Mục lục
Trang
Mở đầu: ...................................................................................................................... 2
Chƣơng I: Lý luận nghiệp vụ thị trƣờng mở.......................................................... 4
I. Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở. ....................................................................... 4
1. Sự ra đời và phát triển của thị trường mở. .............................................................. 4
2. Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở. ...................................................................... 5
II. Cơ chế tác động nghiệp vụ thị trường mở ............................................................. 6
1.Tác động về mặt lượng............................................................................................. 6
2.Tác động vể mặt giá ................................................................................................. 6
III. Cơ chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở. ................................................... 7
1.Các nghịêp vụ thị trường mở. .................................................................................. 7
2.Phương thức hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở. ............................................ 9
3.Hàng hoá của nghiệp vụ thị trường mở.................................................................. 10
4.Những tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở. ...................................................... 12
IV. Sử dụng nghiệp vụ thị trường mở cùng với các công cụ chính sách
tiền tệ ........................................................................................................................ 13
Chƣơng II: Thực trạng và giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trƣờng mở. ....... 15
I. Sự phát triển của các loại giấy tờ có giá ngắn hạn ở Việt Nam............................. 15
1.Tín phiếu kho bạc ................................................................................................... 15
2.Tín phiếu nhà nước. ............................................................................................... 16
II.Thực trạng hoạt đông thị trường mở ở Việt Nam trong những năm qua .............. 17
III Một số giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trường mở ở Việt Nam ...................... 22
Kết luận. .................................................................................................................. 26
Danh mục tài liệu tham khảo.
......................................................................27
Trang 1
MỞ ĐẦU
Việt nam đã chuyển sang thời kỳ đổi mới kinh tế từ nền kinh tế tập trung
quan liêu bao cấp sang nên kinh tế thị trường được hơn 10 năm. trong việc góp
phần đạt được các mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế xã hội của đất nước, chính
sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước Việt Nam có vai trò quan trọng trong việc
điều tiết lượng tiền cung ứng, kìm chế lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền. Chính
sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước Việt Nam trong những năm gần đây đã có sự
phát triển đúng hướng và phù hợp với chính sách kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, bên
cạnh đó việc điều hành chính sách tiền tệ quốc gia còn nhiều bất cập, hạn chế,
chưa tỏ ra nhạy bén và các chính sách của Ngân hàng nhà nước chưa linh thoạt.
Trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế ngày càng sôi động thì việc điều hành chính
sách tiền tệ từ các công cụ trực tiếp chuyển sang các công cụ gián tiếp trong đó có
việc áp dụng nghiệp vụ thị trường mở ngày càng trở nên cấp bách. Điều này là phù
hợp với quá trình cải cách hệ thống Ngân hàng, với việc hoàn thiện các công cụ
của chính sách tiền tệ trong giai đoạn mới. Nghiệp vụ thị trường mở cho tới nay
mới được thực hiện ở Việt Nam do các điều kiện khách quan và chủ quan vừa
chín muồi. Vì vậy đề tài “ Áp dụng nghiệp vụ thị trường mở trong thực hiện chính
sách tiền tệ ở Việt Nam” là một đề tài hết sức cần thiết cả về mặt lý luận và thực
tiễn để góp phần nâng cao hiệu qủa chính sách tiền tệ. Đây cũng là một đề tài giúp
cho các tổ chức tín dụng, các ngân hàng thương mại, các sinh viên kinh tế trong
việc tiếp cận nghiệp vụ thị trường mở.
Chính vì những lý do trên mà em đã chọn đề tài “Đánh giá hiệu
quả
hoạt động nghiệp vụ thị trường mở của Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam và giải
pháp” với mong muốn đóng góp tiếng nói của mình vào việc sử dụng Nghiệp vụ
thị trường mở để ngày càng hoàn thiện chính sách tiền tệ quốc gia. Đây là một vấn
đề đang còn mới, do đó không thể tránh khỏi những khiếm khuyết và hạn chế, em
mong được sự giúp đỡ chỉ bảo của các thầy cô.
Đề tài này đưa ra một số cơ sở lý luận và thực tiễn về thị trường mở để vận
dụng Nghiệp vụ thị trường mở – một công cụ gián tiếp có hiệu qủa của chính sách
Trang 2
tiền tệ – vào tình hình thực tế ở Việt Nam, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả của
chính sách tiền tệ ở Việt Nam hiện nay.
Trang 3
CHƢƠNG I:
CƠ SỞ LÝ LUẬN NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ
I. KHÁI NIỆM NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ.
1. Sự ra đời và phát triển của Nghiệp vụ thị trƣờng mở.
Nghiệp vụ thị trường mở được áp dụng đầu tiên bởi Ngân hàng Anh từ
những năm 30 của thế kỷ 19. Vào thời gian này, lãi suất tái chiết khấu của Ngân
hàng Anh được sử dụng như một công cụ chủ yếu để kiểm soát lượng tiền cung
ứng. Tuy nhiên, công cụ này tỏ ra kém hiệu lực khi lãi suất thị trường tiền tệ giảm
liên tục vượt khỏi sự chi phối của lãi suất tái chiết khấu. Điều này thúc đẩy Ngân
hàng Anh tìm kiếm công cụ có hiệu quả hơn để điều chỉnh lãi suất thị trường theo
hướng mong muốn.
Cách thức đầu tiên được áp dụng để nhằm làm tăng lãi suất thị trường là:
- Bán chứng khoán chính phủ đồng thời hứa mua lại nó vào một ngày xác
định trong tương lai.
-Vay trên thị trường _ thực chất là một khoản vay từ người chiết khấu hoặc
từ người môi giới với đảm bảo bằng chứng khoán chính phủ.
-Bán hẳn các chứng khoán chính phủ.
-Vay từ các Ngân hàng thương mại.
-Vay từ người gửi tiền đặc biệt.
Bằng các cách này, lượng tiền trung ương giảm đi tương ứng với khối
lượng vay hoặc bán chứng khoán, lãi suất thị trường vì thế tăng lên.
Cùng thời gian này, Ngân hàng Trung Ương (NHTW ) Thuỵ Sỹ cũng sử
dụng nghiệp vụ bán các chứng khoán chính phủ nhằm thu hút lượng vốn khả dụng
dư thừa. Vào năm 1913, lúc đầu Ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ cũng sử dụng
Nghiệp vụ thị trường mở như một công cụ bổ xung cho chính sách tái chiết khấu.
