Nghiên cứu phát triển sản phẩm quà lưu niệm nhằm phục vụ khách du lịch ở hạ long
§¹i häc quèc gia hµ néi
trƯêng ®¹i häc khoa häc XA héi vµ nh©n v¨n
NGUYỄN THỊ MAI PHƯƠNG
NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM QUÀ LƯU NIỆM
NHẰM PHỤC VỤ KHÁCH DU LỊCH Ở HẠ LONG
LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH
Hà Nội - 2013
§¹i häc quèc gia hµ néi
trưêng ®¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n
NGUYỄN THỊ MAI PHƯƠNG
NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM QUÀ LƯU NIỆM
NHẰM PHỤC VỤ KHÁCH DU LỊCH Ở HẠ LONG
Chuyên ngành: Du lịch
(Chương trình đào tạo thí điểm)
LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: T.S. NGUYỄN VĂN BÌNH
Hà Nội - 2013
MỤC LỤC ............................................................................
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.........................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU................................................................................6
MỞ ĐẦU........................................................................................................................7
1. Lý do chọn đề tài......................................................................................................7
2. Mục đích của đề tài................................................................................................10
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.........................................................................10
4. Nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................................................11
5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................11
5.1. Phương pháp phân tích tổng hợp dữ liệu...........................................................11
5.2. Phương pháp thống kê.........................................................................................11
5.3. Phương pháp khảo sát, điều tra xã hội học........................................................11
5.4. Phương pháp nghiên cứu, so sánh.....................................................................12
5.5. Phương pháp dự báo............................................................................................12
5.6. Phương pháp chuyên gia.....................................................................................12
6. Bố cục của luận văn................................................................................................12
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SẢN PHẨM QUÀ ..........
LƯU NIỆM TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH.....................................................13
1.1. Tổng quan nghiên cứu về sản phẩm quà lưu niệm...............................................13
1.1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu đề tài..........................................................13
1.1.2. Những đóng góp mới của luận văn cho đề tài sản phẩm quà lưu niệm ...........
ở Việt Nam...................................................................................................................15
1.2. Khái niệm về sản phẩm quà lưu niệm..............................................................15
1.2.1. Định nghĩa về sản phẩm quà lưu niệm...........................................................15
1.2.2. Đặc điểm của sản phẩm quà lưu niệm............................................................18
1.2.3. Phân loại sản phẩm quà lưu niệm...................................................................19
1.2.3.1. Phân loại sản phẩm quà lưu niệm theo chất liệu...........................................19
1.2.3.2. Phân loại sản phẩm quà lưu niệm theo mục đích sử dụng............................29
1.2.3.3. Phân loại sản phẩm quà lưu niệm theo tính chất của sản phẩm...................29
1
1.3. Giá trị của sản phẩm lưu niệm..........................................................................30
1.3.1. Giá trị về mặt kinh tế.........................................................................................30
1.3.2. Giá trị về mặt văn hóa, tinh thần, giáo dục.....................................................32
1.4. Vai trò của sản phẩm quà lưu niệm đối với điểm đến du lịch........................33
1.4.1. Vai trò chung của sản phẩm quà lưu niệm.....................................................33
1.4.2. Sản phẩm quà lưu niệm và vấn đề xây dựng hình ảnh điểm đến.................34
1.4.3. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển sản phẩm quà lưu niệm phục vụ du lịch
......................................................................................................................................35
1.4.4. Kinh nghiệm trong nước về phát triển sản phẩm quà lưu niệm phục vụ du
lịch................................................................................................................................37
1.5. Thị hiếu và xu hướng mua sắm sản phẩm quà lưu niệm của du khách hiện
nay................................................................................................................................38
1.5.1. Thị hiếu mua sắm của các nhóm du khách phổ biến ở Việt Nam.................38
1.5.2. Xu hướng mua sắm các sản phẩm quà lưu niệm của du khách...................40
Tiểu kết chương 1.......................................................................................................41
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG SẢN PHẨM QUÀ LƯU NIỆM Ở HẠ LONG....42
2.1. Các loại hình sản phẩm quà lưu niệm tại Hạ Long.........................................42
2.1.1. Nhóm văn hóa phẩm........................................................................................42
2.1.2. Nhóm sản phẩm vật dụng.................................................................................46
2.1.3. Nhóm hàng trang sức, phục sức......................................................................47
2.2. Đánh giá chất lượng sản phẩm quà lưu niệm tại Hạ Long............................48
2.3. Đặc điểm các thị trường khách du lịch mua sắm sản phẩm quà lưu niệm ở
Hạ Long.......................................................................................................................50
2.4. Phương thức tổ chức sản xuất các sản phẩm quà lưu niệm phục vụ du lịch
Hạ Long ở Quảng Ninh.............................................................................................52
2.4.1. Thực trạng các nghề thủ công mỹ nghệ chủ đạo của Quảng Ninh liên
quan đến sản phẩm quà lưu niệm Hạ Long..............................................................54
2.4.2. Các chính sách đối với phát triển các làng nghề truyền thống ở Quảng
Ninh59 ..............................................................................................................................
2.5. Thực trạng kinh doanh sản phẩm lưu niệm quà ở Hạ Long hiện nay..........64
2.5.1. Thực trạng hệ thống bán sản phẩm quà lưu niệm tại Hạ Long....................64
2
2.5.2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động kinh doanh bán hàng quà lưu niệm
tại ......................................................................................................................................
Hạ Long.......................................................................................................................69
2.6. Đánh giá chung....................................................................................................71
Tiểu kết chương 2.......................................................................................................74
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM QUÀ LƯU ......
NIỆM Ở HẠ LONG...................................................................................................75
3.1. Những định hướng cơ bản trong việc phát triển sản phẩm quà lưu niệm
cho Hạ Long................................................................................................................75
3.1.1. Định hướng thị trường mục tiêu và thị trường tiềm năng cho sản phẩm
quà ....................................................................................................................................
lưu niệm Hạ Long.......................................................................................................75
3.1.2. Định hướng phát triển sản phẩm quà lưu niệm cho Hạ Long......................76
3.2. Các giải pháp phát triển sản phẩm quà lưu niệm Hạ Long...........................78
3.2.1. Nhóm giải pháp về chính sách.........................................................................78
3.2.1.1. Mục đích của giải pháp...................................................................................78
3.2.1.2. Nội dung của giải pháp...................................................................................78
3.2.1.3. Lợi ích của giải pháp......................................................................................82
3.2.2. Giải pháp xây dựng sản phẩm hình ảnh biểu trưng cho du lịch Hạ Long...83
3.2.2.1. Mục đích của giải pháp...................................................................................83
3.2.2.2. Nội dung của giải pháp...................................................................................83
3.2.2.3. Lợi ích của giải pháp......................................................................................84
3.2.3. Giải pháp đầu tư nghiên cứu xây dựng bộ sản phẩm quà lưu niệm đặc thù
cho du lịch Quảng Ninh nói chung, Hạ Long nói riêng, kết hợp đa dạng hóa hệ .....
thống sản phẩm...........................................................................................................85
3.2.3.1. Mục đích của giải pháp...................................................................................85
3.2.3.2. Nội dung giải pháp..........................................................................................85
3.2.3.3. Lợi ích của giải pháp......................................................................................95
3.2.4. Giải pháp quy hoạch các làng nghề truyền thống gắn với sản xuất các sản ....
phẩm quà lưu niệm của Quảng Ninh........................................................................96
3
3.2.4.1. Mục đích của giải pháp...................................................................................96
3.2.4.2. Nội dung của giải pháp...................................................................................96
3.2.4.3. Lợi ích của giải pháp......................................................................................97
3.2.5. Giải pháp về đào tạo bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực.....................98
3.2.5.1. Mục đích của giải pháp...................................................................................98
3.2.5.2. Nội dung của giải pháp...................................................................................98
3.2.5.3. Lợi ích của giải pháp......................................................................................99
3.2.6. Giải pháp về tổ chức hoạt động quản lý, kinh doanh sản phẩm quà lưu
niệm ở Hạ Long........................................................................................................100
3.2.6.1. Mục đích của giải pháp................................................................................100
3.2.6.2. Nội dung của giải pháp.................................................................................100
3.2.6.3. Lợi ích của giải pháp....................................................................................109
3.2.7. Một số giải pháp xúc tiến quảng bá...............................................................109
