Lêi nãi ®Çu
Toµn cÇu ho¸ (TCH) lµ mét qu¸ tr×nh chung ®ang diÔn ra víi qui m« toµn cÇu,
nã ®îc coi lµ mét tiÕn tr×nh lÞch sö. §Æc biÖt, tõ sau khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc,
víi nh÷ng biÕn ®éng cña hÖ thèng kinh tÕ - ChÝnh trÞ - X· héi quèc tÕ vµ viÖc x¶y
ra hµng lo¹t lo¹i biÕn cè mang tÇm lÞch sö, cµng ngµy ngêi ta cµng c¶m nhËn ®Çy
®ñ h¬n, ¶nh hëng cña nh÷ng xu thÕ kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi nghÞch nhau. Do tÇm
quan träng vµ tÝnh bao trïm cña nã, xu híng TCH ®îc coi lµ mét vÊn ®Ò trung t©m
c¶ vÒ mÆt lý luËn lÉn thùc tiÔn trªn toµn thÕ giíi.
TCH trªn thùc tÕ, lµ xu híng ®îc khëi xíng tõ c¸c níc ph¸t triÓn. Nhng cho
®Õn nay nã ®· vµ ®ang kÐo c¸c níc, kÓ c¶ c¸c níc chËm ph¸t triÓn vµo quü ®¹o cña
m×nh nh mét tÊt yÕu lÞch sö. Nã ®ang ®Þnh ra nh÷ng nguyªn t¾c míi cho “cuéc
ch¬i” trªn bµn cê thÕ giíi, chung cho tÊt c¶ c¸c níc mµ kh«ng ph©n biÖt lín hay
nhá, ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. §Æc biÖt víi nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn th× cã
thÓ khã kh¨n h¬n khi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nhËp vµo xu híng TCH, nhng còng
kh«ng thÓ l¶ng tr¸nh nã. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ chØ cã thÓ ®èi mÆt víi nã nh thÕ nµo ®Ó
mçi d©n téc gi¶m thiÓu ®îc nh÷ng tiªu cùc ph¸t sinh tõ ®ã, thu ®îc hiÖu qu¶ ph¸t
triÓn tèi ®a trong khi vÉn b¶o vÖ ®îc con ®êng ph¸t triÓn ®· lùa chän.
§èi víi ViÖt Nam, sau h¬n 20 n¨m ®æi míi ®· gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh c«ng rùc
rì. NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa,
xu híng nµy còng t¸c ®éng rÊt m¹nh cã ¶nh hëng to lín vµ toµn diÖn ®Õn tÊt c¶
c¸c khÝa c¹nh cña ®êi sèng Kinh tÕ - ChÝnh trÞ - X· héi. HiÖn nay, cµng tiÕn s©u
vµo qu¸ tr×nh héi nhËp Quèc tÕ, chóng ta cµng c¶m nhËn râ h¬n nh÷ng mÆt tÝch
cùc cña t¸c ®éng nµy, ®ång thêi lµ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®ã do chÝnh xu híng
nµy t¹o ra, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ §«ng ¸ (1997) cho thÊy râ ®iÒu ®ã.
ThÕ kû XXI më ra thêi kú míi víi nh÷ng vËn héi míi vµ th¸ch thøc míi, níc ra
®ang tõng bíc chuyÓn chÊt lîng cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn, bao gåm c¸c bíc héi
nhËp quèc tÕ vÒ thùc chÊt nh thùc hiÖn c¸c quy chÕ AFTA, APEC, WTO, thiÕt lËp
quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt- Mü. ViÖc kh¶o cøu xu híng TCH cµng cÇn ®îc coi lµ mét
trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó thiÕt kÕ ®êng lèi vµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t
triÓn ®Êt níc trªn nh÷ng chÆng ®êng phÝa tríc.
Víi mong muèn hiÓu râ h¬n vµ ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt cña TCH ®Æc biÖt ngoµi
nh÷ng mÆt tÝch cùc dÔ nhËn thÊy lµ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. V× vËy, ®Ò tµi:
“ Nh÷ng m¶ng tèi cña TCH vµ gi¶i ph¸p cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi
nhËp” ®îc t¸c gi¶ chän nghiªn cøu.
Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc, tµi liÖu tham kh¶o, kho¸ luËn ®îc tr×nh bµy
trong 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam.
1
Ch¬ng 2: Nh÷ng m¶ng tèi cña TCH
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp.
Ch¬ng 1
toµn cÇu ho¸
vµ héi nhËp quèc tÕ cña viÖt nam
1.1. kh¸i qu¸t chung vÒ Toµn cÇu ho¸ (TCH).
TCH vµ héi nhËp quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y trë thµnh ®Ò tµi ®îc
®«ng ®¶o c¸c nhµ chÝnh trÞ, c¸c häc gi¶, c¸c nhµ kinh doanh vµ d©n chóng quan
t©m ®Æc biÖt. VËy TCH lµ g×? BiÓu hiÖn cña nã ra sao? vµ t¸c ®éng cña nã nh thÕ
nµo?
1.1.1. TCH lµ g× ?
TCH lµ mét xu thÕ, mét qu¸ tr×nh lÞch sö, nhng trong giai ®o¹n hiÖn nay vÉn
®ang tiÕp diÔn, ®ang vËn ®éng ph¸t triÓn rÊt nhanh vµ phøc t¹p. Do thÕ giíi quan,
nh©n sinh quan chÝnh trÞ - t tëng kh¸c nhau hoÆc do ph¬ng ph¸p tiÕp cËn, gãc ®é
tiÕp cËn vÊn ®Ò kh¸c nhau mµ hiÖn cã nhiÒu c¸ch lý gi¶i kh¸c nhau, nhiÒu ®Þnh
nghÜa kh¸c nhau vÒ TCH. Cho ®Õn nay, gi÷a c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng thùc
tiÔn cña ViÖt Nam còng nh trªn thÕ giíi cha cã sù thèng nhÊt vÒ kh¸i niÖm “TCH”
(Globalization hay Mondialisation). Cã thÓ nªu ra mét sè ®Þnh nghÜa vÒ TCH nh
sau:
- TCH lµ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ c¸c yÕu tè riªng cña mçi quèc gia d©n téc
thµnh c¸c yÕu tè chung mµ mäi quèc gia ®Òu chÊp nhËn. §ã lµ qu¸ tr×nh t¨ng dÇn
2
nh÷ng mèi quan hÖ, sù ¶nh hëng, t¸c ®éng qua l¹i vµ phô thuéc lÉn nhau gi÷a tÊt
c¶ nh÷ng s¶n phÈm, nh÷ng thµnh qu¶ riªng cã tÝnh ®Æc thï cña tõng ®¬n vÞ x· héi
trªn toµn cÇu theo híng ngµy cµng xÝch l¹i gÇn nhau, t×m tíi nhau, t¹o thµnh
nh÷ng gi¸ trÞ chung nhÊt, gi¸ trÞ phæ qu¸t cã ý nghÜa toµn nh©n lo¹i. Toµn cÇu ho¸
nh vËy còng cã thÓ gäi lµ x· héi ho¸, céng ®ång ho¸, quèc tÕ ho¸ (GS.TS. NguyÔn
V¨n Huyªn).
- TCH lµ nh÷ng qu¸ tr×nh mµ th«ng qua ®ã thÞ trêng vµ s¶n xuÊt ë nhiÒu níc
kh¸c nhau ®ang ngµy cµng trë nªn phôc thuéc lÉn nhau do cã sù n¨ng ®éng cña
viÖc bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô còng nh cã sù lu th«ng vèn t b¶n vµ c«ng nghÖ.
§©y kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn tîng míi mµ lµ sù tiÕp tôc cña mét tiÕn tr×nh ®· ®îc
kh¬i mµo tõ l©u (Uû ban ch©u ¢u).
- TCH lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng bµnh tríng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, lµ
mét thø thiÕt chÕ vµ liªn kÕt kinh tÕ cña giíi xuyªn quèc gia trong qu¸ tr×nh tÝch tô
lùc lîng nh»m ®¹t tíi nh÷ng t¨ng trëng v÷ng ch¾c (S.Herman).
- TCH lµ mét xu híng chÝnh trÞ, lµ xu híng bµnh tríng quyÒn lùc cña Mü ra
toµn thÕ giíi nh»m môc ®Ých thèng trÞ thÕ giíi. TCH hiÖn nay thùc chÊt lµ Mü ho¸
c¸c mÆt ®êi sèng x· héi loµi ngêi, tõ chÝnh trÞ, kinh tÕ ®Õn v¨n ho¸, hÖ gi¸ trÞ ( GS
Jean Marie Guihenno).
- TCH lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó miªu t¶ c¸c thay ®æi trong x· héi vµ trong nÒn
kinh tÕ thÕ giíi, t¹o ra bëi mèi liªn kÕt vµ trao ®æi ngµy cµng t¨ng gi÷a c¸c quèc
gia, c¸c tæ chøc hay c¸c c¸ nh©n ë gãc ®é v¨n ho¸, kinh tÕ, v.v … trªn quy m« toµn
cÇu. §Æc biÖt trong ph¹m vi kinh tÕ, TCH hÇu nh ®îc dïng chØ c¸c t¸c ®éng cña
th¬ng m¹i nãi chung vµ tù do ho¸ th¬ng m¹i hay “Tù do th¬ng m¹i” nãi riªng.
Còng ë gãc ®é kinh tÕ, ngêi ta chØ thÊy c¸c dßng ch¶y t b¶n lµ quy m« toµn cÇu
kÐo theo c¸c dßng ch¶y th¬ng m¹i, kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin, v¨n ho¸.
Tõ c¸c quan ®iÓm, quan niÖm c¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò TCH cã
thÕ rót ra mét quan ®iÓm chung: TCH lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng
s¶n xuÊt vµ sù gia t¨ng cña mèi liªn hÖ, liªn kÕt, sù tuú thuéc vµ chÕ íc lÉn nhau
gi÷a tÊt c¶ c¸c níc trong céng ®ång quèc tÕ. Cã thÓ ®Þnh nghÜa TCH lµ qu¸ tr×nh
phæ biÕn ho¸ trªn ph¹m vi toµn cÇu nh÷ng gi¸ trÞ, ho¹t ®éng, m« h×nh. (Kinh tÕ, x·
héi, v¨n ho¸, chÝnh trÞ, khoa häc - kü thuËt, c«ng nghÖ …) nhÊt ®Þnh (1) . Mét c¸ch
kh¸ch quan nhÊt TCH lµ sù phô thuéc qua l¹i kh«ng ngõng gi÷a c¸c quèc gia vµ
c¸c c¸ nh©n sù phô thuéc nµy cã thÓ x¶y ra trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, c«ng
nghÖ, m«i trêng v¨n ho¸ hay x· héi… râ rµng cÇn ph©n biÖt TCH kinh tÕ víi kh¸i
niÖm réng h¬n lµ TCH nãi chung.
