muốn đổi mới giáo dục một cách căn bản và toàn diện thì trƣớc hết phải đổi mới về nhận thức, về tƣ duy giáo dục. Giáo dục của các nƣớc trên thế giới tiến nhanh tiến mạnh là nhờ ở sự ra đời của Triết học giáo dục (philosophy of education). Truyền thống giáo dục Việt Nam mấy nghìn năm qua là truyền thống giáo dục dựa vào học thuyết Khổng tử. Nội dung và chế độ khoa cử của truyền thống giáo dục cũng đã đem lại nhiều lợi ích cho nhà nƣớc, cũng đã đào tạo đƣợc nhiều nhân tài cho dân tộc. Tuy nhiên hạn chế lớn của nó là trì trệ, bảo thủ, hàng nghìn năm qua nội dung và phƣơng pháp học hành thi cử nói chung là không có gì đổi mới. Sau ngày độc lập năm 1945 tình trạng giáo dục đã thay đổi khác trƣớc nhiều, nhƣng ảnh hƣởng của nó không thể một mai một chiều có thể khắc phục đƣợc. Đổi mới giáo dục trƣớc hết là đổi mới tƣ duy giáo dục. Cũng không phải dễ dàng mà có thể ngay lập tức tiếp thu tu tƣởng triết học giáo dục tiến bộ trên thế giới. Giáo dục Việt Nam cần phải suy nghĩ về những sở trƣờng sở đoản của mình để có tƣ duy giáo dục đổi mới hợp lý hơn. Do đó khi tiếp thu những tƣ tƣởng triết học giáo dục tiến bộ của phƣơng Tây thế kỷ XX cũng cần phải nghiên cứu một cách 1 Nghị quyết TW 29, khóa XI vi nghiêm túc, tiếp thu những mặt hợp lý, khắc phục những hạn chế. Hơn nữa những tƣ tƣởng triết học giáo dục của phƣơng Tây cũng cần phải luôn luôn vận dụng một cách linh hoạt hợp lý trong hoàn cảnh và truyền thống giáo dục của Việt Nam. Từ những lý do trên, tác giả luận văn tiến hành nghiên cứu đề tài:” Những trào lưu triết học giáo dục chủ yếu ở phương Tây thế kỷ XX và ảnh hưởng của nó đối với giáo dục Việt Nam hiện nay”. Tác giả luận văn nghiên cứu trào lƣu triết học giáo dục phƣơng Tây thế kỷ XX, chủ yếu là ba trào lƣu triết học thực dụng của Mỹ, triết học hiện sinh của Pháp và hiện tƣợng học của Đức. Ba trào lƣu triết học giáo dục này đề cập và giải quyết những vấn đề cơ bản của giáo dục mà bản thân giáo dục tự nó không giái quyết đƣợc, chẳng hạn nhƣ vấn đề dân chủ trong giáo dục, vấn đề giáo dục và cuộc sống, nhà trƣờng và xã hội, vấn đề trung tâm của giáo dục, nội dung, phƣơng pháp của giáo dục...  Nội dung của luận văn gồm những phần chính sau đây : Chƣơng 1 : Ba trào lƣu triết học, triết học giáo dục chủ yếu của phƣơng Tây thế kỷ XX. Chƣơng 2 : Đặc điểm truyền thống giáo dục Việt Nam và khu vực văn hóa Nho giáo ở châu Á. Chƣơng 3 : Bài học từ triết học giáo dục phƣơng Tây đối với giáo dục Việt Nam hiện nay. Kết luận – kiến nghị. vii THE THESIS ABSTRACT With the deep attention of the Party and State, Vietnam education has made great progress and great achievements in history. However, It has stagnated expression recently not only compared to other countries in the world but also the countries in Southeast Asia. Therefore, the educational renewal is the necessary imperatives of age. Resolution No. 29 of the Party pointed out that “innovation of the education and training basically and comprehensively is to renew the major core and urgent issues”.1 In order to renew education fundamentally and comprehensively, first we have to renew awareness, educational thinking. Education of the countries are developing rapidly and strongly basing on the advent of educational philosophy. During thousands of years, Vietnam traditional education is mainly based on Confucian. Contents and the civil service exams of educational traditions have trained many talented people and bring many benefits to the state and the nation. However, the major limitations of Vietnam traditional education are the stagnation, conservatory. Generally speaking, the content and learning methods and testing is nothing new during the thousands of years. After the country's independence in 1945, the educational situation has changed quite a lot, but the influence of traditional education is not easy to change immediately. First of all, education reform is