Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa tỉnh điện biên luận văn ths. du lịch...

Tài liệu Nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa tỉnh điện biên luận văn ths. du lịch

.PDF
164
1038
94

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- ĐẶNG THANH NHƢỜNG NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH Hà Nội, 2013 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- ĐẶNG THANH NHƢỜNG NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỈNH ĐIỆN BIÊN Chuyên ngành: Du lịch (Chương trình đào tạo thí điểm) LUẬN VĂN THẠC SỸ DU LỊCH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN PHẠM HÙNG Hà Nội, 2013 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Đặng Thanh Nhường 3 LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nổ lực cố gắng của bản thân còn có sự hƣớng dẫn nhiệt tình của quý Thầy Cô, cũng nhƣ sự động viên ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học tập nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến Thầy PGS.TS. Nguyễn Phạm Hùng ngƣời đã hết lòng giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất của tôi đối với những điều mà Thầy đã dành cho tôi. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể quý Thầy Cô trong Khoa Du lịch và Khoa sau Đại học Đại học Quốc gia Hà Nội - Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn Hà Nội đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng nhƣ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và cho đến khi thực hiện đề tài luận văn. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên đã không ngừng hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013. Học viên thực hiện Đặng Thanh Nhường 4 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... 9 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 9 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu .......................................................................................... 10 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 11 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 11 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................. 12 6. Bố cục luận văn ........................................................................................................... 12 7. Đóng góp của luận văn ................................................................................................ 13 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH VĂN HÓA VÀ ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỈNH ĐIỆN BIÊN ......................................................... 14 1.1. Cơ sở lý luận về du lịch văn hóa .............................................................................. 14 1.1.1. Quan niệm về du lịch văn hóa ........................................................................... 14 1.1.2. Quan niệm về tài nguyên du lịch văn hóa ......................................................... 15 1.1.3. Quan niệm về sản phẩm du lịch văn hóa ........................................................... 17 1.1.4. Quan niệm về cơ sở vật chất kỹ thuật của du lịch văn hóa ............................... 19 1.1.5. Quan niệm về nhân lực trong du lịch văn hóa ................................................... 20 1.1.6. Quan niệm về điểm đến du lịch văn hóa ........................................................... 21 1.1.7. Quan niệm về thị trƣờng của du lịch văn hóa .................................................. .22 1.1.8. Quan niệm về tổ chức, quản lý du lịch văn hóa ............................................... .22 1.1.9. Quan niệm về xúc tiến, tuyên truyền, quảng bá du lịch văn hóa ..................... .24 1.1.10. Quan niệm về bảo tồn di sản văn hóa trong du lịch ....................................... .25 1.2. Điều kiện phát triển du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên ................................................ 26 5 1.2.1.Sơ lƣợc điều kiện tự nhiên của Điện Biên .......................................................... 26 1.2.2. Điều kiện lịch sử xã hội ..................................................................................... 27 1.2.2.1. Lịch sử hình thành vùng đất Điện Biên .......................................................... 