Tuy nhiên, trong và sau Chiến tranh thế giới thứ nhất Nghiệp vụ thị trường mở ở
những nước này được sử dụng như công cụ để tài trợ cho các chi phí chiến tranh
và các hoạt động điều chỉnh kinh tế sau chiến tranh. Cùng với các hoạt động này,
lượng chứng khoán chính phủ nằm trong tay các NHTW tăng lên.
Trang 4
Đến năm 1920, Nghiệp vụ thị trường mở ở những nước này cũng vẫn chỉ được sử
dụng như công cụ bổ trợ cho chính sách lãi suất tái chiết khấu và làm cho lãi suất
tái chiết khấu trở nên hiệu quả. Nhưng sau đó, hiệu quả và tầm quan trọng của
Nghiệp vụ thị trường mở ngày càng tăng lên, nó được sử dụng như công cụ chính
sách tiền tệ ở ba nước ban đầu này và sau đó trở thành xu hướng ở hầu hết NHTW
các nước khác.
Điều này suất phát từ: hạn chế chính sách tái chiết khấu; sự mở rộng và
hoàn thiện của hệ thống thị trường tái chính; sự tăng lên của lượng chứng khoán
chính phủ và các chứng khoán có tính thanh khoản cao.
Cho đến nay Nghiệp vụ thị trường mở được sử dụng như một công cụ Chính sách
tiền tệ hiệu quả nhất ở hầu hết các NHTW của các nước.
2. Khái niệm nghiệp vụ thị trƣờng mở.
Theo nghĩa gốc thì cụm từ “Nghiệp vụ thị trường mở” chỉ các hoạt động
giao dịch chứng khoá của các NHTW trên thị trường mở. Thông qua hành vi mua ,
bán chứng khoán này, NHTW có thể tác động trực tiếp đến dự trữ của hệ thống
Ngân hàng và gián tiếp đến lãi suất thị trường, từ đó mà có thể ảnh hưởng đến
lượng tiền cung ứng thông qua tác động cả về mặt lượng và về mặt giá. Về lý
thuyết, các chứng khoán là đối tượng giao dịch của NHTW, có thể là chứng khoán
chính phủ, các chứng khoán được phát hành bởi các doanh nghiệp hoặc Ngân hàng
gồm cả chứng khoán ngắn hạn và dài hạn. Các chủ thể trong giao dịch Nghiệp vụ
thị trường mở có thể là Ngân hàng, các doanh nghiệp hoặc các tổ chức phi tài
chính khác.
Về mặt thực tế, Nghiệp vụ thị trường mở là hành vi giao dịch của NHTW
trên thị trường mở. Xét về hình thức thì thị trường mở là thị trường giao dịch các
chứng khoán nợ ngắn và dài hạn. Tuy nhiên, khác với các khái niệm có phạm vi và
công cụ giao dịch rõ ràng như thị trường chứng khoán hay thị trường tiền tệ, thị
trường mở ở các nước khác nhau về phạm vi, về loại hình công cụ và thời hạn của
các công cụ giao dịch trên thị trường.
Chẳng hạn, thị trường mở của Nhật Bản chỉ bao gồm các chứng khoán nợ ngắn
hạn và những người tham gia chỉ gồm các tổ chức tín dụng. Như vậy, ở Nhật thị
trường mở là một bộ phận của thị trường tiền tệ. Ngược lại ở Mỹ hoặc Đức cho
Trang 5
phép giao dịch cả các chứng khoán dài hạn trên thị trường mở . Xét theo thời hạn
của chứng khoán nợ thì thị trường mở ở những nước này bao gồm cả một phần của
thị trường chứng khoán. Theo cách này, khái niệm “ Nghiệp vụ thị trường mở” có
ý nghĩa kinh tế khi nó gắn với cụm từ “Nghiệp vụ thị trường mở”. Có nghĩa là, các
giới hạn khác nhau về đối tượng và các chr thể giao dịch của NHTW trong nghiệp
vụ thị trường mở sẽ quyết định khái niệm cụ thể về thị trường mở ở từng nước
II. CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG CỦA NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ.
1. Tác động về mặt lƣợng (Tác động vào cơ số tiền tệ)
Hành vi mua, bán các chứng khoán trên thị trường mở của NHTW có ảnh hưởng
ngay lập tức đến tình trạng dự trữ của các Ngân hàng thương mại (NHTM) thông
qua ảnh hưởng đến tiền gửi của các Ngân hàng thương mại tại NHTW, và tiền
gửi khách hàng tại NHTM từ đó sẽ ảnh hưởng tới khả năng cho vay của NHTM
khi đó nó sẽ tác động đến hệ số nhân tiền và sẽ tác động đến mức cung tiền. Bằng
việc bán các chứng khoán, NHTW có thể giảm bớt đi một khối lượng tiền dự trữ
tương ứng (với điều kiện các nhân tố khác không đổi) dù người mua là NHTM hay
khách hàng của nó, số tiền thanh toán cho lượng chứng khoán này được ghi nợ vào
tài khoản của Ngân hàng tại NHTW. Trong trường hợp người mua là khách hàng
của NHTM thì số tiền mua chứng khoán sẽ giảm số dư tiền gửi của khách hàng đó
tại NHTM. Sự giảm xuống của dự trữ sẽ làm giảm khả năng cho vay của hệ thống
Ngân hàng và vì thế giảm khối lượng tiền cung ứng. Hành vi mua chứng khoán
của NHTW sẽ có tác động ngược lại.
NHTW bán tín phiếu kho bạc
cho vay của NHTM
m
dự trữ ngân hàng
khả năng
Ms
2.Tác động về mặt giá ( tác động về mặt lãi suất)
Hoạt động mua bán trên thị trường mở của NHTW có ảnh hưởng gián tiếp
đến mức lãi suất thị trường thông qua hai con đường:
Thứ nhất, khi dự trữ của các Ngân hàng bị ảnh hưởng nó tác động đến cung
cầu vốn NHTW trên thị trường tiền tệ liên Ngân hàng. Cung – cầu tiền TW thay
đổi sẽ dẫn đến lãi suất thị trường tiền NHTW thay đổi. Mức lãi suất ngắn hạn này
thông qua dự đoán của thị trường và các hoạt động arbitrage về lãi suất sẽ truyền
tác động của nó đến các mức lãi suất trung và dài hạn trên thị trường tài chính.
Trang 6
Tổng cầu của nền kinh tế và tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ được quyết định tại một
mức lãi suất được thị trường xác định.
Thứ hai, việc mua chứng khoán sẽ làm ảnh hưởng ngay đến quan hệ cung cầu về các chứng khoán đó trên thị trường mở và do đó tác động đến giá cả của
nó. Khi chứng khoán thay đổi, tỷ lệ sinh lời của nó cũng thay đổi. Nếu đó là những
chứng khoán có giá chiếm tỷ trọng lớn trong giao dịch thì sự thay đổi tỷ lệ sinh lời
của nó sẽ tác động trở lại đến lãi suất thị trường, tổng cầu AD và sản lượng.
