Tài liệu Nghiên cứu đặc điểm của hệ thống gạt mưa rửa kính,thiết lập các bài tập thực hành và thí nghiệm trên mô hình hệ thống gạt mưa rửa kính

MỤC LỤC DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TRONG LUẬN VĂN...................................................3 LỜI NÓI ĐẦU............................................................................................................... 6 PHẦN I: MỞ ĐẦU........................................................................................................7 1.1 Lí do chọn đề tài nghiên cứu....................................................................................7 1.2. Mục tiêu.................................................................................................................. 8 1.3.Đối tượng và khách thể nghiên cứu.........................................................................8 1.4. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................9 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.......................................................................9 1.4.2. Phương pháp nghiên cứu tài liệu..........................................................................9 1.4.3. Phương pháp thống kê.........................................................................................9 PHẦN II: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI................................................................10 2.1. Tổng quan về hệ thống gạt mưa- rửa kính............................................................10 2.1.1. Nhiệm vụ, yêu cầu của hệ thống gạt mưa - rửa kính..........................................10 2.1.2. Vị trí của hệ thống trên xe..................................................................................10 2.1.3. Sơ đồ, nguyên lý hoạt động của hệ thống gạt mưa - rửa kính............................10 2.1.4. Kết cấu các bộ phận chính trong hệ thống gạt mưa - rửa kính...........................17 2.1.5. Hệ thống gạt mưa thay đổi tốc độ, hệ thống gạt mưa tự động............................26 2.2. Sơ đồ Mạch điện điều khiển gạt mưa - rửa kính trên một số loại xe.....................27 PHẦN III : QUY TRÌNH KIỂM TRA, BẢO DƯỠNG VÀ SỬA CHỮA HỆ THỐNG GẠT MƯA RỬA KÍNH..............................................................................................33 3.1. Sơ đồ đấu nối của hệ thống gạt mưa - rửa kính xe................................................33 3.2. Những hư hỏng, nguyên nhân và cách sửa chữa...................................................35 3.2 Quy trình tháo, lắp hệ thống gạt mưa – rửa kính....................................................36 3.2.1. Quy trình tháo - lắp công tắc gạt mưa - rửa kính................................................36 3.2.3. Quy trình tháo - lắp cao su gạt mưa...................................................................40 3.3. Quy trình kiểm tra - sửa chữa và bảo dưỡng.........................................................41 3.3.1. Kiểm tra công tắc gạt mưa - rửa kính.................................................................41 3.3.2 Kiểm tra mô tơ gạt mưa......................................................................................43 3.3.3 Kiểm tra mô tơ phun nước..................................................................................44 3.3.4 Kiểm tra và thay thế cao su gạt