Bé Y TÕ
ViÖn d−îc liÖu
******
B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi cÊp bé
Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸:
t¸c dông hç trî cña thuèc angala trªn bÖnh nh©n
ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt vµ tia x¹, t¸c dông
hç trî cña thuèc Panacrin trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n
ung th− d¹ dµy, t¸c dông hç trî cña thuèc Haina
trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n
( l©m sµng giai ®o¹n 3)
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS. TS. Bïi ThÞ B»ng
Phã chñ nhiÖm ®Ò tµi : GS.TS. NguyÔn Gia ChÊn
C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi : ViÖn D−îc LiÖu
M∙ sè ®Ò tµi :
KHCN 11- 05B
5761
12/4/2006
N¨m 2004
Bé Y TÕ
ViÖn d−îc liÖu
******
B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi cÊp bé
Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸:
t¸c dông hç trî cña thuèc angala trªn bÖnh nh©n
ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt vµ tia x¹, t¸c dông hç
trî cña thuèc Panacrin trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung
th− d¹ dµy, t¸c dông hç trî cña thuèc Haina trong ®iÒu
trÞ bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n
( l©m sµng giai ®o¹n 3)
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS. TS. Bïi ThÞ B»ng
Phã chñ nhiÖm ®Ò tµi : GS.TS. NguyÔn Gia ChÊn
C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: Bé Y tÕ
C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi : ViÖn D−îc LiÖu
M∙ sè ®Ò tµi :
KHCN 11- 05B
Thêi gian thùc hiÖn: Tõ th¸ng 7 – 2001 ®Õn th¸ng 2 – 2004
Tæng kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµi: 450.000.000 ®ång
Trong dã kinh phÝ SNKH: 450.000.000 ®ång
Nguån kh¸c: Kh«ng
N¨m 2004
Môc
A
B
I
II
III
IV
môc lôc
Néi dung
Tãm t¾t c¸c kÕt qu¶ næi bËt cña ®Ò tµi
B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu
cña ®Ò tµi KHCN11-05B
§Æt vÊn ®Ò
KÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3 cña
thuèc Angala
1. §Æt vÊn ®Ò
2. Tæng quan tµi liÖu
3. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
4. KÕt qu¶ nghiªn cøu
4.1. §Æc ®iÓm bÖnh nh©n
4.2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ
4.3. Thay ®æi vÒ c¸c chØ sè cËn l©m sµng
4.4. C¸c ®éc tÝnh cña thuèc
5. Bµn luËn
6. KÕt luËn
7. §Ò nghÞ
8. Tµi liÖu tham kh¶o
KÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3 cña
thuèc Panacrin
1. §Æt vÊn ®Ò
2. Tæng quan tµi liÖu
3. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
4. KÕt qu¶
4.1. §Æc ®iÓm l©m sµng vµ cËn l©m sµng
4.2. Gi¶i phÉu bÖnh
4.3. Theo dâi sau ®iÒu trÞ
4.4. §¸nh gi¸ tæng thÓ
5. Bµn luËn
6. KÕt luËn
7. §Ò nghÞ
8. Tµi liÖu tham kh¶o
KÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3
cña thuèc Haina
1. §Æt vÊn ®Ò
2. Tæng quan tµi liÖu
3. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
4. KÕt qu¶
4.1. §Æc ®iÓm chung cña 2 nhãmnghiªn cøu
4.2. §Æc ®iÓm c¸c triÖu chøng l©m sµng vµ xÐt nghiÖm cña 2
Trang
1
3
6
8
9
15
18
18
19
19
23
24
26
26
27
31
33
34
39
41
41
43
45
47
47
52
52
52
55
57
58
67
70
70
72
nhãm nghiªn cøu tr−íc ®iÒu trÞ
4.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cña thuèc HAINA ë bÖnh nh©n
VGBMH§
5. Bµn luËn
6. KÕt luËn
7. §Ò nghÞ
8. Tµi liÖu tham kh¶o
V
VI
KÕt luËn
§Ò nghÞ
PhÇn phô lôc
1
- QuyÕt ®Þnh cña Bé tr−ëng Bé Y tÕ vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò tµi thö
nghiÖm l©m sµng 3 lo¹i thuèc Angala, Panacrin vµ Haina
- PhiÕu ®¨ng ký ®Ò tµi KHCN11-05B
2
Biªn b¶n nghiÖm thu kÕt qu¶ thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 2
cña thuèc Angala t¹i bÖnh viÖn K Hµ Néi.
Biªn b¶n nghiÖm thu cÊp c¬ së kÕt qu¶ thö nghiÖm l©m sµng giai
®o¹n 3 cña thuèc Angala, Panacrin vµ Haina t¹i 3 bÖnh viÖn
3
74
83
85
86
86
89
90
B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi cÊp bé
KHCN 11- 05B
1. Tªn ®Ò tµi: Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸: t¸c dông hç trî cña thuèc
Angala trªn bÖnh nh©n ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt vµ tia x¹, t¸c dông hç
trî cña thuèc Panacrin trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th− d¹ dµy, t¸c dông hç trî
cña thuèc Haina trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n.
2. Chñ nhiÖm ®Ò tµi:
PGS. TS. Bïi ThÞ B»ng
Phã chñ nhiÖm ®Ò tµi : GS.TS. NguyÔn Gia ChÊn
3. C¸n bé chñ tr× c¸c ®Ò tµi nh¸nh:
3.1. KHCN11-05B-01: Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c dông hç
trî cña thuèc Angala trªn bÖnh nh©n ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt vµ tia
x¹.
• Chñ nhiÖm ®Ò tµi nh¸nh: GS. TS. NguyÔn Gia ChÊn - ViÖn D−îc liÖu.
• §ång chñ nhiÖm ®Ò tµi nh¸nh: GS.TSKH. Phan ThÞ Phi Phi - §¹i häc Y Hµ Néi.
• Phã chñ nhiÖm®Ò tµi nh¸nh: PGS. TS. Bïi ThÞ B»ng
• Chñ nhiÖm ®Ò môc thö l©m sµng:
- BÖnh viÖn K Hµ Néi: PGS. TS NguyÔn B¸ §øc
ThS. NguyÔn TuyÕt Mai
- BÖnh viÖn U b−íu Hµ Néi: PGS.TS Lª V¨n Th¶o
- BÖnh viÖn §a khoa Trung −¬ng Th¸i Nguyªn: PGS.TS L¹i Phó Th−ëng
BS. CKII Vò H«
3.2. KHCN11-05B-02: Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c dông hç
trî cña thuèc Panacrin trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th− d¹ dµy.
• Chñ nhiÖm ®Ò tµi nh¸nh: PGS.TS Ph¹m Kim M·n
• Chñ nhiÖm ®Ò môc thö l©m sµng:
- BÖnh viÖn K Hµ Néi: PGS. TS §oµn H÷u NghÞ
- ViÖn Qu©n Y 103: PGS. TS Lª Trung H¶i
- BÖnh viÖn U b−íu Hµ Néi: PGS.TS Lª V¨n Th¶o
3.3. KHCN11-05B-03: Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c dông hç
trî cña thuèc Haina trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n.
• Chñ nhiÖm ®Ò tµi nh¸nh: TS. NguyÔn Minh Khai
• Chñ nhiÖm ®Ò môc thö l©m sµng:
- ViÖn Qu©n Y 103: TS. TrÞnh ThÞ Xu©n Hoµ.
- BÖnh viÖn Trung −¬ng qu©n ®éi 108: TS. NguyÔn Träng ChÝnh
- ViÖn Qu©n Y 354: BS.CKII Nh¹c Lai
phÇn a
Tãm t¾t c¸c kÕt qu¶ næi bËt cña ®Ò tµi
1. Tãm t¾t c¸c kÕt qu¶ næi bËt cña ®Ò tµi :
§Ò tµi d· hoµn thµnh thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3 theo quy chÕ 371/Q§BYT cña 3 lo¹i thuèc:
•
Thuèc hç trî miÔn dÞch Angala: §· ®−îc thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c
dông hç trî miÔn dÞch trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th− vó b»ng ho¸ chÊt trªn 180
bÖnh nh©n t¹i ba bÖnh viÖn: BÖnh viÖn K Hµ Néi, bÖnh viÖn U b−íu Hµ Néi vµ bÖnh
viÖn ®a khoa T. ¦. Th¸i Nguyªn. KÕt qu¶ cho thÊy : Angala cã t¸c dông hç trî
miÔn dÞch vµ hç trî hÖ t¹o huyÕt; thuèc cã thÓ cã t¸c dông gi¶m ®éc víi gan, thËn;
thuèc kh«ng cã ®éc tÝnh hay t¸c dông kh«ng mong muèn.
•
Thuèc hç trî ®iÒu trÞ ung th− Panacrin: ®· thö nghiÖm trªn 180 bÖnh nh©n
ung th− d¹ dµy sau phÉu thuËt t¹i 3 c¬ së: BÖnh viÖn K Hµ Néi, bÖnh viÖn U b−íu
vµ ViÖn Qu©n Y 103. KÕt qu¶ cho thÊy thuèc Panacrin cã t¸c dông h¹n chÕ di c¨n
vµ kÐo dµi thêi gian sèng cho bÖnh nh©n - ®¸p øng yªu cÇu mét thuèc dïng hâ trî
trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th− d¹ dµy sau phÉu thuËt. Thuèc ®−îc dung n¹p tèt,
cã Ýt t¸c dông kh«ng mong muèn.