Cơ chế tác động qua lãi suất khi NHTW bán tín phiếu kho bạc
giá TPKB
Bán TPKB
lãi suất thị trường
Đầu tư
NHTW bán TPKB
Dự trữ
Cung vốn NHTW
Ls ngắn hạn
Ls thị trường
Cơ chế tác động qua giá chứng khoán
Mua chứng khoán
chứng khoán
Lượng chứng khoán trên thị trường
Lãi suất chứng khoán
Đầu tư
Giá
AD
III. CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ.
1. Các Nghiệp vụ thị trƣờng mở.
Trong Nghiệp vụ thị trường mở phải có sự tham gia của NHTW bởi vì nếu
không có sự tham gia của NHTW thì khối lượng tiền tệ nói chung sẽ không thay
đổi. Một NHTW bản chứng khoán cho NHTM khác xét trong toàn cục chỉ là sự
dịch chuyển chứng khoán và di chuyển ngược lại của một phần dự trữ dư thừa từ
NHTM này sang NHTM khác đang thiếu vốn mà thôi.
Có hai loại Nghiệp vụ thị trường mở: Nghiệp vụ thị trường mở năng động
nhằm thay đổi mức dự trữ và cơ số tiền tệ, và Nghiệp vụ thị trường mở thụ động
nhằm bụ lại những chuyển động của nhân tố khác đã ảnh hưởng tới cơ số tiền tệ.
Trang 7
1.1 Giao dịch giấy tờ có giá
a. Các giao dịch không hoàn lại (hay các giao dịch muabán hẳn).
Các giao dịch này bao gồm các nghiệp vụ mua, bán các giấy tờ có giá của NHTW
trên thị trường theo phương thức mua đứt, bán đoạn trên cơ sở giá thị trường. Hình
thức giao dịch này làm chuyển hắn quyền sở hữu đối với các chứng khoán là đối
tượng giao dịch. Vì vậy ảnh hưởng của nó đối với dự trữ các Ngân hàng là dài hạn
các giấy tờ đó phải là các công cụ nợ có mức rủi ro thấp và phải được phát hành
bởi các tổ chức đủ điều kiện theo quy định
b. Các giao dịch có hoàn lại (giao dịch có kỳ hạn).
Phương pháp này chủ yếu được sử dụng cho mục đích giao dịch tạm thời là các
hợp đồng mua lại. Hợp đồng mua lại được sử dụng khi NHTW thực hiện một giao
dịch theo hợp đồng mua lại, có nghĩa là nó mua chứng khoán từ người môi giới
trên thị trường, người đồng ý sẽ mua lại vào một ngày trong tương lai.
Giao dich mua mua bán có kỳ hạn tồn tại dưới dạng:
Thứ nhất: Mua bán theo hợp đồng mua lại: Là việc NHTW ký hợp đồng mua bán
với người giao dịch và ngươi giao dịch đồng ý mua lại các giấy tờ có giá của
NHTW vào một ngày xác định trong tương lai.
Thứ hai : Mua bán theo hợp đồng mua lại đảo ngược : là việc NHTW bán các
giấy tờ có giá cho người giao dịch và người giao dịch lại đồng ý bán lại các giấy tờ
có giá cho NHTW vào một ngày xác định trong tương lai.
Các giao dịch có hoàn lại được sử dụng chủ yếu trong Nghiệp vụ thị trường mở vì
những lý do sau:
Đây là công cụ có hiệu quả nhất để bù đắp hoặc triệt tiêu những ảnh hưởng
không dự tính trước đến dự trữ của các Ngân hàng, chi phí giao dịch của một hợp
đồng mua lại rẻ hơn so với hợp đồng mua đứt bán đoạn; Thích hợp trong trường
hợp các định hướng chính sách tiền tệ không hoàn hảo dẫn đến việc sử dụng các
giải pháp khắc phục; làm giảm thời gian thông báo, do đó mà làm giảm bớt biến
động của thị trường trước các quyết định hàng ngày của NHTW .
1.2 Nghiệp vụ giao dịch hoán đổi ngoại tệ
Trong nghiệp vụ này khi tham gia giao dịch thi NHTW đồng thời ký hai hợp
đồng và lấy ngoại tệ làm đối tượng trao đổi
Trang 8
Hợp đồng 1: Mua bán ngoại tệ với tỷ gia giao ngay
Hợp đồng 2: Bán hoặc mua ngoại tệ với tỷ giá co ky hạn
Ngoài ra một loạt các nghiệp vụ khác cũng được NHTW sử dụng trong
Nghiệp vụ thị trường mở như: phát hành, chứng chỉ nợ của NHTW, giao dịch hoán
đổi các chứng khoán đến hạn .
2. Phƣơng thức hoạt động của nghiệp vụ thị trƣờng mở.
Các Nghiệp vụ thị trường mở được thực hiện thông qua phưong thức giao
dịch song phương và qua phương thức đấu thầu. Có 2 loại đấu thầu: Đấu thầu khối
lượng và đấu thầu lãi suất.
a.Phƣơng thức giao dịch song phƣơng.
Là phương thức mà NHTW với người giao dịch giao dịch thẳng với nhau hoặc
giao dịch thông qua nhà môi giới hoặc đại lý chứng khoán mà không mua bán
thông qua hình thức đấu thầu.
b.Đấu thầu khối lƣợng.
Là việc NHTWcho người giao dịch biết khối lượng cần can thiệp,NHTW mua
hay bán, niêm yết trước mức lãi suất, thời hạn các giấy tờ có giá còn lại,laọi giấy
tờ,thời điểm và địa điểm mua bán thanh toán. Các tổ chức tham gia đấu thầu chỉ
việc đăng ký số tiền trên cơ sở chấp nhận mức lãi suất cho trước. Việc phân phối
thầu đối với một phiên thầu có lãi suất cố định được tiến hành như sau: Nếu người
giao dịch chấp nhận mức lãi suất ma HNTW đưa ra và họ đặt mức khối lượng giao
dịch.Sau đó toàn bộ số đăng ký đặt thầu được cộng lại với nhau. Nếu tổng số đặt
thầu nhỏ hơn khối lượng HNTW cần can thiệp thì toàn bộ đơn đặt thầu đều được
phân phối.Nếu ngược lại thì phải phân bổ.
c.Đấu thầu lãi suất .
Các tổ chức tham gia đấu thầu tự đăng ký số tiền ứng với mức lãi suất mình
chọn. Đối với đấu thầu nhằm cung ứng thêm vốn khả dụng, các số lượng đặt
thầu được
sắp sếp theo thứ tự và được phân phối theo các mức lãi suất cao sẽ được ưu tiên
phân phối trước cho đến khi số lượng phân phối được sử dụng hết .
Trong đấu thầu lãi suất, NHTW có thể áp dụng dưới hình thức một giá (phương
thức Hà Lan) hoặc nhiều giá(phương thức Mỹ)
Trang 9
3. Hàng hoá của nghiệp vụ thị trƣờng mở.
a. Tín phiếu kho bạc.(TB)
Tín phiếu kho bạc là giấy nhận nợ do chính phủ phát hành để bù đắp thiếu hụt tạm
thời trong năm tài chính. Thời hạn của tín phiếu thông thường là dưới 12 tháng.
Đây là công cụ chủ yếu của Nghiệp vụ thị trường mở của hầu hết NHTW các nước
vì:
-Tín phiếu kho bạc có tính thanh khoản cao.
-Được phát hành định kỳ với khối lượng lớn và vì thế có thể thoả mãn nhu
cầu can thiệp của NHTW với liều lượng khác nhau.
Bộ tài chính là người có vai trò quan trọng trong việc xác định khối lượng phát
hành, thanh toán lãi và gốc của tín phiếu. Tín phiếu kho bạc được phát hành hàng
tuần để chi trả các khoản nợ ngắn hạn của chính phủ.
Vì vậy, khối lượng tín phiếu này thay đổi tuỳ theo nhu cầu vay mượn của chính
phủ và sự hạn chế tốc độ tăng trưởng của các nhà chức trách tiền tệ.
b. Chứng chỉ tiền gửi. (CD).
Chứng chỉ tiền gửi là giấy nhận nợ của Ngân hàng hay các định chế tài chính phi
ngân hàng, xác nhận món tiền đã được gửi vào ngân hàng trong một thời gian nhất
định với một mức lãi suất định trước. Thời hạn của chứng chỉ tiền gửi thường là
ngắn hạn. Sự ra đời của chứng chỉ tiền gửi đánh dấu sự thay đổi căn bản trong cơ
chế quản lý ngân hàng: Chuyển từ quản lý tài sản nợ sang quản lý tài sản có vì nó
cung cấp một hình thức huy động vốn chủ động cho ngân hàng thay vì phải phụ
thuộc vào người gửi tiền. Tình ưu việt của chứng chỉ tiền gửi chính là bảo đảm sự
lưu thông của nó và do đó nó được sử dụng như là hàng hoá phổ biến cho Nghiệp
vụ thị trường mở.
c. Thƣơng phiếu. (CP).
Thương phiếu là chứng chỉ có giá ghi nhận lệnh yêu cầu thanh toán hoặc cam kết
thanh toán không điều kiện một số tiền xác định trong một thời gian nhất định.
Đây là giấy nhận nợ được phát hành bởi các doanh nghiệp nhằm bổ xung vốn ngắn
hạn. Thương phiếu là tài sản có đối với người sở hữu và là tài sản nợ đối với người
phát hành thương phiếu. Cơ chế bảo lãnh của ngân hàng làm cho thương phiếu có
tính chuyển nhượng cao và vì thế được chấp nhận dễ dàng trong thanh toán. Việc
Trang 10
mua bán thương phiếu của NHTW sẽ ảnh hưởng mạnh đến dự trữ của các ngân
hàng hoặc tiền gửi của các khách hàng tại NHTM.
d. Trái phiếu chính phủ.
Trái phiếu chính phủ là chứng khoán nợ dài hạn được Nhà nước phát hành nhằm
bù đắp thiếu hụt ngân sách nhà nước. Mặc dù là dài hạn nhưng trái phiếu chính
phủ được sử dụng phổ biến trong Nghiệp vụ thị trường mở bởi tính an toàn, khối
lượng phát hành, tính ổn định trong phát hành và khả năng tác động trực tiếp đến
giá cả trái phiếu kho bạc trên thị trường tài chính.
e. Trái phiếu chính quyền điạ phƣơng.
Tương tự như trái phiếu chính phủ, những trái phiếu chính quyền địa phương khác
về thời hạn và các điều kiện ưu đãi liên quan đến trái phiếu. Thông thường người
sở hữu trái phiếu chính quyền địa phương được hưởng ưu đãi về thuế thu nhập từ
trái phiếu.
f. Các hợp đồng mua lại.
Đây là những món vay ngắn hạn, trong đó tín phiếu kho bạc được sử dụng làm vật
đảm bảo cho tài sản có mà người cho vay nhận được nếu người đi vay không thanh
toán nợ.
Hàng hoá trên thị trường mở ngày càng có xu hướng đa dạng hoá, điều này phụ
thuộc vào:
Một là, do cạnh tranh trên thị trường tài chính ngày càng trở nên gay gắt, đặc biệt
là dưới ảnh hưởng của xu thế toàn cầu hoá các hoạt động tài chính và sự xuất hiện
nhiều tổ chức cung cấp tài chính mới. Điều này đòi hỏi các tổ chức tài chính phải
tìm kiếm các công cụ mới thoả mãn nhu cầu thu hút vốn về các mặt: Thời hạn,
mức độ rủi ro, mức sinh lời, cách thức thanh toán nợ. Xu hướng này sẽ có ảnh
hưởng đến sự thay đổi cơ cấu hàng hoá trên thị trường mở.
4. Những ngƣời tham gia vào Nghiệp vụ thị trƣờng mở.
Thị trường mở thực chất là thị trường tiền tệ mở rộng nên các chủ thể tham
gia thị trường này rất đông đảo, phong phú với nhiều mục đích khác nhau.
a. Các Ngân hàng thƣơng mại.
Trang 11
Các NHTM tham gia thị trường mở nhằm điều hoà mức dự trữ ngân quỹ để duy trì
khả năng thanh toán, cho vay khoản vốn dư thừa để kiếm lãi. Đồng thời qua thị
trường này các NHTM thực hiện nghiệp cụ môi giới và kinh doanh chứng khoán.
Các NHTM đóng vai trò quan trọng trên thị trường mở vì:
NHTM là trung gian tài chính lớn nhất, nhận một số lượng khổng lồ vốn gửi và
dùng tiền gửi huy động được để cho khách hàng vay; NHTM là thành viên đặc biệt
của thị trường tiền tệ, vừa là người đi vay vừa là người cho vay.
b. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng .
Các tổ chức tài chính phi ngân hàng bao gồm: Các công ty bảo hiểm, công ty tài
chính, quỹ đầu tư…Các tổ chức này coi thị trường mở như là nơi kiếm thu nhập
qua việc sử dụng vốn nhàn rỗi để mua, bán các chứng khoán có giá trị ngắn hạn
hoặ dài hạn. Các tổ chức này thường có khối lượng chứng khoán lớn và họ thường
xuyên thay đổi cơ cấu danh mục đầu tư nhằm đảm bảo mức sinh lời cao nhất và rủi
ro dự tính thấp nhất.
Đó là động cơ của họ để tham gia vào Nghiệp vụ thị trường mở.
c. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh lớn.
Các doanh nghiệp có nhu cầu bán chứng khoán để đổi ra tiền mặt hặc để kiếm lời
trong thời gian ngắn. Khi thừa vốn kinh doanh các doanh nghiệp có thể mua các
loại chứng khoán ngắ hạn như tín phiếu kho bạc, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi…
để kiếm lời.
d. Các hộ gia đình.
Hộ gia đình tham gia thị trường mở như họ phải chuyển các giấy tờ có giá ngắn
hạn mà họ đang nắm giữ thành tiền mặt có tính lỏng mạnh nhất, họ mua các chứng
khoán phòng ngừa rủi ro bật ngờ, đầu tư vào giấy tờ có giá nhờ vào sự thay đổi lãi
suất dự đoán.
e. Các nhà giao dịch chuyên nghiệp.
Tham gia vào thị trường mở với tư cách là người trung gian trong việc mua bán
các chứng từ có giá trị giữa NHTW và các đối tác khác như các hãng sản xuất kinh
doanh; các nhà đầu tư tư nhân; các ngân hàng và tổ chức tài chính phi ngân hàng.
Qua nghiệp vụ này họ hưởng chênh lệch giữa giá mua, giá bán.
Trang 12
f. Ngân hàng Trung Ƣơng.
NHTW tham gia thị trường mở với vị trí là người điều hành, quản lý thị trường
thông qua việc mua, bán các giấy tờ có giá trị ngắn hạn nhằm cung cấp cho hệ
thống ngân hàng khả năng thanh toán cần thiết phù hợp với nhu cầu về vốn cho
nền kinh tế. NHTW sử dụng Nghiệp vụ thị trường mở trên cơ sở hoạch định chính
sách tiền tệ. Qua đó NHTW quản lý khối lượng tiền cung ứng kiểm soát và điều
tiết hoạt động tín dụng của các tổ chức tín dụng. NHTW tham gia thị trường mở
không phải để kinh doanh mà để quản lý, chi phối thị trường làm cho chính sách
tiền tệ được thực hiện theo đúng mục tiêu của nó.
g. Kho bạc Nhà nƣớc.
Kho bạc Nhà nước cung ứng hàng hoá cho thị trường mở như tín phiếu, trái phiếu
kho bạc. Kho bạc cung cấp hàng hoá và kết hợp với NHTW trong hoạt động của
thị trường mở.
IV.SỬ DỤNG NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ CÙNG VỚI CÁC CÔNG CỤ
CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ.
Để Chính sách tiền tệ có hiệu qủa cao thì NHTW phối hợp với các công cụ
Chính sách tiền tệ hợp lý NV thị trường mở là một công cụ Chính sách tiền tệ ra
đời muộn hơn so với các công cụ khác. Tuy nhiên NV thị trường mở lại là một
công cụ hết sức linh hoạt và hiệu quả. Ưu điểm của việc sử dụng thị trường mở
trong việc điều hành Chính sách tiền tệ là:
Nghiệp vụ thị trường mở phát sinh theo ý tưởng chủ đạo của NHTW, trong đó
NHTW hoàn toàn chủ động kiểm soát được khối lượng giao dịch. Tuy nhiên việc
kiểm soát này là gián tiếp, không nhận được. Ví dụ trong nghịêp vụ chiết khấu,
NHTW có thể khuyến khích hoặc không khuyến khích các NHTM, chỉ thông báo
lãi suất chiết khấu mà không kiểm soát trực tiệp khối lượng cho vay chiết khấu.
Nghiệp vụ thị trường mở vừa linh hoạt vừa chính xác, có thể sử dụng ở bất kỳ
quy mô nào. Khi có yêu cầu thay đổi về dự trữ hoặc cơ sở tiền tệ, dù ở mức nhỏ
nào đi nữa, Nghiệp vụ thị trường mở cũng có thể đạt đựơc bằng cách mua hoặc
bán một lượng nhỏ chứng khoán. Ngược lại, nếu có yêu cầu thay đổi dự trữ hoặc
cơ sở tiền tệ ở quy mô lớn, NHTW cũng có đủ khả năng thực hiện đựơc thông qua
việc mua hoặc bán một khối lượng lớn tương ứng các chứng khoán.
Trang 13
Nghiệp vụ thị trường mở dễ dàng đảo chiều. Nếu NHTW có mắc phải sai sót
nào đó trong quá trình thưc hiện Nghiệp vụ thị trường mở thì có thể ngay tức khắc
sửa chữa sai sót đó. Ví dụ: Khi NHTW nhận thấy rằng, lãi suất trên thị trường tiền
tệ (lãi suất ngắn hạn) hiện đang quá thấp do vừa qua NHTW đã thực hiện việc mua
quá nhiều trên thị trường mở, thì có thể sửa chữa nó bằng cách bán ngay các giấy
tờ có giá cho các Ngân hàng.
Nghiệp vụ thị trường mở có tính an toàn cao: Giao dịch trên thị trường mở hầu
như không gặp rủi ro, đối với cả NHTW và NHTM, bởi vì cơ sở bảo đảm cho các
giao dịch trên thị trường mở đều là những giấy tờ có giá, có tính thanh toán cao,
không có rủi ro tài chính.
Nghiệp vụ thị trường mở có thể thực hiện một cách nhanh chóng không vấp
phải sự chậm chễ của các thủ tục hành chính. Khi NHTW quyết định muốn thay
đổi dự trữ hoặc cơ sở tiền tệ, NHTW chỉ cần đưa ra yêu cầu cho các nhà giao dịch
chứng khoán trên thị trường tiền tệ, và sau đó việc mua bán sẽ được thực thi ngay.
Chính vì các ưu điểm trên mà công cụ Nghiệp vụ thị trường mở đã được áp
dụng vào việc thực hiện chính sách tiền tệ ở Việt Nam bắt đầu từ ngày 12-7-2000.
CHƢƠNG II:THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ Ở VIỆT NAM
I. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC LOẠI GIẤY TỜ CÓ GIÁ NGẮN HẠN Ở
VIỆT NAM.