nước..................................................................44 3.3.4 Kiểm tra các cụm bộ phận còn lại.......................................................................45 1 3.5. Thông số sửa chữa................................................................................................45 PHẦN IV : THIẾT LẬP CÁC BÀI TẬP THỰC HÀNH.............................................46 4.1. Giới thiệu mô hình................................................................................................46 4.2. Ý nghĩa thực tiễn của mô hình..............................................................................48 4.3. Ý nghĩa của các bài thực hành ứng dụng trên mô hình.........................................48 4.3.1. Bài 1: Xác định các chân của mô tơ gạt nước trước và sau................................48 4.3.2. Bài 2. Xác định các chân của công tắc điều khiển gạt mưa - rửa kính...............51 4.3.3. Bài 3. Cách kiểm tra, sửa chữa công tắc điều khiển gạt mưa - rửa kính.............53 4.3.4.Bài 4. Cách kiểm tra,sửa chữa mô tơ gạt nước....................................................56 4.3.5.Bài 5. Cách kiểm tra,sửa chữa mô tơ phun nước................................................57 4.3.6.Bài 7. Nối dây và kiểm tra hệ thống....................................................................58 PHẦN V: KẾT LUẬN.................................................................................................61 2 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TRONG LUẬN VĂN TT 1 Hình vẽ Hình 2.1 Tên hình Trang Vị trí của hệ thống trên xe 10 2 Hình 2.2 Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính trước 11 3 Hình 2.3 Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính sau 11 4 Hình 2.4 Công tắc gạt nước ở vị trí OFF 12 5 Hình 2.5 Công tắc gạt mưa đến vị trí “INT” khi tranzisto bật ON 13 6 Hình 2.7 Công tắc gạt mưa đến vị trí “INT” khi tranzisto Tr ngắt OFF 14 7 Hình 2.7 Công tắc gạt nước ở vị trí HIGH 15 8 Hình 2.8 Công tắc rửa kính bật ON 16 9 Hình 2.9 Các bộ phận của hệ thống gạt mưa - rửa kính 17 10 Hình 2.10 Thanh gạt nước 18 11 Hình 2.11 Các trạng thái của gạt nước 19 12 Hình 2.12 Công tắc gạt nước 19 13 Hình 2.13 Hệ thống phun nước 20 14 Hình 2.14 Rơ le điều khiển gạt nước và hình vẽ mô phỏng 20 15 Hình 2.14 Mô tơ gạt nước 21 16 Hình 2.16 Mô tả cấu tạo mô tơ gạt nước 22 17 Hình 2.17 . Mô phỏng công tắc dạng cam 23 18 Hình 2.18 Công tắc gạt nước ở vị trí LO 23 3 19 Hình 2.19 Công tắc gạt nước ở vị trí OFF 24 20 Hình 1.20 Mô tơ rửa kính 25 21 Hình 1.21 Hệ thống rửa kính trên ô tô có rửa kính sau 25 22 Hình 2.22 Chức năng kết hợp gạt nước & rửa kính 25 23 Hình 2.23 Cảm biến nước mưa 27 24 27 30 Hình 2.24 Sơ đồ mạch điện gạt và phun nước TOYOTA CAMRY 3.5V6 2007 Hình 2.25 Sơ đồ mạch điện gạt và phun nước của xe NISSAN BLUEBIRD Hình 2.26 Sơ đồ mạch điện gạt và phun nước của xe TOYOTA PREVIA Hình 2.27 Sơ đồ mạch điện gạt và phun nước kính trước xe TOYOTA CRESSIDA Hình 2.28 Sơ đồ mạch điện gạt và phun nước của xe DAEWOO LANOS Hình 3.1 Sơ đồ mạch điê ̣n hê ̣ thống gạt mưa rửa kính xe Corolla Altis 2004 Hình 3.2 Quy trình tháo thanh cao su gạt nước 31 Hình 3.3 Quy trình lắp thanh cao su gạt nước 41 32 Hình 3.4 Công tắc gạt nước 42 33 Hình 3.5 Điê ̣n áp thay đổi giữa các cực E10-3 (+1) và E9-2 (EW) 43 34 Hình 3.6 Điê ̣n áp thay đổi giữa các cực 44 35 Hình 3.7 Cụm mô tơ gạt