TCH b¾t ®Çu tõ lÜnh vùc kinh tÕ kÐo theo c¸c lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng x· héi,
vµ cho ®Õn nay vÉn chñ yÕu lµ TCH kinh tÕ. TCH lµ sù gia t¨ng ho¹t ®éng
3
(1)
PGS.TS.Tr×nh Mu - NguyÔn Hoµng Gi¸p, Quan hÖ quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ViÖt Nam, Nxb lý
luËn chÝnh trÞ, HN- 2006. Tr63.
kinh tÕ xuyªn quèc gia ®Ó v¬n tíi quy m« toµn cÇu, lµ sù nhÊt thÓ ho¸ vÒ thÞ trêng,
vèn, søc lao ®éng, dÞch vô, c«ng nghÖ vµ c¸c quy m« ph¸p chÕ kinh tÕ gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi trªn c¬ së hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ s©u réng.
1.1.2. C¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn cña toµn cÇu ho¸.
1.1.2.1. C¬ së lý luËn
- C¬ së lý luËn quan träng cña toµn cÇu ho¸ lµ lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh do
Adam Smith nªu ra n¨m 1776 vµ sau nµy David Ricado (1987) ®· bæ xung thªm
trong lý thuyÕt so s¸nh nµy cã bèn ®iÓm quan träng:
Thø 1: Th¬ng m¹i tù do lµm cho s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao h¬n.
Thø 2: Th¬ng m¹i tù do lµm cho tiªu dïng cã hiÖu qu¶ cao h¬n.
Thø 3: Th¬ng m¹i tù do lµm cho c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n, lµm t¨ng trëng
kinh tÕ.
Thø 4: Th¬ng m¹i tù do thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi.
Mäi quèc gia vµ c«ng ty tham gia vµo TCH ®Òu chÞu t¸c ®éng theo 4 híng trªn.
- C¬ së lý luËn thùc tiÔn ®ã lµ lý thuyÕt vÒ kinh tÕ thÞ trêng. Tríc hÕt lµ nh÷ng
quy t¾c cña kinh tÕ thÞ trêng bao gåm : sù ®èi xö vÒ kinh doanh vÒ quyÒn kinh
doanh ®èi víi c«ng ty trong vµ ngoµi níc, mét ®ång tiÒn quèc gia chuyÓn ®æi tiªu
dïng, t¸c dông gi¸ c¶, l·i suÊt, t¸c dông th¬ng m¹i ... §©y chÝnh lµ mét nguån lùc
ph¸t triÓn cho mäi quèc gia .
- C¬ së lý luËn ®ã lµ lý thuyÕt thÕ, chÕ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng héi
nhËp quèc tÕ nh÷ng thÓ chÕ nµy cã 5 h×nh thøc : thÓ hiÖn tiÒn tÖ, quan hÖ lao
®éng, quan hÖ c¹nh tranh, ph¬ng thøc héi nhËp quèc tÕ, b¶n chÊt vµ h×nh thøc nhµ
níc.
Cã thÓ cßn nh÷ng c¬ së lý luËn kh¸c n÷a, nhng ba lý luËn trªn ®· vµ sÏ lµ c¬ së
quan träng cho qu¸ tr×nh TCH vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ®¹i biÓu cho qu¸
tr×nh nµy ®i theo híng tiÕn bé phï hîp víi lîi Ých cña c¸c quèc gia.
1.1.2.2. Nh÷ng c¬ së thùc tiÔn
- C«ng nghÖ toµn cÇu lµ c¬ së quan träng ®Çu tiªn ®Æt nÒn t¶ng cho sù ®Èy
m¹nh mÏ qu¸ tr×nh TCH. Trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y c«ng nghÖ th«ng tin vµ vËn
t¶i cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc, ®· lµm gi¶m rÊt nhiÒu chi phÝ vËn t¶i quèc tÕ vµ liªn
l¹c viÔn th«ng quèc tÕ. TiÕn bé c«ng nghÖ nµy ®· cã t¸c ®éng cùc kú quan träng
®Õn toµn bé quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, nã ®· biÕn c¸c c«ng nghÖ quèc gia thµnh
c«ng nghÖ toµn cÇu. Nhê ®ã sù hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia cã thÓ më réng trªn
ph¹m vi toµn cÇu.
- C¸c quan hÖ kinh tÕ toµn cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn.
4
- Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ toµn cÇu ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu vµ trë nªn bøc
xóc, ngµy cµng ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp toµn cÇu cña c¸c quèc gia. C¸c vÊn ®Ò
kinh tÕ toµn cÇu nh : th¬ng m¹i, ®iÖn tö, tiÒn tÖ, d©n sè, l¬ng thùc, n¨ng lîng, m«i
trêng ...
1.1.3. BiÓu hiÖn cña toµn cÇu ho¸.
Nh÷ng tiÕn bé vît bËc cña c«ng nghÖ gÇn ®©y ®· t¹o ra c¬ héi cùc kú lín
®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña con ngêi. Tuy nhiªn, nh÷ng thµnh tùu ®ã cã mang
l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho nh©n lo¹i, cho céng ®ång quèc tÕ hay kh«ng cßn tuú
thuéc vµo c¸ch sö dông vµ môc ®Ých sö dông cña mçi con ngêi vµ mçi quèc gia.
NÒn kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn nhanh chãng tõ c«ng nghÖ míi, hiÖn t¹i nã ®ang gi÷
vÞ trÝ hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh t¬ng t¸c toµn cÇu. Do ®ã gÇn ®©y nhiÒu quèc gia
c«ng nghiÖp ®ang tËp chung chó ý vµo c«ng nghÖ. C«ng nghÖ cã t¸c dông ®ét ph¸
trong kinh tÕ tri thøc lµ c«ng nghÖ th«ng tin kÕt hîp víi truyÒn th«ng vµ sinh
häc.C¸c c«ng nghÖ ®ã ®Òu cã bíc nh¶y vät c¨n b¶n trong qu¸ tr×nh ®æi míi thÓ
hiÖn ë hai mÆt. Thø nhÊt, thùc hiÖn c¸c c¸ch thøc vµ c«ng viÖc cò mét c¸ch nhanh
chãng vµ thuËn lîi. Thø hai, t¹o ra c¸ch thøc nghÒ nghiÖp hoµn toµn míi mµ tríc
®©y loµi ngêi cha thÓ h×nh dung ra ®îc. Sù kÕt hîp gi÷a c«ng nghÖ th«ng tin vµ
truyÒn th«ng ®· t¹o ra Internet. ChÝnh hÖ thèng nµy ®· lo¹i bá c¸c yÕu tè mµ tríc
®©y con ngêi khã vît qua nh yÕu tè chi phÝ, kh«ng gian, thêi gian vµ ®ang më ra
kû nguyªn m¹ng th«ng tin toµn cÇu lÊy thÞ trêng toµn cÇu lµ môc tiªu vµ ®éng lùc
ph¸t triÓn. C«ng nghÖ th«ng tin ®· lµm thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt, h×nh thøc
kinh doanh, vµ ®æi míi m«i trêng c¹nh tranh kinh tÕ. C«ng nghÖ sinh häc t¹o ra
c¸c kh¶ n¨ng nhËn biÕt vµ chuyÓn dÞch gi÷a c¸c lo¹i vËt liÖu vµ c¸c loµi sinh vËt.
Do ®ã, nã ®· ph¸ vì giíi h¹n tù nhiªn, t¹o ra nh÷ng c¬ thÓ míi, t¹o ra mèi liªn kÕt
gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nh÷ng ngêi n«ng d©n b¶n ®Þa t¹i nh÷ng quèc gia giµu tµi
nguyªn vµ mèi liªn hÖ gi÷a ngµnh n«ng nghiÖp víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh ho¸
dîc, chÕ biÕn thùc phÈm …Kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn nhanh trªn c¬ së c«ng nghÖ
míi,do ®ã tri thøc trë thµnh tµi s¶n quý gi¸.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, víi tiÒn ®Ò vÒ vËt chÊt, thÓ chÕ, ph¸p lý, kinh
nghiÖm…, do qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, khu vùc ho¸ t¹o ra, ®ång thêi víi sù t¸c ®éng
cña c¸c yÕu tè kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, chÝnh trÞ … ®· ®Èy m¹nh xu thÕ TCH
víi nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ.
1.1.3.1. NÒn s¶n xuÊt dùa trªn sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ réng r·i.
Ngµy nay ®a sè c¸c s¶n phÈm hµng hãa dï gi¶n ®¬n hay phøc t¹p ®Òu kh«ng
ph¶i do mét ngêi s¶n xuÊt ra, mµ thêng do nhiÒu ngêi, nhiÒu xÝ nghiÖp thËm chÝ
nhiÒu quèc gia cïng hîp t¸c s¶n xuÊt. VÝ dô nh : vÒ mÆt kü thuËt chiÕc xe Toyota
gåm kho¶ng 20.000 chi tiÕt cÊu thµnh vµ do h¬n 105 c«ng ty kh¸c nhau cïng tham
5
gia s¶n xuÊt, hay mét m¸y bay Boeing gåm hµng chôc v¹n chi tiÕt vµ nã lµ s¶n
phÈm cña trªn 600 c«ng ty ®îc ®Æt ë 29 quèc gia kh¸c nhau cïng hîp t¸c s¶n xuÊt.
§iÒu nµy do quy luËt ph©n c«ng hîp t¸c lao ®éng ngµy cµng ph¸t triÓn, nã kh«ng
chØ diÔn ra trong ph¹m vi tõng ngµnh, tõng quèc gia mµ ®· mang tÇm quèc tÕ, tÝnh
toµn cÇu.