the educational innovative thinking. It is not easy to acquire the advanced educational philosophical thoughts of the world immediately. viii Vietnam Education needs to think about the strengths and the weaknesses to innovate the educational thinking more logically. So, in order to acquire the advanced educational philosophy of the West in the twentieth century, we need to study seriously, acquiring the good side and overcoming limitations. Moreover, we need to apply flexibly and reasonably the Western philosophical education thinking in the contexts and the traditional education in Vietnam. From the reasons above, the author’s thesis conducted to research the topic: “The main trends of the Western philosophical education in twentieth century and its impact on education in Vietnam today”. The author’s thesis researches the mainstream of the western education philosophy in the twentieth century. There are mainly 03 mainstreams: American pragmatic philosophy, philosophy of French existentialism and phenomenology of Germany. 03 mainstreams of Educational philosophy mention and resolve the fundamental problems of education that does not resolve itself, such as: the issue of democracy in education, education and life, school and society, the central issue of education, content, methods ... The content of the thesis includes the following main parts: Chapter 1: Analyzing 03 movements of the philosophical education in the west in the twentieth century Chapter 2: The traditional characters of education in Vietnam and Confucian culture sector in Asia. Chapter 3: The problems set out by Western philosophy and lessons in the process of reforming education fundamentally and comprehensively in Vietnam today ix MỤC LỤC LÝ LỊCH KHOA HỌC ........................................................................................ i LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ iii LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................iv TÓM TẮT ........................................................................................................... ..v MỤC LỤC............................................................................................................. .ix A. PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................ i 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ....................................................................................... 1 2. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU. ................................................ 3 3. VỀ KHÁI NIỆM TRIẾT LÝ, TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC GIÁO DỤC........ 4 4. MỤC Đ CH, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI ........................................................... 5 4.1 Mục đích............................................................................................................. 5 4.2 Nhiệm vụ ........................................................................................................... 5 5. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU .................................................................................. 6 6. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................. 6 7. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ............................................................................. 6 8. Ý NGHĨA LÝ LUẬN VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA LUẬN VĂN ............ 7 9. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU............................................................................7 10. CÁI MỚI CỦA LUẬN VĂN ............................................................................ 7 11. CẤU TRÚC LUẬN VĂN .................................................................................. 