nước kính chắn gió 44 36 Hình 3.8 Cụm mô tơ bơm phun nước rửa kính chắn gió 45 37 Hình 3.9 Quy trình thay thế cao su gạt mưa 46 38 Hình 4.1a Cụm chi tiết hệ thống gạt mưa rửa kính trước 46 39 Hình 4.1b Cụm chi tiết hệ thống gạt mưa rửa kính sau 25 26 27 28 29 28 29 30 32 35 41 47 4 40 Hình 4.2 Mô hình hoàn thiện 47 41 Hình 4.3 Mô tơ gạt nước trước 49 42 Hình 4.4 Cách xác định chân mô tơ gạt nước 50 43 Hình 4.5 Mô tơ gạt nước sau 50 44 Hình 4.6 Mô tơ gạt nước sau 52 45 Hình 4.7 Điên ap thay đôi giưa cac cưc E10-3 (+1) và E9-2 55 (EW) 46 Hình 4.8 Điên ap thay đôi giưa cac cưc 55 47 Hình 4.9 Ví trí dừng tự động 56 48 Hình 4.10 Cach kiểm tra môtơ bơm nước 57 49 Hình 4.11 Sơ đồ đấu dây của hệ thống 59 5 LỜI NÓI ĐẦU Sự phát triển của công nghệ khoa học trong những năm gần đây đã tạo nên những thay đổi lớn lao cho nền công nghiệp ôtô. Ôtô ngày nay là tập hợp của những hệ thống tiện nghi an toàn tiên tiến với mục đích tạo tạo cảm giác thoải mái nhất đối với người lái xe và nâng cao tính an toàn trong khi di chuyển. Một số hệ thống tiện nghi an toàn được trang bị phổ biến trên xe hiện nay phải kể đến như: Hệ thống phanh chống bó cứng (ABS), hệ thống chống trượt (ASR), hệ thống túi khí, hệ thống gạt mưa – rửa kính. Những hệ thống tiện nghi – an toàn kể trên thường có kết cấu tương đối phúc tạp, việc tìm hiểu thực tế đặc điểm kết cấu của những hệ thống trên ôtô là tương đối khó khăn. Vì vậy với mục đích tìm hiểu sâu hơn về đặc điểm kết cấu của hệ thống gạt mưa – rửa kính, nắm được quy trình kiểm tra, sửa chữa các cụm bộ phận trong hệ thống khi có hư hỏng em quyết định chọn đề tài “Nghiên cứu đặc điểm của hệ thống gạt mưa - rửa kính,thiết lập các bài tập thực hành và thí nghiệm trên mô hình hệ thống gạt mưa - rửa kính”. Việc chế tạo mô hình gạt mưa - rửa kính ngoài việc giúp cho bản thân em nâng cao những kỹ năng xử lý về cơ khí, về trang bị điện điện tử còn giúp cho kỹ năng kiểm tra, sửa chữa được trau dồi. Mô hình hệ thống gạt mưa – rửa kính sau khi được hoàn thành sẽ giúp cho việc tìm hiểu về đặc điểm kết cấu hệ thống gạt mưa – rửa kính, sơ đồ đấu nối hệ thống một cách dễ dàng hơn. Bên cạnh đó mô hình cũng rất tiện dụng trong việc tiến hành thực hiện các bài tập thực hành, thí nghiệm đối với hệ thống gạt mưa – rửa kính. Quá trình thực hiện đề tài em đã được sự chỉ bảo tận tình của các Thầy (cô) trong khoa đặc biệt là hai Thầy hướng dẫn: Th.S Bùi Hà Trung và Th.S Bùi Hải Nam. Mảng kiến thức về trang bị điện và điện thân xe đối với bản thân em còn khá mới mẻ, thời gian tiến hành thực hiện đề tài tương đối ngắn nên trong đề tài vẫn còn những thiếu sót. Rất mong những ý kiến đóng góp của các thầy cô để đề tài của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn ! Hưng yên, ngày 17 tháng 06 năm 2013 Sinh viên thực hiện Phạm Ngọc Dương 6 PHẦN I: MỞ ĐẦU 1.1 Lí do chọn đề tài nghiên cứu Trong những năm gần đây sự phát triển của các nghành khoa học nói chung và ngành kỹ thuật ô tô nói riêng đã có những bước ngoặt lớn trong lịch sử phát triển với những sáng tạo ý tưởng mang tính chất đột phá mạnh mẽ do các kỹ sư tài ba cống hiến. Các nhà sản xuất đem lại cho chúng ta một thế giới ô tô hết sức phong phú, đa dạng và không kém phần tiện nghi. Đi đôi với việc phát triển công nghệ kỹ thuật ô tô tạo ra những chiếc xe tiện ích hơn chiếc xe cũ thì việc đảm bảo an toàn cho người lái cũng rất được lưu tâm và ngày càng