Do lîi thÕ tù nhiªn vÒ tµi nguyªn vµ tr×nh ®é kü thuËt còng nh d©n trÝ cña mçi
níc lµ kh¸c nhau do ®ã chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu ®· t¹o tiÒn ®Ò vµ c¬ së
cho trao ®æi th¬ng m¹i quèc tÕ, h×nh thµnh c¸c m¹ng s¶n xuÊt vµ ph©n phèi toµn
cÇu. Giê ®©y mçi doanh nghiÖp, mçi quèc gia trë thµnh mét m¾t xÝch trong d©y
chuyÒn gi¸ trÞ hµng hãa. Qu¸ tr×nh nµy ph¶n ¸nh tÝnh hai mÆt cña héi nhËp : Mét
mÆt t¹o lîi thÕ cho c¸c níc ph¸t huy ®Çy ®ñ u thÕ cña s¶n xuÊt nh tiÕt kiÖm lao
®éng, gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, ph©n bæ vµ h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt tèi u ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh; mÆt kh¸c, t¹o ra sù liªn hÖ vµ phô thuéc lÉn
nhau gi÷a c¸c níc ngµy chÆt chÏ, níc nµo cã quy m« së h÷u vèn, kü thuËt vµ trÝ
tuÖ ë tr×nh ®é cao sÏ cã u thÕ, c¸c níc nghÌo d©n trÝ thÊp, kü thuËt l¹c hËu, së h÷u
vèn nhá bÐ sÏ ph¶i tiÕp tôc ®¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n vµ sù th¸ch ®è ngµy
cµng gay g¾t cña sù c¹nh tranh quèc tÕ.
1.1.3.2. Sù lu chuyÓn nhanh chãng vµ khæng lå vÒ hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t, tµi
chÝnh - tiÒn tÖ, c«ng nghÖ … trªn ph¹m vi toµn cÇu.
Th¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ®îc më réng vµ gia t¨ng víi tèc ®é cao h¬n tèc
®é t¨ng trëng kinh tÕ. ChØ tÝnh kho¶ng thêi gian 50 n¨m trë l¹i ®©y, GDP t¨ng lªn
kho¶ng 4 lÇn th× t¨ng trëng th¬ng m¹i kho¶ng 16 lÇn. ThËp niªn 90 võa qua, th¬ng
m¹i quèc tÕ t¨ng b×nh qu©n 6% trong khi ®ã tæng s¶n phÈm quèc néi chØ t¨ng
kho¶ng 2%. Th¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng trë thµnh sîi d©y liªn kÕt
quan träng g¾n bã nÒn kinh tÕ cña c¸c níc trªn thÕ giíi, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
hµng ho¸ vµ dÞch vô thÕ giíi t¨ng kh«ng ngõng: N¨m 1950 lµ 61 tû USD; n¨m 1970
lµ 315 tû USD; n¨m 1990 lµ 3447 tû USD; n¨m 2005 con sè ®ã lµ 10.160 tû USD
(2). Sù ph¸t triÓn vît bËc cña c«ng nghÖ th«ng tin ®· t¹o tiÒn ®Ò hiÖn thùc cho mét
cuéc c¸ch m¹ng míi trong qu¶n lý mµ tríc hÕt lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ c¸c quan
niÖm. Tõ sù xuÊt hiÖn cña Internet dÉn ®Õn sù ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ do ®ã
quy m« th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang t¨ng lªn chãng mÆt, ®· ®¹t tíi hµng ngµn tû USD ë
thêi ®iÓm hiÖn nay.
§Çu t níc ngoµi t¨ng lªn nhanh chãng: N¨m 1960 tæng FDI quèc tÕ lµ 80 tû
USD; N¨m 1980 lµ 502 tû USD; N¨m 2000 lµ 1410 tû USD; n¨m 2005 con sè ®ã lµ
trªn 900 tû USD (3).
6
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i quèc tÕ cña FDI, qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸
tiÒn tÖ còng t¨ng nhanh, hµng lo¹t c¸c vô s¸p nhËp c¸c ng©n hµng lín diÔn ra,chØ
trong vßng h¬n mét thËp kû qua Ýt nhÊp cã 25 lÇn s¸p nhËp c¸c ng©n hµng lín tõ
h¹ng 200 trë lªn, do ®ã thÞ trêng tiÒn tÖ më réng nhanh chãng, møc giao dÞch
ngo¹i hèi toµn cÇu thËm chÝ cao gÊp vµi chôc lÇn møc mËu dÞch toµn cÇu. C«ng
nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn ®· gãp phÇn hiÖn ®¹i ho¸ sù giao dÞch trªn thÞ trêng
ngo¹i hèi vµ dung lîng ngo¹i hèi hiÖn nay ®· ®¹t tíi hµng ngµn tû USD mçi ngµy.
1.1.3.3. Sù ph¸t triÓn cña c¸c TNCs.
C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ( TNCs) ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ quy m« vµ sè lîng thóc ®Èy qu¸ tr×nh TCH diÔn ra nhanh h¬n. Cuèi n¨m 1997 gi¸ trÞ s¶n lîng
(2)
Websites: http://wto.org//english
http://untad.org.fdi.slaticliu
(3)Websites:
cña TNCs chiÕm 20% tæng gi¸ trÞ s¶n lîng toµn thÕ giíi, chiÕm 60% mËu dÞch
toµn cÇu; 70% kü thuËt cao cña thÕ giíi vµ 80% chuyÓn giao kü thuËt cña thÕ giíi.
Ngµy nay, víi kho¶ng 50.000 TNCs mµ chñ yÕu (80%) lµ c¸c níc ph¸t triÓn ®·
can thiÖp vµ khèng chÕ phÇn lín FDI, kü thuËt cao vµ mËu dÞch. §øng tríc søc Ðp
c¹nh tranh vµ lµn sãng tù do ho¸ gi÷a chóng ®· cã sù xÝch l¹i ®Ó h×nh thµnh lªn
c¸c liªn minh chiÕn lîc kiÓu míi nh»m b¶o vÖ vµ t¨ng cêng n¨ng lùc c¹nh tranh
cña m×nh.
1.1.3.4. H×nh thµnh hÖ thèng c¸c thiÕt chÕ quèc tÕ ®Çy quyÒn lùc.
Sù ra ®êi cña WTO ®¸nh dÊu mét bíc ph¸t triÓn míi cña th¬ng m¹i quèc tÕ tríc hÕt lµ mét chÕ íc cã tÝnh ph¸p lÖnh nghiªm ngÆt ISO 9000 ®· trë thµnh tiªu
chuÈn chung cña mËu dÞch quèc tÕ.
C¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng mËu dÞch quèc tÕ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng
hoµn thiÖn. QuyÒn lùc vµ vai trß cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh: IMF, WB, WTO…
víi t c¸ch ®iÒu hoµ vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng ®îc thÓ
hiÖn râ h¬n.
1.1.3.5. §êi sèng v¨n ho¸ - x· héi thÕ giíi cã nhiÒu nÐt chung.
Qu¸ tr×nh TCH ®em l¹i sù kÕt nèi hµng lo¹t lÜnh vùc khoa häc, c«ng nghÖ,
truyÒn th«ng, s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ … V¨n ho¸, víi tÝnh c¸ch lµ nÒn t¶ng
tinh thÇn cña x· héi kh«ng n»m ngoµi t¸c ®éng cña xu híng TCH, xu híng mµ sù
liªn th«ng ngµy cµng t¨ng gi÷a c¸c x· héi vµ c¸c yÕu tè cña nã do sù xuyªn v¨n
ho¸; sù gia t¨ng bïng næ giao th«ng vµ c«ng nghÖ truyÒn th«ng gãp phÇn thóc ®Èy
giao lu v¨n ho¸, gia t¨ng trao ®æi v¨n ho¸ quèc tÕ nh viÖc xuÊt khÈu c¸c v¨n ho¸
s¶n phÈm (phim ¶nh hay s¸ch b¸o …). Sù trµn lan cña chñ nghÜa ®a v¨n ho¸ vµ
viÖc c¸ nh©n ngµy cµng cã xu híng ®Õn ®a d¹ng v¨n ho¸ lµm mê ®i nh÷ng nÐt
riªng trong v¨n ho¸ quèc gia th«ng qua sù ®ång ho¸, lai t¹p cña v¨n ho¸.
7
§ã chÝnh lµ nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña TCH. Ngêi ta ®· x¸c ®Þnh r»ng hiÖn nay
®ang h×nh thµnh mét thÕ giíi nhÊt thÓ ho¸ trªn c¬ së 5 m¹ng líi liªn kÕt bao gåm:
lµng th«ng tin toµn cÇu (global information village), chî v¨n ho¸ toµn cÇu (global
cultural bazaar), ®¹i siªu thÞ toµn cÇu (global shopping mall), trô së lao
®éng toµn cÇu (global work place) vµ m¹ng líi tµi chÝnh toµn cÇu (global financial
network)(4)
1.1.4. T¸c ®éng cña TCH ®Õn ®êi sèng nh©n lo¹i.
TCH cã b¶n chÊt kÐp. Mét mÆt, nã lµ mét xu thÕ kh¸ch quan nh kÕt qu¶ cña sù
ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¸c yÕu tè vËt chÊt kh¸c. MÆt kh¸c nã còng
lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ - x· héi, chÝnh trÞ vµ v¨n hãa bÞ mét sè thÕ lùc t b¶n quèc
tÕ chi phèi. Sù ®an xen gi÷a c¸i kh¸ch quan vµ c¸i chñ quan ®· lµm cho TCH, vÒ
b¶n chÊt, trë thµnh qu¸ tr×nh ®Çy m©u thuÉn, chøa ®ùng mÆt tÝch cùc lÉn mÆt tiªu
cùc ®èi víi tõng quèc gia còng nh toµn thÓ nh©n lo¹i.
1.1.4.1. Trªn lÜnh vùc kinh tÕ
TCH thóc ®Èy ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc lîng s¶n xuÊt ®a l¹i t¨ng trëng
cao cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung còng nh tõng níc nãi riªng, thóc ®Èy mäi
níc kÓ c¶ c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn nhÊt, ph¶i c¶i tæ vµ b¾t nhÞp
vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét thÞ trêng thÕ giíi thèng nhÊt nh mét chØnh thÓ. TCH
truyÒn b¸ vµ chuyÓn giao trªn quy m« lín nh÷ng thµnh qu¶ míi mÎ, nh÷ng ®ét ph¸
s¸ng t¹o vÒ khoa häc c«ng nghÖ, vÒ tæ chøc qu¶n lý, vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, ®a
kiÕn thøc vµ kinh nghÖm quèc tÕ ®Õn mäi quèc gia d©n téc, ®Õn tõng gia ®×nh,
tõng con ngêi vµ ®Æc biÖt, t¹o tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kÞªn cho c¸c quèc gia ®i sau thùc
hiÖn c¸c bíc ph¸t triÓn rót ng¾n. TCH thóc ®Èy sù c¶i c¸ch s©u réng c¸c nÒn kinh
tÕ quèc gia còng nh gia t¨ng tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ ®Ó c¸c chñ thÓ
nµy cã thÓ n©ng cao thÕ th¬ng lîng c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÕ
giíi.
