BÔ Y TÉ
TRÜÔNG DAI HOC DÜ0C HÀ NÔI
NGUYÊN THI HUÔNG
NGHIÊN CÛU XÂY DUNG TIÊU CHU AN CHAT LÜÇNG
VIÊN NANG NITROGLYCERIN 2,5mg
TÂC DUNG KÉO DÀI
(KHOÂ LUÂN TÔT NGHIÊP 1)1 (H SÎ »A I HOC 2002J007).
a'-'
K I IC
I-
.
n ir-v ;Ê
\
^
Nguoi hitâng dân: TS. NGUYÊN THT KXÊL Ai^H
CN. LÊ THI THUŸ HANH
Noi thuc hiên: PHÔNG THI NGHIÊM TRUNG TÀM
Thàigian thuc hiên: Tù 3/2007-5/2007
Hà JWôi, B/200T
Em xin bày tô long biê't an chân thành và sâu sac nhât toi Tiêh s i
Nguyên Thj Hieu finh, nguâi thày dâ tân tînh huông dân, chî bâo Em trong
suot quâ trînh nghiên cûu thuc hiên de tài.
Em cüng xin chân thành câm on CN. Lê Thj ThuÇ Hçrnh dâ tân tinh
huâng dân giüp dâ em trong suot quâ trînh em thuc hiên de tài.
Em xin trân trong câm on Ban giâm hiêu nhà truùng, câm on câc thày
cô Phông thi nghiêm trung tâm, Bô mon Hoâ phân tich dâ tao dieu kiên và
giûp dâ Em trong quâ trinh thuc hiên de tài déhoàn thành khoâ luân này.
Em xin chân thành câm on gia dinh, ban bè dâ luôn dông viên, chia sê,
khich lê và giûp dâ Em trong quâ trinh hoc tâp và nghiên cûu.
Hà Nôi, thâng 5 nâm 2007
Nguyên Thi Huâng
Sinh viên khoâ 2002-2007
BÂNG CHU GIÂI CÂC CHÜ VIET TÂT
DDVN III
: Dirac diën Viêt Nam III
HPLC
: sâc kl long hiêu nâng cao (High performance Liquid
Chromatography)
HLTB
: Hàm luong trung bînh
KLTBV
: Khoi lirçfng trung bînh viên
MeCN
: Acetonitril
MeOH
: Methanol
RSD
: Dô lêch chuân tuong doi ( Relative Stand Devitation)
SKD
: Sinh khà dung
TDKD
: Tac dung kéo dài
TCCS
: Tiêu chuàn ca sà
THF
: Tetrahydrofuran
WHO
: Tô chirc y té thé giôi (World Health
USP
: The United States Pharmacopeia
Organization)
M UC LUC
Trang
DAT VAN D E............................................................................................................1
PHAN 1: TÔNG Q U A N ........................................................................................ 3
1.1. Vài nét vè Nitroglycerin.................................................................................... 3
1.1.1. Công thüc hoâ hoc.............................................................................................3
1.1.2. Tinh chat lÿ hoâ.................................................................................................3
1.1.3. Dàc diëm diroc dông hoc..................................................................................4
1.1.4. Tac dung diroc lÿ...............................................................................................4
1.1.5. Chï dinh............................................................................................................. 4
1.1.6. Tac dung không mong muôn............................................................................5
1.1.7. Chông chi dinh.................................................................................................. 5
1.1.8. Mot so dang bào ché Nitrroglycerin................................................................ 5
1.1.9. Phirong phâp xâc dinh Nitrroglycerin..............................................................6
1.2. Vài nét vê thuoc tac dung kéo dài................................................................... 7
1.2.1. Khâi niêm.......................................................................................................... 7
1.2.2. Phân loai............................................................................................................ 7
1.2.3. Üu nhuroc diëm cua thuoc tac dung kéo dài.................................................... 8
1.2.4. Tiêu chuàn chat hrang cho viên nang tac dung kéo dài................................. 9
1.3. Kÿ thuât sac kÿ long hiêu nâng cao...............................................................11
1.3.1. Sâc kÿ phân bo hiêu nâng cao........................................................................ 11
1.3.2. Mot so thông so dâc trirng..............................................................................13
1.3.3. Câc phirong phâp dinh lu'o'ng thu'dng dùng trong HPLC.............................. 15
1.4. Dô hoà tan...........................................................................................................17
1.4.1. Vài nét vê dô hoà tan...................................................................................... 17
1.4.2. Phân loai thiét bi thir hoà tan..........................................................................18
1.4.3. Vai tro cûa thir dô hoà tan trong dânh giâ SKD............................................19
1.5. Dânh giâ SKD in vitro cua thuoc viên tâc dung kéo dài................................. 19
PHÂN 2: T H l/C NGHIÊM VÀ KET Q U Â ....................................................21
2.1. Dieu kiên thuc nghiêm..................................................................................... 21
2.1.1. May moc, thiét bi............................................................................................ 21
2.1.2. Hoâ chat, thuoc thû......................................................................................... 21
2.2. Nôi dung và phuong phâp nghiên cihi........................................................ 22
2.2.1. Xây dung tiêu chuan kÿ thuât và phuong phâp dânh giâ
chât luong viên nang Nitrroglycerin 2,5mg TDKD................................................ 22
2.2.2. Khâo sât sa bô SKD in vitro cüa viên nang
Nitrroglycerin 2,5mg TDKD.................................................................................... 25
2.2.3. Xir lÿ so lieu.................................................................................................... 25
2.2.4. Üng dung......................................................................................................... 26
2.3. Két quà thuc nghiêm....................................................................................... 26
2.3.1. Xây dung tiêu chuàn và kiëm tra châ't luong cüa viên nang
Nitrroglycerin 2,5mg TDKD.................................................................................... 28
2.3.2. So bô khâo sât SKD in vitro...........................................................................42
2.4. Bàn luân............................................................................................................ 46
PHÂN 3: KÉT LUÂN VÀ DE XUAT............................................................. 49
3.1. Két luân............................................................................................................. 49
3.2. De xuât...............................................................................................................50
TÀI LIEU THAM KHÂO.................................................................................. 51
DAT VAN DE
Câc bênh tim mach dang là moi de doa ngày càng Ion dôi vôi su'c khoè
moi nguôi trên toàn thé giôi. To chü'c Y Té thé giôi (WHO) nghiên cüu so
lieu vê bênh tât và tu vong à câc nuôc dâ xép câc bênh gây tu vong thành 7
nhôm, trong do câc bênh vê tim mach du'dc xép hàng dàu [10]. Ô nuôc ta, tan
suât cua loai bênh này truôc dây rat thâp song tir vài thâp kî trô lai dây dâ tâng
nhanh và dang là moi quan tâm cüa ngiroi thây thuoc và toàn xâ hôi.
Nitroglycerin do nhà bâc hoc Alfred Nobel tim ra nâm 1862, vôi câc tâc
dung duoc lÿ trên tim mach duoc biét dén vôi vai trô là mot thuoc cô tâc dung
giân mach duoc sir dung pho bién de diêu tri dau thât nguc và suy tim sung
huyét. Nhirng thuoc cô thôi gian bân thâi ngân, tâc dung chî kéo dài 25 phüt,
vi vây nguôi bênh sê phâi dùng thuôc nhiêu lân trong ngày. Dây là mot trô
ngai lôn vi nhüng nguôi mâc bênh này thuông phâi diêu tri lâu dài và tâp trung
nhiêu à ngirôi cao tuoi là dôi tu'ang thirông hay quên liêu hoâc thôi diëm dùng
thuôc do dô së không dat hiêu quâ diêu tri nhu mong muôn. Câc công nghê
bào ché hiên dai dâ khâc phuc nhuoc diëm này bang câc dang thuôc tâc dung
kéo dài, nâng cao hiêu quâ diêu tri. Tuy nhiên, trên thi truông duoc pham
hiên nay câc dang thuôc tâc dung kéo dài cüa Nitroglycerin nôi riêng mà câc
loai hoat chât khâc nôi chung chu yéu phâi nhâp ngoai nên giâ thành rat cao
trong khi dô nhîrng nguôi mâc bênh vê tim mach thuông phâi diêu tri trong
thôi gian dài do dô câc loai thuôc này cân duoc nghiên cü'u dé cô thé dua vào
sân xuât duoc à trong nuôc dë ha giâ thành sân phâm. Dë dua mot ché pham
thuôc vào dâng kî và luu hành thi chât luong thuôc là van dê duoc quan tâm,
dâc biêt là dôi vôi Nitroglycerin là chât dôc bâng A liêu diêu tri rât gân vôi
liêu dôc.