hoàn thiện hơn. Việc nghiên cứu các giải pháp, cách thức và phương án thực lắp đặt các thiết bị hỗ trợ người lái xe an toàn sao cho tối ưu nhất được các nhà sản xuất rất quan tâm. Các thiết bị hiện đại hỗ trợ người lái xe ngày càng hiện đại,mức độ tự động hóa ngày càng cao , nâng cao tính an toàn cho người sử dụng xe. Bước sang thế kỉ 21, sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật của nhân loại đã bước lên một tầm cao mới. Rất nhiều những thành tựu khoa học kỹ thuật, các phát minh, sáng chế mang đậm chất hiện đại và có tính ứng dụng cao. Là một quốc gia có nền kinh tế lạc hậu, nước ta đã và đang có những cải cách mới để thúc đẩy kinh tế. Việc tiếp thu, áp dụng các thành tựu khoa học tiên tiến của thế giới đang rất được nhà nước quan tâm nhằm cải tạo, đẩy mạnh phát triển các ngành công nghiệp mới, với mục đích đưa nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu thành một nước công nghiệp phát triển. Trải qua rất nhiều năm phấn đấu và phát triển. Hiện nay nước ta đã là thành viên của khối kinh tế quốc tế WTO. Với việc tiếp cận các quốc gia có nền kinh tế phát triển, chúng ta có thể giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, tiếp thu và áp dụng các thành tựu khoa học tiên tiến để phát triển hơn nữa nền kinh tế trong nước, bước những bước đi vững chắc trên con đường quá độ lên CNXH. Trong các ngành công nghiệp mới đang được nhà nước chú trọng, đầu tư phát triển thì công nghiệp ôtô là một trong những ngành tiềm năng.Nhà nước luôn chú trọng đầu tư giáo dục phát triển nhân lực phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và việc đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng phục vụ cho ngành công nghiệp ô tô .Nhưng có một thực tế, trong các trường kỹ thuật của ta hiện nay thì trang thiết bị cho sinh viên, học sinh thực hành còn thiếu thốn rất nhiều, đặc biệt là các trang thiệt bị, mô hình thực tập tiên tiến, hiện đại. Các kiến thức mới có tính khoa học kỹ thuật cao còn chưa được khai thác và đưa vào thực tế giảng dạy. Tài liệu về các hệ thống điều khiển hiện đại trên ôtô còn thiếu, chưa được hệ thống hoá một cách khoa học. Các bài tập hướng dẫn thực tập, thực hành còn thiếu thốn. Vì vậy mà người kỹ 7 thuật viên khi ra trường sẽ gặp nhiều khó khăn, khó tiếp xúc với những kiến thức, thiết bị tiên tiến, hiện đại trong thực tế . Các sinh viên ngành công nghệ ô tô cũng đã nghiên cứu học tập mong muốn xây dựng đưa ra những mô hình giúp cho việc học tập lý thuyết,thực hành và nhận thức công nghệ đạt hiệu quả hơn. Chính vì vậy,đề tài: nghiên cứu chế tạo mô hình,xây dựng hệ thống bài tập thực hành thí nghiệm cho hệ thống gạt mưa,rửa kính trên ô tôcó ý nghĩa quan trọng trong việc hướng dẫn cho sinh viên hiểu được nguyên lý từ đó làm cơ sở để tìm ra các hư hỏng và biện pháp khắc phục sửa chữa. Đề tài giúp sinh viên năm cuối khi sắp tốt nghiệp có thể củng cố kiến, tổng hợp và nâng cao kiến thức chuyên ngành cũng như những kiến thức ngoài thực tế, xã hội, đề tài còn thiết kế, chế tạo thiết bị, mô hình để các sinh viên trong trường đặc biệt là trong khoa Cơ khí Động lực tham khảo học hỏi. Đề tài được giao với mong muốn tìm ra được những giải pháp hợp lý nghiên cứu chế tạo mô hình,xây dựng hệ thống bài tập thực hành thí nghiệm cho hệ thống gạt mưa,rửa kính trên ô tô. Với yêu cầu như vậy các sinh viên thực hiện nhận đề tài sẽ đi sâu vào nghiên cứu tìm những thông