ý niÖm vÒ chñ quyÒn quèc gia vµ biªn giíi quèc gia mê ®i th«ng qua c¸c
hiÖp íc quèc tÕ dÉn ®Õn viÖc thµnh c¸c tæ chøc nh: WTO, OPEC… c¸c tæ chøc
quèc gia sÏ mÊt dÇn quyÒn lùc, quyÒn lùc nµy sÏ chuyÓn vÒ tay c¸c tæ chøc ®a ph¬ng nh WTO, WIPO, IMF… c¸c tæ chøc nµy sÏ më réng viÖc tù do ®èi víi c¸c
giao dÞch th¬ng m¹i, vµ th«ng qua c¸c hiÖp íc ®a ph¬ng h¹ thÊp hoÆc n©ng cao c¸c
hµng rµo thuÕ quan ®Ó ®iÒu chØnh th¬ng m¹i quèc tÕ.
Thóc ®Èy th¬ng m¹i quèc tÕ:
- VÒ hµng ho¸: gi¶m hoÆc bá h¼n c¸c lo¹i thuÕ quan; x©y dùng c¸c khu mËu
(4) Mét sè vÊn ®Ò cÇn biÕt vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Nxb lao ®éng, HN- 2004. Tr12.
dÞch t do víi thuÕ quan thÊp hoÆc kh«ng cã.
8
- VÒ t b¶n: gi¶m hoÆc bá h¼n c¸c h×nh thøc kiÓm so¸t t b¶n.
- Gi¶m hoÆc bá h¼n hay ®iÒu hoµ viÖc trî cÊp cho c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng.
Th¾t chÆt vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ:
- Hoµ hîp luËt së h÷u trÝ tuÖ gi÷a c¸c quèc gia.
- C«ng nhËn së h÷u trÝ tuÖ ë quy m« gi÷a c¸c níc. VÝ dô: B»ng s¸ng chÕ do
ViÖt Nam cÊp cã thÕ ®îc Mü thõa nhËn.
TCH còng lµm cho hiÖn tîng “ch¶y m¸u chÊt x¸m” diÔn ra nhiÒu vµ dÔ dµng
h¬n, kÐo theo biÕn tíng lµ n¹n “s¨n ®Çu ngêi”. Hai hiÖn tîng nµy ®· gãp phÇn lµm
gia t¨ng kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn, gi÷a
tõng khu vùc riªng biÖt.
1.1.4.2. Trªn lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi.
Toµn cÇu ho¸ sÏ t¹o ra nh÷ng hiÖu qu¶ tr¸i ngîc ë møc ®é c¸ nh©n vµ d©n téc.
- Mét sù ®a d¹ng cho c¸c c¸ nh©n do hä ®îc tiÕp xóc víi c¸c nÒn v¨n ho¸ vµ
v¨n minh kh¸c nhau. TCH gióp con ngêi hiÓu h¬n vÒ thÕ giíi vµ nh÷ng th¸ch thøc
ë quy m« toµn cÇu qua sù bïng næ c¸c nguån th«ng tin, viÖc phæ th«ng ho¸ ho¹t
®éng du lÞch, qua viÖc tiÕp cËn dÔ dµng h¬n víi gi¸o dôc vµ v¨n ho¸.
- Mét sù ®ång nhÊt ®èi víi c¸c d©n téc qua ¶nh hëng cña c¸c dßng ch¶y th¬ng
m¹i vµ v¨n ho¸ m¹nh. Trªn thùc tÕ th«ng tin t¹o ra chÝnh kiÕn vµ v× thÕ mét vµi tËp
®oµn truyÒn th«ng lín, chñ yÕu lµ ë ph¬ng T©y cã thÓ t¹o ra vµ lµm gi¶ th«ng tin
®a ®Õn d©n chóng.
ViÖc gia t¨ng c¸c luång d÷ liÖu xuyªn biªn giíi th«ng qua viÖc sö dông c¸c
c«ng nghÖ nh Internet, c¸c vÖ tinh liªn l¹c, ®iÖn tho¹i… ®ång thêi lµm gia t¨ng
trao ®æi v¨n ho¸ quèc tÕ. ViÖc tiÕp cËn dÔ dµng víi c¸c lu«ng th«ng tin vµ v¨n ho¸
cã thÓ dÉn ®Õn sù ®ång ho¸, lai t¹p v¨n hãa, T©y ho¸, Mü ho¸ hay H¸n ho¸ cña
v¨n ho¸. Do ®ã, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ riªng cña d©n téc lµ mét trong nh÷ng vÊn
®Ò ®Æt ra cña mçi quèc gia trong thêi ®¹i TCH.
ë gãc ®é ng«n ng÷, chóng ta thÊy râ rµng khuynh híng, híng tíi ®ång nhÊt
ho¸ viÖc dïng “tiÕng Anh toµn cÇu” (“globish” viÕt t¾t cña global English).
Xu thÕ TCH thóc ®Èy m¹nh mÏ ho¹t ®éng giao lu v¨n ho¸ vµ trÝ thøc quèc tÕ,
t¨ng cêng sù hiÓu biÕt, tin cËy lÉn nhau vµ t×nh h÷u nghÞ gi÷a c¸c d©n téc. V¨n ho¸
chØ thùc sù trë thµnh ®éng lùc, môc tiªu vµ hÖ ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn khi nã ®îc thêng xuyªn båi bæ th«ng qua giao lu réng më s©u s¾c gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c
nhau. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö c¬ héi giao lu nµy ®îc më réng ra nhê xu híng
TCH lµm cho ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y, d©n téc nµy vµ d©n téc kh¸c xÝch l¹i gÇn
nhau. §ång thêi xu thÕ TCH lµm cho tri thøc loµi ngêi kÕt tinh kh¸ c« ®äng vµo
c¸c ph¸t minh; s¸ng chÕ khoa häc, c«ng nghÖ, kü thuËt… ® îc phæ biÕn réng r·i
toµn thÕ giíi, t¹o ®éng lùc cho sù bïng næ trÝ tuÖ nh©n lo¹i.
9
1.1.4.3. Trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ.
Xu thÕ TCH t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c níc tham gia vµo ®êi sèng quèc tÕ,
bµy tá chÝnh kiÕn, b¶o vÖ lîi Ých tËp hîp lùc lîng… nh»m thùc hiÖn môc tiªu chiÕn
lîc cña m×nh. C¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ ngµy cµng cao cña
m×nh trong bèi c¶nh TCH hiÖn nay th«ng qua c¸c diÔn ®µn quèc tÕ nh Liªn Hîp
Quèc, Phong trµo kh«ng liªn kÕt, nhãm G77 (gåm 77 quèc gia ®ang ph¸t triÓn,
chñ tr¬ng ®oµn kÕt trao ®æi ý kiÕn, phèi hîp ho¹t ®éng trong diÔn ®µn liªn hîp
quèc chèng l¹i sù ¸p ®Æt cña c¸c cêng quèc t b¶n ph¸t triÓn).
Xu thÕ TCH còng lµm cho c¸c quèc gia d©n téc ngµy cµng phô thuéc lÉn nhau.
§©y lµ c¬ héi tÝch cùc ®Ó lo¹i bá mäi biÓu hiÖn cña ý ®å thiÕt lËp mèi quan hÖ mét
chiÒu chøa ®ùng sù ¸p ®Æt, chi phèi, thèng trÞ cña c¸c siªu cêng ®èi víi ®«ng ®¶o
c¸c quèc gia d©n téc kh¸c trªn thÕ giíi. §©y còng lµ c¬ héi cho sù h×nh thµnh mét
trËt tù thÕ giíi ®a cùc, ®a trung t©m nh khu«n khæ quyÒn lùc cho c¬ chÕ sinh ho¹t
quèc tÕ d©n chñ, c«ng b»ng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c quèc gia d©n téc. Do t¸c ®éng chñ
quan hay kh¸ch quan, TCH trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ mét qu¸ tr×nh ®Çy m©u
thuÉn vµ mang tÝnh chÊt hai mÆt : võa tÝch cùc, võa tiªu cùc. Víi t c¸ch lµ mét xu
thÕ tÊt yÕu, kh¸ch quan, lµ hÖ qu¶ cña sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ
c¸c yÕu tè vËt chÊt kh¸c, TCH lµ mét xu thÕ tiÕn bé, tÝch cùc trong ®êi sèng nh©n
lo¹i. Loµi ngêi tån t¹i vµ ph¸t triÓn tríc hÕt dùa trªn s¶n xuÊt. V× vËy TCH b¾t
nguÇn tõ sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt nh÷ng thµnh
qu¶ cña s¶n xuÊt ; tõ viÖc më réng quan hÖ x· héi, chÝnh trÞ, c«ng nghÖ, v¨n ho¸...
Nh÷ng thµnh qu¶ kinh tÕ - chÝnh trÞ, khoa häc - c«ng nghÖ, c¸c hÖ thèng qu¶n
lý x· héi, c¸c ®Þnh chÕ ph¸p lý quèc tÕ, thËm chÝ c¶ lèi t duy vµ lèi sèng th«ng qua
giao lu ngµy cµng s©u réng, ®Æc biÖt qua ®iÖn tö viÔn th«ng, qua Internet ®· trë
thµnh tµi s¶n chung, thµnh nh÷ng kh¸i qu¸t chung cña céng ®ång quèc tÕ. TCH ®·
t¹o c¬ héi cho mäi ngêi, mäi quèc gia, d©n téc cã thÓ rót ng¾n kho¶ng c¸ch.
Th«ng qua giao lu trao ®æi hîp t¸c TCH cßn lµm t¨ng cêng sù hiÓu biÕt t×nh h÷u
nghÞ, sù t«n träng lÉn nhau trong khu vùc, c¸c nÒn v¨n ho¸, v¨n minh c¸c t«n gi¸o
kh¸c nhau . Xem xÐt tõ tÊt c¶ c¸c mÆt trªn râ rµng TCH lµ bíc ph¸t triÓn tÝch cùc
cña ®êi sèng nh©n lo¹i.
