Tài liệu Nguồn nhân lực _ doanh nghiệp nhà nước

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 A: lêi më ®Çu So víi vµi thËp kû tr-íc ®©y , ngµy nay giíi chñ sö dông lao ®éng cã nh÷ng yªu cÇu hoµn toµn kh¸c khi tuyÓn ng-êi lao ®éng cã hiÓu biÕt kü thuËt chuyªn m«n cao theo ngµnh nghÒ mµ cßn ®ßi hái nhiÒu tè chÊt kh¸c gäi lµ tè chÊt “mÒm dÎo” nh­ : n¨ng lùc ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch th«ng tin ; n¨ng lùc giao tiÕp víi x· héi vµ gi÷a c¸c c¸ nh©n ; n¨ng lùc lµm viÖc tËp thÓ vµ chia sÎ tr¸ch nhiÖm ; n¨ng lùc s¸ng t¹o ph¸t kiÕn vµ chíp thêi c¬ ; n¨ng lùc gi¶i quyÕt khã kh¨n ®ét xuÊt ; n¨ng lùc tæ chøc nh×n xa tr«ng réng…®ã lµ c¸c yªu cÇu mµ c¸c doanh nghiÖp muèn ®ßi hái ë nh÷ng ng-êi muèn ®i xin viÖc . VËy chóng ta ph¶i cã gi¶i ph¸p nh- thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®ù¬c yªu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp , ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc . HiÖn nay cÇu nhiÒu h¬n cung , do ®ã chØ cã nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é , chuyªn m«n thËt v÷ng vµng hä míi ®-îc tuyÓn dông , vËy sè ®«ng nh÷ng ng-êi cßn l¹i chóng ta ph¶i cã gi¶i ph¸p nh- thÕ nµo . §ã lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c c¬ c¬ quan nhµ n-íc , tæ chøc . Hä sÏ ph¶i cã ph-¬ng ¸n tèi -u nhÊt ®Ó lµm c©n b»ng ®-îc gi÷a cung vµ cÇu .Tr¸ch nhiÖm ®ã tuy thuéc vÒ nhµ n-íc nh-ng vÒ phÝa mçi ng-êi lao ®éng hä còng ph¶i biÕt cè g¾ng tù th©n vËn ®éngtrau dåi cho t-¬ng lai mét hµnh trang v÷ng vµng. Cßn riªng vÒ c¸ nh©n em víi t- c¸h lµ mét sinh viªn , em cho r»ng ®Ó cã ®-îc mét c«ng viÖc æn ®Þnh vµ møc l-¬ng cao th× m×nh ph¶i häc hái mäi lóc mäi n¬i ®Ó cã mét kiÕn thøc , tr×nh ®é chuyªn m«n ngay tõ khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr-êng , ®Ó sau nµy cã thÓ ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu , ®ßi hái cña c¸c doanh nghiÖp , c¸c tæ chøc. Bªn c¹nh ®ã nhµ n-íc cïng c¸c tæ chøc ph¶i biÕt kÕt hîp hµi hoµ , khÐo lÐo gi÷a cung vµ cÇu , kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng cung d- cÇu thiÕu hoÆc cÇu d- cung thiÕu . §Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng cÇu vÒ viÖc lµm ë c¸c thµnh phè lín hiÖn nay lµ rÊt lín nh-ng møc cung th× l¹i rÊt Ýt , trong khi ®ã th× ë c¸c vïng n«ng th«n , miÒn nói th× nhu cÇu vÒ cung rÊt lín mµ cÇu l¹i kh«ng ®¸p øng ®-îc bao nhiªu . VËy víi t- c¸ch lµ mét nhµ qu¶n lý trong t-¬ng lai em hy väng m×nh sÏ ®ãng gãp mét phÇn søc lùc nhá bÐ trong c«ng cuéc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn vÒ qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc . 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B : Néi dung Ch-¬ng I : C¬ së lý luËn 1.1: Nguån nh©n lùc _ Doanh nghiÖp nhµ n-íc 1.1.1: Kh¸i niÖm Nh©n lùc ®-îc hiÓu lµ nguån lùc cña mçi con ng-êi , gåm cã thÓ lùc vµ trÝ lùc. Nguån nh©n lùc trong tæ chøc bao gåm tÊt c¶ mäi c¸ nh©n tham bÊt cø ho¹t ®éng nµo víi bÊt cø vai trß nµo trong tæ chøc . Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc , viÖc tËn dông tiÒm n¨ng nh©n lùc giai ®o¹n võa qua chñ yÕu lµ vÒ mÆt thÓ lùc , trong khi viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ mÆt trÝ lùc cßn míi mÎ. §Õn nay , tiÒm n¨ng vÒ mÆt trÝ lùc cña nh©n lùc ®ang ngµy cµng ®-îc coi träng . Nguån nh©n lùc lµ nguån lùc vÒ con ng-êi vµ ®-îc nghiªn d-íi nhiÒu khÝa c¹nh . Tr-íc hÕt , víi t- c¸ch lµ nguån cung cÊp søc lao ®éng cho x· héi Nguån nh©n lùc víi t- c¸ch lµ mét yÕu tè cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi lµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña x· héi ®-îc hiÓu theo nghÜa hÑp h¬n , bao gåm nhãm d©n c- trong trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Víi c¸ch hiÓu nµy nguån nh©n lùc t-¬ng ®-¬ng víi nguån lao ®éng Nguån nh©n lùc cßn cã thÓ hiÓu lµ tæng hîp c¸ nh©n nh÷ng con ng-êi cô thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng , lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn ®-îc huy ®éng vµo qu¸ tr×nh lao ®éng . Víi c¸ch hiÓu nµy nguån nh©n lùc bao gåm nh÷ng ng-êi tõ giíi h¹n d-íi ®é tuæi lao ®éng trë lªn ( ë n-íc ta lµ trßn 15 tuæi ) . C¸c c¸ch hiÓu trªn chØ kh¸c nhau vÒ viÖc x¸c ®Þnh quy m« nguån nh©n lùc , song ®Òu nhÊt trÝ víi nhau ®ã lµ nguån nh©n lùc nãi lªn kh¶ n¨ng lao ®éng cña x· héi . Nguån nh©n lùc ®ù¬c xem xÐt trªn gi¸c ®é sè l-îng vµ chÊt l-îng . Sè l-îng nguån nh©n lùc ®-îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu quy m« vµ tèc ®é t¨ng nguån nh©n lùc . C¸c chØ tiªu nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi chØ tiªu quy 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 m« vµ tèc ®é t¨ng d©n sè . Quy m« d©n sè cµng lín , tèc ®é t¨ng d©n sè cµng cao th× dÉn ®Õn quy m« vµ tèc ®é t¨ng nguån nh©n lùc cµng lín vµ ng-îc l¹i .Tuy nhiªn , mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ nguån nh©n lùc ®-îc biÓu hiÖn sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh VÒ chÊt l-îng , nguån nh©n lùc ®ù¬c xem xÐt trªn c¸c mÆt : tr×nh ®é søc khoÎ , tr×nh ®é v¨n ho¸ , tr×nh ®é chuyªn m«n , n¨ng lùc phÈm chÊt Còng gièng nh- c¸c nguån nh©n lùc kh¸c , sè l-îng , vµ ®Æc biÖt lµ chÊt l-îng nguån nh©n lùc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cho x· héi Doanh nghiÖp nhµ n-íc: Theo bé luËt cña quèc héi n-íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam sè 14/2003 QH11 ngµy 26/11/2003 vÒ doanh nghiÖp nhµ n-íc nh- sau : Doanh nghiÖp nhµ n-íc lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ n-íc Nhµ n-íc së h÷u toµn bé vèn ®iÒu lÖ hoÆc cã cæ phÇn , vèn gãp chi phèi , ®-îc tæ chøc d-¬Ý h×nh c«ng ty nhµ n-íc , c«ng ty cæ phÇn , c«ng ty cæ phÇn tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n . 