7 B. PHẦN NỘI DUNG.............................................................................................9 CHƢƠNG 1. B TRÀO LƢU TRIẾT HỌC – TRIẾT HỌC GIÁO DỤC CHỦ YẾU CỦ PHƢƠNG TÂY THẾ KỶ XX ........................................................... 8 1.1. LỊCH SỬ GIÁO DỤC HỌC VÀ TRIẾT HỌC GIÁO DỤC. .......................... 9 1.1.1 Lịch sử Giáo dục học. ............................................................................. 9 1.1.2 Quá trình hình thành triết học giáo dục ................................................ 10 x 1.2. PHÂN T CH BA TRÀO LƢU TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC GIÁO DỤC PHƢƠNG TÂY THẾ KỶ XX ............................................................................... 12 1.2.1. Chủ nghĩa thực dụng và quan điểm của chủ nghĩa thực dụng về triết học giáo dục. .................................................................................................. 12 1.2.1.1. Sự nghiệp và cuộc đời John Dewey (1859-1952) ............................ 13 a)Quan điểm vận động và phát triển: ............................................................ 14 b)Quan điểm về đa nguyên chân lý. .............................................................. 15 1.2.1.2. Quan điểm triết học giáo dục của Dewey. ........................................ 15 a) Quan niệm về dân chủ trong giáo dục. ...................................................... 15 b) Quan hệ giáo dục và cuộc sống, Nhà trƣờng và xã hội”. .......................... 17 c)Giáo dục đạo đức cho ngƣời học: ............................................................... 18 1.2.2. Chủ nghĩa hiện sinh. ............................................................................ 19 1.2.2.1. Nguồn gốc ra đời : ............................................................................ 19 1.2.2.2. Sự nghiệp và cuộc đời Jean Paul Sartre ........................................... 20 1.2.2.3 . Tƣ tƣởng triết học của J.P. Satre....................................................22 a) Tồn tại có trƣớc bản chất........................................................................22 b)Tồn tại tự nó và tồn tại tự ta.....................................................................23 c)Quan niệm về tự do............................................................................... ..22 1.2.2.4. Triết học giáo dục của Jean Paul Sartre, .......................................... 23 a) Nhận thức đúng về bản chất của con ngƣời. ............................................. 24 b) Giáo dục cho ngƣời học hiểu biết về cuộc sống, về triết lý nhân sinh...... 24 1.2.3. Hiện tƣợng học ...................................................................................... 25 1.2.3.1. Nguồn gốc ra đời . ............................................................................ 25 1.2.3.2. Cuộc đời và sự nghiệp của Edmund Gustav Brecht Husserl............ 25 1.2.3.3. Quan điểm triết học của Husserl ...................................................... 26 1.2.3.4. Triết học giáo dục của Husserl. ........................................................ 27 a) Mục đích và nội dung của giáo dục:.......................................................... 27 xi b) Phƣơng pháp giáo dục. .............................................................................. 28 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................ 29 CHƢƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM TRUYỀN THỐNG GIÁO DỤC VIỆT NAM VÀ KHU VỰC VĂN HÓ NHO GIÁO Ở CHÂU Á ....................................... 30 2.1. SỰ HÌNH THÀNH KHU VỰC VĂN HÓA NHO GIÁO. ............................ 30 2.2. NỘI DUNG VÀ CHẾ ĐỘ KHOA CỬ CỦA GIÁO DỤC TRONG LỊCH SỬ TRUNG QUỐC. .................................................................................... 34 2.3. NỘI DUNG GIÁO DỤC VÀ CHẾ ĐỘ, KHOA CỬ Ở VIỆT NAM TRONG LỊCH SỬ. ............................................................................................................... 