TCH trong giai ®o¹n hiÖn nay kh«ng ®¬n gi¶n lµ qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ lÞch sö tù
nhiªn cña loµi ngíi còng kh«ng ph¶i lµ ®¬n thuÇn lµ quèc tÕ kinh tÕ - kü thuËt mµ
chñ yÕu lµ ph¹m trï kinh tÕ - x· héi ®ang chøa ®ùng nh÷ng bÊt c«ng vµ nghÞch lý
lín. HiÖn nay c¸c níc t b¶n chñ nghÜa giµu cã nhÊt vµ c¸c c«ng ty t b¶n xuyªn
quèc gia ®ang n¾m trong tay nh÷ng nguån lùc vËt chÊt vµ ph¬ng tiÖn hïng m¹nh
nhÊt (vèn kü thuËt, c«ng nghÖ, tæ chøc kinh tÕ, th¬ng m¹i quèc tÕ) ®Ó t¸c ®éng lªn
toµn thÕ giíi. Hä còng n¾m c¶ nh÷ng ph¬ng tiÖn hïng m¹nh nhÊt trong lÜnh vùc
10
s¶n xuÊt, tinh thÇn, v¨n ho¸, v¨n minh còng nh c¸c nguån lùc quan träng vÒ chÊt
x¸m tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng TCH kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ mét qu¸ tr×nh
®ang diÔn ra víi u thÕ dÉn ®Çu, chi phèi cña chñ nghÜa t b¶n, lµ xu híng bµnh tríng quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ra toµn thÕ giíi, lµ qu¸ tr×nh TCH gi¸ trÞ cña
c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn ph¬ng t©y. XÐt tõ khÝa c¹nh nµy TCH lµ xu thÕ
tiªu cùc ph¶n v¨n ho¸. V× thÕ TCH trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ mét qu¸ tr×nh ®Çy
m©u thuÉn, trong s©u xa lµ c¶ mét cuéc ®Êu tranh giai cÊp, ®Êu tranh d©n téc gay
g¾t cho mét TCH b×nh ®¼ng gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc, v× mét x· héi quèc tÕ c«ng
b»ng ngµy cµng tho¸t khái sù khèng chÕ, ¸p ®Æt, b¸ quyÒn, lòng ®o¹n cña c¸c thÕ
lùc t b¶n quèc tÕ.
1.2. qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña viÖt nam.
Sù tham gia qu¸ tr×nh TCH ®îc gäi lµ héi nhËp. Héi nhËp cã nhiÒu néi dung vµ
cÊp ®é kh¸c nhau nh : Héi nhËp khu vùc, héi nhËp quèc tÕ, héi nhËp v¨n ho¸, héi
nhËp kinh tÕ… TCH vµ héi nhËp cã thÓ nhiÒu mÆt : an ninh; chÝnh trÞ; kinh tÕ; v¨n
ho¸… nhng cho ®Õn nay,TCH vµ héi nhËp tiÕn triÓn m¹nh nhÊt vµ râ nÐt nhÊt lµ
TCH vµ héi nhËp vÒ kinh tÕ.
1.2.1. Sù cÇn thiÕt héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam.
TCH vµ héi nhËp quèc tÕ lµ mét xu thÕ, mét qu¸ tr×nh, kh«ng ph¶i ngÉu
nhiªn mµ nã ®· vµ ®ang l«i kÐo ngµy cµng nhiÒu quèc gia tham gia vµo. Mçi quèc
gia ®Òu cã lý do riªng cña m×nh nhng ®Òu cã nhËn ®Þnh r»ng tÊt c¶ c¸c quèc gia
còng nh ViÖt Nam ®Òu nhËn thÊy nh÷ng lîi Ých mµ qu¸ tr×nh nµy mang l¹i.
Thø nhÊt: Héi nhËp quèc tÕ lµm gia t¨ng c¸c mèi quan hÖ, giao lu gi÷a c¸c
quèc gia víi nhau, tõ ®ã cã c¬ héi më réng thÞ trêng ra bªn ngoµi, ph¸t triÓn s¶n
xuÊt.
Thø hai: TCH vµ héi nhËp gióp tiÕp cËn c¸c nguån vèn, khoa häc c«ng
nghÖ míi cã hiÖu qu¶ h¬n, gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c níc giµu víi
c¸c níc nghÌo, gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tiÕn kÞp c¸c níc ph¸t triÓn.
Thø ba: TCH gióp khai th«ng giao lu c¸c nguån lùc cña c¸c quèc gia trªn
thÕ giíi, lµm cho viÖc ph©n bæ c¸c nguån lùc cã hiÖu qu¶ h¬n, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
Thø t: Tham gia TCH, trë thµnh thµnh viªn c¸c tæ chøc khu vùc vµ thÕ giíi
gióp n©ng cao vÞ thÕ quèc tÕ vµ t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c h¬n trong quan hÖ quèc tÕ,
tr¸nh bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong th¬ng m¹i quèc tÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia, ®Æc
biÖt lµ ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn.
Thø n¨m: §èi víi ViÖt Nam tham gia TCH vµ héi nhËp quèc tÕ cßn lµ c¬
héi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ®Êt níc cñng cè vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt
ph¸p.
11
TCH vµ héi nhËp quèc tÕ gièng nh mét con tµu ®ang ch¹y, nÕu nh mét quèc
gia kh«ng nhanh chãng nh¶y lªn tµu th× kho¶ng c¸ch gi÷a hä vµ con tµu sÏ ngµy
cµng xa, hay nãi c¸ch kh¸c, nÕu mét quèc gia ®øng ngoµi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸
th× hä sÏ bÞ tôt hËu. TCH vµ héi nhËp quèc tÕ lµ c¬ héi ph¸t triÓn cho tÊt c¶ c¸c
quèc gia. Tham gia héi nhËp quèc tÕ, tÊt c¶ c¸c quèc gia còng nh ViÖt Nam sÏ
nhËn ®îc nh÷ng c¬ héi vµ lîi Ých tõ qu¸ tr×nh nµy mang l¹i. §iÒu nµy ph¶n ¸nh sù
cÇn thiÕt ph¶i héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam.
1.2.2. Qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam.
Xu thÕ TCH cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc t¹o ra c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia d©n téc. Tríc sù gia t¨ng c¶ vÒ bÒ réng lÉn chiÒu
s©u cña xu thÕ TCH, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng ngoµi, kh«ng tham gia qu¸ tr×nh
TCH (hay héi nhËp quèc tÕ). ChÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ tõng bíc ®îc h×nh thµnh
trong qu¸ tr×nh triÓn khai ®êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, ®a ph¬ng ho¸ vµ ®a
d¹ng ho¸ cña §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø
III, Ban chÊp hµnh trung ¬ng (kho¸ VIII)(29-6-1992) vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ
kinh tÕ ®èi ngo¹i nªu râ nhiÖm vô cè g¾ng khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi
chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ IMF, WB, ADB... më réng quan hÖ víi c¸c tæ chøc hîp t¸c
khu vùc tríc hÕt ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng. Còng nh víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn
kh¸c, TCH t¹o nhiÒu c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn, nhng còng ®Æt ra kh«ng Ýt th¸ch thøc
cho Viªt Nam. §¶ng ta nhËn ®Þnh: “TCH lµ xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn c¸c níc,
bao trïm hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc, võa thóc ®Èy hîp t¸c, võa t¨ng søc Ðp c¹nh tranh vµ
tÝnh tuú thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ”. §¶ng ta chñ tr¬ng: “Chñ ®éng héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao
hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, ®¶m b¶o ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng”.
1.2.2.1. ViÖt Nam chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ vµ lÇn lît trë thµnh thµnh viªn
cña nhiÒu tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc.
Qu¸ tr×nh tham gia héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ cña ViÖt Nam lµ mét qu¸ tr×nh
mang tÝnh chñ ®éng, xuÊt ph¸t tõ viÖc thõa nhËn c¸c lîi Ých to lín do héi nhËp
kinh tÕ - th¬ng m¹i khu vùc vµ quèc tÕ mang l¹i vµ nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t cña
xu híng héi nhËp trªn toµn thÕ giíi ®Æt ra.
Sù kiÖn ®¸nh dÊu qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, chñ ®éng héi nhËp cña níc ta b¾t ®Çu tõ
§¹i héi VI cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, n¨m 1986 quyÕt ®Þnh thi hµnh chÝnh
s¸ch ®æi míi. Cho ®Õn nay, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ ngo¹i giao víi 169 quèc gia
trªn thÕ giíi, ký c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a ph¬ng vµ song ph¬ng víi trªn 80 quèc
gia thùc hiÖn chÕ ®é tèi huÖ quèc víi trªn 70 quèc gia vµ vïng l·nh thæ. C¸c dÊu
mèc ®Æc biÖt quan träng ®¸ng chó ý trong tiÕn tr×nh më cöa héi nhËp lµ: n¨m 1992
12
ký c¸c hiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i víi EU; n¨m 1995 gia nhËp ASEAN;
n¨m 1998 gia nhËp APEC; n¨m 2001 ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng ViÖtMü; n¨m 2003 tham gia AFTA cña ASEAN vµ ngµy 7-11-2006, trë thµnh thµnh
viªn chÝnh thøc vµ ®Çy ®ñ thø 150 cña WTO ®¸nh dÊu sù më cöa héi nhËp hoµn
toµn vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu cña ViÖt Nam. GÇn ®©y nhÊt, ngµy 16-10-2007 võa
qua ViÖt Nam ®· ®îc §¹i Héi §ång Liªn Hîp Quèc bÇu lµm thµnh viªn kh«ng thêng trùc nhiÖm kú 2008-2009 cña Héi §ång B¶o An Liªn Hîp Quèc. Tõ n¨m
1992 ®Õn nay ®· khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ nh
IMF, WB, ADB. Ngay sau khi trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN, ViÖt
Nam ®· tham gia vµo mét lo¹t c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c ®Çu t trong khu vùc:
- Ngµy 15/12/1995, t¹i héi nghÞ thîng ®Ønh ASEAN lÇn thø 5, ViÖt Nam ®· ký
nghÞ ®Þnh th vÒ thùc hiÖn CEPT nh»m hoµn thµnh AFTA. Theo nghÞ ®Þnh th, ViÖt
Nam cam kÕt sÏ c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu hµng ho¸ trong néi bé c¸c níc
ASEAN xuèng cßn 0.5% trong vßng 10 n¨m tõ ngµy 1/1/1996 ®Õn 1/1/2006, ®ång
thêi dì bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan nh»m thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i trong
khu vùc.
- Ngµy 15/12/1998, ViÖt Nam c«ng bè danh s¸ch hµng hãa thùc hiÖn CEPT.
Doanh môc nµy ®îc x©y dùng dùa vµo c¸c nguyªn t¾c riªng cña ViÖt Nam mµ:
kh«ng g©y ¶nh hëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch, b¶o hé hîp lý cho nÒn s¶n xuÊt
trong níc t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch viÖc chuyÓn giao kü thuËt ®æi míi c«ng
nghÖ cho nÒn s¶n xuÊt trong níc vµ cïng hîp t¸c víi ASEAN ®Ó thùc hiÖn CEPT
nh»m më réng thÞ trêng cho xuÊt khÈu vµ thu hót ®Çu t níc ngoµi.