•
Thuèc hç trî trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n ho¹t ®éng
Haina: §· thö nghiÖm trªn 180 bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n ho¹t ®éng t¹i 3 c¬
së: ViÖn Qu©n Y 103, ViÖn Qu©n Y 354 vµ BÖnh viÖn T. ¦. Qu©n ®«i 108. KÕt
qu¶ cho thÊy thuèc Haina cã t¸c dông lµm gi¶m nhanh c¸c triÖu chøng l©m sµng,
c¸c xÐt nghiÖm GOT, GPT, bilirubin vµ lµm thay ®æi phÇn lín c¸c marker virut
VGB cã ý nghÜa thèng kª so víi chøng. Thuèc kh«ng cã t¸c dông kh«ng mong
muèn.
2. Kh¶ n¨ng øng dông cña ®Ò tµi :
Thuèc Angala cã thÓ dïng lµm thuèc hç trî miÔn dÞch trong ph¸c ®å ®iÒu trÞ
c¸c bÖnh nh©n cã suy gi¶m miÔn dÞch nh−: ung th−, HIV/AIDS, c¸c bÖnh nhiÔm
trïng ... dïng phèi hîp trong tr−êng hîp ph¶i dïng kh¸ng sinh, nhÊt lµ ®èi víi
ng−êi cao tuæi. Thuèc cã gi¸ thµnh rÎ h¬n nhiÒu lÇn, Ýt ®éc, kh«ng cã t¸c dông phô
so víi c¸c thuèc ®iÒu hoµ miÔn dÞch tæng hîp; do ®ã cã thÓ dïng réng r·i cho c¸c
bÖnh nh©n, nhÊt lµ bÖnh nh©n nghÌo.
Thuèc Panacrin lµ mét lo¹i thuèc hç trî ®iÒu trÞ ung th− cã chÊt l−îng cao,
bµo chÕ tõ c¸c c©y thuèc trong n−íc nÕu ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt sÏ ®¸p øng yªu cÇu
cña c¸c c¬ së ®iÒu trÞ vµ bÖnh nh©n ung th− thay v× hiÖn nay bÖnh nh©n vÉn tù bµo
chÕ ®Ó sö dông cho m×nh tõ nh÷ng c©y thuèc riªng lÎ kÓ trªn. Ngoµi ra cã thÓ më
réng thö l©m sµng giai ®o¹n 3 trªn bÖnh nh©n ung th− gan vµ bÖnh nh©n u lympho.
1
Thuèc Haina ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt sÏ ®¸p øng yªu cÇu cho c¸c c¬ së ®iÒu
trÞ cã mét thuèc ®i tõ d−îc liÖu trong n−íc, cã hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cao ®èi víi bÖnh
viªm gan virut B m¹n ho¹t ®éng (VGMH§) lµ mét bÖnh nan y mµ nh©n d©n ch−a cã
®ñ tiÒn ®Ó ®iÒu trÞ b»ng c¸c thuèc ®¾t tiÒn vµ cã nhiÒu t¸c dông phô nh− Interferon
hoÆc Lamivudin.
3. §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi ®èi chiÕu víi ®Ò c−¬ng nghiªn cøu ®· ®−îc
phª duyÖt :
3.1.- TiÕn ®é :
§Ò tµi ®· ph¶i kÐo dµi thêi gian nghiªn cøu 24 th¸ng.
Lý do ph¶i kÐo dµi do cÇn cã thêi gian ®Ó c¸c bÖnh viÖn cã thÓ chän ®ñ sè
l−îng bÖnh nh©n ®¹t tiªu chuÈn thö thuèc trªn l©m sµng.
3.2.- Thùc hiÖn c¸c môc tiªu nghiªn cøu ®Ò ra :
§· thùc hiÖn ®Çy ®ñ hai môc tiªu nghiªn cøu ®Ò ra ®èi víi 3 lo¹i thuèc:
- Thuèc Angala: §· x¸c ®Þnh t¸c dông hç trî miÔn dÞch cña thuèc Angala trªn
bÖnh nh©n ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt vµ ®¸nh gi¸ tÝnh an toµn cña
thuèc Angala.
- Thuèc Panacrin: §· x¸c ®Þnh ®−îc t¸c dông hç trî ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th−
d¹ dµy sau phÉu thuËt vµ tÝnh an toµn cña thuèc.
- Thuèc Haina: §· x¸c ®Þnh ®−îc t¸c dông hç trî ®iÒu trÞ vµ t¸c dông ®iÒu trÞ
bÖnh nh©n VGB MH§ vµ tÝnh an toµn cña thuèc.
3.3.- C¸c s¶n phÈm t¹o ra so víi dù kiÕn trong b¶n ®Ò c−¬ng :
§· s¶n xuÊt:
- 30.000 viªn nang Angala.
- 50.000 viªn bao Haina.
- 250.000 viªn bao Panacrin.
C¸c thuèc ®Òu ®¹t tiªu chuÈn c¬ së vµ ®¸p øng yªu cÇu thö l©m sµng giai ®o¹n
3 nh− ®· dù kiÕn trong ®Ò c−¬ng .
3.4.- §¸nh gi¸ viÖc sö dông kinh phÝ :
- Tæng kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµi lµ
: 450.000.000 ®ång.
Trong ®ã, kinh phÝ sù nghiÖp khoa häc : 450.000.000 ®ång.
- Toµn bé kinh phÝ ®· ®−îc thanh quyÕt to¸n.
2
phÇn b
b¸o c¸o chi tiÕt kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi
I - §Æt vÊn ®Ò :
Loµi ng−êi tõ l©u ®êi ®· dïng c©y cá ®Ó trÞ bÖnh vµ sau nhiÒu n¨m sö dông
c¸c thuèc ho¸ häc nay l¹i trë vÒ víi c©y cá thiªn nhiªn ®Ó t×m thuèc trÞ bÖnh vµ
ch¨m sãc søc khoÎ cho m×nh.
Thuèc th¶o méc (Herbal drug) ngµy cµng ®−îc sö dông réng r·i ë nhiÒu n−íc
trªn thÕ giíi. Theo thèng kª cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi (TCYTTG) tû lÖ sè ng−êi sö
dông thuèc th¶o méc trong ch¨m sãc søc khoÎ vµ ®iÒu trÞ bÖnh ngµy cµng t¨ng
nhanh. Trung Quèc - 90% d©n sè, Ch©u Phi - 80%, Hµn Quèc - 69%; Hång K«ng vµ
NhËt B¶n - 60%; óc - 48,5%; ViÖt Nam - 50, Singapore lµ 50% vµ Indonesia lµ
45,1% d©n sè sö dông thuèc th¶o méc trong ch¨m sãc søc khoÎ vµ trÞ bÖnh. ë Ch©u
¸ vµ ch©u Mü La tinh c¸c céng ®ång d©n c− tiÕp tôc sö dông thuèc th¶o méc, ®Æc
biÖt lµ thuèc cæ truyÒn nh− truyÒn thèng v¨n ho¸ cña d©n téc m×nh. Trung Quèc lµ
thÞ tr−êng lín nhÊt vÒ thuèc th¶o méc. N¨m 2003 Trung Quèc s¶n xuÊt 10 tû USD
thuèc th¶o méc. NhËt b¶n s¶n xuÊt 1 tû USD. Doanh sè thÞ tr−êng thÕ giíi cña thuèc
th¶o méc kho¶ng trªn 60 tû USD/n¨m víi tèc ®é t¨ng 7% hµng n¨m. 25% sè thuèc
t©n d−îc ®−îc s¶n xuÊt tõ c¸c chÊt cã nguån gèc ®Çu tiªn tõ thùc vËt.
MÆc dï nhu cÇu sö dông thuèc th¶o méc ngay cµng t¨ng nh−ng quan ®iÓm
chung ®Òu cho r»ng ®Ó b¶o ®¶m chÊt l−îng, an toµn vµ hiÖu qu¶ cÇn ®Èy m¹nh c¸c
nghiªn cøu nh»m thu thËp c¸c c¨n cø khoa häc vÒ t¸c dông ®iÒu trÞ còng nh− hiÖn
®¹i ho¸ d¹ng bµo chÕ vµ n©ng cao chÊt l−îng cña thuèc th¶o méc.
