Tài liệu Những đặc trưng cơ bản của mô hình kinh tế thị trường xã hội ở châu âu.pptx

NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA MÔ HÌNH KINH TẾ THỊ TRƯỜNG XÃ HỘI Ở CHÂU ÂU. Nhóm: 2 Giảng viên: Nguyễn Quốc Việt. I. Hoàn cảnh ra đời và bản chất của nền kinh tế thị trường xã hội 1. Hoàn cảnh ra đời. Sau chiếến tranh thếế giới thứ 2, lúc đó nước Đức lâm vào tnh trạng hỗỗn loạn. Nhà cửa, xưởng máy, câầu cỗếng, khu dân cư, đường xá phâần lớn đã bị bom đạn phá hủy. Người dân đói nghèo cùng cực. Toàn bộ mỗ hình kinh tếế từng hoạt động khá tỗết trong thời kì nước Đức phát xít đã sụp đổ từ gỗếc tới rếỗ. Những người ủng hộ giáo lí truyêền thốếng của xã hội Cơ đốếc giáo Những người có thiên hướng cộng sản Các trường phái Những người chủ trương thị trường tự do Những người theo thuyêết tương trợ thân ai trong đạo đức xã hội của nhà thờ Luther 2. Bản chất của kinh tế thị trường xã hội Kinh tế thị trường xã hội gần giống với kinh tế thị trường nhưng mục tiêu của nó là “gắn kết trên cơ sở thị trường các nguyên tắc tự do và bình đẳng xã hội.” Đây là mô hình kinh tế được các nhà kinh tế theo trường phái tự do của Mỹ đề xuất, mà bản chất của nó là giảm thiểu sự can thiệp của nhà nước và để cho nền kinh tế tự vận hành thông qua các công cụ của nó. Kinh tế thị trường xã hội cũng không đồng nhất với các quan điểm kinh tế, xã hội của những người trọng tiền. Theo Alfred Muller Armack: “Đối với chúng ta giờ đây, cả hai mô hình kinh tế: kinh tế thị trường tự do và kinh tế kế hoạch hóa, đều đã trở nên nỗi thời, chúng ta cần phát triển mô hình thứ ba, đó không phải là sự hỗn hợp thuần túy hoặc là sự thỏa hiệp của hai mô hình trước mà chính là sự tổng hợp những hiểu biết về thời đại của chúng ta hiện nay. Chúng ta gọi mô hình thứ ba này là “kinh tế thị trường xã hội.” II. Những đặc điểm cơ bản của mô hình thể chế kinh tế thị trường xã hội Châu Âu. 5 1 Duy trì nguyến tắếc cơ bản của thị trường nhưng vừa theo đuổi thị trường xã hội vừa đảm bảo điếầu tếết trật tự xã hội 2 Bến cạnh bảo vệ lợi ích cá nhân nhưng vãn đảm bảo độc quyếần nhà nước, duy trì sở hữu chung 3 Ngân hàng, chứng khoán 4 Thị trường lao động 5 Coi trọng vai trò điếầu tếết của nhà nước và phúc lợi xã hội 1. Duy trì nguyên tắếc cơ bản của thị trường nhưng vừa theo đuổi thị trường xã hội vừa đảm bảo điêều têết trật tự xã hội Kinh tếế thị trường xã hội có nguyến tắếc tự do trong thị trường và bù trừ xã hội, khi lợi thếế của kinh tếế thị trường. Các quyếết định kinh tếế và chính trị của nhà nước được hoạch định trến cơ sở chú ý đếến những nhu câầu và nguyện vọng cá nhân Gắến kếết với sự phát triển xã hội nhắầm mang lại cuộc sỗếng phúc lành cho tâết cả mọi người. Kếết hợp tự do cá nhân, nắng lực hoạt động kinh tếế với cỗng bắầng xã hội. Nếần kinh tếế thị trường xã hội kếết hợp với những suy xét kinh tếế trong những bỗếi cảnh lịch sử, vắn hóa cụ thể của xã hội. Mục tiêu theo đuổi Bảo đảm và nâng cao tự do về vật chất cho mọi công dân bằng cách bảo đảm cơ hội kinh doanh cá thể bằng một hệ thống an toàn xã hội. Thực hiện công bằng xã hội theo nghĩa là công bằng trong khởi nghiệp và phân phối. Bảo đảm ổn định bên trong của xã hội (khắc phục khủng hoảng kinh tế, mất cân đối). 