ViÖt Nam ®· thùc hiÖn cam kÕt ban ®Çu cho nghÞ ®Þnh th sè 1 (ký ngµy
15/12/1997 t¹i Kualalampua- Malaysia) vµ nghÞ ®Þnh th sè 2 (ký ngµy 16/2/1998
t¹i Hµ Néi) vÒ vÊn ®Ò tù do ho¸ mét sè ngµnh dÞch vô trong ASEAN.
- T¹i ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Hµ Néi (th¸ng 12 n¨m 1998), ViÖt Nam ®· cam
kÕt gi¶m thuÕ quan vµ lo¹i bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i trong lÜnh vùc h¶i quan víi
c¸c néi dung chÝnh lµ : TiÕp tôc lo¹i bá c¸c h¹n chÕ trong th¬ng m¹i, hµi hoµ hÖ
thèng h¶i quan tiªu chuÈn ho¸ vµ ®¸nh gi¸ sù hîp chuÈn cña s¶n phÈm trong danh
môc qu¶n lý vµo n¨m 2005, thùc hiÖn hiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ nh÷ng tho¶
thuËn c«ng nhËn lÉn nhau (MRAs)…
- ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh khung vÒ khu vùc ®Çu t ASEAN (AIA) vµo th¸ng
10 n¨m 1998. tríc m¾t ViÖt Nam ®a ra danh s¸ch lo¹i trõ t¹m thêi cha më cöa
thùc hiÖn ®Çu t ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ vµ danh môc nh¹y c¶m kh«ng giµnh u
®·i quèc gia (NT) vµ kh«ng më cöa tù do ®Çu t ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t ASEAN.
13
Ngoµi ra, ViÖt Nam còng cam kÕt tham gia kÕ ho¹ch hµnh ®éng ph¸t triÓn thÞ
trêng vèn (trong ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Hµ Néi n¨m 1998), c¸c ch¬ng tr×nh hîp
t¸c vÒ c«ng nghiÖp, n¨ng lîng, viÔn th«ng, du lÞch, giao th«ng vËn t¶i…
Nhê chÝnh s¸ch ®æi míi, më cöa, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®¹t ®îc nh÷ng kÕt
qu¶ tríc nay cha tõng cã tæng kim ng¹ch xuÊt - nhËp khÈu ®· t¨ng tõ møc 2,9 tû
USD n¨m 1986 lªn 84,7 n¨m 2006. trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 57 lÇn sau
20 n¨m, tõ 789 triÖu USD n¨m 1986 lªn 44,9 tû n¨m 2006, b×nh qu©n t¨ng trëng
20%/ n¨m. hµng ho¸ ViÖt Nam ®· cã mÆt ë h¬n 100 quèc gia trªn thÕ giíi, trong ®ã
c¸c thÞ trêng chñ yÕu lµ Hoa Kú (18%), EU (17%) vµ ASEAN (16,8%)(5) .
LÜnh vùc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) còng ®¹t nh÷ng thµnh tùu to lín, vît ra khái khu«n khæ cña lîng vèn ®îc c¸c c«ng ty níc ngoµi ®em ®Õn ViÖt Nam
®Çu t kinh doanh. Lîng vèn FDI chiÕm kho¶ng 20% tæng lîng vèn ®Çu t x· héi
h»ng n¨m, gãp phÇn n©ng cao tæng lîng vèn ®Çu t x· héi so víi GDP lªn tíi 40%
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lµ mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ cã tû lÖ ®Çu t / GDP cao
nhÊt thÕ giíi. §Æc biÖt lµ ngay sau khi ViÖt Nam gia nhËp WTO, xu híng vèn FDI
vµo ViÖt Nam cã dÊu hiÖu gia t¨ng râ rÖt trong n¨m 2007. Tæng FDI cßn hiÖu lùc
céng dån giai ®o¹n 1998- 2007 lµ 77.8 tû USD. Nguån vèn FDI n¨m 2005 lµ 4.2
tû USD, th× n¨m 2006 lµ 10.2 tû USD(6) . H¬n n÷a, hiÖn nay, bíc ®Çu c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam ®· cã mét sè dù ¸n ®Çu t ra níc ngoµi.
Víi nh÷ng thµnh qu¶ trªn, mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®¸nh dÊu bíc chuyÓn
quan träng cña kinh tÕ ViÖt Nam lµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cã thÆng d kh¸,
(5)
Bïi TÊt Th¾ng, Kinh tÕ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020: tÇm nh×n vµ triÓn väng - T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ.
Sè 356, th¸ng 1/2008. Tr4.
(6) Bïi TÊt Th¾ng, Kinh tÕ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020: tÇm nh×n vµ triÓn väng - T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ.
Sè 356, th¸ng 1/2008. Tr5.
dù tr÷ ngo¹i tÖ t¨ng tõ gÇn 12 tuÇn nhËp khÈu vµo cuèi n¨m 2006 lªn gÇn 20 tuÇn
nhËp khÈu vµo cuèi n¨m 2007, ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ vµ b×nh æn thÞ trêng ngo¹i hèi. Nî cña chÝnh phñ vµ nî níc ngoµi cña quèc gia vÉn duy tr× ë møc
kiÓm so¸t ®îc.
Sau h¬n 20 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng, më cöa nÒn kinh tÕ chñ
®éng tham gia héi nhËp quèc tÕ, ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng
mang tÝnh lÞch sö. Tõ t×nh tr¹ng tr× trÖ vµ khñng ho¶ng cña nÒn kinh tÕ, kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung, ViÖt Nam ®· chuyÓn m×nh ®Ó trë thµnh mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ
cã tèc ®é t¨ng trëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m thuéc lo¹i cao trªn thÕ giíi (kho¶ng
7.5 %/n¨m) trong suèt hai thËp niªn qua. N¨m 2007, GDP t¨ng 8.48%, cao nhÊt
trong 10 n¨m trë l¹i gÇn ®©y. Quy m« GDP cña ViÖt Nam n¨m 2006 lµ 60.8tû
USD, ®øng thø 57 trong sè 183 nÒn kinh tÕ. MÆc dï vËy, do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp vµ
d©n sè ®«ng (84 triÖu ngêi - lµ níc ®«ng d©n ®øng thø 13 trªn thÕ giíi vµ thø nh× ë
§«ng Nam ¸), nªn ViÖt Nam vÉn thuéc nhãm nh÷ng níc nghÌo tÝnh theo chØ tiªu
14
GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi. Theo Ng©n hµng ThÕ giíi, níc cã thu nhËp thÊp lµ níc
cã møc trung b×nh b×nh qu©n GDP ®Çu ngêi thÊp h¬n 765 USD (n¨m 2003). NÕu
theo thêi gi¸ hiÖn nay, con sè nµy kho¶ng 875 USD/ ngêi. N¨m 2007, gdp/ ngêi
tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña ViÖt Nam íc ®¹t kho¶ng 835 USD(7) , tøc lµ cha ra khái
t×nh tr¹ng níc nghÌo.
1.2.2.2.Më réng quan hÖ th¬ng m¹i song ph¬ng víi nhiÒu níc.
ViÖt Nam ®· më réng quan hÖ ®èi ngo¹i song ph¬ng víi nhiÒu níc.N¨m
2001, ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng ViÖt Nam- Hoa Kú, bao gåm
nhiÒu néi dung th¬ng m¹i hµng ho¸: Së h÷u trÝ tuÖ, th¬ng m¹i dÞch vô vµ ph¸t triÓn
quan hÖ ®Çu t. VÊn ®Ò t¹o thuËn lîi cho kinh doanh tÝnh minh b¹ch, c«ng khai vµ
quyÒn khiÕu kiÖn còng lµ nh÷ng néi dung trong kú tho¶ thuËn trong hiÖp ®Þnh phï
hîp víi nguyªn t¾c cña WTO.
§¹i héi §¶ng VII, n¨m 1991 ®· ®Ò ra c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi
kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi vµ chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
®Õn n¨m 2000, ®Ò ra ®êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, ®a d¹ng ho¸, ®a
(7)
Bïi TÊt Th¾ng, Kinh tÕ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020: tÇm nh×n vµ triÓn väng - T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ.
Sè 356, th¸ng 1/2008. Tr3.
ph¬ngho¸ theo chñ tr¬ng “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trong
céng ®ång quèc tÕ, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn” nh»m tham gia
tÝch cùc vµo ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ. §¹i héi còng nhÊn m¹nh “G¾n thÞ trêng
trong níc víi thÞ trêng thÕ giíi, gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tiªu dïng trong níc
vµ xuÊt khÈu, cã chÝnh s¸ch b¶o vÖ s¶n xuÊt néi ®Þa”.
Th¸ng 6, n¨m 1996, §¹i héi lÇn thø 8 cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kh¼ng
®Þnh chñ tr¬ng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, ®a ph¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ quan
hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu
nh÷ng hµng trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, tranh thñ vèn, c«ng nghÖ vµ thÞ trêng
quèc tÕ; më réng quan hÖ quèc tÕ, hîp t¸c nhiÒu mÆt, song ph¬ng, ®a ph¬ng víi
c¸c níc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp, chñ
quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau
b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi.
Th¸ng 6, n¨m 1996, ViÖt Nam tham gia thµnh lËp ASEM.
Th¸ng 11, n¨m 1998,ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña APEC. §aÞ héi lÇn
thø 9 cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ( th¸ng 4/2001 ) ®· kh¼ng ®Þnh “ ph¸t huy cao
®é néi lùc ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng”.
Ngµy 03/02/2004, Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng ®· ra nghÞ quyÕt sè 34NQ/TW vÒ mét sè chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch gi¶i ph¸p lín nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi
nghÞ quyÕt §ai héi toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng, toµn d©n ta hiÖn nay lµ chñ
15
®éng vµ khÈn tr¬ng h¬n trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam
kÕt quèc tÕ ®a ph¬ng, song ph¬ng níc ta ®· ký kÕt vµ chuÈn bÞ tèt c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó
sím gia nhËp WTO; t¹o m«i trêng ®Çu t kinh doanh b×nh ®¼ng, minh b¹ch, æn
®Þnh, th«ng tho¸ng, cã tÝnh c¹nh tranh cao so víi khu vùc; t¨ng nhanh xuÊt khÈu
vµ thu hót m¹nh ®Çu t níc ngoµi
1.2.2.3. ViÖt Nam trë thµnh quan s¸t viªn cña GATT tõ n¨m 1994 vµ nép ®¬n
xin gia nhËp WTO n¨m 1995 vµ chÝnh thøc lµ thµnh viªn thø 150 cña WTO kÓ
tõ 7/11/2006.