37 2.4. CHẾ ĐỘ GIÁO DỤC, KHOA CỬ Ở TRIỀU TIÊN. ..................................... 45 2.5. CHẾ ĐỘ GIÁO DỤC, KHOA CỬ Ở NHẬT BẢN ........................................ 46 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ..................................................................................... 48 CHƢƠNG 3. NHỮNG BÀI HỌC TỪ TRIẾT HỌC GIÁO DỤC PHƢƠNG TÂY ĐỐI VỚI GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY.................... 49 3.1. DÂN CHỦ VÀ GIÁO DỤC : ......................................................................... 49 3.2. GIÁO DỤC LÀ CUỘC SỐNG, NHÀ TRƢỜNG LÀ XÃ HỘI :. .................. 51 3.3. TRUNG TÂM CỦA GIÁO DỤC : ................................................................. 52 3.4. CHUẨN MỰC CỦA GIÁO DỤC LÀ SỰ TỰ DO LỰA CHỌN CỦA NGƢỜI HỌC. ............................................................................................... 53 3.5. T NH T CH CỰC CỦA CHỦ THỂ NHẬN THỨC, CỦA NGƢỜI HỌC ..... 54 3.6.“THẾ GIỚI ĐỜI SỐNG” (LIFE WORLD) VÀ “ĐỜI SỐNG THẾ GIỚI” (WORLD LIFE)…. ................................................................................................ 55 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ..................................................................................... 57 C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 58 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 60 PHỤ LỤC..............................................................................................................64 xii 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI : Giáo dục là hiện tƣợng đặc thù chỉ có ở xã hội loài ngƣời (Karl Marx). Giáo dục tác động rất lớn đối với phát triển xã hội. Khi bàn về giáo dục, Hồ Chí Minh thƣờng nhắc đến câu nói nổi tiếng của cổ nhân: “Mƣời năm trồng cây, trăm năm trồng ngƣời”, Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela cũng đánh giá rất cao tác dụng của giáo dục: “Giáo dục là sức mạnh phi thƣờng, nó có thể thay đổi cả thế giới này” (Education is the most powerful weapon which you can use to change the World). Không thể có một nền giáo dục chậm tiến hoặc lạc hậu lại song hành cùng với một xã hội phát triển, hiện đại. Đảng và Nhà nƣớc rất quan tâm đến giáo dục, xem giáo dục là quốc sách. Do đó, giáo dục Việt Nam đã có bƣớc tiến dài trong lịch sử cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Tuy nhiên, gần đây giáo dục Việt Nam cũng đã có biểu hiện trì trệ, suy giảm chất lƣợng giáo dục, không những lạc hậu so với các nƣớc tiên tiến mà ngay cả đối với các nƣớc ở Đông Nam Á nhƣ Singapore, Thái Lan, Malaysia. Nhận định về điều này Nghị quyết 29 khóa XI đã chỉ rõ : ”1. Chất lƣợng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc, nhất là giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. 2. Chƣơng trình giáo dục còn coi nh thực hành, vận dụng kiến thức; phƣơng pháp giáo dục, kiểm tra, thi và đánh giá lạc hậu, thiếu thực chất; thiếu gắn kết giữa đào tạo với nghiên cứu khoa học, sản xuất, kinh doanh và nhu cầu của thị trƣờng lao động; chƣa chú trọng đúng mức việc giáo dục đạo đức, lối sống và kĩ năng làm việc”.2 2 Nghị quyết TW 29, khóa XI 2 Nhƣ vậy, đổi mới giáo dục ở Việt Nam có tính tất yếu trong quá trình phát triển của đất nƣớc nhất là trong giai đoạn hiện nay. Nguyên nhân gì làm cho giáo dục Việt Nam không thể tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhƣ trƣớc? Có nhiều nguyên nhân nhƣng một trong những nguyên nhân quan trọng, đó là giáo dục Việt Nam thiếu tƣ duy triết học hƣớng dẫn, mở đƣờng. Giáo sƣ Thái Duy Tuyên khẳng định :” Nếu không có một triết học giáo dục (Philosophy of Education) vững vàng thì giáo dục sẽ vận động trong vòng luẩn quẩn, không phát triển lên đƣợc”.3 Từ lâu ngay giáo dục của các nƣớc tiên tiến trên thế giới cũng đã có những biểu hiện trì trệ, mất phƣơng hƣớng. Bản thân giáo dục cũng nhƣ khoa học thực