2.Bên cạnh bảo vệ lợi ích cá nhân nhưng vãn đảm bảo độc quyêền nhà nước, duy trì sở hữu chung Nhà nước gâần như độc quyếần và bao câếp râết lớn đỗếi với những thị trường hàng hóa và dịch vụ liến quan trực tếếp đếến đời sỗếng con người Các chính sách ủng hộ cạnh tranh và chỗếng độc quyếần ở mỗ hình thi trường xã hội là khá nghiếm ngặt Dành nhiếầu ngoại lệ cho những ngành có liến quan trực tếếp tới con người và phúc lợi xã hội Thị trường lao động và thị trường tài chính cũng chịu sự điếầu tếết râết chặt cheỗ của nhà nước và các thể chếế xã hội 3. Ngân hàng, Chứng khoán Thị trường chứng khoán bị điếầu tếết mạnh meỗ và có vai trò khỗng thật lớn trong nếần kinh tếế Cỗng ty được ảnh hưởng một mỗi trường kinh doanh ổn định hơn, có những luỗầng vỗến dài hạn, ít chịu rủi ro bị thỗn tnh, sát nhập thù địch bởi các đỗếi thủ trến thị trường chứng khoán Cỗng ty chịu sự giám sát lỏng lẻo của cỗng chúng và thị trường 4. Thị trường lao động Các cỗng đoàn và đại diện của người lao động được tham gia trực tếếp vào những quyếết định kinh doanh chiếến lược ở từng doanh nghiệp. Một sỗế nước còn duy trì truyếần thỗếng cỗng việc trọn đời và đếầ cao lòng trung thành với cỗng ty Người lao động được bảo vệ ở mức cao và được hưởng nhiếầu chính sách phúc lợi xã hội. Tuy nhiến, mức lương và lượng câầu khỗng được linh hoạt Cạnh tranh luỗn đi liếần với hợp tác 5. Coi trọng vai trò điêều têết của nhà nước và phúc lợi xã hội a, Điều tiết nhà nước Trong mô hình kinh tế thị trường Châu Âu coi trọng nhà nước, nhà nước gắn liền với pháp luật và thể chế . Với mô hình kinh tế thị trường xã hội, thể chế và cơ quan chính phủ có vai trò đảm bảo ổn định xã hội có tầm quan trọng đặc biệt. Những cơ quan có liên quan tới chính sách xã hội và ổn định kinh tế vĩ mô có vai trò chủ đạo, nhằm cố gắng loại trừ lạm phát và thất nghiệp bằng các biện pháp tiền tệ và tài khóa. Một mặt, mô hình kinh tế thị trường xã hội tìm kiếm sự cân bằng giữa việc tạo ra và duy trì kinh tế thị trường, mặt khác đảm bảo sự công bằng xã hội. Nhằm mục tiêu là tăng trưởng kinh tế bền vững, kiểm soát lạm phát và hạn chế thất nghiệp. Tại sao nhà nước cần phải có luật pháp thể chế? Sự thành công của mô hình kinh tế thị trường xã hội chứng tỏ rằng, khi chọn phương pháp điều tiết bằng luật pháp, thì công cụ để bảo đảm thành công là: bầu cử dân chủ tự do, quốc hội có quyền lực và độc lập để ban hành luật, tòa án hoạt động độc lập khi ra phán quyết, hành pháp có đủ sức mạnh để bảo vệ sự công minh của luật pháp Theo GS. Đức Walter Eucken thì “nhiệm vụ của nhà nước là kiến tạo khung trật tự kinh tế, nhưng không được can thiệp vào quá trình hoạt động kinh tế” . Đại diện điển hình là nước Đức chọn nguyên tắc là: Thị trường được điều tiết bởi luật pháp mà không cần bàn tay can thiệp của nhà nước. Khung trật tự phải bảo đảm các nguyên lý Nguyến lý vếầ tự do cạnh tranh Doanh nhân là thành viến tạo ra sản phẩm và dịch vụ cho xã hội Muỗến họ tham gia đóng góp vào cỗng cuộc phát triển thì phải dành cho họ một sân chơi phù hợp, một luật chơi bình đẳng, và hỗỗ trợ để họ thành cỗng Nguyến lý vếầ tư hữu tư liệu sản xuâết Nếếu luật pháp khỗng bảo vệ quyếần tư hữu vĩnh viếỗn vếầ tlsx, mọi sáng kiếến thử nghiệm sản phẩm mới seỗ thui chột, mọi đâầu tư lâu dài seỗ khỗng có, mọi hoạt động kinh tếế đếầu ắn xổi ở thì Nguyến lý vếầ hạn chếế quyếần lực kinh tếế Khi một tập đoàn có quyếần lực kinh tếế trến thị trường (thí dụ độc quyếần), các doanh nghiệp nhỏ seỗ bị lép vếế, mâết khả nắng cạnh tranh, giới tếu thụ seỗ chịu sự khỗếng chếế giá cả. b, Phúc lợi xã hội  Nếần kinh tếế thị trường xã hội Châu Âu luỗn đạt phúc lợi xã hội lến hàng đâầu.  Chếế độ phúc lợi xã hội cao của xã hội hiện đại đã mở rộng thành một hệ thỗếng bao phủ các phương diện như thâết nghiệp, y tếế, dưỡng lão, tai nạn lao động, nhà ở, giáo dục, chắm sóc con cái… vượt xa khỏi phạm vi trợ giúp khó khắn tạm thời của từ thiện truyếần thỗếng  Việc lựa chọn và thực hiện loại chính sách nhà nước phúc lợi xã hội nào phụ thuộc vào kiểu loại chính phủ, hệ tư tởng chính trị  Cả trong lịch sử và hiện tại, phúc lợi xã hội có thể mỗ tả là đa chức nắng