ViÖt Nam trë thµnh quan s¸t viªn cña GATT n¨m 1994 vµ ®Çu n¨m 1995
ViÖt Nam ®· chÝnh thøc nép ®¬n xin gia nhËp WTO. Tõ ®ã ®Õn nay, ViÖt Nam ®·
trao cho ban th ký WTO “ BÞ vong lôc vÒ chÕ ®é ngo¹i th¬ng ViÖt Nam” vµ ®· gi¶i
®¸p gÇn 2000 c©u hái cña c¸c níc thµnh viªn WTO vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn
chÕ ®é, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. ViÖt Nam ph¶i tr¶i qua nhiÒu cuéc ®µm
ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi nhiÒu níc thµnh viªn, khã kh¨n nhÊt lµ cuéc
®µm ph¸n víi Mü. Nhng víi sù quyÕt t©m cao, ViÖt Nam ®· vît qua mäi trë ng¹i
khã kh¨n ®Ó dµnh ®îc sù t¸n thµnh cña c¸c níc thµnh viªn. WTO ®· thµnh lËp
nhãm c«ng t¸c vÒ viÖc gia nhËp cña ViÖt Nam vµ ®· tæ chøc 3 kú häp trao ®æi lµm
s¸ng tá chÝnh s¸ch th¬ng m¹i hiÖn hµnh cña ViÖt Nam vµ kÕt qu¶ lµ, trong 11 n¨m
2006 võa qua ViÖt Nam ®· chøng tá cho c¸c níc thµnh viªn WTO nhËn thÊy ®îc
ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn lµ thµnh viªn chÝnh thøc thø 150 cña WTO vµo ngµy
7/11/2006 vµ bªn phÝa Hoa kú còng ®· chÝnh thøc trao PNTR ( quy chÕ th¬ng m¹i
b×nh thêng vÜnh viÔn ) cho ViÖt Nam ®¸nh dÊu mèc quan träng trong quan hÖ gi÷a
2 níc ViÖt- Mü.
16
Ch¬ng 2
Nh÷ng m¶ng tèi cña toµn cÇu ho¸
Thùc chÊt m¶ng tèi cña toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ nh÷ng mÆt t¸c ®éng tiªu cùc
cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. TCH vÒ mÆt b¶n chÊt cã tÝnh chÊt hai mÆt. Mét mÆt, nã
lµ xu thÕ kh¸ch quan nh kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¸c
yÕu tè vËt chÊt kh¸c. MÆt kh¸c, nã còng lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ- x· héi- chÝnh trÞ
vµ v¨n ho¸ bÞ mét sè thÕ lùc t b¶n quèc tÕ chi phèi. Sù ®an xen gi÷a c¸c kh¸ch
quan vµ chñ quan ®· lµm cho TCH, vÒ b¶n chÊt, trë thµnh qu¸ tr×nh ®Çy m©u
thuÉn, chøa c¶ mÆt tÝch cùc lÉn mÆt tiªu cùc ®èi víi tõng quèc gia, còng nh toµn
nh©n lo¹i.
B¶n chÊt kh¸ch quan cña xu thÕ TCH ®îc quy ®Þnh bëi 4 yÕu tè chñ yÕu lµ:
Sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng
nghÖ; sù gia t¨ng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ; sù ph¸t triÓn s©u réng cña kinh tÕ
thÞ trêng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi vµ sù hiÖn diÖn nãng báng cña nh÷ng vÊn ®Ò
toµn cÇu. Nãi c¸ch kh¸c, TCH lµ mét xu thÕ lÞch sö xuÊt hiÖn trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn cña mét thêi ®¹i cô thÓ vµ ®îc ®Þnh tríc hÕt bëi c¸c nh©n tè vËt chÊt kh¸ch
quan cña chÝnh thêi ®¹i Êy.
C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é cña lùc lîng s¶n xuÊt theo híng hiÖn ®¹i ho¸ vµ x· héi ho¸ quèc tÕ cao ®é.
Nh÷ng c«ng cô th«ng tin, nh÷ng ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i, nh÷ng thiÕt bÞ lao
®éng nèi m¹ng… ®· rót ng¾n kho¶ng c¸ch ®¸ng kÓ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian,
lµm cho mèi quan hÖ quèc gia cã ph¹m vi v« cïng réng më. §©y lµ yÕu tè vËt chÊt
cã tÝnh quyÕt ®Þnh s©u xa nhÊt ®èi víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña xu thÕ TCH.
Sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, tuy ®· xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ
kû XX, nhng chØ ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u tõ mét, hai thËp kû gÇn ®©y
trªn c¬ së khai th¸c tèi ®a lîi thÕ so s¸nh, tõng chñ thÓ s¶n xuÊt - kinh doanh ®·
chñ ®éng t×m kiÕm, x¸c lËp cho m×nh mét chç ®øng trong quan hÖ s¶n xuÊt kinh
doanh toµn cÇu. C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, quèc tÕ ®a tÇng, ®a d¹ng, tån t¹i ®an
xen, ch»ng chÐo vµ phô thuéc lÉn nhau hiÖn nay lµ bøc tranh ph¶n ¸nh sinh ®éng
cña tr×nh ®é cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ nh yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh b¶n
chÊt kh¸ch quan cña xu thÕ TCH.
Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ phæ biÕn cña kinh tÕ thÞ trêng tõ h¬n thËp kû nay
trªn toµn thÕ giíi còng lµ mét yÕu tè thóc ®Èy TCH nh mét xu thÕ kh¸ch quan.
Kh«ng nh÷ng nã chÊm døt côc diÖn khu biÖt, co côm cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
trong nh÷ng thËp kû “ChiÕn tranh l¹nh” (1947 – 1989), mµ cßn lµm cho s¶n xuÊt,
kinh doanh cã quy m« toµn cÇu vµ t¹o ra c¬ chÕ qu¶n lý thèng nhÊt: C¬ chÕ thÞ trêng. Ngµy nay, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®îc nhÊt thÕ ho¸ vÒ mÆt thÞ trêng vµ c¬ chÕ
17
vËn hµnh. Gi¸ rÎ cña s¶n phÈm lµ träng ph¸o b¾n thñng V¹n Lý Trêng Thµnh cña
c¸c quèc gia. ý kiÕn nµy cña C.M¸c vµ Ph.¡ngen ®Õn nay ®· vµ ®ang ®îc thùc
tiÔn lÞch sö kh¶o nghiÖm sinh ®éng. Sù hiÖn diÖn cña nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu lµ yÕu
tè kh¸ch quan thø t thóc ®Èy ra xu thÕ TCH hiÖn nay. C¸c vÊn ®Ò toµn cÇu ®ã lµ
chèng chiÕn tranh, b¶o vÖ hoµ b×nh thÕ giíi, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, ng¨n chÆn
nguy c¬ bïng næ d©n sè; phßng chèng c¸c bÖnh tËt hiÓm nghÌo… §©y lµ nh÷ng
vÊn ®Ò thuéc lîi Ých toµn nh©n lo¹i, liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c quèc gia d©n téc, cÇn
cã sù phèi hîp trÝ tôª, nguån lùc vµ hµnh ®éng cña toµn thÓ céng ®ång quèc tÕ v×
nÕu kh«ng ®îc g¶i quyÕt kÞp thêi, th× hËu qu¶ cuèi cïng sÏ x¶y ra nh nhau ®èi víi
toµn bé loµi ngêi: sù huû diÖt. Tuy cßn nhiÒu bÊt ®ång, m©u thuÉn nhng c¸c níc,
c¸c lùc lîng chÝnh trÞ, c¸c chñ thÓ quyÒn lùc trªn thÕ giíi ®· phèi hîp víi nhau, cã
sù nç lùc chung ®Ó cïng nhau gi÷ g×n tr¸i ®Êt nh mét ng«i nhµ chung. §éng lùc ®îc t¹o gia tõ sù céng hëng lîi Ých, søc m¹nh vµ lùc lîng nµy ®· vµ sÏ tiÕp tôc gãp
phÇn thóc ®Èy xu thÕ TCH.
Bªn c¹nh b¶n chÊt kh¸ch quan, TCH cßn cã b¶n chÊt lµ hÖ qu¶ cña c¸c nh©n
tè chñ quan. Víi u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, th«ng tin, thÞ trêng,…, c¸c tËp ®oµn t
b¶n ®éc quyÒn, c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, c¸c trung t©m kinh tÕ, tµi chÝnh - tiÒn tÖ
vµ th¬ng m¹i quèc tÕ, chñ ®éng chi phèi vµ ¸p ®Æt xu thÕ TCH vµo khu«n khæ cña
qu¸ tr×nh tù do ho¸ t b¶n chñ nghÜa. C¸c nh©n tè chñ quan chñ yÕu ®ang t¸c ®éng
mét c¸ch phøc t¹p ®Õn sù vËn ®éng cña xu thÕ TCH hiÖn nay lµ: HÖ thèng c¸c
c«ng ty xuyªn quèc gia; c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ, th¬ng m¹i… quèc tÕ vµ
chiÕn lîc, chÝnh s¸ch cña c¸c níc lín.
C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) ®îc tæ chøc thµnh mét c¬ cÊu chÆt chÏ
bao gåm trªn 60.000 c«ng ty mÑ vµ trªn 500.000 c«ng ty con bao qu¸t hÇu kh¾p thÞ
trêng thÕ giíi. §©y lµ nh÷ng thùc thÓ s¶n xuÊt - kinh doanh phi l·nh thæ quèc gia,
nèi kÕt c¸c tiÓu kh«ng gian kinh tÕ thµnh siªu kh«ng gian nhÊt thÓ ho¸ trªn nhiÒu
mÆt kh©u kinh tÕ - c«ng nghÖ. Víi thÕ lùc chiÕm 30% GDP thÕ giíi hµng n¨m, 65%
kim ng¹ch mËu dÞch, 70% tæng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, 90% c«ng nghÖ cao vµ
70% ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ, c¸c TNC lµ lùc lîng xung kÝch lîi h¹i triÓn
khai qu¸ tr×nh TCH t b¶n chñ nghÜa(8) . C¸c tæ chøc quèc tÕ hiÖn nay kh¸ ®«ng ®¶o
vµ ®a d¹ng vÒ quy m« (toµn cÇu vµ khu vùc ), vÒ néi dung (kinh tÕ, th¬ng m¹i, vµ
tµi chÝnh; qu©n sù, chÝnh trÞ vµ an ninh; v¨n ho¸, t«n gi¸o vµ khoa häc- kü thuËt…).
C¸c tæ chøc quèc tÕ lín nhÊt vµ quan träng nhÊt hiÖn ®ang do c¸c cêng quèc t b¶n
chi phèi (Liªn Hîp Quèc, IMF, WB, ADB, G7, WTO, EU, NATO, NAFTA….).