nghiệm cũng không thể lý giải những vấn đề do giáo dục đặt ra. Từ khi Triết học giáo dục ra đời, giáo dục nhƣ con thuyền rẻ sóng tiến nhanh nhờ có cánh buồm và tay lái đúng hƣớng. Hiện nay triết học giáo dục đang đƣợc phổ biến rộng rãi trên thế giới và đƣợc nhiều nƣớc quan tâm.” Ở các nƣớc ASEAN và các nƣớc khác trên thế giới, thuật ngữ triết học giáo dục chẳng những đƣợc sử dụng rộng rãi trong các tài liệu sƣ phạm, mà còn đi khá sâu vào cuộc sống nhà trƣờng.”4 Tuy nhiên, nghiên cứu triết học giáo dục ở Việt Nam vẫn còn mới mẽ và chƣa dành đƣợc vị trí thích đáng đối với sự nghiệp đổi mới tƣ duy giáo dục hiện nay. Để đổi mới giáo dục một cách căn bản và toàn diện không thể không tiến hành nghiên cứu triết học giáo dục một cách nghiêm túc, vì “nó cho phép đi sâu vào bản chất của hiện tƣợng giáo dục, do đó đề xuất đúng những vấn đề then chốt, đúng trọng tâm là chìa khoá để giải quyết thành công các vấn đề giáo dục.”5 Chính vì vậy, là một học viên chuyên ngành giáo dục học, tôi mong rằng sẽ góp một phần nhỏ trong công cuộc cải cách giáo dục trên cơ sở triết học giáo 3 Thái Duy Tuyên, Triết học giáo dục Việt Nam, tr.5, Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm, 2007. Thái Duy Tuyên, Triết học giáo dục Việt Nam, tr.5, Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm, 2007. 5 Sđd, tr.5. 4 3 dục và tƣ duy giáo dục mới. Do đó tôi chọn đề tài “Những trào lưu triết học giáo dục chủ yếu ở phương Tây thế kỷ XX và ảnh hưởng của nó đối với giáo dục Việt Nam hiện nay” . 2. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU. Hiện nay trên thế giới có nhiều trào lƣu triết học giáo dục nhƣ : triết học giáo dục của chủ nghĩa thực dụng, triết học giáo dục của chủ nghĩa hiện sinh, chủ nghĩa cấu trúc, hiện tƣợng học...Triết học giáo dục của chủ nghĩa thực dụng đã có nhiều ảnh hƣởng ở Trung Quốc vào đầu thế kỷ XX, nhƣng sau khi nƣớc Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời (1949), Triết học giáo dục bị loại khỏi bộ môn giáo dục. Nhƣng sau những năm gọi là “cách mạng văn hóa” (1966-1976), Triết học giáo dục lại đƣợc phục hồi và phát triển rầm rộ hơn lúc nào hết. Ví dụ nhƣ “Triết học giáo dục”, xuất bản năm 1925 của Trƣơng Hoài, “Triết học giáo dục”, xuất bản năm 1933 của Khƣơng Lục, “Triết học giáo dục”, xuất bản năm 1935 của Ngô Tuất Thắng... Năm 1982 Trần Hữu Tuấn chủ biên “Triết học giáo dục phƣơng Tây hiện đại”, năm 1985 Hoàng Tề tác giả “Triết học giáo dục sơ cảo”, “Triết học giáo dục”, Phó Thống Tiên, Trƣơng Văn Úc “Triết học giáo dục” 1986, Tang Tân Dân “Triết học giáo dục đƣơng đại” 1988, Chu Hạo Ba “Triết học giáo dục” năm 20006… Triết học giáo dục đã trở trành xu hƣớng nghiên cứu và hợp tác quốc tế đầy triển vọng. Đại hội triết học thế giới lần thứ XXII với chủ đề Re-thinking Philosophy Today (Tƣ duy lại triết học ngày này) là đại hội đầu tiên họp ở Châu Á. Trong số 47 bản báo cáo gửi đến tiểu ban “Triết học giáo dục” có tới 15 bản của các nhà triết học ở các nƣớc châu Á ( Hàn Quốc 6 bản, Ấn Độ 2 bản, Trung 6 Khái niệm cơ bản về triết học và các nhà triết học giáo dục, Khoa Giáo dục học, trường Đại học Hải Dương Đài Loan(2014). 4 Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Kazakhstan, Kyrgystan mỗi nƣớc một bản)7 ... Gần đây, ở Việt Nam cũng đã xuất hiện một vài công trình nghiên cứu nhằm đổi mới, nâng cao chất lƣợng giáo dục, chẳng hạn nhƣ công trình “Triết lý giáo dục Việt Nam”, đề tài cấp bộ do giáo sƣ Phạm Minh Hạc chủ nhiệm năm 2012.