Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khoẻ của ngườ...

Tài liệu Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn quận 8, thành phố hồ chí minh

.PDF
97
339
94

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG MẠNH ĐOAN TRANG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHOẺ CỦA NGƯỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 8, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TỘI PHẠM HỌC VÀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM HÀ NỘI, năm 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG MẠNH ĐOAN TRANG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHOẺ CỦA NGƯỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 8, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngành: Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm Mã số: 8380105 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN HỮU TRÁNG HÀ NỘI, năm 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong Luận văn là trung thực và tôi xin chịu trách nhiệm về tất cả những số liệu, kết quả nghiên cứu đó. Luận văn này chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Luận văn ĐẶNG MẠNH ĐOAN TRANG MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHOẺ CỦA NGƯỜI KHÁC ..............................................................................................10 1.1.Khái niệm, ý nghĩa của nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác .............................................................10 1.2.Các đặc điểm và dấu hiệu của nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích và gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ..............................................14 1.3. Những yếu tố tác động đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội ...............................................................................................................................19 Tiểu kết Chương 1 ...................................................................................................23 Chương 2: THỰC TIỄN NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHOẺ CỦA NGƯỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 8, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..................24 2.1. Khái quát tình hình tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8 .....................................................................24 2.2. Cơ cấu tình hình tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8 theo đặc điểm nhân thân người phạm tội .............................28 2.3. Thực trạng những yếu tố động đến sự hình thành nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại đến sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8 ...................................................................................................................32 Tiểu kết Chương 2 ...................................................................................................49 Chương 3: TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC TỪ KHÍA CẠNH NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI..........................52 3.1 Dự báo sự biến động của các yếu tố thuộc môi trường sống có tác động đến đặc điểm nhân thân đặc trưng của người phạm tội cố ý gây thương tích và gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ....................................................................52 3.2. Các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội phạm ............................58 3.3. Các giải pháp phòng ngừa tái phạm tội .........................................................68 3.4. Tổ chức phòng ngừa tình hình tội phạm cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn Quận 8 .......................................70 Tiểu kết Chương 3 ...................................................................................................72 KẾT LUẬN ..............................................................................................................74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BLHS Bộ luật Hình sự TTHS Tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra HSST Hình sự sơ thẩm TAND Tòa án nhân