Cho đến nay các công cụ ngắn hạn ở Việt Nam còn rất đơn giản, đang ở giai đoạn
đầu và chưa thể hiện tính chất đầy đủ vốn có của nó. Nổi trội hơn cả là các loại tín
phiếu mà Kho bạc nhà nước đã phát hành trong những năm qua và tín phiếu Ngân
hàng nhà nước.
1. Tín phiếu kho bạc. (TPKB).
TPKB là giấy vay nợ ngắn hạn của kho bạc nhà nước nhằm bù đắp bội chi ngân
sách nhà nước. Thời hạn của TPKB thường dưới 1 năm. Ở nước ta trong thời gian
qua khối lượng huy động vốn cho ngân sách nhà nước dưới hình thức đấu thầu trái
phiếu kho bạc qua Ngân hàng nhà nước ngày càng tăng và tỷ trọng huy động vốn
qua kênh này chiếm 40% tổng khối lượng vốn huy động trong nước cho ngân sách
Trang 14
nhà nước. Thị trường đấu thầu TPKB qua Ngân hàng nhà nước được hoạt động từ
1994. Sau hơn 8 năm hoạt động thị trường đấu thầu TPKB đã có 44 thành viên
trong đó 5 NHTM quốc doanh, 16 NHTM cổ phần, 3 ngân hàng liên doanh, 13 chi
nhánh Ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam, 6 tổ chức bảo hiểm và quỹ tín dụng
TW. Phương pháp đấu thầu đối với TPKB là phương pháp Hà Lan, các thành viên
đặt thầu theo lãi suất chứ không theo giá, Bộ tài chính áp dụng lãi suất chỉ đạo
trong việc xét mở thầu. Nếu lãi suất trúng thầu trong phạm vi lãi suất chỉ đạo thì
đợt đấu thầu đó là thành công và lãi suất trúng thầu là lãi suất tín phiếu phát hành,
nếu lãi suất đặt thầu cao hơn lãi suất chỉ đạo thì có những đơn đặt thầu nào có mức
lãi suất nhỏ hơn hoặc bằng lãi suất chỉ đạo mới được trúng thầu. Với cơ chế định
giá này thực chất việc đấu thầu TPKB là đấu thầu khối lượng với khung lãi suất
được định sẵn, vì thế tính cạnh tranh không cao.
Từ tháng 6/1995 đến tháng 12/2002 Bộ tài chính đã phối hợp với Ngân
hàng nhà nước tổ chức 292 đợt đấu thầu TPKB với doanh số phát hành là trên
28.000 tỷ đồng. Thị trường mở có 22 thành viên, có 8 thành viên tham gia thường
xuyên, khối lượng giao dịch TPKB từ khi thị trường mở đi vào hoạt động đến
6/2002 đạt doanh số giao dịch trên 11 tỷ đồng, con số này cho thấy tính thanh
khoản của TPKB là cao.
Các thành viên tham gia đấu thầu chủ yếu là NHTM nhà nước. Năm 2001
các NHTM nhà nước đã trúng thầu 3805 tỷ đồng TPKB (tình theo mệnh giá)
chiếm 97,2% tổng số khối lượng TPKB phát hành, các tài chính tín dụng khác chỉ
chiếm 2,65%, các công ty bảo hiểm chiếm 0,2% tổng khối lượng tín phiếu trúng
thầu.
Trong năm 2002, các NHTM nhà nước trúng thầu trên 4000 tỷ đồng, chiếm
98% khối lượng TPKB phát hành.
Lãi suất TPKB từng bước được hạ dần cho phù hợp lãi suất thị trường, góp
phần giảm nhẹ gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên mức lãi suất chưa
thật hợp lý nên nhiều khi lượng đăng ký dự thầu cao nhưng lượng trúng thầu thấp
hơn nhiều so với dự kiến phát hành.
Thị trường tín phiếu hiện có chủ yếu là thị trường sơ cấp, chưa phải là thị
trường thứ cấp phục vụ đông đảo cho các tầng lớp dân cư.
Trang 15
Xu hướng sắp tới cần phát hành đều đặn TPKB với các kỳ hạn khác
nhau:TPKB kỳ hạn 91 ngày được phát hành trong tuần, TPKB kỳ hạn 182 ngày
phát hành 2 tuần 1 lần, kỳ hạn 273 ngày phát hành 3 tuần 1 lần, kỳ hạn 364 ngày
phát hành 4 tuần 1 lần, mục đích là tăng hàng hoá cho thị trường tiền tệ.
2. Tín phiếu Ngân hàng nhà nƣớc.
Tín phiếu Ngân hàng nhà nước là giấy nhận nợ ngắn hạn, có lãi suất do Ngân
hàng nhà nước phát hành nhằm tạo ra công cụ để điều hành thị trường tiền tệ theo
mục tiêu Chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ. Đây là tín phiếu chiết khấu được
Ngân hàng nhà nước bán thấp hơn là mệnh giá, giá bán được hình thành theo quan
hệ cung-cầu về vốn trên thị trường tiền tệ. Thời hạn của tín phiếu được xác định là
1,3,6 hoặc 9 tháng; mệnh giá có nhiều loại mà tối thiểu là 500 triệu VND, tối đa là
10000 triệu VND. Tổng giá trị phát hành từng đợt và mệnh giá cụ thể do thống đốc
Ngân hàng nhà nước công bố trước mỗi đợt phát hành. Các tín phiếu được bán
dưới hình thức đấu giá theo 1 trong 2 phương thức: đấu giá khối lượng và đấu giá
bán. Người mua tín phiếu là các tài chính tín dụng có tài khoản tiền gửi tại Ngân
hàng nhà nước.
Trong những năm qua, số lượng tín phiếu Ngân hàng nhà nước được phát hành
rất ít, phát hành không thường xuyên. Các TCTD tham gia mua tín phiếu chủ yếu
là NHTM quốc doanh. Để trở thành công cụ điều hành thị trường tiền tệ có hiệu
quả thì tín phiếu Ngân hàng nhà nước phải đáp ứng hơn nữa cả về số lượng và chất
lượng. Theo quy chế phát hành tín phiếu Ngân hàng nhà nước số 362/1999 QĐNHNN đến ngày 8/10/1999 thì tín phiếu đựơc tự do mua bán chuyển nhượng, cẩm
cố giữa các TCTD , được cầm cố để vay vốn hoặc chiết khấu tại Ngân hàng nhà
nước, được sử dụng làm công cụ nghiệp vụ thị trường mở. Thời hạn tín phiếu là
dưới 1 năm, mệnh giá tối thiều là 100 triệu đồng và các mức mệnh giá bằng bội số
của 100 triệu.