Ch¬ng tr×nh nghÞ sù cña cña chøc nµy bao gåm nhiÒu lÜnh vùc träng yÕu cña ®êi
sèng cña thÕ giíi, ®Æt tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong céng ®ång quèc tÕ vµo sù liªn ®íi
chung, phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng phøc t¹p.
18
ChÝnh s¸ch , chiÕn lîc cña c¸c níc lín, trong ®ã chñ yÕu lµ cña c¸c níc t
b¶n ph¸t triÓn hµng ®Çu (Mü, EU, NhËt B¶n…) còng lµ nh©n tè quan träng kh¸c
gãp phÇn thóc ®Èy xu thÕ TCH vËn ®éng thao híng tù do ho¸ t b¶n hiÖn nay. ý ®å
chiÕn lùîc vµ c¸c thñ ®o¹n tinh vi cña hä ®· tõng bíc ®îc thÓ hiÖn c«ng khai t¹i
c¸c diÔn ®µn quèc tÕ quan träng, nh t¹i Héi nghÞ WTO t¹i Xiat¬n (Mü) th¸ng 11
n¨m 1999; Héi nghÞ UNCTAD-10 t¹i B¨ng- cèc (Th¸i Lan) th¸ng 2 n¨m 2000;
DiÔn ®µn §a-vèt (Thôy SÜ ) th¸ng 2 n¨m 2001, t¹i Giª-noa (Italia); th¸ng 7 n¨m
2001, t¹i B¸c-xª-l«-na (T©y Ban Nha) th¸ng 3 n¨m 2002…
B¶n chÊt kÐp vµ sù t¸c ®éng thuËn - nghÞch gi÷a c¸c yÕu tè ®an xen víi c¸c
nh©n tè chñ quan nªu trªn lµm xuÊt hiÖn diÖn m¹o ®a d¹ng, phøc t¹p cña xu
thÕ TCH . V¬Ý tÝnh c¸ch mét tiÕn tr×nh lÞch sö kh¸ch quan, TCH cã nhu cÇu tù
th©n vÒ d©n chñ, c«ng b»ng, b×nh ®¼ng. Nhng sù t¸c ®éng, chi phèi, lòng ®äan cña
c¸c thÕ lùc t b¶n chñ nghÜa, TCH bÞ vËn ®éng mét c¸ch mÐo mã, biÕn d¹ng thµnh
qu¸ tr×nh ph¬ng t©y ho¸, t b¶n, Mü ho¸ trªn toµn thÕ giíi. Trªn thùc tÕ,
(8)Mét
sè vÊn ®Ò cÇn biÕt vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Nxb lao ®éng, HN- 2004. Tr17.
TCH kh«ng chØ lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ - kü thuËt, chñ yÕu lµ mét qu¸ tr×nh kinh
tÕ - x· héi chøa ®ùng nh÷ng bÊt c«ng vµ nghÞch lý lín. Bëi vËy TCH chÝnh lµ mét
cuéc ®Êu tranh giai cÊp, ®Êu tranh d©n téc gay g¾t v× nh÷ng môc tiªu võa cÊp b¸ch
tríc m¾t võa c¬ b¶n l©u dµi (9) MÆc dï TCH lµm t¨ng tiÕn quan hÖ gi÷a c¸c quèc
gia vÒ kinh tÕ, kü thuËt, v¨n ho¸ vµ qu¶n lý, nhng nã còng cã thÓ chia c¾t qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, thÞ trêng lao ®éng, thùc thÓ chÝnh trÞ x· héi. Do vËy, hËu qu¶ tiÒn
tµng cña TCH cã tÝnh hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc. KÕt qu¶ tiÒm tµng tÝch cùc cña
TCH biÓu hiÖn nh: n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng lªn nhiÒu lÇn; gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸
thµnh; triÖt ®Ó lîi dông ®îc tµi nguyªn th«ng tin; gi¶m sù chia c¾t ®Þa lý liªn
ngµnh; n©ng cao tè chÊt con ngêi; thóc ®Èy loµi ngêi tiÕn bé …. Bªn c¹nh ®ã lµ
nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc tiÒm tµng nh: lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng (sù bÊt
b×nh ®¼ng nãi ë ®©y chñ yÕu lµ sù chªnh lÖch giµu nghÌo gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn
vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ gi÷a c¸c tÇng líp, c¸c nhãm ngêi trong c¸c níc).
§©y lµ t¸c ®éng tiªu cùc nhÊt cña TCH ; t¸c ®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ tiÒn tÖ
®èi víi nÒn kinh tÕ c¸c níc ; §e däa m«i trêng; §e däa quan niÖm gi¸ trÞ v¨n ho¸
trong níc vµ khu vùc; vÊn ®Ò téi ph¹m quèc tÕ; truyÒn nhiÔm bÖnh tËt…§iÒu ®¸ng
chó ý lµ TCH nãi ë ®©y kh«ng chØ lµ TCH theo ý nghÜa kinh tÕ vµ tiÒn tÖ, mµ cßn
lµ TCH theo ý nghÜa xuyªn quèc gia vÒ kü thuËt, v¨n ho¸ vµ qu¶n lý. §Ó qu¶n lý
thÞ trêng toµn cÇu vµ ®èi phã víi nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc mµ TCH gay ra ®èi víi
con ngêi cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt. Nhng, tíi nay, c«ng viÖc më
réng hÖ thèng qu¶n lý toµn cÇu hÇu nh tËp trung toµn bé ë mÆt kinh tÕ, bá qua víi
19
møc ®é rÊt lín sù quan t©m vÒ mÆt nh©n v¨n. Do ®ã, khi ®Æt ra hÖ thèng qu¶n lý
toµn cÇu, cÇn ph¶i ®Æt gia sù quan t©m vÒ mÆt nh©n v¨n trung t©m cña c«ng t¸c
nµy. Mäi quèc gia ph¶i n¾m lÊy c¬ héi do toµn cÇu ho¸ t¹o ra, t×m c¸ch tr¸nh rñi
ro vµ ph¶i tr¶ gi¸ vÒ mÆt nh©n v¨n.
HiÖn nay ®ang cã mét luång d luËn ¸i ng¹i ®èi víi tiÕn tr×nh TCH . §ã lµ d
luËn cho r»ng tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ cµng ®îc ®Èy m¹nh th× vÊn ®Ò lîi Ých
kinh tÕ d©n téc cµng thµnh vÊn ®Ò. Trong qu¸ tr×nh TCH kinh tÕ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn thu hót ®Çu t níc ngoµi, nhËp kü thuËt tiªn tiÕn, ®æi míi kÕt cÊu
(9)T¹p chÝ th«ng tin- Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, sè 6 n¨m 2000. Tr7-8.
ngµnh, nhê ®ã ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ níc m×nh ph¸t triÓn. Cßn c¸c níc ph¸t triÓn
th× më mang thÞ trêng míi t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, sö dông nguån nh©n lùc gi¸
rÎ vµ nguån tµi nguyªn tù nhiªn phong phó ®Ó h¹ chi phÝ s¶n xuÊt, lµm dÞu m©u
thuÉn ®ang ®Æt ra tríc m¾t hä lµ s¶n xuÊt thõa t¬ng ®èi nhng nhu cÇu trong níc ®·
b·o hßa t¬ng ®èi. Gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tuy cã bæ trî
cho nhau vµ cïng cã lîi, nhng còng cã xung ®ét gay g¾t vÒ lîi Ých kinh tÕ. HiÖn tîng ®îc lîi kh«ng ngang b»ng nhau trong qu¸ tr×nh TCH kinh tÕ gi÷a níc m¹nh vµ
níc yÕu diÔn ra rÊt nghiªm träng.
TCH kinh tÕ qu¸ tr×nh héi nhËp trong ®a d¹ng. TCH kinh tÕ kh«ng cã nghÜa
lµ nÒn kinh tÕ toµn cÇu sÏ trë thµnh mét hÖ thèng ngang b»ng nhau, mµ lµ mét hÖ
thèng trong ®ã c¸c níc tù chñ ph¸t triÓn theo quy t¾c nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ toµn
cÇu. TCH cã nghÜa lµ sù n¬ng tùa, phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c
níc trªn thÕ giíi t¨ng lªn, nhng nã cã hai mÆt, nã kh«ng ®Æt ngang hµng c¸c níc
ph¸t triÓn. Khi c¸c níc ph¸t triÓn dùa vµo lîi thÕ cña hä vÒ vèn, kü thuËt, qu¶n lý
vµ thùc lùc kinh tÕ giµu m¹nh ®Ó gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi th×
®ång thêi hä còng gi÷ vai trß chi phèi trong tiÕn tr×nh TCH. VÒ c¬ b¶n c¸c “luËt
ch¬i” trong quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi ®Òu do c¸c níc ph¸t triÓn ®Æt ra, hoÆc chñ yÕu
thÓ hiÖn ý chÝ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Do vËy, ®èi víi c¸c níc ph¸t triÓn,TCH còng
lµ ph¬ng tiÖn quan träng nhÊt ®Ó chi phèi kinh tÕ toµn cÇu. Nhng ®èi víi c¸c níc
®ang ph¸t triÓn, do ë vµo vÞ trÝ yÕu thÕ trong c¹nh tranh quèc tÕ nªn kh«ng thÓ giao
nép ngµy cµng nhiÒu “cèng vËt” cho c¸c níc ph¸t triÓn. Tõ nh÷ng n¨m 80 trë ®i,
®iÒu kiÖn th¬ng m¹i cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn xÊu ®i rÊt nhiÒu, tíi sau nh÷ng
n¨m 90, t×nh tr¹ng nµy vÉn kh«ng tèt h¬n, tÝnh chÊt kh«ng c«ng b»ng, kh«ng b×nh
®¼ng nµy thÓ hiÖn chñ yÕu ë nh÷ng mÆt sau :
- TiÒn vèn ch¶y theo híng kh«ng ngay th¼ng, kh«ng c«ng b»ng. Híng ch¶y cña
tiÒn vèn chÞu t¸c ®éng cña ®ßn bÈy l·i suÊt vµ hèi xuÊt bÞ rµng buéc bëi ®¼ng cÊp
tÝn dông. Do c¸c níc ph¸t triÓn cã thùc lùc kinh tÕ m¹nh, hä thao tóng ®ßn b¶y l·i
suÊt vµ hèi suÊt; do c¸c tæ chøc tÝn dông cã quyÒn uy cña c¸c níc ph¸t triÓn cho
viÖc ®Þnh cÊp tÝn dông dùa vµo “thÞ hiÕu” cña hä ®Ó tuú tiÖn ®Þnh cÊp c¸c tæ chøc
20
- Xem thêm -
.DOC 
53 
65 
64 