tin qua sách, giáo trình giảng dạy, mạng internet, những người có kinh nghiệm trong ngành… để thực hiện nghiên cứu. Từ đó làm tăng vốn kiến thức cho sinh viên. Những kết quả thu thập được sau khi hoàn thành đề tài này trước tiên là sẽ giúp cho em, sinh viên lớp ĐLK7 có thể hiểu sâu hơn về hệ thống gạt mưa,rửa kính trên ô tô. Biết được kết cấu, điều kiện làm việc và một số những hư hỏng cũng như phương pháp kiểm tra chẩn đoán các hư hỏng thường gặp đó. Được tiếp cận và “Nghiên cứu đặc điểm của hệ thống gạt mưa - rửa kính, thiết lập các bài tập thực hành và thí nghiệm trên mô hình hệ thống gạt mưa - rửa kính” 1.2. Mục tiêu Đề tài nhằm thực hiện mục tiêu đề ra: - Khái quát về hệ thống gạt mưa – rửa kính. - Sơ đồ đấu mạch và nguyên lý làm việc của hệ thống. - Xây dựng quy trình kiểm tra sửa chữa hệ thống. - Thiết lập các bài tập thực hành. 1.3.Đối tượng và khách thể nghiên cứu Đối tượng : “ Nghiên cứu đặc điểm của hệ thống gạt mưa - rửa kính, thiết lập các bài tập thực hành và thí nghiệm trên mô hình hệ thống gạt mưa - rửa kính” Khách thể nghiên cứu là hệ thống gạt mưa - rửa kính, trên ô tô HONDA,TOYOTA, DAEWOO LANOS… 8 1.4. Phương pháp nghiên cứu 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn a. Khái niệm. Là phương pháp trực tiếp tác động vào đối tượng trong thực tiễn để làm bộc lộ bản chất và các quy luật vận động của đối tượng. b. Các bước thực hiện. - Bước 1: Quan sát đo đạc các thông số của các thiết bị hệ thống gạt mưa - rửa kính - Bước 2: Xây dựng phương án thiết kế mô hình - Bước 3: Lập phương án thiết lập các bài tập thực hành trên mô hình. 1.4.2. Phương pháp nghiên cứu tài liệu a. Khái niệm. Là phương pháp nghiên cứu thu thập thông tin khoa học trên cơ sở nghiên cứu các văn bản, tài liệu đã có sẵn và bằng các thao tác tư duy lôgic để rút ra kết luận khoa học cần thiết. b. Các bước thực hiện. - Bước 1: Thu thập, tìm hiểu các tài liệu viết về hệ thống gạt mưa - rửa kính. - Bước 2: Sắp xếp các tài liệu khoa học thành một hệ thống lôgic chặt chẽ theo từng bước, từng đơn vị kiến thức, từng vấn đề khoa học có cơ sở và bản chất nhất định. - Bước 3: Đọc, nghiên cứu và phân tích các tài liệu nói về hệ thống gạt mưa - rửa kính, phân tích kết cấu, nguyên lý làm việc một cách khoa học. - Bước 4: Tổng hợp kết quả đã phân tích được, hệ thống hoá lại những kiến thức (liên kết từng mặt, từng bộ phận thông tin đã phân tích) tạo ra một hệ thống lý thuyết đầy đủ và sâu sắc. 1.4.3. Phương pháp thống kê a. Khái niệm. Là phương pháp tổng hợp kết quả nghiên cứu thực tiễn và nghiên cứu tài liệu để đưa ra kết luận chính xác, khoa học. b. Các bước thực hiện. Từ thực tế :“ Nghiên cứu đặc điểm của hệ thống gạt mưa - rửa kính, thiết lập các bài tập thực hành và thí nghiệm trên mô hình hệ thống gạt mưa - rửa kính” và nghiên cứu các tài liệu lý thuyết đưa ra hệ thống bài tập thực hành, thí nghiệm của hệ thống gạt mưa - rửa kính . 