II.. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THỊ TRƢỜNG MỞ Ở VIỆT NAM
TRONG NHỮNG NĂM QUA.
Nghiệp vụ thị trường mở bắt đầu vận hành vào 12/7/2000 ghi nhận việc
chuyển điều hành Chính sách tiền tệ từ công cụ trực tiếp sang cácc ông cụ gián tiếp
của Ngân hàng nhà nước Việt Nam. Quy chế hoạt động của Nghiệp vụ thị trường
Trang 16
mở được ban hành theo quyết định số 85/2000/QĐ - NHNN14 ngày 9/3/2000.
Trong thời gian qua, ban điều hành Nghiệp vụ thị trường mở đã có những chỉ đạo
sát sao đối với hoạt động của thị trường do đó đã khăc phục phần nào khó khăn
trong thời gian đầu vận hành.
Sau hơn 1 năm hoạt động, tính đến cuối năm 2002, thị trường mở đã có 22
thành viên, trong đó có 4 NHTM quốc doanh, 10 NHTM cổ phần, 5 chi nhánh
ngân hàng nước ngoài, 1 ngân hàng liên doanh, Quỹ tín dụng TW và 1 công ty tài
chính. Trong số 22 thành viên nói trên thì chủ yếu có 4 NHTM quốc doanh thường
xuyên giao dịch, do các ngân hàng này nắm hơn 70% lượng hàng hoá chính thức
đủ điều kiện giao dịch trên thị trường mở .
Cho đến nay, Nghiệp vụ thị trường mở đã được thực hiện an toàn, đúng quy
định, việc điều hành Nghiệp vụ thị trường mở của NHNN đã phù hợp với mục tiêu
chính sách tiền tệ bám sát diễn biến của nền kinh tế thị trường và phần nào điều
chỉnh vốn khả dụng của các tổ chức tín dụng, thu hút khi thừa vốn và bơm thêm
khi thiếu vốn. Trong thời gian đầu vận hành, bình quân 10 ngày Ngân hàng nhà
nước tổ chức 1 phiên giao dịch thị trường mở và chủ yếu áp dụng phương thức đấu
thầu lãi suất chỉ có duy nhất 4 phiên đầu tiên áp dụng phương thức đấu thầu khối
lượng. Lãi suất đăng ký giao động trong khoảng 4,00%/năm đến 5,58%/ năm.
Trong tháng 8/2000 do lượng vốn khả dụng của các tổ chức tín dụng có xu
hướn dư thừa nên NHNN đã tiến hành bán tín phiếu NHNN nhằm thr hút số vốn
này đồng thời tạo thêm hàng hoá cho thị trường mở. Trong 3 phiên liên tiếp của
tháng 8/2000, NHNN đã bán hẳn 550 tỷ đồng, đạt kết quả 100% so với dự kiến. Từ
tháng 9 đến cuối tháng 12/2002, do có sự hạn chế của NHNN ở cửa sổ chiết khấu
và nhu cầu tín dụng đồng Việt Nam tăng dần dẫn đến khan hiếm vốn khả dụng
trong các tổ chức tín dụng, NHNN đã sử dụng giao dịch đảo chiều mua giấy tờ có
giá trong 14 phiên liên tiếp với doanh số 1353,5 tỷ đồng.
Đầu năm 2001, ban điều hành Nghiệp vụ thị trường mở quyết định tiến
hành giao dịch thường xuyên hàng tuần vào ngày thứ tư, từ đó giúp cho các thành
viên chủ động theo dõi, nắm bắt kịp thời thông tin về thị trường. Từ 1/10/2001 đến
15/2/2001, lượng vốn khả dụng tiếp tục thiếu hụt do nhu cầu tiền mặt tăng NHNN
tiến hành mua vào giấy tờ có giá, chủ yếu là mua kỳ hạn. Từ 21/2 đến 14/3/2001,
Trang 17
lượng vốn khả dụng có biểu hiện dư thừa, NHNN thực hiện bán hẳn giấy tờ có giá
đạt 470 tỷ đồng. Từ 21/3 đến 30/5/2001, do nhu cầu vốn khả dụng tăng, NHNN đã
thực hiện mua có kỳ hạn giấy tờ có giá với tổng giả trị đạt 745 tỷ đồng. Qua những
diễn biến của thị trường mở trong năm 2001 ta thấy hoạt động của Nghiệp vụ thị
trường mở được thực hiện tương đối linh hoạt đã đáp ứng phần nào nhu cầu về vốn
khả dụng, cũng như giải quyết được 1 phần lượng vốn khả dụng dư thừa của các tổ
chức tín dụng trong 1 số thời kỳ, từ đó góp phần thực hiện các mục tiêu mà NHNN
đặt ra, ổn định thị trường tiền tệ và hoạt động ngân hàng.
Trong năm 2002, tính đến ngày 5/9, Ngân hàng nhà nước đã tổ chức 52
phiên giao dịch. Tháng 5/2002, thị trường mở đã được tăng từ 1 phiên / tuần lên 2
phiên / tuần vào ngày thứ ba và thứ năm. Trong 52 phiên giao dịch có 9 phiên thực
hiện bán hẳn, với tổng khối lượng trúng thầu là 900 tỷ đồng. Trong 43 phiên giao
dịch mua, có 20 phiên không có tổ chức tín dụng(TCTD ) nào trúng thầu. Tổng
khối lượng trúng thầu của các phiên giao dịch mua có kỳ hạn từ đầu năm đến
5/9/2002 là 5771,53 tỷ đồng.
Trong tháng 9/2002 thời gian thanh toán các phiên giao dịch thị trường mở
được rút xuống từ thực hiện 1 ngày sau đấu thầu xuống thực hiện trong ngày đấu
thầu. Trong năm 2002, doanh số giao dịch Nghiệp vụ thị trường mở tăng mạnh so
với 2001, doanh số mua đạt trên 7200 tỷ đồng bằng khoảng 218% tổng doanh số
mua của cả năm 2001, doanh số bán đạt 1700 tỷ đồng bằng khoảng 274% doanh số
bán năm 2001.
Như vậy kể từ khi khai trương đến ngày 5/9/2002, NHNN đã tổ chức được
118 phiên giao dịch thị trường mở, với tổng khối lượng trúng thầu đạt 7671,53 tỷ
đồng với tất cả các hình thức giao dịch của thị trường mở như: bán hắn, bán có kỳ
hạn, mua hẳn , mua có kỳ hạn.
Hoạt động thị trường mở trong thời gian qua đã đạt được những kết qủa
sau:
Một là, đã góp phần củng cố thêm vị thế, vai trò quản lý của NHNN trong
nền kinh tế thị trường, phù hợp với xu hướng hội nhập và toàn cầu hoá.
Hai là, hoạt động của Nghiệp vụ thị trường mở được thực hiện tương đối linh hoạt,
góp phần thực hiện các mục tiêu NHNN đặt ra, ổn định thị trường tiền tệ và hoạt
Trang 18
động NH. Đặc biệt với việc cung ứng vốn qua Nghiệp vụ thị trường mở, đã góp
phần thực hiện chủ trương kích cầu của chính phủ, thúc đẩy sản xuất, nâng cao sức
mua của xã hội.
Ba là, việc hoàn thiện các văn bản pháp lý cho hoạt động Nghiệp vụ thị
trường mở phù hng Nghiệp vụ thị trường mở phù h hoạt động của thị trường được
thông suốt. Việc lắp đặt các trang thiết bị, thiết kế chương trình phần mềm phục vụ
cho hoạt động của Nghiệp vụ thị trường mở đã được thực hiện khẩn trương, tạo
điều kiện cho các giao dịch diễn ra trôi chảy, đảm bảo đúng quy chế, quy trình an
toàn.
Bốn là, công tác điều hành, tổ chức Nghiệp vụ thị trường mở luôn thực hiện
đúng quy định, anh toàn và đã dần bám sát được tình hình diễn biến thị trường về
vốn khả dụng và lãi suất.
Năm là, doanh số hoạt động không ngừng tăng lên, điều này thể hiện tính
ưu việt của thị trường mở trong việc sử dụng nguồn vốn của các tổ chức tín dụng.
Sáu là,trong thời gian vừa qua, các thành viên tham gia và trúng thầu chủ
yếu là các NHTM quốc doanh, những lãi suất trúng thầu tại các phiên giao dịch
Nghiệp vụ thị trường mở đã phần nào phản ánh lãi suất trên thị trường biến động
lãi suất hình thành qua đấu thầu Nghiệp vụ thị trường mở giữa các phiên đấu thầu
ngày càng thu hẹp, thể hiện sự ổn định dần của thị trường.
Bảy là, công tác thông tin, tuyên truyền, tập huấn về hoạt động Nghiệp vụ
thị trường mở NHNN về phổ biến Nghiệp vụ thị trường mở lên các phương tiện
thông tin đại chúng bước đầu đã có những chuyển động tốt.
Qua hơn 2 năm triển khai thực hiện, hoạt động Nghiệp vụ thị trường mở đã đạt
được các kết quả rất khả quan, tuy nhiên thị trường mở vẫn bộc lộ 1 số hạn chế
nhất định, đó là:
Thứ nhất, hoạt động Nghiệp vụ thị trường mở là một hoạt động hoàn toàn
mới nên 1 số TCTD vẫn còn nhiều bỡ ngỡ khi tham gia giao dịch. Nghiệp vụ thị
trường mở ra đời trong điều kiện nền kinh tế còn đang ở trình độ phát triển thấp và
chưa ổn định, thị trường tài chính và thị trường tiền tệ chưa phát triển, môi trường
hoạt động của các tổ chức tín dụng còn chứa đựng nhiều rủi ro.
Trang 19
Thứ hai, hoạt động của thị trường mở chưa thực sự sôi động. Thể hiện trong mỗi
phiên giao dịch của thị trường mở chỉ có từ 1 đến 4 thành viên tham gia, chiếm tỷ
lệ thấp (15%) so với tổng số thành viên tham gia Nghiệp vụ thị trường mở và
chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số tổ chức tín dụng. Các thành viên tham gia thị trường
mở chủ yếu là các NHTM NN. Nguyên nhân là do lượng hàng hoá mà chủ yểu là
tín phiếu kho bạc tập trung chủ yếu ở các NH này. Các tổ chức tín dụng khác nhìn
chung không có đủ điều kiện cạnh tranh tại các phiên đấu thầu trên thị trường sơ
cấp và thứ cấp. Do vậy trong các phiên giao dịch của thị trường mở gần như không
có một NHTM cổ phần nào tham gia. Các ngân hàng TMCP ít tham gia thị trường
sơ cấp đấu thầu tín phiếu kho bạc vì ít có vốn nhàn rỗi hoặc vốn nhàn rỗi với thời
hạn ngắn trong khi đó thời hạn của tín phiếu kho bạc hiện nay chỉ duy nhất một
loại kỳ hạn 364 ngày. Đồng thời do lãi suất huy động vốn của các NH này thường
là cao hơn so với lãi suất huy động vốn của NHTM NN. Mặt khác trong các phiên
đấu thầu tín phiếu kho bạc là đấu thầu lãi suất với cơ chế Bộ tài chính chỉ đạo lãi
suất cho từng phiên đấu thầu, do vậy lãi suất trúng thầu trong các phiên chưa phản
ánh lãi suất thị trường mà thường là thấp hơn lãi suất thị trường. Trong khi các
NHTM NN thường có vốn dư thừa, để kinh doanh có hiệu quả các ngân hàng này
chấp nhận cả mức lãi suất thấp của tín phiếu, trái phiếu kho bạc còn cao hơn lãi
suất tiền gửi tại NHNN. Tại thị trường mua, bán tín phiếu, các tổ chức tín dụng đã
nắm giữ tín phiếu, trái phiếu kho bạc chỉ bán ra khi họ thiếu vốn khả dụng hoặc
thấy có thể thu lại lợi nhuận hơn là nắm giữ tín, trái phiếu.
Thứ ba, hàng hoá còn nghèo nàn không đa dạng về chủng loại và thời hạn
Luật NHNN quy định chỉ có các loại giấy tờ có giá ngắn hạn mới được giao dịch
trên thị trường mở , do vậy đã giới hạn phạm vi hoạt động của thị trường mở . Cụ
thể là sau 2 năm hoạt động của thị trường mở , NHNN đã đưa vào thị trường mở
chủ yếu là 2 công cụ: Tín phiếu kho bạc và tín phiếu NHNN, kỳ hạn của các công
cụ này đã được thay đổi trong phạm vi từ 60 ngày đến 364 ngày. Tuy vậy các công
cụ khác như chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu, chấp phiếu ngân hàng vẫn chưa
được đưa vào giao dịch trên thị trường mở.
Thứ tư, các TCTD vẫn chưa quan tâm đúng mức đến công tác đào tạo đội
ngũ cán bộ nghiệp vụ trực tiếp, chuuyên sâu thực hiện Nghiệp vụ thị trường mở.
Trang 20
- Xem thêm -
.PDF 
26 
268 
97 