1.1.2: C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nguån nh©n lùc : Sè l-îng nh©n lùc : lµ tæng sè ng-êi ®-îc tæ chøc thuª m-ín , ®-îc tr¶ c«ng vµ ®-îc ghi vµo trong danh s¸ch nh©n sù cña tæ chøc . C¬ cÊu tuæi nh©n lùc : ®-îc biÓu thÞ b»ng sè l-îng nh©n lùc ë nh÷ng ®é tuæi kh¸c nhau ChÊt l-îng nguån nh©n lùc : lµ tr¹ng th¸i nhÊt ®Þnh cña nguån nh©n lùc trong tæ chøc , thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn b¶n chÊt bªn trong cña nguån nh©n lùc . ChÊt l-îng cña nh©n lùc ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua mét sè yÕu tè chñ yÕu nh- tr¹ng th¸i søc khoÎ , tr×nh ®é v¨n ho¸ hay tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña nguån nh©n lùc. C¬ cÊu cÊp bËc nh©n lùc : bao gåm sè l-îng nh©n lùc ®-îc ph©n chia tõ cÊp cao cho ®Õn cÊp thÊp vµ ®Õn nh÷ng ng-êi lao ®éng , nh©n viªn trong tæ chøc . C¬ cÊu nµy ph¶n ¸nh c¸c b-íc th¨ng tiÕn nghÒ nghiÖp cña nh©n lùc trong tæ chøc 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh©n lùc lµ nguån lùc cã gi¸ trÞ , kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng cña mét tæ chøc , ®ång thêi ho¹t ®éng cña b¶n th©n nã th-êng bÞ chi phèi bëi nhiÒu yÕu tè t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña nguån nh©n lùc. Do ®ã sö dông nguån nh©n lùc cã hiÖu qu¶ lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ l©u dµi cña qu¶n lý nguån nh©n lùc trong tæ chøc hiÖn nay. 1.2: T¸c ®éng cña mét sè chÝnh s¸ch ®Õn viÖc qu¶n lý nguån nh©n lùc: 1.2.1: ChÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc: ChÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ toµn thÓ c¸c quan ®iÓm t- t-ëng , môc tiªu vµ gi¶i ph¸p nh»m ®µo t¹o , ph¸t triÓn vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc cña ®Êt n-íc . Néi dung cña chÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc : Trong bé luËt lao ®éng cña n-íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· nãi râ néi dung cña qu¶n lý nh©n lùc bao gåm :  N¾m cung cÇu vµ sù biÕn ®éng cña cung cÇu lao ®éng , lµm c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch quèc gia , quy ho¹ch , kÕ ho¹ch vÒ nguån nh©n lùc , ph©n bè vµ sö dông lao ®éng toµn x· héi .  Ban hµnh vµ h-íng dÉn thi hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt lao ®éng .  X©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh quèc gia vÒ viÖc lµm , di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi , ®-a ng-êi ®i lµm viÖc ë n-íc ngoµi .  QuyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l-¬ng , b¶o hiÓm x· héi , an toµn lao ®éng , vÖ sinh lao ®éng vµ c¸c chÝnh s¸ch kh¸c vÒ lao ®éng vµ vÒ x©y dùng c¸c mèi quan hÖ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp .  Thanh tra , kiÓm tra viÖc thùc thi ph¸p luËt vÒ lao ®éng vµ xö lý c¸c tr-êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt .  Xö lý c¸c tranh chÊp vÒ lao ®éng.  X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ tæ chøc qu¶n lý lao ®éng ë n-íc ngoµi . 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.2.2: Tr×nh ®é qu¶n lý Qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ mét qu¸ tr×nh tuyÓn mé , lùa chän , duy tr× , ph¸t triÓn vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cã lîi cho nguån nh©n lùc trong mét tæ chøc nh»m ®¹t ®-îc môc tiªu ®· ®Æt ra cña tæ chøc ®ã. - Víi c¸c tæ chøc cã quy m« nhá : Ng-êi qu¶n lý tæ chøc sÏ s¾p xÕp toµn bé c«ng viÖc tõ s¶n xuÊt , b¸n hµng , tµi chÝnh cho ®Õn tuyÓn chän nh©n lùc ( bao gåm chñ yÕu lµ thuª m-ín vµ duy tr× nh©n lùc trong tæ chøc ) . - §èi víi c¸c tæ chøc cã quy m« trung b×nh : Chøc n¨ng qu¶n lý nguån nh©n lùc ®ßi hái cÇn ph¶i ®-îc t¸ch ra ®Ó phèi hîp tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nguån nh©n lùc trong tæ chøc . MÆc dÇu vËy , nh÷ng nhµ qu¶n lý phØa thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý mµ rÊt Ýt cã sù chuyªn m«n ho¸. - §èi víi c¸c tæ chøc cã quy m« trung b×nh : C¸c nhµ qu¶n lý nguån nh©n lùc ®· ®-îc chuyªn m«n ho¸ theo c¸c ho¹t ®éng nh- : ®Þnh biªn , ph¸t triÓn nguån nh©n lùc , tr¶ c«ng cho ng-êi lao ®éng ... - §èi víi c¸c tæ chøc cã quy m« lín : qu¶n lý nguån nh©n lùc ®¶m nhËn thªm nhiÒu tr¸ch nhiÖm h¬n cho phÐp chuyªn m«n ho¸ cao h¬n nh- bé phËn qu¶n lý tiÒn c«ng .....Nhµ qu¶n lý bé phËn nh©n lùc ë cÊp cao nhÊt sÏ cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi ng-êi qu¶n lý chung cña tæ chøc ®Ó thiÕt lËp nªn c¸c chiÕn l-îc vµ c¸c chÝnh s¸ch cña tæ chøc . 1.2.3: Qu¶n lý nguån nh©n lùc tr-íc xu h-íng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ : Mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt mµ c¸c tæ chøc ph¶i ®èi mÆt tr-íc thÒm thÕ kû 21 lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¹nh tranh ®-îc tr-íc xu h-íng héi nhËp toµn cÇu ho¸ . Ph¶n øng tr-íc xu h-¬ng snµy sÏ dÉn ®Õn viÖc sa th¶i vµ cho th«i viÖc mét sè l-îng lín nguån nh©n lùc trong c¸c tæ chøc . §iÌu nµy ®Æt ra trong qu¶n lý nguån nh©n lùc th¸ch thøc lín trong viÖc sö dông ®éi ngò nh©n 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lùc ®Ó c¹nh tranh , ®èi ®Çu víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n-íc . V× vËy qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c tæ chøc cÇn ph¶i chó ý mét sè vÊn ®Ò sau : - C¬ cÊu l¹i tæ chøc theo h-íng toµn cÇu ho¸ héi nhËp víi xu h-íng hiÖn nay , c¸c tæ chøc ph¶i qu¶n lý viÖc më réng toµn cÇu ,c¬ cÊu l¹i ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao theo h-íng t¨ng c-êng nhiÖm vô vµ ph©n quyÒn qu¶n lý ®¸p øng viÖc më réng toµn cµu . C¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao vµ c¸c tæ chøc lín ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm c¸c chi nh¸nh cña tæ chøc ë c¸c vïng ®Þa lý kh¸c nhau khi tæ chøc më réng quy m« ho¹t ®éng . - §µo t¹o båi d-ìng mang tÝnh quèc tÕ . Mét sè tæ chøc yªu cÇu c¸c nhµ qu¶n lý vµ nh©n lùc ph¶i tham gia c¸c ch-¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Æc biÖt ®Ó t¨ng tÝnh linh ho¹t vµ thÝch nghi cña hä ®èi víi v¨n ho¸ n-íc ngoµi vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu chÊt l-îng quèc tÕ trong qu¸ tr×nh héi nhËp . Th«ng thuéc v¨n ho¸ cña c¸c quèc gia chÝnh lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c tæ chøc hiÖn nay . - X©y dùng v¨n ho¸ tæ chøc trong khu vùc vµ thÕ giíi . C¸c tæ chøc cè g¾ng ph¸t triÓn mét tæ chøc cã tÝnh chÊt toµn cÇu , xo¸ ®i sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ gi÷a nh©n lùc trong n-íc vµ nh©n lùc tuyÓn dông ë c¸c quèc gia kh¸c khi quy m« tæ chøc më réng . - Sù liªn minh , liªn kÕt : xu h-íng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ buéc c¸c tæ chøc tham gia vµo liªn minh liªn kÕt víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n-íc nh»m t×m kiÕm nh÷ng lîi thÕ trªn thÞ tr-êng quèc tÕ . Tuy nhiªn liªn minh liªn kÕt ®åi hái nh©n lùc ®µo t¹o kü l-ìng vµ trung thµnh víi tæ chøc . - Khai th¸c thÞ tr-êng lao ®éng quèc tÕ : mét sè tæ chøc sö dông lao ®éng n-íc ngoµi víi gi¸ rÎ h¬n ®Ó gi¶m chi phÝ c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc kh¸c . V× vËy , rÊt nhiÒu tæ chøc ®· thiÕt lËp c¸ c¬ së tuyÓn dông cña n-íc ngoµi . Tuy nhiªn viÖc sö dông cã 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tÝnh ®a d¹ng vÒ v¨n ho¸ , kü n¨ng vµ møc sèng ®ßi hái c¸c tæ chøc ph¶i xem xÐt l¹i hÖ thèng ®µ t¹o , båi d-ìng , hÖ thèng c«ng viÖc vµ tr¶ c«ng ng-êi lao ®éng . TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®Ò cËp ®Õn viÖc lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc sö dông nguån nh©n lùc ®¹t ®-îc nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh tr-íc xu h-íng tµon cÇu ho¸ vµ héi nhËp hiÖn nay , ®ã chÝnh lµ th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi qu¶n lý nguån nh©n lùc . 1.2.4: Qu¶n lý nguån nh©n lùc tr-íc xu h-íng n©ng cao chÊt l-îng : Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay , vÊn ®Ò chÊt l-îng ngµy cµng ®-îc coi träng vµ ch×nh lµ th¸c thøc ®èi víi c¸c tæ chøc nãi chung vµ qu¶n lý nguån nh©n lùc nãi riªng , rÊt nhiÒu c¸c tæ chøc c¸c ch-¬ng tr×nh chÊt l-îng toµn diÖn , hoµ nhËp vµo tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trong tæ chøc víi nh÷ng cam kÕt cung cÊp s¶n phÈm cã chÊt l-îng vµ ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao . §Ó n©ng cao chÊt l-îng vÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tæ chøc víi nhËn thøc vÒ n¨ng cao chÊt l-îng . Nh÷ng nhµ qu¶n lý cÊp cao , cÊp trung , cÊp thÊp vµ tÊt c¶ nh©n lùc trong tæ chøc cÇn ph¶i nhiÖt t×nh ñng hé triÕt lý n©ng cao chÊt l-îng vµ ho¹t ®éng tèt ®Î thùc hiÖn triªt lý nµy , mäi nh©n lùc trong tæ chøc ph¶i høng thó thùc hiÖn c«ng viÖc víi chÊt l-îng cao hä ph¶i nhËn thøc ®-îc c¸i g× cÇn ph¶i lµm vµ v× sao . §Æc biÖt nh©n lùc ph¶i lu«n g¾n chÊt l-îng s¶n phÈm do hä t¹o ra . §Ó t¨ng tÝnh chÊt l-îng , c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i tæ chøc l¹i c¸c c«ng viÖc vµ trao cho nh©n lùc quyÒn ho¹t ®éng lín h¬n nh- quyÒn tõ chèi hoÆc thiÕt kÕ l¹i s¶n phÈm vµ c«ng viÖc nÕu hä c¶m thÊy hîp lý . §iÒu nµy kÝch thÝch nh©n lùc t×m kiÕm c¸c ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt ®Ó c¶i tiÕn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña hä . MÆt kh¸c n©ng cao chÊt l-îng cÇn khuyÕn khÝch sù tham gia cña nh©n lùc vµ qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh , t¹o ra nh÷ng vai trß thµnh viªn trong tæ chøc . Tuy nhiªn , x©y dùng v¨n ho¸ tæ chøc ®-îc coi nh- kú väng ®ßi hái ph¶i cã thêi gian tõ 510 n¨m hoÆc l©u h¬n chø kh«ng ph¶i ngµy mét ngµy hai ®iÒu nµy b¾t buéc c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i kiªn tr× vµ nhÉn l¹i . 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Song song víi viÖc x©y dùng v¨n ho¸ “ n©ng cao chÊt l­îng “ qu¶n lý nguån nh©n lùc cÇn cã mét hÖ thèng tr¶ c«ng phóc lîi , phÇn th-ëng , ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn th¨ng tiÕn ®Ó khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng kÝch thÝch ý thøc n©ng cao chÊt l-îng vµ tÝnh s¸ng t¹o ®ßi hái tæ chøc x©y dùng ®-îc mét hÖ thèng ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ c«ng viÖc c¸ nh©n vµ tËp thÓ , ®ã chÝnh lµ c¬ së c¬ b¶n cho viÖc tr¶ c«ng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thang tiÕn cho ng-êi lao ®éng . Mét vÊn ®Ò kh¸c lµ ®µo t¹o båi d-ìng nh©n lùc . Trøoc hÕt lµ vÊn ®Ò gi¸o dôc v¨n ho¸ n©ng cao chÊt l-îng , sau ®ã lµ ®µo t¹o nh÷ng kü n¨ng , kiÕn thøc míi gióp nh©n lùc b¾t kÞp víi xu h-íng n©ng cao chÊt l-îng ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh héi nhËp . §iÒu nµy b¾t buéc c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i liªn quan vµ cam kÕt chÆt chÏvµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o båi d-ìng nh©n lùc . MÆt kh¸c ®Ó n©ng cao chÊt l-îng hÖ thèng tuyÓn mé vµ lùa chän còng cÇn ph¶i ®-îc x©y dùng l¹i nh»m tuyÓn dông nh÷ng nh©n lùc cã trÝnh ®é , chÊt l-îng vµ cam kÕt n©ng cao chÊt l-îng c¸c ho¹t ®éng trong tæ chøc . Víi c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i ®-îc ®µo t¹o ®Ó xö lý nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p mang tÝnh hÖ thèng víi nç lùc lín chø kh«ng ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®¬n gi¶n cho nh÷ng vÊn ®Ò tøc thêi . MÆt kh¸c ng-êi qu¶n lý cÇn ®-îc ®µo t¹o thãi quen tËp trung vµo suy nghÜ ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p h¬n lµ tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng . 1.2.5: Tr×nh ®é ng-êi lao ®éng : Nhãm ngõ«n nh©n lùc tõ 16-35 tuæi chiÕm 62,7% trong tæng sè nguån nh©n lùc lµ nhãm chiÕm -u thÕ : søc khoÎ tèt , tr×nh ®é v¨n ho¸ cao , ®ã chÝnh lµ lîi thÕ cho nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay . Tuy nhiªn nhãm nµy còng Ýt ®-îc ®µo t¹o cho nªn kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm thÊp nªn ch-a ph¸t huy ®-îc søc m¹nh . Dùa trªn c¸c chØ tiªu c¬ b¶n nhÊt vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña mét quèc gia h× søc khoÎ cña d©n c- ViÖt Nam vµo lo¹i ®øng ®Çu trong sè nh÷ng n-íc cã thu nhËp b×nh qu©n n¨m d-íi 300USD / ng-êi . Tuy nhiªn t×nh tr¹ng søc khoÎ cña nh©n d©n vµ thÓ lùc cña ng-êi lao ®éng cßn thÊp . Tr×nh ®é häc vÊn cña nguån nh©n lùc c¶ n-íc nãi chung kh¸ cao so víi mét sè n-íc trong vïng . Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra viÖc lµm n¨m 1997 chØ cã 5,1% lùc l-îng lao 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®éng ch-a biÕt ch÷ , 20,6% ch-a tèt nghiÖp tiÓu häc , cã 16,9 triÖu ng-êi cã tr×nh ®é tèt nghiÖp trung häc c¬ së chiÕm 46,5% ®ã lµ lîi thÕ cho ®Êt n-íc ®i vµo CNH – H§H . Tr×nh ®é chuyªn m«n cña nguån nh©n lùc cßn thÊp : sè lao ®éng kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt chiÕm tû lÖ cao : N¨m 1998 theo kÕt qu¶ ®iÒu tra : 29.365 ng-êi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc . 1.109.874 ng-êi cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ ®¹i häc . 1.516.383. ng-êi cã tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn nghiÖp 544.629. c«ng nh©n lµnh nghÒ ®-îc ®µo t¹o chÝnh quy 32.431.122. ng-¬i× kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp / häc nghÒ trë lªn t¨ng lªn ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè l-îng vµ tû lÖ chiÕm trong tæng lùc l-îng lao ®éng . N¨m 1996 , tû lÖ nµy lµ 11,81% ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 15,51% . B×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 472.083 ng-êi víi tèc ®é t¨ng 9,92%/ n¨m . Trong ®ã t¨ng nhiÒu nhÊt vµ nhanh nhÊt lµ lao ®éng ®-îc ®µo t¹o ë tr×nh ®é tõ cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn , tiÕp ®Õn lµ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o nghÒ ... Tuy nhiªn , so víi yªu cÇu , ®éi ngò qua ®µo t¹o nãi chung cña lùc l-îng lao ®éng hiÖn nay vÉn xßn nhiÒu bÊt cËp : Sù ph©n bè lùc l-îng qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp häc nghÒ trë lªn còng nh- tõ c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng trë lªn chñ yÕu tËp trung ë khu vùc thµnh thÞ , ®Æc biÖt lµ khu ®« thÞ träng ®iÓm . Lùc l-îng lao ®éng ë n«ng th«n chiÕm 77,44% nh-ng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp häc nghÒ trë lªn chØ chiÕm 46,26% trong tæng sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña c¶ n-íc , víi lao ®éng cã tr×nh ®é tõ c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng trë lªn tû lÖ nµy chØ cã 40,96% . CÊu tróc ®µo t¹o cña lùc l-îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o vèn ®· rÊt bÊt hîp lý l¹i cµng bÊt hîp lý h¬n . N¨m 1996 , cÊu tróc ®µo t¹o lµ 1-1,7-2,4 (tøc øng 1 lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn th× cã 1,7 lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ 2,4 lao ®éng cã tr×nh ®é s¬ cÊp / häc nghÒ / c«ng nh©n kü thuËt : n¨m 2000 cÊu tróc nµy lµ 1-1,2-1,7 trong khi môc tiªu cña nghÞ quyÕt Trung -¬ng ®Ò ra lµ 1-4-10. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng II : Thùc tr¹ng qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc . 2.1 : §Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng lao ®éng ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay: H×nh thµnh thÞ tr-êng lao ®éng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ diÔn ra trong chèc l¸t , bëi v× chóng ta ®ang chuyÓn ®æi tõ hÖ thèng tæ chøc lao ®éng tËp trung sang thÞ tr-êng , do vËy ph¶i cÇn mét thêi gian dµi ®Ó t¹o lËp nh÷ng b¶n tÝnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng tæng hîp . X©y dùng thÞ tr-êng lao ®éng tù do lµ yÕu tè quan träng nhÊt cho viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng , ®ång thêi còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng tr-ëng cã hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ ®ã . Tuy nhiªn , thÞ tr-êng lao ®éng ViÖt Nam míi chØ ®¹t b-íc ®i ban ®Çu trªn con ®-êng gi¶i phãng khái nh÷ng tån ®äng tõ hÖ thèng kinh tÕ mÖnh lÖnh hµnh chÝnh tr-íc ®©y. Theo chóng t«i th× ë ViÖt Nam , quan ®iÓm cã tÝnh nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr-êng lao ®éng lµ ph¶i gi÷ nguyªn vai trß lín lao cña Nhµ N-íc ®èi víi nh©n d©n trong vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt viÖc lµm . NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng x· héi chñ nghÜa lµ ®Þnh h-íng vµo viÖc lµm cã hiÖu suÊt cao dùa trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng kÕt qu¶ nÒn kinh tÕ vµ x· héi . Trong nÒn kinh tÕ ®ã , viÖc lµm ®Çu t- lín vµo con ng-êi ®-îc thùc sù quan t©m ®Ó ®¶m b¶o ph¸t huy hÕt tµi n¨ng cña hä vµ h-íng tíi mét cuéc sèng ®Çy ®ñ , Êm no vµ h¹nh phóc . §¶m b¶o viÖc lµm cã hiÖu suÊt cao chØ cã thÓ ®¹t ®-îc trªn c¬ së kÕt hîp chÆt chÏ nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc cña c¸c c¬ quan qu¶n nhµ n-íc víi sù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr-êng . ChÝnh s¸ch viÖc lµm ph¶i ®-a vµo phèi hîp chÆt chÏ víi quan niÖm chung cña c¶i c¸ch kinh tÕ , phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c chung vµ chiÕn l-îc thùc hiÖn nã . Tuy nhiªn sù liªn kÕt phèi hîp cÇn thiÕt gi÷a chÝnh s¸ch viÖc lµm ®· ®-îc chän cho m« h×nh thÞ tr-êng lao ®éng víi kh¸i niÖm ®æi míi toµn diÖn ë ViÖt Nam ®Õn nay vÉn ch-a ®-îc h×nh thµnh , thiÕu h¼n quan ®iÓm thèng nhÊt giòa môc ®Ých tr-íc m¾t vµ l©u dµi trong viÖc qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm .Trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch ®ång bé nÒn kinh tÕ ph¶i h×nh thµnh kh«ng chËm ch¹p kh¸i niÖm ®ã , nh-ng 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®¸ng tiÕc r»ng , hiÖn t¹i chóng ta míi chØ quan t©m ®Õn hËu qu¶ chø kh«ng ph¶i nguyªn nh©n xuÊt hiÖn thÊt nghiÖp . N-íc ta vÊn ®Ò thÊt nghiÖp chØ ®-îc xem xÐt mét phÝa - ®ã lµ tõ ng-êi lao ®éng . Trong khi ®ã ë c¸c n-íc ph¸t triÓn , dÞch vô viÖc lµm ®-îc trang tr¶i tµi chÝnh tíi h¬n 50% tõ ng©n quü quèc gia . Bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam vÉn cßn ¸p dông nh÷ng biÖn hµnh chÝnh cøng nh¾c trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm . ChÝnh s¸ch nµy phÇn lín c¶n trë viÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch cÊu tróc nÒn kinh tÕ , k×m h·m c«ng cuéc s¾p xÕp l¹i c¸c xÝ nghiÖp nhµ n-íc g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n , mÆt kh¸c c¸c c¬ quan qu¶n lý lao ®éng vµ viÖc lµm cña ViÖt Nam vÉn ch-a ®-îc chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ c¶ mÆt tæ chøc vµ mÆt kinh tÕ ®Î thÝch øng n¨ng ®éng víi viÖc ®µo t¹o l¹i sè l-îng lín nh÷ng ng-êi ®ang lao ®éng , cïng nh÷ng ng-êi thÊt nghiÖp thuéc c¸c ngµnh nghÒ vµ cã tr×nh ®é chuyªn m«n kh¸c nhau cã tÝnh to¸n tíi nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng ®a d¹ng cña ng-êi thuª lao ®éng ®èi víi lao ®éng lµm thuª. MÊt c©n ®èi cña thÞ tr-êng lao ®éng khu vùc sÏ kÐo theo viÖc gi¶m khèi l-îng vµ chÊt l-îng ®µo t¹o cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt . Tõ ®ã sÏ dÉn tíi mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a cung vµ cÇu , sÏ ®i kÌm thÊt nghiÖp th-êng xuyªn . ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ tr-êng lao ®éng kh«ng ph¶i c«ng viÖc riªng cña mét Bé , ngµnh , nã chØ ®em l¹i hiÖu qu¶ khi chÝnh s¸ch ng©n quü , ch-¬ng tr×nh chèng l¹m ph¸t vµ hÖ thèng gi¸o dôc , ®µo t¹o cïng ®ång bé ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ . Toµn x· héi vµ tõng thµnh viªn cña céng ®ång ph¶i cïng tham gia vµo gi¶i quyÕt viÖc lµm . Bao gåm Nhµ N-íc lµ c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn hµnh ph¸p vµ lËp ph¸p , tõng c¸ nh©n cã mong muèn ®-îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ chÝnh b¶n th©n ng-êi thuª m-ín lao ®éng . Qóa tr×ng c¶i c¸ch kinh tÕ x· héi sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nÕu thiÕu viÖc so¹n th¶o nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé vÒ lao ®éng vµ viÖc th-ch hiÖn nã , trªn c¬ së thÓ hiÖn quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n . Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÞ tr-êng lao ®éng lµ : HÖ thèng qu¶n lý lao ®éng vµ viÖc lµm ë ViÖt Nam ®-îc h×nh thµnh trong thêi kú kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , ®ang ë trong giai ®o¹n biÕn ®æi s©u s¾c : 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c thÓ hiÖn vai trß qu¶n lý tÝch cùc cña Nhµ N-íc ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c loaij thÞ truêng nãi chung vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr-êng lao ®éng nãi riªng ch-a ®-îc hoµn thiÖn hoÆc hoµn toµn ch-a cã . C¬ së h¹ tÇng x· héi vµ c¬ së h¹ tÇng cña thÞ tr-êng cña thÞ tr-êng lao ®éng ®ang ®-îc h×nh thµnh ë ViÖt Nam vÉn ch-a t-¬ng thÝch víi c¬ chÕ thÞ tr-êng . ThÞ tr-êng lao ®éng võa míi ®-îc h×nh thµnh vµ ®ang ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn kÐm ph¸t triÓn cña thÓ chÕ ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ lao ®éng x· héi chØ võa ®-îc sinh ra , vµ ®Õn giê vÉn bao trïm hÕt tÊt c¶ cÊp . Nh÷ng bÊt cËp ng¯y c¯ng lín gi÷a quy m« chung v¯ quan hÖ “ cungcÇu” søc lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng . HiÖn nay , ë ViÖt Nam , cung vÒ søc lao ®éng ®ang v-ît qu¸ cÇu vµ sÏ cßn tiÕp tôc v-ît trong t-¬ng lai , ®iÒu ®ã t¹o mét ¸p rÊt lín vÒ viÖc lµm cho d©n c- . Hµng n¨m cung søc lao ®éng t¨ng tõ 3,2% ®Õn 3,5% nh- vËy mçi n¨m chóng ta sÏ cã thªm kho¶ng 1,3 ®Õn 1,5 triÖu ng-êi ®Õn ®é tuæi lao ®éng . §ã lµ hËu qu¶ cña viÖc bïng næ d©n sè trong nh÷ng n¨m võa qua . Tuy nhiªn phÇn c¬ b¶n cña lùc l-îng lao ®éng míi l¹i kh«ng cã chuyªn ®Çy ®ñ , v× vËy vÊn ®Ò ®µo t¹o ®µo t¹o lai trë lªn cÊp b¸ch , nã mang tÝnh chiÕn l-îc vµ lµ vÊn ®Ò mÊu chèt ®Ó t¨ng chÊt l-îng vµkh¶ n¨ng c¹nh tranhh cña søc lao ®äng trªn thÞ tr-êng lao ®éng . Xo¸ bá sù mÊt c©n ®èi , bÊt cËp trong c¬ cÊu lao ®éng cò ®· tån t¹i tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp , x©y dùng mét cÊu tróc lao ®éng míi cho phï hîp víi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ míi diÔn ra rÊt chËm ch¹p . M©u thuÉn gi÷a lao vµ viÖc lµm ngµy cµng ngµy cµng gay g¾t khi chóng ta triÖt ®Ó tiÕn hµnh c¶i c¸ch , cïng víi ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i tæ chøc l¹i lao ®éng trªn ph¹m vi toµn x· héi , chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng cho phï hîp víi c¬ cÊu míi cña nÒn kinh tÕ , tÊt yÕu dÉn ®Õn hiÖn t-îng vµ xu thÕ ®Èy lao ®éng t¸ch ra khái viÖc lµm , vµ lµm cho mét bé phËn lín lao ®éng trë lªn d- thõa , tr-íc hÕt lµ trong khu vùc quèc doanh . Trong qu¸ tr×nh huyÓn dÞch nµy chóng ta võa thiÕu ®éi ngò lao ®éng cã kü thuËt , c«ng nh©n lµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng lµm viÖc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp , c¸c khu chÕ xuÊt vµ nh÷ng xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi , 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 l¹i thõa ®éi ngò lao ®éng phæ th«ng kh«ng cã tay nghÒ chuyªn m«n . MÆc dï c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ ®· diÔn ra gÇn 20 n¨m , ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ c¬ cÊu kinh tÕ , nh-ng c¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh kinh tÕ gÇn nh- kh«ng cã chuyÓn biÕn g× ®¸ng kÓ hoÆc diÔn ra rÊt chËm ch¹p . M©u thuÉn gi÷a nhu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm rÊt lín víi tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vÒ mÆt Nhµ N-íc trong lÜnh vùcviÖc lµm ch-a phï hîp víi c¬ chÕ míi , víi hÖ thèng sù nghiÖp gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn ph«i thai , non yÕu ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm trong c¬ chÕ thÞ tr-êng HÖ thèng ®Þnh h-íng nghÒ nghiÖp , ®µ t¹o vµ ®µo t¹o l¹i kh«ng theo kÞp víi nh÷ng ®ßi hái míi cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, kh«ng t-¬ng thÝch víi qu¸ tr×nh khèi l-îng vµ chÊt l-îng chuyªn gia ®· ®µo t¹o , ®Æc biÖt ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ nh- : dÞch vô , du lÞch , s¶n xuÊt c«ng nghÖ cao s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu . Theo ®ã thÞ tr-êng lao ®éng ®-îc h×nh thµnh trong bèi c¶nh bÊt lîi v× vÉn duy tr× tÝnh tù ph¸t ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ chuyªn gia cho nÒn kinh tÕ quèc d©n . HÖ thèng dÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm chØ míi ®-îc h×nh thµnh vµ ph©n bæ ch-a réng kh¾p c¶ n-íc . HÖ thèng nµy ch-a cã cÊu tróc tæ chøc thµnh lËp râ rµng , ch-a ®-îc ®¶m b¶o trang bÞ vËt chÊt cÇn thiÕt vµ ®éi ngò c¸n bé kh«ng ®ång bé . Cho ®Õn nay ë ViÖt Nam ch-a h×nh thµnh mét hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng lao ®éng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®ång bé , ®-îc cËp nhËt theo thêi gian vµ cã c¸c dù b¸o lµm c¬ së cho viÖc nghiªn cøu .... TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ ®-îc cÇu vÒ søc lao ®éng vµ vÒ chç lµm viÖc . §èi víi ViÖt Nam , tÝnh c¬ ®éng cña søc lao ®éng theo nghÒ nghiÖp vµ theo l·nh thæ cßn rÊt h¹n chÕ , phÇn lín c- d©n cßn ch-a s½n sµng cho cuéc sèng vµ lao ®éng trong ®iÒu kiÖn thÞ tr-êng . CÊu tróc nguån nh©n lùc ViÖt Nam ph©n bæ rÊt hîp lý , cã tíi gÇn 80% lùc l-îng lao ®éng ë n«ng th«n , mµ ë ®©y viÖc lµm kh«ng ®Çy ®ñ vµ thÊt nghiÖp cã thÓ lªn tíi 30% . Nh÷ng lao ®éng nµy tù do ®i ®Õn c¸c thµnh phè vµ nh÷ng khu c«ng nghiÖp míi víi môc ®Ých t×m kiÕm viÖc lµm , ®iÒu ®ã cßn lµm t¨ng h¬n n÷a vÒ cung søc lao ®éng . 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh÷ng bÊt cËp trong chÝnh s¸ch vµ cÊu tróc ®Çu t- , cïng víi viÖc so¹n th¶o chiÕn lùoc ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng ®Çy ®ñ , vµ sù chËm ch¹p dÞch chuyÓn cÊu tróc ngµnh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi ®· kÐo theo sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong cÊu tróc viÖc lµm ë ViÖt Nam . NhiÒu ngµnh cã tiÒm n¨ng rÊt lín trong viÖc lµm t¹o nh÷ng chç lµm míi , nh-ng hä kh«ng thÓ biÕn kh¶ n¨ng ®ã thµnh hiÖn thùc ®-îc v× thiÕu vèn , c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm , kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu . Ng-îc l¹i ë khu vùc miÒn nói , ®ång b»ng s«ng Cöu Long l¹i rÊt thiÕu hôt c¸n bé , nh-ng viÖc di d©n ®Õn ®ã l¹i rÊt h¹n chÕ . §Õn nay Nhµ N-íc vÉn ch-a cã mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thËt hîp lý cho khu vùc kinh tÕ gia ®×nh , lÜnh vùc phi s¶n xuÊt , c¸c xÝ nghiÖp ngoµi quèc doanh , n¬i cã rÊt nhiÒu lîi thÕ thu hót søc lao ®éng . Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî hÇu nh- kh«ng ®Õn ®-îc víi c¸c doanh nghiÖp tnh©n mÆc dï hä lµ nguån gi¶i quyÕt viÖc lµm míi chñ yÕu trong x· héi , kÓ c¶ viÖc thu nhËn ®éi ngò c¸n bé lao ®éng thÊt nghiÖp tõ khu vùc doanh nghiÖp Nhµ N-íc. Cïng víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng lao ®éng , c¸c lo¹i thÞ tr-êng kh¸c nh- : t- liÖu s¶n xuÊt , tµi chÝnh bÊt ®éng s¶n .....còng vµ ®ang h×nh thµnh nh-ng ch-a hoµn chØnh vµ ®ång bé , sù liªn kÕt gi÷a chóng víi nhau cßn yÕu , nªn ch-a t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn . Sù ph©n ho¸ thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c- ngµy cµng t¨ng gi÷a cµng vïng l·nh thæ trªn c¶ n-íc theo c¸c chØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . Nh×n chung møc tiÒn c«ng lao ®éng rÊt thÊp , sù l¹c hËu gi÷a ®ång l-¬ng thùc tÕ cña ng-êi lao ®éng ViÖt Nam so víi møc tiÒn c«ng lao ®éng ë c¸c n-íc khu vùc ngµy cµng t¨ng . §iÒu ®ã ®· lµm biÕn d¹ng nh÷ng thµnh phÇn quan träng nhÊt cña thÞ tr-êng lao ®éng lµ cung vµ cÇu , hËu qu¶ lµ gi¶m vai trß tù ®iÒu tiÕt cña Nhµ N-íc . Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ trªn chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng , thÞ tr-êng lao ®éng ®ang ®-îc h×nh thµnh , ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn kÐm ph¸t triÓn cña thÓ chÕ ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ lao ®éng x· héi chØ míi ®-îc sinh ra vµ ®Õn giê vÉn ch-a bao trïm hÕt tÊt c¶ c¸c cÊp . 