V× vËy vÊn ®Ò nghiªn cøu sµng läc c¸c hîp chÊt thiªn nhiªn cã ho¹t tÝnh sinh
häc tõ c¸c loµi c©y cá ®· ®−îc c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c h·ng d−îc phÈm coi nh−
biÖn ph¸p chiÕn l−îc ®Ó t×m thuèc míi cã hiÖu lùc cao ®èi víi viÖc ch÷a trÞ c¸c bÖnh
hiÓm nghÌo. KÕt qu¶ b−íc ®Çu rÊt ®¸ng khÝch lÖ. RÊt nhiÒu c©y thuèc ®· ®−îc
chøng minh trªn thùc nghiÖm cã t¸c dông chèng virus (kÓ c¶ virus viªm gan B,
HIV, virus H5N1)), chèng ung th− vµ cã t¸c dông t¨ng c−êng miÔn dÞch. Hµng chôc
d−îc liÖu ®· ®−îc chøng minh trªn l©m sµng cã t¸c dông hç trî ®iÒu trÞ c¸c bÖnh
nan y nh− ung th−, HIV/AIDS, SARS, viªm gan virus....§· h×nh thµnh mét lÜnh vùc
nghiªn cøu míi: thuèc th¶o méc (Herbal drug). §· cã nhiÒu b»ng chøng khoa häc
vÒ t¸c dông hç trî cña thuèc th¶o méc trong trÞ c¸c bÖnh bÖnh hiÓm nghÌo.. C¸c t¸c
dông chÝnh ®−îc tæng hîp nh− sau:
-Hç trî cñng cè søc khoÎ cho ng−êi bÖnh khi dïng c¸c thuèc ho¸ chÊt vµ x¹ trÞ
dµi ngµy.
-Gi¶m c¸c t¸c dông phô ®éc h¹i cña c¸c thuèc ho¸ chÊt.
-Rót ng¾n thêi gian ®iÒu trÞ.
-Gi¶m l−îng thuèc ho¸ chÊt ph¶i dïng.
3
NhËn thÊy vai trß quan träng cña thuèc th¶o méc, TCYTTG ®· ®Ò ra chiÕn
l−îc ph¸t triÓn thuèc YHCT trong ®ã cã thuèc th¶o méc tõ n¨m 2002 - 2005 víi
môc tiªu ®¶m b¶o chÊt l−îng, an toµn vµ hiÖu qu¶.
Trong chÝnh s¸ch Quèc gia vÒ thuèc cña ViÖt Nam tõ 1996 - 2010 ChÝnh phñ
quy ®Þnh cô thÓ: “§èi víi c¸c thuèc tõ d−îc liÖu ....t¨ng c−êng ®Çu t− nghiªn cøu
khoa häc trong lÜnh vùc thuèc cæ truyÒn, tiªu chuÈn ho¸ kü thuËt bµo chÕ, chÕ biÕn
vµ sö dông thuèc cæ truyÒn”.
§Ó gãp phÇn t¹o ra thuèc tõ nguån nguyªn liÖu trong n−íc víi gi¸ thµnh rÎ h¬n
nhiÒu so víi c¸c thuèc tæng hîp, cã thÓ sö dông réng r·i, nhÊt lµ cho nh÷ng bÖnh
nh©n nghÌo, ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KHCN11-05, do GS. NguyÔn Gia ChÊn lµm chñ
nhiÖm, ®· nghiªn cøu 3 lo¹i thuèc míi tõ d−îc liÖu:
- Thuèc Angala: thuèc hç trî miÔn dÞch dïng trong ®iÒu trÞ ung th− vó b»ng ho¸
chÊt.
-Thuèc Panacrin: thuèc hç trî ®iÒu trÞ ung th− d¹ dµy sau phÉu thuËt.
-Thuèc Haina: thuèc hç trî ®iÒu trÞ viªm gan B m¹n ho¹t ®éng.
PhÇn nghiªn cøu t¹o ra thuèc, thö t¸c dông d−îc lý trªn ®éng vËt thùc nghiÖm
vµ thö l©m sµng giai ®o¹n 1 vµ 2 ®· ®−îc hoµn thµnh vµ nghiÖm thu th¸ng 1 n¨m
2000 th«ng qua ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KHCN11-05 “Nghiªn cøu biÖn ph¸p chiÕn
l−îc ph¸t triÓn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån d−îc liÖu trong n−íc, biÖn ph¸p x©y
dùng nÒn t¶ng cho ngµnh c«ng nghiÖp c©y thuèc vµ n©ng cao chÊt l−îng ngµnh
c«ng nghiÖp bµo chÕ thuèc” (1996 - 1999), ®¹t lo¹i xuÊt s¾c.
Thö l©m sµng giai ®o¹n 1 vµ 2 cña 3 thuèc trªn cho kÕt qu¶ nh− sau:
-Thuèc Angala: Trªn bÖnh nh©n ung th− vó ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt, tia x¹ vµ
bÖnh nh©n ung th− dïng ®a ho¸ trÞ liÖu thuèc Angala cã t¸c dông hç trî miÔn dÞch,
thÓ hiÖn trªn sù phôc håi sím mét sè dßng tÕ bµo m¸u (B¹ch cÇu, tiÓu cÇu) vµ tÕ bµo
lympho TCD3, TCT4 vµ TCD8. Thuèc kh«ng cã t¸c dông phô ®éc h¹i.
Thuèc Panacrin: Sau 3 th¸ng ®iÒu trÞ cho thÊy bÖnh nh©n ung th− gan, ung
th− d¹ dµy sau phÉu thuËt ®−îc uèng Panacrin cã tû lÖ sèng cao h¬n. BÖnh nh©n u
lympho ¸c tÝnh cho tû lÖ ®¸p øng tèt h¬n nhãm kh«ng dïng thuèc. Thuèc dung n¹p
tèt, Ýt t¸c dông phô ®éc h¹i.
Thuèc Haina: KÕt qu¶ thö trªn 60 bÖnh nh©n viªm gan B m¹n ho¹t ®éng cho
kÕt qu¶ ®iÒu trÞ ë nhãm dïng Haina ®¹t møc rÊt tèt vµ tèt lµ 66,7% trong khi ®ã ë
nhãm chøng (Placebo) chØ ë møc trung b×nh vµ kÐm lµ 93,3%.
Héi ®ång nghiÖm thu kÕt qu¶ cña ®Ò tµi KHCN11-05 vµ nghiÖm thu kÕt qu¶
l©m sµng giai ®o¹n 2 ®· ®Ò nghÞ Bé Y tÕ cho phÐp thö l©m sµng giai ®o¹n 3 ®Ó x¸c
®Þnh t¸c dông ®iÒu trÞ vµ tÝnh an toµn cña3 thuèc trªn. §©y còng lµ môc tiªu nghiªn
cøu cña ®Ò tµi KHCN11-05B theo QuyÕt ®Þnh cña Bé tr−ëng Bé Y tÕ sè 3060/Q§BYT ngµy 16 th¸ng 7 n¨m 2001 vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò tµi KHCN nghiªn cøu thö
nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3 cña thuèc Angala, Panacrin vµ Haina. Nh− vËy, §Ò tµi
KHCN11-05B lµ ®Ò tµi tiÕp tôc cña ®Ò tµi KHCN11-05.
• Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi KHCN11-05B:
1) TiÕp tôc nghiªn cøu hoµn thiÖn l©m sµng giai ®o¹n 2 vµ l©m sµng giai ®o¹n
3 cña 2 thuèc hç trî ®iÒu trÞ ung th− Angala vµ Panacrin t¹i 3 c¬ së. Thuèc Angala
4
thö nghiÖm trªn bÖnh nh©n ung th− vó. Thuèc Panacrin thö nghiÖm trªn bÖnh nh©n
ung th− d¹ dµy.
2) Nghiªn cøu l©m sµng giai ®o¹n 3 cña thuèc Haina trªn bÖnh nh©n viªm gan
B m¹n ho¹t ®éng t¹i 3 c¬ së.
• Môc tiªu cña ®Ò tµi KHCN11-05B:
- X¸c ®Þnh t¸c dông hç trî miÔn dÞch cña thuèc Angala trªn bÖnh nh©n ung th−
vó ®ang ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt. §¸nh gi¸ tÝnh an toµn cña thuèc Angala.
- X¸c ®Þnh t¸c dông hç trî cña thuèc Panacrin trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th−
d¹ dµy sau phÉu thuËt. §¸nh gi¸ tÝnh an toµn cña thuèc Panacrin.
- X¸c ®Þnh t¸c dông hç trî cña thuèc Haina trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n viªm gan B
m¹n ho¹t ®éng. §¸nh gi¸ tÝnh an toµn cña thuèc Haina.
§Ò tµi KHCN11-05B ®−îc tiÕn hµnh t¹i ViÖn D−îc liÖu vµ c¸c ®¬n vÞ tham gia
thö l©m sµng: Ba lo¹i thuèc Angala, Panacrin vµ Haina ®−îc s¶n xuÊt t¹i ViÖn D−îc
liÖu.
PhÇn thö l©m sµng ®−îc thùc hiÖn t¹i c¸c bÖnh viÖn sau:
1) Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c dông hç trî cña thuèc Angala
trªn bÖnh nh©n ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt ®−îc thùc hiÖn t¹i BÖnh viÖn K Hµ
Néi, BÖnh viÖn U b−íu Hµ Néi vµ BÖnh viÖn §a khoa T.¦ Th¸i Nguyªn.
2) Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c dông hç trî cña thuèc
Panacrin trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th− d¹ dµy sau phÉu thuËt c¾t ®o¹n d¹ dµy
®−îc thùc hiÖn t¹i BÖnh viÖn K Hµ Néi, BÖnh viÖn U b−íu Hµ Néi vµ ViÖn Qu©n y
103 .
3) Nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng ®¸nh gi¸ t¸c dông hç trî cña thuèc Haina
trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n viªm gan virut B m¹n ho¹t ®éng ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn
Qu©n y 103 , ViÖn Qu©n y 354 vµ BÖnh viÖn T.¦. Qu©n ®éi 108.