“ Nghiên cứu triết học giáo dục Việt Nam từ cách mạng tháng 8-1945 đến nay”, đề tài cấp bộ của giáo sƣ Thái Duy Tuyên chủ nhiệm năm 2005 . “ Cơ sở triết học của tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh”, đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ giáo sƣ Thái Duy Tuyên (chủ nhiệm), cuốn “Triết học giáo dục Việt Nam” tác giả GS Thái Duy Tuyên do Nhà xuất bản ĐH Sƣ phạm phát hành năm 2007 ... Những công trình trên đã lên tiếng về tính cấp thiết của môn khoa học giáp ranh này. Tuy nhiên cũng chƣa đề cập, chƣa phân tích nhiều về ảnh hƣởng của triết học giáo dục đối với giáo dục học. Dẫu sao đó cũng là những viên gạch đầu tiên chứ chƣa phải là toàn bộ ngôi nhà. 3. VỀ KHÁI NIỆM TRIẾT LÝ, TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC GIÁO DỤC:  Triết học : xuất hiện đồng thời ở phƣơng Đông và phƣơng Tây vào khoảng thế kỷ VIII-VI trƣớc công nguyên, tại một số trung tâm văn minh cổ đại của nhân loại nhƣ Hy Lạp, Trung Quốc. Theo tiếng Hy Lạp, triết học “philosophia” nghĩa là yêu mến sự thông thái, thể hiện khát vọng tìm chân lý của con ngƣời.  Triết lý: thuật ngữ “triết lý” xuất hiện đầu tiên trong sách Luận hành, thiên Loạn Long của Vƣơng Sung đời nhà Đông Hán. Thuật ngữ “Triết lý” 7 http://unescovietnam.vn/ 5 đã xuất hiện trong văn tự cổ của Trung Quốc cách đây hai nghìn năm. “Triết lý” là đạo lý là lý luận có tính triết học.  Triết học giáo dục : Theo GSTS Thái Duy Tuyên” Triết học giáo dục là một lĩnh vực khoa học, nghiên cứu và vận dụng các phƣơng pháp triết học để giải quyết các vấn đề về giáo dục, là những nguyên tắc phƣơng pháp luận chủ yếu và chung nhất làm cơ sở cho việc nghiên cứu khoa học và cải tạo thực tiễn giáo dục.”8 4. MỤC Đ CH NHIỆM VỤ CỦ ĐỀ TÀI 4.1 Mục đích : Mục đích của đề tài nhằm góp phần tìm hiểu những vấn đề cơ bản mà ba trào lƣu “Triết học giáo dục” của chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa hiện sinh, hiện trƣợng học đã đặt ra đối với giáo dục, đề xuất một số quan điểm nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc đổi mới một cách căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam. 4.2 Nhiệm vụ : Để thực hiện mục đích trên, luận văn sẽ giải quyết nhiệm vụ cơ bản sau : - Nghiên cứu quan điểm triết học giáo dục của chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa hiện sinh, hiện tƣợng học. - Nghiên cứu những vấn đề cơ bản mà triết học giáo dục của chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa hiện sinh, hiện tƣợng học đã đặt ra đối với giáo dục. - Nghiên cứu truyền thống giáo dục Việt Nam nhằm tiếp thu có chọn lọc các vấn đề triết học giáo dục thế giới đã đề cập đến để đổi mới tƣ duy giáo dục Việt Nam. 8 Sđd, tr.10. 6 5. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU: Trên cơ sở mục đích và nhiệm vụ đặt ra, tác giả luận văn không có tham vọng đề cập và lý giải toàn bộ những vấn đề về triết học giáo dục cũng nhƣ tất cả các trào lƣu triết học giáo dục ở phƣơng Tây cũng nhƣ trên toàn thế giới mà chỉ hạn chế ở trào lƣu triết học giáo dục chủ yếu ở phƣơng Tây, đó là chủ nghĩa Thực dụng, chủ nghĩa Hiện sinh và Hiện tƣợng học. Đồng thời tác giả không phân tích toàn bộ lịch sử giáo dục Việt Nam mà chỉ đề cập đến truyền thống giáo dục Nho giáo, một học thuyết ăn sâu vào tƣ duy giáo dục ngƣời Việt Nam. “ Biết ngƣời biết ta” để từ đó đổi mới tƣ duy giáo dục Việt Nam, trên cơ sở tiếp thu truyền thống giáo dục của dân tộc cũng nhƣ phê phán tiếp thu những nhân tố hợp lý của triết học giáo dục thế giới. 6. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU : Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và trên quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về truyền thống giáo dục của dân tộc, về sự kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống trong lịch sử dân tộc. Để giải quyết các nhiệm vụ nêu trên, tác giả sử dụng một số phƣơng pháp luận biện chứng để phân tích, trình bày những vấn đề mà luận văn đề cập đến. Ngoài ra luận văn còn sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ : phân tích, tổng hợp tài liệu, thống kê, quy nạp, suy diễn.. để có cái nhìn đầy đủ và toàn diện hơn về vấn đề đƣợc đặt ra trong luận văn. 7. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU : - Quan điểm cơ bản của triết học giáo dục của Chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa hiện sinh, hiện tượng học .