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.1.1: XÐt ë giai ®o¹n 1996-2000 : Quy m« lùc l-îng lao ®éng tiÕp tôc gia t¨ng víi tèc ®é cao: TÝnh ®Õn 1/7/2000 , tæng lùc l-îng lao ®éng c¶ n-íc cã 38.643.089 ng-êi , so víi kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i thêi ®iÓm 1/7/1996 t¨ng b×nh qu©n hµng n¨mlµ 975.645 ng-êi , víi tèc ®é t¨ng 2,7%/ n¨m , trong khi tèc ®é t¨ng d©n sè b×nh qu©nhµng n¨m cña thêi kú nµy lµ 1,5%/ n¨m . Theo dù b¸o cña uû ban d©n sè quèc gia ë giai ®o¹n 2001-2005 tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè hµng n¨m ®¹t 1,0116 ( tøc chØ t¨ng 1,16% n¨m ) , ®Õn n¨m 2005 , d©n sè c¶ n-íc sÏ lµ 82.492,6 ngµn ng-êi . ë n¨m 1996tû lÖ lùc l-îng lao ®éng chiÕm trong tæng d©n sè nãi chung lµ o,48 ; n¨m 2000lµ 0,5 , b×nh qu©n mçi n¨m tû lÖ gia t¨ng 0.004 . Dù kiÕn giai ®o¹n 2001-2005 hµng n¨m gia t¨ng ë møc 0,0035 th× ®Õn n¨m 2005 , tû lÖ lùc l-îng lao ®éng chiÕm trong tæng d©n s« sÏ lµ 51, 75% vµ tæng lùc l-îng lao ®éng c¶ n-íc sÏ lµ 42.689,9 ngµn ng-êi . §iÒu ®ã chøng tá nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p hç trî ®ång bé cã hiÖu qu¶ ®Ó gi¶m nhanh h¬n tû lÖ thÊt nghiÖp cña lùc l-îng lao ®éng th«ng qua ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng gi¸o dôc , ®µo t¹o nghÒ , ®-a lao ®éng ®-îc ®µo t¹o ®i hîp t¸c lao ®éng ngoµi n-íc th× khã cã thÓ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp xuèng d-íi 5% vµo n¨m 2005. _Tr×nh ®é häc vÊn , tr×nh ®é chuyªn kü thuËt cña lùc l-îng lao ®éng tiÕp tôc ®-îc n©ng cao : N¨m 1996 , lùc l-îng lao ®éng khu vùc thµnh thÞ chiÕm 19,06% tæng lùc l-îng lao ®éng c¶ n-íc , n¨m 2000 ®· t¨ng lªn 22,56%; trong khi tû lÖ lùc l-îng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n gi¶m ®-îc tõ 80,94% xuèng cßn 77,44% . Dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi , tû lÖ lao ®éng ë khu vùc thµnh thÞ cßn tiÕp tôc t¨ng nhanh h¬n cïng víi sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh ®« thi ho¸ . So ng-êi ch-a biÕt ch÷ vµ ch-a tèt nghiÖp cÊp I chiÕm trong tæng lùc l-îng lao ®éng ngµy cµng gi¶m c¶ vÒ sè l-îng lao ®éng ngµy cµng c¶ vÒ sè l-îng vµ tû lÖ .N¨m 1996, tû lÖ nµy 26,67% ®Õn n¨m 2000 gi¶m xuèng cßn 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 20,49%. B×nh qu©n hµng n¨m gi¶m ®-îc 338.021 ng-êi víi tèc ®é gi¶m 3,86%/ n¨m. Sè ng-êi tèt nghiÖp cÊp III t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l-îng vµ tû lÖ . N¨m 1996 tû lÖ nµy lµ13,47% . B×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 495.258 ng-êi víi tèc ®é t¨ng 9,22%/ n¨m . ë khu vùc thµnh thÞ , n«ng th«n t×nh h×nh cïng diÔn ra t-¬ng tù , tuy nhiªn tr×nh ®é häc vÊn cña lùc l-îng lao ®éng ë thµnh thÞ vÉn v-ît kh¸ xa so víi n«ng th«n . Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp / häc nghÒ trë nªn t¨ng ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè l-îng vµ tû lÖ chiÕm trong tæng l-îng lao ®éng . N¨m 1996, tû lÖ nµy 11,81% ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 15,51% b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 472.083 ng-êi . Trong ®ã t¨ng nhiÒu nhÊt vµ nhanh nhÊt lµ lao ®éng ®-îc ®µo t¹o ë tr×nh ®é tõ cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn , tiÕp ®Õn lµ lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ / c«ng nh©n kü thuËt , thÊp nhÊt lµ tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp . Tuy nhiªn so víi nhu cÇu , ®éi ngò qua ®µo t¹o nãi chung cña lùc l-îng lao ®éng hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt cËp , trong ®ã ®¸ng chó ý nhÊt lµ : Sù ph©n bè lùc l-îng qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp/ häc nghÒ trë lªn còngnhú- c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng trë lªn chñ yÕu tËp trung ë khu vùc thµnh thÞ , ®Æc biÖt lµ c¸c khu ®« thÞ träng ®iÓm . CÊu tróc ®µo t¹o cña lùc l-îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o vèn ®· rÊt bÊt hîp lý l¹i cµng bÊt hîp lý h¬n . N¨m 1996 , cÊu tróc ®µo t¹o lµ 1- 1,7- 2,4 ( tøc lµ øng 1 lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn cã 1,7 lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ 2,4 lao ®éng cã tr×nh ®é s¬ cÊp / häc nghÒ / c«ng nh©n kü thuËt , n¨m 2000 cÊu tróc nµy lµ 1- 1,2- 1,7 . Trung -¬ng ®Ò ra lµ 1- 4-10. C¬ cÊu lùc l-îng lao ®éng cã viÖc lµm th-êng xuyªn chia theo nhãm ngµnh : N¨m 2000 cã sù chuyÓn dÞch râ rÖt so víi n¨m 1996 theo h-íng gi¶m c¶ vÒ sè l-îng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong nhãm ngµnh n«ng nghiÖp , t¨ng c¶ vÒ sè l-îng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong nhãm ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô . 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.1.2 : XÐt ë giai ®o¹n 2001-2002-2003 : VÕ sè l-îng c¸c doanh nghiÖp ( DN) : Sè doanh nghiÖp thùc tÕ t¨ng ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ tÝnh ®Õn 32/12/2002 lµ 62908 DN , so víi n¨m 2000t¨ng b×nh qu©n 22%/ n¨m , trong ®ã : Doanh nghiÖp nhµ n-íc cã 5364 DN , gi¶m b×nh qu©n 3,5%/ n¨m ( 2 n¨m gi¶m 395 DN) . Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã 55236 DN , t¨ng b×nh qu©n 25,6%/n¨m ( 2 n¨m t¨ng 20232 DN ). Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi cã 2308 DN , t¨ng b×nh qu©n 22,7%/ n¨m ( 2 n¨m t¨ng 783 DN ) , trong ®ã khu vùc 100% vèn n-íc ngoµi t¨ng b×nh qu©n 35%/ n¨m ( 2 n¨m t¨ng 707 DN ) . VÒ mÆt sè l-îng , DN t¨ng chñ yÕu ë khu vùc ngoµi quèc doanh . Trong c¸c ngµnh kinh tÕ , ngµnh x©y dùng7845 , t¨ng b×nh qu©n 40,1% / n¨m . Ngµnh c«ng nghiÖp ( gåm c«ng nghiÖp khai th¸c má , c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt , ph©n phèi ®iÖn , khÝ ®èt vµ n-íc ) 15858 DN , t¨ng b×nh qu©n 20,5%/n¨m . Ngµnh th-¬ng nghiÖp 24794 DN , t¨ng 18%/ n¨m . Cô thÓ vÒ sè DN ®ang ho¹t ®éng cña c¸c n¨m gÇn ®©y nh- sau : Sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng 31/12/2000 31/12/2002 31/12/2002 4288 51680 62908 1.khu vùc DN nhµ n-íc 5759 5355 5364 2. khu vùc DN ngoµi quèc doanh 35004 44314 55236 Hîp t¸c x· 3237 3646 4104 - DN t- nh©n 20548 22777 24794 - C«ng ty TNHH 10458 16291 23485 - C«ng ty cæ phÇn 757 1595 2829 Tæng sè A. chia theo khu vùc kinh tÕ trong ®ã : 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3. KHu vùc cã vèn §T n-íc ngoµi 1525 2011 2308 3387 3438 3379 10938 13140 15858 - 2. C«ng nghiÖp 3999 5693 7845 - 3. x©y dùng 19466 23127 27637 1796 2545 3242 2711 3737 4947 Chia theo ngµnh - 1.N«ng ,l©m nghiÖp ,thuû s¶n - 4. Th-¬ng nghiÖp ,kh¸ch s¹n ,nhµ hµng - 5. VËn t¶i ,b-u chÝnh viÔn th«ng - 6. C¸c ngµnh dÞch vô kh¸c Do DN n-íc ta phæ biÕn quy m« nhá , vèn s¶n xuÊt kinh doanh l¹i thÊp , trong ®ã vèn cè ®Þnh cµng thÊp h¬n , nªn kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn lµ rÊt h¹n chÕ , møc trang bÞ tµi s¶n cè ®Þnh cho 1 lao ®éng lµ ë møc rÊt thÊp , b×nh qu©n119 triÖu ®ång / lao ®éng ( kho¶ng 7,5 ngh×n USD ), trong ®ã cao nhÊt lµ DN cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi 247 triÖu ®ång , doanh nghiÖp nhµ n-íc ( DNNN ) lµ 137 triÖu ®ång , thÊp nhÊt lµ ngoµi quèc doanh 43 triÖu ®ång. * Sè lao ®éng : Tæng sè lao ®éng hiÖn ®ang lµm viÖc trong c¸c DN t¹i thêi ®iÓm 31/12/2002 lµ 4657 triÖu ng-êi gÊp trªn 3 lÇn n¨m 1995 , vµ gÊp 1,3lÇn n¨m 2000 , t¨ng b×nh qu©n 14,4% / n¨m kÓ tõ n¨m 2000 . Trong ®ã : Doanh nghiÖp nhµ n-íc lµ 2,2 triÖu ng-êi , chiÕm 48,5% , t¨ng b×nh qu©n 4,1% / n¨m . Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ 1,7 triÖu ng-êi , chiÕm 36,6% , t¨ng b×nh qu©n 28%/ n¨m . Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi lµ 691 ngh×n ng-êi , chiÕm 14,8% , t¨ng b×nh qu©n 30,2% / n¨m . Sö dông lao ®éng nhÊt hiÖn nay vÉn lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi 2,203 triÖu ng-êi , chiÕm 47, 3 % tæng sè lao ®éng cña khu vùc DN . TiÕp ®Õn 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lµ ngµnh x©y dùng 799 ngh×n ng-êi , chiÕm 17,2% , ngµnh th-¬ng nghiÖp 463 ngh×n ng-êi chiÕm 9,9% ...... T¨ng nhanh nhÊt vÒ sè lao ®éng lµ ngµnh x©y dùng . Doanh nghiÖp t¨ng tr-ëng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®-a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ quan träng : Gi¶i quyÕt viÖc lµm , n©ng cao thu nhËp , c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng-êi lao ®éng . Sè DN t¨ng nhanh ®· gi¶i quyÕt ®-îc nhiÒu viÖc lµm víi thu nhËp cao h¬n cho ng-êi lao ®éng . Trong 3 n¨m 2000- 2002 , khu vùc DN ®· thu hót thªm 1,464 triÖu lao ®éng , nÕu kÓ c¶ sè tuyÓn dông ®Ó thay thÕ trªn 650 ngh×n gi¶m do c¸c nguyªn nh©n , th× sè lao ®éng mµ khu vùc DN tuyÓn vµo trong 3 n¨m lµ trªn 2,1 triÖu lao ®éng, b×nh qu©n mçi n¨m gÇn 700 ngh×n lao ®éng , lµ con sè ®¸ng kÓ trong yªu cÇu t¹o ra viÖc lµm míi chotoµn x· héi . Lao ®éng ë khu vùc DN cã thu nhËp cao h¬n nhiÒu so víi khu vùc c¸ thÓ vµ hé gia ®×nh . N¨m 2002 thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cña mét lao ®éng gÇn 1,25 triÖu ®ång ( t¨ng 18,5% so víi n¨m 2000 ) . Thu nhËp b×nh qu©n 1 ng-êi 1 th¸ng n¨m 2002 cña khu vùc cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi ®¹t cao nhÊt , gÇn 1.9 triÖu ®ång , tiÕp ®Õn lµ khu vùc DNNN gÇn 1,31 triÖu ®ång vµ thÊp nhÊt doanh. Doanh nghiÖp ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong néi bé mçi ngµnh . DN ph¸t triÓn nhanh trong tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ ë kh¾p c¸c ®Þa ph-¬ng ®· t¹o ra c¬ héi ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc n«ng l©m nghiÖp , thuû s¶n vµ s¶n suÊt kinh doanh nhá cña hé gia ®×nh vµ khu vùc lµ khu vùc lao ®éng cã n¨ng suÊt cã thu nhËp kh«ng cao . NhÊt lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chuyÓn sang sÏ cã n¨ng suÊt cao vµ thu nhËp kh¸ h¬n . Nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊt cËp hiÖn nay cña DN : MÆc dï cã tiÕn bé vÒ t¨ng tr-ëng chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ hiÖu qu¶ s¶nxuÊt kinh doanh ë mét sè mÆt ®-îc n©ng lªn , song so víi yªu cÇu cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn n¨m 2010 vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc , quèc tÕ, th× DN n-íc ta sÏ béc lé nhiÒu yÕu kÐm bÊt cËp nh- sau : 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lao ®éng : Nguïon lùc lao ®éng cña n-íc ta dåi dµo , lùc l-îng lao ®éng trÎ s½n sµng vµo lµm viÖc trong c¸c DN vµ chÊp nhËn møc l-¬ng ch-a ph¶i lµ cao , song thùc tr¹ng lµ kh«ng Ýt DN vÉn thiÕu lao ®éng cã tay nghÒ cao , cã kü thuËt ®-îc ®µo t¹o hÖ thèng , ph¶i ch¨ng ®©y lµ vÊn ®Ò chÊt l-îng lao ®éng . Ta cã ®ñ vµ thõa vÒ mÆt sè l-îng , nh-ng l¹i qu¸ yÕu vµ thiÕu vÒ tr×nh ®é tay nghÒ cña ng-êi lao ®éng . Thùc hiÖn chÝnh s¸ch víi ng-êi lao ®éng cÇn ph¶i ®-îc ®¶m b¶o tèt h¬n . MÆc dï møc thu nhËp b×nh qu©n cña ng-êi lao ®éng t¨ng lªn qua c¸c n¨m , nh-ng chªnh lÖch gi÷a c¸c ngµnh , c¸c khu vùc qua lín .Nh÷ng ngµnh lao ®éng nÆng nhäc , ®éc h¹i nh-ng thu nhËp thÊp nh- :thuû s¶n 722 ngµn ®ång ,khai th¸c ®¸ 845 ngµn ®ång ,khai th¸c quÆng kim lo¹i 958 ngµn ®ång ,c«ng nghiÖp chÕ biÕn 1,145 triÖu ®ång , trong ®ã : dÖt 947 ngµn ®ång , may, da dÇy 913 ngµn ®ång : ngµnh x©y dùng 4,658 triÖu lao ®éng . Lao ®éng ë khu vùc DN cã thu nhËp cao h¬n nhiÒu so víi khu cùc c¸ thÓ vµ hé gia ®×nh , n¨m 2002 thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cña mét lao ®éng gÇn 1,25 triÖu ®ång ( t¨ng 18,5% so víi n¨m 2000 ) . Tuy chiÕm tû träng kg«ng cao trong tæng lao ®éng toµn x· héi , nh-ng lao ®éng cña khu vùc DN l¹i lµ lùc l-îng chñ yÕu t¹o ra nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n-íc vµ ®ãng gãp lín cho t¨ng tr-ëng GDP . Thu nhËp cao vµ t¨ng nhanh cña lao ®éng víi DN gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng chung cña toµn x· héi vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp . Doanh nghiÖp ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong néi bé mçi ngµnh . Doanh nghiÖp ph¸t triÓn nhanh trong tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ ë c¸c cÊp ®Þa ph-¬ng ®· t¹o ra c¬ héi ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc n«ng l©m nghiÖp , thuû s¶n vµ s¶n xuÊt kinh doanh nhá cña hé gia ®×nh lµ khu vùc cã n¨ng suÊt thÊp vÒ lao ®éng , thu nhËp kh«ng cao chiÕm sè ®«ng , thiÕu viÖc lµm sang khu vùc DN nhÊt lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cã n¨ng suÊt cao vµ thu nhËp kh¸ h¬n. 20