3.2.7.1. Mục đích của giải pháp................................................................................109
3.2.7.2. Nội dung của giải pháp.................................................................................110
3.2.7.3. Lợi ích của giải pháp....................................................................................113
Tiểu kết chương 3......................................................................................................113
KẾT LUẬN...............................................................................................................114
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................117
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CN- TTCN
Công nghiệp- Tiểu thủ công nghiệp
4
CT CP
Công ty cổ phần
CT TNHH
Công ty trách nhiệm hữu hạn
DN
Doanh nghiệp
EU
European Union
Liên minh châu Âu
GDP
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
HTX
Hợp tác xã
DNNQD
Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
LĐNT
Lao động nông thôn
TNHH MTV
Trách nhiệm hữu hạn một thành viên
TP
Thành phố
UBND
Ủy ban nhân dân
USD
United States Dollar
Đô la Mỹ
VN
Việt Nam
VNĐ
Việt Nam đồng
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
STT
Tên bảng biểu, sơ đồ
5
Trang
1
Bảng 2.1: Số lượng các cơ sở Công nghiệp- TTCN ngoài Quốc
doanh tỉnh Quảng Ninh từ 2000-2004
53
2
Bảng 2.2: Số lượng các cơ sở ngành nghề chế biến các địa phương
trong tỉnh năm 2004
53
3
Bảng 2.3: Giá trị sản xuất công nghiệp làng nghề- TTCN ngoài
quốc doanh trong tỉnh từ 1995-2003
54
4
Bảng 2.4: Các doanh nghiệp gốm sứ có vốn kinh doanh khá trong
tỉnh năm 2004
55
5
Bảng 2.5: Tình hình đầu tư, hỗ trợ cho sản xuất làng nghề của tỉnh
60
2004-2005
6
Bảng 2.6: Số lượng tăng trưởng làng nghề trong tỉnh từ 2004-2015
61
7
Bảng 2.7: Tổng hợp vốn đầu tư và kinh phí hỗ trợ cho làng nghề-
62
TTCN
8
Sơ đồ 2.8: Hệ thống bán sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ Long
64
9
Sơ đồ 3.1: Mô phỏng quá trình phục vụ khách du lịch chụp ảnh in
trên sản phẩm gốm sứ
92
10
Sơ đồ 3.2: Mối quan hệ giữa công ty du lịch, du khách và công ty
sản xuất sản phẩm quà lưu niệm
109
MỞ ĐẦU
1.
Lý do chọn đề tài
Trong mỗi chương trình đi tham quan, du lịch của du khách, bên cạnh các
yêu cầu chính về ăn nghỉ, đi lại và tham quan tìm hiểu, nhu cầu mua sắm, đặc biệt là
6
mua sắm các sản phẩm quà lưu niệm tại mỗi một quốc gia, một địa phương là không
thể thiếu. Sản phẩm quà lưu niệm có một vai trò hết sức quan trọng trong mỗi
chuyến đi của du khách, là vật lưu giữ kỷ niệm giúp khách du lịch nhớ lại mỗi khi
nhìn thấy, thể hiện rằng họ đã tới nơi đó [10, tr. 4], giúp cho du khách có nhận thức
về văn hóa của điểm đến [10, tr. 5]. Bên cạnh đó, sản phẩm quà lưu niệm còn
có những vai trò sau:
+ Quà lưu niệm là phương tiện để quảng cáo cho một điểm, một địa phương,
một trung tâm du lịch, một vùng du lịch hay một quốc gia. [10, tr. 4]
+ Việc sản xuất quà lưu niệm đã tạo ra một khối lượng công việc lớn cho
nhiều người, thậm chí cả người già, trẻ em, người khuyết tật; giúp nâng cao thu
nhập cho người dân, cải thiện kinh tế, đặc biệt là vùng nông thôn. [10, tr. 4]
+ Quà lưu niệm đáp ứng được nhu cầu thị trường, giúp giữ gìn bản sắc văn
hóa, các làng nghề thủ công truyền thống, lôi kéo những thợ lành nghề trở lại làm
việc…
+ Việc sản xuất quà lưu niệm giúp tận dụng khai thác nhiều nguyên liệu thiên
nhiên, thậm chí phế liệu, giúp bảo vệ môi trường. [10, tr. 5]
Từ đó đóng góp cho việc phát triển du lịch bền vững của điểm đến.
Việc sản xuất và bán các sản phẩm quà lưu niệm được hầu hết các quốc gia
trên thế giới tổ chức bài bản từ lâu. Các nước châu Á cũng không phải là ngoại lệ,
trong đó tiêu biểu phải kể đến Thái Lan, Singapore, Malaysia, Trung Quốc...
Chương trình shopping là một phần không thể thiếu trong tour và họ làm rất tốt.
Nguồn doanh thu từ bán các sản phẩm quà lưu niệm như ở Thái Lan thậm chí chiếm
từ 50-55% tổng chi phí cho chuyến đi của du khách và ở nhiều nước đây là nguồn
thu chính của du lịch. Ngay tại khách sạn, du khách có thể mua mặt hàng lưu niệm
với các chủng loại, mẫu mã đa dạng và phong phú. Trong khi đó ở Việt Nam, việc
sản xuất và kinh doanh sản phẩm quà lưu niệm cho du khách còn nhiều hạn chế bởi
những lý do sau:
7
Việt Nam có lợi thế về các làng nghề thủ công truyền thống như lụa Hà
Đông, tranh Đông Hồ, sơn mài Tương Bình Hiệp, gốm Bình Dương, Bát Tràng, Bàu
Trúc, chạm gỗ Kim Bồng, chạm đá Non Nước, chạm đồi mồi Phú Quốc... song các
cơ sở sản xuất còn nhỏ hẹp, mang tính tự phát, thiếu đội ngũ thiết kế chuyên nghiệp,
thiếu đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, trang thiết bị, cũng chưa nhận được sự hỗ trợ
đúng mức của nhà nước về đầu tư vốn, kỹ thuật, tiếp thị sản phẩm và đặc biệt là
hướng đầu ra cho sản phẩm. Dẫn đến chất lượng sản phẩm lưu niệm của Việt Nam
còn chưa cao, nghèo nàn về kiểu dáng, mẫu mã, giá thành làm ra sản phẩm cao...
Seagames 22, các cửa hàng lưu niệm tại Việt Nam đã tung ra sản phẩm biểu tượng
là con trâu vàng nhồi bông, được bán với giá cao cho du khách nước ngoài khiến họ
không khỏi phàn nàn. Chất lượng thấp nhưng giá đắt nếu so sánh với cùng một sản
phẩm quà lưu niệm tương tự của Trung Quốc. Các sản phẩm võng, nón lá Việt Nam
cũng khá được ưa chuộng song khách nước ngoài thường xuyên phải mua với giá
quá cao so với thực tế. Điều này làm hạn chế rất nhiều khả năng tiêu thụ sản phẩm
lưu niệm của Việt Nam so với các nước bạn lân cận như Thái Lan, Singapore,
Malaysia... [2, tr. 58]
Hầu hết du khách nước ngoài đều thích mua những mặt hàng thủ công mỹ
nghệ làm quà tặng, nhưng thị hiếu du khách mỗi nước lại khác nhau. Do chưa nắm
vững nhu cầu, thị hiếu của từng nhóm khách hàng, sản phẩm quà lưu niệm làm ra
chưa phù hợp, khiến họ ưng ý mua ngay. Những sản phẩm lưu niệm Việt Nam còn
khá đơn điệu và đã quen thuộc, ví dụ như cô gái Việt Nam đội nón lá, quân rối
nước... khiến du khách ít có nhiều lựa chọn để mua.[2, tr. 58]
Bên cạnh đó, sản phẩm quà lưu niệm ở Việt Nam đang bị dần trở nên đại trà,
thiếu nét đặc trưng của văn hóa địa phương. Trong khi hiện nay xu hướng khách
hàng khi đi du lịch là muốn mua về những sản phẩm quà lưu niệm độc đáo mang
những nét bản địa, đại diện cho điểm đến lại không được chúng ta chú trọng và làm
tốt.
8
Sản phẩm quà lưu niệm của Việt Nam chưa xây dựng được thương hiệu cũng
như nét độc đáo riêng cho sản phẩm. Một số sản phẩm lưu niệm của Việt Nam được
chế tác tỉ mỉ dễ bị du khách nhầm là sản phẩm Trung Quốc như sản phẩm chạm
khảm, hộp con dấu, khay ấm chén, hộp giấy, hộp đũa, hộp name card, sản phẩm lụa
Hà Đông, gốm sứ Đông Triều...
Các làng nghề dần mai một do sản phẩm làm ra mất nhiều công sức song
không tìm được đầu ra. Khu vực Thường Tín, Phú Xuyên, Thạch Thất (Hà
Nội)...đều có những làng nghề nổi tiếng: đan lát, thêu thùa, làm gỗ...dần biến mất.
Thợ nghề cũng bỏ việc vì thu nhập thấp.
Sản phẩm thời trang chưa được quan tâm đúng mức. Một trong những ưu thế
của Việt Nam là các sản phẩm quần áo thời trang. Nhưng hàng thời trang cao cấp
thương hiệu Việt Nam như Mahattan, Sanciro... còn quá ít và không được quảng cáo
đúng tầm, nên khách du lịch không biết đến sản phẩm. Những chiếc áo thun in hình
bản đồ Việt Nam, hình ngôi sao, phong cảnh có chất lượng kém, dễ bay màu và biến
dạng, tạo ấn tượng không tốt trong lòng du khách. Tại khu chợ đêm Bến Thành có
nhiều quần áo thời trang Việt Nam ghi nhãn mác ngoại, vì thế khó bán cho du
khách. Trang phục áo dài truyền thống cũng không thể phát triển thành mặt hàng lưu
niệm. Du khách Nhật, Hàn Quốc và Pháp rất thích áo dài Việt Nam, họ thường mua
hàng may sẵn. Thế nhưng, nhiều nơi lại giới thiệu kiểu áo kiểu cổ thắt nút Tàu, nên
nhiều du khách lầm tưởng đó là áo dài của Việt Nam.
Đã đến lúc chúng ta phải đưa ra một chiến lược phát triển sản phẩm quà lưu
niệm cùng với chiến lược phát triển du lịch một cách hiệu quả. Muốn hấp dẫn và thu
hút khách du lịch, quà lưu niệm bên cạnh mẫu mã đẹp, đa dạng và chất lượng tốt
cần mang tính bản địa độc đáo, giúp gợi nhớ về điểm đến, đại diện cho điểm đến.
Hạ Long là khu du lịch nổi tiếng được nhiều du khách trong và ngoài nước biết
đến. Hàng năm Hạ Long thu hút hàng triệu lượt khách nội địa và nước ngoài, và sẽ
còn tăng hơn nữa khi hiện nay Hạ Long đã trở thành một trong bẩy kỳ quan thiên
9
nhiên mới của thế giới. Khách du lịch khi đến đây ngoài thăm thú đều muốn tìm cho
mình những sản phẩm quà lưu niệm về làm quà.
Quảng Ninh là một vùng đất có nhiều nghề thủ công lâu năm như nghề làm
gốm, mỹ nghệ than đá, nuôi cấy ngọc trai, đan lát, thêu thùa…đặc biệt nghề làm
gốm, mỹ nghệ than đá và nuôi cấy ngọc trai là những nghề mang đến các sản phẩm
có giá trị cao, đem lại thu nhập lớn cho người lao động, giữ gìn bản sắc văn hóa
truyền thống và được du khách trong ngoài nước hết sức ưa chuộng.
Tuy nhiên một thực trạng hiện nay là các sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ Long
chưa hấp dẫn và độc đáo, đặc biệt chưa có nhiều sản phẩm mang tính địa phương,
đại diện cho văn hóa Hạ Long. Nhiều du khách đến đây muốn tìm một sản phẩm
mang tính bản địa nhưng hầu như rất ít nơi có thể đáp ứng, trong khi thị trường
khách có nhu cầu lại cao. Đây là lý do tại sao luận văn lại chọn đề tài nghiên cứu
phát triển sản phẩm quà lưu niệm Hạ Long phục vụ khách du lịch.
2.
Mục đích của đề tài
Đề tài này được thực hiện nhằm nghiên cứu tổng quan thực trạng hệ thống
sản xuất, phân phối của sản phẩm quà lưu niệm phục vụ khách du lịch ở Hạ Long,
qua đó đề xuất những hướng cơ bản cũng như những giải pháp cần thiết cho việc tổ
chức sản xuất, phân phối các sản phẩm quà lưu niệm phục vụ khách du lịch ở Hạ
Long, góp phần xây dựng hình ảnh điểm du lịch Hạ Long- một di sản thiên nhiên
hàng đầu thế giới.
3.
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu là điểm du lịch di sản Hạ Long, trong đó tập trung
nghiên cứu các khu vực bán sản phẩm quà lưu niệm chính của Hạ Long là chợ đêm,
Trung tâm thương mại Hạ Long, các cửa hàng bán sản phẩm quà lưu niệm cho du
khách trong thành phố, điểm bán lưu niệm trên vịnh Hạ Long, các khách sạn có bán
sản phẩm quà lưu niệm...
10
Nhóm đối tượng nghiên cứu: Toàn bộ hệ thống bán sản phẩm quà lưu niệm
cho khách du lịch ở Hạ Long, cũng như hệ thống tổ chức quản lý sản xuất, phân
phối và tiêu thụ chúng bao gồm du khách trong và ngoài nước.
4.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Bao gồm ba nhiệm vụ sau:
-
Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về sản phẩm quà lưu niệm.
-
Đánh giá thực trạng thị trường và kinh doanh sản phẩm quà lưu niệm Hạ
Long.
-
Đề xuất giải pháp phát triển sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ Long, đáp ứng nhu
cầu của khách du lịch
5.
Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
5.1.
Phương pháp phân tích tổng hợp dữ liệu
Dựa trên những nguồn số liệu sơ cấp có được qua khảo sát và những số liệu
thứ cấp từ các nguồn thông tin trên website để tổng hợp các thông tin về nhu cầu
mua sắm quà lưu niệm của khách du lịch.
5.2.
Phương pháp thống kê
Phương pháp này được áp dụng nhằm thống kê các mặt hàng sản phẩm quà
lưu niệm khác nhau hiện được bán ở Việt Nam, giúp cho việc nghiên cứu so sánh,
đánh giá để có được những nhận định chính xác.
5.3.
Phương pháp khảo sát, điều tra xã hội học
Nhằm thu nhận những thông tin nhận xét, đánh giá của các đối tượng nghiên
cứu của luận văn. Phương pháp này được thực hiện bằng cách khảo sát các đối
tượng sau:
11
Chủ cửa hàng và người bán hàng nhằm nắm được các thông tin về: Nhu cầu
mua sắm khác nhau giữa các nhóm khách hàng; loại sản phẩm bán chạy; nguồn
hàng
Khách du lịch trong và ngoài nước về các thông tin: Nhu cầu mua sắm giữa
các nhóm khách du lịch có quốc tịch, độ tuổi, giới tính khác nhau. Đánh giá của du
khách về sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ Long.
5.4.
Phương pháp nghiên cứu, so sánh
Sử dụng phương pháp nghiên cứu, so sánh nhằm làm rõ sự khác biệt giữa
hình thức sản xuất và bán các sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ Long với các vùng miền,
địa phương khác.
5.5.
Phương pháp dự báo
Dựa trên các nguồn số liệu đã có và những yếu tố liên quan để dự báo về sự
phát triển của sản phẩm quà lưu niệm tại Hạ Long trong tương lai.
5.6.
Phương pháp chuyên gia
Bằng việc lấy ý kiến các chuyên gia để dự báo về sự phát triển của sản phẩm
quà lưu niệm tại Hạ Long.
6.
Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung
chính của luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Một số vấn đề cơ sở lý luận về sản phẩm quà lưu niệm trong phát
triển du lịch.
Chương 2: Thực trạng sản xuất và kinh doanh sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ
Long.
Chương 3: Đề xuất giải pháp phát triển sản phẩm quà lưu niệm ở Hạ Long
12
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ
SẢN PHẨM QUÀ
LƯU NIỆM TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH
1.1.
Tổng quan nghiên cứu về sản phẩm quà lưu niệm
1.1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu đề tài
Từ lâu trên thế giới đã quan tâm tới nghiên cứu phát triển sản phẩm quà lưu
niệm phục vụ khách du lịch. Có thể kể đến các sách “Souvenirs: The Material
Culture of Tourism” do Michael Hitchcock và Ken Teague biên soạn, xuất bản
01/08/2000; “Shopping tourism, retailing and leisure” của tác giả Dallen J.Timothy
xuất bản 1/1/2005; “Tourism and souvenirs glocal perspectives from the magins” do
Jenny Cave, Lee Jolliffe và Tom Baum biên soạn, phát hành 08/07/2013; “Tourism
Arts and Souvenirs the material culture of tourism” bởi tác giả David L.Hume, xuất
bản 04/09/2013... Các bài báo trên các tạp chí nghiên cứu như tạp chí Jounal of
Vacation Marketing với các bài “Shopping as a destination attraction: An empirical
examination of the role of shopping in tourists’s destination choice and experience”
trên số 10 phát hành 01/10/2004; “Souvenirs: What and Why we buy” trên số 50
phát hành 01/05/2011;...Tạp chí Annals of Tourism Research với các bài viết “The
Israeli souvenir” số 20 phát hành năm 1993; “Souvenir-purchase behaviour of
women tourists” số 22 phát hành năm 2005;... Ngoài ra còn có các bài nghiên cứu
học thuật như khóa luận tốt nghiệp đại học “Souvenir purchase patterns of domestic
tourists- case study of Takayama city, Japan” của tác giả Miki Nomura trường Đại
học Wisconsin- Stout tháng 04 năm 2002; dự án nghiên cứu “Direct Marketing of
Crafts and Souvenirs to Vladimir Visitors” của nhóm dự án Vladimir gồm các thành
viên Kyungrok Do, Pei-Chun Hsieh, Amy Komorowskki, Kelly Martin, Xiaofan
Qiu, Melissa Rimdzius, Marianna Strzelecka, Kathryn Wade, Gongmei Yu; luận văn
tốt nghiệp cao học“An Investigation on Influencing Factors on Tourists ShoppingAttitude of Iranian Handmade Carpet in Isfahan” của tác giả Marzieh
13
Yazdani trường Đại học Công nghệ Lulea năm 2008...
Mặc dù đề tài “sản phẩm quà lưu niệm” không mới song ở Việt Nam chưa có
nhiều công trình nghiên cứu cũng như đề ra chiến lược cụ thể cho việc sản xuất sản
phẩm quà lưu niệm phục vụ du khách. Các ấn phẩm sách chủ yếu chuyên sâu về các
vấn đề khôi phục, phát triển làng nghề truyền thống như “Nghề cổ nước Việt” của
Vũ Từ Trang nhà xuất bản Văn hóa dân tộc năm 2001, “Làng nghề thủ công truyền
thống Việt Nam” của thạc sĩ Bùi Văn Vượng nhà xuất bản Văn hóa năm 2001...
Cũng đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đề tài này có thể kể đến là khóa
luận “Đồ lưu niệm đối với sự phát triển du lịch tại Đà Lạt” của tác giả Nguyễn Thị
Cúc năm 2006; khóa luận “Vai trò của sản phẩm quà lưu niệm trong phát triển du
lịch ở thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Châu Thị Phượng năm 2010; “Tìm hiểu
sản phẩm lưu niệm tại một số tuyến điểm du lịch ở Hải Phòng” của tác giả Phạm
Thị Thanh Thủy năm 2012... Với các khóa luận trên các tác giả đã đưa ra những
khái niệm về sản phẩm quà lưu niệm bao gồm định nghĩa, đặc điểm và ý nghĩa của
sản phẩm quà lưu niệm, quy trình sản xuất một số sản phẩm quà lưu niệm truyền
thống, giá trị về mặt kinh tế cũng như văn hóa, tinh thần của sản phẩm quà lưu
niệm, vai trò của sản phẩm quà lưu niệm trong phát triển du lịch, đánh giá về sản
phẩm quà lưu niệm ở Việt Nam nói chung, đánh giá về nhu cầu cũng như những sản
phẩm quà lưu niệm du khách ưa thích. Từ đó đề xuất một số giải pháp xây dựng sản
phẩm quà lưu niệm biểu trưng, nâng cao chất lượng sản phẩm quà lưu niệm tại điểm
tham quan, áp dụng công nghệ vào sản xuất sản phẩm, đa dạng hóa sản phẩm, đầu
tư các trung tâm nghiên cứu, tư vấn và thiết kế sản phẩm, các trung tâm triển lãm,
đào tạo nguồn lao động, quy hoạch điểm bán sản phẩm, xây dựng thương hiệu cũng
như bảo vệ bản quyền sản phẩm...Tuy các giải pháp chỉ mang tính chất nói chung,
chưa đi sâu cụ thể chi tiết song đã mang tính tham khảo nhất định.
Bên cạnh đó có những bài báo viết về thực trạng sản phẩm quà lưu niệm ở
Việt Nam song phần chung đánh giá sản phẩm chưa độc đáo, chưa đa dạng và đại
14
trà đâu cũng giống nhau, có thể kể đến một số bài viết trên tạp chí như “Buồn
như...xú vơ nia” tạp chí Tư vấn và Tiêu dùng số 11 (140) 05/06/2005, “Bao giờ sản
phẩm thủ công truyền thống trở thành hàng hóa” tạp chí Du lịch Việt Nam số tháng
03/2013... Hay trên các trang báo mạng như “Tìm sản phẩm lưu niệm đặc trưng cho
du khách”, “Bỏ ngỏ quà lưu niệm”, “Quà lưu niệm cho du khách- không phải
chuyện nhỏ”...Cũng có một số bài báo giới thiệu về sản phẩm quà lưu niệm độc đáo
ở các vùng miền, cũng như là đề xuất giải pháp phát triển sản phẩm quà lưu niệm,
song hầu hết chỉ mang tính chất tham khảo, chưa có sự chắt lọc, tổng hợp thành tài
liệu chung.
1.1.2. Những đóng góp mới của luận văn cho đề tài sản phẩm quà lưu niệm ở
Việt Nam
Có thể nói, đề tài là một nghiên cứu mới, đóng góp cho việc phát triển sản
phẩm quà lưu niệm phục vụ du khách cũng như quảng bá du lịch ở Hạ Long- Quảng
Ninh.
Dựa trên những nghiên cứu về sản phẩm quà lưu niệm đã có, luận văn tiếp
tục khẳng định và nhấn mạnh vai trò của sản phẩm quà lưu niệm với phát triển du
lịch. Luận văn cũng bổ sung thêm lịch sử nghiên cứu đề tài, những lý luận mới về
sản phẩm quà lưu niệm, định hướng thị trường và sản phẩm; khai thác sâu hơn
những giải pháp đã được các bài nghiên cứu trước đây đề xuất như xây dựng sản
phẩm quà lưu niệm biểu trưng, đa dạng hóa sản phẩm, đầu tư các trung tâm nghiên
cứu, tư vấn, triển lãm và thiết kế sản phẩm, đào tạo nguồn lao động, quy hoạch điểm
bán sản phẩm, xây dựng thương hiệu cũng như bảo vệ bản quyền sản phẩm; đồng
thời cũng như đưa ra những giải pháp mới bao gồm giải pháp về chính sách, quy
hoạch làng nghề, xây dựng biểu tượng đặc trưng, xây dựng bộ sản phẩm quà lưu
niệm, giải pháp quản lý và kinh doanh sản phẩm quà lưu niệm.
15
1.2.
Khái niệm về sản phẩm quà lưu niệm
1.2.1. Định nghĩa về sản phẩm quà lưu niệm
Đã từ lâu sản phẩm quà lưu niệm được biết như những vật người ta mua tặng
nhau hoặc giữ làm kỷ niệm trong những chuyến đi, trong những sự kiện đặc biệt,
trong lần đầu tiên gặp mặt...Đó có thể đơn giản là một bức ảnh, một bức tượng, một
cái mặt nạ...nhưng dù là gì nó cũng mang được phần nào nét đặc trưng văn hóa, lịch
sử của địa phương đó hoặc những dấu ấn về con người, sự kiện mà khi nhìn vào nó
người ta sẽ nhớ đến những kỷ niệm liên quan đến.
Có rất nhiều định nghĩa về sản phẩm quà lưu niệm. Một số định nghĩa về sản
phẩm quà lưu niệm như sau: [43].
-
Sản phẩm quà lưu niệm là một vật gợi lại về một địa điểm nhất định, một dịp
hoặc một người; một vật kỷ niệm.
-
Sản phẩm quà lưu niệm là thứ có giá trị tình cảm.
-
Sản phẩm quà lưu niệm là một vật gợi nhớ về những sự kiện trong quá khứ.
-
Sản phẩm quà lưu niệm là vật (được mua, giữ hoặc được tặng) gợi nhớ về
một địa điểm, người hay dịp kỷ niệm chuyến tham quan của một người nào đó.
-
Sản phẩm quà lưu niệm là vật bạn mua trong kỳ nghỉ hoặc là tại một sự kiện
đặc biệt để nhắc bạn sau này nhớ về nơi đó. [42].
Trong từ điển bách khoa toàn thư Wikipedia sản phẩm quà lưu niệm được
viết như sau:
Sản phẩm quà lưu niệm là vật mà một người có những ký ức liên quan đến
nó. Cụm từ “sản phẩm quà lưu niệm” mang đến ý nghĩ về những sản phẩm kém chất
lượng được sản xuất hàng loạt, là những mặt hàng chính trong những cái bẫy khách
du lịch ở khắp thế giới của các cửa hàng lưu niệm. Nhưng một sản phẩm quà lưu
niệm còn có thể là bất cứ vật phẩm nào được khách du lịch sưu tầm, mua và mang
16
về nhà. Bản thân vật đó không có ý nghĩa thực sự hơn những kết nối về tâm lý
người sở hữu có với vật đó như là một biểu tượng cho những trải nghiệm trong quá
khứ. Không có những gì cung cấp cho người chủ sở hữu, ý nghĩa của vật đó không
thấy được và không thể khớp nối.
Sản phẩm quà lưu niệm như những đồ vật:
Ngành công nghiệp du lịch thiết kế những sản phẩm quà lưu niệm du lịch
như hàng kỷ niệm tương ứng với một địa phương, thường bao gồm những thông tin
về địa lý và thường được sản xuất theo cách mà khuyến khích việc sưu tầm sản
phẩm quà lưu niệm. Trên khắp thế giới, buôn bán sản phẩm quà lưu niệm là một
phần quan trọng của ngành công nghiệp du lịch phục vụ hai vai trò, đầu tiên là giúp
phát triển kinh tế của địa phương, và thứ hai là để du khách mang theo họ một vật
kỷ niệm tại nơi họ tham quan, sau cùng cũng để khuyến khích họ quay lại, hoặc để
quảng bá đến những du khách khác theo cách truyền mồm. Có lẽ sản phẩm quà lưu
niệm được sưu tập nhiều nhất bởi khách du lịch là những bức ảnh như là một
phương tiện để dẫn chứng bằng tài liệu những sự kiện và địa điểm đặc biệt cho sự
tham khảo trong tương lai. Sản phẩm quà lưu niệm như những đồ vật bao gồm các
sản phẩm sản xuất hàng loạt như quần áo: áo phông và mũ; những vật sưu tầm: bưu
ảnh, nam châm dán dủ lạnh, bức tượng người nhỏ; sản phẩm gia dụng: chén, bát,
đĩa, khay, đồng hồ bấm giờ quả trứng, thìa, giấy nhắn và nhiều thứ khác. Sản phẩm
quà lưu niệm cũng bao gồm những sản phẩm được làm với số lượng ít như nghệ
thuật dân gian, thủ công mỹ nghệ, tác phẩm mỹ thuật cổ, và những thứ phi thương
mại như những vật thuộc về tự nhiên, và những thứ khác mà một người gắn liền với
những giá trị hoài cổ và sưu tập trong số những gì thuộc về cá nhân người đó.
Sản phẩm quà lưu niệm như là những món quà:
Ở Nhật Bản, sản phẩm quà lưu niệm được biết đến như là meibutsu (Sản
phẩm của một vùng cụ thể); và omiyage (Những món quà nhỏ tặng mọi người khi
17
- Xem thêm -