27 1.2.2.2. Kinh tế xã hội tỉnh Điện Biên ......................................................................... 28 1.2.3. Tài nguyên du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên ....................................................... 32 1.2.3.1. Tài nguyên du lịch văn hóa vật thể................................................................. 32 1.2.3.2. Tài nguyên du lịch văn hóa phi vật thể ......................................................... 34 1.3. Những bài học kinh nghiệm trong nghiên cứu, phát triển du lịch văn hóa ............. .42 1.3.1. Những bài học kinh nghiệm trong nƣớc ............................................................... 41 1.3.2. Những bài học kinh nghiệm của nƣớc ngoài ........................................................ 42 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................................................... 45 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DU LỊCH VĂN HÓA TỈNH ĐIỆN BIÊN ..46 2.1. Thi trƣờng khách du lịch văn hóa ở Điện Biên ........................................................ 46 2.1.1. Mục đích tham quan và tìm hiểu của du khách ................................................ 46 2.1.2. Phân kỳ du khách đến Điện Biên ...................................................................... 48 2.1.3. Nhu cầu lƣu trú của khách đến Điện Biên......................................................... 49 2.1.4. Lƣợng khách du lịch – khách du lịch văn hóa đến Điện Biên .............................. 51 2.1.5. Đặc điểm và xu hƣớng của du khách .................................................................... 55 2.2. Cơ sở vật chất kỹ thuật của du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên .................................... 63 2.2.1. Cơ sở kinh doanh du lịch ................................................................................... 63 2.2.2. Cơ sở kinh doanh lƣu trú ................................................................................... 64 2.2.3. Cơ sở kinh doanh ăn uống ................................................................................ .66 2.2.4. Phƣơng tiện vận chuyển khách du lịch.............................................................. 66 2.2.5. Các cơ sở vui chơi, giải trí ................................................................................. 68 2.2.6. Các dịch vụ bổ sung .......................................................................................... 68 2.3. Sản phẩm du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên ................................................................ 69 6 2.3.1. Du lịch tham quan các di tích văn hóa lịch sử................................................... 69 2.3.2. Du lịch phong tục tại các bản Thái .................................................................... 71 2.3.3. Du lịch lễ hội ..................................................................................................... 72 2.3.4. Du lịch làng nghề............................................................................................... 74 2.3.5. Du lịch nghỉ dƣỡng ............................................................................................ 75 2.3.6. Du lịch ẩm thực Điện Biên ................................................................................ 76 2.4. Các tuyến điểm du lịch văn hóa tiêu biểu ở Điện Biên............................................ 78 2.4.1. Các điểm du lịch văn hóa tiêu biểu ....................................................................... 78 2.4.2. Các tuyến du lịch văn hóa tiêu biểu ...................................................................... 85 2.5. Nhân lực du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên ................................................................. 86 2.5.1. Ngồn nhân lực du lịch thƣờng xuyên tỉnh Điện Biên ........................................... 87 2.5.2. Nhân lực du lịch thời vụ .................................................................................... 92 2.6. Tuyên truyền, quảng bá du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên ......................................... 