Sau ®©y lµ b¸o c¸o kÕt qña nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3 cña
c¸c thuèc trªn.
5
II - B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng giai
®o¹n 3 ®¸nh gi¸ t¸c dông hç trî miÔn dÞch cña thuèc Angala
trong ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ung th− vó b»ng ho¸ chÊt
♦ Chñ nhiÖm thuèc Angala: GS.TS. NguyÔn Gia ChÊn
§ång chñ nhiÖm: GS. TSKH. Phan ThÞ Phi Phi
Phã chñ nhiÖm: PGS.TS. Bïi ThÞ B»ng
♦ Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn chÝnh :
• ViÖn D−îc LiÖu :
GS.TS. NguyÔn Gia ChÊn
PGS.TS. Bïi ThÞ B»ng
BS. Lª Minh Ph−¬ng
TS. Lª Kim Loan
DS. CKII NguyÔn ThÞ Dung
KTV. NguyÔn Minh T©m vµ CTV.
♦ Chñ tr× thö l©m sµng: PGS.TS. NguyÔn B¸ §øc
• BÖnh viÖn K Hµ Néi :
PGS.TS. NguyÔn B¸ §øc
ThS. NguyÔn TuyÕt Mai
BS. Lª Thanh §øc
ThS. TrÇn V¨n C«ng
BS. §ç Anh Tó
BS. NguyÔn ThÞ Thoa
BS. NguyÔn Thu H−¬ng
BS. NguyÔn ThÞ Sang
BS. §ç TuyÕt Mai vµ CTV.
• BÖnh viÖn U B−íu Hµ Néi :
PGS.TS. Lª V¨n Th¶o
BS. NguyÔn Ph−¬ng Dung
BS. NguyÔn H−¬ng Giang vµ CTV.
• BÖnh viÖn §a khoa T¦ Th¸i Nguyªn :
PGS.TS. L¹i Phó Th−ëng
BS.CKII. Vò H« vµ CTV.
• Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi :
GS.TSKH. Phan ThÞ Phi Phi
TS. T¹ V¨n B×nh.
6
• BÖnh viÖn Qu©n ®éi 108:
TS. Lª V¨n Don vµ CTV.
♦ Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi : Tõ th¸ng 7 n¨m 2001 ®Õn th¸ng 2 n¨m 2004
nh÷ng ch÷ viÕt t¾t
AC
AST
ALT
BSA
BMI
CD
CAF
CDF
CMF
CY
§TB
§QNB
§QTQ
HBsAg
HCC
IFN
IL
KN
KT
NK
SGOT
SGPT
TNM
TCD4
TCD8
TCD3
TNF
UTV
Doxorubicin-Cyclophosphamid
Amino-aspartat-transferse
Amino-alanin-transferase
Bovine serum albumin
Body mass index (ChØ sè khèi c¬ thÓ)
Cluster of differentiation
Cyclophosphamid-Doxorubicin-5-Fluorouracile
Cyclophosphamid-Doxorubicine- 5-Fluorouracile
Cyclophosphamid- Methotrexate-5-Fluorouracile
Cyclophosphamid
§¹i thùc bµo
§−¬ng quy NhËt B¶n
§−¬ng quy Trung quèc
Kh¸ng nguyªn bÒ mÆt virut viªm gan B
Hång cÇu cõu
Interferon
Interleukin
Kh¸ng nguyªn
Kh¸ng thÓ
Natural killer (TÕ bµo giÕt tù nhiªn)
Serum glutamat oxaloacetat transaminase
Serum glutamat pyruvat transaminase
Tumor - Node - Metastase
Lympho T mang dÊu Ên (T hç trî)
Lympho T mang dÊu Ên (T g©y ®éc)
Lympho T mang dÊu Ên
Tumor necrosis factor (YÕu tè ho¹i tö khèi u)
Ung th− vó
7
1. §Æt vÊn ®Ò :
“Trong nh÷ng n¨m cuèi cïng cña ThÕ kû XX, nh©n lo¹i ®øng tr−íc
cuéc khñng ho¶ng trÇm träng vÒ d−îc phÈm : bÖnh míi nh− AIDS ch−a cã thuèc
ch÷a, cßn bÖnh cò nh− ung th−, lao, sèt rÐt...th× c¸c thuèc ®Æc trÞ mÊt dÇn c«ng
hiÖu do tÝnh ®Ò kh¸ng cña c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh. VÊn ®Ò lín nhÊt hiÖn nay cña
c¸c nhµ khoa häc lµ ph¶i t×m thuèc míi cho c¸c bÖnh ®ã...”. §ã lµ kÕt luËn cña
mét héi nghÞ chuyªn ®Ò vÒ “D−îc phÈm vµ ®êi sèng” ®−îc tæ chøc t¹i Paris
(Ph¸p) ngµy 16-12-1998 d−íi sù b¶o trî cña UNESCO.
Tr−íc t×nh h×nh ®ã, nhiÒu nhµ khoa häc cïng c¸c h·ng d−îc phÈm ®a quèc
gia ®ang cã chñ tr−¬ng h−íng vÒ thiªn nhiªn vµ kü thuËt di truyÒn mµ ®èi t−îng
lµ nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn ë vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi cã hÖ ®éng vËt vµ
thùc vËt v« cïng phong phó víi tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, ®ång thêi cã nh÷ng bé
téc cã kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng tù nhiªn víi mét sè bÖnh tËt.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò nghiªn cøu sµng läc c¸c hîp chÊt thiªn nhiªn
cã ho¹t tÝnh sinh häc tõ c¸c loµi c©y cá ®· ®−îc c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c h·ng
d−îc phÈm coi nh− biÖn ph¸p chiÕn l−îc ®Ó t×m thuèc míi cã hiÖu lùc cao ®èi víi
viÖc ch÷a trÞ c¸c bÖnh hiÓm nghÌo.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ c¶ mét sè
n−íc ch©u ¢u, ch©u Mü ®· ph¸t huy kinh nghiÖm ®ã ®Ó t×m c¸c hîp chÊt thiªn
nhiªn hy väng cã t¸c dông ch÷a trÞ mét sè bÖnh “nan y” nh− ung th−, HIV/AIDS,
viªm gan virus..., ®Æc biÖt chó träng c¸c chÊt ®iÒu hoµ miÔn dÞch.
VÒ mÆt l©m sµng häc, ngµy nay c¸c t×nh tr¹ng bÖnh lý liªn quan ®Õn suy
gi¶m miÔn dÞch (MD), ®Æc biÖt lµ suy gi¶m MD thø ph¸t rÊt phæ biÕn nh− :
nhiÔm trïng cÊp, m·n tÝnh vµ t¸i ph¸t; nhiÔm ®éc ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u; nhiÔm
HIV/AIDS; báng; suy dinh d−ìng, ®iÒu trÞ b»ng tia x¹ vµ c¸c thuèc chèng ung
th− v.v...ViÖc ®iÒu trÞ cã hiÖu qu¶ c¸c bÖnh lý trªn kh«ng thÓ kh«ng sö dông phèi
hîp c¸c thuèc kÝch thÝch miÔn dÞch (KTMD). N−íc s¶n xuÊt thuèc KTMD th¶o
méc nhiÒu nhÊt hiÖn nay lµ NhËt B¶n, Trung Quèc víi c¸c lo¹i biÖt d−îc næi
tiÕng nh− Lentinan, Krestin...Ho¹t chÊt cña c¸c thuèc KTMD th¶o méc lµ
polysaccharid, saponin, lectin, flavonoid, alcaloid. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y
cña thÕ giíi cho thÊy polysaccharid cña hÇu hÕt c¸c c©y thuèc bæ dïng trong y
häc cæ truyÒn (YHCT) cã t¸c dông KTMD in vitro vµ in vivo. Mét trong sè
nh÷ng d−îc liÖu ®−îc nghiªn cøu nhiÒu nhÊt vÒ t¸c dông trªn hÖ miÔn dÞch lµ
§−¬ng quy (Angelica sinensis (Oliv.) Diels, Angelica acutiloba Kitagawa).
§−¬ng quy lµ vÞ thuèc bæ rÊt quý vµ lµ mét trong 4 vÞ thuèc quan träng hµng ®Çu
(s©m, quy, thôc, th−îc) cña YHCT ph−¬ng ®«ng, ®−îc dïng trong hÇu hÕt c¸c bµi
thuèc bæ vµ hµng tr¨m bµi thuèc ch÷a hµng chôc lo¹i bÖnh kh¸c nhau [1, 16, 18].
GÇn ®©y, polysaccharid cña §−¬ng quy ®· ®−îc chøng minh cã nhiÒu t¸c dông
sinh häc kh¸c nhau : KTMD, t¨ng sinh huyÕt trong tuû x−¬ng,chèng ung th−, kÐo
dµi thêi gian sèng cña chuét cÊy tÕ bµo cæ tr−íng Ehrlich, kÝch thÝch s¶n sinh
Interferon, chèng phãng x¹...B»ng thùc nghiÖm c¸c nhµ nghiªn cøu NhËt B¶n ®·
kh¼ng ®Þnh polysaccharid chiÕt xuÊt tõ §−¬ng quy NhËt B¶n (Angelica acutiloba
Kit.) lµ thuèc hç trî miÔn dÞch ®Çy triÓn väng [41, 45, 46, 47, 48].