Xuât phât tir yêu càu thuc té nhàm hoàn thiên ho so dâng ki thuôc cho viên
nang Nitroglycerin 2,5mg duoc công ty Duoc Khoa cua truông nghiên cü’u
1
bào ché sàn xuâ't chüng tôi tien hành dê tài"Nghiên cuu xây dung tiêu chuan
chat luong viên nang Nitrogycerin 2,5mg tac dung kéo dài" voti câc mue
tiêu sau:
* Xây dung chi tiêu kl thuât cüa tiêu chuan ca sà doi vôi viên nang
Nitroglycerin 2,5mg tac dung kéo dài.
* Xây dung phuong phâp de kiëm nghiêm ché pham vôi tiêu chuan chat
luong phù hop.
2
PHÂNI - TÔNGQUAN
1.1. Vài nét vê Nitroglycerin
Tên khâc là Glycerin trinitrat
1.1.1. Công thûc hoâ hoc: [ 10]
- Công thûc phân tu' :C3H50 3N9
- Công thûc câu tao:
on o2
- Khôi luong phân tir: 227,09.
-Tênkhoahoc: 1,2,3-Propanetriol trinitrat.
1.1.2. Tinh chat U hoâ: [ 15], [16]
Dang nguyên chat à nhiêt dô phong là chat long màu vàng nhat, dang
dàu, vi ngot. Phât no nhanh khi bi làm nông hay va cham manh.
Dê bi phân huÿ thành H N 03 và glycerin trong pH acid và kiêm. Bât dàu
phân huÿ à nhiêt dô 50°C-60°C, bay hoi dang kë à 100°C tâch N 0 2 dang hôi
vàng à 135°C, noô218°C.
Két tinh dirai 2 dang: dang không ben và dang on dinh.
lg nitroglycerin hoà tan duoc trong 800ml niroc, 4g ethanol, 18g methanol,
120 g carbon disulfid. Trôn lân vôi ether, aceton, acid acetic bâng.... ît tan
trong ether dàu hoà, vaselin.
Dang dirçfc dung là dung dich 9-11% trong ethanol (de trânh no).
3
1.1.3. Dde âiêm duffc dông hoc [3], [4], [15]
Nitroglycerin ît cô hiêu lue khi uong do bi phân huÿ a da dày và bi
chuyën hoâ manh qua gan, khi ngâm duai luôi thuôc diroc hâp thu nhanh
chông và hoàn toàn, câc sân phàm chuyën hoâ cûa thuoc trong huyët tuong và
trong hông eau không nhiêu nên cho phép thuoc vào duoc trong câc te bào co
tron thành mach và làm giân mach.
Thuoc bât dàu co trong huyët tuong sau 30 giây, dat mü'c toi da sau 2
phüt, thôi gian bân huÿ huyét tuong là 3 - 4 phüt. Nhu vây, tâc dung cûa
nitroglycerin rat ngân, bât dàu sau 0,5-2 phüt, kéo dài 30 phüt. Dôi voi câc
dang tâc dung kéo dài thï thuoc cô tâc dung sau 20- 45 phüt, kéo dài 7 giô.
1.1.4. Tâc dung duac ly [4], [15]
Thuoc tâc dông chü yëu trên hê tlnh mach, voti liêu cao làm giân câc
dông mach và tiëu dông mach do do làm giâm cà tiên gânh và hâu gânh vî vây
làm giâm sü dung oxy co tim và giâm công nàng tim.
Liêu cao con làm giâm huyët âp nhât là huyët âp tâm thu , co thë gây
phân xa giao càm làm mach hoi nhanh và tâng süc co bôp co tim. Ngoài ra
côn cô tâc dung üc ché két tâp tiëu eau.
Thuôc cüng làm giân câc dông mach vành, làm mât co thât mach,
dùng lâu dài côn cô tâc dung phân phôi lai mâu cô loi cho câc vùng duôi nôi
tâm mac và làm phât triën tuân hoàn bàng hê.
Trong suy tim, thuôc làm giâm âp lue thât phâi và âp lue tuân hoàn
phoi nhu vây làm giâm câc dâu hiêu ü mâu, vôi liêu thîch hop làm giâm hâu
gânh tao diëu kiên cho tim tông mâu tôt hon, tâng thë tich tâm thu và cung
luong tim.
1.1.5. Chîdinh [4], [15]
- Dieu tri con dau thât ngue à moi thë.
4
- Phông con dau thât nguc.
- Dieu tri suy tim sung huyét( phôi hop vôi câc thuoc khâc).
- Nhoi mâu co tim: do hep diroc diên tîch thiéu mâu và hoai tir.
1.1.6. Tâc dung không mong muô'n [4], [15]
- Giân mach ngoai vi: làm da bùng dô nhât là da à nguc, mât, mât (co thé
gây tàng nhân âp).
- Giân mach nâo: gây tàng âp lue nôi so và nhûc dâu.
- Ha huyét âp khi dung nhâ't là ngirdi co huyét âp thâp và ngirài cao tuoi.
- Co thé noi ban viêm da troc vây, roi loan tiêu hoâ.
- Nông dô cao trong mâu cô thé gây Met-Hb huyét.
1.1.7. Chong chiâinh [4], [15]
- Huyét âp thâp
- Tâng nhân âp
- Tâng âp lue nôi so
- Thiéu mâu nâng
- Nhoi mâu co tim thât phài
- Hep van dông mach chu, bênh co tim phi dai tâc nghën
1.1.8. Mot sô dang bào chê Nitroglycerin [15]
- Dang thuôc giâi phông kéo dài:
+ Lenitral 2,5mg, viên nang chira vi hat- Tedis (Phâp).
+ Nitro Mark Retard, viên nang phông thîch châm- Zuellig.
+ Nitromint 2,6mg, viên nén - EGIS ( Hungary).
+ Nitrostad Retard 2,5mg, viên nang- công ty TNHH MST (VN).
+ Adomine 2,6mg, viên nén- công ty TNHH SMT (VN).
- Dang phun:
+ Nitrolingual phun 0,4mg/làn, lo 12g và 14g.
5
- Dang tiêm :
+ Lenitral Inj 3mg và 15mg- Tedis (Phâp).
- Dang miéng thuoc dân vào da:
+ Nitroderm TTS - Novatis ( Mÿ)
1.1.9.Phuong phâp xâc dinh Nitroglycerin
Nitroglycerin trong nguyên liêu và ché pham duoc dânh giâ chât luong
theo tiêu chuàn cùa duoc diën hoâc cua nhà sân xuât: câc chi tiêu tmh chât,
giôi han tap chât, câc hàng so vât lÿ dôi vôi nguyên liêu côn dôi vôi câc dang
bào ché thî cô câc chï tiêu eu thé cho tirng dang theo qui dinh cua duoc diën.
Tuy nhiên tiêu chuân riêng cho Nitroglycerin là dinh tmh, dinh luong và dô
hoà tan.
* Dinh tmh: dua vào câu truc và dâc diëm cüa Nitroglycerin cô thë dinh tïnh
theo câc phuong phâp sau dây:
- Phuong phâp hoâ hoc: Nitroglycerin là mot ester rât dê bi thuÿ phân tao ra
glycerin và acid nitric nguôi ta cô thë dinh tfnh Nitroglycerin qua câc sân
pham thuÿ phân này [14], [17], [18].
- Phuong phâp sâc kî lôp mông: dua vào vét chmh trên sâc dô [13],[14] hoâc
dua vào tri sô Rf [19] cüa chât thü so vôi chuân.
- Phuong phâp do pho hâp thu hông ngoai [13], [14] bâng câch làm viên vôi
KBr
- Phuong phâp HPLC [13], [14], [19],
*
Dinh luong: dua vào tfnh chât và dâc tînh cüa Nitroglycerin cô thë dinh
luong theo câc phuong phâp sau:
-
Phuong phâp do quan g pho:
+ Nitroglycerin trong viên nén duoc chiét vào acid acetic bâng. Do mât dô
quang cüa dung dich này à buôc sông 410nm vôi mâu trâng là acid acetic
bâng, mâu chuân là dung dich kali nitrat [18].
6
+ Nitroglycerin trong ché pham (viên nén, xit duôi luôi, dan trên da) duoc
chiét vào methanol dem dinh luong bàng câch do dô hâ'p thu cüa dung dich
này tai buôc sông 540nm, mâu tràng là methanol, mâu chuàn là dung dich
natri nitrit trong methanol [13].
-
Phu'o’ng phâp HPLC:
+ Nitroglycerin trong thuôc tiêm, viên nén duoc chiét vào pha dông là hôn
hop acetonitril- nu'üc (50- 50), dinh luong vôi diêu kiên côt C l8, buôc sông
phât hiên 254nm, thë tich tiêm mâu là 10|xl [17].
+ Nitroglycerin trong viên nén, trong thuôc tiêm, trong thuôc mô và viên
nén dât duôi luôi duoc chiét vào pha dông là hôn hop methanol- nuôc (50-50),
dinh luong vôi diêu kiên côt C l8, buôc sông phât hiên 220nm, thë tich tiêm
mâu là 20(il [19].
- Phicang phâp Acid-Base: [14] Nitroglycerin duoc dinh luong bàng mot
kiêm là tetrabutylammonium hydroxid, diëm tuong duong duoc phât hiên
bàng câch do diên thé. Phuong phâp này duoc dùng dë dinh luong nguyên
liêu.
1.2. Vài nét vê thuôc tâc dung kéo dài [2]
1.2.1. Khâi niêrn
Thuôc tâc dung kéo dài là nhùng ché pham cô khâ nâng giâi phông
duoc chat liên tue theo thôi gian dë duy tri nông dô thuôc trong mâu trong
pham vi diêu tri trong khoâng thôi gian dài nhàm nâng cao hiêu quâ diêu tri,
giâm tâc dung phu cua thuôc và giâm sô lân dùng thuôc so vôi dang qui uôc.
1.2.2. Phân loai
Theo duoc diën Mÿ , thuôc TDKD gôm 2 loai: loai kéo dài (extendrelease) và loai tâc dung châm (slow- release).
7
Tuy nhiên, hiên nay trong câc tài liêu chuyên mon co rat nhiéu thuât ngù
de chï thuôc TDKD. Théo câc tài liêu chînh thong cô thé chia thành câc loai
sau (tài liêu mot so dang bào ché hiên dai sau dai hoc).
- Thuôc giài phông kéo dài (sustained-release, prolonged-release, retard,
extend-release).
- Thuôc giài phông cô kiëm soât (controlled- release).
- Thuôc giài phông theo chu'ong trînh (programmed-release).
- Thuôc giài phông nhâc lai (repeat-release).
- Thuôc giài phông tai dîch (targeted- release, side- spécifié release).
1.2.3. Uu, nhuoc âiêvti cüa thuôc tâc dung kéo dài
* Üu diém: so vôi câc dang thuôc qui uôc, thuôc tâc dung kéo dài cô mot so
uu diém sau:
- Duy tri duoc nông dô duoc chat trong mâu trong vùng diëu tri, giâm duoc
dao dông nông dô duoc chat trong mâu (trânh duoc hiên tuong dînh-dây), do
dô nâng cao sinh khâ dung và giâm duoc tâc dung không mong muôn cüa
thuôc.
- Giàm duoc sô làn dùng thuôc cho nguùi bênh, dâm bào duoc su tuân thû cüa
ngu'ài bênh theo ché dô liêu dâ duoc chî dinh nâng cao hiêu quà dieu tri cüa
thuôc dâc biêt là nhOng nguôi bi bênh man tmh phâi diëu tri dài ngày.
- Giàm tdng liêu diëu tri do dô giâm duoc tâc dung phu và tfch luÿ thuôc
trong cü thé.
- Kinh té hon do giâm duoc luong thuôc dùng cho câ dot diëu tri.
* Nhu’Oc diém:
- Lâu dat duoc nông dô dièu tri trong mâu, không thich hop trong câc tru'àng
hop cap cüli.
- Néu cô hiên tuong ngô dôc, tâc dung không mong muôn hay không chiu
thuôc thi không thâi trtr ngay thuôc khôi co thé duoc.
8
- Thuôc tâc TDKD là nhûng dang thuôc dôi hoi kl thuât bào ché cao do dô chï
cô nhûng don vi sân xuât cô thiét bi hiên dat và nhûng nhà bào ché cô kién
thü'c và kinh nghiêm tôt môi sân xuât duoc.
- Chi cô mot sô rât ît DC bào ché duoc dang thuôc TDKD.
1.2.4. Tiêu chuan chât luong cho thuôc viên nang tâc dung kéo dài
Thuôc viên nang TDKD phâi dat tiêu chuan chung cüa thuôc viên nang và
nhûng tiêu chuan riêng tuÿ theo tûng ché phâm.
*
Tmh chât:
Thu bàng câm quan, ché phâm phâi dat yêu câu dâ de ra.
*
Dinh tinh:
Tién hành dinh tmh theo câc phuong phâp duoc qui dinh trong tiêu chuan,
phâi cho câc phân ûng cüa hoat chât cô trong ché phâm.
*
Dâ dong âêu khôi luong:
Yêu câu giôi han cho phép dôi vôi viên nang cô khôi luçmg nho ho’n 300mg
tât câ câc viên thir dô dông dêu khôi luong dêu phâi cô khôi luong nâm trong
khoâng: khôi luong trung bînh nang chênh lêch trong khoâng 10%. Tién hành
thu nghiêm trên 20 nang [9].
*
Dô dong dêu hàm luong.
Tién hành sau khi phép thû dinh luong và hàm luçmg hoat chât dâ ô trong
giôi han qui dinh. Sô viên xâc dinh hàm luong là 10 viên riêng rê.
Ché phâm dat yêu câu néu không quâ mot don vi cô giâ tri hàm luçmg
nâm ngoài giôi han 85%-115% cüa hàm luong trung bînh và không cô don vi
nào nàm ngoài giôi han 75%- 125% cûa hàm luçmg trung bînh [9].
*
Dinh luong.
Tién hành dinh luçmg theo câc phuong phâp dâ duoc qui dinh trong duoc
diën hoâc TCCS. Hàm luçmg hoat chât dôi vôi câc ché phâm không quâ 50mg
thî duoc phép chênh lêch trong khoâng 10% so vôi luçmg ghi trên nhân [9].
* Tap chât (dôi vôi câc duoc chât dë phân huÿ).
9
* Dô hoà tan: dôi vài thuoc TDKD bât buôc phâi thir dô hoà tan theo yêu câu
riêng cùa tùng ché phâm.
Câc tiêu chf chung nhu tmh chât, dô dông dêu khôi luong, dô dông dêu hàm
luong së duoc tién hành theo huông dân eu thë trong duoc diën. Côn tiêu chi
dinh tinh, dinh luong, dô hoà tan, tap chât së duoc dânh giâ dua vào hoat chât
cô trong ché phâm và dâc tmh cûa ché phâm. Dôi vôi môi ché phâm TDKD
dêu cô nhûng yêu câu riêng vê dô hoà tan tuÿ theo mue dich và công thrïc thiét
ké cûa nhà sàn xuât.
Dô hoà tan cûa viên nang TDKD thuông duoc xâc dinh bàng thiét bi thû
dô hoà tan giô quay hoâc cânh khuây. Diêu kiên thû hoà tan càn phâi thiét lâp
duoc môi tuong quan giûa hoà tan và hâp thu. Luong duoc chât hoà tan duoc
xâc dinh bâng phuong phâp dinh luong phù hop tai ît nhât 3 thôi diëm, và
duoc biëu diën bàng phân trâm duoc chât giâi phông so vôi hàm luong trên
nhân. Thû nghiêm duoc tién hành theo mue Lj néu không dat thi tién hành
theo mü'c L2, L3, giôi han hoà tan cüa 3 lân thû duoc trinh bày ô bàng 1.1.
Bâng 1.1. Tiêu chuân dânh giâ dô hoà tan dôi vôi viên nang TDKD [19]
Mûc
L1
Sô viên
Yêu câu
6
Không cô giâ tri nào nâm ngoài giôi han qui dinh và không
cô mâu nào thâp hon tî lê qui dinh ô lân cuôi cùng.
L2
6
Trung bînh cüa 12 mâu nâm trong giôi han và không cô
mâu nào >10% giôi han; không cô mâu nào thâp hon giôi
han thû ô lân cuôi cùng.
L3
12
Trung bînh cüa 24 mâu nâm trong giôi han và cô không
quâ 2 mâu >10%giôi han; cô không quâ 2 mâu thâp hon
giôi han ô lân thû cuôi cùng và không cô mâu nào cao hon
hoâc thâp hon 20% giôi han qui dinh.
10
1.3. K ï thuât sâc ki lông hiêu nâng cao [6]
-
Sâc kf lông hiêu nâng cao hay côn goi là sâc kî lông cao âp là kl thuât phân
tich dua trên co sô cüa su phân tich câc chât trên 1 pha tînh chü'a trong côt,
nhô dông di chuyën cüa pha dông lông duôi âp suât cao. Pha tînh cô thé là
chât rân duôi dang hat min hoâc chât lông duoc bao trên bè mât 1 chât mang
rân dâ duoc liên két hoâ hoc vôi mot chât hüu co. Quâ trinh sâc kf xây ra theo
co ché: hâp phu, trao doi ion, phân bô hoâc rây phân tir. Sâc kî lông hiêu nâng
cao cô thë thuc hiên theo nhiêu kî thuât khâc nhau tuÿ thuôc vào dâc diëm câu
tao cüa chât phân tich và yêu câu cûa công viêc. Cô thë thông kê sâc kî lông
hiêu nâng cao theo mue dô pho bién trong thuc té:
- Sâc kî phân bô (bao gôm câ sâc kî câp ion).
- Sâc kî hâp phu.
- Sâc kî trao doi ion.
-Sâc kî loai cô.
- Sâc kî âi lue.
- Sâc kî câc dông phân quang hoc.
Trong khuôn kho cûa khoâ luân này chüng tôi chî dè câp dén sâc kî phân bô
hiêu nâng cao.
1.3.1. Sâc Ici phân bohiêu nâng cao:
Sâc kî phân bô hiêu nâng cao là kî thuât duoc sû dung pho bién nhât hiên
nay. Cô thë phân thành 2 dang tuÿ thuôc vào pha tînh là:
- Sâc kî long-long.
- Sâc kî pha liên két lông.
Hiên nay sâc kî pha liên két duoc sü dung pho bién hon.
*
Pha tînh trong sac kî pha liên kê't lông:
Loai pha tînh pho bién nhât duoc ché tao tir Silic oxyd (Silica). Nhôm OH
trên bé mât hat silica phân ûng vôi dân chât clorosilan tao ra dân chât Siloxan
11
Dé trânh tuong tâc giûa chât phân tich vôi nhôm - SiOH tu do, silica duoc
gàn thêm vôi Si(CH3)Cl duoc goi là côt end- capped.
Si— O
+
i— OH
ch3
CISifCHa),
-------- --
|
ch3
Si— O—S i^-R
ch3
CH3
Si— O—S i^ C H 3
I
ch3
Silica dë bi phân huÿ trong môi truông kiêm nên dùng pha dông cô pH
không lôn hon 8,0.
Chât mang là graphit xôp, polyme (styren-divinylbenzen copolyme) silica
bien tînh cô thë làm viêc ô pH cao hon.
* Phân loai: dua vào dô phân eue cüa pha tînh so vôi pha dông chia làm 2 loai
sau
- Sâc kî phân bô pha dâo:
+ Pha tînh ît phân eue:
Octylsilyl (C8, OS)
Si- (CH2)v- c h 3.
Octadecylsilyl (C18,ODS)
Si- ( CH2)i7- CH3.
Phenylsilyl
Si- ( CH2) u - C6H5.
+ Pha dông : phân eue acetonitril (MeCN), methanol (MeOH) và
tetrahydrofuran (THF).
- Sâc kî phân bô pha thuân:
+ Pha tînh : phân eue
Cyanopropyl
Si- ( CH2)3. CN.
Aminopropyl
Si -( CH2)3 - NH2.
Diol
Si- CH2CH2OCH(OH)CH2OH
+ Pha dông ît phân eue: hexan, cloroform, isopropanol.
* Thir tu rira giài:
- Trong sâc kî pha thuân chât ît phân eue nhâtduoc rira giài dâu tien, tâng dô
phân eue cua pha dông, thôi gian luu giâm dân.
- Trong sâc kî pha dào chât phân eue nhât duocrira giâi dâu tiên,
tâng dô
phân eue cûa pha dông, thôi gian luu tâng dân.
*
Chon pha tînh và pha dông:
Trong sâc kî cô 3 thành phân tuong tâc:pha tînh, pha dông, và chât phân
tîch. Dë cô thë tâch sâc kî phân bô thành công càn chon diêu kiên dé cân bàng
lue tuong tâc giûa 3 thành phân này. Làm duoc diêu này cô thë lua chon theo
câc nguyên tâc sau:
1. Dô phân eue cüa chât phân tîch giông vôi dô phân eue cüa pha tînh.
2. Dô phân eue cüa chât phân tîch giông vôi dô phân eue cüa pha dông.
Trong 2 nguyên tâc trên thi theo nguyên tâc 1 xâc suât thành công lôn hon.
* Hiên nay sâc kî phân bô pha dâo duoc sü dung nhiêu vî nô cho két quà tâch
tôt vôi nhiêu dôi tuong tâch, kinh té, ît dôc hon.
1.3.2. Mot so thông sô dâc trung:
a. Thôi gian luu (tR :Rétention time).
Thôi gian luu cüa mot chât (tînh bâng phut, giây) là thôi gian tînh tù' lue
tiêm mâu vào hê thông sâc kî dén lue xuât hiên dinh pic cüa nô trên sâc dô.
So sânh thôi gian luu cüa chât phân tîch trong mâu thir và mâu chuân làm
trong cùng diêu kiên së dinh tînh duoc chât dô.
13
b. Hê sô dung luong K'
Hê sô dung luong K' là ti sô giü'a luong chât tan A trong pha tînh và pha
dông và duoc xâc dinh theo công thuc sau:
K ,_ Q*(S)
QB(M )
Trong dô QA(S) và QA(M) là luong chât tan A phân bô trong pha tînh và
pha dông.
Hê sô dung luong K' không phu thuôc vào toc dô dông cüng nhu chièu
cao cûa côt mà chi phu thuôc vào bàn chât cûa chât phân tîch, dàc tînh cùa
pha tînh và pha dông.
Giâ tri K' thâp tuong un g vôi chât rûa giâi ô thôi diëm gân vôi thôi diëm
bom mâu và do dô su tâch rât kém. Trong thuc té câc giâ tri K1giûa 1 và 5 là
toi uu, câc giâ tri K' lôn hon dân dén su doâng pic, dô nhây phân tîch thâp và
thôi gian phân tîch kéo dài.
c. Sô dîa U thuyet N (biëu thi hiêu lue côt sâc kî)
Dïa lî thuyet duoc dinh nghîa nhu là khu vue cüa hê thông phân tâch mà
trong dô mot cân bàng nhiêt dông hoc duoc thiét lâp giü'a nông dô trung bînh
cûa mot câu tu trong pha tînh và trong pha dông. Nêu pic cô dang tuân theo
phân bô chuan Gauss, sô dîa N dôi vôi câc pic cô thôi gian luu tuong dôi lôn
duoc tînh dua vào thôi gian luu và dô rông pic thu duoc tù sâc dô. Bàng thuc
nghiêm, sô dîa lî thuyét duoc tînh bàng công thuc sau:
16
=
Îr
W
hoâc
Trong dô
N = 5,5A
W
Îr
W„2'
: chiéu rông cüa pic do ô dây pic.
- W 1/2 : chiêu rông cûa pic do ô nüa chiêu cao cüa dinh.
Yêu câu eu thë vê sô dîa lî thuyét sê duoc qui dinh trong tùng phép phân tîch.
14
d.
Dô phân giâi (Rs):
Là dai luong do mire dô tâch cüa 2 pic liên kê trên mot côt sâc kî và duoc tmh
theo công thuc sau:
Z\t rb —Ira)
Rs = — ----------------- W a+ W b
hoâc
„
1,177(^b-^)
Rs = -------1 1
W\ I 2 B + W\ I2A
Trong dô:
- tRA,tRBlà thôi gian luu cûa 2 pic liên kê cüa chât A và B.
- WA, WBlà dô rông do ô câc dây pic cüa chât A và B.
' W 1/2(A), W 1/2(B) là dô rông dây pic do ô nüa chiêu cao pic cùa
chât A và B.
Dé tâch riêng 2 chât, ît nhât Rs không duôi 1,5 (khi 2 pic cô dô lôn cùng cô).
1.3.4. Câc phuong phâp dinh luong thuàng dùng trong HPLC:
Nguyên tâc: dâp img phân tîch (chiêu cao, diên tich pic) tÿ lê vôi nông dô
cûa chât phân tich.
Câc kl thuât hay dùng dë dinh luong trong HPLC là :
- Phuong phâp chuan ngoai (Extemal Standard)
- Phuong phâp chuan nôi (Internai Standard)
- Phuong phâp thêm chuan (Standard addition)
- Phuong phâp chuan hoâ diên tîch pic (Area normalization)
Trong khoâ luân này chüng tôi sû dung 2 phuong phâp dinh luong là:
• Phuong phâp chuan ngoai:
Là phuong phâp dinh luong co bàn, trong dô câ mâu thû và chuan dêu duoc
sâc kî trong cùng diêu kiên. So sânh truc tiép dô lôn cüa câc tîn hiêu (diên tîch
pic hoâc chiêu cao pic) trong mâu thu chua biet vôi mot dung dich chuan cûa
15
- Xem thêm -