92 2.6.1. Các cấp chính quyền và quản lý nhà nƣớc ........................................................ 92 2.6.2. Các đơn vị kinh doanh du lịch ........................................................................... 94 2.6.3. Cƣ dân bản địa ................................................................................................... 94 2.7. Tổ chức, quản lý du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên .................................................... 95 2.7.1. Cơ quan quản lý nhà nƣớc ................................................................................. 95 2.7.2. Chính quyền địa phƣơng ................................................................................... 98 2.7.3. Các doanh nghiệp du lịch .................................................................................. 98 2.8. Tác động của du lịch đối với các di sản văn hóa ở tỉnh Điện Biên .......................... 99 2.8.1. Tác động của du lịch đối với các di sản văn hóa vật thể ................................... 99 2.8.1.1.Tác động tích cực ........................................................................................ .99 2.8.1.2.Tác động tiêu cực ....................................................................................... 100 2.8.2. Tác động của du lịch đối với các di sản văn hóa phi vật thể ........................... 101 2.8.2.1.Tác động tích cực ....................................................................................... 102 7 2.8.2.2.Tác động tiêu cực ....................................................................................... 102 Tiểu kết chƣơng 2.......................................................................................................... 104 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỈNH ĐIỆN BIÊN ............................................................................................... 105 3.1. Những căn cứ đề xuất giải pháp ............................................................................. 105 3.1.1. Chủ trƣơng chính sách nhà nƣớc ..................................................................... 105 3.1.2. Định hƣớng, chiến lƣợc phát triển của tỉnh Điện Biên ................................... 106 3.1.3. Điều kiện thuận lợi phát triển du lịch văn hóa của tỉnh .................................. 111 3.1.4. Những hạn chế của du lịch văn hóa Điện Biên ............................................... 115 3.2. Những giải pháp góp phần phát triển du lịch văn hóa Điện Biên .......................... 117 3.2.1. Giải pháp cốt lõi ............................................................................................... 117 3.2.1.1. Giải pháp phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù ................................ 117 3.2.1.2. Giải pháp phát triển nhân lực du lịch văn hóa .............................................. 119 3.2.1.3. Giải pháp bảo tồn di sản văn hóa và tài nguyên du lịch văn hóa ................. 121 3.2.1.4. Giải pháp tổ chức, quản lý hoạt động du lịch văn hóa ................................. 123 3.2.2. Giải pháp khuyến khích ................................................................................... 126 3.2.2.1. Giải pháp phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật .................................................. 126 3.2.2.2. Xây dựng các tuyến điểm du lịch văn hóa tiêu biểu ở Điện Biên ................ 128 3.2.2.3. Giải pháp phát triển thị trƣờng khách du lịch văn hóa ................................. 131 3.2.2.4. Giải pháp xúc tiến, quảng bá sản phẩm du lịch văn hóa .............................. 132 Tiểu kết chƣơng 3 ......................................................................................................................... 134 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 135 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 137 PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 142 8 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ASEAN Association of Southeast Asian Nations Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á CHDCND Cộng hòa dân chủ nhân dân ICOMOS International Council On Monuments and Sites Hội đồng Quốc tế về Di tích và Di chỉ DLVH Du lịch văn hóa DIN Mã của sân bay Điện Biên ĐBP Điện Biên Phủ ITE HCM Largest travel event Ho Chi Minh Hội chợ du lịch quốc tế Hồ Chí MInh IAIA International Air Transport Association Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế NĐ-CP Nghị định – Chính phủ TP Thành phố TX Thị xã TDMNBB Trung du miền núi Bắc bộ HTX Hợp tác xã HAN Mã của sân bay Hà Nội KH - UBND Kế hoạch - Ủy ban nhân dân NQ/TW Nghị quyết /Trung ƣơng QĐ-SVHTTDL Quyết định – Sở Văn hóa Thể thao Du lịch QĐ-UBND Quyết định - Ủy ban Nhân dân 9 QĐNDVN Quân đội nhân dân Việt Nam QĐ Quân đội QH Quốc hội QL Quốc lộ VITM Vietnam International Travel Mart Hội chợ quốc tế Việt Nam GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội UBND Ủy ban Nhân dân UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa thế giới UNIDO (United Nations Industrial Development Organization) Tổ chức Phát triển Công nghiệp của Liên hợp quốc UNWTO (World Tourism Organization) Tổ chức Du lịch thế giới 10 DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Bảng 1.1: Tài nguyên văn hóa vật thể và phi vật thể ...................................................... 16 Bảng 1.2: So sánh sản phẩm du lịch và sản phẩm văn hóa ............................................. 17 Bảng 1.3:Các di tích đƣợc xếp hạng cấp quốc gia ở Điện Biên ..................................... 33 Bảng 2.1: Hiện trạng ngày khách và ngày lƣu trú trung bình ........................................ 50 Bảng 2.2: Lƣợng khách du lịch đến một số tỉnh Tây Bắc............................................... 51 Bảng 2.3: Hiện trạng khách du lịch đến Điện Biên ........................................................ 52 Bảng 2.4: Thị trƣờng khách quốc tế đến Điện Biên ...................................................... 54 Bảng 2.5: Doanh thu du lịch của các đơn vị qua các giai đoạn ...................................... 59 Bảng 2.6: Chi phí tour du lịch 3 ngày 2 đêm của khách trong nƣớc vận chuyển bằng máy bay .................................................................................................................. 60 Bảng 2.7: Chi phí tour du lịch 4 ngày 3 đêm của khách trong nƣớc vận chuyển bằng ô tô ................................................................................................................... 61 Bảng 2.8: Các doanh nghiệp kinh doanh du lịch ở Điện Biên ........................................ 64 Bảng 2.9: Cơ sở lƣu trú ở Điện Biên............................................................................... 65 Bảng 2.10: Các nhà hàng ở Điện Biên ............................................................................ 66 Bảng 2.11: Các lớp nghiệp vụ du lịch đã đƣợc tổ chức .................................................. 87 Bảng 2.12: Lao động trực tiếp trong du lịch ở Điện Biên............................................... 88 Bảng 2.13: Dự đoán số lƣợng lao động trong du lịch từ 2015 – 2030............................ 90 Bảng 2.14: Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên ............................... 90 Bảng 2.15: Trung tâm Xúc tiến Thƣơng mại Đầu tƣ và Du lịch Điện Biên ................... 91 Bảng 2.16: Bảo tàng chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ ............................................... 91 11 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang Sơ đồ 1.1: Quy trình bảo tồn di sản ................................................................................ 25 Biểu đồ 2.1:Mục đích của du khách đến Điện Biên........................................................ 46 Biểu đồ 2.2: Phân kỳ khách du lịch đến Điện Biên ........................................................ 48 Biểu đồ 2.3: Nguồn khách trong nƣớc đến Điện Biên .................................................... 54 Biểu đồ 2.4: Nhu cầu lƣu trú của khách đến Điện Biên .................................................. 56 Biểu đồ 2.5: Thời gian lƣu trú của khách đến Điện Biên ............................................... 58 Biểu đồ 2.6: Mức chi tiêu của khách đến Điện Biên ...................................................... 62 Biểu đồ 2.7: Tỷ lệ trình độ lao động năm 2012 .............................................................. 89 12 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Điện Biên là một tỉnh phía Tây Bắc của tổ quốc, từ lâu đã trở thành một mảnh đất không những có tiềm năng về kinh tế lâm nghiệp, nông nghiệp và chăn nuôi gia súc gia cầm, mà còn là một vùng đất giàu tiềm năng du lịch. Đặc biệt là các loại hình du lịch văn hóa nhƣ du lịch lễ hội, du lịch văn hóa tộc ngƣời, du lịch tìm hiểu các di tích văn hóa lịch sử, du lịch mạo hiểm, du lịch lâm nghiệp... Ở Điện Biên có nhiều điểm du lịch văn hóa tiêu biểu nhƣ Hầm Đờ cát, Đồi A1, Tƣợng đài chiến thắng điện biên phủ, Nghĩa trang A1, Bảo tàng chiến thắng, Khu hầm chỉ huy của Đại tƣớng Võ Nguyên Giáp – Mƣờng Phăng, Đền Hoàng Công Chất, bản văn hóa du lịch Che Căn – Mƣờng Phăng, bản văn hóa du lịch Him Lam II, bản Mển, bản Ten, Khu khoáng nóng Uva… Bên cạnh các điểm du lịch trên, nét văn hóa đặc thù của ngƣời dân vùng đất phía Tây Bắc tổ quốc cũng là những tài nguyên vô giá để tạo nên các sản phẩm du lịch văn hóa ở Điện Biên. Du lịch văn hóa Điện Biên có nhiều sức hấp dẫn đối với khách du lịch trong và ngoài nƣớc. Đặc biệt là khách du lịch ở các khu vực nhƣ Đồng bằng sông Hồng, TP. Hà Nội và miền đồng bằng Bắc Bộ. Sức hấp dẫn của du lịch văn hóa ở Điện Biên ẩn chứa nhiều điều kỳ thú qua từng dòng sông, ngọn núi, văn hóa ẩm thực, các tôn giáo, tín ngƣỡng bản địa và lễ hội của các dân tộc cộng cƣ trên vùng đất lịch sử. Sự lôi cuốn này đƣợc thể hiện qua tổng số lƣợng khách du lịch đến Điện Biên hàng năm đều tăng mạnh và năm 2011 lƣợng khách du lịch văn hóa đến Điện Biên đạt 353 ngàn lƣợt ngƣời. Bên cạnh việc góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, du lịch văn hóa ở Điện Biên còn có vai trò rất lớn trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa bản địa, và tiếp thu các giá trị văn hóa trong khu vực, hay trong quốc gia, để làm phong phú thêm đời sống văn hóa địa phƣơng. Tuy nhiên, hiện nay du lịch văn hóa Điện Biên chƣa đƣợc nghiên cứu đầy đủ, toàn diện và phù hợp, vì vậy chúng tôi lựa chọn việc “Nghiên cứu phát triển du 13 lịch văn hóa tỉnh Điện Biên” làm đề tài cho luận văn Thạc sĩ Du lịch học của mình là bởi các lý do chính sau: - Thứ nhất, hoạt động của du lịch nói chung, du lịch văn hóa nói riêng của tỉnh Điện Biên còn nhiều bất cập và yếu kém, chƣa phát huy đƣợc hết thế mạnh, tiềm năng, tài nguyên và các điều kiện phát triển du lịch, nên chƣa thật sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, vì vậy cần có những nghiên cứu chuyên sâu để có thể góp phần phát triển nó. Thứ hai, các nghiên cứu về du lịch Điện Biên từ trƣớc đến nay còn khá khái quát, chung chung, hoặc trong những phạm vi còn rất hẹp, chƣa giúp cho việc hình dung đầy đủ về các thế mạnh và hạn chế của du lịch tỉnh này. Thứ ba, du lịch văn hóa chiếm giữ vị trí chủ đạo của du lịch Điện Biên, nhƣng hiện nay chƣa đƣợc một bộ phận cán bộ chính quyền và nhân dân nhận thức cũng nhƣ quan tâm đầy đủ, vì vậy cần một nghiên cứu chuyên sâu nhắm góp phần xác định tầm quan trọng của du lịch văn hóa trong việc phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, cũng nhƣ góp phần giúp ngƣời Điện Biên nhận thức và hành động phù hợp hơn để phát triển du lịch Điện Biên. 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Cho đến nay, ngoài những nghiên cứu, giới thiệu khá phong phú về văn hóa Điện Biên, bắt đầu có một số công trình nghiên cứu về du lịch Điện Biên nhƣ: Đặng Thị Oanh (2011), Lễ hội dân gian các dân tộc thiểu số tỉnh Điện Biên với vấn đề bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch của tỉnh, Đề tài nghiên cứu cấp tỉnh – Hội văn học nghệ thuật tỉnh Điện Biên; Bùi Minh Thƣ (2006), Tổ chức lãnh thổ du lịch tỉnh Điện Biên, Luận văn thạc sĩ địa lý du lịch, Trƣờng ĐHSP Hà Nội. … Các đề tài nghiên cứu trên đã nêu lên đƣợc những tiềm năng, thực trạng và định hƣớng phát triển của du lịch ở Điện Biên nói chung. Đề tài nghiên cứu của Đặng Thị Oanh đã đi sâu vào phân tích lễ hội, sản phẩm du lịch văn hóa của cộng đồng các dân tộc của tỉnh Điện Biên từ đó có một góc nghiên cứu mới đối với du lịch văn hóa ở Điện Biên. Nhìn chung, tất cả các đề tài nghiên cứu trên đã góp phần 14 khẳng định việc phát triển du lịch văn hóa ở Điện Biên là hoàn toàn khả thi và để lại tƣ liệu quan trọng cho các công trình nghiên cứu sau. Tuy nhiên, vấn đề còn bỏ ngỏ chƣa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu và toàn diện về du lịch văn hóa ở Điện Biên. Các đề tài trên hoặc chỉ dừng lại ở mức độ nghiên cứu chung về định hƣớng phát triển của du lịch Điện Biên, hoặc nghiên cứu ở phạm vi quá nhỏ về du lịch văn hóa lễ hội của một tỉnh mà chƣa đi sâu vào nghiên cứu tính toàn diện về loại hình du lịch văn hóa... Vì thế, nhiệm vụ đặt ra của luận văn là nghiên cứu chuyên đề về du lịch văn hóa, thế mạnh du lịch chủ yếu của tỉnh, một cách tƣơng đối đầy đủ, toàn diện để đề ra đƣợc những giải pháp thiết thực bƣớc đầu, góp phần phát triển du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Góp phần phát triển du lịch văn hóa Điện Biên, cũng nhƣ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong phát triển du lịch ở Điện Biên. 3.2. Nhiệm vụ - Tổng quan và tiếp tục làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về du lịch văn hóa. - Đánh giá điều kiện phát triển du lịch văn hóa ở Điện Biên. - Phân tích thực trạng của hoạt động du lịch văn hóa ở Điện Biên. - Đề xuất những giải pháp phù hợp để phát triển du lịch văn hóa nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch Điện Biên nói riêng và nền kinh tế xã hội của tỉnh Điện Biên nói chung. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu những lĩnh vực chủ yếu của du lịch văn hóa Điện Biên nhƣ: Cơ sở vật chất kỹ thuật, sản phẩm du lịch văn hóa, di tích lịch sử, thị trƣờng, nguồn nhân lực, tổ chức, quản lý, tuyên truyền, quảng bá, công tác bảo tồn các di sản và tác động của du lịch đối với các di sản văn hóa ở tỉnh Điện Biên. 15 4.2. Phạm vi nghiên cứu Không gian: Toàn bộ các hoạt động du lịch văn hóa tại tỉnh Điện Biên, cùng các di tích văn hóa – lịch sử đƣợc xếp hạng cấp tỉnh, cấp quốc gia và một phần của văn hóa vô thể nhƣ các phong tục tập quán, lễ hội, nghề thủ công truyền thống, văn hóa ẩm thực, văn hóa múa xòe, nhảy sạp và sinh hoạt văn hóa cộng đồng của đồng bào các dân tộc thiểu số… Thời gian: Từ năm 2007 đến năm 2012. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu: - Phƣơng pháp điều tra thực địa - Phƣơng pháp sƣu tầm tài liệu - Phƣơng pháp phân tích tổng hợp - Phƣơng pháp chuyên gia - Phƣơng pháp bản đồ, biểu đồ - Phƣơng pháp dự báo Luận văn cũng sử dụng các tài liệu thứ cấp, các nguồn thông tin từ các sở ban ngành, thƣ viện, các tổ chức hiệp hội khoa học lớn, các cổng thông tin chuyên đề, các nhà xuất bản khoa học, các diễn đàn chuyên môn, các website của chuyên gia làm cơ sở cho nghiên cứu của mình. 6. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các bảng biểu, danh mục các chữ viết tắt, luận văn gồm có 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về du lịch văn hóa và điều kiện phát triển du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên. Chương 2: Thực trạng hoạt động du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên. Chương 3: Một số giải pháp góp phần phát triển du lịch văn hóa tỉnh Điện Biên. 16 7. Đóng góp của luận văn - Tổng quan cơ sở lý luận về nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa. - Khảo sát và phân tích thực trạng hoạt động du lịch văn hóa ở Điện Biên. - Đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch văn hóa ở Điện Biên. 17 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH VĂN HÓA VÀ ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỈNH ĐIỆN BIÊN 1.1. Cơ sở lý luận về du lịch văn hóa Trong phần này, luận văn đề cập tới những vấn đề có tính lý thuyết, những khái niệm chủ đạo có liên quan nhƣ cơ sở cho các nghiên cứu, khảo sát trong nội dung luận văn. 1.1.1. Quan niệm về du lịch văn hóa Cần có sự phân biệt rõ giữa cụm từ “Du lịch văn hóa’’ và “Văn hóa du lịch’’. Khi nói đến văn hóa du lịch là nói đến văn hóa của con ngƣời trong hoạt động khai thác, sử dụng và hƣởng thụ sản phẩm du lịch. Nói đến ý thức văn hóa và cách ứng xử của con ngƣời thể hiện trong mọi hoạt động du lịch. Thuật ngữ “Du lịch văn hóa” ở đây muốn đề cập đến một loại hình du lịch mà lấy những giá trị vật thể và phi vật thể của các di sản và truyền thống văn hóa của dân tộc làm nòng cốt trong chƣơng trình du lịch. Hiện nay trên thế giới và trong nƣớc có rất nhiều khái niệm về du lịch văn hóa nhƣ sau: “Du lịch văn hóa là loại hình du lịch mà mục tiêu là khám phá những di tích và di chỉ. Nó mang lại những ảnh hưởng tích cực bằng việc đóng góp vào việc duy tu, bảo tồn. Loại hình này trên thực tế đã minh chứng cho những nổ lực bảo tồn và tôn tạo, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng vì những lợi ích văn hóa – kinh tế – xã hội” (ICOMOS). Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) cũng đƣa ra một khái niệm khác về du lịch văn hóa “Du lịch văn hóa bao gồm hoạt động của những người với động cơ chủ yếu là nghiên cứu, khám phá về văn hóa như các chương trình nghiên cứu, tìm hiểu về nghệ thuật biểu diễn, về các lễ hội và các sự kiện về văn hóa khác nhau, thăm 18 các di tích đền đài, du lịch nghiên cứu thiên nhiên, văn hóa hoặc nghệ thuật dân gian và hành hương”. Theo Luật du lịch Việt Nam thì “Du lịch văn hóa là hình thức du lịch dựa vào bản sắc văn hóa dân tộc với sự tham gia của cộng đồng nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống”. Hoặc “Du lịch văn hóa là loại hình du lịch dựa trên cơ sở khai thác các giá trị di sản văn hóa dân tộc và được tổ chức một cách có văn hóa”1[3,tr.98] Nhƣ vậy, du lịch văn hóa là lĩnh vực du lịch khai thác các tài nguyên du lịch văn hóa, các dịch vụ thích hợp nhằm tạo ra các sản phẩm du lịch phục vụ nhu cầu của du khách. Du lịch văn hóa lấy văn hóa làm tài nguyên du lịch. Du lịch văn hóa có tính lựa chọn khách, nó vừa mang tính giáo dục nhận thức, vừa giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa và là cầu nối cho việc giao lƣu văn hóa giữa các vùng miền. 1.1.2. Quan niệm về tài nguyên du lịch văn hóa Luật du lịch Việt Nam chia tài nguyên ra 2 dạng chính là tài nguyên du lịch tự nhiên bao gồm các yếu tố địa chất nhƣ: rừng, biển, sông, hồ, hang động… và dạng tài nguyên du lịch văn hóa đang đƣợc khai thác và chƣa đƣợc khai thác. Tài nguyên du lịch văn hóa đƣợc tạo ra từ bàn tay và khối óc của con ngƣời trong quá trình sống, lao động và sáng tạo nhƣ các di tích lịch sử văn hóa, các món ăn hay hàng thủ công mỹ nghệ… Hiểu theo cách này thì các thành tố văn hóa đƣợc xếp vào dạng tài nguyên du lịch văn hóa nhƣ truyền thống văn hóa, các yếu tố văn hóa, văn nghệ dân gian... và đây cũng là nguồn tài nguyên hết sức độc đáo trong du lịch. Tuy nhiên, tài nguyên văn hóa đƣợc chia ra 2 loại cơ bản là tài nguyên văn hóa vật thể thì tồn tại dƣới dạng hữu hình mà con ngƣời có thể thấy và chạm vào đƣợc nhƣ các công trình kiến trúc, hàng thủ công, các công cụ …; còn tài nguyên văn hóa phi vật thể thì tồn tại ở dạng vô hình, không hiện hữu trong không gian, con ngƣời chỉ có 1 Nguyễn Văn Bình (2005), Phát triển du lịch sinh thái, du lịch văn hóa – một công cụ bảo vệ môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, Bảo vệ môi trƣờng du lịch, Tổng cục Du lịch, tr.98 19 thể cảm nhận thông qua các giác quan nhƣ lễ hội, các loại hình nghệ thuật, cách giao tiếp, ứng xử … Bảng 1.1: Tài nguyên văn hóa vật thể và phi vật thể 1: Tài nguyên văn hóa vật thể Tài nguyên văn hóa phi vật thể - Kiến trúc - Tôn giáo, tín ngƣỡng - Điêu khắc - Phong tục, tập quán - Hội họa - Lễ hội - Trang phục - Ngôn ngữ - Trang sức - Văn học nghệ thuật - Ẩm thực - Âm nhạc - Công cụ lao động, sản xuất - Vũ đạo - Vũ khí chiến đấu - Võ thuật - Phƣơng tiện sinh hoạt - Nghề thủ công truyền thống - Các di sản truyền khấu dân gian - Nghệ thuật diễn xƣớng Không phải tất cả tài nguyên văn hóa đều là tài nguyên du lịch văn hóa. Nó phải đáp ứng đủ các điều kiện khách quan và chủ quan. Tài nguyên du lịch văn hóa là toàn bộ tài nguyên văn hóa có khả năng kết hợp với các loại dịch vụ du lịch tương ứng để tạo thành sản phẩm du lịch2 Các giá trị di sản vật thể hay phi vật thể chỉ đƣợc phát huy khi nó thực sự đóng vai trò nhất định tác động đến tâm lý, tình cảm và tri thức của con ngƣời. Nhƣ vậy, chỉ những giá trị văn hóa nào đƣợc phép khai thác đƣa vào trong hoạt động du 1 Bảng 1.1: Nguyễn Phạm Hùng (2013), Nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng. Những vấn đế lý luận. Đề tài khoa học trọng điểm nhóm A, Đại học Quốc gia Hà Nội. 2 Nguyễn Phạm Hùng (2013), Nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng. Những vấn đế lý luận. Đề tài khoa học trọng điểm nhóm A, Đại học Quốc gia Hà Nội. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan