BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
------------------
DƯƠNG THỊ OANH
NGHIÊN CỨU MỨC PROTEIN VÀ LYZIN
TRONG KHẨU PHẦN THỨC ĂN NUÔI GÀ LAI M13
THÁI HOÀ × (THÁI HOÀ × AI CẬP) THƯƠNG PHẨM
LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: CHĂN NUÔI
Mã số
: 60.62.40
Người hướng dẫn khoa học: TS. PHÙNG ðỨC TIẾN
HÀ NỘI - 2010
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........i
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t«i víi sù gióp
®ì cña c¸c tËp thÓ trong vµ ngoµi c¬ quan.
C¸c kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ t«i xin chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ nh÷ng sè liÖu trong b¶n luËn v¨n nµy.
Häc viªn
D−¬ng ThÞ Oanh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........i
Lêi c¶m ¬n
§Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n vµ kÝnh träng tíi
Ban Gi¸m ®èc, Ban §µo t¹o sau ®¹i häc – tr−êng ®¹i häc N«ng nghiÖp Hµ
Néi ®B t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh häc tËp, thùc hiÖn ®Ò tµi vµ
hoµn thµnh luËn v¨n.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ThÇy, C« gi¸o ®B tËn t×nh truyÒn ®¹t
nh÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n hÕt søc quý b¸u trong qu¸ tr×nh häc tËp.
Nh©n dÞp nµy t«i xin bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c tíi Gi¸m
®èc Trung t©m nghiªn cøu gia cÇm Thôy Ph−¬ng, thÇy h−íng dÉn khoa häc TiÕn sü Phïng §øc TiÕn ®B ®Çu t− nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian chØ b¶o tËn t×nh
gióp t«i thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban Gi¸m ®èc, Bé m«n Nghiªn cøu gia cÇm,
Phßng Thó y, Nhãm thùc hiÖn ®Ò tµi gµ ®Æc s¶n vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn
Trung t©m Nghiªn cøu gia cÇm Thuþ Ph−¬ng ®B gióp ®ì c¬ së vËt chÊt, c«ng
søc trong qu¸ tr×nh häc tËp, thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
T«i xin ®−îc bµy tá lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi Phßng Ph©n tÝch thøc ¨n vµ
S¶n phÈm ch¨n nu«i - ViÖn Ch¨n nu«i ®B gióp ®ì trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò
tµi.
T«i xin c¶m ¬n s©u s¾c tíi nh÷ng ng−êi th©n trong gia ®×nh, cïng b¹n bÌ
®B ®éng viªn khÝch lÖ vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn, gióp ®ì t«i häc tËp vµ hoµn thµnh
luËn v¨n nµy.
Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2010
D−¬ng ThÞ Oanh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........ii
MỤC LỤC
Lêi cam ®oan……………………………………………………..…………..i
Lêi c¶m ¬n.......................................................................................................ii
Môc lôc...........................................................................................................iii
Danh môc b¶ng..............................................................................................iv
Danh môc h×nh……………………………………………………………....v
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t………………………………………………...vii
1 Më ®Çu ............................................................................................................i
1.1 §Æt vÊn ®Ò ................................................................................................1
1.2 Môc tiªu cña ®Ò tµi...................................................................................2
1.3 ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn ..................................................................2
2 tæng quan tµi liÖu .........................................................................................3
2.1 C¬ së khoa häc vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng .................................................3
2.2.2 Chøc n¨ng sinh häc cña protein ........................................................8
2.2.3 Ph©n lo¹i protein................................................................................9
2.2.4 Tiªu ho¸ vµ hÊp thu protein trong gia cÇm......................................10
2.2.5 Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l−îng protein....................................11
2.2.6 Nhu cÇu protein cho gia cÇm...........................................................12
2.3 AxÝt amin trong dinh d−ìng gia cÇm .....................................................17
2.3.1 Kh¸i niÖm vÒ axÝt amin ...................................................................17
2.3.2 Ph©n lo¹i axÝt amin..........................................................................17
2.3.3 Nhu cÇu vÒ axÝt amin cña gia cÇm ..................................................18
2.3.5 axÝt amin tæng hîp trong ch¨n nu«i gia cÇm..................................26
2.4 T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc ............................................28
2.4.1 C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn gµ broiler ...........................................28
2.4.2 C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn gµ x−¬ng ®en, thÞt ®en .......................31
3. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu....................................................38
3.1 §èi t−îng, VËt liÖu nghiªn cøu..............................................................38
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........iii
3.2 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu .........................................................38
3.3 Néi dung nghiªn cøu..............................................................................38
3.4 ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ........................................................................38
3.4.1 Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm........................................................38
3.4.2 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n thÝ nghiÖm
..................................................................................................................40
3.4.3 KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n thÝ nghiÖm .....41
3.4.4 Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu..................................................43
3.5 Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu......................................................................46
4 KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn ..............................................................47
4.1 Tû lÖ nu«i sèng.......................................................................................47
4.2 Khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13...............................................................49
4.3 Sinh tr−ëng tuyÖt ®èi cña gµ M13..........................................................56
4.4 Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi cña gµ M13.........................................................60
4.5 L−îng thøc ¨n thu nhËn cña gµ M13 .....................................................62
4.6 HiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n cña gµ M13...................................................64
4.7 HiÖu qu¶ sö dông protein cña gµ M13 ...................................................69
4.8 HiÖu qu¶ sö dông lyzin cña gµ M13 ......................................................72
4.9 Tiªu tèn n¨ng l−îng cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ .......................75
4.10 Chi phí thức ăn/kg tăng khối lượng cơ thể của gà M13…………..…77
4.11 HiÖu qu¶ sö dông c¸c møc protein, lyzin trong khÈu phÇn nu«i gµ M13
th−¬ng phÈm..............................................................................................................79
4.12 KÕt qu¶ ph©n tÝch thÞt gµ M13 thÝ nghiÖm ë 5 tuÇn tuæi...............................81
4.13 Kết quả áp dụng khẩu phần nghiên cứu vào sản xuất ..........................84
5 KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ.....................................................................................85
5.1 KÕt luËn…………………………………………………………….84
5.2. §Ò nghÞ ..............................................................................................86
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........iv
Danh môc b¶ng
B¶ng 3.1 S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm .....................................................................39
B¶ng 3.2 KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña nguyªn liÖu thøc ¨n thÝ nghiÖm……….41
B¶ng 3.3 Thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña khÈu phÇn thÝ nghiÖm cho gµ
M13 nu«i thÞt tõ 0 ®Õn 3 tuÇn tuæi.........................................................42
B¶ng 3.4 Thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña khÈu phÇn thÝ nghiÖm cho gµ
M13 nu«i thÞt tõ 4 ®Õn 5 tuÇn tuæi.........................................................43
B¶ng 4.1 Tû lÖ nu«i sèng cña gµ M13 (%) ......................................................48
B¶ng 4.2 Khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 (g/con)............................................50
B¶ng 4.3 Tèc ®é sinh tr−ëng tuyÖt ®èi cña gµ M13(g/con/ngµy) ....................57
B¶ng 4.4 §é sinh tr−ëng t−¬ng ®èi cña gµ M13 (%).......................................60
B¶ng 4.5 L−îng thøc ¨n thu nhËn cña gµ M13 (g/con/ngµy) ............................. 63
B¶ng 4.6 Tiªu tèn thøc ¨n cho mét kg t¨ng khèi l−îngc¬ thÓ cña gµ M13(kg)……66
B¶ng 4.7 Tiªu tèn protein cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(g)……..70
B¶ng 4.8 Tiªu tèn lyzin cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(g)……….73
B¶ng 4.9 Tiªu tèn n¨ng l−îng cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(kcal ME).........76
B¶ng 4.10 Chi phÝ thøc cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(1000®)…..78
B¶ng 4.11 HiÖu qu¶ sö dông c¸c møc protein, lyzin trong khÈu phÇn nu«i gµ M13
th−¬ng phÈm.........................................................80
B¶ng 4.12 KÕt qu¶ ph©n tÝch thÞt gµ M13 ë 5 tuÇn tuæi.............................................83
Bảng 4.13 Kết quả nu«i gà M13 ñến 5 tuần tuổi tại ð«ng Anh - Hà Nội.......84
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........v
DANH MôC H×NH
§å thÞ 4.1 Khèi l−îng c¬ thÓ gµ M13 thÝ nghiÖm 0-5 tuÇn tuæi......................53
§å thÞ 4.2 Tèc ®é sinh tr−ëng tuyÖt ®èi cña gµ M13 qua c¸c tuÇn tuæi ..........56
§å thÞ 4.3 Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi cña gµ M13 qua c¸c tuÇn tuæi.....................61
BiÓu ®å 4.1 L−îng thøc ¨n thu nhËn cña gµ M13 lóc 5 tuÇn tuæi……………62
BiÓu ®å 4.2 Tiªu tèn thøc ¨n/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 3 tuÇn
tuæi ......................................................................................................65
BiÓu ®å 4.3 Tiªu tèn thøc ¨n/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 5 tuÇn
tuæi ......................................................................................................65
BiÓu ®å 4.4 Tiªu tèn protein/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 3 tuÇn
tuæi ......................................................................................................69
BiÓu ®å 4.5 Tiªu tèn protein/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 5 tuÇn
tuæi ......................................................................................................71
BiÓu ®å 4.6 Tiªu tèn lyzin/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 3 tuÇn tuæi .....74
BiÓu ®å 4.7 Tiªu tèn lyzin/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 5 tuÇn tuæi .....74
Bảng 4.13. Kết quả nuôi gà thịt ñến 5 tuần tuổi tại ðông Anh - Hà Nội ...... 84
¶nh 1 S¬ ®å t¹o gµ M13……………………………………………………… …..34
¶nh 2 Gµ M13 thÝ nghiÖm lóc 3 tuÇn tuæi vµ 5 tuÇn tuæi………………………….55
¶nh Gµ M13 thÞt ë lóc 5 tuÇn tuæi…………………………………………………82
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........vi
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
Cs
céng sù
Cys
Cystein
®
®ång
g
gam
kg
Ki lo gam
EN
chØ sè kinh tÕ
KP
KhÈu phÇn
KLCT
khèi l−îng c¬ thÓ
Lyz
Lyzin
ME
n¨ng l−îng trao ®æi
Met
Methionine
Pr
Protein
PN
chØ sè s¶n xuÊt
T¡
thøc ¨n
TN
thÝ nghiÖm
TT
tuÇn tuæi
TTT¡
Tiªu tèn thøc ¨n
TS
Tæng sè
TH
Tiªu ho¸
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........vii
1. më ®Çu
1.1 §Æt vÊn ®Ò
§B tõ l©u gµ n¨m ngãn, x−¬ng ®en, thÞt ®en ®−îc ng−êi tiªu dïng quan
t©m ®Õn nh− mét nguån thùc phÈm bæ d−ìng, n©ng cao søc khoÎ, ®Æc biÖt cho
ng−êi giµ, trÎ em, phô n÷ mang thai, ...
Gµ M13 (3/4Th¸i Hoµ, 1/4Ai CËp) ®−îc t¹o ra tõ gµ Ai CËp vµ gµ Th¸i
Hoµ - mét gièng gµ quý (x−¬ng ®en, thÞt ®en, ch©n n¨m ngãn) cã nguån gèc
thuéc huyÖn Th¸i Hoµ, tØnh Giang T©y – Trung Quèc, nhËp vÒ Trung t©m
Nghiªn cøu gia cÇm Thuþ Ph−¬ng n¨m 1999.
Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Phïng §øc TiÕn, NguyÔn ThÞ M−êi vµ cs,
2007[40] con lai M13 da, thÞt, x−¬ng ®en, mang ®Æc ®iÓm gµ ¸c Th¸i Hoµ.
C¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt v−ît tréi so víi gµ Th¸i Hoµ, nu«i thÞt ®Õn 5 tuÇn
tuæi, tû lÖ nu«i sèng 97,75%, khèi l−îng ®¹t 272,3g/con. HiÖn nay gµ M13
®ang ®−îc ph¸t triÓn trong s¶n xuÊt vµ ®−îc Héi ®ång khoa häc ViÖn Ch¨n
nu«i ®Ò nghÞ cho phÐp triÓn khai dù ¸n s¶n xuÊt thö nghiÖm.
Thời gian qua, mới chỉ chú ý công tác giống, về thức ăn dinh dưỡng
chưa ñược quan tâm. V× vËy nghiên cứu dinh dưỡng cho gà này là rất cần
thiết. Dinh d−ìng phï hîp sÏ gióp cho gia cÇm khoÎ m¹nh, sinh tr−ëng tèt,
n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. Trong dinh dưỡng thì hµm l−îng
protein vµ c©n b»ng axít amin khÈu phÇn ®ãng vai trß quan träng. Bëi v×
protein kh«ng chØ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c¸c m« c¬ mµ nã cßn lµ c¸c chÊt
quan träng trong c¬ thÓ sèng nh− lµ men sinh häc, hãc m«n, kh¸ng thÓ, ...MÆt
kh¸c c¬ thÓ con vËt chØ cã thÓ tæng hîp nªn c¸c lo¹i protein cña nã theo mét
”mÉu” c©n ®èi do mB di truyÒn quy ®Þnh. C¸c axít amin n»m ngoµi mÉu c©n
®èi sÏ bÞ oxy ho¸ cho n¨ng l−îng dÉn ®Õn con vËt gi¶m ¨n, hiÖu qu¶ sö dông
protein khÈu phÇn thÊp, vËt nu«i chËm lín. Do vËy khÈu phÇn ¨n ch¨n nu«i
cÇn cã tû lÖ protein còng nh− tû lÖ c¸c axít amin kh«ng thay thÕ phï hîp víi
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........1
nhu cÇu cña mçi gièng, mçi giai ®o¹n ®Ó hiÖu qu¶ sö dông protein khÈu phÇn
tèi ®a, vËt nu«i ®¹t sinh tr−ëng tèi −u.
Trong ch¨n nu«i gia cÇm, thøc ¨n chiÕm kho¶ng 70% gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Nã ®−îc phèi hîp tõ 2 lo¹i nguyªn liÖu chÝnh ®ã lµ c¸c chÊt giµu n¨ng
l−îng vµ giµu protein. Gi¸ tiÒn cña thøc ¨n giµu protein ®¾t h¬n nhiÒu so víi
c¸c lo¹i giµu n¨ng l−îng. Do ®ã viÖc x¸c ®Þnh thøc ¨n cho mçi gièng, mçi giai
®o¹n, mçi h−íng s¶n xuÊt cã dinh d−ìng thÝch hîp ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ ®−îc c¸c nhµ ch¨n nu«i ®Æc biÖt
quan t©m.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu trªn, chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi: “ Nghiªn
cøu møc protein vµ lyzin trong khÈu phÇn thøc ¨n nu«i gµ lai M13 Th¸i
Hoµ x (Th¸i Hoµ x Ai CËp) th−¬ng phÈm".
1.2 Môc tiªu cña ®Ò tµi
X¸c ®Þnh møc protein, møc lyzin thÝch hîp trong khÈu phÇn nu«i gµ lai
M13 th−¬ng phÈm ë giai ®o¹n 0–3tuÇn tuæi vµ 4–5 tuÇn tuæi.
1.3 ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn
KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®B ®−a ra ®−îc hµm l−îng protein vµ lyzin thÝch hîp
trong khÈu phÇn thøc ¨n nu«i gµ M13 th−¬ng phÈm giai ®o¹n 0-3 tuÇn tuæi
t−¬ng øng lµ 21% vµ 1,10%, giai ®o¹n 4-5 tuÇn tuæi lµ 20% vµ 1,0%.
Tõ ®ã lµm c¬ së khoa häc cho viÖc x©y dùng khÈu phÇn cho gµ M13
th−¬ng phÈm nu«i lÊy thÞt trong ®iÒu kiÖn thøc ¨n vµ m«i tr−êng khÝ hËu cña
miÒn B¾c ViÖt Nam.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........2
2. tæng quan tµi liÖu
2.1 C¬ së khoa häc vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng
Sinh tr−ëng lµ qu¸ tr×nh tæng hîp, tÝch luü c¸c chÊt h÷u c¬ cña c¬ thÓ. §ã
lµ sù t¨ng lªn vÒ chiÒu dµi, chiÒu cao vµ bÒ ngang còng nh− khèi l−îng cña
c¸c bé phËn vµ toµn bé c¬ thÓ con vËt. Sù tÝch luü dÇn c¸c chÊt h÷u c¬ ®ã chñ
yÕu lµ tÝch luü protein.
Theo TrÇn §×nh Miªn, Vò KÝnh Trùc, 1977(DÉn theo Phïng §øc TiÕn,
1996)[41] “Sinh tr−ëng lµ mét qu¸ t×nh tÝch luü c¸c chÊt h÷u c¬ do ®ång ho¸
vµ dÞ ho¸, lµ sù t¨ng chiÒu cao, chiÒu dµi, bÒ ngang, thÓ tÝch, khèi l−îng c¸c
bé phËn vµ toµn bé c¬ thÓ con vËt trªn c¬ së tÝnh chÊt di truyÒn tõ ®êi tr−íc”.
Mozan, 1977(dÉn theo Chambers J.R, 1990)[61] ®Þnh nghÜa sinh tr−ëng lµ
tæng sù t¨ng tr−ëng cña c¸c bé phËn nh−: thÞt, x−¬ng, da. VÒ mÆt sinh häc,
sinh tr−ëng ®−îc xem nh− qu¸ tr×nh tæng hîp protein nªn ng−êi ta th−êng lÊy
viÖc t¨ng khèi l−îng lµm chØ tiªu ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh sinh tr−ëng. Sù sinh
tr−ëng cña c¸c m« vµ c¬ ®−îc diÔn ra theo tr×nh tù sau: hÖ thèng tiªu ho¸, néi
tiÕt, hÖ thèng x−¬ng, hÖ thèng c¬ b¾p, mì.
Sinh tr−ëng lµ mét qu¸ tr×nh ®éng, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t dôc, tu©n
theo c¸c quy luËt nhÊt ®Þnh, ®ã lµ quy luËt sinh tr−ëng ph¸t dôc theo giai ®o¹n,
quy luËt sinh tr−ëng ph¸t dôc kh«ng ®ång ®Òu vµ quy luËt theo chu kú.
Tèc ®é sinh tr−ëng cña vËt nu«i ®−îc biÓu thÞ trªn ®−êng cong sinh
tr−ëng. §−êng cong sinh tr−ëng cña gia cÇm gåm cã pha sinh tr−ëng cã tèc
®é nhanh diÔn ra tõ khi në ®Õn khi con vËt ®¹t tèc ®é sinh tr−ëng cao nhÊt vµ
pha sinh tr−ëng cã tèc ®é chËm kÐo dµi tõ giai ®o¹n kÕ tiÕp ®Õn khi con vËt
tiÕp cËn víi gi¸ trÞ tr−ëng thµnh (Chambers J.R, 1990)[61]. Phïng §øc TiÕn,
1996[41]; TrÇn Long, 1994[11] khi nghiªn cøu ®−êng cong sinh tr−ëng cña gµ
thÞt Hybro HV85 vµ c¸c tæ hîp lai gµ broiler h−íng thÞt Ros-208 vµ HV85
còng thu ®−îc kÕt qu¶ t−¬ng tù.
Sinh tr−ëng cña gia cÇm chÞu ¶nh h−ëng cña rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè kh¸c
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........3
nhau nh− dßng, gièng, giíi tÝnh, løa tuæi, tèc ®é mäc l«ng, chÕ ®é dinh d−ìng.
- ¶nh h−ëng cña dßng gièng
Tèc ®é sinh tr−ëng cña gia cÇm phô thuéc vµo gièng, dßng vµ b¶n th©n c¸
thÓ. Theo Chanetzler, 1936[62]; Jaap vµ Morris, 1937[75], Lerner vµ cs,
1938[77] ë c¸c gièng gia cÇm kh¸c nhau cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng kh¸c nhau,
gièng gµ thÞt cã tèc ®é sinh tr−ëng cao h¬n gièng gµ kiªm dông thÞt-trøng vµ
gièng gµ chuyªn trøng.
KÕt qu¶ nghiªn cøu cña NguyÔn Huy §¹t vµ cs, 1996[2]; NguyÔn M¹nh
Hïng, 1994[6], NguyÔn §øc H−ng vµ cs, 1999[5]; Phïng §øc TiÕn, 1996[41]
còng ®B kh¼ng ®Þnh c¸c gièng gia cÇm kh¸c nhau cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng
kh¸c nhau. ë 42 ngµy tuæi 3 dßng thuÇn (V1, V3, V5) cña gièng gµ Hybro
HV85 cho tèc ®é sinh tr−ëng hoµn toµn kh¸c nhau (TrÇn Long, 1994)[11].
NguyÔn Thanh S¬n vµ cs, 2001[25] nghiªn cøu nu«i thÞt gµ trèng Kabir × m¸i
Ri ®Õn 12 tuÇn tuæi khèi l−îng c¬ thÓ ®¹t 1,683 kg, cao h¬n so víi khèi l−îng
c¬ thÓ gµ Ri 60-70%.
Nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn tíi sù sai kh¸c nhau vÒ khèi l−îng c¬ thÓ vµ tèc
®é sinh tr−ëng cña c¸c dßng, gièng gia cÇm lµ do yÕu tè di truyÒn. Man, 1935;
Golothey, 1953 (dÉn theo NguyÔn Huy §¹t, 1991)[1] cho r»ng cã nhiÒu ®«i
gen kh¸c nhau cïng ¶nh h−ëng tíi sinh tr−ëng vµ cho r»ng cã nhiÒu nhiÔm s¾c
thÓ th−êng mang nh÷ng ®«i gen nµy. Nh÷ng nghiªn cøu sau nµy cho r»ng cã
thÓ cã nhiÒu h¬n 15 ®«i gen, quy ®Þnh tèc ®é t¨ng tr−ëng. MÆc dï ch−a thËt
chÝnh x¸c nh−ng c¸c nghiªn cøu còng cho thÊy râ sù kh¸c nhau vÒ sinh tr−ëng
lµ do di truyÒn vµ c¬ së lµ sù di truyÒn ®a gen; trong ®ã cã Ýt nhÊt 1 ®«i gen vÒ
sinh tr−ëng liªn kÕt víi giíi tÝnh. ¦u thÕ lai cã thÓ cã sù ®Æc biÖt ®èi víi tÝnh
tr¹ng khèi l−îng c¬ thÓ ë giai ®o¹n gia cÇm non vµ tèc ®é sinh tr−ëng cã thÓ
thay ®æi do chän läc di truyÒn.
Marco, 1982[80] cho biÕt hÖ sè di truyÒn cña tèc ®é sinh tr−ëng lµ tõ 0,4
- 0,5. Theo tµi liÖu cña Chambers J.R, 1990[61] th× Sirgel vµ Kiney ®B tæng kÕt
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........4
mét c¸ch hoµn chØnh hÖ sè di truyÒn vÒ tèc ®é sinh tr−ëng. KÕt qu¶ tÝnh to¸n
qua ph©n tÝch ph−¬ng sai dùa trªn thµnh phÇn con bè tõ 0,4-0,6. Theo Phïng
§øc TiÕn, 1996[41] th× hÖ sè di truyÒn vÒ tèc ®é sinh tr−ëng cña gia cÇm ë
giai ®o¹n 3 th¸ng tuæi lµ 0,26-0,5. Theo NguyÔn Huy §¹t, 1991[1] th× hÖ sè di
truyÒn vÒ khèi l−îng ë 6 tuÇn tuæi lµ 0,4.
- ¶nh h−ëng cña giíi tÝnh
ë gia cÇm, cã sù kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng gi÷a con trèng vµ
con m¸i. Theo Jull MA (dÉn theo Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] th× khèi l−îng
gµ trèng tr−ëng thµnh th−êng cao h¬n gµ m¸i 24-32%. C¸c t¸c gi¶ nµy còng
cho biÕt, sù sai kh¸c nµy do gen liªn kÕt giíi tÝnh, nh÷ng gen nµy ë gµ trèng (2
nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh) ho¹t ®éng m¹nh h¬n ë gµ m¸i (1 nhiÔm s¾c thÓ). Sù
sai kh¸c vÒ mÆt sinh tr−ëng do giíi tÝnh ®èi víi c¸c dßng gµ cã tèc ®é sinh
tr−ëng nhanh thÓ hiÖn râ h¬n so víi c¸c dßng gµ sinh tr−ëng chËm (Champers
J.R, 1990)[61].
North, 1990 (dÉn theo Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] cho biÕt khèi l−îng gµ
con 1 ngµy tuæi t−¬ng quan d−¬ng víi khèi l−îng trøng gièng ®−a vµo Êp,
song kh«ng ¶nh h−ëng tíi c−êng ®é sinh tr−ëng ë 4 tuÇn tuæi vµ khèi l−îng gµ
lóc thµnh thôc. Tuæi cµng t¨ng lªn th× sù kh¸c nhau vÒ khèi l−îng c¬ thÓ gi÷a
con trèng vµ con m¸i cµng râ rÖt. Khi míi në gµ trèng nÆng h¬n gµ m¸i 1%, 2
tuÇn tuæi h¬n 5%, 3 tuÇn tuæi h¬n 11%; 8 tuÇn tuæi h¬n 27%.
- ¶nh h−ëng cña tèc ®é mäc l«ng
C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu nhµ khoa häc ®B x¸c ®Þnh trong cïng 1
gièng, cïng tÝnh biÖt, ë gµ cã tèc ®é mäc l«ng nhanh còng cã tèc ®é sinh
tr−ëng, ph¸t triÓn tèt h¬n.
Brandsch vµ Biichel, 1978[50] cho biÕt tèc ®é mäc l«ng còng lµ 1 ®Æc
tÝnh di truyÒn. §©y lµ tÝnh tr¹ng cã liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm trao ®æi chÊt vµ lµ
chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ sù thµnh thôc sinh dôc. Kurhner, 1974[53], cho r»ng tèc
®é mäc l«ng cã liªn quan chÆt chÏ tíi tèc ®é sinh tr−ëng; th−êng gµ lín nhanh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........5
th× mäc l«ng nhanh vµ ®Òu h¬n ë gµ chËm lín. Hayer vµ cs, 1970(DÉn theo
Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] ®B x¸c ®Þnh trong cïng mét gièng th× gµ m¸i mäc
l«ng ®Òu h¬n gµ trèng vµ t¸c gi¶ cho r»ng ¶nh h−ëng cña hormon cã t¸c dông
ng−îc chiÒu víi gen liªn kÕt víi giíi tÝnh quy ®Þnh tèc ®é mäc l«ng.
- ¶nh h−ëng cña dinh d−ìng
Mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng lín tíi tèc ®é sinh tr−ëng cña gia
cÇm lµ vÊn ®Ò dinh d−ìng, mçi thµnh phÇn dinh d−ìng ®Òu cã tÇm quan träng
®Õn tèc ®é sinh t−ëng cña gia cÇm trong ®ã quan träng nhÊt lµ protein, n¨ng
l−îng, chÊt kho¸ng vµ vitamin. Nhu cÇu dinh d−ìng nh»m b¶o ®¶m duy tr× c¬
thÓ vµ s¶n xuÊt (sinh tr−ëng, s¶n xuÊt trøng) Bïi §øc Lòng, Lª Hång MËn,
1995 [13] cho r»ng, ®Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gµ thÞt cÇn ph¶i
cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d−ìng, c©n b»ng gi÷a protein, c¸c axit amin vµ
n¨ng l−îng. Ngoµi ra trong thøc ¨n hçn hîp nu«i gµ cßn bæ sung nhiÒu chÕ
phÈm sinh häc, ho¸ häc ®Ó t¨ng c−êng sinh tr−ëng vµ chÊt l−îng thÞt. N¨ng
l−îng vµ protein lµ 2 yÕu tè dinh d−ìng quan träng nhÊt trong khÈu phÇn ¨n
cña gia cÇm (Rose, 1997)[96]. Ngoµi ra trong dinh d−ìng gia cÇm c¸c thµnh
phÇn nh− axÝt bÐo, kho¸ng, vitamin vµ n−íc còng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc.
Gia cÇm cã kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng tõ nh÷ng carbon hydrate
®¬n gi¶n, mét vµi carbon hydrate phøc t¹p, nh−ng nh÷ng carbonhydrate qu¸
phøc t¹p nh− cellulose th× hÇu hÕt c¸c loµi gia cÇm kh«ng thÓ sö dông ®−îc.
Nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng cho c¸c môc ®Ých thay ®æi chÊt rÊt kh¸c nhau, do vËy
nÕu thiÕu n¨ng l−îng sÏ ¶nh h−ëng hÇu hÕt ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo Rose,
1997[96] nÕu nång ®é n¨ng l−îng trong khÈu phÇn thay ®æi th× gia cÇm ®iÒu
chØnh sù c©n b»ng n¨ng l−îng b»ng c¸ch thay ®æi l−îng thøc ¨n tiªu thô.
Trong protein thøc ¨n chøa kho¶ng 22 axÝt amin, trong ®ã cã mét sè axÝt
amin cÇn thiÕt mµ gia cÇm kh«ng thÓ tù tæng hîp ®−îc. KhÈu phÇn ¨n cña gia
cÇm ®ßi hái ph¶i cã sù c©n b»ng c¸c axÝt amin cÇn thiÕt míi ®¸p øng ®−îc yªu
cÇu dinh d−ìng. Bªn c¹nh viÖc ®−a ra hµm l−îng protein vµ møc n¨ng l−îng
thÝch hîp, ng−êi ta cßn ph¶i tÝnh ®Õn mèi c©n b»ng gi÷a n¨ng l−îng vµ
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........6
protein, c©n b»ng gi−a n¨ng l−îng víi c¸c axÝt amin vµ c¸c chÊt dinh d−ìng
kh¸c. NÕu n¨ng l−îng trong khÈu phÇn qu¸ cao, g©y t×nh tr¹ng tÝch luü mì
trong c¬ thÓ, lµm gi¶m chÊt l−îng thÞt.
- ¶nh h−ëng cña cÊu tróc c¬ thÓ
Trong ch¨n nu«i mçi lo¹i gia sóc gia cÇm víi h−ëng s¶n xuÊt kh¸c nhau
®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ngo¹i h×nh, thÓ chÊt kh¸c nhau. §¸nh gi¸ con vËt
qua ngo¹i h×nh phèi hîp víi kÝch th−íc c¸c chiÒu ®o lµ mét néi dung quan
träng trong c«ng t¸c gièng.