9 PHẦN II: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 2.1. Tổng quan về hệ thống gạt mưa- rửa kính 2.1.1. Nhiệm vụ, yêu cầu của hệ thống gạt mưa - rửa kính + Nhiệm vụ - Hệ thống gạt mưa và rửa kính là một hệ thống đảm bảo cho người lái nhìn được rõ bằng cách gạt nước mưa trên kính trước và kính sau khi trời mưa. Hệ thống có thể làm sạch bụi bẩn trên kính chắn gió nhờ thiết bị rửa kính. Vì vậy, đây là thiết bị cần thiết cho sự an toàn của xe khi chạy. Gần đây ở một số kiểu xe tốc độ gạt nước của hệ thống còn có thể thay đổi theo tốc độ xe và tự động gạt nước khi trời mưa. +Yêu cầu + Hệ thống gạt mưa - rửa kính phải đảm bảo các yêu cầu sau : - Đảm bảo độ tin cậy tối đa của hệ thống. - Kết cấu đơn giản,dễ dàng tháo lắp, sửa chữa. - Chăm sóc và bảo dưỡng kỹ thuật ít nhất trong quá trình sử dụng. - Có độ bền cơ khí cao đảm bảo chịu rung và chịu sóc tốt. - Đảm bảo thời hạn phục vụ lâu dài. 2.1.2. Vị trí của hệ thống trên xe Hình 2.1 :Vị trí của hệ thống trên xe 2.1.3. Sơ đồ, nguyên lý hoạt động của hệ thống gạt mưa - rửa kính a. Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính * Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính trước 10 Hình 2.2 : Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính trước - Hệ thống gạt mưa - rửa kính trước bao gồm các thiết bị chính: 1- Công tắc điều khiển gạt mưa - rửa kính trước 2- Hộp điều khiển gạt mưa 3- Mô tơ gạt mưa trước 4- Mô tơ rửa kính trước *Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính sau Hình 2.3: Sơ đồ hệ thống gạt mưa - rửa kính sau 11 +Hệ thống gạt mưa - rửa kính trước bao gồm các thiết bị chính : - Mô tơ gạt mưa phía sau - Công tắc gạt mưa và rửa kính sau - Mô tơ bơm rửa kính sau b. Nguyên lý hoạt động của hệ thống gạt mưa - rửa kính trước * Nguyên lý hoạt động khi tắt công tắc gạt mưa ở vị trí OFF Hình 2.4 : Công tắc gạt nước ở vị trí OFF Nếu tắt công tắc gạt mưa được về vị trí OFF trong khi mô tơ gạt mưa đang hoạt động, thì dòng điện sẽ đi vào chổi than tốc độ thấp của mô tơ gạt mưa như được chỉ ra trên hình vẽ và gạt nước hoạt động ở tốc độ thấp. Khi gạt mưa tới vị trí dừng, tiếp điểm của công tắc dạng cam sẽ chuyển từ phía P3 sang phía P2 và mô tơ dừng lại: Accu +  tiếp điểm P2 công tắc cam  cực S  tiếp điểm relay  các tiếp điểm OFF công tắc gạt mưa  cực +1  motor gạt mưa (LOW)  mass. 12 *Nguyên lý hoạt động khi bật công tắc gạt mưa đến vị trí “INT” + Hoạt động khi tranzisto bật ON Hình 2.5 : Công tắc gạt mưa đến vị trí “INT” khi tranzisto bật ON - Khi bật công tắc gạt nước đến vị trí INT, thì tranzisto Tr1 được bật lên một lúc làm cho tiếp điểm rơ le được chuyển từ A sang B: Accu +  chân +B  cuộn relay Tr1c hân EW mass. Khi các tiếp điểm relay đóng tại B, dòng điện chạy đến motor (LO) và motor bắt đầu quay ở tốc độ thấp: Accu +  chân +B  tiếp điểm B relay  các tiếp điểm INT của công tắc gạt mưa chân +1  motor gạt nước LO  mass. - Khi tiếp điểm rơ le tới vị trí B,dòng điện đi vào mô tơ (LO) và mô tơ bắt đầu quay ở tốc độ thấp: Accu +  tiếp điểm B công tắc cam  chân số S  tiếp điểm A relay chân +1  motor gạt nước LO  mass. +Hoạt động khi tranzisto Tr ngắt OFF -Tr1 nhanh chóng ngắt ngay làm cho tiếp điểm rơ le chuyển lại từ B về A. Tuy nhiên, khi mô tơ bắt đầu quay tiếp điểm của công tắc cam chuyển từ P3 sang P2, do đó dòng điện tiếp tục đi vào chổi than tốc độ thấp của mô tơ và mô tơ làm việc ở tốc độ thấp rồi dừng lại khi tới vị trí dừng cố định. -Tranzisto 1 lại bật ngay làm cho gạt mưa tiếp tục hoạt động gián đoạn trở lại. 13 Trong loại gạt mưa có điều chỉnh thời gian gián đoạn, biến trở thay đổi giá trị nhờ xoay công tắc điều chỉnh và mạch điện tranzisto điều chỉnh khoảng thời gian cấp điện cho tranzisto và làm cho thời gian hoạt động gián đoạn được thay đổi. Hình 2.6 Công tắc gạt mưa đến vị trí “INT” khi tranzisto Tr ngắt OFF +Hoạt động khi công tắc gạt mưa ở vị trí LOW/MIST - Khi công tắc gạt mưa được bật về vị trí tốc độ thấp hoặc vị trí gạt sương, dòng điện đi vào chổi than tiếp điện tốc độ thấp của mô tơ gạt nước (từ nay về sau gọi tắt là “LO”) như được chỉ ra trên hình vẽ và gạt nước hoạt động ở tốc độ thấp: Accu +  chân +B  tiếp điểm LOW/MIST công tắc gạt mưa  chân +1  motor gạt mưa (Lo)  mass * Nguyên lý hoạt động khi công tắc gạt mưa ở vị trí HIGH Khi công tắc gạt nước được bật về vị trí tốc độ cao, dòng điện đi vào chổi tiếp điện cao của mô tơ gạt mưa HI như được chỉ ra trên hình vẽ và gạt nước hoạt động ở tốc độ cao: Accu +  chân +B  tiếp điểm HIGH của công tắc gạt nước  chân +2 motor gạt nước (HIGH)  mass 14 M o t o r g a ït n ö ô ù c P2 M o to r r ö ûa k í n h M P1 P3 M +1 +2 E S +B W A B T r1 EW W ASHER H IG H L O W /M IS T IN T OFF C o â n g t a éc g a ït n ö ô ù c v a ø r ö û a k í n h Hình 2.7 : Công tắc gạt nước ở vị trí HIGH 15 * Nguyên lý hoạt động khi bật công tắc rửa kính ON Hình 2.8 : Công tắc rửa kính bật ON Khi bật công tắc rửa kính dòng điện đi vào mô tơ rửa kính :Accu (+) motor rửa kính chân số W  tiếp điểm công tắc rửa kính chân EW mass. Gạt nước có sự kết hợp với rửa kính, tranzisto Tr1 bật theo chu kỳ đã định khi mô tơ gạt nước hoạt động làm cho gạt nước hoạt động một hoặc hai lần ở cấp tốc độ thấp. Thời gian Tr1 bật là thời gian để tụ điện trong mạch tranzisto nạp điện trở lại. Thời gian nạp điện của tụ điện phụ thuộc vào thời gian đóng công tắc rửa kính c Nguyên lý hoạt động của hệ thống gạt mưa - rửa kính sau * Nguyên lý hoạt động khi bật công tắc rửa kính sau OFF Nếu tắt công tắc gạt nước được về vị trí OFF trong khi mô tơ gạt nước đang hoạt động, thì dòng điện sẽ đi vào chổi than tốc độ thấp của mô tơ gạt nước như được chỉ ra trên hình vẽ và gạt nước hoạt động ở tốc độ thấp. Khi gạt nước tới vị trí dừng, tiếp điểm của công tắc dạng cam sẽ chuyển từ phía P3 sang phía P2 và mô tơ dừng lại: Accu +  tiếp điểm P2 công tắc cam  cực S  tiếp điểm relay  các tiếp điểm OFF công tắc gạt nước  cực +1  motor gạt nước (LOW)  mass *Nguyên lý hoạt động khi bật công tắc rửa kính sau ON 16 Khi bật công tắc rửa kính dòng điện đi vào mô tơ rửa kính :Accu (+) motor rửa kính sau chân số +1R  tiếp điểm công tắc rửa kính chân EW mass. Kết quả là gạt nước sau kích hoạt. * Nguyên lý hoạt động khi bật công tắc rửa kính ON + WASH - Công tắc gạt mưa - rửa kính sau ở vị trí ON+ WASH - Dòng điện :+ Accu(+) motor gạt nước phía sau chân số +1R  tiếp điểm công tắc rửa kính chân EW mass. Kết quả là, mô tơ gạt nước sau được kích hoạt. + Accu (+) motor rửa kính sau chân số W  tiếp điểm công tắc rửa kính chân EW mass. Kết quả là, gạt nước sau kích hoạt. * Nguyên lý hoạt động khi bật công tắc gạt mưa - rửa kính sau WASH - Công tắc gạt nước rửa kính sau ở ví trí WASH - Dòng điện : + Accu (+) motor gạt nước phía sau chân số +1R  tiếp điểm công tắc rửa kính chân EW mass. Kết quả là, mô tơ gạt nước sau được kích hoạt 2.1.4. Kết cấu các bộ phận chính trong hệ thống gạt mưa - rửa kính Hình 2.9 : Các bộ phận của hệ thống gạt mưa - rửa kính Hệ thống gạt nước và rửa kính gồm các bộ phận sau: 1. Cần gạt nước phía trước/Thanh gạt nước phía trước 2. Mô tơ và cơ cấu dẫn động gạt nước phía trước 17 3. Vòi phun của bộ rửa kính trước 4. Bình chứa nước rửa kính (có mô tơ rửa kính) 5. Công tắc gạt nước và rửa kính (Có rơle điều khiển gạt nước gián đoạn) 6. Cần gạt nước phía sau/Thanh gạt nước