dân TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh VKSND Viện kiểm sát nhân dân UBND Uỷ ban nhân dân CYGTT Cố ý gây thương tích THTP Tình hình tội phạm DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thống kê số lượng án hình sự đã xét xử và số lượng án CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác đã được xét xử trên địa bàn Quận 8 giai đoạn từ 2013-2017 Bảng 2.2: Thống kê số lượng vụ án hình sự đã xét xử về tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác với nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người khác trên địa bàn Quận 8 giai đoạn 2013-2017 Bảng 2.3: Thống kê số lượng vụ án hình sự đã xét xử về tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác trên địa bàn Quận 8 so với địa bàn TP.HCM giai đoạn 2013-2017 Bảng 2.4: Bảng thống kê độ tuổi và giới tính của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.5: Bảng thống kê trình độ học vấn của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.6: Bảng thống kê nghề nghiệp và địa vị xã hội của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác . Bảng 2.7: Bảng thống kê hoàn cảnh gia đình của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.8: Bảng thống kê tôn giáo của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.9: Bảng thống kê dân tộc của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.10: Bảng thống kê tiền án, tiền sự của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.11: Bảng thống kê phương thức thực hiện tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác. Bảng 2.12: Bảng thống kê công cụ, phương tiện thực hiện tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.13: Bảng thống kê mối quan hệ giữa nạn nhân và các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.14: Bảng thống kê thái độ khai báo của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.15: Bảng thống kê thời gian gây án của các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.16: Bảng thống kê địa điểm gây án của các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.17: Bảng thống kê hình phạt đã áp dụng đối với các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.18: Bảng thống kê sở thích, thói quen của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.19: Bảng thống kê nhận thức, tâm lý của các bị cáo trước khi phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.20: Bảng thống kê thái độ, nhận thức, tâm lý của các bị cáo sau khi phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.21: Bảng thống kê về giới tính của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Bảng 2.22: Bảng thống kê về nơi cư trú của các bị cáo phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quận 8 là một quận nội thành, nằm ở phía Tây Nam của TP.HCM, có hình dáng thon dài theo hướng Đông Bắc – Tây Nam, nằm dọc tuyến Đại lộ huyết mạch Võ Văn Kiệt. Quận 8 phía Bắc giáp Quận 5 và Quận 6 với ranh giới tự nhiên là kênh Tàu Hũ và kênh Ruột Ngựa; phía Đông giáp Quận 4 và Quận 7 với ranh giới tự nhiên là rạch Ông Lớn; phía Tây giáp quận Bình Tân và phía Nam giáp huyện Bình Chánh, ranh giới sông Ba Đồ. Quận 8 có diện tích tự nhiên là 1.917,49 ha, chiếm 0,92% tổng diện tích đất tự nhiên của thành phố với dân số 423.129 người, gồm 16 đơn vị hành chính cấp phường, trong đó Phường 5 là trung tâm của quận. Trên địa bàn Quận 8, người Việt chiếm khoảng 85,4%, người Hoa có tỷ lệ khoảng 11%, ngoài ra còn có người Chăm, Khơ- me chiếm khoảng 0,3%. Các tầng lớp cư dân ở Quận 8 phần lớn theo đạo Phật (35%), một số tôn giáo khác cũng không ít tín đồ như: Đạo Thiên Chúa (11,5%), Tin Lành (0,4%), Cao Đài (0,48%), Đạo Hồi (0,52%),… Quận 8 nằm ở vị trí chuyển tiếp giữa khu đô thị phát triển Quận 1, Quận 4, Quận 5, Quận 6 và khu đô thị mới Nam Thành phố Quận 7 nên chịu tác động của sự phát triển đô thị hoá cao, có hệ thống giao thông khá phát triển ngày càng được cải thiện với một số tuyến đường chính nối từ trung tâm thành phố qua Quận 8 tới các quận trung tâm khác. Đặc biệt, kể từ ngày Đại lộ Đông Tây, Đại lộ Nguyễn Văn Linh, đường Phạm Thế Hiển, đường Tạ Quang Bửu,… được xây dựng và mở rộng, Quận 8 đã hội đủ các yếu tố cần thiết để phát triển một cách