ë gia cÇm kÝch th−íc vµ khèi l−îng cña x−¬ng cã t−¬ng quan chÆt chÏ
®èi víi khèi l−îng vµ h×nh d¹ng c¬ thÓ. Cã mèi quan hÖ gi÷a khèi l−îng c¬
thÓ víi ®é lín vµ chiÒu dµi ®ïi còng nh− chiÒu dµi, chiÒu réng x−¬ng ngùc.
NguyÔn M¹nh Hïng vµ cs, 1994[6] cho biÕt kÝch th−íc c¸c chiÒu ®o cã liªn
quan râ rÖt ®Õn khèi l−îng c¬ thÓ.
Nh− vËy ®Ó gia cÇm ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng sinh tr−ëng cña gièng vµ ®¹t
®−îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i cao th× mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n
lµ chóng ta ph¶i t×m ra nh÷ng khÈu phÇn nu«i d−ìng cã tû lÖ c¸c chÊt dinh
d−ìng ®¸p øng nhu cÇu vµ c©n ®èi cho tõng giai ®o¹n tuæi. Ngoµi ra kh¶ n¨ng
sinh tr−ëng cña gia cÇm cßn bÞ ¶nh h−ëng rÊt lín bëi c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh
nh− nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸nh s¸ng, mËt ®é nu«i cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ tíi kh¶
n¨ng sinh tr−ëng cña gia cÇm. C¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh trªn cã thÓ ¶nh h−ëng
trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc thu nhËn thøc ¨n, tû lÖ tiªu ho¸ hÊp thô
c¸c chÊt dinh d−ìng vµ bÖnh tËt tõ ®ã ¶nh h−ëng tíi kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña
gia cÇm.
2.2 Protein trong dinh d−ìng gia cÇm
2.2.1 Kh¸i niÖm protein
Protein cã nguån gèc tõ tiÕng Hyl¹p “proteios” nghÜa lµ thø nhÊt hay quan
träng nhÊt. §Þnh nghÜa protein theo c¸ch ®¬n gi¶n lµ mét trïng hîp cña c¸c
α- axit amin.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........7
2.2.2 Chøc n¨ng sinh häc cña protein
- Xóc t¸c: Qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ n¨ng l−îng lu«n lu«n diÔn ra trong
c¬ thÓ sèng. C¸c ph¶n øng ®ã chØ ®−îc thùc hiÖn khi cã c¸c enzyme (cã b¶n
chÊt lµ protein) xóc t¸c. Enzyme ®¶m b¶o cho c¸c ph¶n øng ho¸ sinh diÔn ra
theo nh÷ng h−íng x¸c ®Þnh, víi tèc ®é cao vµ ®¶m b¶o mèi liªn hÖ gi÷a c¸c
qu¸ tr×nh sinh häc trong c¬ thÓ.
- VËn chuyÓn: Nh÷ng protein ®Æc biÖt cña m¸u vµ huyÕt thanh g¾n vµ
vËn chuyÓn nh÷ng ph©n tö hoÆc ion tõ c¬ quan nµy sang c¬ quan kh¸c ®−îc
gäi lµ protein v©n chuyÓn. Hemoglobin cña hång cÇu lÊy «xy tõ phæi, v©n
chuyÓn tíi c¸c tæ chøc vµ gi¶i phãng «xy cho c¸c mo bµo. HuyÕt thanh chøa
lipoprotein, nhê nã mµ lipid ®−îc v©n chuyÓn tõ gan tíi c¸c tæ chøc. S¾t ®−îc
vËn chuyÓn tõ gan tíi c¬ quan t¹o m¸u nhê mét lo¹i protein gäi lµ transferrin.
T¹i mÆt trong vµ ngoµi m»ng tÕ bµo cã c¸c protein g¾n vµ vËn chuyÓn glucose,
axit amin, …
-Vai trß vËn ®éng: Sù co c¬ ®−îc thùc hiÖn bëi sù tr−ît lªn nhau cña hai
lo¹i sîi protein lµ actin vµ myosin. Sù chuyÓn ®éng cña c¸c nhiÔm s¾c thÓ
trong qu¸ tr×nh ph©n bµo còng lµ nhê c¸c hÖ thèng protein co rót.
-Vai trß cÊu tróc: NhiÒu protein cã Ých nh− lµ c¸c sîi chèng ®ì hay bao
phñ, cã t¸c dông lµm bÒn v÷ng hoÆc b¶o vÖ cÊu tróc sinh häc cña tÕ bµo.
Thµnh phÇn chñ yÕu cña g©n vµ sôn lµ colagen, mét lo¹i protein d¹ng sîi cã
tÝnh chun giBn vµ bÒn v÷ng cao. D©y ch»ng chøa nhiÒu elastin, tãc, mãng vµ
l«ng chøa nhiÒu keratin.
- Vai trß dinh d−ìng vµ dù tr÷ dinh d−ìng: NhiÒu protein cã vai trß
dinh d−ìng quan träng ®èi víi ph«i vµ gia sóc non nh− ovalbumin trong lßng
tr¾ng trøng, c¸ein trong s÷a, ...Trong c¬ thÓ ng−êi vµ ®éng vËt, ferritin lµ
protein cã chøa s¾t, ®©y lµ d¹ng dù tr÷ s¾t cña c¬ thÓ. Khi oxy hãa 1g protein
hoµn toµn trong c¬ thÓ gi¶i phãng ra 4,1 kcal. Protein cã thÓ chuyÓn hãa
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........8
thµnh gluxit vµ lipit nh−ng ng−îc l¹i gluxit vµ lipit kh«ng thÓ chuyÓn hãa
thµnh protein.
- Chøc n¨ng b¶o vÖ c¬ thÓ: Chóng ®ãng vai trß quan träng trong miÔn
dÞch dÞch thÓ cña c¬ thÓ. Trong c¬ thÓ cã t¹o ra c¸c protein b¶o vÖ ®Æc biÖt
hoÆc lµ c¸c protein miÔn dÞch, ng¨n ngõa t¸c ®éng cña c¸c protein l¹ hoÆc vi
sinh vËt s©m nhËp vµo bªn trong c¬ thÓ. Trong khi c¬ thÓ cã sù xuÊt hiÖn cña
c¸c kh¸ng nguyªn (cã thÓ lµ virut hoÆc protein l¹) c¬ thÓ b¾t ®Çu s¶n xuÊt ra
c¸c protein b¶o vÖ (kh¸ng thÓ) ®Ó trung hßa. Ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc sù ho¹t
®éng vÒ mÆt miÔn dÞch lµ tiÓu phÇn γ- globulin cña protein trong m¸u, tÕ bµo
b¹ch cÇu limpho B, T s¶n xuÊt kh¸ng thÓ t¹o miÔn dÞch cho c¬ thÓ. Bªn ngoµi
c¬ thÓ, da vµ l«ng vò ®−îc cÊu t¹o chñ yÕu tõ protein, b¶o vÖ c¬ thÓ tr¸nh sù
x©m nhËp vÒ mÆt c¬ häc cña c¸c thÓ l¹ kh¸c nhau, cña c¸c chÊt ®éc h¹i vµ c¸c
vi khuÈn g©y bÖnh, tr¸nh nh÷ng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi.
2.2.3 Ph©n lo¹i protein
- Dùa vµo thµnh phÇn hãa häc th× protein cã 2 lo¹i: protein ®¬n gi¶n vµ
protein phøc t¹p.
- Dùa vµo h×nh d¹ng, tÝnh chÊt hßa tan vµ thµnh phÇn hãa häc th× protein
®−îc chia lµm 3 nhãm chÝnh.
+ Protein h×nh cÇu: lµ nh÷ng protein h×nh trßn hay h×nh bÇu dôc, hßa tan
trong n−íc hay dung dÞch muèi loBng. Nhãm nµy bao gåm tÊt c¶ c¸c Enzym
kh¸ng nguyªn vµ hormon lµ protein.
+ Protein h×nh sîi lµ nh÷ng protein kh«ng hßa tan, khã tiªu hãa, bÒn víi
c¸c enzym tiªu hãa bao gåm conlagen, elastin vµ kelatin.
+ Protein kÕt hîp lµ lo¹i protein khi thñy ph©n, ngoµi c¸c axit amin cßn cã c¸c
nhãm ghÐp nh− photpho protein, gluco protein, lipo protein, chromo protein,
nucleo protein, …
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........9
2.2.4 Tiªu ho¸ vµ hÊp thu protein trong gia cÇm
Protein trong thøc ¨n ®−îc thñy ph©n thµnh c¸c axit amin nhê c¸c men
tiªu hãa: ë d¹ dÇy tuyÕn, nhê men pepsin vµ axit clohydric HCL, protein ®−îc
ph©n gi¶i thµnh pepton vµ proteoses. Sau ®ã thøc ¨n ®i xuèng d¹ dÇy c¬, t¹i
®©y kh«ng cã enzim nµo ®−îc s¶n sinh vµ men pepsin tõ d¹ dÇy tuyÕn ®i
xuèng tiÕp tôc ho¹t ®éng.
ë ruét non cã men tripsin vµ chemotripsin lµ c¸c men tiªu hãa cña tuyÕn
tôy, chóng t¸c ®éng lªn pepton, proteoses vµ protein trong m«i tr−êng kiÒm
ph©n gi¶i thµnh c¸c axit amin (PH = 7,8).
C¸c axit amin ®−îc hÊp thu qua thµnh ruét, vµo m¸u vµ theo tÜnh m¹ch
vµo gan. T¹i gan mét phÇn axit amin ®−îc gi÷ l¹i vµ tæng hîp thµnh albumin,
globulin vµ fibrinogen lµ nh÷ng protein cña huyÕt t−¬ng. PhÇn lín axit amin
®−îc chuyÓn ®Õn c¸c m« bµo ®Ó sö dông tæng hîp nªn protein cña m« bµo mµ
tõng m« bµo ®Òu mang tÝnh ®Æc tr−ng riªng cña nã. §ã lµ qu¸ tr×nh ®ång hãa.
Song song víi qu¸ tr×nh ®ång hãa trong c¬ thÓ diÔn ra qu¸ tr×nh dÞ hãa. Tr−íc
hÕt c¸c protein ë gan ph©n gi¶i thµnh c¸c axit amin vµ sau ®ã protein ë c¸c m«
bµo còng ®−îc ph©n gi¶i thµnh c¸c axit amin, chóng ®−îc vËn chuyÓn vÒ gan
®Ó cïng víi nh÷ng axit amin ë gan tiÕp tôc ph©n g¶i. B»ng ph¶n øng khö
amin oxy hãa (deamination), nhãm NH2 ®−îc t¸ch ra ®Ó t¹o NH3 råi ®i vµo
chu tr×nh Ornitin ®Ó t¹o thµnh Urª. §èi víi gia cÇm s¶n phÈm cuèi cïng chñ
yÕu lµ axit uric (C5H4N4O3), lµ mét ho¹t chÊt kh«ng hßa tan trong n−íc, ë
tr¹ng th¸i r¾n ®−îc th¶i ra ngoµi cïng víi ph©n. (Hoµng V¨n TiÕn vµ cs,
1995)[37].
PhÇn cßn l¹i lµ axit xetonic, chÊt nµy tiÕp tôc biÕn ®æi theo 3 h−íng:
+ BiÕn ®æi thµnh glucose vµ glycogen. Cã tíi 58% protein ®−îc hÊp thu
d−íi d¹ng axit amin cã thÓ biÕn ®æi thµnh glucose hoÆc glucose vµ mì (Titus,
1970) [106].
+ Oxy hãa ®Ó gi¶i phãng CO2, H2O vµ n¨ng l−îng.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........10
+ KÕt hîp víi nhãm NH2 ®Ó t¹o thµnh axit amin míi.
Khi gia cÇm ®−îc ¨n ®ñ protein, tøc lµ cung cÊp ®ñ c¸c axit amin cho tÕ bµo.
TÕ bµo tiÕp nhËn axit amin ®−îc tiªu hãa tõ protein thøc ¨n qua m¸u vµ c¸c
axit amin tù do. Protein trong m¸u vµ gan ®−îc tæng hîp tõ c¸c axit amin kh¸c
víi c¸c axit amin do tÕ bµo c¬ thÓ tiÕp nhËn. M« bµo c¬ thÓ kh«ng chøa axit
amin tù do mµ nã ®−îc trao ®æi qua sù tæng hîp theo nhu cÇu cÇn thiÕt vÒ
protein. Axit amin d− thõa bÞ oxy hãa. Protein còng ®−îc dù tr÷ mét l−îng
nhá trong gan vµ c¬. Chóng ®−îc gäi lµ “nguån dù tr÷ protein kh«ng æn
®Þnh’’. Sù dù tr÷ nµy nh»m ®Ó huy ®éng cung cÊp axit amin cho c¬ thÓ khi
nhËn thøc ¨n nghÌo protein. Tr¸i l¹i khi l−îng protein trong thøc ¨n v−ît qu¸
yªu cÇu cña c¬ thÓ sÏ lµm t¨ng sù lBng phÝ axit amin v× axit amin d− thõa
kh«ng ®−îc sö dông cho tæng hîp protein sÏ bÞ ph©n gi¶i, gi¶i phãng nit¬ vµ
cacbon. Nit¬ sÏ ®−îc kÕt hîp ®Ó t¹o thµnh axit uric, gèc c¸c bon cã thÓ dïng
tæng hîp glucose, chuyÓn thµnh mì hoÆc dÞ hãa thµnh CO2, n−íc vµ n¨ng
l−îng. Muèn tæng hîp ®−îc axit uric trong c¬ thÓ ph¶i s¶n xuÊt mét l−îng lín
enzim tõ gan (enzim Xanthine - Oxydase) vµ c¬ thÓ cÇn ®−îc bæ sung thªm
Glyxine (lµ axit amin cÇn cho chu tr×nh s¶n xuÊt axit uric) do ®ã nhu cÇu
glyxin sÏ t¨ng gÊp béi v× cÇn ®Ó ®¶m nhiÖm 2 chøc n¨ng: tæng hîp ph©n tö
protein vµ tæng hîp axit uric. Nh− vËy sÏ lµm cho gi¸ trÞ dinh d−ìng cña
protein gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Khi thøc ¨n chøa mét l−îng axit amin nµo ®ã thÊp
hoÆc cao h¬n nhu cÇu th× ho¹t ®éng cña enzim còng ë møc thÊp hoÆc ®−îc
t¨ng c−êng t−¬ng øng (Scott M.Letal, 1980) [101].
2.2.5 Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l−îng protein
- Protein th«: Protein th« lµ hµm l−îng protein ®−îc tÝnh to¸n tõ hµm
l−îng nit¬ tæng sè cña thøc ¨n (theo ph−¬ng ph¸p Kjeldahl), v× sè l−îng ni t¬
trong ph©n tö protit chiÕm 16% (hÖ sè k= 100: 16 = 6,25). Tuy nhiªn hÖ sè
nµy ë mçi lo¹i protit trong thøc ¨n cã kh¸c nhau vÝ dô k cña bét c¸, trøng, thÞt
lµ 6,25; cña ®ç t−¬ng lµ 5,71; cña dÇu l¹c lµ 5,46, ...(dÉn theo T«n ThÊt
S¬n,2005)[36]
Do vËy, hµm l−îng protein th« ®−îc tÝnh theo hµm l−îng N nh− sau:
Protein th«(%) =% N × k.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........11
%N: %N tæng sè trong thøc ¨n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p Kjeldahl.
k: hÖ sè chuyÓn ®æi ®Ó x¸c ®Þnh protein th«
- Protein tiªu ho¸: L−îng protein th« cã trong thøc ¨n kh«ng ®−îc tiªu
ho¸ vµ hÊp thu hoµn toµn trong bé m¸y tiªu ho¸ gia cÇm mµ mét phÇn kh«ng
tiªu ho¸ ®−îc bÞ th¶i ra ngoµi cïng víi ph©n vµ n−íc tiÓu. Do ®ã khi ta lÊy
l−îng protein th« ¨n vµo trõ ®i l−îng protein th« th¶i qua ph©n vµ n−íc tiÓu sÏ
thu ®−îc l−îng protein ®ã lµ protein tiªu ho¸.
Protein thu nhËn(g)- Protein th¶i ra ë ph©n(g)
Protein thu nhËn (g)
- Tû lÖ hiÖu qu¶ sö dông protein thøc ¨n (Protein Efficiency Ratio) -
Tû lÖ protein tiªu
ho¸(%)
=
PER: ®©y lµ ph−¬ng ph¸p sinh häc ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng protein. Ph−¬ng
ph¸p nµy gi¸ trÞ sinh häc cña protein ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ gi÷a sè g t¨ng
träng vµ sè g protein tiªu thô (Donald Mc, 1988) [63].
PER
=
T¨ng träng(g)
Protein thu nhËn (g)
2.2.6 Nhu cÇu protein cho gia cÇm
2.2.6.1 Ph−¬ng ph¸p biÓu thÞ nhu cÇu protein trong gia cÇm
- nhu cÇu protein cho gia cÇm x¸c ®Þnh ®−îc tõ c¸c c«ng thøc th−êng
®−îc tÝnh b»ng g/con/ngµy.
- Trong khÈu phÇn ¨n nã th−êng ®−îc biÓu thÞ b»ng tû lÖ %
2.2.6.2 X¸c ®Þnh nhu cÇu protein cho gia cÇm
Trong khÈu phÇn ¨n viÖc ®¸p øng ®ñ nhu cÇu protein vµ c©n b»ng c¸c
axit amin cã mét ý nghÜa rÊt quan träng, viÖc tÝnh to¸n nhu cÇu protein cho gia
cÇm cÇn c¨n cø vµo 3 yÕu tè chÝnh: protein cÇn cho sù sinh tr−ëng, cÇn cho
duy tr× vµ cÇn cho sù ph¸t triÓn cña l«ng. Sau khi tÝnh ra tæng l−îng protein
cÇn thiÕt, ng−êi ta ph¶i chia cho hÖ sè "hiÖu qu¶ sö dông protein cña thøc ¨n”
®Ó tÝnh ®−îc l−îng protein cÇn cung cÊp. Khi x©y dùng khÈu phÇn ¨n chóng ta
cÇn l−u ý tíi nhu cÇu c¸c lo¹i axit amin kh«ng thay thÕ. øng víi mçi møc
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........12
- Xem thêm -