8
Ung th− vó (UTV) lµ bÖnh ung th− phæ biÕn ë phô n÷ trªn thÕ giíi vµ ViÖt
nam. T¹i ViÖt nam, bÖnh cã tû lÖ m¾c ®øng hµng thø nhÊt ë miÒn B¾c vµ ®øng hµng
thø hai ë miÒn Nam trong sè c¸c UT ë n÷ [3]. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®iÒu trÞ
UTV ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn ®¸ng kÓ víi sù phèi hîp phÉu thuËt, tia x¹, ho¸ chÊt vµ
néi tiÕt. Bªn c¹nh c¸c ph−¬ng ph¸p nªu trªn, ng−êi bÖnh còng cÇn ph¶i dïng thªm
c¸c thuèc hç trî miÔn dÞch nh»m gióp n©ng cao søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ, v−ît qua.
§Ó gãp phÇn t¹o ra thuèc tõ nguån nguyªn liÖu trong n−íc víi gi¸ thµnh rÎ
h¬n nhiÒu so víi c¸c thuèc t¨ng c−êng miÔn dÞch tæng hîp, cã thÓ sö dông réng
r·i, nhÊt lµ cho nh÷ng bÖnh nh©n nghÌo, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu mét
thuèc kÝch thÝch miÔn dÞch tõ polysaccharid cña loµi §−¬ng quy Angelica
acutiloba Kit.. D−îc liÖu cña loµi §−¬ng quy nµy ®ang ®−îc ViÖn D−îc LiÖu s¶n
xuÊt ®Ó phôc vô nhu cÇu YHCT trong n−íc vµ xuÊt khÈu.
Néi dung cña ®Ò tµi gåm hai phÇn :
- Nghiªn cøu t¹o ra thuèc vµ thö t¸c dông KTMD thùc nghiÖm.
- Nghiªn cøu thö thuèc trªn l©m sµng ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c dông hç trî miÔn
dÞch cña thuèc trªn bÖnh nh©n.
PhÇn nghiªn cøu t¹o ra thuèc vµ thö t¸c dông KTMD thùc nghiÖm ®· ®−îc
hoµn thµnh vµ nghiÖm thu th¸ng 1 n¨m 2000 th«ng qua ®Ò tµi “Nghiªn cøu thuèc
kÝch thÝch miÔn dÞch tõ polysaccharid” (1996 - 1999), ®¹t lo¹i xuÊt s¾c.
D−íi ®©y lµ b¸o c¸o kÕt qu¶ phÇn thö nghiÖm l©m sµng giai ®o¹n 3 ®Ó
®¸nh gi¸ t¸c dông hç trî miÔn dÞch cña thuèc Angala trªn bÖnh nh©n ung th− vó
®ang ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt. Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh tõ th¸ng 7 n¨m 2001 ®Õn
th¸ng 2 n¨m 2004.
Môc tiªu nghiªn cøu:
- X¸c ®Þnh t¸c dông hç trî miÔn dÞch cña thuèc Angala trªn bÖnh nh©n ung
th− vó ®ang ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt
- §¸nh gi¸ tÝnh an toµn cña thuèc Angala.
Néi dung nghiªn cøu:
- Nghiªn cøu l©m sµng giai ®o¹n 3 trªn 180 bÖnh nh©n ung th− vó ®ang
®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt t¹i 3 c¬ së : bÖnh viÖn K, bÖnh viÖn U b−íu Hµ Néi vµ
bÖnh viÖn §a khoa T.¦. Th¸i Nguyªn.
2. Tæng quan tµi liÖu
2.1- T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc liªn quan tíi ®Ò tµi :
9
C¸c chÊt kÝch thÝch miÔn dÞch (KTMD) cã nguån gèc thiªn nhiªn rÊt phong
phó vÒ sè l−îng, ®a d¹ng vÒ cÊu tróc ho¸ häc vµ t¸c dông sinh häc. §¸ng chó ý
nhÊt lµ c¸c nhãm sau:
2.1.1- C¸c chÊt KTMD nguån gèc vi sinh vËt [33]
+BCG lµ x¸c vi khuÈn Mycobacteria (vi khuÈn lao bß) lµm t¨ng t−¬ng t¸c gi÷a tÕ
bµo lympho vµ ®¹i thùc bµo (§TB), tiÕt IL-1 vµ TNF. BCG ®−îc ¸p dông cã kÕt
qu¶ trªn l©m sµng ë c¸c bÖnh nh©n phong, ung th− phæi vµ buång trøng, bÖnh
nh©n lymphosacom, melanom.
+R.U.41.710 lµ glucoprotein chiÕt xuÊt tõ Klebsiella pneumoniae cã t¸c dông ®iÒu
hoµ MD trªn nhiÒu lo¹i tÕ bµo MD nh− §TB, tÕ bµo diÖt tù nhiªn, tÕ bµo lympho
T, B. Thuèc ®−îc dïng trªn l©m sµng ë c¸c bÖnh nh©n nhiÔm trïng m¹n tÝnh vµ
ung th−.
+O.K. 432 ®iÒu chÕ tõ liªn cÇu khuÈn (Streptococcus) ®∙ ®−îc dïng ®iÒu trÞ cho
c¸c bÖnh nh©n ung th− melanoma vµ phßng nhiÔm virut.
+MDP (Muramyl dipeptid) chiÕt xuÊt tõ x¸c c¸c lo¹i vi khuÈn (Mycobacteria,
nocardia, Cornebacteria listeria) vµ MTP, ®· ®−îc dïng chèng t¸i ph¸t ung th−,
nhiÔm trïng, kÕt hîp víi vaxin ®Ó lµm t¨ng hiÖu lùc cña vaxin.
HÇu hÕt c¸c chÊt nªu trªn ®Òu cã t¸c dông KTMD th«ng qua ho¹t ®éng cña §TB
vµ øc chÕ sù ph¸t triÓn cña tÕ bµo ung th−.
2.1.2- C¸c chÊt KTMD nguån gèc sinh häc
C¸c chÊt KTMD nguån gèc sinh häc lµ c¸c chÊt chÕ tiÕt cña c¸c tÕ bµo MD
vµ c¸c tÕ bµo viªm. C¸c chÊt KTMD nµy ®−îc s¶n xuÊt b»ng c¸ch chiÕt xuÊt tõ
huyÕt thanh, dÞch nghiÒn tæ chøc tÕ bµo, m«i tr−êng tÕ bµo nu«i cÊy cña c¸c tÕ
bµo MD víi kh¸ng nguyªn (KN) hoÆc b»ng ph−¬ng ph¸p b¸n tæng hîp. Chóng cã
thÓ chia thµnh c¸c nhãm sau:
+ C¸c hoãc m«n tuyÕn øc: lµ c¸c chÕ phÈm b¾t nguån tõ chÊt tiÕt cña c¸c tÕ bµo
biÓu m« tuyÕn øc. Chóng cã t¸c dông ho¹t ho¸ c¸c tiÒn tÕ bµo lympho T thµnh
c¸c tÕ bµo lympho chÝn, lµm t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ ®èi víi bÖnh nhiÔm
khuÈn, víi sù tÊn c«ng cña m« ung th− vµ lµm chËm qu¸ tr×nh l·o ho¸. Mét sè
biÖt d−îc víi c¸c tªn: Thymostimulin, T-activin, Thymomodulin, TFX (thymus
factor X) ®−îc dïng ®iÒu trÞ bæ trî trong ®iÒu trÞ ung th−, bÖnh tù miÔn, viªm gan
virut m¹n tÝnh tiÕn triÓn [34].
Thymogen ®· ®−îc dïng ®iÒu trÞ cho c¸c bÖnh nh©n viªm gan m¹n ho¹t ®éng
[11], cho c¸c bÖnh nh©n sèt rÐt nÆng do Plasmodium falciparum kh¸ng thuèc,
phèi hîp víi quinin vµ SMD [10]. KÕt qu¶ cho thÊy nhãm bÖnh nh©n dïng thuèc
®−îc c¶i thiÖn chøc n¨ng gan so víi nhãm kh«ng dïng thuèc. ë bÖnh nh©n sèt
rÐt ¸c tÝnh Thymogen gãp phÇn lµm tho¸t h«n mª nhanh h¬n, c¾t sèt vµ s¹ch ký
sinh trïng nhanh h¬n, lµm gi¶m tû lÖ tö vong trong sèt rÐt ¸c tÝnh.
+C¸c Interleukin (IL) lµ s¶n phÈm chÕ tiÕt cña c¸c tÕ bµo MD (tÕ bµo lympho hoÆc
tÕ bµo mono) vµ c¸c tÕ bµo ngoµi hÖ MD khi ®−îc ho¹t ho¸ t−¬ng t¸c víi nhau
trong qóa tr×nh ®iÒu hoµ MD. Sè l−îng IL hay cytokin nãi chung, ph¸t hiÖn ngµy
cµng nhiÒu (trªn 100), biÕt râ nhÊt lµ tõ IL-1 ®Õn IL-13. HiÖn nay c¸c IL ®−îc
10
s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ gen vµ ®−îc dïng trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh ung th− vµ suy
tuû x−¬ng.
+C¸c Interferon (IFN) lµ c¸c peptid do c¸c tÕ bµo MD chÕ tiÕt (tÕ bµo b¹ch cÇu, tÕ
bµo x¬ non, tÕ bµo lympho T ho¹t ho¸), cã t¸c dông t¨ng c−êng ho¹t tÝnh chèng
virut cña c¸c tÕ bµo mét c¸ch kh«ng ®Æc hiÖu, øc chÕ sù t¨ng sinh tÕ bµo vµ ®iÒu
hoµ MD. C¸c IFN ®−îc dïng trªn l©m sµng trong ®iÒu trÞ bÖnh viªm gan B m¹n
tÝnh, ung th−, mét sè bÖnh nhiÔm virut vµ bÖnh tù miÔn: bÖnh vÈy nÕn, viªm khíp
d¹ng thÊp [50].
+C¸c yÕu tè kÝch thÝch t¹o côm tÕ bµo (CSF) lµ c¸c cytokin (multi CFS, GM-CFS,
G-CFS, CFS) kÝch thÝch sù ph¸t triÓn vµ biÖt ho¸ c¸c tÕ bµo m¸u (hång cÇu, b¹ch
cÇu h¹t, §TB, dßng b¹ch cÇu h¹t, duy tr× c¸c tÕ bµo nguån). HiÖn nay c¸c CFS ®−îc s¶n xuÊt b»ng ph−¬ng ph¸p t¸i tæ hîp víi sè l−îng lín. Chóng ®−îc dïng
trªn l©m sµng ®Ó ®iÒu trÞ c¸c bÖnh suy tuû x−¬ng, suy thËn m¹n tÝnh, ghÐp tuû x−¬ng ®Ó ®iÒu trÞ bÖnh b¹ch cÇu sau ho¸ trÞ liÖu ung th−.
+C¸c cytokin trong t¸i t¹o vµ söa ch÷a vÕt th−¬ng lµ c¸c chÊt tiÕt cña c¸c tÕ bµo
viªm cã t¸c dông ®iÒu hoµ MD ph¶n øng viªm.
+C¸c yÕu tè chuyÓn (TF) lµ c¸c chÊt chiÕt tõ b¹ch cÇu, cã t¸c dông t¨ng c−êng MD
kh«ng ®Æc hiÖu, ®−îc dïng ®iÒu trÞ nhiÔm trïng m¹n tÝnh, HIV, ung th−, nhiÔm
Candida nÆng.
+C¸c kh¸ng thÓ ®¬n clon (MAB) lµ chÊt ®iÒu hoµ MD thô ®éng: s¶n xuÊt kh¸ng
thÓ cã hiÖu gi¸ cao, chèng vi khuÈn, virut g©y bÖnh. MAB ®−îc g¾n víi ho¸ chÊt
chèng ung th− hoÆc chÊt phãng x¹ ®Ó diÖt c¸c tÕ bµo ung th− mét c¸ch chän läc.
+Interferon alfacon-I (Infefen) lµ thuèc ®iÒu hoµ MD cña Mü s¶n xuÊt ®−îc dïng
®iÒu trÞ viªm gan C.
2.1.3- C¸c chÊt KTMD nguån gèc th¶o méc
2.1.3.1- C¸c chÊt KTMD nguån gèc tõ nÊm:
Thùc vËt bËc thÊp, ®Æc biÖt lµ c¸c loµi nÊm tõ l©u ®· ®−îc sö dông lµm
thuèc t¨ng lùc vµ thùc phÈm bæ d−ìng. HiÖn nay nhiÒu s¶n phÈm tõ c¸c loµi nÊm
®−îc s¶n xuÊt d−íi d¹ng trµ nhóng, trµ tan, viªn nÐn, viªn nhéng …lµm thuèc
®iÒu hoµ MD, hç trî trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn, ung th−, viªm gan
virut hoÆc dïng d−íi d¹ng chÊt bæ sung dinh d−ìng ®Ó t¨ng c−êng søc khoÎ.
GÇn ®©y c¸c polysaccharid cña c¸c loµi nÊm ®−îc nghiªn cøu nhiÒu theo h−íng lµm thuèc t¨ng c−êng MD. NhiÒu thuèc ®· ®−îc ®−a vµo sö dông hç trî
trong ®iÒu trÞ ung th−, viªm gan, nhiÔm HIV ….
+Lentinan lµ (1 → 3) - β - glucan chiÕt xuÊt tõ nÊm h−¬ng (Lentinus edodes) cña
NhËt B¶n. Thuèc cã t¸c dông øc chÕ sù ph¸t triÓn khèi u ë chuét th«ng qua ho¹t
ho¸ c¸c §TB tiªu diÖt c¸c tÕ bµo khèi u vµ kÝch thÝch c¸c §TB chÕ tiÕt IL-1. Nh−
vËy Lentinan t¸c dông nh− mét thuèc KTMD ®Æc hiÖu th«ng qua t¸c dông kÝch
thÝch chÕ tiÕt IL-1. MÆt kh¸c, Lentinan t¸c dông nh− mét thuèc KTMD kh«ng
®Æc hiÖu th«ng qua ho¹t ho¸ c¸c §TB tiªu diÖt tÕ bµo khèi u [26, 30]. Lentinan
®· ®−îc thö nghiÖm trªn bÖnh nh©n nhiÔm HIV(+) t¹i bÖnh viÖn San Francisco
General Hospital. KÕt qña cho thÊy Lentinan cã t¸c dông lµm t¨ng sè l−îng tÕ
bµo TCD4 ë bÖnh nh©n nhiÔm HIV(+) . Ngoµi ra, Lentinan còng ®−îc thö
11
nghiÖm phèi hîp víi thuèc Didanosin trªn bÖnh nh©n nhiÔm HIV(+) trong thêi
gian 12 th¸ng ë Community Research Initiative. KÕt qu¶: Lentinan còng lµm t¨ng
sè l−îng tÕ bµo ICD4 (142 tÕ bµo/mm3) [31]. Ngµy nay nh÷ng nghiªn cøu c¶i tiÕn
ph−¬ng ph¸p chiÕt xuÊt Lentinan tõ nÊm h−¬ng vÉn ®ang ®−îc tÝÕp tôc nh»m t¨ng
hiÖu lùc vµ h¹ gi¸ thµnh cña thuèc.
+Krestin lµ (1 → 4), (1 → 6) -β - glucan liªn kÕt víi protein (chøa ~25% protein),
chiÕt xuÊt tõ nÊm ®æi mÇu (Coriolus versicolor). XuÊt xø cña thuèc tõ kinh
nghiÖm ch÷a ung th− cña YHCT NhËt B¶n. Krestin lµ thuèc ch÷a ung th− cã hiÖu
lùc cao vµ ®−îc tÝn nhiÖm ë NhËt b¶n. Thuèc cã sè hiÖu 19 trong danh s¸ch c¸c
thuèc b¸n ch¹y nhÊt thÕ giíi trong n¨m 1985 víi doanh sè 255 triÖu USD/n¨m
[51].
+Coriolane (Unex, Lipacol) lµ dÉn xuÊt cña polysaccharid chiÕt xuÊt tõ nÊm ®æi
mÇu. Thuèc cã t¸c dông kÝch thÝch §TB vµ c¸c tÕ bµo lympho. ChØ ®Þnh: viªm
gan c¸c lo¹i, dïng kÕt hîp víi ho¸ chÊt vµ tia x¹ trong ®iÒu trÞ ung th−.
+Schizophyllan (SPG) lµ thuèc trÞ ung th− cæ tö cung, ®−îc bµo chÕ tõ
polysaccharid cña nÊm ch©n chim (Schizophyllum commune (F1) cña h·ng Taito
[39].
+Mesima lµ thuèc s¶n xuÊt tõ polysaccharid cña loµi nÊm ®a niªn Phellinus linteus
víi nhiÒu t¸c dông kh¸c nhau ®ang ®−îc dïng lµm thuèc hç trî MD trong ®iÒu trÞ
mét sè bÖnh ung th−. Thuèc ®· ®−îc chøng minh cã c¸c t¸c dông sau:T¨ng c−êng MD th«ng qua ho¹t ho¸ c¸c tÕ bµo lympho T, B, c¸c tÕ bµo diÖt tù nhiªn vµ
§TB [27], chèng khèi u [28], phßng ung th− vµ gi¶m nguy c¬ l©y nhiÔm bÖnh
th«ng qua t¸c dông phong bÕ c¸c kh¸ng nguyªn x©m nhËp tõ m«i tr−êng vµo c¬
thÓ [29]. Khi dïng phèi hîp víi c¸c ho¸ chÊt chèng ung th−, Mesima ®· lµm
gi¶m c¸c t¸c dông phô ®éc h¹i cña c¸c ho¸ chÊt. Thuèc hoµn toµn kh«ng ®éc, cã
thÓ dïng dµi ngµy, phèi hîp víi hãa chÊt. Mesima ®−îc s¶n xuÊt ë Hµn Quèc víi
c¸c d¹ng bµo chÕ kh¸c nhau: trµ tan, thuèc bét, viªn nÐn, viªn nhéng, thuËn tiÖn
cho sö dông.
2.1.3.1- C¸c chÊt KTMD nguån gèc thùc vËt:
Tõ l©u nhiÒu loµi thùc vËt ®· ®−îc dïng lµm thuèc bæ d−ìng, thuèc ch÷a c¸c
bÖnh nhiÔm trïng, ung th−, thuèc t¨ng søc ®Ò kh¸ng cho c¬ thÓ, phôc håi søc
khoÎ sau ®iÒu trÞ b»ng phÉu thuËt hoÆc b»ng kh¸ng sinh dµi ngµy. GÇn ®©y mét
sè bµi thuèc dïng trong YHCT cña Trung Quèc, NhËt B¶n ®· ®−îc chøng minh
trªn thùc nghiÖm lµ cã t¸c dông kÝch thÝch MD (KTMD) nh− c¸c bµi thuèc
“Thiªn tiªn”, Jin-Yang-Huo” cña TQ, bµi thuèc “Juzen-Taiho-To” cña NhËt B¶n
.Thµnh phÇn cã t¸c dông KTMD ®−îc x¸c ®Þnh lµ c¸c polysaccharid.
+Polysaccharid: Cã thÓ nãi nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû XX lµ thêi gian bïng næ
nghiªn cøu vÒ c¸c chÊt KTMD th¶o méc, trong ®ã tËp trung nhiÒu nhÊt vµo
polysaccharid. Polysaccharid cña hµng tr¨m loµi c©y thuèc, c©y thùc phÈm bæ d−ìng ®· ®−îc nghiªn cøu trªn hÖ MD. KÕt qu¶ cho thÊy chóng cã c¸c t¸c dông
sau: duy tr× vµ ®iÒu hoµ sù c©n b»ng c¬ thÓ th«ng qua hÖ MD; øc chÕ sù ph¸t sinh
vµ ph¸t triÓn cña c¸c khèi u [25, 35, 36, 37, 38, 40, 44, 50].
12
+Saponin: Saponin lµ mét trong sè c¸c nhãm chÊt ®· ®−îc ®−a vµo lµm thuèc
KTMD. Saponin triterpen chiÕt xuÊt tõ c©y Quillaria saponaria ®· ®−îc ph¸t hiÖn
cã t¸c dông KTMD tõ c¸ch ®©y h¬n 60 n¨m. ChÕ phÈm lµ saponin toµn phÇn,
trong ®ã acid quillaic lµ mét genin chÝnh. ChÕ phÈm saponin nµy ®−îc dïng lµm
vaxin phßng bÖnh lë måm, long mãng ë gia sóc. Vacxin saponin lµ mét hç trî
MD m¹nh, kÝch thÝch s¶n xuÊt c¸c kh¸ng thÓ IgG1, IgG2 vµ c¸c tÕ bµo MD trung
gian chèng l¹i c¸c ký sinh trïng nh− ký sinh trïng sèt rÐt. Saponin cã kh¶ n¨ng
kÕt hîp víi protein bÒ mÆt cña virut non lµm thµnh c¸c h¹t cã kÝch th−íc ~ 35 nm
(gÇn víi kÝch th−íc cña virut). C¸c h¹t nµy ®−îc ®Æt tªn lµ phøc KTMD (ISCOM
- Immunostimulating complex). Vaxin ISCOM chèng l¹i hÇu hÕt c¸c lo¹i virut,
kÓ c¶ virut leukemia cña mÌo. T¸c dông nµy më ra triÓn väng dïng ISCOM lµm
vaxin phßng AIDS [25, 50].
+Glycosid: §· ph¸t hiÖn mét sè glycosid cã t¸c dông KTMD nh− mangiferin chiÐt
xuÊt tõ lµ xoµi (Mangifera indica L.) hoÆc tõ c©y Hedysarum alpinum L.
Mangiferin thóc ®Èy sù h×nh thµnh c¸c tÕ bµo lympho T, ng¨n chÆn sù sinh s¶n
cña virut, øc chÕ sù ho¹t ®éng men AND-aza.
+Lectin: Lectin chiÕt xuÊt tõ loµi ghi tr¾ng (Viscum album L.) cã t¸c dông KTMD
theo c¬ chÕ ho¹t ho¸ c¸c tÕ bµo diÖt tù nhiªn. Thuèc ®−îc s¶n xuÊt d−íi d¹ng cao
n−íc chuÈn (Standardized aqueous mistletoe extract), dïng lµm thuèc hç trî ®iÒu
trÞ ung th− rÊt ®−îc tÝn nhiÖm ë Mü ®· vµi thËp kû nay. §Ó kiÓm chøng, mét thö
nghiÖm l©m sµng ngÉu nhiªn, më, cã ®èi chøng ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i ®a trung
t©m chèng ung th− ë Trung Quèc trªn 233 bÖnh nh©n ung th− vó (68 bÖnh nh©n),
ung th− tö cung (71 b/n) vµ ung th− phæi (94 b/n) so s¸nh víi mét thuèc KTMD
®· ®−îc c«ng nhËn lµ Lentinan. KÕt qu¶ cho thÊy ®iÒu trÞ bæ trî b»ng cao n−íc
ghi tr¾ng ®· lµm gi¶m c¸c t¸c dông phô cña ho¸ chÊt ë bÖnh nh©n ung th− vµ v×
vËy ®· c¶i thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng cña bÖnh nh©n [43].
+Alcaloid: Alcaloid lµ nhãm chÊt cã t¸c dông d−îc lý m¹nh vµ th−êng cã ®éc tÝnh
cao. Tuy nhiªn ®· ph¸t hiÖn mét sè alcaloid víi liÒu thÊp cã t¸c dông KTMD nh−
: L-tetrahydropanmatin, cepharanthin chiÕt xuÊt tõ mét sè loµi b×nh v«i
(Stephania glabra, S. cepharantha) [25].
+Flavonoid: C¸c flavonoid cã t¸c dông KTMD ë liÒu thÊp. Mét sè flavonoid kÝch
thÝch c¸c tÕ bµo lympho s¶n xuÊt Interferon, lµm t¨ng sù chuyÓn d¹ng cña c¸c tÕ
bµo lympho hoÆc phôc håi c¸c tæn th−¬ng cña hÖ MD [15].
2.2- T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc liªn quan tíi ®Ò tµi :
Nghiªn cøu thuèc KTMD th¶o méc míi chØ b¾t ®Çu ë n−íc ta trong nh÷ng
n¨m gÇn ®©y. KÕt qu¶ b−íc ®Çu thu ®−îc tuy ch−a nhiÒu nh−ng còng ®ang thu hót
sù chó ý cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu vµ ®ang lµ niÒm hy väng cña ng−êi bÖnh vµo
nh÷ng lo¹i thuèc KTMD th¶o méc cã hiÖu lùc ch÷a bÖnh cao, Ýt ®éc h¹i, gi¸ thµnh
h¹, phï hîp víi kh¶ n¨ng kinh tÕ cña céng ®ång. Cã thÓ kÓ mét sè s¶n phÈm :
Bipharton : thµnh phÇn gåm ngµi tÇm ®ùc, nhung h−¬u, c¸ ngùa, ba kÝch vµ
nh©n s©m.
13
Trinom : thµnh phÇn gåm cao cån b¹ch tËt lª, cao aceton l¸ gÊc.
DÞch chiÕt rÔ c©y nhÇu (Morinda citrifolia L.) : Víi c¸c thµnh phÇn chÝnh lµ
anthraglucosid, flavonoid vµ selen thuèc cã t¸c dông phôc håi tæn th−¬ng hÖ miÔn
dÞch chuét nh¾t tr¾ng ®· bÞ tæn th−¬ng do cyclophosphamid hay do chiÕu x¹ toµn
th©n vµ ®· ®−îc s¶n xuÊt thö nghiÖm (KC10-DA-04 : 2002 - 2004) [19,42].
DÞch chiÕt c©y ®inh l¨ng (Polyscias fructicosa L.Harms.) : cã t¸c dông
KTMD m¹nh trªn chuét nh¾t tr¾ng g©y mÉn c¶m víi hång cÇu cõu [1].
Flavonoid tõ hoa kim ng©n cã t¸c dông ®iÒu hoµ miÔn dÞch râ rÖt : kÝch
thÝch tÕ bµo lympho T t¹o hoa hång ho¹t ®éng víi hång cÇu cõu, lµm t¨ng sù
chuyÓn d¹ng cña tÕ bµo lympho [15].
Flavonoid tõ vá ®Ëu xanh cã t¸c dông b¶o vÖ phãng x¹
Aslem: S¶n phÈm b¸n tæng hîp tõ Funtumin chiÕt xuÊt tõ c©y Funtumia staff,
cã t¸c dông kÝch thÝch kh«ng ®Æc hiÖu ®èi víi hÖ MD [ 9, 12].
Phylamin : thuèc KTMD bµo chÕ tõ bÌo hoa d©u ®· ®ù¬c sö dông cho bÖnh
nh©n ung th− tiªu ho¸, vßm häng, sinh dôc, phæi, h¹ch[23].
Dogarlic : thuèc ®−îc bµo chÕ tõ tái, nghÖ; cã t¸c dông ®iÒu hoµ miÔn dÞch.
ChØ ®Þnh t¨ng c−êng MD trong suy kiÖt, nhiÔm trïng, x¬ v÷a ®éng m¹ch. Thuèc do
XNDP §ång Th¸p s¶n xuÊt, ®−îc l−u hµnh trong toµn quèc.
HTCK (Hç trî chèng K) :lµ bµi thuèc gia truyÒn cã t¸c dông t¨ng c−êng
MD. Thuèc ®−îc thö nghiÖm l©m sµng trªn bÖnh nh©n ung th− ®ang ®iÒu trÞ b»ng
tia x¹. KÕt qu¶, c¸c bÖnh nh©n ®Òu t¨ng c©n, kh«ng bÞ gi¶m b¹ch cÇu, tiÓu cÇu vµ
protein trong thêi gian dïng x¹ trÞ [20].
Angala : Thuèc kÝch thÝch miÔn dÞch do ViÖn D−îc LiÖu nghiªn cøu ®iÒu chÕ
tõ ph©n ®o¹n polysaccharid ph©n lËp tõ dÞch chiÕt n−íc cña §−¬ng quy NhËt B¶n
(§Ò tµi KHCN 11-05-02-01 thuéc ch−¬ng tr×nh KHCN 11 - 1996-2000). §Ò tµi ®·
thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ sau :
- B»ng ph−¬ng ph¸p chiÕt xuÊt ph©n ®o¹n theo ®Þnh h−íng ho¹t tÝnh kÝch
thÝch miÔn dÞch, ®· tiÕn hµnh sµng läc 23 c©y thuèc, 2 loµi nÊm theo 5 nhãm chÊt
(Polysaccharid, flavonoid, glycosid, saponin, protein), trªn ph¶n øng t¹o hoa hång
mÉn c¶m víi hång cÇu cõu cña lympho bµo T m¸u ngo¹i vi ng−êi, ®· x¸c ®Þnh ®−îc
§−¬ng quy NhËt B¶n, §−¬ng quy Trung Quèc, Sµi hå, NghÖ vµng, §ç träng, Thanh
cao vµ NÊm h−¬ng lµ nh÷ng d−îc liÖu cã t¸c dông kÝch thÝch ph¶n øng t¹o hoa hång
m¹nh h¬n c¶. Trªn c¬ së ®ã, ®· chän ph©n ®o¹n Polysaccharid cña §−¬ng quy NhËt
B¶n (Angelica acutiloba Kitagawa - Hä Hoa t¸n, Apiaceae) - mét c©y thuèc do
ViÖn D−îc LiÖu nhËp gièng vµ hiÖn ®ang trång ®¹i trµ ®Ó cung cÊp trong n−íc vµ
xuÊt khÈu - lµm nguyªn liÖu ®Ó nghiªn cøu s¶n xuÊt mét chÕ phÈm cã t¸c dông kÝch
thÝch miÔn dÞch [2]. §· nghiªn cøu hoµn thiÖn quy tr×nh chiÕt xuÊt Polysaccharid tõ
§−¬ng quy NhËt B¶n ®¹t hiÖu suÊt 10% - 13%. §· tiÕn hµnh thö ®éc tÝnh cÊp vµ
®éc tÝnh b¸n m·n cña Polysaccharid; kÕt qu¶ cho thÊy Polysaccharid Ýt ®éc (kh«ng
x¸c ®Þnh ®−îc LD50) vµ kh«ng g©y nhiÔm ®éc trªn thá vÒ mÆt gi¶i phÉu vµ sinh ho¸
[6].
§· tiÕn hµnh thö t¸c dông kÝch thÝch miÔn dÞch cña Polysaccharid trªn m«
h×nh thùc nghiÖm g©y suy gi¶m miÔn dÞch b»ng cyclophosphamid
trªn chuét nh¾t tr¾ng : Polysaccharid cã t¸c dông phôc håi mét sè tæn th−¬ng cÊu
14
tróc vµ chøc n¨ng miÔn dÞch dÞch thÓ, miÔn dÞch tÕ bµo; phôc håi sím mét sè dßng
tÕ bµo m¸u (b¹ch cÇu, tiÓu cÇu); phôc håi kh¸ tèt kh¶ n¨ng chÕ tiÕt IL-2 cña c¸c tÕ
bµo lympho T ph©n lËp tõ bÖnh nh©n ung th− vßm häng giai ®o¹n muén [3, 4].
Tõ chÕ phÈm Polysaccharid cña §−¬ng quy NhËt B¶n ®· nghiªn cøu bµo
chÕ thuèc kÝch thÝch miÔn dÞch Angala d−íi d¹ng viªn nang cøng 0,50g ®¹t c¸c yªu
cÇu cña tiªu chuÈn D−îc §iÓn ViÖt Nam II. §· x©y dùng tiªu chuÈn cña rÔ §−¬ng
quy NhËt B¶n (52-TC-1,-01/98), cña chÕ phÈm Polysaccharid (52-TC-I,-02/98), cña
thuèc Angala (52-TC-I,-03/98) vµ nghiªn cøu b¶o qu¶n, x¸c ®Þnh tuæi thä cña thuèc
lµ 24 th¸ng trong ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n ë n¬i kh« m¸t [5].
Thuèc Angala ®· ®−îc Côc Qu¶n lý D−îc-Bé Y TÕ cho phÐp thö l©m sµng t¹i
c«ng v¨n sè 3324/QLD ngµy 3 th¸ng 10 n¨m 1998.
Trong n¨m 1999, thuèc ®· ®−îc thö l©m sµng b−íc ®Çu trªn 30 bÖnh nh©n
ung th− vó ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, tia x¹, 40 bÖnh nh©n ung th− h¹ch, ®¹i trµng, phæi
dïng ®a ho¸ trÞ liÖu; kÕt qu¶ cho thÊy : nhãm cã dïng phèi hîp Angala ®· lµm sè l−îng b¹ch cÇu, b¹ch cÇu h¹t, tiÓu cÇu vµ c¸c dßng tÕ bµo lympho mang dÊu Ên
TCD4, TCD3, TCD8, gi¶m Ýt h¬n so víi nhãm chøng; trªn 30 bÖnh nh©n viªm gan
m¹n ho¹t ®éng, thuèc lµm t¨ng sè l−îng b¹ch cÇu, lympho T ho¹t ®éng (Ta), T toµn
phÇn (Tt), lµm gi¶m nhanh bilirubin, SGOT, SGPT [7, 8, 13, 14].
Angala còng ®· ®−îc TS.TrÇn ViÕt TiÕn vµ cs. [22] thö nghiÖm trong ®iÒu trÞ cho
75 bÖnh nh©n nhiÔm HIV/AIDS phèi hîp víi c¸c biÖn ph¸p th«ng th−êng t¹i Hµ
Néi. Víi liÒu 1 gam Angala/ngµy, sau 6 th¸ng ë nhãm dïng Angala tû lÖ bÖnh
nh©n cã triÖu chøng, tû lÖ bÖnh nh©n AIDS thÊp h¬n; chØ sè khèi c¬ thÓ, ®iÓm
Karnofsky cao h¬n cã ý nghÜa thèng kª so víi nhãm chøng. Sè l−îng hång cÇu,
huyÕt s¾c tè, b¹ch cÇu, b¹ch cÇu trung tÝnh, b¹ch cÇu lympho cao h¬n cã ý nghÜa
thèng kª so víi nhãm chøng.
Sè l−îng TCD4 ë nhãm dïng Angala t¨ng 33 TB/mm3 sau 3 th¸ng ®iÒu trÞ;
t¨ng 58 TB sau 6 th¸ng ®iÒu trÞ. Trong khi ®ã ë nhãm kh«ng dïng Angala sè
l−îng TCD4 gi¶m 22 TB/mm3 sau 3 th¸ng; 53 TB sau 6 th¸ng. Sau 6 th¸ng sù
kh¸c biÖt gi÷a 2 nhãm vÒ sè l−îng TCD4 trung b×nh cã ý nghÜa thèng kª.
Kh«ng nhËn thÊy mét t¸c dông phô nµo cña Angala vÒ l©m sµng vµ xÐt nghiÖm sau
6 th¸ng theo dâi [21, 22].
3. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p:
3.1 §èi t−îng:
BN UTV ®ang ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, tia x¹ t¹i 3 bÖnh viÖn: bÖnh viÖn K Hµ néi,
BÖnh viÖn U b−íu Hµ néi, BÖnh viÖn §a khoa Trung −¬ng Th¸i nguyªn tõ n¨m
2002 ®Õn n¨m 2004 víi c¸c tiªu chuÈn sau:
+ BÖnh lý gi¶i phÉu: ung th− biÓu m« tuyÕn vó.
+ C¸c chØ sè huyÕt häc, sinh ho¸ lóc tr−íc ®iÒu trÞ trong giíi h¹n b×nh th−êng.
+ ThÓ tr¹ng chung tèt, 70% trë lªn theo thang ®iÓm ®¸nh gi¸ cña Karnofsky.
+ §iÒu trÞ ho¸ chÊt hoÆc bæ trî ( tiªu diÖt di c¨n vi thÓ sau phÉu thuËt triªt c¨n)
hoÆc cho giai ®o¹n muén (bÖnh ®· di c¨n lan trµn kh«ng thÓ ®iÒu trÞ t¹i chç, ho¸
15
- Xem thêm -
.PDF 
100 
35214 
98 