phía sau 7. Mô tơ gạt nước phía sau 8. Rơle điều khiển bộ gạt nước phía sau a) Cần gạt nước,thanh gạt nước Cấu trúc của gạt nước là một lưỡi cao su gạt nước được lắp vào thanh kim loại gọi là thanh gạt nước. Gạt nước được dịch chuyển tuần hoàn nhờ cần gạt. Hình 2.10 :Thanh gạt nước Vì lưỡi gạt nước được ép vào kính trước bằng lò xo nên gạt nước có thể gạt được nước mưa nhờ dịch chuyển thanh gạt nước. Chuyển động tuần hoàn của gạt nước được tạo ra bởi mô tơ và cơ cấu dẫn động. Vì lưỡi cao su lắp vào thanh gạt nước bị mòn do sử dụng và do ánh sáng mặt trời và nhiệt độ môi trường v.v… nên phải thay thế phần lưỡi cao su này một cách định kỳ. Gạt nước thông thường có thể nhìn thấy từ phía trước của xe. Tuy nhiên để đảm bảo tính khí động học, bề mặt lắp ghép phẳng và tấm nhìn rộng nên những gạt nước gần đây được che đi dưới nắp ca pô.Cấu tạo thanh gạt nước có 2 loại: - Gạt nước được che một nửa là gạt nước có thể nhìn thấy một phần Với gạt nước che hoàn toàn nếu nó bị phủ băng tuyết hoặc ở trong các điều kiện khác, thì gạt nước không thể dịch chuyển được. Nếu cố tình làm sạch tuyết bằng cách cho hệ thống gạt nước hoạt động cưỡng bức có thể làm hỏng mô tơ gạt nước. Để ngăn ngừa hiện tượng này, phần lớn các mẫu xe có cấu trúc chuyển chế độ gạt nước che hoàn toàn sang chế độ gạt nước che một phần bằng tay. 18 - Gạt nước che hoàn toàn là gạt nước không nhìn thấy Sau khi bật sang gạt nước che một nửa, cần gạt nước có thể đóng trở lại bằng cách dịch chuyển nó theo hướng mũi tên được chỉ ra trên hình vẽ. Hình 2.11 : Các trạng thái của gạt nước b) Công tắc gạt mưa và rửa kính. *Công tắc gạt nước. Công tắc gạt nước được bố trí trên trục trụ lái, đó là vị trí mà người lái có thể điều khiển bất kỳ lúc nào khi cần. Công tắc gạt nước có các vị trí OFF (dừng), LO (tốc độ thấp) và HI (tốc độ cao) và các vị trí khác để điều khiển chuyển động của nó. Một số xe có vị trí MIST (gạt nước chỉ hoạt động khi công tắc gạt nước ở vị trí MIST (sương mù), vị trí INT (gạt nước hoạt động ở chế độ gián đoạn trong một khoảng thời gian nhất định) và một công tắc thay đổi để điều chỉnh khoảng thời gian gạt nước Hình 2.12 : Công tắc gạt nước Trong nhiều trường hợp công tắc gạt nước và rửa kính được kết hợp với công tắc điều khiển đèn. Vì vậy, đôi khi người ta gọi là công tắc tổ hợp. ở những xe có trang bị gạt nước cho kính sau, thì công tắc gạt nước sau cũng nằm ở công tắc gạt nước và được bật về giữa các vị trí ON và OFF. Một số xe có vị trí INT cho gạt nước kính sau. ở những kiểu xe gần đây, ECU được đặt trước công tắc tổ hợp cho MPX (hệ thống thông tin đa chiều). 19 *Công tắc rửa kính Hình 2.13. Hệ thống phun nước Công tắc bộ phận rửa kính được kết hợp với công tắc gạt nước. Mô tơ rửa kính hoạt động và phun nước rửa kính khi bật công tắc này . c) Rơle điều khiển gạt nước. Hình 2.14 Rơ le điều khiển gạt nước và hình vẽ mô phỏng Rơ le này kích hoạt các gạt nước hoạt động một cách gián đoạn. Phần lớn các kiểu xe gần đây các công tắc gạt nước có rơle này được sử dụng rộng rãi. Một rơle nhỏ và mạch tranzisto gồm có tụ điện và điện trở cấu tạo thành rơ le điều khiển gạt nước gián đoạn . Dòng điện tới mô tơ gạt nước được điều khiển bằng rơ le này theo tín hiệu được truyền từ công tắc gạt nước làm cho mô tơ gạt nước chạy gián đoạn. d) Mô tơ gạt nước. * Cấu tạo. Mô tơ dạng lõi sắt từ là nam châm vĩnh cửu được sử dụng làm mô tơ gạt nước. 20