toàn diện các ngành thương mại, dịch vụ. Ngoài ra, với vị trí thuận lợi, có nhiều dự án cải thiện môi trường nước và công viên cây xanh đang triển khai, Quận 8 là vùng đất đầy tiềm năng để thu hút đầu tư trong và nước ngoài cho phát triển công nghiệp và xây dựng đô thị hiện đại. Cùng với đó, hệ thống sông, kênh, rạch của Quận 8 khá dày, bao gồm nhiều kênh rạch lớn nhỏ như: sông Bến Lức, sông Ông Lớn, kênh Lò Gốm, kênh Bến Nghé, kênh Đôi,… với tổng chiều dài khoảng 30km là hệ thống thoát nước dọc tuyến 1 đường giao thông hiệu quả của toàn quận, đã tạo nên những lợi thế riêng của quận trong việc phát triển giao thương và du lịch đường thuỷ. Quận 8 còn được biết đến như một trung tâm đầu mối tập trung hàng hoá, nông sản từ miền Đông, miền Tây với các kho hàng, bến bãi, chợ đầu mối lớn,… Từ vị thế trung chuyển trọng yếu đó, Quận 8 đã biết tận dụng triệt để tiềm năng để phát huy ưu thế cửa ngõ của thành phố và có bước phát triển quan trọng trên các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, quốc phòng – an ninh, an sinh xã hội, đời sống của nhân dân từng bước được cải thiện. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, việc chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường cũng kéo theo nhiều hệ luỵ, sự gia tăng dân số nhanh với tỷ lệ nhập cư ngày càng lớn gây khó khăn trong công tác quản lý con người, tệ nạn xã hội, lối sống tiêu cực, thất nghiệp, sự thay đổi của cuộc sống với quan niệm đồng tiền là trên hết, kể cả vi phạm pháp luật… Địa hình Quận 8 có nhiều cầu, kênh rạch, nhiều hẻm nhỏ chằng chịt nằm trong khu phố của người lao động nghèo nên có nhiều đối tượng hình sự đến để gây án hoặc gây án ở địa bàn khác rồi lẩn trốn tại đây làm cho tình hình tội phạm trên địa bàn quận diễn biến hết sức phức tạp. Đây là nguồn gốc phát sinh và tạo điều kiện cho tội phạm phát triển, trong đó có tội phạm cố ý gây thương tích (CYGTT) hoặc gây tổn hại đến sức khoẻ của người khác. Theo số liệu thống kê, từ năm 2013 đến năm 2017, TAND Quận 8 đã xét xử 1571 vụ án với 2439 bị cáo vi phạm hình sự, đặc biệt trong đó, nhóm tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khoẻ của người khác là 56 vụ án với 77 bị cáo, chiếm tỷ lệ 3,57% các vụ án hình sự của toàn quận. Điều đáng lo ngại là tính chất, mức độ còn ngày càng mang tính chất manh động, liều lĩnh, nguy hiểm, các động thái tội phạm đang có xu hướng tăng tính bạo lực, tính chuyên nghiệp, các đối tượng gây án thường sử dụng hung khí nguy hiểm gây án. Hậu quả của loại tội phạm này gây ra là không nhỏ, làm thiệt hại đến sức khoẻ con người, thiệt hại về vật chất, nhiều vụ gây ra thương tích nặng hoặc dẫn đến chết người. Nhằm cụ thể hoá các chủ trương, chính sách của Đảng, các chiến lược, kế hoạch của Chính phủ, chính quyền các cấp Quận 8 thời gian qua đã triển khai đồng loạt các biện pháp nghiệp vụ, đấu tranh mạnh với tội phạm nói chung và loại tội 2 phạm CYGTT hoặc gây tổn hại đến sức khoẻ của người khác nói riêng, tuy nhiên, tình hình tội phạm vẫn ở mức cao và có chiều hướng tiếp tục gia tăng. Thực tế đó đã đặt ra nhu cầu cấp bách cần nâng cao hơn nữa hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm và ngăn ngừa tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác phát sinh trong thời gian tới trên địa bàn Quận 8. Để làm được điều này, một trong những vấn đề quan trọng cần thực hiện là tiến hành nghiên cứu về nhân thân người phạm tội, nghiên cứu về các đặc điểm, dấu hiệu quan trọng thể hiện rõ bản chất xã hội của con người thực hiện hành vi phạm tội nhằm làm sáng tỏ nguyên nhân thực hiện hành vi phạm tội, nhân tố liên quan đến việc hình thành và thúc đẩy các thái độ tiêu cực của con người, khiến họ có hành động đi ngược với các chuẩn mực, lợi ích xã hội, cũng qua đó đưa ra các biện pháp cải tạo, giáo dục đối với người phạm tội, bảo vệ quyền con người. Vì những lý do trên, tác giả chọn vấn đề “Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn thạc sĩ luật học. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Ở Việt Nam, nghiên cứu nhân thân người phạm tội đã được một số nhà khoa học quan tâm hoặc đã được đề cập đến trong một số sách, báo, tài liệu, có thể kể đến các nghiên cứu tiêu biểu sau đây: 2.1. Nhóm công trình nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về nhân thân người phạm tội: - Giáo trình tội phạm học, do GS.TS Võ Khánh Vinh chủ biên, Đại học Huế Trung tâm đào tạo từ xa, năm 2011; - Giáo trình tội phạm học của tập thể tác giả, trường Đại học Luật Hà Nội, năm 2012, tái bản năm 2013, 2015; - “Tội phạm học Việt Nam – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Tập thể tác giả, Viện nghiên cứu Nhà nước và pháp luật, năm 2000; - Một số vấn đề về tội phạm học Việt Nam, do GS.TS Nguyễn Văn Cảnh và PGS.TS Phạm Văn Tỉnh chủ biên, Học viện cảnh sát nhân dân, năm 2013; 3 - Bài viết: “Nhân thân người phạm tội: Một số vấn đề lý luận cơ bản” của tác giả GS.TS. Lê Cảm, Tạp chí Toà án, số 10/2001, tr.7-11 và Số 11/2001, tr. 5-8; - Bài viết: “Một số vấn đề về nhân thân người phạm tội” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 5/2001, tr. 46-53. 2.2. Nhóm công trình nghiên cứu nhân thân người phạm tội dưới góc độ khoa học Luật Hình sự: - Luận án Tiến sĩ luật học: “Nhân thân người phạm tội trong trong luật hình sự Việt Nam” của Nguyễn Thị Thanh Thủy, năm 2005; - Luận văn Thạc sĩ luật học: “Nhân thân người phạm tội theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng” của tác giả Lưu Thị Hằng, Học viện Khoa học xã hội 2017; - Bài viết: “Nhân thân người phạm tội với việc quy trách nhiệm hình sự” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí Toà án, số 8/2001, tr. 2-7; - Bài viết: “Nhân thân người phạm tội một căn cứ để quyết định hình phạt” của tác giả Trần Văn Sơn, Tạp chí Luật học, số 1/1997, tr. 41-43; - Bài viết: “Nhân thân người phạm tội một căn cứ cần cân nhắc khi quyết định hình phạt” của tác giả Trịnh Tiến Việt, Tạp chí Kiểm sát, số 1/2003, tr. 21-23; - Bài viết: “Vấn đề nhân thân người phạm tội trong thực tiễn quyết định hình phạt” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí Toà án nhân dân, số 19/2005, tr. 3-9; - Bài viết: “Các tình tiết định khung tăng nặng trong tội giết người phản ánh mức độ lỗi và các đặc điểm về nhân thân người phạm tội” của tác giả Đỗ Đức Hồng Hà, Tạp chí Toà án nhân dân, số 18/2005, tr. 17- 20; - Bài viết: “Các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự liên quan đến nhân thân người phạm tội” của tác giả Đinh Văn Quế, Tạp chí Toà án, số 13/2009, tr. 2327 và số 14,tr. 19-28. 4 2.3. Nhóm công trình nghiên cứu nhân thân người phạm tội dưới góc độ Tội phạm học: - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Quảng Nam của Nguyễn Bá Ngọc (2018), Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng của Trần Thanh Tịnh (2018), Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội cướp tài sản trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh của Nguyễn Thị Phương Ngọc (2018) Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội về ma túy trên địa bàn tỉnh Nam Định của Phạm Tuấn Tài (2018) Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh của Nguyễn Bình Minh (2017), Học viện Khoa học xã hội - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội cướp giật tài sản trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh của Lê Ngô Phương Thanh (2017), Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội cướp giật tài sản trên địa bàn quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh của Phan Thị Phương Thảo (2017), Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh của Nguyễn Xuân Bá (2017), Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội cướp tài sản trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh của Lê Đình Toàn (2017), Học viện Khoa học xã hội; - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội xâm phạm sở hữu trên địa bàn tỉnh Kiên Giang của Hồ Thanh Lam (2016), Học viện Khoa học xã hội; 5 - Luận văn Thạc sĩ luật học: Nhân thân người phạm tội trên địa bàn Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh của Phạm Uyên Thy (2015), Học viện Khoa học xã hội; - Bài viết: “Một số đặc điểm chú ý về nhân thân của người phạm tội về ma tuý ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Tuyết Mai, Tạp chí Luật học, số 11/2006, tr. 32-37; - Bài viết: “Một số vấn đề nhân thân người phạm tội” của tác giả Nguyễn Quang Hạnh, Tạp chí Nghề luật, số 1/2013, tr. 52-57; - Bài viết: “Đặc điểm nhân thân người phạm tội và phương thức thực hiện tội trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Gia Lai” của tác giả Lê Văn Định, Tạp chí Kiểm sát, số 6/2015, tr. 47-53. Nhìn chung, các công trình, chuyên khảo đề cập đến vấn đề nhân thân người phạm tội mới chỉ dừng lại ở việc làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về nhân thân người phạm tội (ở các cấp độ khác nhau) trong tội phạm học và trong luật hình sự nói chung hoặc ở các khía cạnh khác nhau trong nhóm chủ thể nhất định như người chưa thành niên phạm tội, một số tác giả phân tích đặc điểm nhân thân người phạm tội gắn với một số loại tội phạm cụ thể như tội giết người, cướp giật tài sản,... trên các địa bàn như tỉnh Nam Định, tỉnh Kiên Giang, tỉnh Gia Lai,... Tuy nhiên, trong khoa học hình sự Việt Nam, vấn đề nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác vẫn chưa được quan tâm, nghiên cứu một cách sâu sắc, đầy đủ, toàn diện, có hệ thống và đến nay, chưa có công trình nghiên cứu về khía cạnh này trên địa bàn Quận 8, TP.HCM. Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn nữa những vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác và việc thể hiện chúng trong các quy định của pháp luật, đồng thời đánh giá áp dụng trong thực tiễn địa bàn Quận 8 để đưa ra các kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng các quy phạm về vấn đề này trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm và xử lý tội phạm của các cơ quan tiến hành tố tụng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, làm 6 sáng tỏ các yếu tố tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân xấu, luận văn hướng đến mục đích đề xuất các giải pháp tăng cường phòng ngừa tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người trên địa bàn Quận 8, TP.HCM. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ sau: - Phân tích, làm rõ một số vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác. - Phân tích, làm rõ thực tiễn nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác và những yếu tố tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân người phạm tội này trên địa bàn Quận 8, giai đoạn: 2013 – 2017. - Kiến nghị các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác từ khía cạnh nhân thân người phạm tội trên địa bàn Quận 8, TP.HCM. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 4.1. Đối tượng nghiên cứu Với mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đã nêu, đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, TP.HCM, dựa trên số liệu thống kê xét xử của TAND Quận 8, cũng như trên cơ sở kết quả nghiên cứu 56 bản án hình sự sơ thẩm của TAND Quận 8 giai đoạn 2013 – 2017. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Trên cơ sở chọn đề tài và mục đích nghiên cứu, trong điều kiện về thời gian nghiên cứu, tài liệu tham khảo và trong khuôn khổ một luận văn cao học, tác giả tự định ra cho mình một phạm vi nghiên cứu phù hợp với một góc độ tiếp cận như sau: - Về nội dung, đề tài: Nghiên cứu về nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác quy định tại Điều 104 BLHS 1999 (nay là Điều 134 BLHS 2015, sửa đổi 2017). - Về không gian: Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu các hành vi phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, TP.HCM. 7 - Về thời gian: Đề tài nghiên cứu các vụ án xét xử về tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2017. 5. Cơ sở lý luận và Phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về đấu tranh phòng, chống tội phạm, về bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân cũng như thành tựu của các chuyên ngành khoa học pháp lý như: Lịch sử pháp luật, xã hội học pháp luật, tội phạm học và triết học,… Về phương pháp nghiên cứu: Các phương pháp cụ thể được sử dụng để thu thập, phân tích và xử lý thông tin, tài liệu gồm: - Phương pháp thống kê nghiên cứu tài liệu, kế thừa thông tin, các công trình khoa học, văn bản pháp lý, hồ sơ vụ án, báo cáo tổng kết các ban, ngành có liên quan để làm rõ những vấn đề lý luận chung về nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc tổn hại cho sức khoẻ của người khác. - Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, suy luận logic,… được áp dụng để đánh giá thực trạng, cơ cấu tình hình và những yếu tố tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, TP.HCM từ năm 2013 đến năm 2017. - Phương pháp nghiên cứu điển hình: Tác giả lựa chọn những vụ án điển hình đã bị xét xử về tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, TP.HCM từ năm 2013 đến năm 2017 để phân tích làm rõ những tác động để hình thành các đặc điểm nhân thân người phạm tội. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phân tích,… đươc sử dụng để đưa ra các giải pháp phòng ngừa loại tội phạm này từ góc độ nhân thân người phạm tội trên địa bàn Quận 8 trong thời gian tới. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn -Luận văn góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về nhân thân người phạm tội nói chung và nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn 8 hại cho sức khoẻ của người khác nói riêng, từ đó đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện lý luận của tội phạm học. -Những kết quả nghiên cứu của luận văn đạt được còn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo trong quá trình công tác, học tập cho những độc giả có quan tâm về vấn đề này. -Đối với hoạt động thực tiễn, với vai trò là một tài liệu tham khảo, đề tài góp phần làm rõ các đặc điểm nhân thân có tính chất tiêu cực, cơ chế hình thành các đặc điểm đó và các biện pháp hạn chế sự hình thành chúng. Đồng thời, kết quả nghiên cứu của đề tài được tham khảo trong quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác nói riêng trên địa bàn Quận 8, góp phần nâng cao hiệu quả trong ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác. Chương 2: Thực tiễn nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, TP.HCM, giai đoạn 2013 – 2017. Chương 3: Tăng cường phòng ngừa tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh từ khía cạnh nhân thân người phạm tội. 9 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHOẺ CỦA NGƯỜI KHÁC 1.1. Khái niệm, ý nghĩa của nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác 1.1.1. Khái niệm nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác Khi nói đến nhân thân chủ yếu là nói đến con người với tính cách là thành viên của xã hội, con người tham gia vào quan hệ xã hội, là thực thể xã hội. Xét về mặt ngôn ngữ, khái niệm nhân thân người phạm tội được hình thành từ khái niệm “nhân thân” và khái niệm “người phạm tội”. Do xuất phát từ hai khái niệm khác nhau và đồng thời là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học pháp lý khác nhau như: Tội phạm học, Luật hình sự, Luật tố tụng hình sự, Xã hội học, Tâm lý học,… nên việc làm sáng tỏ khái niệm nhân thân người phạm tội phải dựa vào sự lồng ghép khéo léo giữa các khái niệm, các lĩnh vực đã từng được tiếp cận và xuất phát từ các luận điểm của triết học Mác – Lênin về bản chất của con người nói chung với tư cách là một phạm trù lịch sử - xã hội cũng như các quan điểm xã hội đã tồn tại. Bản chất con người là sự kết hợp hài hòa không thể tách rời giữa đặc tính sinh học và xã hội. “Cá nhân là tổng hợp toàn bộ các đặc điểm, thuộc tính và tính cách có mối quan hệ lẫn nhau của người tham gia và mang các quan hệ xã hội”. [60. tr 128] Con người là sản phẩm của tự nhiên, khi muốn tồn tại đòi hỏi phải có quá trình hoạt động để phục vụ nhu cầu sinh học của mình như ăn, uống, nghỉ ngơi,... điều đó tạo nên quá trình tâm, sinh lý của con người nên trước tiên hết mang đặc tính sinh học. Đồng thời, trong bất kể xã hội nào để có thể tồn tại, hài hòa giữa các nhu cầu của bản thân thì họ không thể tách rời, độc lập mà luôn luôn có mối quan hệ với nhau trong quá trình sản xuất cũng như trong quá trình sinh hoạt khác nên con người đồng thời luôn mang đặc tính xã hội. Nhân thân con người là sự thống nhất giữa các đặc tính xã hội và đặc tính sinh học, trong đó đặc tính xã hội có 10 ý nghĩa quyết định, nhưng đặc tính sinh học cũng có ý nghĩa riêng nó thể hiện bản chất riêng của họ khi tham gia vào các hoạt động xã hội. [60. tr 141, 142] Từ đó, có thể đưa ra định nghĩa về nhân thân người phạm tội như sau: “Nhân thân người phạm tội là tổng thể tất cả các dấu hiệu, đặc điểm có ý nghĩa về mặt xã hội, trong sự kết hợp với các điều kiện và hoàn cảnh bên ngoài ảnh hưởng đến hành vi phạm tội của người đó”. [60. tr 131] Tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được hiểu là hành vi cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác dưới dạng thương tích hoặc tổn thương. [46. tr 411, 412] Nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được hiểu là tổng thể tất cả các dấu hiệu, đặc điểm có ý nghĩa về mặt xã hội, trong sự kết hợp với các điều kiện và hoàn cảnh bên ngoài ảnh hưởng đến hành vi của người đó phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác quy định tại Điều 104 BLHS năm 1999 (nay là Điều 134 BLHS năm 2015). 1.1.2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác Thứ nhất, nghiên cứu làm rõ nhân thân người phạm tội giúp xác định chính xác hành vi phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, hỗ trợ việc áp dụng có hiệu quả các quy định của pháp luật hình sự có liên quan đến nhân thân trong định tội danh, góp phần làm cho việc định khung và quyết định hình phạt một cách chính xác, thuyết phục nhất. Nhân thân người phạm tội không phải là yếu tố để cấu thành phạm tội tuy nhiên những đặc điểm cụ thể của nhân thân người phạm tội có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định các dấu hiệu trong định tội danh hoặc định khung hình phạt, quyết định hình phạt…đối với tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Hành vi CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật gây ra cho nạn nhân dưới 11%, tuy nhiên, nếu người thực hiện hành vi đó khi trong thời gian đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục (điểm g khoản 1 Điều 104 BLHS năm 1999) hoặc là người 11 thực hiện hành vi có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm (điểm i khoản 1 Điều 104 BLHS năm 1999) thì hành vi đó vẫn cấu thành tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 104 BLHS năm 1999). Như vậy, những đặc điểm nhân thân của người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, như “đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục” và “có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm”. BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã bỏ trường hợp đặc điểm nhân thân “đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục” không còn là dấu hiệu định tội ở khoản 1 Điều 134 nhưng vẫn quy định dấu hiệu đặc điểm nhân thân “có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm” là dấu hiệu định tội tại điểm i khoản 1 Điều 134 BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Các đặc điểm nhân thân không chỉ là dấu hiệu định tội mà còn là dấu hiệu định khung tăng nặng. Theo quy định của BLHS năm 1999, các đặc điểm nhân thân “đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục” và “có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm” cũng là những dấu hiệu định khung tăng nặng quy định tại khoản 2 Điều 104 BLHS năm 1999 trong trường hợp tỷ lệ thương tật gây ra cho nạn nhân từ 11% đến 30% hoặc là dấu hiệu tăng nặng thuộc khoản 3 Điều 104 BLHS năm 1999 trong trường hợp tỷ lệ thương tật gây ra cho nạn nhân từ 31% đến 60%. Tương tự như vậy, tình tiết “có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm” được quy định là tình tiết nhân thân tăng nặng tại khoản 2 Điều 134 BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 khi tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% và là tình tiết nhân thân tăng nặng tại khoản 3 Điều 134 BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 khi tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60%. Thứ hai, nghiên cứu nhân thân người phạm tội CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác giúp nhận thức rõ hơn về tình hình tội phạm CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Mối quan hệ giữa tình hình phạm tội và người phạm tội là mối quan hệ giữa cái chung với cái riêng. Tình hình phạm tội được tập hợp bởi các hành vi phạm tội vì phần tử nhỏ nhất cấu thành nên tình hình phạm tội chính là từng hành vi phạm tội 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan